Winterfotografiegids

WINTER FOTOGRAFIE GIDS 1G6IN4A’S PA 24SSEN

MET IN DIT NUMMER:

Bosfotografie: word één met de natuur Volledige controle over je camera Spelen met lensflares De magie van paddenstoelen Schilderen met licht Landschapsfotografie: de fraaiste vergezichten Portretfotografie bij natuurlijk licht De fraaiste portfolio’s van Zoom.nl Zo maak je de perfecte timelapse Sterrenfotografie Quickstarts: creatieve vignetten, uitsnede, perspectief, schaduwen Nabewerking: raw-foto’s ophelderen Photoshop: werken met lagen Kleurbewerking in Lightroom en meer!

100% FOTO’ S VA N O NZE O NL INE L ED EN O P ZO O M . N L

BP

Be ki pr jk ev hi ie er w de !

CURSU

€ 9,95

BASISCURSUS

Bosfotografie

Creëer je eigen

droomwereld Fotograferen in het bos kan een hele uitdaging zijn, en soms zie je letterlijk door de bomen het bos niet meer. Hoe maak je bijvoorbeeld een rustige compositie in een druk herfstachtig bos met overal kronkelende stammen, takken en kleurrijke blaadjes? En wat voor instellingen gebruik je om die prachtige zonnestralen vast te leggen zoals jij ze op dat moment ziet? Hier vind je antwoord op zulke vragen. Leg dus snel die prachtige sfeer van de herfst vast.

TEKST ROB VISSER

Een mistige ochtend in het bekende sprookjesachtige Speulderbos zorgt ervoor dat de zonnestralen zichtbaar worden.

ROB VISSER, ROBVISSER.ZOOM.NL NIKON D5100 · ISO 100 · F 10 · 1/6 SEC · 62 MM

10

WFG_ZNL09_14_23_Basiscursus Bosfotografie (TS).indd 10

15-10-19 09:01

Er komt veel kijken bij het vastleggen van een mooie ‘bosplaat’. Net als bij andere vormen van fotografie is ook ditmaal een goede voorbereiding ontzettend belangrijk, en kan zelfs een beetje weerman of weervrouw spelen nuttig zijn! Een mistige ochtend in een mooi stukje bos kan namelijk veel extra sfeer in je foto brengen.

ZOOM.NL WINTERFOTOGRAFIEGIDS 2019

WFG_ZNL09_14_23_Basiscursus Bosfotografie (TS).indd 11

11

15-10-19 09:02

BASISCURSUS

Leer je locatie kennen Een mooi stukje bos is nog niet zo makkelijk gevonden, maar wellicht heb je zo al een aantal mooie plekjes in je hoofd.

Ben je nog op zoek naar een mooie locatie, dan kun je bijvoorbeeld letten op wat voor soort bomen er groeien, wat voor ondergroei er aanwezig is en hoe ruimtelijk het bos is. Een ruim opgezet bos

Mooie bosrijke omgevingen → Een, uiteraard onvolledig,

overzicht van must-sees voor bosfotografen: • Speulderbos, Garderen • Liesbos, Breda • Nationaal Park De Hoge Veluwe • Kaapse Bossen, Doorn • Hallerbos, België

zorgt vaak voor een rustigere compositie.

Beukenbossen scoren over het algemeen erg goed op deze punten. Deze zijn vaak te vinden op oude landgoederen. Een heel bekend bos in Nederland met veel kronkelende beuken is het Speulderbos (‘het bos van de dansende bomen’), maar daarover verderop meer.

Heb je een mooi stukje bos op het oog en wil je een keer een poging wagen? Zorg dan dat je weet waar op deze locatie de zon opkomt. Het loont dus om de omgeving te ‘scouten’, zodat je een gevoel krijgt bij de omgeving en weet in welke richting je het beste kunt fotograferen.

Locaties zien er in het ochtendlicht vaak heel anders uit dan in het avondlicht.

Vaker terugkeren naar dezelfde plek zal ook betere plaatjes opleveren, dus geef het niet op als de eerste poging nog niet tot de gewenste ‘bosplaat’ heeft geleid!

1 Het mooie tapijt van boshyacinten in het Hallerbos zorgt voor een rustige ondergrond.

ROB VISSER, ROBVISSER.ZOOM.NL NIKON D5100 · ISO 100 · F 11 · 1/6 SEC · 26 MM

2 Personen in de foto kunnen extra diepte geven aan je beeld.

FREDERIK VAN DER VEER, FVEER.ZOOM.NL NIKON D600 · ISO 400 · F 9 · 1/80 SEC · 150 MM

3 Een slingerend fietspad trekt als het ware je ogen de foto in.

ROELIE STEINMANN, ROELIESTEINMANN.ZOOM.NL CANON 6D II · ISO 200 · F 18 · 3 SEC · 200 MM

Maar wanneer kun je nu het beste je camera meenemen het bos in …?

Vroeg uit de veren Ben je een ochtendmens? Dan heb je geluk, want de beste tijd om in het bos te fotograferen is heel vroeg in de ochtend.

De kans op een dik pak mist is dan namelijk het grootst en de stand van de zon is ideaal. Het bekende ‘gouden uurtje’ bij landschapsfotografie is ook voor bosfotografie een mooie richtlijn. Hoe laat je moet opstaan, is natuurlijk afhankelijk van het seizoen, maar gelukkig heeft elk seizoen in het bos wel iets moois te bieden!

Wat neem je mee?

Daar sta je dan, in dat mooie stukje bos en op het juiste moment van de dag. Maar met welke spullen …? Natuurlijk geldt voor bosfotografie hetzelfde als voor iedere

1

12

WFG_ZNL09_14_23_Basiscursus Bosfotografie (TS).indd 12

15-10-19 09:02

2

BASISCURSUS

DE BESTE TIJD OM IN HET BOS TE FOTO­ GRAFEREN IS HEEL VROEG IN DE OCHTEND andere vorm van fotografie: uiteindelijk moet de fotograaf het doen. Toch is het handig om rekening te houden met een aantal zaken.

Je kunt verschillende objectieven gebruiken voor bosfotografie, zowel groothoek als tele (of zoom). Met een groothoeklens kun je creatief zijn en grotere gedeelten van een bos in beeld brengen. Ook kun je een boom van top tot teen vastleggen door een positie heel dicht bij de grond op te zoeken met je camera en deze omhoog

LEZERSTIP

Scherpstellen

Heb je een opvallend onderwerp in je bosfoto, zoals een wandelaar of fietser, zorg dan bij het scherpstellen dat je niet alleen op dat onderwerp let maar op je hele compositie. Soms moeten bijvoorbeeld overhangende takken (ook) beslist scherp zijn om de foto mooi te maken.

FREDERIK VAN DER VEER, FVEER.ZOOM.NL

3

Voordelen van een zoomlens → Je kunt details in bomen die

verder weg staan, naar je toe halen.

Je kunt storende elementen uit beeld laten: je zoomt er als het ware voorbij.

Het creëert rust in je foto.

Je kunt een tunneleffect krijgen door in te zoomen over een bospad.

Met een zoomlens kun je een eigen onderwerp in het bos eruit pikken en dat prominent in je beeld plaatsen. Denk bijvoorbeeld aan een aparte opvallende boomstam, of zelfs een hert of ree als je geluk hebt!

→ → →

ZOOM.NL WINTERFOTOGRAFIEGIDS 2019

WFG_ZNL09_14_23_Basiscursus Bosfotografie (TS).indd 13

13

15-10-19 09:02

1

BASISCURSUS

te richten. Het perspectief met een groothoeklens kan dan voor verrassende effecten zorgen. Een (tele)zoomlens, bijvoorbeeld met een bereik van ongeveer 50 tot 200 mm, is echter bijna onmisbaar bij bosfotografie. Inzoomen in een bos zorgt er namelijk voor dat je compressie krijgt in het beeld, zodat je bomen als het ware naar elkaar toe kunt trekken. Dit brengt veel voordelen met zich mee.

Zonnekap en filters Een zonnekap op je lens is zeker niet overbodig in het bos. Fotografeer je bijvoorbeeld tegen de zon in, dan kan die helpen om geen vervelende ‘lensflares’ in je foto te krijgen. Maar een zonnekap heeft niet alleen fotografische voordelen; deze werkt namelijk ook als een goede bescherming voor je lens als je door het bos aan het struinen bent. Een uv-filter kan ook bescherming bieden, maar pakt soms nadelig uit voor het eindresultaat.

Een polarisatiefilter daarentegen kan goede diensten bewijzen! Als blaadjes nat zijn geworden door een bui en het zonlicht staat er precies op, dan kunnen ze te fel worden en soms zelfs helemaal wit uitvallen. Met een polarisatiefilter kun je ze donkerder maken en de kleuren weer ‘ophalen’. Let echter wel op bij de aanschaf van een filter, want er bestaan grote kwaliteitsverschillen!

2

Wel of geen statief?

Heb je een goede camerabody, een (zoom) lens en eventueel filters gereed? Dan is het handig om het geheel ook ergens op te kunnen plaatsen en stil te kunnen houden.

Vroeg in de ochtend heb je namelijk weinig licht. Als je uit de hand wilt fotograferen, zul je de instellingen navenant moeten aanpassen. De kwaliteit van de foto gaat achteruit door beweging van de camera of

LEZERSTIP

Diepte

Bij bosfotografie is het lastig om de diepte die je met je eigen ogen ziet, te pakken in een foto. Probeer daarom te zorgen voor een duidelijke voor- en achtergrond, zodat er lagen ontstaan. Bijvoorbeeld een liggende boomstam op de voorgrond of lijnen die de diepte benadrukken.

GERARD KLOPPENBURG, GERARDKLOP.ZOOM.NL

14

WFG_ZNL09_14_23_Basiscursus Bosfotografie (TS).indd 14

15-10-19 09:02

BASISCURSUS

3

ruis van een hoge iso-waarde.

In het bos kun je vaak ondersteuning vinden op paaltjes of boomstronken. Dit is echter niet ideaal. Wil je een andere hoek gebruiken bijvoorbeeld, dan is zo’n boomstronk verplaatsen erg lastig! Een goed statief kan dan uitkomst bieden. Je bent daardoor misschien minder flexibel, maar de voordelen zijn erg groot. Met je camera op statief kun je op zoek naar

DE KWALITEIT VAN DE FOTO GAAT ACHTER­ UIT DOOR BEWEGING VAN DE CAMERA OF RUIS VAN EEN HOGE ISO-WAARDE. ZOOM.NL WINTERFOTOGRAFIEGIDS 2019

WFG_ZNL09_14_23_Basiscursus Bosfotografie (TS).indd 15

een mooie en rustige compositie. Heb je deze eenmaal gevonden, dan kun je het geheel vastzetten en zal je compositie niet meer veranderen. De sluitertijd kan langer worden zonder dat je bewegingsonscherpte krijgt, en de iso-waarde kan heel laag blijven zodat je geen ruis ziet in het eindresultaat. Hierbij gelden de regels van de ‘belichtingsdriehoek’. Meer informatie daarover kun je op Zoom.nl vinden. Een statief is dus erg handig voor een scherpe foto en om de compositie te kunnen ‘vergrendelen’. Hierdoor kun je je beter focussen op de juiste instellingen van je camera!

Camera-instellingen In bosfotografie is het gebruikelijk om je diafragmawaarde niet te laag in te stellen.

Je wilt meestal de hele omgeving van voor tot achter scherp in beeld krijgen, en dat vergt een klein diafragma (hoog F-getal).

Vaak is vanaf F 10 al voldoende, afhankelijk van het scherpstelpunt. Ga vooral niet té hoog zitten (F 20 of hoger), omdat dit weer meer ruis en minder scherpte geeft in het

1 Mist brengt niet alleen extra sfeer in je foto, maar zorgt ook voor rust in het beeld.

PETER ABBES, PETERABBES.ZOOM.NL CANON 1100D · ISO 250 · F 6,3 · 1/125 SEC · 23 MM

2 Vroeg in de ochtend is de kans op zonnestralen het grootst.

MELVIN JONKER, MELVIN-JONKER.ZOOM.NL SONY A7 II · ISO 100 · F 13 · 1/20 SEC · 70 MM

3 Soms moet je letterlijk de gebaande paden verlaten om een goede compositie te maken.

VINCENT CROCE, VINCENTCROCE.ZOOM.NL CANON 5D III · ISO 1000 · F 7,1 · 1/100 SEC · 105 MM

eindresultaat. Bij objectieven van mindere kwaliteit zal dit meer opvallen dan bij wat beter glaswerk.

Uiteraard kun je hier ook je eigen creativiteit op loslaten, en juist kiezen voor een klein scherptedieptegebied. Zo kun je een duidelijke scheiding maken tussen voorgrond en achtergrond. Heb je dus een mooie tak of bloem gespot op een beetje afstand, dan kun je hierop scherpstellen waardoor de achtergrond onscherp wordt.

Je kunt dus scherpstellen op een tak of bloem, maar wat als je juist álles van voor tot achter scherp wilt hebben?

Bijvoorbeeld als je een mooie lange laan hebt gevonden met aan beide kanten prachtige beuken. De volautomatische scherpstelling biedt in zo’n situatie niet altijd uitkomst, en in dat geval kun je beter handmatig het scherpstelpunt kiezen. Om dit te doen, kun je je camera instellen op ‘single-point focus’, zodat je zelf een punt kunt selecteren om op scherp te stellen. Het beste kun je dan scherpstellen op een boomstam die, van

15

15-10-19 09:02

BASISCURSUS

1

de camera af gezien, op ongeveer 1/3 staat van het totale gebied dat scherp moet zijn. Bij gemiddelde opname­ afstanden ligt immers ruwweg 1/3 van de scherptediepte vóór het scherpstelpunt en ongeveer 2/3 erachter. Dit vergt enige oefening, maar uiteindelijk krijg je zo meer controle over het scherptedieptegebied in je foto!

Als je de camera zo hebt ingesteld dat de belichting wordt afgestemd op het scherpstelpunt, dan zit je meestal al goed

qua belichting. Om hier zeker van te zijn, kun je het beste je histogram raadplegen op het scherm. Als de grafiek zowel links (donkerste beeldpartijen) als rechts (lichtste beeldpartijen) niet uitloopt, hoef je verder niets aan de belichting te veran­ deren. Loopt de grafiek wél uit aan bij­ voorbeeld de rechterkant (witte partijen), dan zul je moeten onderbelichten. Een goede techniek die je kunt toepassen, heet ‘expose to the right’. Ook hierover kun je op Zoom.nl of elders op het internet meer uitleg vinden.

Compositie

ZOEK NAAR LIJNEN DIE DE BLIK VAN DE KIJKER ALS HET WARE JE FOTO IN LEIDEN

Technisch heb je nu alles op orde, maar hoe maak je in een druk bos eigenlijk een mooie compositie? Daarover valt heel veel te zeggen, en smaken verschillen.

Maar toch zijn er diverse tips die je hierbij kunnen helpen.

Zoek om te beginnen naar lijnen die de blik van de kijker als het ware je foto in leiden.

Smalle bospaadjes en lange lanen zijn hier perfect voor. Hiermee kun je soms een

1 Deze berkenbomen zorgen voor duidelijke herhaling in de compositie.

SONJA JAARSVELD, SONJAJAARSVELD.ZOOM.NL NIKON D810 · ISO 320 · F 7,1 · 1/80 SEC · 200 MM

2 Een bankje kan een mooi rustgevend onderwerp zijn in een bosfoto.

JOS DUIVENVOORDEN, JDUIVENVOORDEN.ZOOM.NL CANON 80D · ISO 100 · F 9 · 0,4 SEC · 45 MM

heuse tunnel creëren in je foto. Als je dan een model aan het einde van deze tunnel plaatst, wordt het effect nog groter. Ook de lange schaduwlijnen van bomen in de vroege ochtend kunnen op een creatieve manier je blik de foto binnentrekken.

Ga op zoek naar herhaling. Dit kan zowel in de diepte als zijwaarts zijn. Je hebt vast weleens een foto gezien (zoals hierboven) van een mooie rij berkenstammen naast elkaar. Dit is een goed voorbeeld van zij­ waartse herhaling. Herhaling in de diepte kan natuurlijk ook. Probeer dan ruimte te creëren tussen de stammen en zorg dat ze elkaar niet overlappen. Heb je een mooie samenstelling van boomstammen gevonden, probeer het dan bij drie, vijf of zeven stammen te houden. Waarom geen vier of zes …? Een oneven getal is als vuistregel fijner om naar te kijken dan een even getal!

Heb je eigenlijk maar één prachtige boom op het oog? Dan kan dat natuurlijk ook voldoende zijn! Probeer deze boom dan zoveel mogelijk te isoleren van de

16

WFG_ZNL09_14_23_Basiscursus Bosfotografie (TS).indd 16

15-10-19 09:02

omgeving. Zorg er voor dat dit prachtexemplaar niet wordt overlapt door takken van andere bomen en dat hij loskomt van de achtergrond. Een beetje mist kan ook hier enorm helpen.

Mist en zonnestralen Wat is er nu mooier in het bos dan een enorme waaier van zonnestralen? Stel je voor: je staat voor de zoveelste keer in jouw perfecte ‘stukje bos’ en dan ineens gebeurt het. Je kunt geluk hebben, maar beter nog: je kunt het ook voorspellen!

Ten eerste heb je wat mist nodig om de zonnestralen zichtbaar te kunnen maken. In principe kan een beetje mist al voldoende zijn. Probeer in eerste instantie richting de zon te fotograferen. Als je de zon dan precies achter een tak met blaadjes of achter een

boomstam plaatst, zullen de stralen al snel tevoorschijn komen. Zie je ze niet direct verschijnen, verplaats jezelf dan een klein beetje ten opzichte van de zon. Een stukje rondlopen kan al snel een heel ander beeld geven. Ook zou je de stralen in de verte kunnen spotten als het licht precies door een opening in het bladerdek valt.

LEZERSTIP

Nabewerking

Je kunt in de nabewerking proberen om sfeer toe te voegen door de foto te verzachten, maar zorg wel dat dat niet ten koste gaat van de scherpte. Daardoor blijft er veel detail zichtbaar maar is de foto toch redelijk rustig.

Mist voorspellen → Er zijn verschillende dingen waar je

op kunt letten om mist te voorspellen voor de volgende ochtend. De luchttemperatuur moet bijvoorbeeld in de buurt komen van het dauwpunt, of nóg beter: hetzelfde zijn als het dauwpunt.

Verder moet de luchtvochtigheid hoog genoeg zijn. Boven 95% is wenselijk en 100% is ideaal. In de buurt van sloten en vennen zal het ook eerder mistig zijn. Tot slot kun je het beste de windkracht in de gaten houden, want hoe meer wind, des te sneller de mist zal vervliegen. Een handige website om dit te volgen op jouw locatie is www.accuweather.com.

Is er mist voorspeld voor de volgende ochtend en is er verder geen bewolking die dag, dan neemt de kans op zonnestralen enorm toe. Zorg dan wel dat je er op tijd bij bent, want zo snel als ze opkomen, kunnen ze ook weer verdwijnen!

KEES VAN DONGEN, KEESVANDONGEN.ZOOM.NL

2

ZOOM.NL WINTERFOTOGRAFIEGIDS 2019

WFG_ZNL09_14_23_Basiscursus Bosfotografie (TS).indd 17

17

15-10-19 09:02

1

BASISCURSUS

LEZERSTIP

Stervorming

Schiet met een klein diafragma tegen de zon in, terwijl de zon net achter een onderwerp staat, Dan kun je een zonnester in beeld krijgen. Het ligt ook aan je objectief hoe mooi die zonnester gevormd is.

EDWIN MOOIJAART, EDWINMOOIJAART.ZOOM.NL

De juiste belichting instellen kan op deze momenten wat lastig worden, omdat het contrast in je foto erg hoog wordt. Je kunt de donkere stam of tak als uitgangspunt nemen, zodat je in ieder geval detail blijft zien in deze donkere gedeeltes. Je camera zal dan wel de stralen overbelichten, waardoor je grote witte ‘gaten’ in je foto kunt krijgen. Compenseer dan de belichting door een aantal stops onder te belichten. In de nabewerking kun je de schaduwpartijen weer wat ophalen om de foto zachter te maken.

De eerste keer dat je de zonnestralen ziet verschijnen, kan dat nogal overweldigend zijn, waardoor je vergeet een goede compositie te maken. Concentreer je dus niet alleen op de mooie stralen, maar blijf nadenken over wat je eigenlijk wilt vastleggen. Is het je eenmaal gelukt en heb je die prachtige stralen op jouw favoriete spot op de gevoelige plaat weten te vereeuwigen, dan begint de magie in het nabewerken!

2

Lightroom Lightroom is een fijn programma om je foto’s te ordenen en uit te zoeken. Meestal heb je meerdere, zo niet honderden, foto’s op je geheugenkaartje staan. Je kunt je foto hierin ook met wat eenvoudige schuifregelaars aanpassen om bijvoorbeeld een meer sprookjesachtige sfeer te creëren. In je zonnestralenfoto zit vaak erg veel contrast, wat zo’n foto erg ‘hard’ maakt. In Lightroom kun je dan de Schaduwen en Zwarte tinten wat naar rechts trekken zodat er weer meer details zichtbaar worden in de donkere partijen.

Ook kun je juist de Hooglichten naar links trekken om in de lichte partijen details terug te halen. Probeer ook eens met de schuifregelaar Helderheid (Clarity) te spelen om de foto zachter te maken.

3

18

WFG_ZNL09_14_23_Basiscursus Bosfotografie (TS).indd 18

15-10-19 09:02