VERSACE

Gianni Versace kijkt uit op de patio in Casa Casuarina, zijn villa in Miami Beach (1993).

GIANNI VERSACE

Van moederskindje tot mode-icoon

Het is alweer 25 jaar geleden dat de Italiaanse modeontwerper Gianni Versace werd doodgeschoten. Als eerbetoon aan zijn baanbrekende designtalent organiseert het Groninger Museum een grote overzichtstentoonstelling. Tot de dag van vandaag staat Versace’s uitbundige stijl symbool voor een leven vol vrijheid, plezier en seks. “Armani kleedt de echtgenote, Versace de maîtresse.”

TEKST RONALD KUIPERS

In de nacht van 31 augustus 1997 rijdt een zwarte Mercedes, achtervolgd door paparazzi op motorfietsen, zich met hoge snelheid te pletter tegen een pilaar in een

Parijse tunnel. Eén van de passagiers, de Britse prinses Diana, is zwaargewond en overlijdt enkele uren later.

Het dodelijke ongeluk slaat niet alleen een gat in de internationale jetset, het is ook een enorme tegenslag voor modehuis Versace.

Het was Gianni Versace die Diana (ze kenden elkaar via hun gezamenlijke vriend, zanger Elton John) na haar pijnlijke scheiding van prins

Charles een fris, nieuw imago heeft aangemeten: klassiek, maar ook met glamour. Sindsdien is Lady Di regelmatig in het openbaar verschenen in één van haar vele Versace-outfits, als een levende reclamezuil. Tijdens de crash in Parijs draagt Diana haar favoriete Versace-item: zwarte satijnen schoenen met opengewerkte hak. Extra dramatisch aan het dodelijke ongeluk van Diana is dat slechts zes weken eerder ook Gianni om het leven is gekomen, bij het hek van zijn villa in Miami doodgeschoten door een psychotische seriemoordenaar. Tijdens Gianni’s emotionele uitvaartdienst in de dom van Milaan was het Diana die de hevig snikkende Elton John probeerde te troosten, niet wetend dat de artiest enkele weken later tijdens haar eigen begrafenis een gevoelig lied zou zingen…

Modeshowtje spelen

Een halve eeuw eerder, eind 1946, bevalt Franca Versace van haar tweede zoon: Giovanni, die al snel het koosnaampje ‘Gianni’ krijgt. Franca weet dat haar kinderen het niet makkelijk zullen krijgen. Hun geboorteplaats Reggio Calabria, gelegen in de teen van de Italiaanse laars, draagt de littekens van aardbevingen, bombardementen, maffia- geweld en vooral armoede. Maar dankzij haar ondernemerstalent, waarmee ze een bloeiend modeatelier opbouwt met meerdere naaisters, weet moeder Franca het gezin Versace te verheffen tot de middenklasse. Vanuit de verste uithoeken van Calabrië komen vrouwen naar Franca’s boetiek om zich een fraaie bal- of trouwjurk aan te laten meten. Santo, de oudste zoon in het gezin Versace, is de trots van zijn ouders. Hij is atletisch, blinkt uit in meerdere sporten en behaalt op school uitmuntende resultaten. Maar over >

Gianni maakt Franca zich ernstige zorgen. Sport interesseert hem niet en school zo mogelijk nog minder. Hij dreigt zich te ontwikkelen tot een mammone (moederskindje). Elk vrij uurtje brengt Gianni door in het atelier, zijn ‘hemel’, waar hij gefascineerd kijkt naar hoe zijn moeder een jurk ontwerpt en de naaisters deze in elkaar zetten. Hij verzamelt stukjes stof die op de grond vallen en maakt er poppen van. Hij kleedt ze aan met zelfontworpen mini-jurkjes en speelt er ‘modeshowtje’ mee. De naaisters zijn dol op ‘hun’ Gianni en overladen hem met complimentjes en liefkozingen. Gianni: “Mijn leven was als een film van Fellini. Ik groeide op tussen vrouwen en werd enorm verwend. Ik had twintig vriendinnen en twintig moeders.” Voor een echt vriendinnetje toont Gianni niet de minste belangstelling. Zijn klasgenootjes merken dat hij ‘anders’ is en gaan hem mijden. Op school is Gianni vooral in de weer met zijn schetsboekje, waarin hij vrouwen à la Gina Lollobrigida tekent met grote borstpartijen en wespentailles. Een docent spreekt zijn moeder erop aan: “Mevrouw, uw zoon is een seksmaniak!” Gianni verklaart dat de dames hem volstrekt koud laten, het gaat hem alleen om hun jurken.

Van paspop tot muze

Negen jaar na zijn geboorte wordt het gezin Versace uitgebreid met Donatella (‘godsgeschenk’), een zeer gewenst nakomertje dat het verlies van een oudere dochter, overleden aan tetanus, enigszins compenseert. Gianni is dol op zijn kleine zusje, dat hij al op jonge leeftijd gebruikt als levende paspop voor zijn modecreaties. Als tiener paradeert Donatella, uitgedost als een zwaar opgemaakte Cleopatra op stilettohakken, door Reggio Calabria: “Op mijn veertiende was ik een kleine blondine, op mijn zestiende was ik platinablond. Gianni was verrukt, mijn moeder niet.” Donatella ontwikkelt zich steeds meer van Gianni’s paspop tot zijn muze, degene die hem inspireert en tips geeft voor accessoires en makeup. Ze wordt ook zijn hartsvriendin, de enige met wie hij openhartig over zijn liefde voor mannen kan spreken, destijds een duivelse zonde in macholand Italië. Zij is de enige die weet dat Gianni in de weekends stiekem gayclubs bezoekt. Op zijn 25ste vertrekt Gianni uit het aartsconservatieve Calabrië. Zonder enig diploma, maar met waardevolle design-ervaring uit het atelier van zijn moeder, verhuist hij naar Milaan, het mode-Mekka van Italië,

©IMAGESELECT/ALAMY PICTURES/ ROSE HARTMAN/GLOBE PHOTOS/ZUMAPRESS.COM Gianni en Donatella Versace in 1996.

©GRONINGER MUSEUM Gianni Versace en zijn modellen in 1991.

Tegen de achtergrond van grote politieke onrust ontwikkelt Milaan zich tot het bruisende ‘wilde westen’ van de mode. “Het was één en al feesten, drugs en gekte”

om zich als ontwerper te verhuren aan modehuizen. Het valt hem zwaar tegen. Het Milanese ‘blauwe bloed’ (de industriëlen en aristocraten) dat de traditionele clientèle van de modehuizen vormt, is wars van vernieuwing en beschouwt Calabrezen als terroni (boeren) en potentiële maffiosi. Maar in de loop van de jaren zeventig beginnen de maatschappelijke verhoudingen te verschuiven. Tegen de achtergrond van grote politieke onrust ontwikkelt Milaan zich tot het bruisende ‘wilde westen’ van de mode. Volgens een magazine: “Het was één en al feesten, drugs en gekte.” In deze sfeer van vrijheid, plezier en seks komt Gianni tot bloei. Zijn creatieve brein draait overuren. Zelfs tijdens het autorijden is hij zo obsessief bezig, dat hij enkele keren een aanrijding veroorzaakt.

Medusa als logo

Metaal en leer naast zijde en wol: Gianni experimenteert met wonderlijke combinaties van materialen, zonder de perfecte afwerking en de aandacht voor details (de lessen van zijn moeder) uit het oog te verliezen. Hij is dol op drukke, gewaagde patronen, uit de popart van kunstenaars als Warhol en Lichtenstein, maar ook uit de Griekse oudheid, waartoe ooit zijn geboortestreek Calabrië behoorde. Ter inspiratie koopt hij stapels boeken over kunst en geschiedenis, die uiteindelijk zullen leiden tot een privé-collectie van 20.000 boeken met een eigen bibliothecaris. Op zoek naar totale creatieve >

TIP

Versace in de spotlights

Na Gianni’s dood scheert modehuis Versace langs de rand van de afgrond. Donatella, die creatief directeur wordt, heeft niet het unieke talent van haar broer, maar wel een verwoestende cocaïneverslaving en een groot gat in haar hand. Pas nadat ze de drugs afzweert, weet het concern weer de weg naar boven te vinden. Van 2 december 2022 tot en met 7 mei 2023 eert het Groninger Museum Gianni Versace en zijn ontwerpen met de tentoonstelling Gianni Versace Retrospective. Aan de hand van heren- en damesoutfits, interieurdesigns en filmopnames van zijn modeshows zien we hoe uitzonderlijk creatief Versace was. groningermuseum.nl

©GRONINGER MUSEUM/DREAMREALIZER

Donatella verklaart tegenover de pers: “Gianni is vermoord als een zwerfhond, ik wil dat hij een begrafenis krijgt als een prins.” Ze houdt woord

vrijheid besluit Gianni zijn eigen modehuis te beginnen. Maar hij durft dat avontuur alleen aan als hij hulp krijgt van de enigen die hij volledig vertrouwt: zijn familie. Zus Donatella, vanouds Gianni’s muze en kritisch klankbord, vertrekt na haar talenstudie in Florence direct naar Milaan. En ook oudere broer Santo, afgestudeerd als econoom, voegt zich bij hen om een degelijk businessplan op te stellen. Donatella: “Gianni en ik zeiden altijd: Santo is zo saai! Maar we wisten dat we op hem konden rekenen. Santo was een vaderfiguur, Gianni was vooral mijn vriend.” In 1978 springt het trio in het diepe: modehuis Versace is een feit. Als logo kiest Gianni de met slangen omzoomde kop van Medusa, het mythologische wezen uit de Griekse oudheid dat iedereen die haar aankijkt in steen verandert. Beeldschoon, uitdagend en gevaarlijk, precies zoals Versace wil zijn. Santo: “De zaken liepen ongelooflijk. Het was alsof we geld aan het drukken waren.” Jaloerse ondernemers verspreiden de roddel dat Versace een dekmantel van de Calabrese maffia zou zijn – tot woede van Santo, die het succes verklaart als resultaat van talent en keihard werken. Zijn credo tijdens vergaderingen met zijn managers is: “Versace is een religie.” Begin jaren tachtig zijn er in Italië al tientallen Versace-boetieks geopend, van de Via Condotti in Rome tot de Via Montenapoleone in Milaan. Versace begint zelfs internationaal zijn vleugels uit te slaan, in steden als New York en Parijs. In de jaren tachtig en negentig ontwikkelt Versace zich tot de uitbundige, sexy stijl van mensen die hun geld verdienen op de financiële markten, in de media en het opkomende internet: materialistisch, vrijdenkend en zelfs niet vies van een beetje bondage en sm. Aan de andere kant van het modespectrum staat een ingetogen ontwerper als Giorgio Armani, die zijn concurrent Versace veroordeelt als ‘vulgair en ordinair’. Een populair gezegde luidt: ‘Armani kleedt de echtgenote, Versace de maîtresse.’

Geen feestbeest

Het glamour-imago van Versace krijgt vleugels in 1986, als zanger Elton John en Gianni elkaar ontmoeten in Milaan. Het klikt direct; ze worden dikke vrienden en kletsen onophoudelijk over mode, verslaving, herenliefde en overgewicht. Via Elton John betreedt Gianni de wereld van de grote sterren, van beroemdheden als Madonna, Sting, Bruce Springsteen en Prince. Gianni nodigt hen geregeld uit in zijn voor miljoenen verbouwde villa’s aan het Comomeer (Villa Fontanelle) en in Miami Beach (Casa Casuarina), voorzien van peperdure barokmeubels, zwembaden met ingenieuze mozaïeken, plafonds met handgeschilderde fresco’s en zuilen van het duurste marmer. Wanneer het op feesten aankomt, laat Gianni meestal verstek gaan. De workaholic houdt ervan om vroeg naar bed te gaan, zodat hij ’s ochtends weer fris aan de slag kan. Hij laat het nachtbraken met zijn beroemde gasten over aan Donatella, een onvermoeibaar feestbeest, overeind gehouden door pakjes Marlboro Red, nipjes groentepuree en wat rijst (“Kijk toch hoe dik ik ben!”, klaagt ze vaak tegenover vrienden). Om de zoveel tijd moet Donatella naar het toilet “om haar neus te poederen”, waarna ze compleet high verder feest tot het ochtendgloren.

©IMAGESELECT/ALAMY PICTURES/GRANATAIMAGES Gianni Versace met zijn boezemvriend, zanger Elton John in 1992.

Tussen de beroemdheden uit de muziek- en filmwereld huppelen op de Versace-feesten ook topmodellen rond onder wie Naomi Campbell (net als Donatella verzot op cocaïne), Cindy Crawford en Claudia Schiffer. Bij Versace zijn modellen geen anonieme paspoppen, maar even belangrijk als pop- en filmsterren.

Grootste mensenjacht

Op dinsdag 15 juli 1997, vroeg in de ochtend, staat Gianni Versace op het punt het hek naar zijn villa in Miami Beach te openen. Hij heeft net koffie gedronken in een café, daar de nieuwste modemagazines bekeken en verheugt zich op een nieuwe werkdag vol ideeën en projecten. Opeens voelt hij een stekende pijn in zijn nek. Hij valt ruggelings op de grond, waarna een tweede kogel hem vol in het gezicht treft. De overvaller die Gianni met twee schoten om het leven heeft gebracht, gaat er als een haas vandoor. De gealarmeerde politie ontdekt al snel dat de dader Andrew Cunanan is, een verslaafde gigolo die reeds vier gruwelijke moorden op zijn geweten heeft en hoog op de most wanted-lijst van de FBI staat. Een week na de start van de grootste mensenjacht uit de Amerikaanse geschiedenis, pleegt de in het nauw gedreven Cunanan zelfmoord met hetzelfde pistool als waarmee hij Gianni vermoordde. In de media regent het speculaties. Was Cunanan een boze afgewezen minnaar? Had Gianni hem wellicht besmet met aids? Misschien was het ook wel een afrekening van de maffia, gelet op de symbolische dode duif die naast Gianni is aangetroffen (deze bleek later bij toeval te zijn geraakt door een weggespat deel van één van de kogels). Maar de politie verwijst alle speculaties naar het rijk der fabelen. Cunanan was een verwarde man, die in Gianni Versace alles zag wat hijzelf als homoseksueel nooit had bereikt – succes, roem en fortuin – en die dat ‘onrecht’ wilde wreken door Gianni te doden. In Italië slaat het nieuws in als een bom. Donatella verklaart tegenover de pers: “Gianni is vermoord als een zwerfhond, ik wil dat hij een begrafenis krijgt als een prins.” Ze houdt woord. In de reusachtige dom van Milaan krijgt Gianni een uitvaartdienst waar zelfs overleden staatshoofden en pausen niet aan kunnen tippen. Vips en media uit de hele wereld maken hun opwachting. Als Elton John en Sting samen de psalm “De heer is mijn herder” zingen, laten veel van de genodigden hun tranen de vrije loop. •

susan

SUSAN VAN DETH WOONT IN PADUA, EN DEELT HIER HAAR KEUKENGEHEIMEN MET ONS.

Garage chic

Het restaurant bestond uit een ruimte die je het best kunt omschrijven als een veredelde garage. Gemeubileerd met enkel plastic stoelen, tafels en tafelkleden. Half op de stoep en half op straat stond een gigantische grill en verderop een provisorische koeling, voornamelijk bestaande uit heel veel ijs, met daarop uitgestald de vangst van die ochtend. Ik was net als zo velen uiteraard bekend met een mooi gefileerd en geproportioneerd stukje vis op mijn bord, vissticks toen ik nog jonger was en af en toe een scholletje in een restaurant gebakken in roomboter. Maar hele gegrilde vissen, met alles erop en eraan, had ik tot dan toe volgens mij nog nooit op mijn bord gehad. Ik was in Palermo voor de productie van een advertentiecampagne van een groot zonnebrillenmerk. Onze lokale productieleider had mij gevraagd of ik wilde eten in een ‘typische Siciliaanse’ setting, net als de lokale bevolking, of liever in een toeristisch restaurant. De keuze was uiteraard snel gemaakt, ware het niet dat ik geen idee had wat een ‘typische Siciliaanse’ restaurantsetting precies in zou houden. We hadden overigens mazzel dat er een goede vangst was geweest die ochtend, want met een groep hongerige productiemensen namen we niet alleen het volledige restaurant over, maar was er aan het einde van de avond ook geen sardientje meer te bekennen. Dit was een kleine acht jaar geleden, en een van de beste – simpele – diners ooit. Ondanks dat ik vaak gedurende de dag bedenk wat ik die avond ga koken, is ons zondagavondmaal drie van de vier keer hetzelfde. Namelijk pesce al forno, een hele vis uit de oven. Het heeft een paar jaar geduurd voordat ik na het Siciliaanse restaurant bedacht dat ik thuis ook een hele vis wilde bereiden. Ik verkeerde in de veronderstelling dat het lastig zou zijn om een hele vis in de oven te bereiden, want hoe weet je wanneer de vis klaar is? En hoe weet je zeker dat je de vis niet veel te lang hebt gegaard? Wat blijkt, waar het stukje visfilet geen sinecure is wat betreft bereiding en een continue waakzaamheid vereist, is een hele vis de makkelijkste manier om een van de zeebewoners op tafel te krijgen. Het vereist nauwelijks kennis van koken. Enkel een goede visboer, een oven en een ovenschaal. Een kind kan de was doen. Of in dit geval, een vis koken in de oven. Voor dit recept kun je elke soort witvis gebruiken. Tarbot is onze favoriet, gevolgd door zeebaars. Maar ga vooral langs bij een goede visboer en vraag wat ze vers aan te bieden hebben. •

Buon appetito!

Van mijn keuken naar jouw keukentafel, Suus @su.sana.superfood

Pesce al forno

Ingrediënten (voor 2 personen) • 1 kg witvis – dit kan van alles zijn: van tarbot tot zeebaars, dorade of zeeduivel – wat je maar lekker vindt en wat maar beschikbaar is bij de visboer • 400 g vastkokende aardappelen met schil • 2 handen trostomaatjes • 2 rode uien • 8-10 tenen knoflook, ongepeld • 1 citroen • olijfolie & balsamicoazijn • scheut witte wijn

Voorbereiding

Breng een bezoek aan je visboer en kies een geschikte witvis uit om te bereiden in de oven. De visboer kan je helpen met je keuze, ze leggen met alle plezier de verschillen uit in structuur en smaak. Belangrijk, is dat je een hele vis koopt, dus met kop en graten. Laat de visboer de vis voor je schoonmaken. Was de aardappelen en snij ze met behulp van een mandoline in plakjes. Was de trostomaten, snij de rode ui in dikke ringen (2 centimeter), en breng ze op smaak met peper, zout, een scheut

balsamicoazijn en een beetje olijfolie. Verwarm de oven voor op 200˚C.

Bereiding

Sprenkel wat olijfolie over de bodem van een grote ovenschaal en leg hier vervolgens de vis in. Stop onder de kieuwen en in de buikholtes wat schijfjes citroen. Leg rondom de vis de tomaten, uien en knoflookteentjes. Verdeel vervolgens de dungesneden (ongekookte) aardappelen over de vis, en de andere groenten. Het resultaat is dat alles in de ovenschaal bedekt is met een laagje aardappel. Giet een paar scheutjes wijn en wat olijfolie over de aardappelen, en breng verder op smaak met zout. Zet de ovenschaal in de voorverwarmde oven en een timer op 24 minuten. Schenk jezelf een heerlijk glas wijn in en geniet van de rust. Als de timer afgaat, de oven op grill zetten en nog 6 minuten de aardappelen lekker knapperig en bruin grillen. Serveer de vis direct – uit de ovenschaal – op tafel. Eventueel met een goeie olijfolie en wat zeezout.

TIP!

Dit gerecht is makkelijk aan te passen voor meerdere personen. Simpelweg de hoeveelheden vermenigvuldigen. Bijvoorbeeld een vis van 2-2,5 kilo voor 4 personen. Of 2 vissen van 1 kilo. De bereidingstijd, van in totaal 30 minuten in de oven, blijft altijd dezelfde.

mangiare

MIKE VAN DER ZALM IS EIGENAAR VAN BILDERDIJK WIJNHUYS IN AMSTERDAM. BILDERDIJKWIJNHUYS.NL

het Best bewaarde geheim van Italië

Sinds begin jaren negentig van de vorige eeuw maakt een klein gebied in Lombardije, genaamd Franciacorta, furore met de Italiaanse tegenhanger van champagne. Ook hier werkt men volgens de méthode traditionelle en met Chardonnay en Pinot Nero. Vittorio Moretti

Mike's wijntip

zag hier in 1977 al de potentie van en zijn Bellavista is inmiddels één van de toonaangevende producenten. Fris, rijp en romig. Zoals een grande cuvée hoort te smaken: groots! Bellavista Franciacorta ‘Alma Grande Cuvée’, € 34,95

Limo o at

Nieuw in het assortiment van het mooie Italiaanse merk Bonifanti: in deze panettone zijn zachte gekonfijte citroenschilletjes en stukjes witte chocolade verwerkt. Deze ingrediënten geven het soepele deeg, waar de Bonifanti-panettoni om bekendstaan, een heerlijke lichte smaak en een verrukkelijke geur. € 26,50, via panettone-shop.nl

MAIL & WIN

Wij mogen 3 panettones weggeven. Ga naar italiemagazine.nl.

Sp e de w j o e

“Sla met grote bladeren is prima speelgoed”, staat er in het kookboek Kleine fijnproevers. De heldere kleur en zachte structuur zouden de aandacht trekken van kleine kinderen. Spelenderwijs laten de auteurs de kleintjes kennismaken met smaken, geuren en vormen van meditteraan voedsel. Onder het motto: je kunt niet vroeg genoeg beginnen met de Italiaanse keuken. Luis Padovezzi en Ivan Svara, Kleine fijnproevers, Italiaans koken voor kinderen 0-3 jaar, Uitgeverij Brandt, € 25

Masterclass met truffel

Fijnproevers opgelet: ervaar sensationele smaken tijdens de Witte Truffel Beurs van Acqualagna in Le Marche. Deze plaats wordt ook wel de hoofdstad van de witte truffel genoemd omdat bijna tweederde van de nationale productie uit dit kleine stadje komt en dit jaarlijkse evenement meer dan 200.000 bezoekers trekt. Woon een proeverij, kookshow of masterclass bij met beroemde chefs of geniet gewoon van een (truffel)hapje en drankje. Fiera Nazionale del Tartufo Bianco, Acqualagna, 23 oktober t/m 13 november 2022. acqualagna.com/fiera-nazionale

FEESTELIJKE ACTIVITEITEN BIJ HILTON

Deze belangrijke tijd van het jaar is werkelijk magisch in Hilton Amsterdam. Nergens sprankelt het zo als bij ons met Kerstmis en dit jaar vieren wij familie, traditie en saamhorigheid.

Geniet samen met ons van de nostalgie van een kerst met de familie en maak uw feestelijke herinneringen bij Hilton Amsterdam.

Roberto’s is de juweel in onze kroon. Ons restaurant biedt een gezellige ontmoetingsplek en is de perfecte gastheer voor een uitgebreid diner. De elegante en stijlvolle setting met de open haard in het midden en de uitgebreide wijncollectie zorgt ervoor dat elke gelegenheid bijzonder is.