Preview: Zoom.nl 10 2020 (november/december)

FULLFRAME REVIEWS: SONY A7C, PANASONIC LUMIX S5 & CANON EOS R6

PORTFOLIOREVIEW

ZWART-WIT PORTRETTEN FOTOGRAFIEGEHEIMEN

DIEREN IN DE WINTER

DO’S EN DON’TS

EXPERTCURSUS

PHOTOSHOP VOOR FOTOGRAFEN NEXT LEVEL BEWERKEN

DE VERBORGEN KANSEN VAN

BRACKETING & STACKING

QUICKSTARTS

FOTOGRAFEER DE

AVOND & NACHT ALTIJD SCHERPE FOTO’S

LIGHTROOM MOBILE

• RETOUCHEREN • PLAATSELIJK BEWERKEN

MET VEEL DETAIL

€ 7,50 • NOVEMBER/DECEMBER 2020

DE 5 BESTE LOCATIES VOOR

HET NOORDERLICHT

02010

8 718226 107503

OPENING

↑ Als je weet wat je doet, kun je als fotograaf zelfs meer vastleggen dan het menselijk oog ter plekke kan zien.

ANDRE VAN DER MEULEN, DREETJE.ZOOM.NL FUJIFILM X-T2 · ISO 2500 · F 2 · 13 SEC · 12 MM

De verleiding van de nacht

↘

Er is een typische grens waar het voor veel ‘dagjesfotografen’ ophoudt: als de nacht valt. Overdag krijg je alle hulp van je camera of smartphone, of het nou gaat om autofocus door contrastdetectie, of simpelweg een ruisvrije foto met veel details op de automatische stand. Maar zodra de zon ondergaat, wordt fotografie weer een technisch vak. De camera kan je niet meer helpen: die ziet zelf helemaal niets meer. Aan jou om er met de juiste instellingen toch nog wat uit te halen.

Dat is tegelijk ook de fascinatie voor veel fotografen om juist in het donker op pad te gaan. Spelen met het kunstlicht van de stad of de sterren boven een landschap. Het zijn allemaal lastige technieken die je in de praktijk moet brengen, gecombineerd met creatieve inzichten. Nou gebiedt de eerlijkheid mij te zeggen dat smartphones en andere camera’s wel steeds beter worden in het donker, en dat het niet lang meer zal

ZOOM.NL NOVEMBER/DECEMBER 2020

duren voordat een leek ook in de duisternis een mooie foto kan maken. Maar tot die tijd behoort dit domein nog toe aan de technisch bekwame fotografen, en is het een uitdaging met een grote beloning: een vaak adembenemend schouwspel dat mensen soms met het blote oog niet eens konden waarnemen.

Om je daar zo goed mogelijk bij te helpen, hebben we onze basiscursus gewijd aan deze nachtelijke escapades. Of droom alvast weg bij noorderlichtlocaties, waar je als fotograaf al helemaal op de proef wordt gesteld. Ik las laatst een citaat van dichter Jan Greshoff: ‘De ingeschapen domheid van den mens blijkt reeds uit het feit, dat hij de nacht heeft uitgekozen om te slapen.’ Daar heeft hij helemaal gelijk in. Dus pak je statief en ga er gewapend met de kennis uit deze editie op uit!

MAARTEN JACOBI

Hoofdredacteur Zoom.nl

5

IN THE PICTURE INHOUD

PRAKTIJK

08

12 Basiscursus Avond- en Nachtfotografie Prachtplaten maken met extreem weinig licht!

28 Instagram Challenge

30 Quickstart: Selectieve bewerkingen op je mobiel of tablet

31 Quickstart: Storende elementen verwijderen op je mobiel of tablet

40

36

40

#Zoom.nl

Het effect van de juiste compositie

52

Vind de juiste balans met deze tips!

Portfolioreview

46

Fotograaf Jitske Schols beoordeelt het portfolio van Marcel Mellema.

Expertuitdaging: Dubbele belichting

76

Bekijk de resultaten van ‘Reflecties. Plus: de nieuwe uitdaging!

Fotowedstrijd: Aankondiging nieuwe wedstrijd

56

70

90

Expertcursus Photoshop bewerkingen

Feedback: Huisdieren en baasjes

Van concept tot uitwerking!

Professioneel fotograaf Eliane van Schaik beoordeelt foto’s van 5 Zoomers!

64

94

Fotografen voor Elkaar

De mooiste hotspots voor het Noorderlicht

Zo maak je de mooiste onweersfoto’s!

66 Hands On: Portret in de nacht

TECHNIEK

82 Spoedcursus: Herfstlicht

52

32

8 Flits De laatste cameranieuwtjes.

INSPIRATIE

11

20

Cameragadget

In The Picture

70

De mysterieuze foto’s van Zoomer Helene Stilting!

Bracketing & stacking Aan de slag met foto’s stapelen.

32

101

Fotografiegeheimen: Dieren- en wildlifefotografie De diepte in met drie experts uit het vakgebied!

ZOOM.NL NOVEMBER/DECEMBER 2020

Reviews 12

Panasonic Lumix S5, Sony A7C, Canon EOS R6.

7

Kleuren en verlichting komen tijdens het blauwe uurtje tot hun recht met een lange belichtingstijd en een donkere omgeving.

LEX BRUIL, ALEBRUIL.ZOOM.NL NIKON D7200 路 ISO 100 路 F 8 路 3 SEC 路 50 MM

12

BASISCURSUS

Zo maak je ook met extreem weinig licht prachtplaten

Avond- en

nachtfotografie

Veel fotografen leggen hun camera weg zodra de zon ondergaat, maar ook in de donkere uurtjes kun je prachtplaten maken. Avonden nachtfotografie stelt alleen wel hele andere eisen aan fotograaf en apparatuur dan fotograferen bij daglicht: het is letterlijk een verschil van dag en nacht. In deze cursus over avond- en nachtfotografie nemen we je mee naar de basis!

ONDER REDACTIE VAN ELKE VAN DER HONING

ZOOM.NL NOVEMBER/DECEMBER 2020

13

20

IN THE PICTURE

NIKON D850 · ISO 320 · F 13 · 1/6 SEC · 50 MM

Helene Stilting

‘Hoe minder planning, hoe mooier de foto’ De foto’s van Helene Stilting zijn zowel leeg als vol. Je kunt er tientallen verhalen in zien of één enkel beeld. Ze stralen rust uit én drukte, kracht en verlatenheid. Ze zijn mysterieus en duidelijk.

Ze spreken in vele stemmen, en zwijgen soms als de dood. Ze zijn abstract en realistisch, uniek en gewoon, ingewikkeld en simpel. Volgens sommigen zijn ze unheimisch en grauw, volgens anderen adembenemend sereen. De tegenstelling die in elke mens verborgen zit en waarnaar elke kunstenaar op zoek is, vangt Helene in één enkel beeld.

TEKST ZOË DE GOEDE

ZOOM.NL NOVEMBER/DECEMBER 2020

21

FOTOGRAFIE GEHEIMEN

↑ De foto is genomen in de Amsterdamse Waterleidingduinen. Het betreft hier een damhert. Door een heel laag standpunt in te nemen, kon ik een beetje door het gras heen fotograferen, wat een mooie frisgroene zachtheid geeft.

HANNY BOSVELD, DYLANO.ZOOM.NL CANON 6D · ISO 640 · F 6,3 · 1/200 SEC · 500 MM

De diepte in

Dieren- en

wildlifefotografie Dieren, van kleine insecten tot imposante edelherten, zijn een geliefd onderwerp voor fotografen. Als je de natuur in trekt, kom je van alles tegen. Wil jij weten hoe fotografen deze wilde dieren zo goed in beeld krijgen? Lees dan snel verder! Wij spraken namelijk drie ervaringsdeskundigen op het gebied van dieren- en wildlifefotografie: boswachter publiek Laurens Jansen, professioneel wildlifefotograaf Jeroen Stel en wildfotografieliefhebber en Zoomer Ed Kamstra.

TEKST MICHELLE RUWEN

32

De natuur in met Ed → Voor Ed is fotograferen inmiddels een soort uit de hand gelopen hobby. Elke zaterdagochtend trekt hij standaard de natuur in, meestal naar de Amsterdamse Waterleidingduinen. Het is echt helemaal zijn ding geworden. ‘En het brengt ook een hoop rust met zich mee als ik lekker in de natuur ben. Naast een drukke baan kan ik helemaal ontspannen tijdens het fotograferen.’

Ed is daarbij niet echt een planner als het gaat om zijn fotografie. ‘Ik ben meestal iemand die zaterdagochtend standaard de deur uit gaat met zijn camera. En dan plan ik niet waar ik heen ga. Het komt redelijk spontaan in mij op.’ Op vakanties of wanneer hij naar een onbekend gebied gaat, bereidt hij zich wat meer voor.

‘In de Waterleidingduinen is altijd wel iets om te fotograferen. Als je daar je weg weet, is het heel makkelijk om de boomkikkers, zandhagedissen, vossen of herten te fotograferen. Maar als anderen het vragen, vertel ik meestal niet precies waar ze moeten zijn. Bij de vossen sowieso niet, want daar staan altijd al erg veel fotografen omheen. Als er echt zestig fotografen achter die kleine welpjes aan zitten, loop ik gewoon door: daar word ik niet vrolijk van. Gelukkig komt de boswachter soms langs en zegt er wat van. Ook de locatie van de boomkikkers verklap ik niet, want er zijn daar bijna geen boomkikkers meer over.’

De lente en de herfst zijn de favoriete seizoenen voor Ed om wildlife te fotograferen. ‘In september en oktober als de hertenbronst weer bezig is, en in het voorjaar als de welpen geboren worden.

Zoomer Ed Kamstra (54) → Ed is in 2008 begonnen met

wildlifefotografie toen hij een spiegelreflexcamera kocht.

Daarvoor was hij veel buiten te vinden op de motor, maar nu trekt hij met zijn cameraspullen vaak de Amsterdamse Waterleidingduinen in. Hij woont daar dichtbij, kent het hele gebied als zijn broekzak, en weet daardoor ook precies op welke plekken je moet zijn om diverse dieren te spotten in het wild. In zijn cameratas zit standaard zijn Canon EOS 5D Mark IV met een Canon 100-400mmtelezoomobjectief en een 100mm-macrolens.

Als de vossenwelpen voor het eerst de burcht uit komen, dat vind ik altijd een heel mooi moment. En tijdens de bronst, als de damherten elkaar in de haren vliegen. Die actie in de natuur is fantastisch om mee te maken.’

Beginnende fotografen moeten er gewoon op uit trekken, en goed om zich heen kijken om dieren tegen te komen in de natuur. ‘Je ziet echt veel meer als je goed gaat kijken. Als fotograaf moet je goed observeren en veel geduld hebben. Soms zit ik echt vier uur bij een burcht te wachten tot er iets uit komt.

Daarnaast moet het je passie zijn, en als je begint, moet je wel eerst wat onderzoek doen om te weten waar je naartoe wilt.’

2

ZOOM.NL NOVEMBER/DECEMBER 2020

1

EEDEE.ZOOM.NL

1 Waterjuffer gevangen in zonnedauw. De juffer vecht om te ontsnappen, maar zit helaas vast. Je moet soms heel goed observeren om deze kleine taferelen te ontdekken.

ED KAMSTRA, EEDEE.ZOOM.NL CANON 5D IV · ISO 640 · F 6,4 · 1/640 SEC · 100 MM

‘Als fotograaf moet je goed observeren en veel geduld hebben’

2 Een gevecht tussen twee vossenbroertjes. Het moment was kort maar krachtig, en eigenlijk iets te dichtbij voor mij op dat moment. Maar ik heb het gelukkig goed op de foto gekregen.

ED KAMSTRA, EEDEE.ZOOM.NL CANON 5D IV · ISO 500 · F 5,6 · 1/640 SEC · 100 MM

3 Een damhert in de Amsterdamse Waterleiding-duinen. Hij staat statig te poseren in het prachtige strijklicht.

ED KAMSTRA, EEDEE.ZOOM.NL CANON 5D IV · ISO 400 · F 5,6 · 1/400 SEC · 321 MM

3

33

PRAKTIJK PRAKTIJK

De juiste balans vinden kost tijd

Compositie Sluitertijd, diafragma ... alles lijkt goed ingesteld, maar toch ontbreekt er iets in je beeld. Er heerst chaos. Grote kans dat je dan aan je compositie moet werken. Zoek de balans, speel met lijnen en draai de camera net zolang tot alles klopt. Het belangrijkste daarbij is de tijd nemen. In dit artikel een aantal richtlijnen en tips.

TEKST JEROEN JAZET

40

Bij deze foto is rust gecreëerd door het kader gesloten te houden.

Overal rondom de palen zit ruimte.

KARIN DE BRUIN, KARINDEBRUIN.ZOOM.NL CANON 5D IV · ISO 50 · F 11 · 51 SEC · 63 MM

ZOOM.NL NOVEMBER/DECEMBER 2020

41

EXPERTCURSUS EXPERTCURSUS

1

Van concept tot uitwerking

Fotomontage Fotomontages zijn enorm populair en oogsten veel bewondering, ook op Zoom.nl. We worden allemaal weleens stiekem een beetje jaloers, en vragen ons af hoe de maker dat in vredesnaam voor elkaar heeft gekregen.

Sjoerd Stellingwerf is een ware tovenaar met Photoshop. In dit artikel neemt hij jullie stap voor stap mee bij het maken van een fotomontage, van concept tot nabewerking.

TEKST EN BEELD SJOERD STELLINGWERF

56

2

Sjoerd stelt zich voor ik begin dit jaar besloten om → Ik ben Sjoerd

Stellingwerf, fotograaf, beeldbewerker, cartoonist, illustrator en fijnschilder. Ik noem mezelf ook wel ‘plaatjesmaker’. Ik woon in het mooie dorp Gorssel, samen met mijn vrouw Dominique en dochter Nova. Ik heb een fotostudio en kantoorruimte in Deventer, maar door de coronacrisis werk ik ook veel vanuit huis. Ik ben begonnen als vormgever, en later artdirector, bij verschillende reclamebureaus. Sinds 2011 werk ik voor mezelf, en dat bevalt me erg goed. Ondanks dat vrijheid natuurlijk ook onzekerheid met zich meebrengt, zou ik niet anders meer willen.

Werken vind ik leuk en belangrijk, maar vrije tijd en mijn gezin ook. Daarom heb

30 uur per week te werken.

Daarnaast schilder ik en ben ik regelmatig aan het klussen. Ik wil graag creëren en mooie dingen maken.

Gelukkig kan ik dat kwijt in mijn werk én mijn hobby’s.

Vrij werk maken is volgens mij de beste manier om jezelf te ontwikkelen in je vakgebied. Je maakt iets wat dicht bij jezelf ligt, ontwikkelt nieuwe technieken, en door het veel te doen, word je er vanzelf beter in. Ook humor vind ik belangrijk in mijn werk én in het leven. Het werkt relativerend. Ik ben gek op woordgrappen en verzin ze regelmatig. Onder de naam ‘Verlengsjoerd’ maak ik cartoons, die ik elke week plaats op social media.

↘

Toen Zoom.nl mij vroeg om een artikel te schrijven over fotobewerking, leek me dit een mooie gelegenheid om weer eens vrij werk te maken in de vorm van een fotomontage met een vleugje humor.

Want daar ben ik zoals gezegd gek op.

Hierbij neem ik jullie stap voor stap mee door het hele proces.

1

3

WWW.SJOERDSTELLINGWERF.NL

Concept

Een goede foto begint voor mij met een concept. Wat wordt het onderwerp? Wat wil ik laten zien? In mijn fotomontages betreft het vaak onderwerpen of situaties die zwaar worden overdreven. Het idee voor deze foto had ik jaren geleden al eens verzonnen. Maar ZOOM.NL NOVEMBER/DECEMBER 2020

ik had daar verder nooit wat mee gedaan, dus dit leek me het juiste moment. We zien een persoon die met een bladblazer in de weer is, even niet oplet en iemand wegblaast. Vaak maak ik eerst een schets, als richtlijn.

fietser uit de schets achterwege te laten, aangezien een en ander in de achtertuin plaatsvindt.

2

De achtergrond en de modellen fotografeer ik vaak apart, om die later in Photoshop te monteren. Deze werkwijze heeft voor mij een groot aantal voordelen:

3

Voorbereiding

Zoals in deze periode toepasselijk is, besluit ik het wat dichter bij huis te zoeken. Ik gebruik de garage als achtergrond en sta zelf samen met dochter Nova model. Een bladblazer heb ik, maar die loopt op benzine. En dat is niet zo handig in de studio, omdat hij wel aan moet. Gelukkig kan ik een elektrische bladblazer lenen. Ik besluit om de hond en de

1 Het eindresultaat.

2 Elk project begint met een concept, vaak in schetsvorm.

3 Mijn dochter Nova, die met haar vader model zal staan.

De achtergrond fotograferen

Het is niet noodzakelijk dat de modellen meegaan naar de locatie.

In deze fase kun je je volledig richten op het fotograferen van de achtergrond. In de studio geldt natuurlijk hetzelfde voor de modellen.

57

TECHNIEK

Aan de slag met bracketing en stacking

Foto’s stapelen Normaal gesproken is jouw foto klaar zodra je de ontspanknop indrukt. Bewerken is daarna hooguit nodig om het beeld nóg mooier te maken en het maximale uit de beeldinformatie in het fotobestand te persen. Wat echter ook kan, is een reeks foto’s maken en deze via een stacking-techniek combineren. Welke extra mogelijkheden krijg je dan en wanneer gebruik je welke methode?

TEKST KEES KRICK

70

↘

Bracketing en stacking zijn fototechnieken die veel met elkaar te maken hebben. Laten we met bracketing beginnen. Dit houdt in dat je snel achter elkaar een aantal foto’s maakt. Daarmee lijkt het wel wat op de continustand voor serieopnamen van jouw camera, maar met als grote verschil dat er met één druk op de knop een vast aantal opnamen wordt gemaakt. Hoeveel dat er zijn, stel je meestal zelf in. Bijvoorbeeld drie, vijf, zeven of negen foto’s.

Een tweede cruciaal verschil is dat elke

ZOOM.NL NOVEMBER/DECEMBER 2020

opname op een net iets andere manier wordt gemaakt. Wat er anders is, hangt af van de specifieke bracketing-functie die je aanzet. Zo kun je de belichting of de scherpstelling laten variëren, maar ook zoiets als de witbalans. Het hangt wel altijd af van de camera die je gebruikt welke bracketing-functies beschikbaar zijn.

Stacking houdt vervolgens in dat je de foto’s uit de reeks via software combineert tot één nieuwe gestapelde foto. Het doel van bracketing is daarmee vooral om

Bracketing gebruik je om extra veel beeldinformatie te verzamelen die je later stapelt (stacking).

KONRAD BAKIKA, BAKINETT.ZOOM.NL NIKON D500 · ISO 100 · F 11 · HDR · 10 MM

in het veld zoveel mogelijk beeldinformatie te verzamelen, zodat je die achteraf via stacking kunt omzetten in een foto met een zo hoog mogelijke beeldkwaliteit.

Een reeks foto’s bevat immers veel en veel meer beeldinformatie dan één enkele losse foto. Dat geeft jou dus veel extra mogelijkheden in de nabewerking.

Exposure stacking De bekendste bracketing-functie is die waarmee je een zogeheten belichtingstrapje schiet. Als iemand zegt dat

71

SPOEDCURSUS

Een dromerig herfstbeeld, waarbij de zachte mist een magische sfeer geeft.

KEES VAN DONGEN, KEESVANDONGEN.ZOOM.NL FUJIFILM X-T3 · ISO 500 · F 10 · 1/60 SEC · 238 MM

Herfstlicht in het bos

In de herfst is het bos een magische plek met schitterende verschillende kleuren en mooi licht. Maar het vastleggen van deze bijzondere sfeer is nog niet zo makkelijk. Kees van Dongen (keesvandongen) laat op Zoom.nl zien dat hij bosfoto’s kan maken als geen ander. In deze spoedcursus geeft Kees een vijftal korte tips waarmee jij ook zulke prachtige bosfoto’s kunt maken.

ONDER REDACTIE VAN MICHELLE RUWEN FOTO EN TIPS KEES VAN DONGEN KEESVANDONGEN.ZOOM.NL

TIP 1

Een laag standpunt

Gebruik een laag standpunt om de bomen hoger te laten lijken. Omdat je een beetje van onderen fotografeert, worden de bomen nog imposanter.

Het gekozen standpunt heeft zeker effect op het uiteindelijke resultaat.

TIP 2

Vroeg uit de veren

Om een magische sfeer in je foto’s te krijgen, kan mist schitterend zijn. Het zachte strijklicht van de ochtend komt dan mooi tussen de bomen en de mist door.

Ga dus vroeg op pad voor de kans op mist en gebruik dit in je foto’s.

82

TIP 3

Een mooie locatie

Deze foto is gemaakt in Griendtsveen, een heel pittoresk klein dorpje op de grens van Limburg en Brabant. Het is een hele fotogenieke plek, waar ik veel van mijn werk heb gemaakt. Deze locatie is uitstekend geschikt voor mooie bos- en landschapsfoto’s.

TIP 4

Donker standpunt

Als je in het bos fotografeert, kun je de diepte goed laten zien door te fotograferen vanuit een donker standpunt. Lange bomenrijen hebben van nature al een prachtige dieptewerking. Echter, je kunt door een donker standpunt deze diepte nog verder benadrukken.

TIP 5

Fotografeer bij mist

We hadden het al eerder over vroeg op pad gaan vanwege de mist. Mist verzacht de foto en geeft een dromerig effect. Probeer dan ook vroeg op stap te gaan als het mistig is: hierdoor krijg je die zachte, magische sfeer in je bosfoto’s. Je kijkt je ogen uit!

ZOOM.NL NOVEMBER/DECEMBER 2020

83

INSPIRATIE

Op zoek naar het noorderlicht

The green dream!

Het is de droom van heel veel fotografen: het noorderlicht fotograferen. Een tijdje geleden vroegen we onze community wat voor hen de mooiste plek is om dit te doen. We kregen enorm veel mailtjes binnen met prachtige foto’s, verhalen en bovenal héél veel nuttige tips. Op basis daarvan hebben we een ‘noorderlicht top 5’ voor jullie samengesteld.

TEKST TESS MUTSTERS

↘

Laten we beginnen met de vraag wat het noorderlicht precies is. Als je iets wilt fotograferen, is het immers handig om te weten wát je nu eigenlijk fotografeert.

Vroeger dachten mensen dat het noorderlicht een magische verschijning was, of dat het de geesten van hun voorouders waren die op hen neerkeken. Inmiddels weten we dat er een wetenschappelijke verklaring is voor dit schitterende fenomeen.

Het noorderlicht wordt ook wel Aurora Borealis of poollicht genoemd. De naam poollicht is eigenlijk een verzamelnaam voor het noorderlicht en het zuiderlicht, want ook rond de zuidpool is dit verschijnsel te aanschouwen. Dan wordt het ook wel Aurora Australis genoemd.

94

Hoe het noorderlicht (en zuiderlicht) ontstaat, is eigenlijk heel simpel. Het heeft allemaal te maken met onze zon. Deze stoot de hele dag elektrische deeltjes af.

Dit noemen we zonnewinden. Deze deeltjes worden het heelal in geschoten, en een klein deel daarvan bereikt onze aarde.

Wanneer deze met de aarde botsen, komen ze in contact met zuurstofatomen en stikstofmoleculen, waardoor lichtdeeltjes ontstaan. Is er een grote of sterke zonnewind, dan komen er veel elektrische deeltjes op de aarde terecht, waardoor dus het noorder- of zuiderlicht ontstaat.

Dit proces gaat de hele dag door. Ook overdag zijn er dus zonnewinden. Het noorderlicht of zuiderlicht is echter alleen ’s nachts te zien.

Lofoten - Kies een interessant standpunt. Een gezellig dorpje kan een prachtige voorgrond zijn voor je foto. Ook water doet het vaak goed, omdat het noorderlicht daar mooi in weerspiegelt.

HENK MEEUWES, HMEEUWES.ZOOM.NL CANON 5D III 路 ISO 2500 路 F 2,8 路 5 SEC 路 16 MM

ZOOM.NL NOVEMBER/DECEMBER 2020

95