Divers Antwerpen - 21

Honduras

België Hongarije Haïti

Guyana

Van Afghanistan tot Zwitserland

Divers

Antwerpen

Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn

donderdag 26 februari 2009 www.gva.be

Guyana

Honduras

Haïti

Hongarije

“Een Belg

“Over vijf jaar

“Haïti is

lig ik in een hangmat op het strand”

een land zonder enige structuur”

Op mijn vijftiende

blz. 3

blz. 4-5

Kishan Narine

blijft wroeten.

Hij wil zich altijd verbeteren” blz. 2

Santiago Casildo-Martinez

Georges Hilton

Ferenc Karzai

vluchtte ik het land uit. Ik heb er nooit spijt van gehad. blz. 6-7-8

Teksten: Kristin Matthyssen, Koen Verstraeten, Stijn Janssen, Karin Vanheusden Coördinatie: Kris Vanmarsenille Eindredactie: Carine Tollenaere Foto’s: Ludo Mariën, Bert Hulselmans, Jan Van der Perre, Patrick De Roo, Thomas Legrève, Wim Hendrix, Bart Vandenbroucke, Stabroek News, PhotoNews, AP, Belga, GVA

.DIVERS ANTWERPEN Algemeen

Het land van vele wateren

in Zuid-Amerika dat grenst aan Suriname, BraziliĂŤ en Venezuela.

MM Guyana was vroeger onderdeel van een groter gebied dat Guiana (of Guyana) werd genoemd - naar het Indiaans voor ̕land van vele wateren̕.

MM Het huidige Guyana bestond in de 17de eeuw en de 18de eeuw uit de drie Nederlandse

MM Guyana is een CaraĂŻbisch land

CaraĂŻbische parel was ooit Hollands

Guyana

donderdag 6 februari 009

koloniĂŤn Essequibo, Demerara en Berbice. Na de napoleontische oorlogen werden deze koloniĂŤn in 1815 officieel overgedragen aan het Verenigd Koninkrijk en in 1831 samengevoegd tot Brits Guiana.

MM De afschaffing van de slavernij leidde tot immigratie van veel contractarbeiders uit India die werkten op de suikerrietplantages.

MM In 1966 werd Guyana onafhankelijk.

MM In 1992 werden de eerste vrije presidentsverkiezingen gehouden.

35%, moslim 10% MM Oppervlakte: 214.969 km² MM Inwoners: 770.794 (2008) MM Munt: Guyaanse dollar MM Niet te verwarren met FransGuyana. Dit land ligt aan de andere kant van Suriname.

MM Bekende Guyaan: zanger Eddy Grant. Scoorde in 1988 wereldhit met Gimme hope Jo’anne (lied over apartheidsregime in Zuid-Afrika).

!

“Een Belg blijft maar wroeten�

Het zijn er minder dan vijf, maar volgens de statistieken zou er minstens ĂŠĂŠn Guyaan in Antwerpen wonen.

Ondanks Sherlock Holmiaans speurderswerk vinden we die witte merel niet.

Kishan Narine, een Guyaans hartchirurg uit Gent, wil wel wat over zijn mooie land in de CaraĂŻben vertellen.

Kishan Narine woont al sinds 1983 in BelgiĂŤ. Hij studeerde in Leuven. “Ik ken ĂŠĂŠn landgenoot in Oosterzele en een paar mensen van de ambassade. Onze gemeenschap in BelgiĂŤ is hĂŠĂŠl klein.â€?

Kishan Narine bracht zijn kinderjaren in Guyana door. “Toen ik elf was, verhuisde mijn familie naar Canada. Tot in de jaren zestig was Guyana een van de welvarendste landen van de CaraĂŻben.

Maar toen kwam er een ander, door de Verenigde Staten gesteund politiek bewind dat het land 25 jaar liet verkommeren. Er waren nauwelijks investeringen. Met als gevolg dat Guyana twaalf jaar geleden tot tweede armste land van de Caraïben werd uitgeroepen. Die armoede leidde tot een grote braindrain. Hoogopgeleiden vertrokken naar het buitenland, zoals de VS of Canada.�

Zijn naam doet vermoeden dat Narine van Indiase afkomst is. “Klopt. Na het afschaffen van de slavernij werden contractarbeiders zoals Oost-IndiĂŤrs, Portugezen of Chinezen aangetrokken om op de plantages te werken. Het was de bedoeling dat ze nadien zouden terugkeren, maar dat gebeurde niet.â€?

Kishan zou heel graag een hospitaal in Guyana ondersteunen als ontwikkelingshulp. “Guyana heeft veel natuurlijke rijkdommen. Het is belangrijk dat het land geleid wordt door de juiste mensen die het niet plunderen, maar heropbouwen.

Daarvoor is hulp van buitenaf nodig. Ook toeristisch heeft Guyana troeven, met een uitgestrekt regenwoud en een van de hoogste watervallen ter wereld, de Kaiteur Falls.�

De grote verschillen tussen BelgiĂŤ en Guyana? “Wat mij opviel, zonder afkeurend te klinken, is dat Vlaanderen al bij al een vrij gesloten maatschappij is. Dat is onder meer een gevolg van het kleine taalgebied. Bijna alle Vlamingen kijken naar de VRT of VTM. Het journaal dat ze zien, is grotendeels tweedehands. Ik bedoel: als Bush ergens een toespraak hield, zag je op de

MM Taal: Engels MM Hoofdstad: Georgetown MM Regeringsvorm: republiek MM Religie: christelijk 50%, hindoe

Georgetown heette Stabroek Polderdorp Stabroek, op een boogscheut van Antwerpen, heeft historisch gezien een heel bijzondere band met Guyana.

De huidige hoofdstad Georgetown heette vroeger Stabroek en de regionale kranten hebben titels die erg vertrouwd in de oren klinken: Stabroek News en Sunday Stabroek. Het centraal marktplein van Georgetown heet nog altijd Stabroek Market.

Gemeentesecretaris Luc Joppen van Stabroek weet hoe dat komt. “Nicolaas Geelvinck (1732-1787) was in de 18de eeuw een hoge pief uit Amsterdam. Een van zijn eretitels was heer van Stabroek. GeelM

M

vinck was tussen 1764-1787 president van de West-Indische Compagnie.� “Na heel wat militaire conflicten kwamen de Hollandse kolonisatoren in 1783 opnieuw in bezit van La Nouvelle Ville, zoals de hoofdstad van Guyana toen heette. Ze herdoopten die stad onmiddellijk tot Stabroek, als eerbetoon aan de president van de West-Indische Compagnie Nicholaas Geelvinck, heer van Stabroek�, aldus Luc Joppen. “In 1812 viel Stabroek opnieuw in handen van de Britten. Sindsdien heet de hoofdstad Georgetown, naar King George III.�

Tienduizenden Guyanen lezen nog dagelijks de krantenartikels in Stabroek News.�

De redactie van de Stabroek News in Georgetown.

Hartchirug Kishan Narine droomt ervan om een hospitaal in Guyana te kunnen ondersteunen.

Vlaamse tv een verslag met Nederlandse commentaar. In die vertalingen sluipen nuanceverschillen. Het is vaak een kwestie van interpretatie. Vlamingen hebben vooral interesse voor binnenlandse politiek, internationale debatten zie je zelden op jullie tv. Dat is een vaststelling, geen verwijt.â€? “In Canada en Guyana ervaar ik een grotere openheid van geest voor vreemden. BelgiĂŤ heeft een sterk groepsgevoel, maar individueel staat de Belg minder sterk.

Misschien sluiten ze zich daarom wat af? Ik vind het heel goed dat BelgiĂŤ van buitenlanders verwacht dat ze zich integreren, maar je moet de mensen ook de kans geven om

zich te integreren, en dat gebeurt in Vlaanderen in het algemeen niet.

Mijn contacten met Walen geven me de indruk dat daar meer openheid en minder problemen met diversiteit zijn.�

Kishan Narine bewondert de vindingrijkheid van de Belgen. “Ondanks jullie rijkdom, willen Belgen altijd overal het maximum uit halen. Het is een levenshouding.

In veel landen waar de mensen het goed hebben, bestaat de neiging om de teugels te laten vieren. Take it easy. Maar een Belg is zo niet. Hij blijft wroeten. Hij wil zich altijd verbeteren. Dat is de grootste sterkte van jullie land�, meent Kishan Narine.

Collectieve zelfmoord sekte in jungle schokte hele wereld Op 18 november 1978 was Guyana droevig wereldnieuws. In Jonestown, een afgelegen plaats in de jungle, pleegden 909 leden van de Amerikaanse sekte People’s Temple collectieve zelfmoord.

Van hun sekteleider Jim Jones moesten de leden een fruitdrank met cyanide drinken. Wie weigerde, werd doodgeschoten of ingespoten met cyanide.

Dominee Jim Jones stichtte People’s Temple in 1953 in Indianapolis (Verenigde Staten). Toen de geruchten over drugsmisbruik, fraude en moord binnen de sekte in de Amerikaanse pers te sterk werden en Jones zichzelf helemaal als messias begon te zien, verhuisde hij met zijn volgelingen naar de jungle van Guyana, waar hij Jonestown oprichtte.

In plaats van een tropisch paradijs, werd het een oord van sodomie en dwangarbeid, waar afvalligen niet konden ontsnappen. Een bezoek aan Jonestown door de Amerikaanse senator Leo Ryan liep helemaal mis.

Toen afvalligen Ryan bij zijn vertrek briefjes toestopten om hen te helpen ontsnappen, werd de senator samen met enkele meegereisde journalisten doodgeschoten door Jones-getrouwen.

De sekteleider besefte dat zijn rijk uit was, waarna hij zijn leden dwong tot een collectieve zelfmoord. De foto’s van het wezenloze bloedbad met vrouwen en kinderen, deden de wereld huiveren.

M

i

www.jones-town.org

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 26 februari 2009

Algemeen

Land met tweede grootste regenwoud

#

$

" !

# "

#"

Honduras

Dat is meer dan drie keer BelgiĂŤ MM Hoofdstad: Tegucigalpa MM Grenzen: Guatemala, El Salvador en Nicaragua MM Klimaat: Honduras heeft een tropisch regenwoudklimaat. Het land wordt geregeld getroffen door orkanen MM Regeringsvorm: republiek MM Staatshoofd: Manuel Zelaya MM Landstaal: Spaans

MM Godsdienst: rooms-katholiek (97%) MM Munteenheid: lempira MM Bevolking: 7.639.327 inwoners,

#

#"

%

MM Oppervlakte: 111.890km².

# "

" !

Ruim drie keer BelgiĂŤ

van wie 90% mestizo (een mix van indianen en blanken), 7% indianen, 2% zwarten en 1% blanken MM Economie: Honduras is het tweede armste land in MiddenAmerika. De economie van het land drijft hoofdzakelijk op de export van bananen, koffie, tabak en hout.

MM Volkslied: Tu bandera es un lampo de cielo MM Internet landcode: .hn MM Telefoon landcode: 504

“Over vijf jaar lig ik in een hangmat op het strand�

In Antwerpen wonen amper vijf Hondurezen. Eentje van hen konden we aan de haak slaan: Santiago Casildo-Martinez.

Hij vindt Antwerpen de leukste stad van het continent, maar is wel van plan om oud te worden onder de tropenzon.

Santiago (40) is afkomstig van Puerto Cortes. De grootste havenstad in de regio ligt dicht tegen de grens met Guatemala in de Golf van Honduras in de CaraĂŻbische Zee. Hij is de zoon van een havenarbeider en een kleermaakster. In ieder geval een gezin dat de blik op oneindig hield want de zus van Santiago woont in Miami, Florida. Zijn broer is kapper-muzikant in New York en Santiago begon na M

“Ik ben een Garifuna�

M M Honduras telt verschillende

bevolkingsgroepen zoals Ladino’s, Indigena’s, Garifunas en Eilanders.

Santiago Casildo-Martinez: “Ik ben een Garifuna. Wij stammen af van Afrikaanse slaven die naar Amerika werden verscheept. Het slavenschip leed schipbreuk en de slaven konden zich al zwemmend redden. Zij bereikten het eiland Saint-Vincent. Later verspreidden ze zich langs de CaraĂŻbische kust op het vasteland, zowel in Honduras als Belize en Guatemala. De taal van de Garifunas is een mengeling van Afrikaanse talen, Spaans en Engels.â€?

Ladino’s zijn afstammelingen van de Spanjaarden die zich vermengden met indiaanse bevolkingsgroepen.

Indigena’s zijn indianen die zich niet hebben vermengd. Zoals de Pech, de Chorti, de Maya en de Paya, de Hicaques en de Lenca.

Op de drie Baai-eilanden wonen de Eilanders, nakomelingen van de Engelsen die zich daar hebben gevestigd toen Utila, Roatan en Guanaja Brits bezit waren.

MM

“Ik heb Nederlands geleerd door de stripalbums van Kiekeboe te lezen en naar Samson en Gert te kijken.�

stort. Heel mooi is het meer van Yojoa, dat omringd is door bergen en op de Baai-eilanden vind je schitterende koraalriffen.� “Er zijn ook minpunten: de corruptie, het orkaanseizoen dat elk jaar voor dood en vernieling zorgt en de straatbendes, die vaak heel brutaal te werk gaan en hun onderlinge strijd uitvechten tot in de gevangenis.�

Santiago CaSildo-martinez Diskjockey

zijn studies in Los Angeles door Europa te zwerven. “Dat was achttien jaar geleden.

In Praag leerde ik een sympathieke Antwerpenaar kennen. Hij nodigde mij uit voor een bezoek. Ik ben toen twee weken blijven hangen.� “Ik vond Antwerpen zo’n toffe stad dat ik elk jaar vanuit Honduras op vakantie kwam. Tien jaar geleden ben ik het andersom beginnen doen.

Ik vestigde mij in Antwerpen en hield elk jaar vakantie in Honduras.â€? “Ik ben diskjockey van beroep. Ik draai vooral reggae, wereldmuziek en techno. Zowel op privĂŠfuiven als in discotheken, op festivals of op party’s. Nee, Vlaamse muziek ken ik niet.â€? “In Antwerpen ben ik nooit belaagd door racisten. Misschien omdat ik zo’n schoon Antwerps spreek.

Ik heb op eigen kracht Nederlands geleerd door de stripalbums van Kiekeboe te lezen, naar Samson en Gert te kijken en bij Amerikaanse films op de ondertitels te letten.� “Antwerpen is superleuk. Toch wil ik over vijf jaar terug naar Honduras.

Ik wil oud worden in de tropen. In Honduras heb ik een huis op zeven minuten wandelen van de zee. Het is mijn droom om een kleine bar te kopen op het strand en in mijn hangmat te liggen wiegen op de tonen van reggaemuziek tot de klanten opdagen. Maar voor het zover is, wil ik hier eerst nog veel geld verdienen.â€? “Misschien komen er met de tijd meer toeristen naar Honduras. Na het Amazonegebied hebben wij het grootste regenwoud van de wereld. Er zijn de PulhapanzĂĄkwatervallen,waar de Rio Lindo zich van honderd meter naar beneden

Tien voor taal De landstaal in Honduras is Spaans. Onderstaande uitdrukkingen zijn geschreven in de taal van de GarĂ­funa, een volk dat langs de hele noordkust van Honduras woont.

U leest ook de Gazet van Antwerpen?

Buguia sun baligia la Gazet van Antwerpen?

Dankjewel.

Seremein wuguri.

Goeiedag.

Buiti binfui.

Goedenavond.

Buiti gunoun.

Hoe gaat het?

Ida bigne?

Het is mooi weer vandaag.

Buity dan ugune.

Ik hou van je.

Jicietibu nu.

Santiago Casildo-Martinez: “Ik wil oud worden in de tropen.�

Hondurese vissoep van Teresa M M De traditionele maaltijd in

Honduras bestaat uit tortilla’s van maïsmeel of tarwemeel met bonen en rijst. Enkele andere bekende gerechten zijn pollo frito (gebraden kip), carne asado (gebraden vlees) en pinchos (brochettes).

Onderstaand recept voor Hondurese vissoep is van Teresa.

IngrediĂŤnten (voor 4 personen) M 3 Ă 4 bussen kokosmelk (420 g) M 2,5 of 3 bussen water M een paar bakbananen M cassave (naargelang de grootte)* M tomatenpuree M blokjes kippenbouillon M blokjes groentebouillon M 200 g stevige vis in grote stukken (Teresa gebruikte roodbaars en dat smaakte overheerlijk)

Bereiding Maak een bouillon van 4 bussen kokosmelk gemengd met 3 bussen water. Wil je wat minder kokossmaak, gebruik dan evenveel water als kokos. Doe er 2 blokjes bouillon in per bus vocht. Evenveel kippenbouillon als groentebouillon.

Snij de bananen en de cassave in blokjes van 3 cm op 3 cm. Laat alles afgedekt koken tot zowel de banaan als de cassave goed gaar zijn.

Voeg er een 2-tal blikjes tomatenpuree aan toe. Niet te veel, want het is voor de kleur en niet voor de smaak.

Laat op het eind de stukken vis 5 minuten meekoken in de bouillon. Draai het vuur op de laagste stand en laat nog heel eventjes opstaan tot de vis gaar is. Opdienen in diepe borden met brood.

* cassave is een van oorsprong Braziliaanse wortelknol die vaak wordt gegeten in Afrika en Zuid-Amerika.

.DIVERS ANTWERPEN Algemeen

donderdag 26 februari 2009

#

!

! #

" "

HaĂŻti

! !

!

! ! "

$

Doodarm paradijs

!

Armste land in westelijk halfrond

"

%

MM Officieel: Republic of Haiti MM Hoofdstad: Port-au-Prince MM Oppervlakte: 27.750 km ² MM Regeringsvorm: republiek MM Staatshoofd: RenÊ PrÊval MM Regeringsleider: Jacques

Edouard Alexis MM Volkslied: La Dessalinienne MM Aantal inwoners: 8,9 miljoen MM Levensverwachting: 57 jaar (mannen: 56 jaar, vrouwen: 59 jaar)

MM Talen: Frans, creools MM Godsdiensten: voodoo,

katholicisme (80%), protestantisme (16%) MM Munteenheid: gourde MM Telefoon landcode: + 509 MM Internet landcode: .ht MM Bevolkingssamenstelling: zwart 95 %, mulat en blank (5%) MM Export: koffie, suiker, tropisch fruit, cacao, kledij MM Plaats op de lijst van rijkste landen: 146/177

“Voodoo maakt HaĂŻti paranoĂŻdeâ€?

Hij is vandaag erg ongerust, dokter Ernest Denerville (46) uit Port-au-Prince in HaĂŻti. Vroeger volgde hij alles wat er in zijn moederland gebeurde op de voet. Vandaag durft hij nog nauwelijks op het internet te surfen naar nieuws uit HaĂŻti. “De grote plaag vandaag zijn kidnappingen voor losgeldâ€?, legt hij uit. “Niemand ontkomt eraan, noch arm, noch rijk. Mijn vrouw en dochter wonen nog in HaĂŻti.

Begrijp je waarom ik er alles aan doe om ze hier bij mij te krijgen?�

Vorig jaar bracht hij nog een maand door in HaĂŻti. “Ik heb vrijwel niets anders gedaan dan geprobeerd de paspoorten in orde te krijgen. In HaĂŻti is de corruptie bij de overheid nog groot. Om iets gedaan te krijgen, moet je altijd betalen. Pas op de voorlaatste dag ben ik toevallig iemand tegen het lijf gelopen die oor had voor mijn zaak. In een halve dag was het in orde, zonder dat hij er iets voor in ruil wou.â€?

M

MM

“Of ik hier blijf wonen, weet ik niet. Als het werk wegvalt, moet ik terug. En als ik dezelfde baan in een veilig HaĂŻti krijg aangeboden, dan ga ik sowieso terug. Het blijft mijn moederland.â€?

Ernest Denerville is ongerust. Zijn vrouw en dochter wonen nog in HaĂŻti. “Orkanen, ontvoeringen. Arm of rijk, niemand ontkomt eraan.â€?

ErnEst dEnErvillE dokter

Ernest Denerville is dokter, gespecialiseerd in openbare gezondheidszorg. Hij woonde met zijn gezin in de HaĂŻtiaanse hoofdstad Port-au-Princ. Tot hij in september 2006 een job kreeg aangeboden als wetenschappelijk onderzoeksassistent aan het Tropisch Instituut in Antwerpen. “HaĂŻti is een arm land, het armste van het westelijke continent.

Het paradijselijke HaĂŻti is vandaag pure nostalgie. Velen wijzen nog steeds naar de tijd van de kolonies als oorzaak van alle miserie.

Maar dat is intussen al drie eeuwen geleden. Anderen zeggen dat het de schuld is van politieke instabiliteit. Ik ben opgegroeid onder de dictators Papa en Baby Doc. Het land is altijd een klassenmaatschappij geweest met een groot

Bezeten zombies hele nacht in trance HaĂŻti is doordrongen van de voodoo, in het HaĂŻtiaans ‘vodue’, of zwarte magie.

M M Voodoo werd in 2003 zelfs uitgeroepen tot de officiĂŤle godsdienst.

MM De religie kwam mee met de Afrikaanse slaven uit Togo en Benin en vermengde zich met het katholieke geloof.

MM Berucht zijn de voodooceremoniĂŤn waarbij bezeten MM

zombies in trance een ganse nacht dansen en zingen.

MM Om de goden ter wille te zijn, worden kippen of geiten geofferd.

MM Even bekend zijn de voodoopoppen. Wie een vijand vanop afstand wil treffen, maakt diens evenbeeld in de vorm van een pop en doorprikt die met naalden.

verschil tussen arm en rijk.� “Wat zeker ook een rol speelt, is dat het land in een orkaangebied ligt.

Vorig jaar werd Haïti door vier orkanen getroffen. Het is onmogelijk om de hele infrastructuur terug op te bouwen. Als ik terugkeer, moet ik me erg aanpassen. Zaken als elektriciteit of internet zijn hier zeer normaal, maar in Haïti zijn ze dat allerminst.�

Toch is Ernest trots op zijn land en zijn landgenoten. “Na de Verenigde Staten waren we het eerste land dat zich van zijn kolonisatoren - in ons geval de Fransen - onafhankelijk heeft gemaakt. Daar zijn we erg trots op. HaĂŻtianen zijn een volk dat vooruit wil. We hebben slimme mensen die hard willen werken. Ze moeten alleen nog leren samenwerken om het land uit het slop te halen.â€?

Ernest voelt zich best thuis in Antwerpen. “Niet dat ik veel de stad in ga. Ik zit meestal in mijn kamer te lezen. Maar de mensen zijn vriendelijk en geven nog om mekaar. Ik heb ook in de VS gewoond. Daar zijn mensen alleen met eigen zaken bezig. Hier in BelgiĂŤ bestaat er nog zoiets als solidariteit. Kijk maar naar jullie gezondheidszorg.â€?

Ernest doet er alles aan om nog dit jaar zijn vrouw en kind naar Antwerpen over te brengen. “Maar of ik hier blijf wonen, weet ik niet.

Mijn verblijf hangt af van mijn werk.

Als dat wegvalt, moet ik terug. Maar als ik dezelfde baan in een veilig Haïti krijg aangeboden, dan ga ik terug. Het is en blijft mijn moederland.�

Als we afscheid willen nemen, valt het woord voodoo. “Voodoo is een sleutel om HaĂŻti te begrijpen. Het dagelijkse leven is ervan doordrongen. Voodoo maakt ons land paranoĂŻde. De HaĂŻtianen verdenken hun buur ervan voodookrachten te bezitten. Ze zijn ervan overtuigd dat hij die gebruikt om hen kwaad te berokkenen.â€? “Iedere HaĂŻtiaan kan je zijn voodooverhaal vertellen. Toen ik op de lagere school zat, nam ik per ongeluk de meetlat van een vriend mee naar huis. Toen ik ze de dag erna teruggaf, nam hij ze met een papieren zakdoek aan, brak ze in stukken en verbrandde ze. Later hoorde ik dat zijn moeder dit had opgedragen. ‘Als je vriend je meetlat teruggeeft, zal die behekst zijn’, had ze gezegd. Hij zal proberen in je geest door te dringen en je gek te maken. Breek de lat in stukken en verbrand ze!â€?

Als dokter staat Ernest sceptisch tegenover alles wat met voodoo en zwarte magie te maken heeft. Maar toch. “Ik ben een half-believer. Ik heb zaken gezien die je met je gezond verstand niet kan verklaren. Daarom zal ik nooit lachen als ik over voodoo spreek. Je weet maar nooit.�

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 26 februari 2009

Bevolking

Rampgebied

Afrikaanse slaven op plantages

Onweerstaanbaar mooi maar onvoorstelbaar arm

MM Haïti vormt samen met

de Dominicaanse Republiek het Caraïbische eiland Hispaniola.

MM Toen Columbus in 1492 Haïti ontdekte, werd het nog bewoond door de Arowaks.

MM Nadat deze bevolkingsgroep was uitgestorven door dwangarbeid en ziekten, werd Haïti herbevolkt met honderdduizenden Afrikaanse slaven. Die werden uitge-

buit op suiker- en koffieplantages.

MM Na de Spanjaarden namen de Fransen het roer over.

MM Na een slavenopstand en een overwinning op de troepen van Napoleon verklaarde Haïti zich op 1 januari 1804 onafhankelijk.

MM Meteen na de Verenigde Staten is Haïti het tweede onafhankelijke land op het westelijke halfrond.

MM Haïti is een onweer-

staanbaar mooi eiland met grillige rotskusten, parelwitte stranden en vlaktes waarop suikerriet en koffie worden verbouwd. Toch is dit paradijs het armste land op het westelijke halfrond, met extreme armoede in sloppenwijken. Dat heeft veel te maken met de wankele politieke situatie.

“Het land heeft geen structuur” Georges Hilton is nog maar net 26 jaar, maar hij heeft al voor drie geleefd. Hij is door een pater van Scheut opgevoed in Haïti, is al op zijn 12de in zijn eentje naar België gekomen en heeft in Antwerpen al bij twee gastfamilies verbleven.

Vandaag leeft de accountant samen met zijn Belgische vriendin.

“Ik ben niet getekend door alle gebeurtenissen. Ik hecht me niet zo sterk aan families”, zegt Hilton nuchter.

Als kind verbleef Georges voor langere periodes bij een Vlaams missionaris in Haïti. “Ik was geen wees, maar de pater kon nu eenmaal voor een betere opvoeding zorgen. In Haïti is het niet abnormaal dat ouders hun kinderen door anderen laten opvoeden.”

“Bij de pater is mijn interesse voor Europa ontstaan. Hij was geabonneerd op de Franse editie van Knack. Ik verslond het en kwam zo heel wat te weten over België.

De pater wilde dat ik mijn middelbare studies in België zou doen. Hij vond een alleenstaande vrouw in Antwerpen die me wilde opvangen.”

Op zijn twaalfde werd Hilton in zijn dooie eentje in Miami (VS) op het vliegtuig naar Brussel gezet.

“Hartverscheurende taferelen kan ik me niet herinneren. Ik heb zelfs geen traan gelaten. In Haïti ben je op je twaalfde geen kind meer.

Het leven is er veel harder. Je bent er sneller volwassen.”

“Ik heb onder twee dictaturen geleefd en heb vaak moeten vluchten. Bovendien is er niet zo’n grote emotionele band tussen ouders en kinderen. Ik was vooral nieuwsgierig naar wat me hier te wachten stond.”

MM

“Het heeft geen zin om in Haïti te investeren.

Door de chaos mislukt er elk initiatief.” georges hilton fiscalist

Hilton verbleef tot zijn 24ste in Antwerpen. Hij werd opgevangen bij twee gastgezinnen.

“Ik heb er een prima tijd gehad.

Toch was ik geshockeerd door

Tien voor taal MM Het creools, ook Kreyòl of

Patua, is samen met het Frans de officiële taal van Haïti.

Deze mengtaal wordt voornamelijk gesproken door de armere bevolking. De rijke elite spreekt uitsluitend Frans. Ernest Denerville vertaalde een aantal zinnen in het creools. De Franse woorden zijn nog duidelijk herkenbaar.

Je bent de zon in mijn leven.

Ou se solèy ki klere lavi mwen.

Lach niet met voodoo!

Moun pa griyen dan ak vodou tande!

Ik ben supporter van Beerschot.

Mwen se yon fanatik Berschoot.

Kan ik het peper en zout?

Eske ou ka pase mwen sèl ak pwav la tanpri?

Georges Hilton: “Alle Haïtianen zouden hier een cursus moeten volgen. Zo zouden ze leren om zelf de handen uit de mouwen te steken.”

de enorme verschillen in levensstandaard tussen Europa en Haïti.

Ik heb vurige discussies gevoerd over de gevolgen van de westerse kolonisatie van mijn moederland. Landen als Frankrijk en Spanje hebben niet alleen het land uitgezogen, maar het ook na de onafhankelijkheid volledig aan zijn lot overgelaten.”

De gevolgen van de kolonisatie zijn nog steeds voelbaar in Haïti. “Het is een land zonder enige structuur. Ik word er vaak moedeloos van. Elk initiatief mislukt door die chaos. Het heeft geen zin om in het land te investeren. Ik ben daar heel realistisch in.”

“Je kan het charmant vinden dat Haïtianen van de ene op de andere dag leven. Maar die mentaliteit brengt het land geen stap vooruit.

Ik stuur ook geen geld naar mijn familie. Alle Haïtiaanse gezinnen hebben wel iemand in het buitenland.

Ze verwachten dat die hen onder-

steunt. Op die manier moeten zij zelf niet meer voor hun onderhoud zorgen.”

Hilton werkt overdag als fiscalist in een Antwerps accountantsbureau. Hij volgt ook nog avondonderwijs fiscale wetenschappen in Brussel. “Alle Haïtianen zouden hier een cursus moeten kunnen volgen. Zo zouden ze leren om zelf de handen uit de mouwen te steken. Ik heb hier ook hard moeten werken om te geraken waar ik nu sta.”

“Ik denk niet dat ik mij in Haïti ga vestigen”, zegt Hilton nog. “Toen ik er vertrok, hoopte ik dat het land erop vooruit zou gaan en dat ik kon terugkeren. Maar dat is spijtig genoeg niet het geval. Integendeel, het wordt alsmaar erger. Ik bracht er tot twee jaar geleden mijn vakanties door en genoot enorm van de ontspannen sfeer. Maar met al die kidnappingen is Haïti vandaag veel te gevaarlijk geworden.”

en zoon Duvalier, beter bekend als Papa Doc en Baby Doc, er de plak met aan hun zijde de beruchte paramilitaire organisatie Tonton Macoute.

MM Tot overmaat van ramp werd het land vorig jaar in augustus en september door maar liefst vier zware orkanen getroffen, met bijna duizend doden en miljoenen daklozen tot gevolg.

(

Alles oké?

Tout bagay an fòm?

M

MM Jarenlang zwaaiden vader

Vreemde jongens, die Belgen!

Ala moun dwòl se bèlj sa yo!

Don’t worry, be happy.

Pran lavi-a jan’l vini an.

Ik ben zo eenzaam zonder jou.

Mwen sitèlman tris san ou bò koté-m.

6 Haïtianen wonen in Antwerpen.

Kindslaafjes doen het huishouden M De grootste slachtoffers van de armoede zijn de naar schatting vierhonderdduizend kindslaven, de zogenaamde restaveks.

Arme ouders uit het Haïtiaanse platteland geven hun kinderen weg aan al even arme gezinnen uit de stad in de hoop op een betere toekomst.

De restaveks, meestal meisjes en vaak niet ouder dan vier of vijf jaar, worden uitgebuit als slaafjes in het huishouden. Uiteindelijk eindigen ze als straatkinderen en belanden ze vaak in de prostitutie.

Bekende Haïtianen

Manu Sanon

zwarte Cruyff van ‘t Kiel Haïtiaans voetballer. Roept in Antwerpen herinneringen op aan de glorieperiode van Beerschot. Voor hij naar ‘t Kiel kwam, had hij in eigen land al eeuwige roem verworven. In Beerschot kreeg hij de bijnaam ‘zwarte Cruyff’. Tot op heden is Sanon nog steeds Haïtiaans topscorer aller tijden. Hij overleed in 2008 aan pancreaskanker.

Wyclef Jean

wereldberoemd rapper Amerikaans rapper van Haïtiaanse afkomst en vooral bekend als lid van het hiphoptrio Fugees, dat met The Score een van de best verkochte rapalbums maakte. Na dit succes ging hij solo en had hij meerdere hitsingles. Ook als producer geniet hij grote faam. Hij werkte samen met Destiny’s Child, Carlos Santana, The Black Eyed Peas en Mick Jagger.

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 2 februari 2009

Geschiedenis

150.000 vluchtelingen na 1956 MM 9de eeuw: door strooptochten

Hongarije

zijn Magyaren (etnische Hongaren) schrik van Europa.

MM 1000: kroning Stefan de Heilige.

MM 1526: 150 jaar Turkse bezetting deelt het land in drieën: koninkrijk Hongarije, Ottomaans Hongarije, inclusief hoofdstad Boeda, en Vorstendom Transsylvanië.

MM 1699: de Oostenrijkers

verjagen de Turken. Hongarije komt in Habsburgse handen.

MM 1867: na veel mislukte opstanden tegen de Habsburgers wordt een compromis bereikt.

Oostenrijk en Hongarije worden gelijkwaardige partners in een Dubbelmonarchie.

MM 1918: Hongarije verliest twee derde van zijn grondgebied door het Verdrag van Trianon.

MM 1944: hoewel Hongarije eerst de kant van de Duitsers kiest, laat Hitler het land toch bezetten. In één jaar worden alle joden afgevoerd.

“Nooit spijt van mijn vlucht gehad” 259 Hongaren in Antwerpen, maar nog veel meer genaturaliseerden. In 1956, net na de revolutie, liet de socialistisch-liberale regering van premier Van Acker 3.000 Hongaren, van wie de helft jonger dan 21, overkomen naar België.

Uit humanitaire redenen.

Later volgden er nog 4.000.

Intussen is Hongarije een EU-land.

MM 1945: Hongarije wordt in het

Oostblok gemanoeuvreerd.

MM 1956: de opstand, na de dood van Stalin, eindigt tragisch, met duizenden doden. 200.000 Hongaren slaan op de vlucht. De hervormingsgezinde premier Imre Nagy vlucht en wordt geëxecuteerd. Janos Kádár wordt 1ste secretaris van de Hongaarse Socialistische Arbeiderspartij.

MM 1989: van planeconomie naar sociale markteconomie. Huidige president is Laszlo Solyom.

MM 2004: toetreding tot de EU.

“Hongarije is voor mij een vakantieland, meer niet. Mijn leven heb ik hier opgebouwd, en daar heb ik nooit spijt van gehad.” Ferenc Karsai (68) vluchtte op zijn 15de, samen met enkele vrienden, vanuit zijn dorp Farad, in het westen van Hongarije. Via Wenen kwam hij in België terecht, om enkele jaren later definitief in Antwerpen te belanden.

Ferenc is geboren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Heel vaag herinnert hij zich de komst van de Russische soldaten in 1945, “de bevrijders”. Op zijn 15de veranderde zijn leven.

Ferenc liep school, maar werkte soms maandenlang van ’s ochtends tot ’s avonds op de kolchoze (grote collectieve boerderij). Hij was de oudste van een gezin met vier kinderen, moeder was overleden.

“Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik iets te kort kwam, maar ik wist niet beter. Ik heb bijvoorbeeld nooit speelgoed gehad. Ik vond dat normaal. ” “Omdat ik dikwijls rondhing tussen volwassenen, ving ik geregeld op dat er wat aan de hand was met ons land. Ook over de radio hoorden we berichten over de opstand in Boedapest. Van sommigen moest de radio af, anderen volgden alles.”

“Een leerkracht heeft me overtuigd om te vluchten. ‘Als ik nog zo jong was als jij, zou ik meteen vertrekken’, zei hij. ‘De vrijheid is aan de andere kant veel groter dan hier.’ Ik ben hem nog altijd dankbaar.”

De chaos in het land was intussen algemeen en veel Hongaren waren op de vlucht. Half voor de grap had Ferenc de volgende avond met vier vrienden aan de kerk afgesproken.

“Tot mijn verbazing was iedereen op de afspraak. Ik had alleen een landkaart bij. Thuis wisten ze niets, want zo hadden we het afgesproken: we zeggen niemand iets.”

“Onderweg kwamen we andere vluchtelingen tegen. Eerst wilden ze ons er niet bij omdat we nog kinderen M

Ferenc Karsai: “Ik zeg vaak: ‘Bij ons in Antwerpen’. Bij Hongaren ligt dat gevoelig. Het is zo’n trots volk.”

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 26 februari 2009

Cijfers

Hoogvlieger

34ste rijkste land MM Officieel: Magyar

KÜztårsasåg, Republiek Hongarije MM Hoofdstad: Boedapest MM Oppervlakte: 93.030 km² MM Aantal inwoners: 9.930.915 MM Levensverwachting: 69 jaar (man) en 77 jaar (vrouw) MM Bevolkingssamenstelling: Hongaren

(92,3%), Romazigeuners (1,9%) MM Taal: Hongaars MM Godsdienst: roomskatholiek (54%), protestants (22%) MM Munt: forint MM Telefoon landcode: 36 MM Internet landcode: .hu MM Export: gas, elektriciteit, olie, textiel, machines, ...

waren. We hoorden overal geweerschoten. Uiteindelijk heeft een Hongaarse soldaat met een kalasjnikov onder zijn jas ons naar een veilige grensovergang gebracht.�

Aan de Oostenrijkse grens stonden boeren met traktoren en andere Oostenrijkers hen op te wachten. Ze werden allemaal naar geĂŻmproviseerde vluchtelingenkampen gebracht. “Onmiddellijk voelde ik dat dit een ander leven was. Ik leerde er mijn eerste Oostenrijkse woordjes: kaffee en milch. En alles was er beter dan thuis: de meisjes waren mooier, de kleding fatsoenlijker. In de cafĂŠs hadden ze vreemde dozen waar muziek uitkwam. Ik schrok me dood, maar ik vond het allemaal zo fascinerend.â€?

In Wenen werden de vluchtelingen via het Rode Kruis en Caritas Catholica naar verschillende landen geleid. “De meesten kozen voor de VS of Duitsland, BelgiĂŤ was het gemakkelijkst. Een dokter controleerde je oren en ogen en je kon vertrekken.â€?

In november 1956 was Ferenc in zijn dorp vertrokken. Op 7 januari 1957 volgde hij met andere Hongaren les bij Don Bosco in Halle. “Met het statuut van UNO-vluchteling verbleven we met andere Hongaren in een oude hoeve, een Hongaars huis waar een pastoor de plak zwaaide. Uiteindelijk heb ik mijn school afgemaakt in Sint-Niklaas en Turnhout, tijdens de vakanties logeerde ik bij families. Dan ben ik beginnen werken bij Massive in Mortsel. Ik heb daar 35 jaar gewerkt.�

Ferenc heeft vanaf zijn 18de een hele tijd in Berchem gewoond, waar hij zich al snel Antwerpenaar onder de Antwerpenaars voelde. “Tijdens de weekends vertrok ik ’s ochtends naar de stad om ’s avonds laat terug te keren. Ik vond het fantastisch om door de straten te lopen, te zien wat er allemaal te koop was en de sfeer van de

MM BĂŠla BartĂłk was componist

binnenstad op te snuiven.� “In die tijd bestonden er geen inburgeringscursussen. Je moest het allemaal zelf uitzoeken. Ik heb me onmiddellijk thuis gevoeld,maar pas na 4 jaar voelde ik me echt ingeburgerd. Eerder kon ik alleen brood gaan kopen en gaan werken, maar pas als je ziek wordt bijvoorbeeld, leer je met de structuren omgaan.

Met vallen en opstaan.�

Op een van zijn vele tochten door de stad leerde Ferenc JosĂŠe kennen. Na enkele jaren trouwden ze.

In 1965 kreeg het koppel voor het eerst bezoek uit Hongarije. “Ik vergeet nooit het moment dat zijn vader van de trein stapteâ€?, zegt JosĂŠe. “Als een echte Hongaar. Met een dikke snor, een pofbroek, hoge rijlaarzen en een berenmuts. Hij was nog nooit buiten zijn dorp geweest.

Hij keek zijn ogen uit, maar het was allemaal te veel voor hem. Het contact met Ferenc was niet zo warm.

Zijn familie beschouwde hem een beetje als een verrader, als iemand die hen in de steek had gelaten.�

In 1971 gaan de Karsais voor het eerst naar Hongarije. Twee jaar eerder waren ze naar de grensstreek Burgenland in Oostenrijk gereisd. “Het was ontmoedigend om te zien hoe verpauperd het land was. We hebben de toestand gaandeweg zien verbeteren, maar zeker op het platteland was armoede of gebrek aan luxe nog lange tijd de norm. Alleen sommigen uit de hogere communistische klassen wisten zich op te werken.� “Heimwee heb ik zelden gevoeld.

Alleen mijn hond, die ik heb achtergelaten, mis ik soms nog�, zegt Ferenc. “Ik voel me dan ook meer Belg, Vlaming of Antwerpenaar dan Hongaar. Als ik iets vertel over mijn leven, begin ik met ‘bij ons in Antwerpen’.

Bij de Hongaren ligt dat gevoelig. Het is zo’n trots volk.�

BĂŠla BartĂłk 1881-1945 en pianist, geboren in NagyszentmiklĂłs, intussen grondgebied RoemeniĂŤ.

MM Hij wordt beschouwd als een van de belangrijkste componisten van de twintigste eeuw.

MM Hij was ook bekend door zijn beschrijvingen van de Oost-Europese volksmuziek in samenwerking met ZoltĂĄn

KodĂĄly. BartĂłk was daardoor een van de grondleggers van de etnomusicologie.

MM Al in de jaren dertig wordt de muziek van Bartók in Duitsland als ’ontaard’ beschouwd. Hij vlucht naar de VS, maar voelt er zich nooit echt thuis.

MM Bartok treedt tussen 1925 en 1938 verschillende keren in Antwerpen op, samen met de Hongaarse violist AndrĂŠ Gertler, die zich in Brussel vestigde.

Pianist Levente Kende voelt zich honderd procent Antwerpenaar Levente Kende, een veel gevraagd pianist in binnen- en buitenland, docent en artistiek leider van het Conservatorium in Antwerpen, woont sinds 1974 in Antwerpen. Samen met zijn vrouw Heidi Hendrickx vormt hij al jaren een beroemd pianoduo.

Na zijn studies aan het BartĂłk Conservatory en aan de Liszt Academy in Boedapest, waar hij de Grand Prix won en als pianovirtuoos afstudeerde, heeft Levente Kende met een beurs aan het Tsjaikovsky-Conservatorium in Moskou gestudeerd. “Daar heb ik mijn vrouw Heidi leren kennen. Die had toen al een grote carrière. Een zalige periode was dat. Moskou was in die tijd een paradijs voor balletdansers en muzikanten. Het culturele leven bruiste er aan een onvoorstelbaar ritme.

Qua motivatie en stimulering kon in die tijd geen enkele stad aan Moskou tippen.â€? “Na een concert in Spanje zijn we niet meer teruggekeerd,want samen met Heidi naar Hongarije verhuizen was geen optie.Dat had het einde van haar carrière betekend, want concertreizen waren voor haar dan uitgesloten door het regime.â€?

Dat Kende niet was teruggekeerd, leverde hem een voorwaardelijke gevangenisstraf op. Hierdoor kon zijn familie in Hongarije jarenlang niet meer reizen. Pas in de jaren tachtig, na een vraag om Levente Kende: grote bewondering voor Belgische componisten. amnestie, werd dat verbod wegens verjaring opgeheven. rije. Vorig jaar nog organiseerde hij 4.000 mensen. Liszt heeft hier 9 keer “Toch lag mijn zogenaamde een zeer succesvol BartĂłk-festival geconcerteerd, net zoals BĂŠla BartĂłk ‘vriendschap met Rusland’ nog tot in Antwerpen. Ook veel Hongaarse later samen met AndrĂŠ Gertler vervoor enkele jaren geleden zeer ge- studenten hebben bij hem les ge- schillende concerten in Antwerpen voelig. Men raadde mij ten stellig- volgd. heeft gegeven.â€? ste aan in gezelschap van hoogge“Er is altijd een speciale band ge“Ik voel me 100% Antwerpenaar, plaatsten te zwijgen over mijn stu- weest tussen Hongarije en Antwer- en heb altijd een grote bewondering dieperiode in Moskou. Ik heb me pen. De Vlaamse componist Peter gehad voor Belgische en Vlaamse nooit met politiek beziggehouden, Benoit, die de Antwerpse muziek- componisten. Ik organiseer geremaar die Moskou-periode was ge- school heeft gesticht, later omge- geld grote concerten, alleen met Belnoeg om mij als KGB of communist doopt tot het Muziekconservato- gische componisten. Samen met Luc te bestempelen.â€? rium, heeft in 1881 in Antwerpen Van Hove en de Filharmonie zal ik Kende heeft altijd nauwe con- samen met Liszt een groot festival in 2010 een nieuw pianoconcert tacten onderhouden met Honga- georganiseerd voor een publiek van creĂŤren.â€?

M

Kuren in een van de 1.259 thermale bronnen Hongarije telt 1.259 thermale bronnen, waarvan 150 in Boedapest.

Hongarije is het land met het grootste aantal thermale en medicinale baden. De geschiedenis ervan gaat 2.000 jaar terug. De Kelten zouden Boedapest Ak-Luk geM

noemd hebben, wat ‘overvloedige wateren’ betekent. De Romeinen waren de eersten die baden bouwden, en onder de Turken kreeg de badcultuur in Hongarije helemaal vorm. Onder de Hongaarse bodem is een sterke activiteit van vulkanische warmwaterbronnen. Ook zou de aardkorst in het Karpatische bek-

ken dunner zijn dan elders, waardoor het water sneller naar de oppervlakte stroomt. Hongaren baden graag met vrienden en familie. Het is een moment om te relaxen, maar ook om ziektes te genezen. Naargelang de samenstelling van het water kan baden bepaalde aandoeningen genezen.

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 26 februari 2009

(

Recept

Goulash MM Ingrediënten

1 kg runderstoofvlees, 1 liter vleesbouillon, 2 paprika’s, vier geschilde aardappelen in blokjes, 2 uien, 2 teentjes look, 1 chilipeper of chilipoeder, 2 potjes tomatenpuree, 1 koffielepel boter, zout, peper en paprikapoeder.

MM Bereiding

Bak het vlees aan in de boter gedurende 5 à 6 minuten en doe het rundvlees in een kom. Spoel de ketel wat uit en laat weer een klontje boter smelten. Snij de uien in schijfjes, de paprika’s en chili in reepjes en hak de knoflook fijn.Voeg de groenten bij de

gesmolten boter en laat 7 minuten zachtjes bakken.

Voeg de tomatenpuree, het runderstoofvlees en de vleesbouillon bij de groenten. Roer alles goed om en laat op een hoog vuur 90 minuten pruttelen.

“Het gaat niet zo goed met Hongarije” “Ik voelde mij onmiddellijk thuis in Antwerpen, maar Ervin heeft het na 16 jaar nog altijd moeilijk”, zegt Judit Labai (42), echtgenote van de Hongaarse voetballer Ervin Kovacs (42), van 1993 tot 1999 verdediger bij Germinal Ekeren.

Judit, Ervin en hun zoontje, de 6 maanden jonge Patrik, verhuisden in 1993 vanuit het Hongaarse Vác naar Ekeren. Ervin, die sinds zijn 17de meespeelde in de Hongaarse eerste klasse-competitie, was via Aimé Anthuenis, Louis De Vries en Jos Verhaegen bij Germinal Ekeren gevraagd.

“Toen we naar Antwerpen verhuisden, waren we net een jaar getrouwd”, vertelt Judit. “Ik was nog in bevallingsverlof na de geboorte van Patrik. In Hongarije kon je als moeder drie jaar thuisblijven. Ik had dus tijd zat om ons nieuwe leventje in Antwerpen in te richten.

Voor Ervin lag dat anders.”

“Voor mij was het onmiddellijk menens”, zucht Ervin. “Alles was vreemd voor mij. Ik kan me moeilijk ergens aanpassen, dat ligt aan mijn karakter, maar goed. In Ekeren moest ik als voetballer mijn kwaliteiten opnieuw bewijzen. Ik was met mijn 26 ook niet meer zo jong. En vooral de taal was een probleem. We hebben nooit echt taallessen gevolgd, omdat ik op geen enkel moment het gevoel had dat we in België zouden blijven.”

Terwijl Judit als de perfecte voetballersvrouw en moeder- intussen was ook dochter Alida geboren voor het gezin zorgde, had Ervin maar één grote zorg: in topvorm blijven en niet gekwetst geraken.

“Maar ik was vaak gekwetst. In to-

taal ben ik zeker zes keer geopereerd.

Ik ben ervan overtuigd dat mijn gevoelens mijn fysieke toestand destijds serieus hebben beïnvloed.”

In 2002 trekt het gezin Kovacs terug naar Hongarije. De kinderen zijn dan 9 en 6 jaar. “Ervin fleurde op, want hij wilde terug. Als trainer heeft hij een mooi jaar gehad. De kinderen en ik voelden zich niet zo gelukkig in Hongarije. Na anderhalf jaar zijn we teruggekeerd. Helemaal niet naar de zin van Ervin.”

Intussen zijn Alida en Patrik, 13 en 16 jaar, flinke tieners die in het Atheneum van Ekeren schoollopen.

Ervin is nog trainer bij Maria-ter-Heide. Overdag werkt hij als bediende bij het douane-agentschap KGH, Judit werkt in restaurant LLoyd Loom in de Groendaalstraat. “We hebben vooral Belgische vrienden”, vertelt Ervin.

“En toch voel ik me hier niet altijd helemaal thuis. Judit wel. Die zou zich overal goed voelen. Zij is veel avontuurlijker dan ik.”

De Kovacs reizen bijna elke vakantie naar Hongarije. “Naar familie en vrienden. Maar het gaat niet goed met Hongarije. De mensen klagen. Het leven is duur, de lonen en pensioenen laag. Een gemiddeld pensioen bedraagt 300 euro, een loon tussen 500 en 700 euro.”

“Het land heeft een enorm begrotingstekort en wordt door de EU en financieel gesteund. Door de crisis trekken investeerders zich terug.”

Ervin is intussen Getuige van Jehova. “Daar heb ik het antwoord gevonden op mijn vele vragen”, zegt hij. Judit heeft die antwoorden niet gevonden, maar heeft verder geen probleem met de keuze van Ervin.

“Wij voelen ons goed samen, hebben goede vrienden, maar leven als Hongaren toch een beetje op een eiland tussen de Antwerpenaars.”

Tien voor taal

Goeiemorgen!

Jo reggelt!

Dankjewel!

Koszonom!

Smakelijk!

Jo ètvàgagyat!

Nederlands is een moeilijke taal.

A Holland egy nehèz nyelv.

Ik hou van Antwerpen.

Skeretem Antwerpent.

Ooit worden de Rode Duivels kampioen!

Egyszer viàgbajnokok lesznek a vörös ördökgök!

Veel geluk!

Sok szerencsèt!

Als het regent, droom ik van vakantie.

Ha esik, a vakàciorol àlmodom.

Tot ziens!

Viszontlàtàsra!

Volgende week: Ierland

IJsland

Indonesië

Lazlo Fazekas volgt zijn oude club nog op de voet In de jaren tachtig was hij de held, de grootmeester van den Antwerp Lazlo Fasekas is intussen 62 jaar en houdt zich tegenwoordig bezig met “pr-werk”.

In 1980 begon Lazlo Fazekas, die toen al een WK en EK achter de rug had, bij Royal Antwerp FC. Hij was de tweede Hongaarse voetballer die officieel naar België kwam. Hij was toen al 33 jaar.

“Nu kan dat niet meer, maar in die tijd waren er nog jongens die op die leeftijd nog volop meedraaiden.

Simon Tahamata bijvoorbeeld. Ik heb altijd het geluk gehad niet te veel gekwetst te zijn.”

In 1980 zat Hongarije nog achter

het IJzeren Gordijn. “Ik was dolblij dat ik met mijn gezin naar het Westen kon verhuizen. In die tijd was dat niet zo evident. Je moest aan enkele criteria voldoen, zoals boven de 30 jaar zijn en 30 interlands gespeeld hebben. Ik had er toen al 70 gespeeld, en had al wat aanbiedingen gekregen.

Dankzij Eddy Wauters, die een goeie relatie had met Hongarije, is het Antwerp geworden.”

Lazlo Fazekas, die 92 interlands op zijn naam heeft staan, ondertekende in 1980 een contract voor twee jaar bij Antwerp.

“Omdat het zo’n succes was, heb ik er nog twee jaar bijgedaan. Ik voelde me direct thuis in de club en in de stad. Ik ben een heel trouw iemand, die niet snel van club verandert. Ze-

ker niet als ik me er goed voel. Voor Antwerp heb ik 14 jaar bij Usjpest Dozsa gespeeld.”

“In Antwerpen ben ik direct Nederlandse les gaan volgen, en ik voelde mij snel ingeburgerd. Die 2 jaar zijn intussen 29 jaar geworden. Mijn drie kinderen zijn echte Vlamingen.”

Hoewel hij nu zijn buik vol heeft van het voetbalwereldje, heeft hij nog mooie jaren als trainer meegemaakt. “Ik ben fier op mijn prestatie. Ik heb Eendracht Aalst na 30 jaar naar eerste klasse weten te promoveren. En Harelbeke van tweede naar eerste.”

“Ik ben een man van de praktijk.

Elke week ga ik nog naar voetbal kijken. Naar Antwerp, Hasselt en Westerlo.”