Parket/Parquet juni/juin 2022

Belgisch vakblad van Dé Parketplaatsers/Les Parqueteurs • Kunstlaan 20 • 1000 Brussel Revue belge Les Parqueteurs/Dé Parketplaatsers • Rue des Arts 20 • 1000 Bruxelles • Afgiftekantoor Gent X

Parket Parquet

#58

JULI-JUILLET

2022 DRIEMAANDELIJKS LEDENBLAD REVUE DES MEMBRES TRIMESTRIELLE

Vloerverwarming en parket Le chauffage par le sol et le parquet

Egaliseren kan je leren!

Vous pouvez

Competitieve parketteurs gezocht

apprendre à

égaliser!

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 1

27/06/2022 12:20:03

DAG VAN DE AFWERKING 18 OKT 2022

U wil kijken, ontmoeten en bijleren?

Geen betere gelegenheid dan een vakbeurs en netwerkevent om alle nieuwe trends en technieken op het vlak van interieur en afwerking te ontdekken.

Wat valt er precies te beleven?

Er zijn ruim 140 standen en een demotent. En je geniet er van een gemoedelijke sfeer met gratis buffetten en drank.

Voor wie is het?

Alle professionals die bezig zijn met afwerking.

Van plaatser tot ontwerper.

Meer informatie en inschrijvingen als standhouder voor dit unieke evenement via steve.caufriez@confederatiebouw.be.

Waar is het te doen?

In de ruime hallen van de Brussels Kart Expo in Groot-Bijgaarden, van 9u30 tot 19u00.

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 2

27/06/2022 12:20:03

et

INHOUD SOMMAIRE

14

8

Egaliseren

Opendeurdag BONA

Vloerverwarming en parket

Egaliseermiddelen en primers zijn niet meer weg te denken uit de materiaalkoffer van een moderne parketplaatser..

Veel bekende gezichten uit de parketwereld vonden op 11 juni de weg naar de Bonaopendeurdag.

De combinatie van houten vloerbedekkingen en vloerverwarming roept nog steeds heel wat vragen op bij de professionals.

22

28

20

Egaliser

Journée portes ouvertes BONA

Le chauffage par le sol et le parquet

De nombreux acteurs connus du secteur du parquet ont visité la journée portes ouvertes de Bona le 11 juin.

La combinaison des revêtements de sol en bois et du chauffage par le sol suscite encore beaucoup de questions chez les professionnels.

Les produits d'égalisation et les primaires font impérativement partie de la panoplie du parqueteur moderne.

12

5

12

26

Voorwoord:

WTCB

Door Johan Vandenbergh

Hoe combineer je een houten vloerbedekking met vloerverwarming?

Pénurie de matières premières

6 Prikbord

18

10

GEZOCHT: parketteurs die die willen deelnemen aan het Nederlands Kampioenschap Parketleggen

Grondstoffenschaarste Steeds meer bouwbedrijven kunnen niet anders dan verhoogde materialenprijzen door te rekenen aan de klant

De plus en plus d'entreprises de construction n'ont d'autre choix que de répercuter la hausse des prix des matériaux sur le client

Oproep

20 CSTC Comment associer revêtement de sol en bois et chauffage par le sol ?

28 Epinglé

30

GT « Les parqueteurs – Die Parkettverleger »

COLOFON Confederatie Bouw - Afwerking Confédération Construction - Finition Rue des Arts 20 • 1000 Bruxelles T: 02/545 59 47 Btw/tva BE 0406.479.092

Verantwoordelijke uitgever Editeur responsable Filip Coveliers Kunstlaan 20 • 1000 Brussel filip.coveliers@confederatiebouw.be

Parket verschijnt in maart, juni, september en november - Parquet paraît en mars, juin, septembre et novembre

Publiciteit/Publicité Steve Caufriez Tel.: +32 (0)2 545 57 25 GSM: +32 (0)486 58 71 91 steve.caufriez@confederatiebouw.be

Adreswijzigingen Changements d'adresses ann.cassauwers@confederatiebouw.be

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 3

Eindredactie/Rédaction finale Filip Coveliers

Redactie/Rédaction Bram Schittecatte Tel: 02/545 59 47 • Fax: 02/545 58 59 bram.schittecatte@confederatiebouw.be Vertaling/Traduction technique Anouk van den Broek Vormgeving/Mise en page abder-razzaaq.boujdaini@confederatiebouw.be nikka.cuypers@confederatiebouw.be Drukwerk/Imprimeur juli - juillet 2022 • Parket-Parquet Graphius

3

27/06/2022 12:20:04

uw springplank naar zorgeloos ondernemen U start of heeft een bedrijf? Vertrouw dan op Formalis:

in samenwerking met

• bij de afhandeling van al uw administratieve formaliteiten; • voor de inschrijving en wijzigingen in de Kruispuntbank van Ondernemingen; • voor onze expertise en kennis van de ondernemerschap.

Meer info via formalis.be

Veilig bouwen: eerst denken, en dan doen!

Doe mee op safetymypriority.be 58-Parket-Parquet_02_2022.indd 4

27/06/2022 12:20:05

EDITO

Deadlinedruk Beste collega’s Het jaar 2022 is goed halfweg en hoewel er regelmatig nieuwe coronavarianten de kop opsteken, bepaalt corona al een tijdje ons leven niet meer. Voorlopig maken de experten zich trouwens niet al te veel zorgen over een nieuwe golf waarvoor draconische maatregelen nodig zijn. Het ziet er dan ook naar uit dat we zonder veel maatregelen met vakantie kunnen vertrekken. Afwachten wat het geeft als er weer meer contacten zullen zijn.

Over het gewapende conflict tussen Oekraïne en Rusland is het laatste woord nog niet gezegd of geschreven. Dagelijks krijgen we met de gevolgen ervan te maken. Prijsstijgingen, problemen met leveringen van materialen en torenhoge energieprijzen, het lijkt maar niet op te houden. Het leven wordt voortdurend maar duurder en steeds meer en meer mensen maken zich terecht zogen over hoe ze alles betaald moeten krijgen.

Het zijn geen fijne vooruitzichten met de vakantie voor de deur.

Die nakende vakantie zorgt dan weer voor extra stress op het werk. Vele werven in uitvoering liepen de afgelopen maanden aanzienlijke vertragingen op. Bij bouwen en verbouwen worden vaak verschillende aannemers ingeschakeld. Bijna geen enkele aannemer bleef gespaard van de hierboven genoemde moeilijkheden. De vertragingen stapelen zich dan ook op en deadlines moeten regelmatig uitgesteld worden. Aannemers die aan het eind van de keten in actie moeten schieten – zoals de parketleggers Johan Vandenbergh worden dan extra onder druk gezet om toch maar alles voor de bouwvakantie af te werken.

Met de vakantie in het vooruitzicht wordt er dikwijls een tandje bijgestoken, maar we mogen toch niet vergeten om de werken volgens de regels van het vak uit te voeren. Risico’s nemen om toch maar tijdig op te leveren, zorgt op termijn voor nog meer miserie. Als er ooit problemen opduiken, is de klant de inspanningen die je geleverd hebt om aan zijn wensen te voldoen, al lang vergeten.

Eén van de basisvoorwaarden om een parketvloer vakkundig te plaatsen, is een geschikte ondergrond. Zoals bekend, durft het hier wel eens fout lopen. De parketlegger moet dan de nodige verbeteringen aanbrengen om het parket toch te kunnen plaatsen. Wanneer het peil en/of de vlakheid te wensen overlaten, dan is egaliseren vaak de enige oplossing. Tegenwoordig heeft de vakman heel wat primers en egaliseermiddelen ter beschikking om de ondergrond geschikt te maken. In dit nummer geven we een overzicht van de mogelijkheden.

Denk eraan dat de boog niet altijd gespannen kan staan. Iedereen heeft ontspanning nodig. Geniet van de vakantie en ga er nadien vol goede moed opnieuw tegenaan!

Fijne vakantie!

Collegiale groeten

Johan Vandenbergh Voorzitter - Dé Parketplaatsers v.z.w.

YOUR PARTNER IN WOOD PROTECTION

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 5

27/06/2022 12:20:07

Prikbord

Veel belangstelling voor

roadshows over ­ondernemerschap Midden mei vonden vier roadshows plaats over ondernemen in de bouw.

De roadshows, een initiatief van de Confederatie Bouw – Afwerking, konden op heel wat belangstelling rekenen. Het toont aan dat dit onderwerp leeft bij de aannemers.

De vier roadshows konden op heel wat belangstelling rekenen, met als uitschieter het event in Kuurne.

“Ondernemen in de bouw zonder zwoegen en zweten”, het is de titel van een boek van aannemer Emiel Denies, die aan het hoofd staat van twee bouwbedrijven in de regio Antwerpen. Emiel begon zijn carrière als loodgieter in loondienst en groeide nadien door tot zelfstandig aannemer en later zelfs zaakvoerder met personeel. Gedurende dat traject kwam hij in aanraking met alle valkuilen en dilemma’s waar iedere aannemer mee geconfronteerd wordt.

Sommige keuzes draaiden goed uit, andere bleken achteraf de verkeerde te zijn.

Herkenbaar verhaal

De Antwerpse aannemer realiseerde zich dat heel veel jonge aannemers in dezelfde positie zitten als hij destijds, en dat er eigenlijk geen handboek bestaat dat hen helpt bij de transitie van bouwvakker naar ondernemer. Daarom pende hij zijn kennis en ervaring neer in een boek dat bomvol zit met praktische tips en adviezen voor aannemers. Dat alles in heldere bewoordingen en rijkelijk geïllustreerd met herkenbare voorbeelden uit de praktijk.

De basis van het boek is de berekening van een realistisch en correct uurtarief.

Iets waar in de praktijk nog vaak tegen gezondigd wordt, met tal van faillissementen tot gevolg. Denies legt de basisprincipes helder uit en illustreert dit aan de hand van berekeningen die de lezer zelf ook eenvoudig kan toepassen op zijn eigen financiële realiteit.

Het uurtarief vormt het vertrekpunt,

6

Parket-Parquet • juli - juillet 2022

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 6

27/06/2022 12:20:08

Auteur Emiel Denies met zijn echtgenote.

maar Denies gaat nog veel verder. Hij geeft tips over samenwerken en concurreren met andere (onder-)aannemers, over hoe je een succesvolle bouwonderneming kan combineren met een gezond privéleven, over hoe je je zaak financieel gezond houdt en hoe je je toekomst na je actieve carrière op een realistische manier veiligstelt. Allemaal vraagstukken waar aannemers op een bepaald moment in hun leven mee geconfronteerd worden. De lessen zijn bovendien zowel van toepassing op eenmansbedrijven als op bouwondernemingen met personeel.

Ze zijn nuttig voor beginnende aannemers, maar evengoed voor mensen die

in de laatste fase van hun actieve carrière zitten.

schieter het event in Kuurne, waar bijna 200 aanwezigen de lezing van Denies volgden. Het feit dat veel aannemers de auteur nadien ook aanspraken om hun ervaringen te delen, en dat Denies’ boek vlot over de toonbank ging, toont duidelijk aan dat dit onderwerp leeft bij onze vakmensen. Er wordt momenteel dan ook gekeken of we nog een vervolg kunnen geven aan deze roadshows. Meer daarover later.

Herwerkt tot lezing

Networking scoort

De vier avonden konden telkens op heel wat belangstelling rekenen, met als uit-

WIE MEER WIL WETEN over Emiel Denies, of het boek “Ondernemen in de bouw zonder zwoegen en zweten” wil kopen: www.uurtarief.be

Omdat de inhoud van Denies’ boek relevant is voor alle aannemers, besloot de Confederatie Bouw – Afwerking om Emiel Denies te vragen als gastspreker op vier roadshows die gedurende de maand mei gehouden werden in op vier locaties in Vlaanderen: Heusden-Zolder (3 mei), Antwerpen (5 mei), Kuurne (10 mei) en Dendermonde (12 mei).

Na afloop van de lezingen bleven de aanwezigen telkens nog lang nakaarten met collega’s en vrienden. Het viel op dat na twee jaren van corona, de aannemers duidelijk weer zin hebben om de banden aan te halen en verhalen en ervaringen met elkaar uit te wisselen.

EEN PREMIUM IN GEBRUIKSGEMAK EN DUURZAAMHEID

000572-ADVERT

• Nieuw: ecologische verpakking voor hybride parketlijmen • Hetzelfde product, dezelfde kwaliteit • Makkelijker te recycleren • Makkelijker stapelbaar, neemt minder plaats in

SOUDAL N.V. • EVERDONGENLAAN 18-20 • B-2300 TURNHOUT • BELGIË • TEL.: +32-(0)14 42 42 31 • WWW.SOUDAL.COM

000572-ADVERT_Parquet_Boxes_A5_landscape_NL.indd 1

2020-05-29 1:51:42 PM

juli - juillet 2022 • Parket-Parquet

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 7

7

27/06/2022 12:20:08

Prikbord

Bona houdt succesvolle opendeurdag Op zaterdag 11 juni hield Bona een opendeurdag in het Belgische filiaal in Zaventem.

Tientallen parketteurs en andere partners uit de parketwereld kwamen ter plaatse een kijkje nemen en maakten er kennis met de nieuwigheden in het productgamma.

Bona koos er bewust voor om de opendeurdag in het weekend te organiseren, zodat ook parketteurs die in een andere uithoek van het land aan de slag zijn, de kans zouden krijgen om aanwezig te zijn en de banden met het verkoopsteam van Bona aan te halen.

Die formule bleek ook te werken, want de hele dag door kwamen de bezoekers druppelsgewijs langs, waardoor er steeds een gezellige drukte heerste.

Bona maakte van de gelegenheid gebruik om de nieuwe Traffic HD Raw in de kijker te plaatsen. Deze 2-componenten watergedragen polyurethaanlak werd eind vorig jaar voorgesteld en vormt met

8

zijn ultramatte vloeroppervlak een mooie aanvulling in het productengamma van Bona. Traffic HD Raw geeft de vloeren een zeer hoge mate van bescherming en combineert dit door de ultralage glansgraad (zelfs bij scheerlicht) met het gevoel van onbehandeld hout.

Een andere eyecatcher was de DCS-50 (water-) stofzuiger. Met zijn capaciteit van 50 liter houdt hij het midden tussen de bestaande DCS 70 en de kleine DCS 25. Bij de klanten was er veel vraag naar een tussenformaat. Dat deze DCS 50 bovendien ook gebruikt kan worden als waterstofzuiger, maakt hem nog poyvalenter.

Een laatste nieuwigheid die op de opendeurdag werd voorgesteld, is de Bona Oiled Wood Floor Refresher, een onderhoudsolie voor particulieren die het onderhoud van houten vloeren flink vergemakkelijkt en als grote voordeel heeft dat de vloer al na één uur belopen kan worden. De onderhoudsolie kadert perfect binnen de duurzaamheidsvisie van Bona. De Zweedse fabrikant wil het onderhoud vergemakkelijken en hoopt zo de levensduur van houten vloeren te verlengen.

MEER WETEN? www.bona.com

Parket-Parquet • juli - juillet 2022

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 8

27/06/2022 12:20:09

Batibouw 2023 wordt gebalder en staat volledig in het teken van duurzaamheid Bouwbeurs Batibouw sloot op zondag 29 mei de deuren. In totaal vonden 116.273 bezoekers de weg naar Brussels Expo. Dat is iets minder dan verhoopt (het streefdoel was 150.000), maar desondanks waren de organisatoren tevreden.

"We wisten dat het een uitdagende editie ging worden," zegt Frédéric François, CEO van beursorganisator Fisa. "De economische context met materiaalschaarste en hogere prijzen zorgt voor onzekerheid en een afwachtende houding bij heel wat consumenten. Daarbij konden we dit jaar eenmalig niet profiteren van onze vaste plek op de agenda en moesten we uitwijken naar midden mei.

Traditioneel een periode waarin Belgen al een druk programma hebben, van citytrips tot lentefeesten. Dat hebben we logischerwijze ook gevoeld."

Confederatie Bouw op de afspraak

De Confederatie Bouw kon uiteraard niet ontbreken op Batibouw, dus hadden wij naar vaste gewoonte weer een eigen stand op de beurs. Daar kwamen heel wat aannemers een praatje slaan of hun vragen voorleggen. De stand kreeg ook tal van politici over de vloer.

Onder andere federaal staatssecretaris voor Digitalisering Mathieu Michel en Brussels minister voor Begroting Sven Gatz kwamen langs. Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw Pascal Smet was dan weer te gast op het Fabacongres.

Ook federaal staatsecretaris voor Consumentenbescherming Eva De Bleeker bracht ons een bezoek. Zij kwam er een antwoord geven op de vraag van onze studiedienst of de maatregelen tegen fraudeurs niet tot hogere kosten zullen leiden voor bonafide aannemers.

Staatsecretaris voor Consumentenbescherming Eva De Bleeker

Beurs krijgt makeover in 2023

Organisator Fisa kondigde intussen al aan dat Batibouw 2023 er anders zal uitzien dan voorheen. Het moet een duurzamere beurs worden, die actief inspeelt op de ecologische uitdagingen van de toekomst. Batibouw zelf zal op een duurzame manier georganiseerd worden, maar de organisatoren willen ook nog meer groene alternatieven aanbieden.

Denk onder meer aan oplaadstations en prefab oplossingen, maar ook oplossingen gelinkt aan hernieuwbare energie,

Faba-directeur Patrice Dresse en staatssecretaris voor Digitalisering Mathieu Michel.

bijvoorbeeld fotovoltaïsche panelen en warmtepompen. Hieraan zal een volledige ervaringsruimte worden gewijd.

Batibouw keert ook terug naar de vertrouwde plaats op de kalender, in maart.

De beurs zal bovendien niet langer negen, maar slechts zes dagen duren. Batibouw 2023 vindt plaats van 14 tot en met 19 maart.

MEER WETEN? www.batibouw.com

juli - juillet 2022 • Parket-Parquet

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 9

9

27/06/2022 12:20:10

Grondstoffenschaarste

Steeds meer bouwbedrijven kunnen niet anders dan verhoogde materialenprijzen door te rekenen aan de klant In twee derde van de nieuwe contracten worden de gestegen materialenprijzen doorgerekend aan de klant en bovendien vaker volledig dan gedeeltelijk, zo blijkt uit de maandelijkse conjunctuurenquête van de Confederatie Bouw waaraan tussen 9 en 17 mei 325 bouwondernemingen hebben deelgenomen. In 44% van de gevallen rekenen bouwbedrijven bij lopende contracten de verhoogde prijzen van bouwmaterialen door aan de klant. “Dat aantal zal blijven toenemen, zolang de prijzen voor bouwmaterialen de pan blijven uitrijzen”, weet Niko Demeester, gedelegeerd bestuurder van de Confederatie Bouw. “Daarom raden we sowieso aan om in alle contracten een prijsherzieningsclausule op te nemen.”

95% van de bouwbedrijven heeft ook in april verdere prijsstijgingen van bouwmaterialen vastgesteld, vooral bij staal, non-ferro metalen en isolatiematerialen. Bovendien verwacht 84% van de aannemers en installateurs dat de prijzen van bouwmaterialen ook de komende drie maanden zullen blijven stijgen. Die prijzen zijn al sinds november 2020 in een opwaartse trend aan het gaan en de oorlog in Oekraïne heeft daar nog een fikse ruk omhoog aan gegeven. Toch is er sprake van een lichtpuntje: uit de conjunctuurenquête van de Confederatie van vorige maand bleek dat nog 93% van de bouwondernemingen prijsstijgingen verwachtten. Dat aantal is in mei dus gedaald tot 84%. Hopelijk wijst dit op het begin van een ommekeer qua prijsstijgingen.

Klant betaalt mee

Hoe het ook zij, voor bouwbedrijven zijn die langdurige en sterke prijsstijgingen niet langer te dragen. Daarom rekenen ze die verhogingen steeds meer door aan de klant. Bij lopende contracten in 44% van de gevallen, ten opzichte van 41% gevallen één maand eerder. Die prijsverhoging wordt wel vaker gedeeltelijk (27%) dan integraal (17%) doorgerekend. Ook nog bij lopende contracten is er in 6% van de gevallen sprake van uitstel en in 4% van annulering als gevolg van de gestegen materialenprijzen. Bij nieuwe contracten worden de gestegen prijzen in 65%

10

van de gevallen doorgerekend, hier vaker volledig (40%) dan gedeeltelijk (25%). In 13% van de gevallen geeft de klant de bestelling op.

Herzieningsclausule

De Confederatie Bouw raadt, gezien deze opmerkelijke, actuele situatie, al een tijd aan om te werken met een herzieningsclausule in elk contract dat wordt opgesteld, zodat deze prijstoenames niet helemaal op de kap van de aannemer vallen en men kan spreken van een evenwichtig contract waarbij beide partijen weten waar ze aan toe zijn. Zo’n clausule zal dus eerder voorkomen in nieuwe contracten. Voor huidige contracten vraagt de sectorfederatie dialoog tussen de leverancier van bouwmateriaal, de aannemer en de bouwheer om risico’s van die prijsstijgingen verstandig te delen onder elkaar. “Als de peer in drie stukken wordt gesneden, kunnen we meestal spreken van een faire oplossing”, besluit Niko Demeester, CEO van de Confederatie Bouw.

De sectorfederatie raadt ondertussen particulieren en overheden aan om hun bouw- en renovatieprojecten of -plannen verder te zetten. Eigenaar zijn van een eigen nieuwe of gerenoveerde woning is nog altijd de beste vorm van pensioensparen. Het is, zeker nu een spaarboekje niets meer opbrengt, ook een zeer goede investering.

Parket-Parquet • juli - juillet 2022

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 10

27/06/2022 12:20:12

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 11

27/06/2022 12:20:13

WTCB

Hoe combineer je een houten vloerbedekking met vloerverwarming?

De Technische Voorlichting 218 met betrekking tot de uitvoering van houten vloerbedekkingen werd onlangs vervangen door de TV 272. Hierin is een uitgebreid hoofdstuk gewijd aan de combinatie van houten vloerbedekkingen en vloerverwarming. Dit punt roept immers nog heel wat vragen op bij de professionals.

Ongeacht het aanbevolen vloerverwarmingstype is het belangrijk om de verwarmingstechnicus en de parketlegger goed in te lichten over de specifieke eigenschappen van het systeem. Zo kunnen ze niet alleen komen tot een goed ontworpen en correct uitgevoerde verwarmingsinstallatie, maar kunnen ze ook opteren voor de meest geschikte materiaalcombinaties (parket, lijm ...).

Zorgen voor een gunstig binnenklimaat

Er zijn heel wat parameters die in aanmerking genomen moeten worden om het risico op vervorming van houten vloerbedekkingen tot een minimum te beperken. Een belangrijke daarvan is het beheer en de instandhouding van een gunstig binnenklimaat. Dit hangt af van verschillende factoren, waaronder de verwarming en de ventilatie. Tijdens het stookseizoen is het aanbevolen om de insteltemperatuur te begrenzen tot 20-22 °C en eventueel ook om de ventilatiedebieten aan te passen. Bij een vloerverwarming moet de oppervlaktetemperatuur van de houten vloerbedekking beperkt blijven tot 29 °C en dit, zowel in de woon- als in de randzones.

Een verhoging van de insteltemperatuur kan leiden tot een aanzienlijke daling van de relatieve vochtigheid van de binnenlucht (idealiter gelegen tussen 40 en 55 %) en tot vervormingen (schoteling, ontstaan van open voegen tussen de parketstroken), die dan weer onomkeerbare schade met zich mee kunnen brengen.

Inwerkingstelling van de vloerverwarming

De eerste inwerkingstelling van de vloerverwarming mag ten vroegste 28 dagen na de uitvoering van een cementgebonden dekvloer en ten vroeg-

12

ste zeven dagen na het storten van een dekvloer op basis van calciumsulfaat plaatsvinden.

Bij de inwerkingstelling moet erop toegezien worden dat de vloeistoftempera­ tuur gedurende minstens één dag tussen 20 en 25 °C ligt. Vervolgens moet de temperatuur progressief verhoogd worden in stappen van maximum 5 °C per dag tot de maximale bedrijfstemperatuur bereikt wordt. Deze moet gedurende minstens vier bijkomende dagen aangehouden worden. De terugkeer naar de initiële temperatuur dient eveneens op progressieve wijze te gebeuren (in stappen van maximum 5 °C per dag).

Achtenveertig uur vóór de plaatsing van de houten vloerbedekking moet de verwarming uitgeschakeld of op een lagere temperatuur gezet worden (oppervlaktetemperatuur van 15 °C). De temperatuur mag pas drie dagen na de plaatsing van de vloerbedekking opnieuw progressief opgedreven worden volgens dezelfde werkwijze. In het ideale geval zou er bij elke heropstarting van het vloerverwarmingssysteem na een lange periode van uitschakeling een protocol voor de progressieve temperatuurstijging gerespecteerd moeten worden om het risico op schade aan het begin van de winter te verminderen.

Parket-Parquet • juli - juillet 2022

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 12

27/06/2022 12:20:14

Voorbeeld van een oppervlakkig warmwatercirculatiesysteem.

een nog hogere factor kunnen overwegen, voor zover de fabrikant dit toelaat.

De warmteweerstand is afhankelijk van de warmtegeleidbaarheid van de gebruikte houtsoort en van de dikte van het parket (of van alle samenstellende lagen bij meerlaags parket). De warmtegeleidbaarheid van het hout is recht evenredig met de volumieke massa.

Naarmate het hout een hogere dichtheid heeft, zal de geleidbaarheid van het parket – en dus ook het rendement van de vloerverwarming – beter zijn.

Bij een vloerverwarming mag de warmteweerstand Rλ,B van de vloerbedekking (met inbegrip van de eventuele akoestische isolatie) niet hoger zijn dan 0,15 m².K/W. Daarom wordt voor een eiken parket een maximale dikte van 25 mm aanbevolen. Een parket uit naaldhout mag niet dikker zijn dan 20 mm.

Vochtgehalte van de ondergrond Plaatsingswijze van de vloerbedekking

Op enkele uitzonderingen na wordt alleen een gelijmde (of gelijmd-genagelde) plaatsing aanbevolen om via de vloerbedekking een optimale warmteoverdracht naar de binnenomgeving te garanderen.

Alle parketlijmen komen in aanmerking voor de plaatsing van een houten vloerbedekking op een vloerverwarmingssysteem. Een uitvoering volgens de regels van de kunst die voldoet aan de voorschriften van de fabrikant zorgt mee voor een optimale werking van het verwarmingssysteem.

Eigenschappen van de houten vloerbedekking

Wat de houten vloerbedekking betreft, moeten er twee parameters in aanmerking genomen worden: • de dimensionale stabiliteit • de warmteweerstand.

In termen van dimensionale stabiliteit genieten houtsoorten die weinig tot matig werken de voorkeur. In de mate van het mogelijke zou men ook kunnen opteren voor planken die op kwartier of vals kwartier gezaagd zijn en een regelmatige vezelrichting vertonen.

Bij de plaatsing zou het hout idealiter een vochtgehalte van 9 tot 10 % moeten hebben.

De TV 272 vermeldt de geschikte slankheidsfactor (verhouding breedte/dikte) voor elementen uit massief hout in functie van de dimensionale stabiliteit van de houtsoort, van zijn nervositeit, van zijn kwaliteit en van de zaagwijze.

Voor massief hout moet de slankheidsfactor begrepen zijn tussen 4 en 10. Voor stabielere houten vloerbedekkingen, zoals bepaalde meerlaagse parketten, zou men

Het massavochtgehalte van de dekvloer moet beperkt worden tot 1,8 %. Deze meting moet aan de onderzijde van de dekvloer uitgevoerd worden door middel van de carbidefles.

Omkeerbare vloerverwarmings- en koelsystemen

Omwille van het specifieke karakter van omkeerbare vloerverwarmings- en koelsystemen formuleert de TV 272 een aantal gedetailleerde aanbevelingen met betrekking tot de combinatie van deze systemen met houten vloerbedekkingen. Jammer genoeg hebben we hier te weinig plaats om deze allemaal uit de doeken te doen. Daarom nodigen we je uit om op www.wtcb.be de Technische Voorlichting te raadplegen voor meer informatie hieromtrent.

BRON: WTCB-Contact mei-juni 2022 AUTEURS: A. Frydman, redacteur in opdracht van het WTCB

juli - juillet 2022 • Parket-Parquet

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 13

13

27/06/2022 12:20:14

Vakmanschap

De oude Technische Voorlichtingsnota over het plaatsen van Parket (TV 218 uit 2000) werd de voorbije jaren vervangen door twee nieuwe TV’s: TV 269, die gepubliceerd werd in 2019 en TV 272 uit 2020.

Onderschrift aub

In de eerste, TV 269, is een apart hoofdstuk gewijd aan de procedés voor de voorbehandeling van ondergronden.

Hiermee bedoelt men de behandelingen en producten voor het voorstrijken (aanbrengen van een primer), het egaliseren en het voorbehandelen op niet volledig droge ondergronden. In dit artikel focussen we op de eerste twee behandelingen

Het voorstrijken (aanbrengen van een primer)

Een primer heeft tot doel om de porositeit van de ondergrond te regelen en de hechting tussen de ondergrond en de (eventuele) egalisatielaag of de lijm

Egaliseren kan je leren!

Moet ik een ondergrond egaliseren of niet? In het verleden genoten egaliseermiddelen soms een slechte reputatie. Er kon al eens een laag loskomen en zo heel wat ellende veroorzaken. Die slechte reputatie behoort echter definitief tot het verleden. De moderne egaliseermiddelen en primers worden alsmaar performanter en behoren nu tot de standaarduitrusting van elke moderne parketplaatser.

Bepaalde primers (doorgaans op basis van epoxy) kunnen de mechanische eigenschappen van de ondergrond aan de oppervlakte verbeteren. Maar een ‘slechte’ ondergrond kan niet gered worden door een behandeling met een primer. Als de ondergrond niet voldoet, is het nog steeds beter om de dekvloer te vervangen of de vloerbedekking zwevend te plaatsen.

• bij absorberende ondergronden, bv. oude cementgebonden of anhydrietgebonden dekvloeren • bij ongelijkmatig absorberende ondergronden • vóór het aanbrengen van een egalisatielaag • ter bescherming van vochtgevoelige ondergronden (bv. anhydrietgebonden dekvloeren) tegen het vocht uit de cementgebonden egalisatielagen; dit probleem stelt zich niet bij gipsgebonden egalisatielagen.

Het gebruik van een primer wordt wel aanbevolen in de volgende situaties:

De gebruikte primers moeten bovendien verenigbaar zijn met de materialen van

te verbeteren. Daarnaast wordt met een primer ook het stof van de ondergrond gebonden.

14

de dekvloer, de (eventuele) egalisatielaag én de lijm.

Egaliseren noodzakelijk?

Of het noodzakelijk is om te egaliseren of niet, hangt af van verschillende factoren. De belangrijkste zijn de dimensionale karakteristieken van de ondergrond.

Die dimensionale karakteristieken staan beschreven in het tweede deel van de Technische Voorlichting voor de parketplaatser, de TV 272.

Bij de ondergrondcontrole gaat men het peil, de horizontaliteit en de vlakheid van de ondergrond controleren. Indien de

Parket-Parquet • juli - juillet 2022

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 14

27/06/2022 12:20:15

TOLERANTIES OP HET PEIL VAN DE AFGEWERKTE DEKVLOER

schrift aub

Bron: TV 189 – WTCB Toegestane afwijkingen in mm

Afstand d (in mm) tussen een punt van de dekvloer en het dichtsbijzijnde referentiepeilmerkteken

Klasse 1 (strenge toleranties)

Klasse 2 (normale toleranties)

1m<d≤3m

±6

±8

3m<d≤6m

±8

± 12

6 m < d ≤ 15 m

± 10

± 14

doorgaans lager dan de al afgewerkte vloeren. Na het plaatsen van de vloerbedekking zouden alle vloeren op hetzelfde peil moeten liggen. In geval van renovatie is een peilverschil van 1 à 2 mm als aanvaardbaar te beschouwen. Grotere verschillen worden best besproken met de opdrachtgever.

hellend uitgevoerd worden. Aangezien die hellingsgraad de plaatsing van meubilair beïnvloedt, kan je wel beter de opdrachtgever inlichten over de mogelijke gevolgen.

Zowel het peil als de horizontaliteit kan je bepalen met de laser, digitale waterpas of de klassieke waterpasdarm.

Egaliseren kan helpen om de vlakheid van een dekvloer te verbeteren.

Als het gaat om verschillen van 8 mm of meer, dan kan het plaatsen van een onderparket een optie zijn. Bij kleinere verschillen is egaliseren te overwegen.

toegestane toleranties, die vermeld staan in de Technische Voorlichtingsnota 272, overschreden worden, kan het noodzakelijk zijn om de nodige aanpassingen uit te voeren door het aanbrengen van egaline.

Met horizontaliteit wordt het “waterpas zijn” bedoeld. Een ondergrond kan als horizontaal beschouwd worden als de gemeten afwijkingen niet groter zijn dan de waarden uit bovenstaande tabel (tabel 6 TV 189 over dekvloeren uit 1993).

Een oppervlak wordt aangeduid als vlak indien het geen enkele oneffenheid, ongelijkheid of kromming vertoont. Deze eigenschap staat los van de hellingsgraad of het peil. De vlakheidstolerantie die gekozen wordt voor een oppervlak hangt af van de voorziene plaatsingswijze, het beoogde gebruik en het gewenste uitzicht.

LET OP! Een ondergrond hoeft niet noodzakelijk perfect horizontaal te liggen. Houten vloeren kunnen ook licht

Bij dekvloeren kan de vlakheid binnen bepaalde grenzen verbeterd worden door het aanbrengen van een egalisatielaag.

• PEIL EN HORIZONTALITEIT

FRANK SPIDER

Peil is het “niveau” waarop men de vloerbedekking plaatst. Dit “niveau” ligt

PERFECT SCHUURBEELD

• VLAKHEID

UW SPECIALIST IN PARKETBENODIGDHEDEN

AANGEDREVEN 3-SCHIJFSTECHNOLOGIE ALVAKET Belgium - Industriepark 1215 - 3545 Halen - T 013 55 22 04 - F 013 55 20 05 - www.alvaket.be

ff116 plat.indd 1

10/10/2016 22:05:31

juli - juillet 2022 • Parket-Parquet

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 15

15

27/06/2022 12:20:15

Vakmanschap

De vlakheidseisen

De vlakheidseisen die gesteld worden aan de ondergrond zijn afhankelijk van de plaatsingswijze van de houten vloerbedekking. De vlakheidsklassen in de tabel hieronder zijn gebaseerd op de vlakheidstoleranties uit de Technische Voorlichting nr. 189, maar zijn ook voor andere ondergronden dan dekvloeren van toepassing.

Indien de contractuele documenten geen andere eisen omtrent de vlakheidsklassen en het type vloerbedekking bevatten, is de normale vlakheidsklasse van toepassing, dat wil zeggen klasse 2 voor dekvloeren. Daarom zullen er strengere eisen gesteld moeten worden wanneer de houten vloerbedekking op de ondergrond gelijmd wordt.

Het is mogelijk dat bepaalde vloerelementen bij een gelijmde plaatsing hol klinken, zonder dat dit het gevolg is van een slechte plaatsing of van het overmatige krimpen of zwellen van de elementen. Het hol klinken van een volledig vloerelement zou aanvaardbaar kunnen zijn indien de elementen onderling verbonden zijn met tand en groef. Als meerdere naast elkaar liggende vloerelementen hol klinken, is een herplaatsing van deze elementen vereist of kan men

lijm onder de hol klinkende elementen injecteren.

De toleranties van de vlakheidsklasse 3 slaan op de bovenzijde van de houten balklaag of de lambourdes. Indien het niet mogelijk is om aan deze eisen te vol-

De meeste egalines zijn zelfnivellerend en vloeien mooi uit.

doen, is het aanbevolen om een houten ondervloer (spaanplaat, OSB …) aan te brengen, mits eventueel opspieën.

TOELAATBARE AFWIJKINGEN OP DE VLAKHEID VAN DE ONDERGROND in functie van de lengte van de lat en de plaatsingswijze van de houten vloerbedekking. Bron: TV 272 - WTCB

16

Parket-Parquet • juli - juillet 2022

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 16

27/06/2022 12:20:15

CONTROLE VAN DE VLAKHEID VAN EEN ONDERGROND

In de bewegingszone van deuren moeten de vlakheidstoleranties en de toleranties op het vloerpeil verenigbaar zijn met de toegestane spelingen. Bij branddeuren is de maximale speling tussen de deurvleugel en de vloer opgenomen in de voorschriften van de deurfabrikant, evenals in de technische goedkeuring BENOR-ATG van de deur. Voor houten deuren bedraagt deze speling gewoonlijk 4 tot 7 mm (of meer), terwijl deze voor metalen deuren kan oplopen tot 8 à 14 mm (afhankelijk van de goedkeuring van het product).

Wanneer er voldaan moet worden aan akoestische eisen, is het aangewezen om de speling lager te houden dan het voorgeschreven maximum.

Meting van de vlakheid

De vlakheid wordt gemeten met een rechte en stijve lat van 20 cm, 1 m of 2 m. Deze lat is aan de uiteinden voorzien van twee slijtvaste vierkante of cilindrische blokjes met een zijde of diameter van 20 of 40 mm en een dikte die gelijk is aan de toelaatbare afwijking (zie afbeelding hierboven). Voorts wordt er een derde los blokje met dezelfde afmetingen en een dikte gelijk aan het dubbel van de toelaatbare afwijking gebruikt.

Om de vlakheid van een ondergrond te beoordelen, leg je de lat met de twee vaste blokjes op het te controleren oppervlak.

Er kunnen zich drie situaties voordoen: • geval 1: één vast blokje en een punt van de lat raken de vloer, terwijl het tweede vaste blokje de vloer niet raakt.

De vlakheid valt buiten de toleranties • geval 2: de twee vaste blokjes raken de vloer, terwijl de lat de vloer niet raakt. Het losse blokje gaat onder de lat door. De vlakheid valt buiten de toleranties

• geval 3: de twee vaste blokjes raken de vloer, terwijl de lat de vloer niet raakt. Het losse blokje gaat niet onder de lat door. De vlakheid ligt binnen de toleranties.

Het eigenlijke egaliseren

Door te egaliseren wil je dus de vlakheid van de ondergrond (dekvloer) zodanig verbeteren dat het verlijmingsoppervlak optimaal wordt. Het aanbrengen van een egalisatielaag heeft echter niet het doel om het niveau van de vloer aan te passen of om ‘slechte’ ondergronden geschikt te maken voor verlijming. De cohesieve sterkte van de dekvloer zal hoogstens oppervlakkig verbeteren.

Bovendien is het niet in alle gevallen mogelijk om een egalisatielaag aan te brengen. Er bestaan immers maximaal toelaatbare grenswaarden voor de vlakheidsafwijkingen, die van product tot product verschillen.

Het egaliseren gebeurt met speciaal daartoe bestemde egalisatiemortels of egalines. Deze mortels bevatten doorgaans een hydraulisch bindmiddel (portlandcement of aluminaatcement), minerale toevoegsels, organische bindmiddelen (harsen) en hulpstoffen (plastificeerders). De egalisatielaag heeft vergelijkbare mechanische en fysische (vochtgehalte, hechting) karakteristieken als een normale dekvloer. Om doeltreffend te zijn, moet de egalisatie in voldoende dikke lagen uitgevoerd worden (in het algemeen 2 à 3 mm voor elke laag met een minimum van 1 mm na schuren).

Bij de keuze van het egalisatietype houd je rekening met: • de gebruiksbelasting die uitgeoefend zal worden op de vloer • de dikte van de egalisatielaag

• de vereiste druk- en buigsterkte • in bepaalde gevallen, de aard van de ondergrond. In aanwezigheid van een anhydrietgebonden dekvloer moeten er immers bijzondere voorzorgen genomen worden. Hiervoor kan je best de voorschriften van de fabrikant nakijken.

Bij het aanbrengen van een egalisatieproduct moet je uiteraard ook voldoende rekening houden met de verdeelvoegen in de ondergrond.

Wachttijden

Na het aanbrengen van de egalisatielaag moet je voldoende wachttijd in acht nemen om de droging toe te laten (doorgaans 3 mm per 24u bij 20 °C en 65 % RV). Deze termijn kan van de fabrikant tot fabrikant verschillend zijn.

De meeste egalines zijn na een drietal uren beloopbaar. Dit betekent uiteraard niet dat je na 3 uur een houten vloerbedekking kan verlijmen. Naargelang de dikte kan het zijn dat de droogtijd meerdere dagen bedraagt. Voor wie toch snel houten vloerbekledingen wil verlijmen, bestaan er sneldrogende egalines.

De verwerking van dergelijke egalines vraagt wel wat ervaring en handigheid.

Het egalinemengsel moet uiteraard snel drogen op de ondergrond en niet in de mengkuip.

De meeste egalines zijn zelfnivellerend.

Mits een klein beetje “hulp” vloeien ze mooi uit. Met de egaliseerrakel of vlakspaan kan je het mengsel indien nodig begeleiden.

MEER WETEN? Aannemers kunnen de TV’s 269 en 272 gratis downloaden via www.wtcb.be

juli - juillet 2022 • Parket-Parquet

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 17

17

27/06/2022 12:20:16

Oproep

GEZOCHT:

parketteurs die die willen deelnemen aan het Nederlands Kampioenschap Parketleggen Ben je een ervaren parketteur en heb je zin om te tonen wat je in je mars hebt?

Dan is het Nederlands Kampioenschap Parketleggen misschien iets voor jou!

Onze noordenburen zijn namelijk nog op zoek naar enkele vakmensen die op 11, 12 en 13 september willen deelnemen aan de wedstrijd, die plaatsvindt tijdens de Interieur Collectie Dagen (InCoDa) in Gorinchem.

Het kampioenschap staat open voor alle parketteurs en wordt gezien als de ultieme uitdaging om het vakmanschap en ervaring te laten zien. De wedstrijd bestaat uit twee groepen deelnemers: senioren en aspiranten. Voor alle deelnemers geldt dezelfde opdracht, die uitgevoerd wordt in 8 mm dik tapis op een ondergrond van 150x 150 cm.

De deelnemers worden tijdens de wedstrijd beoordeeld door twee juryleden die toezien op verschillende onderdelen zoals kunde, omgang met gereedschap,veiligheid, netheid, maatvoering, etc. Na afloop worden de werkstukken ‘blind’ geëvalueerd door een jury.

INTERESSE? Stuur dan een mailtje naar info@platformparketbranche.nl of contacteer het secretariaat van Dé Parketplaatsers.

18

Parket-Parquet • juli - juillet 2022

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 18

27/06/2022 12:20:17

Productnieuws

‘RIGO Verffabriek’ en ‘Blanchon Groupe’ gaan samen verder!

De Franse Blanchon Groupe kondigt de overname aan van RIGO Verffabriek en RIGO Verfcentrum, een Nederlands familiebedrijf gespecialiseerd in het ontwikkelen en produceren van afwerkingsproducten voor houten vloeren, meubels en authentieke verfsystemen voor monumentaal erfgoed.

Aan de overname is een lang proces vooraf gegaan. Pas toen alle aspecten afgewogen waren, is de beslissing genomen om zich aan te sluiten bij de groep door de aandeelhouders van RIGO. Blanchon omvat verschillende merken die actief zijn op hetzelfde vakgebied van vloerrenovatie als RIGO. Bekende merken zijn bijvoorbeeld Blanchon, Syntilor en Carver. Samen met Blanchon is RIGO Verffabriek marktleider in Frankrijk, Italië, België en Nederland.

Het specialisme op het gebied van schilderwerk voor monumentaal erfgoed is voor de Blanchon Groep een belangrijke aanvulling.

Vorig jaar nam Blanchon ook al het Belgische familiebedrijf Ciranova - Debal Coatings over.

MEER WETEN? www.rigoverffabriek.nl

Zorg voor de perfecte afwerking.

parket.

100% matching accessoires voor onze parketvloeren.

Het zit ‘m in de details!

Onze accessoires in eikenfineer garanderen een uniforme kleur en zijn beschikbaar in al onze parketkleuren.

Ga voor die perfecte afwerking en verfijnde look en kies voor een brede waaier aan T-profielen, overgangsprofielen, eindprofielen, plinten en trapprofielen.

Onze parketvloeren, met liefde gemaakt in Frankrijk, zijn beschikbaar in vele kleuren die bij elk interieur en elke levensstijl passen. relax, it’s BerryAlloc.

BA_ADV_Parquet_Magazine_186x128.indd 1

1/06/2021 9:28:06

juli - juillet 2022 • Parket-Parquet

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 19

19

27/06/2022 12:20:17

CSTC

Comment associer revêtement de sol en bois et chauffage par le sol ?

La Note d’information technique n° 272 dédiée à la mise en oeuvre des revêtements de sol en bois remplace désormais la NIT 218. Elle consacre un important chapitre aux revêtements de sol en bois en association avec un chauffage par le sol. Ce point suscite de nombreuses interrogations chez les professionnels.

Quel que soit le type de chauffage par le sol préconisé, le chauffagiste et le parqueteur doivent être correctement informés de ses spécificités, afin de concevoir et de réaliser au mieux l’installation de chauffage, mais aussi d’opter pour les combinaisons de matériaux les plus adaptées (parquet, colle, …).

Assurer un climat intérieur favorable

Si de nombreux paramètres entrent en compte pour réduire autant que pos­ sible les risques de déformations du revêtement de sol en bois, il faut indéniablement veiller à la gestion et au maintien d’un climat intérieur adéquat.

Ce dernier dépend de multiples facteurs, dont le chauffage et la ventila­ tion. Pendant les périodes de chauffe, il est conseillé de limiter la température de consigne à 20-22 °C et, éventuellement, d’adapter le débit de ventilation.

Dans le cas d’un chauffage par le sol, la température de surface du revêtement de sol en bois doit également être maintenue à 29 °C maximum, et ce tant pour les zones de séjour que pour les zones périphériques. Une augmentation de la température de consigne peut réduire considérablement l’humidité relative de l’air intérieur (idéalement comprise entre 40 et 55 %) et provoquer ainsi des déformations (cintrage, apparition de joints ouverts entre les lames) susceptibles d’entraîner des dégradations parfois irréversibles.

Modalités de mise en route du chauffage par le sol

La première mise en route du chauffage doit avoir lieu au moins 28 jours

20

après l’exécution d’une chape à base de ciment et au moins sept jours après le coulage d’une chape au sulfate de calcium.

Lors de la mise en route, on veillera à ce que la température du fluide soit comprise entre 20 et 25 °C, et ce pendant au moins une journée. La température est ensuite augmentée progressivement par paliers de 5 °C maximum par jour jusqu’à atteindre la valeur maximale de service, que l’on maintiendra pendant au moins quatre jours supplémentaires. Le retour à la température initiale s’opère également de manière progressive (au rythme de maximum 5 °C par jour).

Quarante-huit heures avant la pose du revêtement de sol en bois, le chauffage est arrêté ou maintenu à basse température (température superficielle de 15 °C). Ce n’est que trois jours après la pose du revêtement que la température pourra remonter progressivement selon les mêmes modalités. De manière idéale, un protocole de montée progressive en température devrait être respecté lors de toute remise en route du système après une longue période d’arrêt, de façon à réduire les risques de pathologies au début de l’hiver.

Parket-Parquet • juli - juillet 2022

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 20

27/06/2022 12:20:18

Exemple de système de circulation d’eau chaude de surface.

pour les revêtements de sol en bois plus stables, tels que certains parquets contrecollés, si cela est garanti par le fabricant.

La résistance thermique est fonction de la conductivité thermique de l’espèce de bois utilisée et de l’épaisseur du parquet (ou de chaque couche du parquet dans le cas d’un parquet contrecollé). Comme la conductivité thermique du bois est directement proportionnelle à sa masse volumique, plus le bois sera dense, meilleurs seront la conductivité du parquet et le rendement du chauffage par le sol.

En présence d’un chauffage par le sol, la résistance thermique Rλ,B du revêtement de sol, isolation acoustique éventuelle comprise, ne peut dépasser 0,15 m².K/W. Concrètement, s’il s’agit d’un parquet en chêne, on préconise une épaisseur maximale de 25 mm.

Dans le cas d’un parquet en bois résineux, l’épaisseur ne pourra excéder 20 mm.

Mode de pose du revêtement

Sauf exception, seule la pose collée (ou collée-clouée) est conseillée pour s’assurer d’une transmission optimale de la chaleur vers l’environnement intérieur via le revêtement de sol. Toutes les col­ les pour parquet peuvent convenir pour la pose d’un revêtement de sol en bois sur un système de chauffage par le sol.

C’est une mise en oeuvre dans les règles de l’art suivant les prescriptions du fabricant qui fera la différence.

Caractéristiques du revêtement de sol en bois

En ce qui concerne le revêtement de sol en bois, deux paramètres sont à prendre en compte : • la stabilité dimensionnelle • la résistance thermique.

En matière de stabilité dimensionnelle, on privilégiera les espèces de bois stables et très stables. Dans la mesure du possible, il est également préférable d’opter pour des planches débitées sur quartier ou faux-quartier et présentant un fil régulier.

Le taux d’humidité du bois lors de la pose sera idéalement de 9 à 10 %.

La NIT 272 énumère le facteur d’élancement (rapport largeur/épaisseur) adéquat pour les éléments en bois massif en fonction de la stabilité dimensionnelle de l’espèce, de sa nervosité, de sa qualité et du mode de débitage.

Pour le bois massif, le facteur d’élancement doit être compris entre 4 et 10.

Un rapport plus élevé peut être envisagé

Taux d’humidité du support

Le taux d’humidité de la chape doit être limité à 1,8 % en masse. La mesure se fait en partie inférieure de la chape et au moyen de la bombe au carbure.

Systèmes réversibles de chauffage et de rafraîchissement par le sol

En raison de leur spécificité, les systèmes réversibles de sol chauffant-rafraîchissant en association avec un revêtement de sol en bois font l’objet de recommandations détaillées dans la NIT 272. La place nous manque malheureusement pour en faire l’inventaire ici. On se reportera donc utilement à la Note d’information technique téléchargeable sur www.cstc.be.

SOURCE : CSTC-Contact mai-juin 2022 AUTEURS : A. Frydman, rédacteur pour le CSTC

juli - juillet 2022 • Parket-Parquet

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 21

21

27/06/2022 12:20:18

Savoir-faire

L'ancienne Note d'Information Technique sur la pose de parquet (NIT 218 de 2000) a été remplacée ces dernières années par deux nouvelles NIT: la NIT 269, publiée en 2019 et la NIT 272 de 2020.

Onderschrift aub

Dans la première, la NIT 269, un chapitre spécial est dédié aux procédés de prétraitement des supports. Il s'agit des traitements et des produits pour le prétraitement à l'aide d'un primaire, égalisation et prétraitement des supports imparfaitement secs. Dans cet article, nous nous concentrons sur les deux premiers traitements.

Prétraitement avec un primaire

L’application d’un primaire sur le support a pour objectif de réguler sa porosité et d’améliorer l’adhérence avec la couche d’égalisation éventuelle ou la colle. Elle permet également de fixer la poussière résiduelle.

Vous pouvez apprendre à Faut-il égaliser une surface ou non? Par le passé, les produits d'égalisation avaient parfois mauvaise réputation. Parfois, une couche se détachait et causait ainsi de gros problèmes. Toutefois, cette mauvaise réputation fait définitivement partie du passé. Les produits d'égalisation et les primaires modernes sont de plus en plus performants et font désormais partie de l'équipement standard de chaque parqueteur moderne.

Certains primaires (généralement à base d’époxyde) favorisent les propriétés mécaniques au niveau de la surface du support. En revanche, ceci n’est pas le cas si le support est de mauvaise qualité plus profondément dans la masse. Lorsque les propriétés mécaniques de la chape restent insuffisantes en profondeur, il convient de remplacer la chape ou de placer le revêtement en pose flottante.

L’usage d’un primaire est recommandé dans les situations suivantes : • sur les supports absorbants, telles que

22

les anciennes chapes à base de ciment ou d’anhydrite • sur les supports à absorption irrégulière • avant l’application d’une couche ­d’égalisation • pour protéger les supports sensibles à l’humidité (chapes à l’anhydrite, par exemple) contre l’eau présente dans les couches d’égalisation à base de ­ciment; ce problème ne se pose pas avec les mortiers d égalisation à base de gypse.

Le primaire doit être compatible avec le matériau de la chape, la couche d’égalisation (éventuelle) et la colle.

Faut-il appliquer une couche d'égalisation ou non?

La nécessité d'appliquer une couche d'égalisation ou non dépend de plu­ sieurs facteurs. Les plus importantes sont les caractéristiques dimensionnelles du support. Ces caractéristiques dimensionnelles sont décrites dans la deux­ième partie de la Note d'Information Technique pour le parqueteur, la NIT 272.

Parket-Parquet • juli - juillet 2022

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 22

27/06/2022 12:20:19

Les produits d'égalisation peuvent être utilisés pour améliorer la planéité du support.

TABLEAU 6 NIT 189 SUR LES CHAPES POUR COUVRE-SOLS, CSTC

schrift aub

Source: NIT 189 – CSTC Distance d (en m) entre tout point de la chape et le niveau repère le plus proche

Ecarts admissibles en mm Classe 1 (tolérences sévères)

Classe 2 (tolérences normales)

1m<d≤3m

±6

±8

3m<d≤6m

±8

± 12

6 m < d ≤ 15 m

± 10

± 14

option. Pour des différences inférieures, l’égalisation est envisageable.

égaliser!

Le contrôle du support consiste à vérifier le niveau, l'horizontalité et la planéité du support. Si les tolérances autorisées, mentionnées dans la Note d'Information Technique 272, sont dépassées, il faudra éventuellement effectuer les rectifica­ tions nécessaires en appliquant un pro­ duit de ragréage.

• NIVEAU ET HORIZONTALITÉ

Le niveau est le "niveau" sur lequel le revêtement de sol est posé. Ce "niveau" se situe généralement en dessous du niveau des sols finis. Après la pose du revêtement de sol, tous les sols devraient se situer au même niveau. En cas de rénovation, une différence de niveau de 1 à 2 mm est considérée comme acceptable.

Il est recommandé de discuter des différences plus importantes avec le maître d’ouvrage.

S’il s’agit de différences de 8 mm ou plus, la pose d’un sous-parquet peut être une

Par l'horizontalité, on entend une surface qui est "de niveau". Un support peut être considéré comme horizontal lorsque les tolérances mesurées ne dépassent pas les valeurs reprises dans le tableau cidesssus (tableau 6 NIT 189 sur les chapes pour couvre-sols, CSTC).

ATTENTION ! Un support ne doit pas nécessairement être parfaitement horizontal. Les planchers en bois peuvent également être exécutés sous une légère pente. Etant donné que cette pente affecte la mise en place des meubles, il est recommandé d’informer le client sur les conséquences possibles.

Tant le niveau que l'horizontalité peuvent être déterminés au laser, avec un niveau numérique ou un niveau à tuyau classique.

• PLANÉITÉ

La planéité est la caractéristique géométrique d’une surface ne présentant ni aspérité, ni inégalité, ni courbure en aucun de ses points. Elle est indépendante de la pente et du niveau. Le choix de la tolérance de planéité d’une surface dépend du mode de pose prévu, de ­l’utilisation envisagée et de l’aspect final souhaité.

Pour les chapes, la planéité peut, dans une certaine limite, être améliorée en prévoyant une couche d’égalisation.

Les exigences de planéité

Les exigences de planéité auxquelles doit répondre le support dépendent du mode de pose du revêtement de sol en bois. Les classes de planéité mentionnées dans le tableau 1 sont basées sur les tolérances de planéité énoncées dans la Note d’Information Technique 189, mais s’appliquent également à d’autres supports que les chapes.

En l’absence d’exigences quant aux classes de planéité et au type de revêtement dans les documents contractuels, la classe de planéité normale est d’application, ce qui signifie la classe 2 pour les chapes. Par conséquent, des exigences plus sévères devront être imposées lorsque le revêtement de sol en bois doit être collé sur son support.

Il peut arriver qu’en cas de pose collée, certains éléments de plancher émettent un son creux sans que ce phénomène résulte nécessairement d’une pose incorrecte, d’un retrait ou d’un gonflement excessifs des éléments. Le son creux émis par un élément de plancher complet pourrait être admis si les différents éléments sont assemblés par rainures et languettes. Si plusieurs éléments de plancher juxtaposés émettent un son creux, il est nécessaire de reposer ces éléments, une alternative consistant à injecter de la colle sous les éléments émettant le son creux.

Les tolérances de la classe de planéité 3 s’appliquent à la face supérieure du gîtage en bois ou des lambourdes. S’il n’est juli - juillet 2022 • Parket-Parquet

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 23

23

27/06/2022 12:20:19

Savoir-faire

pas possible d’atteindre ces exigences, il est recommandé de poser un sous-plancher en bois (panneaux de particules, OSB, …) et de procéder éventuellement à un calage.

Dans la zone de giration des portes, les tolérances de planéité et de niveau du sol doivent être compatibles avec les jeux admis. Par exemple, dans le cas d’une porte coupe-feu, le jeu maximum entre le vantail et le sol est précisé dans les instructions du fabricant et dans l’agrément technique BENOR-ATG de la porte. Il est généralement de l’ordre de 4 à 7 mm (voire plus) pour les vantaux en bois et de 8 à 14 mm pour les vantaux métalliques, toujours selon l’agrément du produit.

Lorsque des exigences acoustiques doivent être satisfaites, il est recommandé de limiter le jeu sous le maximum prescrit.

Mesure de la planéité

La planéité se mesure au moyen d’une règle droite et rigide de 20 cm, 1 m ou 2 m de longueur. Celle-ci présentera aux extrémités des taquets résistants à l’usure, carrés ou cylindriques, de 20 à 40 mm de côté ou de diamètre et d’une épaisseur égale à l’écart admis (voir figure à la page suivante). Un troisième taquet mobile de même dimension et d’une épaisseur éga-

le à deux fois l’écart admissible doit être disponible.

La plupart des mortiers d'égalisation sont autonivelants.

Pour juger de la planéité d’un support, on pose la règle munie de ses deux

ÉCARTS ADMISSIBLES DE PLANÉITÉ DU SUPPORT en fonction de la longueur de la latte Source: NIT 272 - CSTC

24

Parket-Parquet • juli - juillet 2022

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 24

27/06/2022 12:20:19

CONTRÔLE DE LA PLANÉITÉ D'UN SUPPORT

taquets sur la surface à contrôler. Trois cas peuvent se présenter : • cas 1: un taquet fixe et un point de la règle touchent le sol, alors que le second taquet fixe ne le touche pas. La planéité se situe hors des tolérances • cas 2: les deux taquets fixes touchent le sol, alors que la règle ne le touche pas. Le taquet mobile passe sous la règle. La planéité se situe hors des tolérances • cas 3: les deux taquets fixes touchent le sol, alors que la règle ne le touche pas et que le taquet mobile ne passe pas sous la règle. La planéité se situe dans les tolérances.

L’égalisation

L’égalisation vise à améliorer la planéité du support (chape) de façon à assurer une surface de collage optimale. Le but de l’application d’une couche d’égalisation n’est pas de mettre le sol à niveau ou de rendre un mauvais support apte au collage. Dans le meilleur des cas, ceci améliorera seulement la cohésion de surface de la chape.

Il convient de souligner qu’une couche d’égalisation ne convient pas dans tous les cas, dans la mesure où il existe un seuil de non-planéité maximal admissible, variable en fonction du type de produit.

L’égalisation s’effectue à l’aide d’un mortier spécialement conçu à cet effet.

Celui-ci contient généralement un liant hydraulique (ciment Portland ou ciment alumineux), des additifs minéraux, des liants organiques (résines) et des adjuvants (plastifiants). La couche d’égalisation possède des caractéristiques mécaniques et physiques (taux d’humidité, adhérence) comparables à celles d’une chape normale. Pour être réussie, l’égalisation doit être appliquée en couches suffisamment épaisses (en général, 2 à 3 mm chacune, avec un minimum de 1 mm après ponçage).

Le produit d’égalisation à sélectionner dépend des paramètres suivants: • la charge d’utilisation qui sera exercée sur le sol • l’épaisseur de la couche souhaitée • la résistance exigée en compression et en flexion • dans certains cas, la nature du support. En présence d’une chape à l’anhydrite, des précautions particulières devront être prises. Il convient à cet effet de se référer aux consignes du fabricant.

Le produit d’égalisation devra être appliqué en tenant compte des joints de fractionnement du support.

Les temps d’attente

Après l’application, il y a lieu de respecter le temps d’attente nécessaire au séchage (généralement 3 mm par 24 heures à 20 °C et 65 % HR). Le temps d’attente peut différer d’un fabricant à l’autre.

La plupart des mortiers de ragréage sont praticables au bout de trois heures. Bien sûr, cela ne signifie pas que vous pouvez coller un plancher en bois après 3 heures. Selon l'épaisseur, le temps de séchage peut prendre plusieurs jours. Pour ceux qui souhaitent coller rapidement des revêtements de sol en bois, il existe des mortiers d'égalisation à séchage rapide. Le traitement de ces produits d'égalisation requiert une certaine expérience et du savoir-faire. Le mortier de ragréage doit bien sûr sécher rapidement sur la surface et non dans le bac de mélange.

La plupart des produits d'égalisation sont autonivelants. Avec un peu "d'aide", ils se répartissent très bien. Si nécessaire, vous pouvez guider le mélange avec la truelle de nivellement.

VOUS VOULEZ EN SAVOIR PLUS? Les entrepreneurs peuvent gratuitement télécharger les NIT 269 et 272 sur www.cstc.be

juli - juillet 2022 • Parket-Parquet

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 25

25

27/06/2022 12:20:19

Pénurie de matières premières

De plus en plus d'entreprises de construction n'ont d'autre choix que de répercuter la hausse des prix des matériaux sur le client Pour deux nouveaux contrats sur trois, la hausse des prix des matériaux est répercutée sur le client, et le plus souvent en totalité. C’est ce qui ressort de l’enquête mensuelle sur la conjoncture menée par la Confédération Construction, à laquelle 325 entreprises de construction ont participé entre le 9 et le 17 mai. Dans 44 % des cas, les entreprises de construction répercutent sur le client l'augmentation des prix des matériaux de construction pour les contrats en cours. « Ce nombre continuera à augmenter tant que les prix des matériaux de construction continueront à monter en flèche », assure Niko Demeester, Administrateur délégué de la Confédération Construction. « Raison pour laquelle nous recommandons d'inclure dans tous les cas une clause de révision des prix dans tous les contrats ».

95 % des entreprises de construction ont également enregistré de nouvelles augmentations de prix des matériaux de construction en avril, notamment pour l'acier, les métaux non ferreux et les matériaux d'isolation. En outre, 84 % des entrepreneurs et des installateurs s'attendent à ce que les prix des matériaux de construction continuent à augmenter au cours des trois prochains mois. Ces prix montent depuis novembre 2020, et la guerre en Ukraine n’a fait qu’empirer cette tendance à la hausse. Néanmoins, il subsiste une lueur d'espoir : l'enquête conjoncturelle du mois dernier montrait que 93 % des entreprises de construction s'attendaient toujours à une hausse des prix. Ce chiffre a donc baissé en mai. Espérons que la situation est en train de changer.

Quoi qu'il en soit, les entreprises de construction ne peuvent plus supporter ces augmentations incessantes et fortes. C'est pourquoi elles les répercutent de plus en plus sur le client.

Pour les contrats en cours dans 44 % des cas, contre 41 % des cas il y a un mois. Cette augmentation de prix est plus souvent répercutée en partie (27 %) qu'en totalité (17 %).

Même pour les contrats en cours, les entreprises doivent faire face à des reports dans 6 % des cas, et à des annulations dans 4 % des cas, en raison de l'augmentation des prix des matériaux. Pour les nouveaux contrats, la hausse des prix est

26

répercutée dans 65 % des cas, plus souvent en totalité (40 %) qu’en partie (25 %). Dans 13 % des cas, le client renonce à commander.

La Confédération Construction conseille donc depuis un moment, étant donné la situation actuelle exceptionnelle, de travailler avec une clause de révision dans chaque contrat, pour que ces augmentations ne soient pas uniquement supportées par l’entrepreneur, et que l’on puisse dès lors parler d’un contrat équilibré entre les deux parties. Cette clause est donc plus susceptible de figurer dans les nouveaux contrats. Pour les contrats en cours, la fédération sectorielle appelle à un dialogue entre le fournisseur de matériaux de construction, l'entrepreneur et le client afin de partager judicieusement entre eux les risques liés à ces hausses de prix. « Si l’on coupe la poire en trois, on peut parler d'une solution plutôt équitable.», conclut Niko Demeester, CEO de la Confédération Construction.

La fédération sectorielle, quant à elle, conseille aux particuliers et aux gouvernements de poursuivre leurs projets ou plans de construction et de rénovation. En effet, posséder sa propre maison reste la meilleure forme d'épargne-retraite. Il s’agit également d'un très bon investissement, surtout maintenant que le compte ne rapporte plus rien et l’inflation est élevée.

Parket-Parquet • juli - juillet 2022

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 26

27/06/2022 12:20:21

juli - juillet 2022 • Parket-Parquet

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 27

27

27/06/2022 12:20:23

Epinglé

Bona organise une journée portes ouvertes réussie Le samedi 11 juin, Bona a organisé une journée portes ouvertes la filiale belge à Zaventem. Des dizaines de parqueteurs et autres acteurs du secteur du parquet ont visité les lieux et découvert les nouveautés dans la gamme de produits.

Bona a délibérément choisi d'organiser la journée portes ouvertes pendant le week-end pour que les parqueteurs travaillant à l'autre bout du pays puissent également y assister et renforcer leurs liens avec l'équipe de vente Bona.

Cette formule était un succès, car il y avait un va-et-vient permanent créant une ambiance agréable et animée.

Bona a profité de l'occasion pour attirer l'attention sur le nouveau Traffic HD Raw. Ce vernis polyuréthane bicomposant en phase aqueuse a été lancé à la fin de l'année dernière.

Présentant une finition ultra-mate, ce produit est un complément intéressant

28

dans l'assortiment Bona. Traffic HD Raw confère aux sols un très haut degré de protection et sa finition ultra-mate donne l'impression d'un bois non traité (même en lumière rasante).

L'aspirateur DCS-50 (à eau) a également attiré beaucoup d'attention. Avec sa capacité de 50 litres, il se situe entre le DCS 70 existant et le petit DCS 25.

Cependant, la demande des clients pour un format intermédiaire était très forte.

Le fait que ce DCS 50 puisse également être utilisé comme aspirateur à eau le rend encore plus polyvalent.

Une dernière nouveauté qui a été

présentée lors de la journée portes ouvertes est le Bona Oiled Wood Floor Refresher, une huile d’entretien pour les particuliers qui facilite largement l’entretien des planchers en bois et qui présente le grand avantage que le sol soit praticable après seulement une heure.

L’huile d’entretien s’inscrit parfaitement dans la vision de Bona en matière de développement durable. Le fabricant suédois souhaite faciliter l’entretien et espère ainsi prolonger la durée de vie des planchers en bois.

VOUS VOULEZ EN SAVOIR PLUS? www.bona.com

Parket-Parquet • juli - juillet 2022

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 28

27/06/2022 12:20:23

Batibouw 2023 sera plus compact et entièrement dédié à la durabilité Le salon de la construction Batibouw a fermé ses portes le dimanche 29 mai. Au total, 116 273 visiteurs se sont rendus à Brussels Expo. C’est un peu moins bien qu’espéré (l’objectif était de 150 000), mais les organisateurs étaient néanmoins satisfaits.

"Nous savions que cette édition serait un défi", ajoute Frédéric François, CEO de Fisa. "Le contexte économique, la pénurie des matériaux et la hausse des prix provoquent l'incertitude et l'hésitation auprès de nombreux consommateurs. En outre, nous n’avons pas pu organiser le salon à la date habituelle cette année en raison de la crise sanitaire et nous l’avions donc reporté à la mi-mai. Traditionnellement une période où les Belges ont déjà un programme chargé, des citytrips aux festivals de printemps. Il est donc logique que nous l’ayons ressenti aussi."

La Confédération Construction au rendez-vous Naturellement, la Confédération Construction ne pouvait manquer à Batibouw. Comme d'habitude, nous avions notre propre stand au salon. De nombreux entrepreneurs ont visité notre stand pour discuter ou nous poser des questions. Nous avons également accueilli de nombreux hommes politiques sur le stand.

Parmi eux, le secrétaire d'État à la Digitalisation Mathieu Michel et le ministre bruxellois du Budget Sven Gatz sont passés. Pascal Smet, secrétaire d'État bruxellois à l'Urbanisme, était un des hôtes du congrès de la FEGC. Eva De Bleeker, secrétaire d'Etat à la Protection des consommateurs, nous a également rendu visite. Elle est venue répondre à la question de notre département d'études à savoir si les mesures

Eva De Bleeker, secrétaire d'Etat à la Protection des consommateurs

contre les fraudeurs n'entraîneront pas une augmentation des coûts pour les entrepreneurs honnêtes.

Le salon fait peau neuve en 2023

L’organisateur Fisa a déjà annoncé que Batibouw 2023 sera bien différent à l’avenir. Il faut que le salon devienne plus durable et qu’il réponde activement aux défis écologiques à venir. Batibouw lui-même sera organisé de façon durable, mais les organisateurs veulent également offrir des alternatives plus vertes. Pensez

Patrice Dresse, directeur de la FEGC, et Mathieu Michel, secrétaire d'État à la Digitalisation

aux bornes de recharge et aux solutions préfabriquées, mais aussi aux solutions liées aux énergies renouvelables, par exemple les panneaux photovoltaïques et les pompes à chaleur. Un espace expérientiel sera dédié à cela.

Batibouw sera aussi de nouveau organisé à la date habituelle en mars. Cependant, le salon ne durera plus neuf jours, mais seulement six. Batibouw 2023 aura lieu du 14 au 19 mars.

VOUS VOULEZ EN SAVOIR PLUS? www.batibouw.com

juli - juillet 2022 • Parket-Parquet

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 29

29

27/06/2022 12:20:24

GT « Les parqueteurs – Die Parkettverleger »

Journée d’étude sur le parquet Le 6 mai dernier, le groupe de travail « Les Parqueteurs - Die Parkettverleger » de la FWMB organisait sa traditionnelle journée d’étude dédiée au secteur du parquet.

Celle-ci s’est déroulée dans le professionnalisme et la bonne humeur.

Dédiée aux professionnels, la journée a pour objectif

30

de présenter les nouveaux produits et techniques, mais également de permettre un échange d’expérience entre les professionnels du secteur du parquet.

Monsieur Charron, chef de laboratoire au CSTC, a débuté la journée en nous exposant les liens entre les revêtements de sol en bois

et le climat intérieur.

Il a ensuite passé la main à Blanchon qui nous a présenté son huile Hard Waxoil Titan.

Après, nous avons eu les démonstrations des produits Rubio Monocoat et du vernis Woca Basic Pro dans le hall.

Après un bon lunch, Uzin

Utz a débuté l’après-midi en nous parlant de la vitrifica­ tion et de la rénovation d’un parquet fini suivi de Rectavit avec ses colles.

Tous les membres du GT remercient vivement les différents sponsors et tous les parqueteurs qui ont fait de cette journée un véritable succès.

Parket-Parquet • juli - juillet 2022

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 30

27/06/2022 12:20:27

guichet d’entreprises

votre tremplin pour entreprendre sans soucis Vous créez ou gérez déjà une entreprise? Faites confiance à Formalis :

en collaboration avec

• pour accomplir vos formalités administratives; • pour l’inscription et les modifications dans la Banque-Carrefour des Entreprises; • pour notre expertise et notre connaissance de l’entrepreneuriat.

Plus d’info sur www.formalis.be

FACILITÉ D’UTILISATION ET DURABILITÉ SUPÉRIEURES

000572-ADVERT

• Nouveau: emballage écologique pour des adhésifs parquet hybrides • Le même produit, la même qualité • Plus facile à recycler • Plus facile à empiler, prend moins de place

SOUDAL N.V. • EVERDONGENLAAN 18-20 • B-2300 TURNHOUT • BELGIË • TEL.: +32-(0)14 42 42 31 • WWW.SOUDAL.COM

000572-ADVERT_Parquet_Boxes_A5_landscape_FR.indd 1

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 31

2020-05-29 1:19:53 PM

27/06/2022 12:20:28

Gevoel van ONBEHANDELD HOUT Aspect BOIS BRUT

Nieuw!

Nouveau!

BEHOUD DE UITSTRALING & HET GEVOEL VAN ONBEHANDELD HOUT Bona Traffic HD Raw – Ultramatte Parketlak voor een Ultieme Bescherming

PRÉSERVER LA SENSATION DU BOIS BRUT Bona Traffic HD Raw – Aspect 100% naturel, Haut Niveau de Protection

bona.com/trafficHDraw

58-Parket-Parquet_02_2022.indd 32

27/06/2022 12:20:28