PCM 01-2021 Preview

JANUARI 2021

10X TECH

REVIEW

ONMISBARE GADGETS

D-LINK AX1800

Essentiële tech voor 2021

Wifi 6 en stembediening

VOOROP IN TECH ZIJN ER ALTERNATIEVEN VOOR DE TECHREUZEN?

ZIJN ER ALTERNATIEVEN VOOR DE TECHREUZEN? VIJF REDENEN OM WEG TE GAAN BIJ GOOGLE MASTERCLASS: EIGEN FILESERVER INRICHTEN ONTSNAP AAN DE GREEP VAN FACEBOOKS ALGORITME

ON THE MOVE

AIRBUS ZEROE

TECHBESPREKING

PODCAST

Vliegen op waterstof

Met Nerds om Tafel

IJZERWAREN

WWW.PCMWEB.NL

SMARTWATCHES Nieuwste generatie kan weer meer

GROEPSTEST Multifunctionals Printen, scannen en kopiëren 001_PCM0121 (JP).indd 1

PCM

nummer 1

jan 2021

€ 7,25

PC 02101

BP 8 7 1 8 2 2 6 1 0 2 2 1 8

30-11-2020 14:26

Naamloos-1 1

27-11-2020 09:46:35

VOORWOORD

ONTBUBBELEN WE KIJKEN INMIDDELS NIET OF NAUWELIJKS MEER OP VAN BERICHTEN OVER PRIVACYSCHENDINGEN, DATALEKKEN EN MANIPULATIE VIA SOCIALE MEDIA. MAAR HET BLIJFT TREURIG DAT WE HET ZOVER HEBBEN LATEN KOMEN. WE, INDERDAAD, WANT WIJZELF KUNNEN VEEL PROBLEMEN VOORKOMEN OF BEPERKEN DOOR ZORGVULDIGER TE ZIJN BIJ HET BEPALEN AAN WIE WE ONZE GEGEVENS TOEVERTROUWEN. AL IS DAT SOMS MAKKELIJKER GEZEGD DAN GEDAAN.

Ik zal er niet omheen draaien:

mij de afgelopen maanden weer

als ik kon, had ik al lang afscheid

eens duidelijk. Dat Windows 10

genomen van Google, Microso ,

spioneert, wisten we al. Maar dat

Apple en al die andere onverza-

dit zelfs zover gaat dat mijn eigen

digbare dataverzamelaars. Dat

aanpassingen om die spionage in

lukt me niet omdat ik te zeer

te dammen actief (door middel

gewend ben aan hun tools, te

van een hosts-bestand) worden

verknocht aan hun diensten en

tegengewerkt, was nieuw voor

soms gedwongen hun produc-

mij. Nota bene door Defender,

ten te gebruiken bij gebrek aan

de ingebakken antispionagetool

serieuze alternatieven. Alleen

van Windows! De meest recente

de lokroep van Facebook heb ik

ontdekking op m’n pc was een

tot nu toe kunnen weerstaan,

rapportagetool van Intel, sneaky

of … toch niet helemaal, want

meegekomen met een verzame-

WhatsApp?

ling drivers. Ook de chipbakker is

Ook bij veel van mijn dagelijkse

een databedrijf geworden.

taken kan ik niet om de ‘big

Goed, de gevestigde orde werp

tech’-bedrijven heen. Microso

je nu eenmaal niet even omver.

maakt nu eenmaal het beste

Maar klakkeloos accepteren

Office-pakket, Apple de beste

dat privégegevens worden

smartphones en zoeken? Dat doe

verhandeld of gelekt, en dat we

je met Google. Punt. Begin nu

worden bestookt met feitenvrije

niet over DuckDuckGo en andere

informatie? Beter van niet! In dit

kansloze pogingen om Goliath

nummer daarom achtergrond-

naar de kroon te steken. Zoeken

informatie over hoe de dataver-

met dat ding voelt als een reisje

zamelaars te werk gaan en hoe je

met de tijdmachine, terug naar

zeggenschap houdt over je eigen

meer moeite doet en soms bereid bent te be-

de jaren negentig waarbij de vlag

gegevens. Het mag duidelijk

talen met geld in plaats van met je gegevens,

uit kon als je vond wat je zocht.

zijn dat dat ten koste gaat van

kun je zeker ontsnappen aan je bubbel.

Mijn compromis heet Startpage.

gemak (en de bevestiging van je

com en die pagina beloo mij wel

wereldbeeld), maar wie het alleen

de lusten, maar niet de lasten.

daarom gaat, is prima af bij de

Martijn Overman

Hoe erg het intussen al is, werd

techreuzen. Als je een beetje

moverman@reshi .nl

NR. 01 - JANUARI 2021

PCM01_p003-003_Voorwoord (EW).indd 3

WWW.PCMWEB.NL

3

30/11/2020 15:32

INHOUD

WEG BIJ DE TECHREUZEN

55 ALS IETS GRATIS IS, BEN JIJ HET PRODUCT DAT WORDT VERHANDELD! GROTE TECHBEDRIJVEN VERDIENEN BAKKEN MET GELD AAN JOUW GEGEVENS. MAAR ZIJN ER ANDERE OPTIES?

56

70

DE STAAT VAN ...

‘GRATIS’ TECHBEDRIJVEN

HET ALGORITMEMONSTER VAN FACEBOOK EN GOOGLE

Hoe staan de gratis te gebruiken techreuzen

Er naderen weer verkiezingen in Nederland.

ervoor? Vooral nu privacyorganisaties, over-

De discussie rondom nepnieuws en moderne

heden én gebruikers vaker in actie komen

propaganda laait weer op. Hoe stap je uit de

tegen het gebruik van ‘onze’ data.

algoritmebubbels van Google en Facebook?

58

72

MASTERCLASS: ALTERNATIEVEN VOOR GOOGLE

VIJF REDENEN OM TE ONTGOOGELEN

Google hee zijn nagels diep in ons online

Een wereld zonder Google is haast niet voor

bestaan staan. Maar met wat moeite kun je

te stellen. Bijna alles dat we doen loopt via

onder de invloed van deze techgigant uitko-

de servers en algoritmen van dit Amerikaan-

men. We vertellen stapsgewijs hoe je dat doet.

se bedrijf. Maar zou dat intussen niet eens

64

anders moeten?

MASTERCLASS: ZET JE EIGEN SERVERS OP Zet met allerlei vrije so ware simpel je eigen veilige servers op. Hiermee kun je zonder gebruik te maken van kant-en-klare clouddiensten toch je data bewaren, foto’s of documenten delen en bewerken, en met elkaar communiceren. Of welke andere activiteit dan ook. Keuze genoeg!

4

PCM01_p004-005_Inhoud (ingevuld) (EW).indd 4

30/11/2020 15:44

INHOUD

10

42

96

DECENTRALIZED FINANCE

IJZERWAREN

DIY

Bankieren zonder bank

Smartwatches

Soundboard vol maffe geluidjes

Gebruikers hebben meer dan tien miljard dol-

Smartwatches zijn niet meer weg te denken

Wat missen we die typische kantoorhumor

lar aan cryptomunten in allerlei gedecentra-

uit het huidige straatbeeld. Hier vind je de

in coronatijd! We maken de ultieme kantoor-

liseerde financiële diensten gestopt. Allemaal

nieuwste modellen en functies.

gadget: een soundboard met instant geluiden

zonder tussenpersoon of bankorganisatie.

voor elke situatie. Voor wanneer het weer mag.

24

102

GROEPSTEST

MASTERCLASS

All-in-one-printers

Geheugenproblemen oplossen

We testen compacte, multifunctionele netwerk-

Je systeem doet raar, met crashes of plotseling

printers waarmee je print, scant, kopieert en

opnieuw opstarten. Je verdenkt het intern

soms nog faxt, zowel lokaal als via de cloud.

geheugen. Welke symptomen en problemen

Nieuw zijn de inktbundels of -abonnementen.

zijn er zoal, en hoe spoor en los je ze op?

86

REVIEWS

MASTERCLASS

Multiboot-usb-stick maken met Ventoy

46 D-Link DIR-X1860 Smart AX1800 48 Devolo Magic 2 WiFi next 50 Dynabook Portégé X30L

Met een multiboot-usb-stick kun je experimenteren met meerdere Linux-distributies, of een live-antivirus- of -reddingsomgeving gebruiken. Stop de stick in je pc en start hem op!

30

90

GROEPSTEST

MASTERCLASS

Mediaspelers voor aan de tv Wie zo optimaal mogelijk naar diensten als

Maak je eigen kvm met een Raspberry Pi

Netflix, YouTube en Videoland wil kijken, kan

KVM staat voor keyboard-video-muis. Specia-

het best een goede mediaspeler op de televisie

le versies hiervan werken ook via je netwerk.

aansluiten. We testen zeven modellen om je te

Ze zijn wel prijzig ... tenzij je zelf zoiets maakt

helpen de juiste keuze te maken.

met een Raspberry Pi en de tool Pi-KVM.

36 10X TECH

Onmisbare tech voor een fijn 2021 Deze tien gadgets kunnen je leven in 2021 net even een stukje leuker maken. Alleen zijn sommige producten vanwege het riante prijskaartje nog vooral om over te dromen ...

EN VERDER ...

6

BOOTSECTOR Geruchten en nieuwe producten

16 PRIVACYMEETLAT Garmin

18 DE STANDAARD Avif

20 BINNENSTEBUITEN Apple Watch Series 6

21 TECHHELDEN John McAfee

22 TECHBESPREKING

52 ON THE MOVE Airbus ZEROe

78 CURSUS PYTHON Deel 9: Modules installeren en virtuele omgevingen

80 DRAADBREUK Netwerknieuws en -tips

84 CHEATSHEET Sneltoetsen, codes en opdrachtregels

107 COLOFON Lezersservice en abonnementen

De podcast ‘Met Nerds om Tafel’

NR. 01 - JANUARI 2021

PCM01_p004-005_Inhoud (ingevuld) (EW).indd 5

WWW.PCMWEB.NL

5

30/11/2020 15:44

BOOTSECTOR

BOOTSECTOR AAN NIEUWS, GERUCHTEN, UITGLIJDERS EN NIEUWE PRODUCTEN IS ELKE MAAND GEEN GEBREK. IN BOOTSECTOR LEES JE DE DINGEN DIE ONS HET MEEST OPVIELEN.

#FAIL

DURE OLED-TV’S LG KUNNEN OVERVERHITTEN LG roept in een aantal landen, waaronder Nederland en België, ach ien modellen oled-tv’s terug omdat ze kunnen oververhi en. Het gaat om tv’s van 65 inch of groter, geproduceerd tussen 2016 en eind 2019. Het vervangingsprogramma is te vinden op www.tiny.cc/lgterug en is gratis voor gebruikers.

Het probleem zit in de voedingskaart van de televisie. Omdat onderdelen voor de spanningsregulatie te snel kunnen slijten, kunnen er stroompieken

POLDERTECH

ontstaan in de voeding. Dit kan oververhi ing op-

WATERSTOFDRONE KAN BIJNA VERTICAAL OPSTIJGEN

leveren. LG zegt dat ‘enkele’ tv’s daadwerkelijk oververhit zijn geraakt en dat het risico daarom ‘als laag wordt beschouwd’. Nie emin moet de fabrikant uit voorzorg dus vele (verschillende) tv’s vervangen: een flinke kostenpost én een deuk in het imago.

Een samenwerking

kleppen aan de vleugels

De TU Del zegt de

Alleen al in thuisland Zuid-Korea worden 60.000

tussen de Nederlandse

wél praktisch verticaal

onderzoeksresultaten en

oled-tv’s vervangen. Hoeveel het er in Nederland

Kustwacht, de Konink-

opstijgen en landen; de

opgedane kennis te gaan

zijn, is ons niet bekend.

lijke Marine en de TU

drone hee hiervoor dus

gebruiken om de com-

Het lijkt erop dat 55inch-oled-tv’s van LG geen last

Del hee geleid tot een

ook veel minder ruimte

merciële luchtvaart te

hebben van het potentiële probleem. Modellen van

waterstofdrone die bijna

nodig. De accu wordt

verduurzamen. Waterstof

65 inch en groter die in 2020 geproduceerd zijn,

verticaal kan opstijgen

tijdens het vliegen opge-

is namelijk een duur-

staan ook niet op LG’s vervangingslijst en lijken dus

en landen. Waterstof-

laden met waterstof.

zamere brandstof dan

eveneens in orde.

drones bestaan al langer,

De partijen claimen

fossiele brandstoffen.

maar vliegen doorgaans

dat de drone tijdens

De drone hee een

langzaam en hebben veel

testvluchten ruim 3,5

waterstofcilinder van

ruimte nodig om op te

uur vloog en daar-

6,8 liter, een druk van

stijgen en te landen. Dat

om geschikt is om de

300 bar en een brand-

kost weer veel energie,

kustwacht of marine te

stofcel van 800 wa . De

waardoor de drones min-

helpen bij inspectie- en

spanwijdte van de drone

der lang kunnen vliegen.

verkenningsvluchten.

beslaat drie meter en het

Het nieuwste model

De vernieuwde stijg- en

gewicht bedraagt 13 kilo.

heet de Nederdrone en

landmethode helpt

Twaalf motoren drijven

kan dankzij een accu en

hierbij.

de Nederdrone aan.

6

PCM01_p006-009_Bootsector (EW).indd 6

30/11/2020 15:32

BOOTSECTOR

THE GOOD, THE BAD AND THE UGLY ELKE MAAND ZIJN ER WEL BEDRIJVEN OF INSTELLINGEN DIE POSITIEF OF JUIST (ONBEDOELD) NEGATIEF IN HET NIEUWS KOMEN. WIE VIELEN ONS DEZE MAAND OP?

GOOD

BAD

UGLY

MICROSOFT BETEUGELT WINDOWS UPDATEGEDRAG

SONY’S ‘PS5-TV’ WERKT NOG NIET GOED MET PS5

DEFENSIE BERISPT NA GEHEIME INLICHTINGENOPERATIE

Microso sleutelt voort-

Sony bracht zichzelf in

Defensieminister Ank

durend aan Windows

november in verlegenheid

Bijleveld hee de Tweede

10, en niet altijd op een positieve

toen bleek dat een van zijn belang-

Kamer tekst en uitleg gegeven over een

manier. Deze keer verandert er wél

rijkste televisies niet goed werkt met

geheim experiment van de Landmacht,

iets positiefs, en wel specifiek aan

de (eveneens van Sony a omstige)

dat allerlei gegevens verzamelde over

Windows Update. Windows installeert

PlayStation 5. De Bravia XH90 is

maatschappelijke ontwikkelingen. Het

niet langer automatisch optionele

volgens Sony ‘Ready for PlayStation

recent opgerichte Land Information

driver-updates via Windows Update.

5’, waarmee de fabrikant bedoelt dat

Manoeuvre Centre (Limc) volgde maan-

Dat doe je sinds 5 november (Windows

de tv geschikt is voor 4K-gaming met

denlang groepen als Viruswaarheid,

10 versie 2004 en nieuwer) via de Opti-

120 frames per seconde. Ona anke-

De Andere Krant en de gele hesjes.

onele sectie van Windows Update. Een

lijke tests wezen echter uit dat het

Ook werden kritische nieuwsmedia

verbetering voor wie graag de controle

beeld in deze modus waziger oogt dan

als Jensen.nl gevolgd. NRC bracht

over zijn computer houdt, stelt Micro-

op concurrerende tv’s van Samsung

de werkwijze van Limc aan het licht.

so . De optionele driver-updates zijn

en LG. De XH90 hee hier ook last

Hoewel Defensie de activiteiten als nor-

namelijk niet altijd beter dan de vorige,

van met full hd op 120 Hz. Sony gaf

maal afschildert, zijn privacyexperts

en soms heb je ze niet nodig. Een

eerst aan dat je hier niets van merkt

en politici verontwaardigd over de

aandachtspunt is dat je handmatig de

en dat het zo hoort, maar gooide zo

werkwijze. Defensie mag niet op eigen

driver-installatie moet goedkeuren als

alleen maar olie op het vuur. Een

houtje gegevens van Nederlanders ver-

je een apparaat aansluit dat geen auto-

paar dagen later kwam er daarom een

zamelen; die taak is weggelegd voor de

matische drivers in Windows Update

nieuwe verklaring: Sony werkt aan

politie en inlichtingendiensten AIVD

hee . Het plug-&-play-principe lijkt dus

een so ware-update die de problemen

en MIVD. Extra kwalijk is dat Defensie

niet meer te bestaan. Overigens geldt

moet verhelpen

nogal geheimzinnig opereerde en niets

deze wijziging in Windows Update niet

deed met de kritiek van eigen juristen.

voor zakelijke gebruikers, maar alleen

De vraag is dan ook: is een berisping

voor consumenten.

genoeg om herhaling te voorkomen?

NR. 01 - JANUARI 2021

PCM01_p006-009_Bootsector (EW).indd 7

WWW.PCMWEB.NL

7

30/11/2020 15:32

BOOTSECTOR

AANJAGER

DREIGEND TEKORT?

RASPBERRY PI VOOR EEN GROTER PUBLIEK

TWEEDE KAMER HEEFT ICT-POLITICI NODIG

De meeste technisch onderlegde computeraars zijn bekend met de Raspberry Pi en Linux, maar een grote groep hobbyisten is dat niet (genoeg). Om de Raspberry

TIJDLIJN

Pi en het Linux-besturingssysteem aantrekkelijker te maken voor een breder publiek, heeft de Raspberry Pi Foundation onlangs de Pi 400 uitgebracht. Dit is in feite

4 JUNI 2019

28 MEI 2020

OKTOBER 2020

een Raspberry Pi 4, verpakt in een compact toetsenbord.

De Tweede Kamer

De tijdelijke com-

Vier ‘ict-politici’

Die fungeert ook meteen als kast om de onderdelen

neemt een motie

missie publiceert

(Kees Verhoe-

van de Pi te beschermen. In de doos zit eveneens een

aan om een tijde-

haar eindrapport

ven, Kathalijne

usb-c-stroomkabel, een hdmi-kabel, een papieren begin-

lijke commissie

en beveelt onder

Buitenweg, Chris

nersgids en een micro-sd-kaartje met Linux vooraf geïn-

Digitale toekomst

meer aan een

van Dam en Jan

in te stellen.

vaste commissie

Middendorp)

op te tuigen.

keren in 2021 niet

stalleerd. Hobbyisten kunnen dus meteen aan de slag.

De Pi 400 heeft diverse usb-a-poorten, twee micro-­hdmi-

terug.

aansluitingen, een ethernetpoort en dus een microsd-kaartslot. Wie de Raspberry Pi voldoende onder de knie heeft, kan ook gebruikmaken van de 40pins-gpio-­ aansluiting. De Pi 400 heeft 4 GB werkgeheugen, een Broadcom BCM2711-processor en is geschikt voor wifi 802.11ac op 2,4 en 5 GHz. De Pi 400 inclusief toebehoren kost zo’n 99 euro.

SMILE!

VOOR- EN NADELEN

CAMERA BEBOET APPENDE AUTOMOBILIST

MACS MET EIGEN ARM-PROCESSOR Apple heeft in november zijn

cessor veel krachtiger en energie-

eerste Macs met een eigen, op

zuiniger is dan Intel-chips. Daar-

Het Openbaar Ministerie heeft

bij auto’s met een panoramadak

ARM-gebaseerde processor

om heeft de nieuwe MacBook Air

een manier gevonden om

en cabrio’s is er immers geen dak

aangekondigd en uitgebracht.

geen actieve koeling meer nodig

smartphonegebruik tijdens het

dat iemands gezicht verbergt.

Het gaat om een MacBook Air,

én gaat de accu tot zes uur langer

autorijden efficiënter te beboe-

Volgens het OM zijn de camera’s

MacBook Pro en Mac mini. Ze

mee als je video’s kijkt.

ten. Sinds half november zet

geschikt voor alle omstandighe-

draaien alle drie op de splin-

Op deze Macs kun je bovendien

het OM camera’s in die langs of

den, werken ze zowel overdag als

ternieuwe Apple M1-processor.

iOS- en iPadOS-apps en -games

boven een weg foto’s maken van

in het donker en zijn ze ‘makke-

­Apple kondigde eerder dit

draaien, want die apparaten ge-

alle automobilisten. De slimme

lijk te verplaatsen’. Op deze foto

jaar aan te gaan stoppen met

bruiken al langer een ARM-pro-

camera herkent wanneer de

van het OM zie je de camera’s in

Intel-processors in zijn Macs.

cessor. Ook kun je eenvoudiger

bestuurder een smartphone in

actie. Hoeveel ­camera’s het OM

Modellen met een ­Intel-chip

Linux-distributies draaien via

zijn hand heeft en stuurt die foto

heeft gekocht en waar het gaat

gebruiken de x86-architectuur,

virtualisatie. Een aandachtspunt

door naar het Centraal Justitieel

controleren, is onbekend. Agen-

terwijl de nieuwste Macs de

is dat de MacBook Air en Pro met

Incassobureau. Een medewerker

ten kunnen ze in principe elke

ARM-architectuur gebruiken.

M1-processor maar één externe

bepaalt of de camera het bij het

dag ergens anders neerzetten.

Het voornaamste nadeel van

monitor kunnen aansturen. De

juiste eind had en stuurt in dat

deze technische wijziging is dat

Mac mini is geschikt voor twee

geval een boete van 240 euro

ontwikkelaars hun programma’s

externe monitoren, maar dan

naar de automobilist. Die kan

geschikt moeten maken voor

moet de tweede wel via hdmi

bij twijfel de foto opvragen en in

de nieuwe architectuur. Daar

worden aangesloten. Omdat

beroep gaan.

zijn ze nu druk mee bezig. Tot

Macs met een Intel-processor wél

Het OM claimt dat de camera

die tijd draai je programma’s

twee externe monitoren kunnen

vanwege zijn schuine positie niet

via de x86-emulatie Rosetta. De

aansturen, lijkt het aan de M1-

het gezicht van de bestuurder

overstap brengt ook voordelen

chip te liggen. De MacBook Air

vastlegt, maar alleen de armen

met zich mee. Uit onafhankelijke

start bij 1.129 euro, de Pro bij 1.449

en handen. Dat betwijfelen we:

benchmarks blijkt dat de M1-pro-

euro en de Mac mini bij 799 euro.

8

PCM01_p006-009_Bootsector (EW).indd 8

30/11/2020 15:32

BOOTSECTOR

Ict speelt een steeds grotere rol

rijkste Kamerleden hebben

politici staan te springen om

de Tweede Kamer een vaste

in onze samenleving, waardoor

onlangs aangegeven zich niet

de Kamer te betreden (denk bij-

commissie Digitale toekomst

ict-onderlegde politici belangrij-

herkiesbaar te stellen. Ze ver-

voorbeeld aan Lucille Werner),

gaat aanstellen. De grote vraag

ker zijn dan ooit.

laten de Tweede Kamer na de

lijkt het merendeel weinig van

is wie daarin zal plaatsnemen.

In de Tweede Kamer zit er een

verkiezingen in maart.

ict af te weten.

We ze en de belangrijkste data

aantal, maar de vier belang-

Hoewel er genoeg aspirant-

Het enige lichtpuntje is dat

op een rijtje.

15 OKTOBER 2020

9 NOVEMBER 2020

17 MAART 2021

MAART 2021

De Tweede Kamer

De Stichting Tegen

We gaan naar de stem-

De vaste commissie

neemt een motie aan

Hackbare Verkiezingen

bus om te bepalen wie

Digitale toekomst wordt

om een vaste commissie

stelt dat de computers

er in de Tweede Kamer

na de verkiezingen

Digitale toekomst in te

die de stemmen tellen te

komen.

geïnstalleerd.

stellen.

hacken zijn.

CONCURRENTIE VOOR NVIDIA

OPGELET!

AMD’S RADEON 6000-VIDEOKAARTEN

GRATIS STACK STOPT: DOWNLOAD JE DATA

De afgelopen maanden domi-

alternatief voor de RTX 3070,

neerde Nvidia het nieuws met

terwijl de RX 6800 XT beter moet

zijn GeForce RTX 3000-video-

zijn dan de RTX 3080. Ona an-

De Nederlandse clouddienst

kun je verhuizen naar een an-

kaarten, die een indrukwekkende

kelijke reviews geven aan dat de

Stack stopt op 10 februari 2021

dere clouddienst, van Google

prijs-kwaliteitverhouding bieden,

videokaarten minstens even snel

met zijn gratis accounts. Alle

One tot Apple iCloud of iets

maar ook slecht leverbaar zijn.

zijn en op sommige punten inder-

gegevens worden op die datum

heel anders.

Grote concurrent AMD hee nu

daad beter presteren dan Nvidia’s

verwijderd.

TransIP kwam in september

ook zijn nieuwste videokaarten

aanbod. De RX 6900 XT concur-

Dat is treurig nieuws voor

en oktober dit jaar in het

uitgebracht. Het gaat om de

reert met de RTX 3090. Alle drie

de 250.000 Nederlandse en

nieuws omdat defecte schijven

Radeon RX 6000-serie, die bestaat

de AMD-kaarten zijn gebaseerd

Belgische gebruikers, die met

ertoe leidden dat tientallen

uit de RX 6800, RX 6800 XT en RX

op de nieuwe Navi 21-gpu en

zo’n account 1 TB gratis opslag-

gratis Stack-gebruikers een

6900 XT. De eerste twee kosten

hebben 16 GB gddr6-geheugen.

ruimte tot hun beschikking

deel van hun data voor altijd

respectievelijk 599 en 669 euro,

AMD wil vooral gamers aanspre-

hebben. TransIP – dat Stack

kwijt zijn.

terwijl AMD nog moet aangeven

ken, een doelgroep die Nvidia ook

exploiteert – wil na twee

hoe duur de RX 6900 XT wordt.

op het oog hee . AMD bracht

recente kwaliteitsproblemen

In de VS kost hij 999 dollar.

onlangs ook zijn nieuwste proces-

niet meer verder met de gratis

AMD prijst de RX 6800 aan als

sors uit in de Ryzen 5000-serie.

variant. Dat is opvallend, want na de start in 2015 beloofde het bedrijf dat er altijd een gratis Stack-versie zou blijven.

Die belo e is blijkbaar in de prullenbak verdwenen.

TransIP raadt gratis Stack-gebruikers aan tijdig te upgraden naar een betaald abonnement of hun data te downloaden. Zo

NR. 01 - JANUARI 2021

PCM01_p006-009_Bootsector (EW).indd 9

WWW.PCMWEB.NL

9

30/11/2020 15:32

DECENTRALIZED FINANCE

Decentralized finance als vervanger van traditionele financiële diensten ROBERT HOOGENDOORN

BANKIEREN ZONDER BANK

BEGIN 2020 STOND DECENTRALIZED FINANCE NOG IN DE KINDERSCHOENEN EN BIJNA NIEMAND WAS ERMEE BEZIG. TIEN MAANDEN LATER HEBBEN GEBRUIKERS MEER DAN TIEN MILJARD DOLLAR AAN CRYPTOMUNTEN IN DEZE DIENSTEN GESTOPT. HIERMEE VOEDEN ZE DE MOGELIJKHEID OM MUNTEN TE WISSELEN EN GELD TE LENEN, ALLEMAAL ZONDER DAT ER EEN TUSSENPERSOON OF GECENTRALISEERDE ORGANISATIE AAN TE PAS KOMT.

10

PCM01_p010-015_Achtergrond - Decentralized finance (SvW).indd 10

30/11/2020 15:32