Mobycon openbare ruimte

Dorpse wegen Stadse straten

“What attracts people most, it would appear, is other people.�

William H. Whyte

Inleiding Dit vraagt wel wat van de vormgeving van de straat. Het is van belang dat iedere straat, hoe smal of breed deze ook is, met een juiste balans tussen verblijven en verplaatsen wordt vormgegeven. Het doel is een ruimte te creëren waarin verkeer én verblijf samen­ gaan. Toegankelijk en bereikbaar, maar ook aantrekkelijk en prettig om te zijn.

#openbare ruimte #vormgeving #verblijven #verplaatsen #balans

Onze kijk op straatontwerp In de zoektocht naar die balans gebruiken wij verschillende

Onze straatontwerpers zijn door hun doorgewinterde

handvatten om functionaliteit en esthetiek met elkaar te

ervaring en opleiding ontwikkeld tot multidisciplinaire

combineren. Verkeerskundige - en ruimtelijke wensen wor­

vormgevers en hebben mede aan de basis gestaan van

den afgewogen, waarbij wij de gedeelde belangen niet uit

de ontwikkeling van deze methodiek. We weten dan ook

het oog verliezen. De ontwerpkwaliteit en het ontwerp­

feilloos een vertaling te maken van de technische uitgangs­

proces gaan hand in hand om te komen tot een succesvolle

punten in een slim, doordacht, functionerend, sober en

straat.

toch fraai ruimtelijk ontwerp. Het portfolio dat wij hebben

Bij het zoeken naar de juiste vormgeving van een straat betrekken wij altijd de lokale context in het uiteindelijke ontwerp. Hierbij staat voorop dat de inrichting van de weg haar eigen verhaal vertelt en voor iedereen te begrijpen is. Regels en richtlijnen vanuit Duurzaam Veilig zijn belangrijk, maar wij laten ons ook inspireren door de theorieën over sociale interactie van Shared Space.

Wij hechten er veel waarde aan om samen met de belang­

opgebouwd laat onze ervaring met ontwerp en met het

hebbenden een gedragen ontwerp te ontwikkelen. Deze

ontwerpproces zien vanuit de verschillende invalshoeken

belangen kunnen flink uiteenlopen. Zo heeft een fietser

die wij beheersen. Wij richten ons hierbij op zowel dorpse

natuurlijk andere wensen dan een automobilist, spelende

wegen als op stadse straten. Het portfolio varieert van het

kinderen of een ondernemer langs de straat. Een belang­

ontwerpen van gedeelde ruimtes - Mobycon is een van de

rijk hulpmiddel dat wij gebruiken in het doorlopen van een

pioniers in het toepassen van Shared Space - tot het inrich­

ontwerpproces is ‘Functional Ambiance’. Deze methodiek

ten van complexe binnenstedelijke stadsstraten. Dat deze

zorgt door middel van een gemeenschappelijke taal voor

verschillen in vormgeving is evident, maar het proces er

inzicht in de gedeelde belangen van een straat en levert

naartoe is vergelijkbaar. Mobycon brengt de partijen bij el­

zodoende uitgangspunten op voor het ontwerpen van de

kaar om samen tot een succesvol en passend ontwerp te

straat.

komen.

Shared Space Veel Nederlandse gemeenten streven tegenwoordig naar een bereikbare én prettige leefomgeving. Het zogenaamde ‘Shared Space’-concept weet deze twee, vaak tegenstrijdige aspecten, naadloos te combineren. In het concept wordt niet het verkeer (auto, fietser, voetganger) centraal gesteld, maar de mens. Niet regels en richtlijnen, maar sociale in­ teractie tussen gebruikers is de basis van verkeersveiligheid. Het Shared Space-concept is in de jaren 90 in Friesland ontwikkeld vanuit het besef dat meer verkeersborden, regels en inrichtingselementen de straat niet per se veiliger maken. Tegenwoordig wordt het concept landelijk en zelfs internationaal toegepast en is van een pioniersfase geen sprake meer.

Ruimtelijk omvat dit een transformatie van verkeersruimte naar verblijfruimte. Stedenbouwkundige -, landschappe­ lijke - of historische kenmerken spelen in het ontwerp een net zo belangrijke rol als verkeerskundige aspecten. Ken­ merkend bij Shared Space is dat de doorgaans strikte scheiding van verkeerssoorten in de ruimte ter plaatse wordt losgelaten. De bedoeling hiervan is dat je met voldoende gezond verstand ‘er samen wel uitkomt’ in het verkeer. Dit aspect zorgt ervoor dat sommige ontwerpers, bestuurders of gebruikers huiverig zijn Shared Space toe te passen.

Mobycon vindt dat iedere situatie uniek is en dat per situatie goed gekeken moet worden welk en in welke mate elk inrichtingsprincipe het beste ingezet kan worden.

n

me

stro

ver

wev

en

s -kra

net

kris

sym

iek bol

zon erin g

clus

teri

ng

rd

tya

fron

Functional Ambiance Functional Ambiance is een ontwerpmethodiek die de balans tussen verplaatsen en verblijven bij el­ kaar brengt. Deze ‘open-source’-methodiek gaat uit van acht basisbegrippen die altijd een rol spelen bij de vormgeving en het gebruik van de straat. Door met de belanghebbenden gezamenlijk een discussie te voeren over de begrippen ontstaat een gezamenlijke mening over de straat. Door de begrippen te scoren en ze in te vullen in een spinnenweb grafiek (spidergraph) wordt deze mening gevisualiseerd.

Vervolgens kan ook de ambitie worden weergegeven in dezelfde ‘spidergraph’.

Om tot een integrale visie te komen staan de begrippen los van een discipline. Aangezien het in een straat altijd draait om verplaatsen (world of flows) en verblijven (world of places) zijn de begrippen daaronder te verdelen. Begrippen uit de ‘world of flows’ zijn bijvoorbeeld net, stromen, kriskras en verweving. Begrippen uit de ‘world of places’ gaan over symboliek, zonering, frontyard en clusteren.

Voor meer informatie: www.functionalambiance.nl

#proces #ontwerpkwaliteit #stakeholders #multidisciplinair #functional ambiance

“If you plan cities for cars and traffic, you get cars and traffic.

If you plan for people and places, you get people and places.�

Fred Kent

Referenties

Meent Rotterdam In een intensief ontwerpproces samen met ondernemers en bewoners heeft de Meent de afgelopen ja­ ren een ware transformatie ondergaan. De stenige harde straat is veranderd in een groene en levendige stadsstraat. Door het versmallen van de rijbaan en parkeren aan slechts één zijde ontstaat niet alleen ruimte voor een bomenrij ook de voetganger heeft er baat bij. Net als de ondernemer die de stoep bij zijn zaak kan betrekken; binnen wordt buiten. Met het gebruik van hoogwaardige materialen zoals natuur­ steen en gebakken klinkers ontstaat een levendige en gezellige stadsstraat met een moderne uitstra­ ling. Dit project is uitgevoerd door Peter Volken, toen werkzaam bij DS+V Rotterdam.

Facts:

Type project: ontwerp - uitvoering

Gerealiseerd: 2013

Lengte: +/- 600 meter

A antal voertuigen: 5.000 mvt/etmaal

#ondernemers #binnen wordt buiten #uitgekiende ingrepen #versmallen #levendige stadsstraat

Kruiskade Rotterdam De Kruiskade Rotterdam was een van de meest luxueuze winkelstraten van Rotterdam. De veeleisen­ de ondernemer wilde weer aan deze beste straat van Rotterdam zitten. Door drastische, maar vooral uit­gekiende, ingrepen in de openbare ruimte, heeft de Kruiskade weer een chique allure gekregen.

De ruimte voor het autoverkeer is ingeperkt, een dubbele bomenrij, natuursteen en ruimte op de stoep zijn gecreëerd. Dit project is uitgevoerd door Peter Volken, toen werkzaam bij DS+V Rotterdam.

Facts:

Type project: ontwerp - uitvoering

Gerealiseerd: 2013

Lengte: +/- 320 meter

A antal voertuigen: 3.000 mvt/etmaal

#veeleisend #natuursteen #allure #dubbele bomenrij

Foto: gemeente Oud-Beijerland

Bierkade/Scheepmakershaven Oud-Beijerland De doorgaande route Bierkade/Scheepmakershaven was ooit de kade van de haven van Oud-Beijerland.

In de loop der tijd is deze route dwars door het dorpshart uitgegroeid naar een doorgaande verkeersader.

De ruimtelijke kwaliteit was het kind van de rekening. De recente reconstructie stelt de plaatswaarde in het dorp weer voorop. De verbinding van water met het centrum is hersteld met twee pleinen, verbonden door een hersteld waterfront. De toeloop naar deze plek wordt gevormd door een nieuw ingerichte prome­ nade. Het verkeer rijdt hier rustig en gelijkmatig. Fietsers delen de ruimte met auto’s, terwijl op de pleinen voetgangers vrij kunnen bewegen. Grote parkeerkoffers hebben plaatsgemaakt voor pleintjes, bomen en bankjes. Het dorp heeft haar centrum terug.

Facts:

Type project: schetsontwerp, VO, DO

Gerealiseerd: 2013

Lengte: +/- 360 meter

A antal voertuigen: 7.500 mvt/etmaal

#plaatswaarde #verbinding #centrum #promenade

Marktstraat/Cattenhagestraat, Naarden Veel verkeer in gemeente Naarden rijdt door de Vesting heen. Slechts 20% daarvan heeft ook daad足w erkelijk de Vesting als bestemming. Het hoge aandeel sluipverkeer is de reden geweest dat Mobycon, samen met TLU landschapsarchitecten, een herontwerp heeft gemaakt voor de Marktstraat en de Cattenhagestraat.

De basisgedachte bij dit ontwerp is dat in de historische Vesting de ontmoeting centraal moet staan en niet de verplaatsing.

In het ontwerp is het onderscheid tussen rijloper en trottoirs afwezig. Van gevel tot gevel ligt een klinker足 tapijt, dat langs de randen geler van kleur is dan in het midden. Straatmeubilair zorgt ervoor dat langs de gevels een veilige zone ontstaat. Her en der is het toegestaan om te parkeren; hiervoor is de lijngoot blauw gecoat. Het resultaat is opgeleverd in 2010. Al direct was te zien dat de voetganger de ruimte weer claimt.

De automobilist rijdt rustig en voorzichtig. De Vesting is in ere hersteld.

Facts:

Type project: schetsontwerp, VO

Gerealiseerd: 2010

Lengte: +/- 430 meter

Aantal voertuigen: 3.000 mvt/etmaal

#bestemming #ontmoeting #klinkertapijt #in ere hersteld

Brouwerstraat, Rijnsburg De Brouwerstraat in Rijnsburg is een drukke doorgaande route. Het oude lint is in de loop der tijd steeds vergroot en verbreed. De verkeersveiligheid en de leefbaarheid hadden hier ernstig onder te lijden. Toch heeft het verkeer weinig alternatieven; de Brouwerstraat blijft de meest directe route. In een vlucht naar voren heeft Mobycon de weg herontworpen als smalle 30 km/uur straat. Dit heeft een verdrijvend effect op doorgaand verkeer en vergroot de leefbaarheid voor aanwonenden. De weg is 6 meter breed, inclusief rammelstroken. Dit is voldoende voor groot verkeer, maar zorgt dat personenauto’s rustiger rijden.

De trottoirs zijn verbreed en beplant met een stevige bomenrij. Voorrangskruisingen zijn gelijkwaardige kruisingen geworden en betegeld met rode stenen. Oversteken voor voetgangers zijn, na concessies, uit­ gevoerd met zebrapaden. Alhoewel het ontwerp traditioneel lijkt is de transformatie voor het dorp enorm.

Facts:

Type project: schetsontwerp, VO, DO

Gerealiseerd: 2013

Lengte: +/- 700 meter

A antal voertuigen: 8.000 mvt/etmaal

#oude lint #leefbaarheid #rammelstroken #oversteken #aanwonenden

Oude situatie

Nieuwe situatie

Noarder Stasjonsstrjitte, Zwaagwesteinde Het dorp Zwaagwesteinde wordt momenteel doorsneden met doorgaande 50 km/uur wegen. De nieuwe oostelijke rondweg zal ervoor zorgen dat verluwing van deze wegen mogelijk wordt. Mobycon heeft, samen met het Kenniscentrum Shared Space, alle doorgaande routes heringericht volgens het Shared Space principe. Op het kruispunt van deze wegen, gelegen midden in het dorp, heeft Mobycon een plein ontworpen dat dient als ontmoetingsruimte. Dit plein is vormgegeven met een open verharding, waarbij boomeilanden rustpunten vormen en de rechtstanden en openheid inperken. Dwarsverbanden in de elementenverharding versterken het beeld van vertraging. Het dorp heeft een dorpshart gekregen.

Facts:

Type project: schetsontwerp

Gerealiseerd: 2013

Lengte: +/- 230 meter

Aantal voertuigen: ca 3.500 mvt/etmaal

#shared space #ontmoetingsruimte #open verharding #dwarsverbanden #dorpshart

Koningin Julianaweg, Middelharnis De Koningin Julianaweg in Middelharnis is een brede 50 km/u route die meerdere scholen en het ge­ meentehuis ontsluit. Auto- en busverkeer mengen hier met voetgangers en fietsers. Samen met Kuiper Compagnons heeft Mobycon een nieuw ontwerp gemaakt geënt op het Shared Space-concept. De tradi­ tionele straat heeft plaats gemaakt voor een vierhonderd meter lang plein waarin al het verkeer – auto’s, fietsers en voetgangers – langs elkaar bewegen. De maximum snelheid is omlaag gebracht tot 30 km/u. In het Shared Space-concept zijn alle gebruikers van de openbare ruimte samen verantwoordelijk voor een fatsoenlijke, respectvolle omgangswijze. Zij bewegen zich allen kris-kras over het plein, maar houden hier­ bij wel rekening met anderen. In de hoogwaardig afgewerkte openbare ruimte zijn bushaltes en zelfs een toegangspoort tot het gebied ontworpen in dezelfde vormentaal. Gebakken materialen en oude tramrails worden gecombineerd met hardhouten banken en groene eilanden.

Facts:

Type project: schetsontwerp, VO, DO

Gerealiseerd: 2012

Lengte: +/- 400 meter

A antal voertuigen: 5.000 mvt/etmaal

#busverkeer #respectvol #kris-kras #rekening houden #groene eilanden

Schetsontwerp (bosch-slabbers)

Bohmte, Duitsland In het stadje Bohmte ging veel doorgaand verkeer door de kern. De openbare ruimte in het centrum had hier onder te lijden. In het INTERREG 3b programma ‘Shared Space’ is dit project uitgevoerd als case. Mobycon heeft samen met een aantal partners, waaronder landschapsarchitectenbureau Bosch-Slabbers,

het ontwerp opgesteld. Hierbij is zo min mogelijk gebruik gemaakt van typische

verkeerskundige ‘spelregels’ en dito elementen als strepen en borden. Op een aantal plaatsen zijn ver­ keerslichten verwijderd en heeft het verkeersplein plaatsgemaakt voor een plein dat meer nadruk legt op de verblijfskwaliteit. Aan de hand van subtiele differentiatie in materiaalgebruik wordt het verkeer gestuurd. De voorgestelde ontwerpen voldoen qua afmetingen volledig aan de verkeerskundige richtlijnen en zorgen voor een goede doorstroming. Qua vormgeving passen de nieuwe verkeerskundige situaties beter in de totale ruimtelijke context van Bohmte. Er is meer eenheid in het straatbeeld en Bohmte heeft haar centrum terug.

Facts:

Type project: schetsontwerp

Gerealiseerd: 2008

Lengte: +/- 220 meter

Aantal voertuigen: 12.500 mvt/etmaal

#verblijfskwaliteit #differentiatie #straatbeeld #vormgeving

Plein Beneden Molendijk, Oud-Beijerland Het plein Beneden Molendijk in het centrum van Oud-Beijerland maakt onderdeel uit van een stilgevallen vastgoed ontwikkelingsproject. In plaats van woningen, winkels en een ondergrondse parkeergarage was het plein als onverharde parkeerplaats velen een doorn in het oog. Met minimale middelen (het gaat om een tijdelijke aanpassing) heeft Mobycon hier een plein gerealiseerd dat een toevoeging is aan het centrum.

Door de omliggende wegen op te laten gaan in het plein maakt dit nu daadwerkelijk onderdeel uit van de centrale winkelstraten. Gebakken klinkers geven een authentiek gevoel, terwijl boombakken het autover足 keer langs het plein geleiden. Een zitelement is slim gecombineerd met de fietsenstalling, sierlijk bekroond door een grote boom. Banken en eenvoudige speelvoorzieningen zorgen voor de nodige reuring. Tegelij足 kertijd is het parkeren op nette wijze opgelost met parkeervakken die zijn omzoomd met groene hagen.

Facts:

Type project: schetsontwerp, VO, DO

Gerealiseerd: 2013

Lengte: +/- 60 meter

A antal voertuigen: minder dan 1000 mvt/etmaal

#authentiek #sierlijk #reuring #groene hagen

Kerkweg-Oost, Waddinxveen De Kerkweg-Oost is de oude invalsroute voor Waddinxveen vanaf de Hefbrug over de Gouwe. De weg is een 50 km/uur gebiedsontsluitingsweg en was toe aan vervanging. De weg sluit met een voorrangskruising aan op de Kanaalweg. Mobycon heeft de route heringericht als veilige 50 km/uur weg op een wijze die passend is in het dorp. De rijbanen zijn gescheiden door een rammelstrook (of ribbelstrook), fietspaden zijn gescheiden van het autoverkeer door parkeervakken en bomen. De voorrangskruising, die vaak vast stond, is herontworpen tot minirotonde. Deze is aanzienlijk kleiner dan de richtlijnen aangaven. Toch kun足 nen zelfs grote voertuigen de rotonde rijden, waarbij rammelstroken de snelheid laag houden. De entree van Waddinxveen is zowel functioneel als ruimtelijk sterk verbeterd.

Facts:

Type project: schetsontwerp, VO, DO

Gerealiseerd: 2012

Lengte: +/- 400 meter

A antal voertuigen: circa 11.000 mvt/etmaal

#herontwerpen #entree #voorrangskruising #gebiedsontsluitingsweg

Oude situatie

Nieuwe situatie

Nieuwstraat, Best De Nieuwstraat in Best vormt van oudsher de verbinding tussen Best en Oirschot. De grote hoeveelheid verkeer en de breedte van de straat maakte de straat onaantrekkelijk waardoor de leefbaarheid sterk onder druk stond. Voor buurtbewoners en ondernemers was dit een doorn in het oog. De gemeente Best heeft daarom besloten om de straat opnieuw in te richten waarbij het verbeteren van de leefbaarheid als uitgangspunt werd genomen. Door het toepassen van hoogwaardige materialen zoals natuursteen en ge足 bakken klinkers heeft de straat aan uitstraling gewonnen. Dit in combinatie met het verlagen van de maxi足 mum snelheid, heeft er voor gezorgd dat het verblijfkarakter in de openbare ruimte weer centraal staat in het centrum van Best. Het combineren van een hoogwaardige inrichting en het verlagen van de snelheid heeft geresulteerd dat het doorgaande verkeer een andere route heeft gekozen. Lars Matthijssen van Mobycon is betrokken bij het opstellen van het definitieve ontwerp

Facts:

Type project: DO

Gerealiseerd: 2009

Lengte: +/- 450 meter

A antal voertuigen: 5.000 mvt/etmaal

#leefbaarheid #natuursteen #gebakken klinker #verblijfskarakter

Wie zijn wij

Dick van Veen (verkeerskundige – stedenbouwkundige), d.vanveen@mobycon.nl, tel: (06) 33 30 56 32 Dick is verkeerskundige (TU Delft, 2004) en stedenbouwkundige (TU Delft, 2006) en werkt als senior ontwer­ per op het raakvlak van verkeer en ruimte. Hij combineert kennis van verkeerkundige must’s met ruimtelijke kansen en ambities. Dick heeft ruim 10 jaar ervaring in het ontwerpen van zowel reguliere verkeersroutes als innovatieve Shared Space-projecten in heel Nederland. Hij heeft veel ervaring met participatieve processen.

Bij participatie trajecten met bewoners door heel Nederland, weet hij de landelijke standaardisatie naadloos te combineren met een scherp gevoel voor de ‘couleur locale’. Als gastdocent op diverse hogescholen onder­ wijst hij deze kennis ook aan de nieuwe generatie verkeerskundigen.

Peter Volken Smidt (verkeerskundige – interieurarchitect) p.smidt@mobycon.nl, tel: (06) 33 30 56 34 Integraliteit als voorwaarde. Peter Volken heeft als ontwerper infrastructuur een uitgebreide ontwerperva­ ring bij gemeente Rotterdam. Op verschillende schaalniveaus heeft hij een grote bijdrage geleverd aan de huidige binnenstad van Rotterdam. Door te kunnen schakelen tussen de verschillende schaalniveaus is Peter Volken in staat beleid te vertalen in een visie en concrete ontwerpvoorstellen. Het ontwerpen van een suc­ cesvolle straat wordt bereikt door met de verschillende ontwerpdisciplines samen te werken maar ook door andere belanghebbenden, zoals bewoners en ondernemers, te betrekken in het ontwerpproces. Daarnaast heeft hij binnen het lectoraat Infratecture van de Hogeschool Rotterdam gewerkt aan de ontwikkeling van de ontwerpmethodiek ‘Functional Ambiance’. De methodiek die met een gemeenschappelijke taal moet zorgen voor een integrale discussie tussen de verschillende belanghebbenden.

Lars Matthijssen (verkeerskundige – bestuurskundige), l.matthijssen@mobycon.nl, tel: (06) 22 97 88 47 Lars is verkeerskundige (NHTV, 2008). Bij verschillende gemeenten en Mobycon is hij betrokken (geweest) bij herinrichtingen van kruispunten, wegen en pleinen. Hij weet beleid feilloos te vertalen in ontwerp, waarbij de belangen van alle betrokken partijen worden meegenomen. Een goed ontwerp is volgens hem een ont­ werp waarin alle belangen, voor zover mogelijk, worden verenigd. Dit zijn niet alleen belanghebbenden, zoals bewoners en ondernemers, die precies weten wat er in hun straat gebeurd, maar ook interne belanghebbenden, zoals de wegbeheerder. Om dit te bereiken is het ontwerpproces zeer belangrijk. Iedere belanghebbende moet op het juiste moment de mogelijkheid krijgen om ideeën te ventileren en mee te kunnen denken over het ont­ werp.

“It always seems impossible until it’s done” Nelson Mandela

#ondernemers #binnen wordt buiten #uitgekiende ingrepen #versmallen #levendige stadsstraat #veeleisend #natuursteen #allure #dubbele bomenrij #plaatswaarde #verbinding #centrum #promenade #bestemming #ontmoeting #klinkertapijt #in ere hersteld #oude lint #leefbaarheid #rammelstroken #oversteken #aanwonenden #shared space #ontmoetingsruimte #open verharding #dwarsverbanden #dorpshart #busverkeer #respectvol #kris-kras #rekening houden #groene eilanden #verblijfskwaliteit #differentiatie #straatbeeld #vormgeving #authentiek #sierlijk #reuring #groene hagen #herontwerpen #entree #voorrangskruising #gebiedsontsluitingsweg #doorgaand verkeer #leefbaarheidsprobleem #mengen #versmallen #dorpsstraat #mobycon

Contact Mobycon is een onafhankelijk adviesbureau voor verkeer, vervoer, mobiliteit en ruimte. Wij werken lokaal, nationaal en internationaal aan een zo effectief, veilig en plezierig mogelijke mobiliteit. We kijken daarbij niet alleen naar infrastructuur, maar naar de gehele leefomgeving. We houden rekening met de beweegredenen van gebruikers en zoeken naar oplossingen die aansluiten bij hun belevingswereld.

Dit vraagt om een integrale benadering die flexibel is en resulteert in oplossin足 gen waarmee onze maatschappij vooruit kan en waarvan ze beter wordt.

Bent u ge誰nspireerd en wilt u meer van ons weten?

U kunt ons bereiken via mail info@mobycon.nl of per telefoon (015) 214 78 99 en vraag naar Dick van Veen, Lars Matthijssen of Peter Volken Smidt.

WWW.MOBYCON.NL