Heat+ mei 2018 02 nl by Embuild

Informatieblad Techlink voor installatiebedrijven speciale technieken

MEI 2018 DRIEMAANDELIJKS LEDENBLAD

by Techlink

by Tech

Technische groothandels onder druk Nacht van de Technieken in beeld

DOSSIER

BBT

Legionella

LOOPT U OOK ZO WARM VOOR UW EIGEN INSTALLATIES ?

DOE DAN MEE AAN DE INFORMAZOUT INSTALL AWARDS 2018 Val in de prijzen met een van uw recent geplaatste hoogrendementsketels op stookolie, al dan niet gecombineerd met hernieuwbare energie.

WIN C 2.500 + 1.000l reischeque

mazout voor uw klant

Schrijf u nu in voor 31 december 2018 pro.informazout.be/nl/awards

EDITO

Leve de aanverwanten! De vakfederatie voor elektrotechnici, installateurs van HVAC en sanitair én aanverwante beroepen. Als ik het zo uitspreek, besef ik dat het voor een buitenstaander moeilijk is om te begrijpen wie Techlink allemaal verdedigt. Vooral het containerbegrip “aanverwante beroepen” kan voor verwarring zorgen. Is elk technisch bedrijf dan welkom? Wel, het antwoord op deze vraag is eenvoudigweg: ja. Techlink is een huis met vele kamers. We hebben immers een grote achterban nodig om gehoord te worden. Tot dat besef zijn veel andere organisaties nog niet gekomen. Als we even naar het buitenland kijken, zien we immers dat de Belgische bouwen installatiesector beduidend meer federaties telt. Velen onder hen zijn ze echter te klein om het verschil te maken. Wij bewandelen dan ook bewust een ander pad.

Karl Neyrinck

Enerzijds maakt Techlink deel uit van de Confederatie Bouw. Deze koepelorganisatie vertegenwoordigt meer dan 14.500 bedrijven. Als de Confederatie spreekt, luistert de politiek. Anderzijds zijn we een brede federatie. Wij kijken naar wat ons bindt, niet naar wat ons verdeelt. Onze organisatie telt bijvoorbeeld heel wat bedrijven die gespecialiseerd zijn in schoorsteenvegen. Vroeger hadden zij een eigen werking, de Nationale Federatie van Belgische Schoorsteenvegers, maar intussen ging deze federatie volledig op in Techlink. Dat deze keuze rendeert, bewijzen we elke dag opnieuw. Zo ondertekenen we binnenkort een Green Deal (zie pag. 30). In overleg met heel wat andere partners gaat onze beroepsvereniging de toekomst van houtkachels onderzoeken. Tijdens zulke gesprekken mogen niet enkel de fabrikanten het hoge woord voeren. Ook de vakman, die uiteindelijk het werk uitvoert, moet gehoord worden. Maar dat lukt alleen als we samen aan één zeel trekken. Of we nu elektricien, installateur of schoor steenveger zijn.

Karl Neyrinck VOORZITTER TECHLINK NATIONAAL

COLOFON Confederatie Bouw Lombardstraat 34-42 • 1000 Brussel confederatiebouw.be BTW: BE 406 479 092

Techlink vzw Joseph Chantraineplantsoen 1 • 3070 Kortenberg T. +32 2 896 96 10 • F. +32 2 757 65 41 info@techlink.be • www.techlink.be

Verantwoordelijke uitgever Filip Coveliers, directeur communicatie filip.coveliers@confederatiebouw.be

General Director Willy Pauwels willy.pauwels@techlink.be

Periodiciteit • Oplage 4x per jaar • 3500 Nederlandstalig, 1500 Franstalig

Publiciteit Inge De Ridder T. 053 80 87 47 • F. 053 80 87 48 inge.deridder@confederatiebouw.be Sarha Hassani publiciteit.bouwmagazines@confederatiebouw.be

Redactie Cedric Matthys cedric.matthys@confederatiebouw.be Vertaling André Verkaeren Vormgeving Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Drukwerk Graphius

by Techlink

mei 2018 •

by Techlink

Eén dag voor alle technieken Fedelec en ICS lanceren samen een unieke vakbeurs

the save te da

VRIJDAG 23 NOVEMBER 2018



De eerste Belgische vakbeurs voor alle installatietechnieken: binnenklimaat, sanitair, elektrotechniek, automatisering én beveiliging, verwarming, schoorsteenvegen, waterbehandeling.

 In de ruime hallen van Brussels Kart Expo van 10u00 tot 20u00.  Gratis toegang voor bouwprofessionals.  Sfeer en gezelligheid verzekerd dankzij gratis buffetten en drank.

Meer informatie over het boeken van een stand voor dit unieke evenement via steve.caufriez@confederatiebouw.be. www.installday.be organisatie:

by Techlink

mediapartners:

by Techlink by Techlink

by Techlink

initiatief van:

INHOUD

BBT Legionella

Nacht van de Technieken

Technische groothandels

Begin september gaat het nieuwe handboek Best Beschikbare Technieken voor Legionellabeheersing (BBT) in voege. Kom nu al te weten wat er voor jou verandert.

3 Edito: Leve de aanverwanten!

Het Grand Casino van Knokke barstte eind maart uit zijn voegen. Onze eerste Nacht van de Technieken was immers een ongezien succes. Vind je jezelf tussen de foto’s?

Organigram Techlink

E-commerce, het gebrek aan geschoold personeel of de schaalvergroting bij installatiebedrijven en fabrikanten. Het zijn maar enkele van de vele uitdagingen waar technische groothandels vandaag voor staan. Power+ zette Damien Vanden Dael (CEO Facq), Alexander Dewulf (CEO Cebeo) en Jos Voss (sectorspecialist groothandel Rabobank) rond de tafel.

Vraag en antwoord: onveilige binnengasinstallaties

Project:

Kortjes

Stallo vernieuwt Koninklijk Museum Midden-Afrika

accountmanager Sandra Mertens

11 Sectorraad “HVAC & Sanitair”

12 Technisch dossier: Nieuwe BBT Legionella

22 Evenement: Nacht van de

Green deal: Toekomst houtkachels

De medewerker:

50 Productnews

Ronde tafel: Technische groothandels onder druk

42 Project: Ventilatie-unit E+ndura

Technieken in beeld

by Techlink

mei 2018 •

by Techlink

Project

De Franse architect Charles Girault ontwierp het historische gebouw.

Stallo verweeft geklasseerd museum met nieuwbouw Het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (KMMA) in Tervuren was tot eind 2013 een van de drukbezochtste musea in ons land. Toen sloot het museum voor een grondige renovatie. Onder andere door Stallo, lid van Techlink, schittert het gebouw vanaf dit najaar opnieuw in zijn oude glorie. Jo Haentjens kent het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (KMMA) in Tervuren als zijn broekzak. De tech nical manager bij Stallo, lid van Techlink, liep bijna drie jaar rond in het gebouw. Haentjens: ‘Ik vind hier geblinddoekt mijn weg. Letterlijk. Op het einde van de werken sloot ik met wat collega’s een weddenschap af. Ik moest geblinddoekt van de luchtgroep op het dak naar de computers in de kelder lopen. Daar moest ik, nog steeds geblinddoekt, het gebouwbeheersysteem opstarten, de ketel stilleggen en luchtgroep op maximum zetten. Die twee bakken Duvel staan mooi in mijn kelder. Mission accomplished!’

by Techlink

• mei 2018

Samenwerking

‘Een geintje na al ons harde werk moest wel kunnen’, gaat Haentjens verder. ‘Het KMMA was immers geen alledaags project. Samen met onze collega’s van Beltherm uit Zedelgem namen we de volledige HVAC-installatie voor onze rekening. Beltherm deed het deel ventilatie, ongeveer een derde van het werk. Wij installeerden de centrale verwarming en de koeling én ontwierpen het gebouwbeheersysteem. We koppelden met andere woorden onze installaties met die van Beltherm.’ ‘De samenwerking verliep zoals altijd vlot. We hebben beiden onze specia

lisaties. Als Beltherm een opdracht krijgt die buiten de ventilatie valt, werken ze met ons samen en omgekeerd. Het is een mooie wisselwerking. Zeker nu wij sinds kort ook sanitair doen.’

Overheidsopdracht

Stallo werkte in het KMMA voor de algemene aannemer Denys. Zij werkten dan weer voor de Regie der Gebouwen. ‘Ons bedrijf werkt erg vaak, al dan niet rechtstreeks, voor de overheid’, zegt Haentjens. ‘Openbare aanbestedingen maken drie kwart van onze opdrachten uit. Een bedrijf als het onze moet zich wel op die markt begeven. De grens tussen een klein en een middelgroot be-

OVER STALLO

Stallo mocht geen gaten in het dak maken om lucht binnen te trekken. Daarom draait het systeem voor drie vierden op omlooplucht.

Stallo heeft iets te vieren. Het bedrijf uit Laarne bestaat dit jaar zestig jaar. Tijdens deze periode maakte de firma een hele evolutie door. In haar beginjaren had het bedrijf twee afdelingen: een tak industrie en een tak doehet-zelf. Antoine Raman, de huidige zaakvoerder, kocht Stallo in 2004. De oorspronkelijke eigenaars richtten zich vanaf dan volledig op de particuliere markt. Sinds de overname kende Stallo een gestage groei. De firma telt intussen een vijftigtal werknemers. Grote HVAC-projecten blijven de corebusiness. Naast het Koninklijke Museum voor Midden-Afrika mocht het bedrijf de laatste jaren ook het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent op zijn palmares schrijven. Wie weet waar we Stallo in de komende zestig jaar nog zullen zien opduiken.

De oude ventilatieroosters moesten behouden blijven.

Jo Haentjens, technical manager bij Stallo

drijf ligt op zes arbeiders. Eens je meer personeel in dienst hebt, en wij zijn met veertig, dan moet je openbare aanbestedingen aannemen om jouw personeel continu aan het werk te houden.’ ‘Ik moet eerlijk zeggen dat openbare aanbestedingen niet altijd de gemakkelijkste opdrachten zijn. Allereerst zijn er de

Nederlanders. Zij halen heel wat onderhoudscontracten binnen omdat de loonkosten daar lager zijn. Daarnaast spelen ook de consolidaties in de sector. Grote bedrijven zijn al jaren op overnamepad en worden alsmaar groter. Hierdoor komen middelgrote bedrijven onder druk. Als een groot bedrijf een project koste wat het kost wil binnenhalen dan maken ze soms een prijs op waarvan ze op voorhand dat ze er geen winst of zelfs verlies op gaan maken. Stallo kan dat niet.’

Oud en nieuw

‘Versta me echter niet verkeerd’, zegt Haentjens. ‘Hoewel budget erg belangrijk is bij openbare aanbestedingen, haal

je veel voldoening uit zulke projecten. Je kan opdrachten uitvoeren die je in de privé amper vindt. Kijk gewoon al eens naar de technische ruimtes hier in het KMMA. Die zijn immens. Maar niet enkel de omvang was een uitdaging. Ook qua techniek was het geen eenvoudige klus. Zo moesten we de link maken tussen het oude museumgebouw, dat uit het begin van de vorige eeuw stamt, en het nieuwe onthaalpaviljoen. Beide gebouwen zijn met elkaar verweven, maar zijn qua energieprestaties totaal verschillend. Daarenboven mag je niet vergeten dat een museum een specifiek binnenklimaat vraagt. Zo staan er hier maar liefst 28 be››› vochtigers.’

by Techlink

mei 2018 •

by Techlink

Project

Op het dak staan verschillende luchtgroepen.

››› ‘Verder moesten we ook rekening houden

met heel wat architecturale eisen. Het Agentschap Onroerend Erfgoed volgde de werken op de voet. Het museumgebouw is immers geklasseerd. Hierdoor mochten we bijvoorbeeld geen gaten maken in het dak om verse lucht aan te trekken. Ons verluchtingssysteem werkt daarom voor drie vierden op omlooplucht.’

Verzoekje

Terwijl we door het gebouw wandelen, heeft Haentjens bij elke installatie wel iets te vertellen: ‘Kijk eens naar de ventilatiekanalen. Je ziet er een plastiek mapje met wat formulieren aan hangen. Daar zit de gebruiksaanwijzing in. Stallo hangt dat altijd nog eens aan alle toestellen. Elke technicus die na ons komt weet hoe hij aan de slag moet gaan. Degelijk werk leveren is de basis, maar met zulke finesses maken onze mensen het verschil.’

‘Zou je het trouwens erg vinden om onze medewerkers eens in de kijker te plaatsen?’ vraagt Haentjes tot slot. ‘Ik zou het spijtig vinden, mocht ik alleen in jullie blad staan. Ik sta dan wel aan het hoofd van het team, maar eigenlijk verdienen onze technici op het terrein minstens evenveel lof. Misschien kan je onze ploegbazen en monteurs Benjamin, Florin, Geert, Aboud en Yorick ook in jouw stukje vermelden?’ Geen probleem, Jo.

Stallo installeerde in totaal

kilometer ventilatiekanalen in het KMMA.

’t Is altijd eenvoudiger als je de juiste partner kiest.

20 jaar ervaring Projectopvolging van A tot Z Complementair productengamma Dienst na verkoop

Biomassaketels

Exclusieve importeur voor België en Luxemburg

Satellietstations en substations

TSD S.A. 18, Z.I. in den Allern • L-9911 Troisvierges (Luxemburg)

by Techlink

• mei 2018

Warmeluchtgeneratoren

• T.+352 44 13 92

info@tsd.lu

Regelsystemen

www.tsd.lu

NIEUW

CONDE X A PRO TOPK WALIT EIT EN FLE XIBILIT EIT VOOR COLLEC T IE VE VERWARMING FREES TANDING OP DR A AGFR AME 8 MODELLEN 35÷13 1 k W

MODELLEN 3 5 ÷7 0 k W S TANDA ARD UITGERUS T ME T CIRCUL AT IEP OMP C A SC A DEOP S T EL L ING LINE AIR 70÷1120 k W

É É N P R O D U C T, ONTELBARE OPLOSSINGEN

C A SC ADEOPS T ELLING RUG A AN RUG 70÷1120 k W

HOOG RENDEMENT

2 T YPES GEBRE VE T T EERDE ROES T VRIJS TALEN WARMT E WISSEL A AR

CO N DEXA P R O I S NI E T G E WOON M A A R E E N KE TE L M AAR E E N WE R E L D VAN O P LOSS I NG E N D I E VANUI T D E BA S I SCO NF I G UR ATI E KUNNE N WOR D E N O P GEB OUWD, F R E E S TAND I NG OF I N C A SC A DE TOT 1 0 M OD UL E S .

UITGEBREID A SSOR T IMENT VERBR ANDINGST OEBEHOREN

HET U I TG E BR E I D E ASS OR TI M E NT T O EB EH OR E N ZORGT VOOR M A XI M AL E FL EX I B I LI TE I T ZOD AT U VOOR E LK P RO JEC T ALTI J D D E BE S TE OPLOSS I NG B EKO MT.

N O X- K L A S S E 6

MA XIMALE MODUL ARIT EIT

Meer info ? RIELLO N.V. - Waverstraat 15 - 9310 Moorsel - 053/769 030 - w w w.riello.be

GE AVANCEERDE BES T URINGSELEK T RONIC A

CONFIGUR AT IESOF T WARE

Lekken opsporen aan gasinstallaties

CAPBs CV veiligheidsset

GSP-3 flex

Gasotest spray

i.p.v. € 721,-

€ 225,i.p.v. € 249,-

ACTIE

€ 645,-

ACTIE

10 + 2 GRATIS

€ 56,i.p.v. € 67,20

Druk(verlies)meter, gaslekzoeker en CO-detector

Gaslekzoeker voor brandbare gassen

Lekzoekspray voor gas en lucht

Meetwaarden op smartphone/tablet of een geschikt BLAUWE LIJN meettoestel

Lekindicatie via geluidsignaal en LED’s

Lekindicatie d.m.v. schuim en bellen

Handige Sortimo koffer en 1 m vitrylslang

Handige bediening met 1 toets

12 bussen van 500 ml

Bestelnr. A18204

Bestelnr. 044525

Bestelnr. A18202

Prijzen excl. BTW, incl. Recupel bijdrage. Acties geldig t/m 30-06-2018, wijzigingen voorbehouden.

Acties

Sectorraad

Techlink: uw belangen, onze zorg! In onze beroepsfederatie huizen sinds dit begin jaar zowel elektrotechnici als installateurs van HVAC en sanitair. Deze beroepen raken steeds meer verweven, maar toch zijn er veel verschillen. Daarom richtten we twee aparte sectorraden per beroep op. Tijdens de laatste sectorraad “HVAC & Sanitair” kwam dit aan bod:

VEILIGHEID BINNENINSTALLATIES

Juan Vazquez, algemeen directeur van Gas.be, was te gast op onze sectorraad. Hij besprak een gekende problematiek in onze sector. Enkel voor het openzetten van de gasmeter moet een binneninstallatie gekeurd worden. Wie later nog aan de installatie mag sleutelen, is niet wettelijk bepaald. Met alle gevolgen van dien. Gas.be bindt de kat de bel aan en zoekt partners om mee na te denken over veiligere binneninstallaties. De sectorraad keurde goed dat ook Techlink deelneemt aan de gesprekken.

ONDERHOUDSCONTRACT

Op onze website www.techlink.be vindt u heel wat typedocumenten voor onderhoudscontracten terug. We richtten een werkgroep op om deze bibliotheek up-to-date te houden.

HERZIENING EPB VERWARMING EN KLIMAATREGELING

Door enkele wijzigingen op Europees niveau moest het Brussels Gewest de EPB-reglementering rond Verwarming en Klimaatregeling herzien. Techlink maakte van een nood een deugd. We drongen er op aan om de Brusselse reglementering af te stemmen op die van de andere gewesten. De nieuwe regels gaan vermoedelijk op 1 januari 2019 in voege.

GASCONVERSIE

We zijn intussen gestart met de omschakeling van laag- naar hoogcalorisch gas. Onlangs zat onze sectorfederatie hiervoor rond de tafel met het kabinet van Jean-Luc Crucke, de Waalse minister van Energie. Ze gingen akkoord met ons voorstel. Enkel GI- en GII-technici zullen gastoestellen mogen omschakelen.

RESCERT

Installatiebedrijven zijn al jaren ontevreden over de Rescert-opleidingen. De inhoud is achterhaald en de lessen duren te lang. Daarenboven wil Techlink dat cursisten rechtstreeks kunnen deelnemen aan het examen. Een fundamentele hervorming is broodnodig.

WIL U DE VOLGENDE KEER OOK GRAAG AANWEZIG ZIJN OP ONZE SECTORRAAD? Of wil u een bepaald probleem dringend eens onder de aandacht brengen? Neem dan contact op met onze accountmanager Sandra Mertens (02 896 96 18 of sandra.mertens@techlink.be). Ze helpt je graag verder.

by Techlink

mei 2018 •

by Techlink

Dossier

Nieuwe BBT legionellabeheersing: dé vuistregels Het nieuwe handboek Best Beschikbare Technieken voor Legionellabeheersing (BBT) moet vanaf 1 september 2018 nageleefd worden in het Vlaamse gewest. Heat+ nam het document onder de loep en lijstte de belangrijkste vuistregels op.

by Techlink

• mei 2018

›››

by Techlink

mei 2018 •

by Techlink

Dossier

REGEL I: KOUD WATER KOUD – WARM WATER WARM

Het moet zowat de basisregel zijn als je legionella-besmettingen wil vermijden: houd koud water koud en warm water warm. De gevarenzone voor legionella-ontwikkeling ligt immers tussen de 25 en de 55 graden Celcius. Let daarom op deze voorschriften:

1ISOLEREN KOUD WATERLEIDINGEN

4AFZONDERLIJKE SCHACHT

5VLOERVERWARMING

Isoleer zowel de hoofd- als uittapleidingen waar koud water doorstroomt. Doe dit niet bij uittapleidingen voor warm water. Hoewel dat vroeger vaak gebeurde, is dit vandaag uit den boze. Deze uittapleidingen moet zo snel mogelijk afkoelen als je ze niet op temperatuur kan houden. Circulatieleidingen voor warm water mag uiteraard wel blijven isoleren.

AFSTAND HOUDEN

Als het niet moet, plaats dan geen koudwaterleidingen in vloeren met vloerverwarming. Als je echter niet anders kan, leg de leidingen dan onder de isolatielaag. Of voorzie een zogenaamde koele zone: laat, horizontaal gezien, 15 centimeter tussen de koudwaterleiding en de vloerverwarming.

De installatie rechts komt vaak voor in ons land om plaats te besparen. Toch is deze manier van werken sterk af te raden. De BBT schrijft voor om minstens 15 centimeter afstand tussen de warmen de koud waterleidingen te laten.

Koudwaterleidingen mogen niet in dezelfde schacht zitten als leidingen die warmte afgeven. Sanitaire waterleidingen mogen zich trouwens ook nooit in rook- of ventilatiekanalen, liftkokers, afvalschachten en -waterkanalen bevinden. Noch mogen ze erdoorheen gaan.

15 cm

Het WTCB toont hoe je de leidingen moet plaatsen Foute opstelling

Correcte opstelling

3VALSE PLAFONDS

Let op als je leidingen in valse plafonds plaats. Warmte stijgt, dus leg de koude leiding onder de warme leiding. Plaats koudwaterleidingen ook zo dicht mogelijk tegen het verlaagd plafond.

Leg de koude leiding onder de warme leiding.

by Techlink

• mei 2018

Installateurs mogen volgens de BBT beperkt afwijken van de continue temperatuureisen voor uittapleidingen. Wel zijn er twee voorwaarden. Enerzijds mag de totale inhoud niet groter zijn dan drie liter. Anderzijds moet de lengte van de uittapleiding minder dan 15 meter zijn. Die laatste eis is een verspoeling in vergelijking met de vorige versie van de BBT. Toen was de lengte beperkt tot vijf meter. Ter info: deze uitzonderingen gelden niet voor circulatieleidingen.

7DOUCHEWARMTE WISSELAAR

Wie douchewarmtewisselaars gebruikt, creëert in een deel van leidingen temperaturen waarin legionellabacteriën goed gedijen. Daarom is het verboden om deze systemen te gebruiken in hoog risico-inrichtingen. In matig risico-inrichting worden douchewarmtewisselaars afgeraden (verschil hoog en matig risico-inrichtingen: zie Wie moet de BBT naleven?). Wil je ze toch plaatsen, hou dan rekening met heel wat extra eisen. Laat ze met andere woorden beter links liggen. ›››

http://www.alrasol.be/deploy/systemen/warmterecuperatie-douche

6VIJFTIEN METER

HET WELZIJN BEGINT MET EEN BETERE BINNENLUCHTKWALITEIT

www.biovacsystem.com

Vertrouw op onze ervaring van meer dan 18 jaar en voorkom legionellabesmetting: - Schatting van de contaminatie (monster / analyse) - Indien nodig opstelling van een decontaminatieprotocol - Beheer van de sanering van de koeleenheden van de ventilatiesystemen of andere apparatuur

Rue du commerce, 13 1400 Nivelles Belgique

TEL : +32 ( O) 67.21.17.91

europe@biovacsystem.com

NIEUWE COMPACTE LUCHTAFSCHEIDER DISCALSLIM® De meest compacte luchtafscheider op de markt!

Serie 551 - DISCALSLIM® Compacte kunststof luchtafscheider • Constante luchtafscheiding voor een optimale werking van de cv-installatie • Verwijdert grote hoeveelheden lucht zonder handmatig ingrijpen • Universele installatie mogelijk: horizontaal en verticaal • Uitzonderlijk laag drukverlies • Speciaal veiligheidskapje voorkomt lekkage en bijgevolg eventuele schade

www.caleffi.com

Caleffi_discalslim_185x130_BeNl_Heatplus.indd 1

14/03/18 16:55

SOLO - DuETTO - AquA COMPLETE thermische groepen, in gietijzer met geintegreerde mazoutbrander lage NOx

SOLO ErP BE enkel verwarMing DuETTO ErP BE verwarMing en instant productie van sww AquA ErP BE verwarMing en productie van sww door geintegreerde boiler van 110 liter, in staal inoX 316 DE KETEL VOLDOET AAN DE BELGISCHE RICHTLIJN OVER DE NOx EMISSIE

Malrain thomas gsM +32 472/91.41.36 • faX +32 2/771.58.28 thomas.malrain@dps-pro.com info@dps-pro.com • www.dps-pro.com

ALTRON® B Een oogstrelend design

Bijzondere kwaliteiten • Gietijzeren ketelblok GG200 • Hoog rendement, lage temperatuurketel • Geassembleerd ketelblok, op druk en dichtheid getest • Convectieplaten verhogen of verlagen de rookgastemperatuur • Ketelblok gebouwd volgens het ‘DRIETREKSYSTEEM’ • Uitgerust met het VECTRON® LOW NOX stookoliebrander wordt ingezet • Eenvoudige montage, spaart tijd en kosten • Overzichtelijk bedieningsbord met W.R. Logon BG121 bekabeling met onverwisselbare en gecodeerde stekkers • Uitgekiende onderhoudstechniek, levensduur verzekerd • CE gekeurd energieklasse ERP B

ELCO Belgium nv - Industrielaan 61 - 1070 Anderlecht. www.elco.net

ELCO-4367 ANNONCE ALTRON B_185X132,5_NL.indd 1

11/05/17 13:57

Dossier

REGEL II: OPLETTEN MET STILSTAAND WATER De legionallebacterie is niet enkel verlekkerd op temperaturen tussen de 25 en de 55 graden Celcius. Ze houdt ook erg van stilstaand water. Hou deze vuistregels in het achterhoofd en vermijd potentieel gevaarlijke situaties:

1NIET OVERDIMENSIONEREN

Er zijn honderden redenen waarom je het best niet overdimensioneert. Legionella is er één van. Als je overdimensioneert zit er immers te veel water in jouw installatie dat onnodig stilstaat. Het WTCB raadt daarom aan om te werken met de Duitse norm DIN 1988-300:2012. Momenteel werkt het kenniscentrum aan een online tool waarmee je de norm eenvoudig zal kunnen toepassen.

EXPANSIEVAT AAN VERTREKZIJDE

Zowel in België als in het buitenland sluiten installateurs expansievaten vaak aan op de koudwatertoevoer naar de boiler. Uit onderzoek van het WTCB bleek echter dat dit geen goed idee is. De ingenieurs troffen bij deze opstelling steeds veel te hoge legionellawaarden aan in de expansievaten. Daarom schrijft de nieuwe versie van de BBT voor om expansievaten steeds langs de warmwatervertrekzijde aan te sluiten. Zo maken legionellabacteriën geen kans.

De BBT telt 116 pagina’s. Hoewel we de belangrijkste punten in dit artikel zeker vermeld hebben, is er niet genoeg ruimte om alles uit te leggen. De BBT beschrijft bijvoorbeeld ook hoe je een installatie moet behandelen als de legionellawaarden overschreden worden.

WIL JE MEER INFO OVER DIT ONDERWERP? Of zit je met andere vragen over de BBT? Neem dan contact met onze technische adviseur Kris Van Dingenen. Hij helpt de leden van Techlink graag verder. Mail: KRIS.VANDINGENEN@TECHLINK.BE

BBT downloaden? HTTPS://WWW.ZORGEN-GEZONDHEID.BE/HANDBOEK-BESTBESCHIKBARE-TECHNIEKEN-VOORLEGIONELLABEHEERSING

Elk tappunt moet minstens één keer per week gebruikt worden. Weet je van op voorhand dat dit niet het geval zal zijn, hou hier dan rekening mee in het ontwerp. Zo kan je verschillende tappunten in serie schakelen. Zet het meest gebruikte tappunt, bijvoorbeeld het toilet, op het einde van het circuit. Van zodra je het toilet doortrekt, stroomt er water door alle andere tappunten.

Plaats het meest gebruikte tappunt stroomafwaarts.

Is een serieschakeling geen oplossing? Maak dan gebruik van een kringschakeling of denk dan eens aan een venturi-systeem. Dat laatste wordt in Duitsland vaak toegepast, maar moet in België nog voet aan de grond krijgen. Concreet voorzie je voor een venturi-systeem een plaatselijke kringschakeling bij weinig gebruikte tappunten. Tussen de in- en uitstroom van deze kringschakeling plaats je de zogenaamde venturi. Dit object vernauwt de hoofdleiding waardoor er ook water loopt door de plaatselijke kringschakeling.

VOORAF REKENING MET 3HOU ONDERBENUTTE TAPPUNTEN

ONDERBENUTTE TAPPUNTEN 4PAK ACHTERAF AAN

Een voorbeeld recht uit de praktijk: in heel wat kamers van rusthuizen staan douches die niet of amper gebruikt worden. Toch is hier in het ontwerp geen rekening mee gehouden. Wees je als installateur bewust van de risico’s. Plaats daarom een automatische spui op de douchekop. Een drastischere, maar vaak betere oplossing is om de leiding direct af te toppen. Al blijven dit allemaal oplapmiddelen. Een onderbenut tappunt heeft vaak geen reden van bestaan.

5VOLDOENDE AFSLUITKRANEN

De manier waarop mensen een gebouw gebruiken verandert doorheen de tijd. Voorzie om die reden voldoende afsluitkranen die daarenboven makkelijk bereikbaar zijn. Volgens de BBT is één afsluitkraan per verdieping of per hoofdleiding het minimum. Ook moet je een afsluitkraan op de inlaat van ››› elk toestel plaatsen.

by Techlink

mei 2018 •

by Techlink

Dossier

EEN VOORLOPIGE 6DOE DICHTHEIDSTEST

Soms kan de installatie enkele weken stilstaan in de periode tussen de oplevering van jouw werk en de ingebruikname van het gebouw. Voer in dat geval een voorlopige dichtheidstest

met olievrije perslucht of inert gas uit. Direct de definitieve druktest met koud drinkwater doen, is potentieel gevaarlijk. Het water blijft immers enkele weken stil staan in de installatie voor ze echt gebruikt wordt. Bacteriën, zoals legionella, krijgen dan de kans om te groeien.

REGEL III: VERMIJD WANVERBINDINGEN

Verbindingen tussen water voor menselijke consumptie en water van lagere kwaliteit moeten je te allen tijde vermijden. Deze twee aandachtspunten kunnen je daarbij helpen:

1TERUGSTROOMBEVEILIGING

Komen twee circuits met een verschillende waterkwaliteit in aanraking, bijvoorbeeld aan de watertoevoer van een stookketel, plaats dan altijd een terugstroombeveiliging. Onder andere voor natte brandleidingen, die je sowieso het best niet aansluit op de sanitaire installatie, schrijft de BBT letterlijk voor welk type terugstroombeveiliging je moet gebruiken: de keerklep type EA. Vroeger was dit het type BA, maar de EA is goedkoper en even veilig.

soorten

water KOUD DRINKWATER ∙ KOUD VERZACHT WATER ∙ WARM WATER ∙ WARM WATER RETOUR ∙ REGENWATER / PUTWATER

De aftakking naar de kraan mag volgens de BBT maximaal tien centimeter of vijf keer de diameter van de leiding zijn.

2AANDUIDINGEN

De nieuwe BBT preciseert hoe je de verschillende watersoorten moet aanduiden.

by Techlink

• mei 2018

Ook technici die na jou werken uitvoeren, mogen geen fouten maken. Duid daarom altijd goed aan welke van de vijf watersoorten door een bepaalde leiding stroomt (Zie ook: Soorten water.). Vandaag doen studiebureaus dat vaak met lintjes die ingewerkt zijn in de isolatie van de leidingen. Maar hier maakt de nieuwe BBT komaf mee. Elk studiebureau had zijn eigen manier van werken, waardoor het overzicht zoek was. De nieuwe BBT preciseert hoe aanduidingen er moeten uitzien. Concreet moet je met een groene pijl de stroomrichting aangeven. Op deze pijl staat in witte letters welk type water er in de leiding zit.

REGEL IV: GEBRUIK HET JUISTE MATERIAAL Het vierde en laatste thema dat in de BBT uitvoerig naar voeren komt, is de materiaalkeuze. Ga ook hier niet over één nacht ijs:

1STEEDS KLASSE 2

Als je kiest voor leidingen uit kunststof gebruik dan altijd klasse twee. Deze leidingen zijn ontworpen om temperaturen van 70 graden Celcius aan te kunnen. Voor warm waterleidingen moet je klasse twee verplicht gebruiken. Maar ook voor koud waterleidingen raden we deze leidingen sterk aan. Enerzijds is de kwaliteit gewoon beter en anderzijds vermijd je vergissingen. Je hebt maar één type leiding in jouw bestelwagen liggen die je zowel voor koud als warm water mag gebruiken.

WIE MOET DE BBT NALEVEN?

Als er op een leiding “Cl 2 (70°)” staat, dan weet je dat je klasse 2 in handen hebt.

2ORDE EN NETHEID

Wie ordelijk werkt, plaatst vaak veilige installaties. Dop daarom bijvoorbeeld jouw buizen af tijdens stockage en transport én laat de koppelstukken zo lang mogelijk in de verpakking. Het zijn maar enkele tips om problemen achteraf te vermijden.

Onze beroepsfederatie krijgt vaak de vraag of een bepaalde installatie volgens de BBT moet ontworpen, geïnstalleerd en onderhouden worden. ‘Toch is het niet altijd eenvoudig om hier een sluitend antwoord op te geven’, licht Kris Van Dingenen, directeur Technologie en Certificatie bij Techlink, toe. ‘Daarom staan er in de BBT beslissingsbomen. Zo kan je zien of een school, ziekenhuis, sporthal, of een ander gebouw waar veel mensen samenkomen, aan de BBT is onderworpen. Naar gelang het profiel van de gebruikers kan je daarna bepalen of de zogenaamde inrichting binnen de categorie hoog of matig risico valt. Hier hangt dan weer van af welke delen van de BBT je verplicht moet toepassen.’ OVERAL BRUIKBAAR ‘De BBT is enkel in het Vlaams Gewest rechtsgeldig, maar dat is geen reden om het handboek niet te gebruiken in de rest van België. De legionellabacterie stopt immers niet aan de gewestgrens. Ook Walen en Brusselaars kunnen met het handboek aan de slag. Zeker aangezien er in die gewesten enkel wetgeving rond sanitaire installaties in zwembaden bestaat’, aldus Van Dingenen.

MEER INFO? kris.vandingenen@techlink.be

›››

by Techlink

mei 2018 •

by Techlink

Dossier

‘INSTALLATEUR MAG NIET OPDRAAIEN VOOR DE FOUTEN VAN ANDEREN’ Installateurs tekenen vandaag als enige partij documenten af waarop staat dat de installatie gebouwd is volgens de BBT voor Legionellabeheersing. Architecten en studiebureaus zetten hun handtekening niet. Die laatsten ontsnappen zo de dans als er achteraf toch iets fout loopt.

‘Het bouwproces is soms erg complex’, zegt Kris Van Dingenen, directeur Technologie en Certificatie bij Techlink. ‘Er zijn heel wat mensen betrokken: van architecten tot studiebureaus. Spijtig genoeg schuiven zij vandaag te veel eindverantwoordelijkheid af op de installateur. Onze leden tekenen, zonder het altijd goed te beseffen, documenten waarin staat dat de installatie volgens de BBT gebouwd is. Als er na oplevering problemen opduiken dan kan de installateur alleen aansprakelijk zijn.’ ‘Een eenvoudig voorbeeld: de BBT schrijft voor dat warme en koude leidingen in een afzonder-

lijke schacht moeten zitten. Maar wat als de architect slechts één schacht voorziet? Als ze groot genoeg is, kunnen we ze nog in twee delen. Is dat niet het geval, dan moeten we wel fouten maken. Op het einde van rit staan we als installateur met onze rug tegen de muur. Als je de documenten niet tekent, wordt het project niet opgeleverd en zien we ons geld niet. Teken je ze wel dan neem je stricto sensu een loopje met de realiteit.’’ GEBRUIK HET CONFORMITEITSATTEST ‘Enkele leden signaleerden ons het probleem en we gingen

ermee aan de slag’, gaat Van Dingenen verder. ‘In de annex van de nieuwe BBT zit een conformiteitsattest. Volgens de wet moet iedere schakel aftekenen voor het deel waar hij of zij verantwoordelijk voor is. Het was met andere woorden van de pot gerukt dat wij, installateurs, alle verantwoordelijk op ons namen. We waren hier wettelijk helemaal niet tot verplicht. Op het nieuwe document is er plaats voorzien voor de handtekening van de architect, het studiebureau, de sanitair- en de HVAC-installateur. Een grote verbetering.’

Je bent niet verplicht om het nieuwe conformiteitsattest te gebruiken. Toch raadt onze beroepsfederatie Techlink dit ten sterkste aan. Surf naar www.techlink.be. Leden van Techlink kunnen het document hier gratis downloaden.

VRAGEN? kris.vandingenen@techlink.be

Zorg ervoor dat ook architecten en studiebureaus mee het conformiteitsattest tekenen.

by Techlink

• mei 2018

Event

Op 23 maart 2018 vond in het Grand Casino van Knokke de eerste Nacht van de Technieken plaats. Na 19 geslaagde edities van de Nacht van de Elektriciens hieven elektrotechnici en installateurs van HVAC en sanitair voor het eerst samen het glas. Het volledige album vind je op www.facebook.com/TechlinkBE. Liken die handel!

Nacht van de Technieken in

by Techlink

â&#x20AC;˘ mei 2018

beeld

›››

by Techlink

mei 2018 •

by Techlink

Event

HOOFDSPONSORS:

SPONSORS:

by Techlink

â&#x20AC;¢ mei 2018

Viega Smartpress

Uitstekende radiussen en geringe doorsnedevernauwing voor meer druk. smartpress.viega.be Met zekerheid meer druk Optimale zètawaarden, doeltreffende optimalisatie tegen drukverliezen en persingen zonder O-ring of tijdrovend kalibreren zijn maar enkele voordelen van het innovatieve perssysteem. Dankzij de veilige, snelle verwerking en de hoogwaardige materialen roestvrij staal en brons is het systeem perfect geschikt voor elke drinkwater- en verwarmingsinstallatie. Viega. Connected in quality. 1

2 54 mbar

Smartpress

318 mbar

Standaard

1. Minimale doorsnedevernauwingen en stromingsgunstige radiussen voor optimale doorstromingseigenschappen 2. Tot 80% minder drukverliezen en zètawaarden tov gangbare fittingen

Voor het 6de opeenvolgende jaar wordt de verzekering Arbeidsongevallen van Federale Verzekering met de DECAVI trofee* bekroond!

Deze erkenning danken we aan meer dan een eeuw ervaring en onze ambitie om u steeds de beste oplossingen aan te bieden. Omdat we bij Federale Verzekering weten dat een arbeidsongeval dat één van uw medewerkers overkomt, een impact heeft op heel uw bedrijf.

Meer informatie op www.federale.be

2014

2018

2017

2016

2013

2015

* Meer info op www.decavi.be

Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel www.federale.be Gemeenschappelijke Kas voor Verzekering tegen Arbeidsongevallen – RPR Brussel BTW BE 0407.963.786 Financieel rekeningnummer BIC : BBRUBEBB IBAN : BE19 3100 7685 5412

Arbeidsongevallen 186 x 128.indd 1

De verzekeraar die zijn winst met u deelt

24/04/2018 09:56:55

GENERAL D Studiedi sociaal, econom fiscaal,

WILLY PA

willy.pauwels@

DIRECTOR TECHNOLOGY & CERTIFICATION Technologie, innovatie, normalisatie, certificatie Teamleader technical advisors KRIS VAN DINGENEN kris.vandingenen@techlink.be

TECHNICAL ADVISORS

∙ Electrotechnieken (aan te werven) ∙ HVAC & Sanitair (aan te werven) ∙ Energy transition jozefien.vanbecelaere@ode.be david.germani@techlink.be

∙ Project Manager:

lenn.coussement@techlink.be

by Techlink

• mei 2018

Advi

lucine.albertian

In samenw met de studied de Confeder

DIRECTOR iensten, misch, juridisch, , CAO

OUTSOURCED:

∙ ACCOUNTING ∙ HR

AUWELS

@techlink.be

isor

n@techlink.be

werking diensten van ratie Bouw

44,1%

deze evolutie DIRECTOR COMMERCIAL is negatief Business Development, Mar&Com, Ledenzaken

Teamleader account managers & administratie JAN LHOËST jan.lhoest@techlink.be

ACCOUNT MANAGERS

∙ Vlaanderen - Brussel: sandra.mertens@techlink.be ∙ Wallonië - Brussel: rudo.bonni@techlink.be ADMINISTRATION

23,6 % assistant: ∙ Executive

deze evolutie yvan.longin@techlink.be is positief Events & Communication: ∙ Administrator (aan te werven) ∙ Onthaal: Marianne Fassin

REDACTEUR cedric.matthys@confederatiebouw.be

by Techlink

mei 2018 •

by Techlink

Kort

LESGEVERS GEZOCHT Het centrum voor volwassenonderwijs Cresendo is dringend op zoek naar lesgevers voor volgend schooljaar. De school heeft momenteel twee vacatures openstaan in de opleidingen “monteur centrale verwarming” en “loodgieterij”. De lessen vinden plaats op dinsdag- en donderdagavond van 18 uur 30 tot 22 uur in de lokalen van KTA in Keerbergen. Stuur jouw cv naar hugo.hofmans@ cvo-crescendo.be. © Photo EdA - Florent Marot

Ons vak zit Thierry Gielens, die met de hoofdprijs aan de haal ging, in de genen. Ook zijn vader is verwarmingsinstallateur.

MEER INFO? www.cvo-crescendo.be/vacatures

Scholenwedstrijd Namen-Luxemburg Na het succes van de scholenwedstrijd in West-Vlaanderen springt nu ook Wallonië op de kar. Onze lokale afdelingen in Namen en Luxemburg sloegen de handen in

elkaar. Samen organiseerden ze het eerste Concours du meilleur chauffagiste. In totaal stuurden vijf scholen een leerling uit naar het Institut Saint-Joseph in Ciney. Zij moesten

op één dag tijd een ketel en radiator installeren volgens de regels van de kunst. Uiteindelijk won Thierry Gielens, van Don Bosco in Hoei, de wedstrijd.

Save the date: 2 september 2018

Op zondag 2 september vindt de familiedag van Techlink Oost-Vlaanderen plaats. De grootste regionale afdeling van het land komt die dag samen op het domein Puyenbroeck in Wachtebeke. ‘Het belooft een toffe namiddag te worden vol spel en vertier’, legt voorzitter André Overdulve uit. ‘We hebben immers wat te vieren. Veertig jaar geleden richtten we in onze provincie Fedelec op. Deze federatie van elektrotechnici smelt binnenkort ook op lokaal niveau samen met ICS (de federatie van sanitair- en HVAC-installateurs, nvdr.). Tijdens onze familiedag houden we Techlink Oost-Vlaanderen boven de doopvont. Daar moeten we op klinken!’ De officiële uitnodiging en inschrijvingsmodule volgen later. Maar zet de datum alvast in uw agenda.

by Techlink

• februari 2018

Familiedag Techlink Oost-Vlaanderen

Total Mazout Ultra, een plezier voor de verwarmingsketel, de klant en de installateur ! Pascal Huart

Pascal Huart, zaakvoerder van ‘Ets Roger Myaux’, is overtuigd van de superieure kwaliteit van Total Mazout Ultra. Als installateur van verwarmingstechnieken en eveneens mazoutverdeler van Total, komt hij dagelijks in aanraking met de voordelen van het exclusieve additief. Hij zet ze graag nog even op een rijtje voor u.

Filter inspuitstuk

Neus verstuiver

Binnenkant van de pomp

Gewone mazout

Het genot voor de verwarmingsinstallatie

Het voordeel voor de installateur

“Enerzijds is er de anticorrosie-werking van TOTAL Mazout Ultra, die de metalen onderdelen van uw verwarmingsinstallatie reinigt en beschermt, en anderzijds is er de antioxidant, die ervoor zorgt dat de Total Mazout Ultra stabieler is”, legt Mr. Huart uit. Dit betekent dat de Total Mazout Ultra beter bestand is tegen temperatuurverschillen en bovendien beperkt hij het bezinksel in de tank. Minder vuil, minder afzetting, minder verbrandingsresidu’s,… Kortom : de verwarmingsketel blijft schoner en meer betrouwbaar.

“Ook wij, als installateur, genieten mee van al deze voordelen”, zegt Mr. Huart overtuigend. Het onderhoud van de ketel neemt iets minder tijd in beslag en we kunnen op onze beide oren slapen, dat de verwarmingsketel de kwaliteit krijgt die hij verdient. Al deze voordelen leiden uiteindelijk tot een tevreden klant en dat blijft natuurlijk primordiaal voor ieder van ons !

De winst voor de klant Een schonere verwarmingsketel vertaalt zich in “een langere levensduur van de ketel en een afname van het risico op pannes”, licht Mr. Huart toe. Daarenboven zorgt de Total Mazout Ultra in combinatie met een laag zwavelgehalte (< 50 ppm) ook voor een optimaal rendement, waardoor de verwarmingsketel efficiënter werkt en het verbruik van de klant verminderd op langere termijn. “Dit laatste klinkt natuurlijk als muziek in oren van de klant”, besluit Mr. Huart.

Green Deal

Techlink denkt na over toekomst houtkachels Wie stookt op hout stoot heel wat fijn stof uit. Deze manier van verwarmen is in de winter goed voor meer fijn stof dan het wegverkeer. De Vlaamse overheid kijkt daarom, samen met Techlink, hoe ze houtkachels milieuvriendelijker kunnen maken. Hoe raken we af van oude vervuilende houtkachels? Dat is de vraag waar onze vakorganisatie graag een oplossing wil voor bedenken. Techlink ondertekent binnenkort een zogenaamde Green Deal. Dat is een vrijwillige overeenkomst tussen de Vlaamse overheid en verschillende (privé)partners. ‘We zullen deelnemen aan verschillende werkgroepen’, legt Kris Van Dingenen, directeur Technologie en Certificatie, uit. ‘Allereest gaan we twee toekomstvisies onderzoeken. Enerzijds stellen we ons de vraag in hoeverre het mogelijk is om oude vervuilende kachels en open haarden op termijn te verbieden. En zo ja, Moeten we oude houtkachels op termijn verbieden?

by Techlink

• mei 2018

op welke basis? Moeten we kijken naar de uitstoot, de leeftijd of nog een andere parameter?’ ‘Anderzijds ligt er nog een ander scenario op tafel. Sommige oude toestellen kan je met enkele ingrepen gemakkelijk milieuvriendelijker maken. Dat noemen we in vaktermen retrofitten. Wij willen te weten komen wat hier het potentieel van is. We moeten uitmaken of de kosten opwegen tegen de baten.’

Technisch ondersteunen

‘Aan het einde van het project hopen we te kunnen zeggen in welke gevallen je

een kachel of open haard het best vervangt dan wel retrofit’, besluit Van Dingenen. ‘Al gaat de Green Deal verder dan dat. Er zijn twee belangrijke pijlers die vandaag vaak vergeten worden. Allereerst is er de consument zelf. We moeten hem of haar leren hoe je correct hout stookt. Wie nat of behandeld hout gebruikt, stoot veel meer fijn stof uit. Daar moet iedereen zich bewust van zijn.’ ‘Daarnaast speelt ook de installatie een belangrijke rol. Een toestel mag nog zo milieuvriendelijk zijn, het moet ook juist gedimensioneerd en geplaatst worden. Uiteindelijk is het in de praktijk de installateur die het werk uitvoert. Het is onze taak als beroepsfederatie om hem technisch te ondersteunen. Dit luik moet tijdens de discussies zeker aan bod komen. Wij zullen daar over waken.’

KWALITEITSVOLLE PRAKTIJKGERICHTE KORTE BIJSCHOLINGEN

Inschrijven is NU al mogelijk ( tot max = 8p.) Basiskennis Koeltechniek Koelcertificatie ( 1° of Act Ex) HVAC van A tot Z Vacuümtechniek

di 4/09 14u00 di 4/09 19u00 wo 26/09 14u00 do 27/09 8u30

N Nieuw w! Uw w WP-- vragen op pgelosst mett:

Luchtzijdig HVAC Inregelen • Waterzijdig HVAC inregelen • Ontwerpen Koelinstallaties • Airco Energie Deskundige • Industriele Akoestiek • Ontwerp HVAC • BA-4 • BA-5 • En vele andere op www.adp-bijscholingen.be onder hoofdstuk TECHNIEK

een

Vragen? Mail me adp@adp-bijscholingen.be

Starrt op doo 14www.123koelcertificatie.be maaart 2013: Inhoud en Aanmelden: of www.ADP-Bijscholingen.be Prraktijkg gerichte e Cursu us overr Warm mtepom mpen bijj: www w.adp-bijscho olingen.be. En

(m modulair)

vervolg g tot ce ertifice ering ko oeltech hnicus met: m www.123ko oelcerttificatie.be

of email naar: info o@123ko oelcertifficatie.b be

Heeft uw klant geen aardgas?

Propaangas van Antargaz vormt de oplossing! Laat uw klanten genieten van alle comfort van gas dankzij propaangas Is de woning van uw klant niet aangesloten op het aardgasnetwerk en wilt hij toch profiteren van alle voordelen van gas? Propaangas in een tank, boven of onder de grond, biedt hem exact hetzelfde comfort als aardgas. Bovendien is propaan de juiste keuze voor het milieu én voordelig dankzij de evolutie van de energieprijzen.

Meer info ? Ga naar www.antargaz.be Leess detailinhoud van cursuss Warmtepompen op ww ww.adp‐bijsscholingen.be

Ronde tafel

Technische groothandels onder druk Elk jaar brengt Rabobank een visie rapport rond technische groothandels uit. Hoewel de Nederlandse bank hierin beschrijft met welke opportuniteiten en bedreigingen onze noorder buren rekening moeten houden, is het document ook voor de Belgische markt uiterst interessant. ‘Jullie staan inderdaad voor nagenoeg dezelfde uitdagingen als ons’, beaamt Jos Voss. De sectorspecialist Groothandel bij Rabobank schrijft al jaren mee aan het rapport. Vandaag toetst Voss de theorie aan de praktijk. Samen met Alexander Dewulf en Damien Vanden Dael, respectievelijk CEO van Cebeo en Facq, zoekt hij een oplossing voor vijf hindernissen.

Consolidatie

Belangrijke spelers als Sonepar (het moederbedrijf van Cebeo, nvdr.) en Facq worden steeds groter. Bij deze overnames valt wel op dat de tweedeling HVAC en sanitair enerzijds en elektriciteit anderzijds blijft bestaan. Richt de groothandel van de toekomst zich op alle technieken?

Jos Voss: ‘In de Verenigde Staten vind je al zulke eengemaakte groothandels. Denk bijvoorbeeld aan Grainger. Hun assortiment is enorm ruim. Ze bieden

“

De Amazon’s en Bol.com’s van deze wereld zullen een deel van het volume kapen. JOS VOSS

by Techlink

• mei 2018

”

Van oudsher komt technisch materiaal via de groothandel bij de installateur terecht. Toch rijzen er de laatste jaren steeds meer vragen rond dat businessmodel. Heat+ zat rond de tafel met Damien Vanden Dael (CEO Facq), Alexander Dewulf (CEO Cebeo) en Jos Voss (sectorspecialist groothandel Rabobank). Heeft de groothandel nog toekomst? zelfs kantoorartikelen aan. Al zie ik dat in België niet direct gebeuren. De Verenigde Staten zijn qua ruimtelijke ordening niet te vergelijken met Europa. Je hebt er grote stadscentra met errond uitgestrekte gebieden. Je moet soms drie uur rijden tot een groothandel en dan wil je uiteraard dat je daar alles kan vinden. België is daarentegen veel dichter bevolkt. In een straal van pakweg 25 kilometer vind je makkelijk drie groothandels. Specialisatie ligt dan ook voor de hand.’ Alexander Dewulf: ‘Dat is niet de enige reden waarom ik niet geloof in één groothandel voor alle technieken. De theorie is eenvoudig: de diepte van specialisatie en de breedte van het gamma staan haaks op elkaar. Qua logistiek is het wel mogelijk om alles aan te bieden, maar ons personeel kan geen specialist zijn in alles.’ Naast consolidatie tussen groothandels worden ook de klanten, de installateurs, steeds groter en groter. Hoe zien jullie die verschuiving?

Voss: ‘Ik zie drie grote gevolgen. Ten eerste hebben grote installateurs meer koopkracht. Ze zetten de prijzen en de marges onder druk. Ten tweede werken ze professioneler. Dat is een voordeel ›››

“

Technische bedrijven verwachten van groothandels almaar meer dat zij ook the last mile, van de groothandel naar de werf, voor hun rekening nemen.

”

DAMIEN VANDEN DAEL

by Techlink

mei 2018 •

by Techlink

Ronde tafel

“

Ons personeel kan geen specialist zijn in alles.

”

ALEXANDER DEWULF

bijvoorbeeld de algemene aannemer, wil niet met tien kleine gespecialiseerde bedrijven tegelijk communiceren. Er zal een overkoepelend platform nodig zijn.’

Veranderende bouwsector

De sector zal niet alleen speciali seren, maar is ook volop aan het digitaliseren. Hebben jullie daar een antwoord op?

Dewulf: ‘Een van de problemen vandaag is dat er geen link bestaat tussen BIM en ETIM. BIM is een digitaal bouwplan. Je kon vroeger al gebouwen in 3D tekenen, maar met BIM kan je aan dit plan ook informatie hangen. Daarnaast kan je uit BIM hoeveelheden afleiden, makkelijker fouten ontdekken en zoveel meer. De productcatalogus ETIM staat echter nog in zijn kinderschoenen. In deze catalogus moeten bijvoorbeeld digitale versies komen van alle merken en types schakelaars die er bestaan. Van zodra dit euvel van de baan is, wordt BIM voor groothandels echt interessant.’

››› voor de groothandel. Professionelere

bedrijven hebben meer nood aan toegevoegde waarde (zoals data-uitwisseling, nvdr.). Hier kunnen groothandels zich onderscheiden. Tot slot, en nu keer ik terug naar jouw vorige vraag, zijn grotere installateurs vaak in verschillende disciplines actief. Ze zullen groothandels dwingen om zowel HVAC, sanitair als elektriciteit aan te bieden.’ Damien Vanden Dael: ‘Dat vind ik toch wat overroepen. Naar aantallen

by Techlink

• mei 2018

zijn vandaag in België nog altijd 80 procent van de installatiebedrijven klein en 20 procent groot. Deze verhoudingen kunnen in de toekomst wel wat veranderen, maar de hamvraag blijft hoe de kleine bedrijfjes zich zullen aanpassen. De technieken worden steeds complexer. De kleintjes moeten specialiseren om te overleven. Hier zal de groothandel een belangrijke rol spelen. We kunnen installateurs opleiden en samenbrengen. Dat laatste wordt steeds meer een must. De eindklant,

Waarom?

Dewulf: ‘Fabrikanten hebben veel invloed hebben op architecten en studiebureaus. Kijk maar naar de lastenboeken van grote projecten. Hierin worden de producten waarmee de installateur moet werken zo gericht omschreven dat je vaak maar voor enkele merken kan kiezen. In Nederland heerst op dat vlak een veel vrijere cultuur. Daar worden de lastenboeken meer geschreven vanuit de behoefte van de klant. Als wij kunnen garanderen dat het in een gebouw ›››

UW BESTE WERKTUIG IS WELLICHT NIET UW BESTE WERKTUIG. De Facq Pro App: meer dan een werktuig.

APPJE, APPJE IN MIJN HAND, JIJ BENT HET BESTE INSTRUMENT ! Profiteer van al deze functies : een volledige lijst met de dichtstbijzijnde verkooppunten op basis van uw huidige locatie / controleer onmiddellijk de beschikbaarheid in uw dichtstbijzijnde Sanicenter / Stuur uw vraag aan de hand van fotoâ&#x20AC;&#x2122;s / directe toegang naar de e-commerce om uw bestellingen en instellingen te modifieren. Beschikbaar op de App store en Google store.

www.facq.be

EEN PRO AAN UW ZIJDE.

Uw villa

energieneutraal

koelen en verwarmen?

Warmtepomp Hoog rendement voor lage temperatuursafgifte

Wat maakt ClimaSolar uniek? ClimaSolar is een energieneutrale verwarmingsen koelinstallatie voor grotere woningen.

Hybride zonnepaneel Levert terzelfdertijd elektriciteit en warm water

Energievat • Instant productie van sanitair warm water zonder elektrische weerstand • Geen legionella risico • Warmtepomp en zonnepanelen laden energievat

Uniek is dat de 3 basiscomponenten ook gebruikt worden om elkaars rendement te optimaliseren. Met een uitgekiend pakket aan accessoires kan de functionaliteit nog verder uitgebreid en gepersonaliseerd worden. ClimaSolar kan eveneens geïntegreerd worden in bestaande installaties op basis van een bodemwarmtepomp. Bezoek onze website www.climasolar.be voor meer informatie.

C O N TA C T E E R O N S :

Climapac • Rozenstraat 2 • B-9810 Eke • 09 221 40 34 • info@climapac.be

Ronde tafel

en van de woonplaats van naar an de onderneming rvingsplaats plaats

KLASSIEKE KETEN ONDER DRUK Niet enkel e-commerce, maar ook rechtstreekse verkoop van de fabrikant naar de installateur zet de groothandel onder druk. Dat fenomeen is echter niet nieuw. Fabrikanten als Viessmann maakten hier hun businessmodel van. ‘Door niet via de groothandel te gaan, kunnen we beter waken over de kwaliteit van de installatie’, zegt Niels Vermylen, communicatiemanager bij Viessmann. ‘We kiezen voor vakmannen waar we zelf tevreden over zijn.’

DRUK directe verkoop

fabrikant/ invoerder

groothandel

installateur

eindklant

e-commerce

››› zowel ’s winters als ’s avonds ongeveer twintig graden zal zijn én we voldoen aan de energie-eisen, maakt het dan uit hoe we dat doen? BIM kan ervoor zorgen dat groothandels al vanaf de tekentafel bij projecten betrokken worden. Hopelijk krijgen we in de toekomst sneller inzage in de plannen. Technieken worden alsmaar belangrijker, maar worden vandaag vaak stiefmoederlijk behandeld.’

E-commerce

Tijd om eens de knuppel in het hoenderhok te gooien. Wie even rondsurft op gespecialiseerde webshops stelt vast dat de prijzen hier soms een stuk lager liggen dan bij de groothandel. Is dat prijsverschil een reële bedreiging?

Voss: ‘Zeker, de Amazon’s en Bol.com’s van deze wereld zullen een deel van het volume kapen. Sommige installateurs willen gewoon de laagste prijs. Daar valt niks tegen te doen.’ Dewulf: ‘Dat klopt, maar laat ons die prijs eens in perspectief plaatsen. Vandaag wedden fabrikanten op twee paarden. Enerzijds hanteren ze prijzen op nationaal niveau. Een marktleider heeft een andere strategie dan een challenger. Die posities bepalen het tarief waartegen wij inkopen. Anderzijds bestaat er intussen een online markt waar grenzen niet van tel zijn. Die twee strategieën botsen en dat komt op onze nek terecht.’

‘Ten tweede bieden wij naast het product ook de technische kennis. Vroeger waren groothandels in de eerste plaats ontbulkers. Fabrikanten willen een grote stock vermijden. Wij kopen daarom producten in bulk in en verkopen ze in kleinere pakketjes aan de installateur. Hiermee trekken we het vandaag niet meer. Doordat de logistiek alsmaar performanter wordt, kunnen ook webshops deze rol op zich nemen. Daarom wordt onze toegevoegde waarde almaar belangrijker. Zeker aangezien het tempo waarop nieuwe producten volwassen worden steeds hoger ligt. Vroeger was dat drie jaar, intussen is dat zes maanden. Onze rol wordt hierdoor nog versterkt. Wij leiden installateurs op en maken dat ze met nieuwe producten aan de slag gaan. Als de markt vernieuwt dan is dat voor een groot stuk onze verdienste.’ Vanden Dael: ‘Zeer juist, al wil ik nog een derde punt toevoegen. Facq is een familiale en Belgische onderneming. Op elke euro die we hier verdienen, betalen we belastingen. Er zit een sociaal model achter de prijs die je bij ons neertelt. Waarom draagt Facq meer af dan Amazon? Dat is toch wraakroepend.’ Zetten jullie zelf in op e-commerce?

Vanden Dael: ‘Meer zelfs: wij waren één van de voorlopers. Toen we in de jaren negentig met een website op de proppen kwamen, moesten we de ›››

OVER CEBEO: Cebeo is in ons land marktleider in de B2Bdistributie van elektrotechnisch materiaal. Het bedrijf maakt deel uit van het Franse Sonepar. Deze multinational is wereldwijd nummer één in de sector. Alexander Dewulf staat sinds 2008 aan het hoofd van Cebeo, maar is ook CEO van Sonepar Belgium. Deze nationale afdeling, waar ook groothandels als Eltra, Cheyns en Vandecappelle toe behoren, draaide vorig jaar een omzet van meer dan 600 miljoen euro. Sonepar stelt in België ongeveer duizend mensen tewerk.

OVER FACQ: Facq is een naam als een klok in HVAC- en sanitairsector. Deze Belgische onderneming, in handen van de familie Vanden Dael, heeft 14 showrooms en 37 verkooppunten verspreid over het hele land. In 2017 haalde Facq een omzet van 270 miljoen euro, wat een marktaandeel van ongeveer 20 procent oplevert. Of dat meer is dan hun grote c oncurrent Van Marcke blijft een eeuwig twistpunt.

by Techlink

mei 2018 •

by Techlink

Ronde tafel

››› mensen uitleggen wat het internet was.

Én wanneer we in 2001 producten begonnen te verkopen via die site, dan mochten we het begrip e-commerce toelichten. Wij hebben het pad geëffend.’

“

Een derde van onze omzet komt digitaal binnen.

Dewulf: ‘E-commerce is dan ook geen uitdaging, maar een opportuniteit. Bij Cebeo komt een derde van onze omzet digitaal binnen. Zoals Damien zegt: we hebben de trein niet gemist.’

”

ALEXANDER DEWULF

Vanden Dael: ‘Integendeel, we hebben de rails aangelegd (lacht).’

Rechtstreekse verkoop

E-commerce via middlemans als Amazon ondermijnen de positie van de klassieke groothandel. Maar we mogen niet vergeten dat slechts de helft van de verkoop via groothandels verloopt. De andere helft gaat voor een groot deel en van de woonplaats van rechtstreeks van fabrikant naar installanaar

n de onderneming vingsplaats plaats

DAT IS SNEL VERDIEND! In dit rekenvoorbeeld zie je hoeveel geld jouw bedrijf wekelijks kan besparen door monteurs niet meer zelf naar de groothandel te sturen. KOSTEN BIJ AFHALEN VAN ONDERDELEN DOOR DE MONTEURS ZELF:

KOSTEN BIJ NACHTLEVERING VAN ONDERDELEN IN DE BESTELWAGEN:

5 monteurs 40 euro/uur

5 leveringen 5 leveringen per week

5 leveringen per week

-8% 1

uur

rijtijd per dag voor halen van onderdelen bij magazijn of balie groothandel

totale kostprijs/week:

by Techlink

€ 920

• mei 2018

factor voor ziekte, vakantie en andere afwezigheden

5 leveringen per week

5 leveringen 25 ritten per week

per week

€15

gemiddelde kosten per nachtlevering

totale kostprijs/week:

€ 375

(bron: SLS Benelux / E&W Installatietechniek)

per week

teur, al dan niet via het internet. Zal dat in de toekomst meer gebeuren?

“

We hebben nog niemand gevonden die levert naar onze wensen.

”

DAMIEN VANDEN DAEL

“

Over het algemeen is er in Nederland meer geïnvesteerd in logistiek en infrastructuur. JOS VOSS

Dewulf: ‘Rechtstreekse verkoop is niet nieuw en we moeten er niet bang voor zijn. Technische bedrijven kampen met een tekort aan geschoold personeel. De orderboekjes van installateurs lopen over. Een goede groothandel ontzorgt de installateur. We geven productneutraal advies en koppelen de verschillende merken tot één installatie. Deze service is veel belangrijker dan de allerlaagste prijs. Wat ben je met een kabel die je vijf procent goedkoper hebt aangekocht als hij niet past op het type verlichting?’ Vanden Dael: ‘Een ander mooi voorbeeld vind ik de zogenaamde plug-andplay-systemen die vandaag op de markt zijn. Hierbij zitten verschillende delen van de installatie in één product vervat. Zo kan de installateur een boiler kopen waar het expansievat al in zit. Mooi in theorie, maar in de praktijk zien we bijvoorbeeld dat het expansievat soms te klein is voor de volledige installatie. Het is onze rol om de installateur hier op te wijzen.’

” 5

DIRECTE VERKOOP Bijna de helft van de Belgische HVACS-installateurs koopt rechtstreeks bij de fabrikant. Hiermee zit ons land ergens in de middenmoot (bron: USP Marketing Consultancy)

41%

60%

30%

46%

45%

30%

Verenigd Koninkrijk

Duitsland

Frankrijk

Polen

België

Nederland

Logistiek

Jullie meerwaarde is dus technische kennis, maar als de producten niet tijdig op de werf geraken, zit je ook vast. Is logistiek nog een uitdaging vandaag?

Vanden Dael: ‘Zeker. Facq heeft vandaag al een goede afhaaldienst. Eén uur na je bestelling kan je jouw goederen gaan afhalen in één van onze drie regionale magazijnen. Zo hebben professionals toegang tot onze volledige stock. Al zien we dat deze service niet volstaat. Technische bedrijven verwachten van groothandels almaar meer dat zij ook the last mile, van de groothandel naar de werf, voor hun rekening nemen. Ook hier spelen we op in. Wie voor 17 uur een order plaatst, krijgt het een dag later op de werf of thuis geleverd.’ Werken jullie hiervoor met onderaannemers?

Vanden Dael: ‘Ja, we werken hiervoor samen met verschillende regionale partners. We hebben immers nog altijd ›››

by Techlink

mei 2018 •

by Techlink

Ronde tafel

››› niemand gevonden die nationaal kan

transport waar we net dat tikkeltje meer moeten kunnen bieden.’

Dewulf: ‘Voor Cebeo is dat niet anders. Al maakte ik er in 2008, toen ik begon als CEO, mijn missie van om gespecialiseerde spelers over te nemen. Zo viel mijn oog op Cheyns. Door deze overname hebben we nu eigen chauffeurs in dienst. Voor grote leveringen of sneldiensten rekenen we op onderaannemers. Onze eigen mensen zetten we in voor dedicated

Zie je in de logistiek verschillen met Nederland?

leveren naar onze wensen.’

Voss: ‘Over het algemeen denk ik dat er in Nederland meer is geïnvesteerd in logistiek en infrastructuur. Ook zie ik de laatste tijd de zogenaamde field service logistics groeien (zie bespaar geld, bevoorraad slim nvdr.). In België ligt de nadruk meer op opleidingen.

BESPAAR GELD, BEVOORRAAD SLIM Een technisch bedrijf verliest wekelijks honderden euro’s door zelf naar de groothandel te rijden. Michel Van Dijk, sales manager bij Special Logistic Services (SLS), wil daarom het begrip field service logistics ook in ons land introduceren. ‘We laten firma’s nadenken over de manier waarop ze omgaan met materiaal.’ ‘Logistiek is een grote uitdaging voor technische bedrijven’, zegt Michel Van Dijk. ‘Normaal gezien hebben ze een magazijn met voorraad. Werknemers laden ’s morgens hun bestelwagen vol en gaan nog eens naar de groothandel als dat nodig is. Maar dat model staat onder druk. De files worden langer en de sector kampt met een tekort aan arbeidskrachten. De technici die er wel zijn, moeten zich dus volledig kunnen focussen op hun beroep in plaats van materiaal te versleuren. Daarenboven zijn heel wat technische bedrijven te klein om zelf hun stock goed te kunnen runnen. Ze hebben een magazijn van honderd à tweehonderd vierkante meter. Eén magazijnier is te weinig, twee is te veel.’

by Techlink

• mei 2018

handels. Wij gaan bij hen langs of zij leveren materiaal in onze centrale hub. Die goederen voegen we samen met spullen uit het eigen magazijn van het bedrijf. Dat pakje brengen we naar een box op een werf, één van onze afhaalpunten of steken we rechtstreeks in de bestelwagen van de klant. We kijken dan ook of er iets terug moet komen. De klant kleeft namelijk een oranje sticker op spullen die hij niet meer nodig heeft. Wij brengen die dan naar het magazijn van het bedrijf, of naar ons eigen centraal depot. Voor klanten die dat wensen gaan we trouwens nog een stapje verder. Bedrijven die hun stock liever niet zelf beheren, kunnen dat volledig door ons laten doen. We bergen hun materiaal dan hier op.’

NADENKEN

GROOTHANDELS ‘Field service logistics-bedrijven als SLS hebben voor dat vraagstuk een oplossing bedacht’, gaat Van Dijk verder. ‘We beheren de goederenstroom van zoveel mogelijk technische bedrijven. Daarbij mikken we op firma’s met technici op de weg. Zij hebben materiaal nodig hebben, maar willen ook goederen terugsturen.” “SLS werkt vaak samen met groot-

Dewulf: ‘Dat klopt én die strategie rendeert. Vroeger was ongeveer twintig procent van onze omzet producten met toegevoegde waarde. Intussen is dat al 35 procent. Maar versta me niet verkeerd. We zijn ook in de logistiek het gat aan het dichtrijden. Tegen 2020 willen we een nieuw distributiecentrum bouwen. Het wordt een semi-automatisch hoogbouwmagazijn. Laat de toekomst maar komen!’

Michel Van Dijk: 'Technici moeten zich volledig kunnen focussen op hun beroep in plaats van materiaal te versleuren'

Vandaag is het in 90 procent van de gevallen de technische firma die de factuur van SLS betaalt. ‘Zij halen hier dan ook heel wat voordeel uit. Ons bedrijf doet immers meer dan leveren alleen. We houden ook alle data nauwgezet bij. Voor sommige werkgevers is dat een eyeopener. Hij kan zien dat we de ene ploeg wekelijks beleveren terwijl anderen, die net hetzelfde werk doen, bijna dagelijks nieuwe producten vragen. We laten firma’s met andere woorden nadenken over de manier waarop ze omgaan met hun materiaal. Een tweede reden waarom field service logistics-bedrijven jou heel wat geld kunnen doen uitsparen’, aldus Van Dijk.

CHEMINÉES • SCHOORSTENEN

g n i s s o l p O De k j i l e k a z d o die no is … HVAC Kwaliteitsvolle draagsystemen en toebehoren voor de montage van HVAC&R-installaties. Eigen studiedienst voor projecten op maat. Contacteer ons voor een calculatie.

Minder pollutie • Voorkomt condensvorming • Bespaart de brandstoffen •

www.linum.eu

V ra a g onze s a c ta lo g u

18.021 Pub Heat+ BFS systemen 90x270.indd 1

LINUM EUROPE NV Vijverhoek 53, 8520 Kuurne T: 056 35 92 94 - info@linum.eu

29/01/2018 15:09:25

39, rue Trixhay - 4020 WANDRE • Tel. 04 362 65 34 www.colli-net.com • info@colli-net.com

Project

‘We voeren het liefst kleine, behapbare projecten uit’, steekt Techlink-lid Frederik Buckens van wal. We staan in Eke. Frederik legt de laatste hand aan de installatie van een E+ndura-ventilatie-unit met ingebouwde warmtepomp. ‘Ik wil tussen mijn mensen op de werkvloer kunnen staan’, zegt hij. ‘Eén van mijn medewerkers werkt al acht jaar bij mij. Ik heb hem van de schoolbanken geplukt en eigenhandig opgeleid. Mocht ik meer mensen in dienst nemen, dan zou ik dat moeten loslaten.’

Tweemanszaak

‘Na mijn studies Centrale Verwarming kwam ik terecht in het bedrijf van mijn vader, Paul’, gaat Frederik verder. ‘Hij is sanitarist en begon 35 jaar geleden, samen met mijn moeder Rita, een eigen bedrijf. Doorheen de jaren werden mijn ouders een begrip in de streek. Dat is zeker in onze stiel erg belangrijk. Installateurs zijn immers bij verschillende delen van het bouwproces betrokken. Zo bellen wij de chapper als de vloerverwarming er ligt. Of geeft vloerder ons een seintje als we de ventilatie-unit en de gaswandketel kunnen installeren. Als je al die mensen persoonlijk kent, verloopt dat allemaal veel vlotter.’

Het ventilatiesysteem van Renson neemt relatief weinig plaats in beslag.

‘Toen ik enkele jaren bij mijn vader werkte, begon het te kriebelen. Ik wou op mijn eigen benen staan. Daarom stampte ik, op mijn 21ste, mijn eigen

“Kleine installateurs zijn van levensbelang voor de fabrikant” eenmanszaak uit de grond. Al moet ik wel eerlijk bekennen dat het eerder een tweemanszaak was. Mijn vrouw, Evelien, doet de administratie. Ik heb het al vaak gezegd: zonder haar stond ik niet waar ik vandaag sta. Mocht ik alles moeten doen wat zij doet, dan zou ik snel mijn frigobox nemen en voor een baas gaan werken.’

by Techlink

• mei 2018

Een eenvoudige rekensom leert ons dat onze beroepsfederatie Techlink voor bijna een derde bestaat uit bedrijven met één à vier werknemers. Ze vormen het kloppende hart van onze organisatie, maar staan soms te weinig in de spotlights. Tijd om hier verandering in te brengen.

maakt gebruik van HERNIEUWBARE ENERGIE (warmtepomp) voor sanitair warm water en ruimteverwarming.

WEGWIJS IN VENTILATIESYSTEMEN

Meest geschikt voor renovatie/nieuwbouw? Optimale luchtkwaliteit

Toevoer van verse lucht

SYSTEEM C+

SYSTEEM D+

SYSTEEM E+

renovatie/nieuwbouw

nieuwbouw

dankzij vraaggestuurde ventilatie met beperkt onderhoud

dankzij vraaggestuurde ventilatie met intensief onderhoud

dankzij vraaggestuurde ventilatie met middelmatig onderhoud

(raamventilatie zelf stofzuigen)

(filters halfjaarlijks vervangen, warmtewisselaar 2-jaarlijks reinigen en toevoerleidingen 5-jaarlijks laten reinigen)

natuurlijk via raamventilatie

mechanisch via leidingen, gecontroleerde toevoer mits plaatsing sensor

(raamventilatie zelf stofzuigen en filters halfjaarlijks zelf reinigen)

natuurlijk via raamventilatie

Operationele kost

(van het ventilatiesysteem, gemiddelde verbruiks- en onderhoudskosten over 5 jaar)

Energiezuinig?

Daling van E-peil/winst (t.o.v. EBO woning)

€ 26/jaar

€ 275/jaar

€ 28/jaar

dagelijkse energiebesparing door geoptimaliseerde, vraaggestuurde luchtafvoer, interessant het ganse jaar door

dagelijkse energiebesparing t.o.v. een standaard D-systeem dankzij vraagsturing, warmteterugwinning interessant tijdens het stookseizoen

vraaggestuurde luchtafvoer en warmterecuperatie voor ruimteverwarming en sanitair warm water, interessant het ganse jaar door

tot -23 E-peilpunten*

tot -43 E-peilpunten*

HEALTHBOX 3.0

ENDURA DELTA

ENDURA

* voor Systemen C+ en Systeem E+ met Smartzone,

Gedreven vakmannen

Installateurs als Frederik Buckens zijn de oren en de handen van de fabrikanten. Ze staan op de werkvloer en zien wat er leeft. ‘Als zij goed werk leveren’, zegt Roel Berlaen, communicatie medewerker bij fabrikant Renson, ‘dan is dat voor ons de beste reclame. Kijk bijvoorbeeld naar het E+ndura-systeem dat Frederik hier in deze particuliere woning plaatste. Dit systeem is een relatief nieuw product in ons gamma. Als installateurs het slecht plaatsen, kunnen de mensen denken dat het aan ons product ligt. Zonder gedreven vakmannen staan we dan ook nergens.’

‘Installateurs kunnen ook niet zonder de technische hulp van de fabrikanten’, vult Frederik aan. ‘We hebben jullie nodig om nieuwe technieken in de vingers te krijgen. Voor dit project in Eke plaatsten we voor het eerst de E+ndura. Ook voor mij was dat een ontdekking. Het systeem is eigenlijk simpel. In plaats van de warmte uit de vervuilde binnenlucht te gebruiken om de verse lucht op te warmen, zoals bij een D-systeem, recupereren we ze hier voor de vloerverwarming en het sanitair warm water. Bij D-systemen loop je soms het gevaar op oververhitting. Ik vind de E+ndura daarom een betere oplossing.’

voor Systeem D+ mits plaatsing CO2-sensor in alle slaapkamers

Volledig automatisch

‘De E+ndura is een vraaggestuurd systeem’, gaat Roel verder. ‘In droge ruimtes komt er verse lucht via raamroosters binnen. Maar hoeveel vuile lucht er uit een ruimte gezogen wordt, hangt af van metingen. Alle luchtafvoerkanalen komen in de technische ruimte samen op een collector. Elk kanaal heeft een aparte stuurklep. Het kan dat deze volledig openstaat voor de badkamer, als iemand aan het douchen is, terwijl hij voor het toilet maar aan tien procent van zijn capaciteit zuigt. Ons systeem bepaalt dat volledig automatisch.’ ›››

by Techlink

mei 2018 •

by Techlink

Project

‘Zonder mijn vrouw Evelien zou ik snel mijn frigobox nemen en voor een baas gaan werken’, zegt Frederik Buckens.

waar de luchtafvoerkanalen de collector bereiken. Voor elk kanaal is er een aparte sensor. Naargelang de ruimte zoeken die naar andere data. De sensor voor de badkamer detecteert bijvoorbeeld vocht, terwijl die voor het toilet geurtjes, of in het vakjargon VOC’s, herkent.’

Ketel als back-up

‘Onze E+ndura is vooral interessant voor nieuwe gezins- of kleine meergezinswoningen’, zegt Roel. ‘Maar ook als je grondig renoveert is het optie. De enige voorwaarde is dat je voldoende plaats hebt in de technische ruimte. We plaatsen immers altijd een verwarmingsketel

by Techlink

• mei 2018

››› ‘Sensoren doen metingen op de plaats

op gas of stookolie naast de E+ndura. Als de warmtevraag te hoog is en/of het rendement van de warmtepomp te laag is, dan gaat de ketel automatisch bijverwarmen.’ ‘In deze nieuwbouwwoning is de technische ruimte relatief groot’, licht Frederik toe. ‘De klant wou nog wat extra opbergplaats. Daar hoor je me zeker niet

over klagen. Hoewel je maar anderhalve vierkante meter nodig hebt voor de ventilatie-unit (met ingebouwde warmtepomp en boilervat, nvdr.) en de gaswandketel, is een beetje bewegingsruimte altijd aangenaam. Je kan dan tenminste werken volgens de regels van de kunst. Kijk gewoon naar het resultaat. ’t Is een verdomd mooie installatie. Zo wil ik er in de toekomst nog veel plaatsen.’

NATURALLY FEELING GOOD... Healthbox® 3.0

Dé slimme oplossing voor gezonde binnenlucht in de woning • Snelle, kwalitatieve & betrouwbare installatie via de app • Communicatie met andere slimme toestellen via SmartConnect • Extra energiezuinige en stille ventilator • Tot 11 ruimtes aan te sluiten • Slim omgaan met luchtkanalen in kleine ruimtes dankzij klepcollectoren

www.renson.be

heat_185x130_0518.indd 1

7/05/18 15:10

Vraag en antwoord

Antwerpen zal de gasontploffing op de Paardenmarkt niet snel vergeten.

Wat moet ik doen als de binnengasinstallatie onveilig is? Een technicus ziet wel vaker installaties die ronduit onveilig zijn, maar weten niet altijd wat hij op zo’n moment moet doen. Je hebt immers vaak noch de materialen, noch de tijd om alles direct te herstellen. Wat zijn jouw wettelijke verplichtingen?

15 januari 2018. De Paardenmarkt davert op haar grondvesten. Door een gasontploffing vinden twee mensen de dood. Kris Van Dingenen, directeur Technologie en Certificatie bij Techlink, hoort in de weken na de dramatische gebeurtenis van verschillende installateurs dezelfde vraag: ‘Veel leden vroegen me wat hun verplichtingen zijn als ze onveilige binnengasinstallaties zien. Het was niet eenvoudig om daar exact op te antwoorden. Er bestaat immers geen specifieke wetgeving rond. Daarom moet je terugvallen op algemene principes.’

“Gevaar”

‘Neem sowieso jouw verantwoordelijkheid’, gaat Van Dingen verder. ‘Enerzijds kan een toestel het gevaar vormen (denk bijvoorbeeld aan een foute toe- of afvoer van gassen, nvdr.). Sluit in dat geval onmiddellijk de stopkraan van dat toestel. Anderzijds kan er een probleem zijn met

by Techlink

• mei 2018

de gasleiding. Onderbreek dan de volledige gastoevoer. Sluit de gasmeterkraan.’ ‘Zorg er verder voor dat niemand de kranen weer opendraait. Techlink verkoopt in haar webshop waarschuwingskaartjes. Daarop staat in het groot “gevaar” op, met eronder een bevel om de gaskraan gesloten te houden. Koop een pakketje en leg het standaard in jouw bestel wagen. Hang een kaartje aan het toestel of de gasmeter.’

Zwart op wit

Als er gevaar dreigt, moet je als installateur niet alleen tijdig ingrijpen. Het is ook jouw plicht om de opdrachtgever en/of de bewoner te informeren. ‘Zorg er voor dat je jezelf voldoende indekt’, raadt Van Dingenen aan. ‘Heb je, zoals bijna alle installateurs, werkbonnen op doordrukpapier schrijf hier dan zeer duidelijk op welke problemen je hebt

vastgesteld. Laat jouw klant deze werkbon ondertekenen. Wil hij niet tekenen, stuur dan een aangetekende brief op met een verzendbewijs. Zo vermijd je problemen achteraf. Als je bijvoorbeeld ’s winters de ketel uitschakelt, kunnen delen van de installatie bevriezen. In zulke gevallen wil jij als installateur niet opdraaien voor de kosten. Zet zwart op wit dat je de installatie om veiligheidsredenen hebt moeten uitschakelen.’ ‘Maak daarnaast een negatief keuringsverslag op. In het Vlaamse gewest heeft de klant drie maanden om zijn installatie te laten aanpassen. In Brussel en Wallonië zijn dat vijf maanden. Al geldt dat uiteraard niet voor echt gevaarlijke situ aties. Is er een groot gaslek evacueer dan zo snel mogelijk de inwoners, verlucht het gebouw en bel de brandweer. Maar goed, dat lijkt me niet meer dan een kwestie van gezond verstand.’

INVESTEER IN EEN MULTIGASMONITOR Multigasmonitoren zijn volgens Dirk Peytier, voorzitter van onze sectorraad HVAC & Sanitair, geen overbodige luxe. De toestellen waarschuwen jouw werknemers als er gevaar dreigt. ‘Elke installateur zou zo’n appaartje moeten dragen.’ Ongeveer vijfhonderd euro. Dat is de prijs die je betaalt om een technicus uit te rusten met een multigasmonitor. ‘Al mijn technici moeten het apparaatje verplicht dragen’, zegt Dirk Peytier, zaakvoerder van Peytier Loodgieterij. ‘Een multigasmonitor meet constant de

concentratie van verschillende gassen, zoals zuurstof of koolstofmonoxide. Van zodra de waarden te laag of te hoog zijn, piept het toestel. Zo weet de installateur dat er ergens een probleem zit en kan hij verder beginnen te zoeken met meer gespecialiseerde apparatuur.’

VEILIGHEID VOOROP Er zijn heel wat toestelletjes op de markt.

‘Ik begrijp niet waarom sommige collega’s niet

investeren in zulke toestelletjes’, gaat Peytier verder. ‘Akkoord, ze zijn niet goedkoop. Maar ik vind dat de veiligheid van jouw werknemers jouw eerste bekommernis moet zijn. Vergeet niet dat je anders op termijn in je eigen vel snijdt. Als er iets gebeurt met jouw mensen ben jij als werkgever de sigaar. Beter voorkomen, dan genezen, zeg ik altijd.’

Stap binnen in de

Smart World van Testo

Wij verbinden meettechniek met de digitale wereld.

www.testo.be

testo mei.indd 1

7/05/2018 11:15:01

by Techlink

mei 2018 •

by Techlink

De medewerker

SANDRA MERTENS

> Geboren op 6 oktober 1972 > Sterrenbeeld: Weegschaal > Functie: Accountmanager Vlaanderen-Brussel

> In dienst sinds 20 juni 2016 > Lievelingseten: kreeft > Favoriete boek: zowat alles van Dan Brown

Leden van Techlink kunnen met al hun vragen bij Sandra terecht. Als accountmanager is ze jouw eerste aanspreekpunt. Contacteer haar via 02 896 96 18 of sandra.mertens@techlink.be.

by Techlink

â&#x20AC;˘ mei 2018

De werknemers van Techlink staan dagelijks voor jou op de barricaden. Ze vertegenwoordigen onze sector in heel wat vergaderingen, beantwoorden al jouw vragen en doen zoveel meer. Toch verschuilt zich achter de façade ook gewoon een mens met zorgen en dromen.

ACCOUNTMANAGER SANDRA MERTENS

“

Ik ben den arrangeur van de boîte. Rad van tong en het hart op de juiste plaats. Zo is S andra Mertens. Als onze Nederlandstalige accountmanager voor Vlaanderen en Brussel binnenwandelt, vult ze de zaal met haar charisma. ‘Mocht ik mezelf in één woord mogen omschrijven’, zegt Sandra, ‘dan kies ik voor power. Mijn collega’s kennen me vooral als een manusje-van-alles. Ik ben den arrangeur van de boîte. Als er een lastig telefoontje moet gebeuren, zijn alle ogen op mij gericht. Ik weet wat ik wil en ga recht door zee.’

Tweede thuis

‘Ook mijn vriendinnen kennen me als een oprechte vrouw’, gaat Sandra verder. ‘Zo goed als elke maand komen we hier in Leuven samen in de Kosmopol. We bespreken dan alles wat niet gehoord mag worden. Het is zowat de Leuvense versie van Sex and the city (lacht).’ ‘Hoewel ik in Hakendover, een deelgemeente van Tienen woon, is Leuven voor mij mijn echte thuis. Ik ben opgegroeid in Zaventem, maar heb hier mijn wilde jaren beleefd. Leuven is een groot dorp, mét de voordelen van een stad. Misschien koop ik hier ooit wel een appartementje om mijn oude dag te slijten. Dat lijkt me erg gezellig.’

Nieuwe job

Sandra is intussen een gevestigde waarde in het wereldje van de technische beroepsfederaties. ‘Ik ben in 2009 bij UBF-ACA beginnen te werken. Via deze federatie kwam ik twee jaar geleden terecht bij Fedelec (tot vorig jaar de federatie van elektrotechnici, nvdr.). Daar deed ik in het

”

begin vooral administratief werk. Maar sinds de fusie met ICS (de beroepsorganisatie voor installateurs van HVAC en sanitair, nvdr.) ben ik voltijds accountmanager.’ ‘Deze nieuwe job is voor mij een verademing. Als admi nistratief medewerker leerde ik onze organisatie en de sector kennen. Nu kan ik al mijn ervaring gebruiken on the field. Een accountmanager heeft immers twee hoofdtaken. Enerzijds ondersteun ik onze lokale prospectie medewerkers in hun zoektocht naar nieuwe leden. Anderzijds zorg ik ervoor dat bestaande leden zich thuis voelen. Zo organiseer ik elk jaar de Nacht van de Technieken (zie ook: pag. 30, nvdr.). Die avond gaan we eens stevig uit de bol.’

Zorg dragen

‘Omdat ik al even meedraai, zijn mijn collega’s bijna familie’, zegt Sandra tot slot. ‘Als het gesneeuwd heeft, ben ik oprecht bezorgd. Ik stuur ‘s avonds iedereen een sms’je en vraag of ze goed zijn thuis geraakt. Dan pas kan ik aan mijn avond beginnen. Zorg dragen is immers een stuk van mijn natuur.’ ‘Mijn zoon Jef heeft die eigenschap van mijn geërfd, denk ik. We hebben een hechte band én steunen elkaar door dik en dun. Samen met hem heb ik al veel watertjes doorzwommen. Ik ben een alleenstaande moeder dus het was niet altijd eenvoudig. Maar door hard te werken, kon ik vijf jaar geleden toch mijn eigen huisje kopen. Achteraf gezien hebben we dat goed gedaan, Jef en ik.’

by Techlink

mei 2018 •

by Techlink

Productnews

deze verzekering is My Federale. Via deze site geven klanten hun arbeidsongevallen en schade aan. Verder kunnen ze er dossier opvolgen en de evolutie van hun schadestatistieken bekijken. www.federale.be

B&T: bijscholingen op maat

Nieuwe stadswaterfilter BWT nog gebruiksvriendelijker

30 seconden. Zoveel tijd heb je nodig om het filterpatroon van de E1 NEW HWS te vervangen. De stadswaterfilter van de fabrikant BWT laat je automatisch weten of het patroon aan vervanging toe is. Een led-lampje licht op om de klant te waarschuwen. Zo stelt hij deze belangrijke klus niet meer uit.

B&T Consult organiseert al sinds 1975 bijscholingen voor technici van verschillende niveaus. Het bedrijf is erkend als dienstverlener in de kmo-portefeuille. Vlaamse bedrijven krijgen via deze weg veertig procent korting op alle opleidingen en examens. Al is dat is niet de enige reden waarom B&T een betrouwbare partner is. ‘Wij zetten vier troeven centraal’, zegt zaakvoerder André De Paepe. ‘Onze docenten komen altijd uit de praktijk. Ze werken met Nederlandstalige cursusteksten en zijn merkneutraal. Verder volgen ze de cursisten op de voet. Ik zoek docenten die technici echt iets willen bijleren. B&T doet meer dan zomaar een certificaat uitreiken.’ www.123koelcertificatie.be

www.bwt.be

Win een reischeque van 2500 euro

Informazout reikt dit jaar voor het eerst de Informazout Install Awards uit. Het kenniscentrum wil hiermee het vakmanschap van technici en installateurs in de kijker plaatsen. Je kan voor het einde van het jaar een dossier indienen. Hierin stel je een installatie voor die maximaal twee jaar oud is. Enkel hoogrendementsketels op stookolie, al dan niet gecombineerd met hernieuwbare energie, komen in aanmerking. In totaal gaan vier laureaten, twee Frans- en twee Nederlandstaligen, met een reischeque van 2500 euro aan de haal. De klant bij wie de installatie geplaatst is, wint 1000 liter stookolie. pro.informazout.be/nl/awards

Federale Verzekering biedt uitgebreide verplichte autoverzekering

Dienstverlener Decavi bekroont elk jaar de beste verzekeraar in twee categorieën: levens- en niet-levensverzekeringen. In die laatste groep ging de arbeidsongevallenverzekering van Federale Verzekering voor het zesde jaar op rij met de hoofdprijs aan de haal. Eén van de voordelen van

by Techlink

• mei 2018

Kai Schiefelbein (links), CEO van Stiebel Eltron, en Troels Petersen, bedrijfsstrateeg bij Danfoss A/S, zijn tevreden met de overname.

Stiebel Eltron neemt Thermia over

Stiebel Eltron wordt opnieuw wat groter. De Duitse fabrikant kocht onlangs Danfoss Värmepumpar AB. Dat bedrijf is onder installateurs vooral gekend voor zijn Thermia-warmtepompen. In die sector is Värmepumpar AB de derde grootste speler van Scandinavië. De firma stelt 210 mensen tewerk in Zweden, Finland en Noorwegen. www.thermia.com

De nieuwe huishoudelijke regenwaterpomp Hoogefficiënte technologie voor basispompen bij de voorziening van huishoudelijk water. De hoogefficiënte hydraulica en motor van de Wilo-HiMulti 3C brengt efficiëntie vandaag al naar een toekomstbestendig niveau. Met de Wilo-Connector bespaart u zich niet alleen veel werk en kopzorgen, maar ook waardevolle tijd bij de inbedrijfname. Wilo - meer dan alleen pompen.

Wilo-HiMulti 3C, de vereenvoudigde ƒ Compleet voorgemonteerde installatie, geluidsarm en ideaal voor de watervoorziening in het gebouw ƒ Eenvoudig en veilig – schakelaar voor het uitschakelen van de pomp ƒ Eenvoudige bediening – 360° draaibare elektronische pompbesturing HiControl 1 ƒ Hoogefﬁciënt hydraulisch systeem ƒ Alle onderdelen die in contact komen met de vloeistof zijn corrosiebestendig

cerga.be

Ga voor het Cerga-kwaliteitslabel. En maak het verschil bij je klanten. Als professioneel gasinstallateur koos je voor de toekomst. Proficiat! Haal nog meer uit je knowhow met onze hulp. Door het Cerga-label te dragen laat je aan je klanten zien dat je je vak kent, de laatste technologieën volgt en elke installatie veilig en conform aanlegt.

Faites-vous certifier Cerga. Vous êtes installateur gaz naturel professionnel, vous avez donc fait un choix d’avenir. Félicitations ! Savez-vous que vous pouvez valoriser encore plus votre savoir-faire ? Avec le label Cerga, vous montrez à vos clients que vous connaissez votre métier, que vous suivez les évolutions technologiques et que vos installations sont conformes à la réglementation et sûres.

Le gaz naturel

Aardgas

Vous êtes prêt pour demain.

Zo ben je klaar voor morgen.