Ct12 2014 issuu preview

Zet Linux naast Windows

Installeer Ubuntu op een tweede harde schijf WORKSHOP

HÉ T ANT WOORD OP AL JE TECH-VRAGEN

OneNote

Haal alles uit je notitiesoftware met deze tips

Test: 7 super moederborden

Maak de allersnelste pc met Haswell-E-modellen

ALLES OVER

WINDOWS Update je drivers automatisch Nooit meer last van verouderde versies

Feestdagenspecial

10

+

INSTALLATIE EN PRAKTISCHE TIPS

Vernieuwd en vertrouwd tegelijk

Online winkelen: de beste shoptips + 15 apps voor Sint en Kerst € 6,20 NR. 12 2014

DRONES MOGELIJKHEDEN, VOORDELEN EN REGELS

Een uitgave van

R ta L VE igi A LIE T /d I ? .nl DIG LY aal ONtertot u mp co w.

ww

OOK NEES PROEFABON LEZEN

IBLS T A R G ET, OP HUN TA

NE EN SMARTPHO !

COMPUTER

ONTVANG 3 EDITIES VOOR € 10

DIT PROEFABONNEMENT STOPT AUTOMATISCH; JE ZIT DUS NERGENS AAN VAST

Regel het direct op www.computertotaal.nl/proef Of bel tijdens kantooruren +31 (0) 161- 45 94 55

al

PROBEER NÚ VRIJBLIJVEND!

VOORWOORD december 2014

WINDOWS VEREDELD

D

e dooie mus van Windows 8 maakt

Het uitkomen van een nieuw besturingssysteem is

momenteel plaats voor zuchten van

een mooie gelegenheid om je pc te upgraden. Daarom

verlichting om Windows 10. De ver-

besteden we in dit nummer aandacht aan een schit-

warrende interface is aangepast en

terende optie daarvoor: de moederborden voor de

het startmenu is weer terug. Doordat

razendsnelle Haswell E-processors. We testten er 7

Windows 10 zo vertrouwd overkomt, wint Micro-

en als je die combineert met een nieuwe processor en

soft het door Windows 8 verspeelde vertrouwen er

Windows 10, heb je volgend jaar de snelste Windows-pc

waarschijnlijk mee terug. Het duurt nog een klein jaar

aller tijden in huis.

voordat het besturingssysteem echt beschikbaar komt, maar het is verleidelijk om de nu testversie te installeren, bijvoorbeeld op een oude pc of gewoon naast je reguliere besturingssysteem. Wij laten je zien hoe je dat het beste kunt aanpakken en hoe je de valkuilen kunt vermijden. Bovendien vertellen we hoe je veilig met de bètaversie kunt werken. Microsoft registreert namelijk al je toetsaanslagen om Windows 10 te kunnen verbeteren en de microfoon van je pc staat ook open. Je wilt niet dat je privÊgegevens bij Microsoft of hackers terechtkomen.

Robert Theunissen Hoofdredacteur

SPOTLIGHT Joris Peterse

Robert Theunissen

Theske Slijkerman

Jeroen Boer

Jeroen de Jager

Redacteur

Hoofdredacteur

Eindredacteur

Hardwareredacteur

Hoofdredacteur online

HTC staat bekend om

Vroeger bediende je

Als je naast technologie

Nokia maakt geen tele-

Ik heb altijd last met

zijn smartphones, maar

muzieksoftware met je

ook van zeilen houdt,

foons meer en heeft wel-

in-ear-koptelefoons.

toonde onlangs een ca-

muis of toetsenbord.

moet je de app Volvo

licht daarom de (offline)

Eigenlijk zitten alleen de

mera. De HTC RE Camera

Tegenwoordig kan het

Ocean Race 2014-15 op

navigatie-app 'Here'

StayHear-modellen van

is een 13megapixel-

ook door met je han-

je smartphone of tablet

beschikbaar gemaakt

Bose bij mij lekker. Daar

actiecamera in de vorm

den te zwaaien. Met de

met iOS of Android in-

voor Android. Samsung-

is nu een nieuwe serie

van een periscoop. Het

Source Audio Hot Hand

stalleren! Je kunt hier live

gebruikers kunnen het

van: de SoundSport kan

beeld krijg je te zien op je

USB, die je als een ring

op heel fraaie wijze de

(exclusief) gratis down-

ook tegen zweet/vocht.

smartphone.

om je vinger draagt.

race bijhouden.

loaden via GALAXY Apps.

Handig als het nat is!

Computer!Totaal 12 2014

9

De volgende editie van Computer!Totaal verschijnt op 19 december 2014

CO L O F O N Nr. 12 2014

Hoofdredacteur Robert Theunissen (robert@computertotaal.nl) Eindredactie José Pauty (jose@computertotaal.nl), Emke Slijkerman, Theske Slijkerman (theske@computertotaal.nl) Redactie Jeroen Boer (hardware) (jeroenb@computertotaal.nl), Joris Peterse (software) (joris@computertotaal.nl) Online Jeroen de Jager (hoofdredacteur online) (jeroen@computertotaal.nl), Elmar Rekers (elmar@computertotaal.nl) Vormgeving Aico Turba (art director), Bert Sluyter, Wonderworks Medewerkers Robbert Brus, Koen Crijns, Ignace de Groot, Maikel Dijkhuizen, Justin Doornekamp, Martin Gijzemijter, Harry Hol, Lennart Koster, Evi Maquoi, Robbin Ooijevaar, Michiel de Roode, Dirk Schoofs, Edmond Varwijk, Richard Veenstra, Koen Vervloesem Advertentie-exploitatie Merijn Contant, Marcel Schaper, Eva Groot Telefoon: +31 (0)20 758 5967 Fax: +31 (0)20 758 5855 sales@idg.nl Marketing Marianne Kellner, Boudewijn Muijser, Gwenny Bonimbie, Tanja van Bladeren Productie Erik Peelen Technische realisatie & distributie Senefelder Misset, Doetinchem (druk); Betapress (distributie Nederland); AMP (distributie België) Uitgever Michiel Karssen Directeur Robert van Loon Telefoon redactie Werkdagen van 9.00 tot 17.00 uur Telefoon: +31 (0)20 758 5955 Fax: +31 (0)20 758 5855 E-mail redactie algemeen redactie@computertotaal.nl E-mail persberichten persinfo@computertotaal.nl Internet www.computertotaal.nl Postadres IDG Nederland T.a.v. Computer!Totaal Postbus 20646 1001 NP Amsterdam Bezoekadres Transformatorweg 80 1014 AK Amsterdam

INHOUD ALLES OVER

WINDOWS

10 Vernieuwd en vertrouwd tegelijk

+

INSTALLATIE EN PRAKTISCHE TIPS

PAGINA 18

Abonnee Service-Center Betapress Abonnementen Services Telefoon: +31 (0)161-45 94 55 Adres: Antwoordnummer 16053, 5100 VJ Gilze Abonnement Computer!Totaal De prijs voor een jaarabonnement (12 edities print én digitaal, plus 8 digitale specials) op Computer!Totaal bedraagt per 1 oktober 2014 € 64,50. Een digitaal jaarabonnement (12 edities digitaal, plus 8 digitale specials) op Computer!Totaal bedraagt per 1 oktober 2014 € 54,50. Na de eerste abonnementsperiode wordt het abonnement stilzwijgend voortgezet voor onbepaalde tijd. Vanaf dat moment is het abonnement opzegbaar met inachtneming van een opzegtermijn van 1 maand. Je opzegging ontvangen wij bij voorkeur telefonisch, maar je kunt ook per e-mail of brief opzeggen. Voor toezending van een papieren factuur wordt € 2,- per factuur in rekening gebracht. In verband met de hoge verzendtarieven zijn wij genoodzaakt voor bezorging buiten Nederland een toeslag voor verzendkosten door te berekenen. Voor meer informatie over abonnementen kun je contact opnemen met Betapress Abonnementen Services, antwoordnummer 16053, 5100 VJ Gilze, telefoonnummer +31 (0)161-45 94 55. © IDG Nederland. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Hoewel aan Computer!Totaal uiterste zorg is besteed, aanvaarden de redactie noch de uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in het blad en/of op de website. Prijzen vermeld op de redactionele pagina’s in deze uitgave zijn richtprijzen inclusief btw. ISSN: 0927-2739

ACHTERGROND

DRONES

Onbemande vliegtuigjes veroveren de harten van hobbyvliegers en beheersen de fantasie van velen. Maar wat is een drone precies, wat kun je ermee en wat mag je ermee doen?

PAGINA 68

INHOUD

Nr. 12 2014

TEST

MOEDERBORDEN HASWELL-E

Deze 7 geteste moederborden vormen de basis voor de allersnelste pc, met Intels nieuwste highend-platform Haswell-E. Pagina 30

MULTITEST

RUBRIEKEN

16 BLUETOOTHSPEAKERS

Gemakkelijk de muziek van je smartphone/tablet of van diensten als Spotify en Deezer luisteren met deze makkelijk mee te nemen speakers Pagina 36

6

Opening

9

Voorwoord + Spotlight

12

Update Nieuwe apparatuur & gadgets

TIPS & TRUCS

15 APPS VOOR DE FEESTDAGEN

45

Reviews 46

Sint is in het land en het is bijna Kerst. Heel wat

Freeware

voor te bereiden dus, en daar helpen deze apps voor

51

Software

Android en iOS je bij.

54

Apps

58

Games: FIFA 15

60

Hardware

Pagina 72

TIPS & TRUCS

15 HANDIGE COMMANDO’S

76

je taken sneller, beter of nauwkeuriger kunt uitvoeren

106

Snelstart iCloud Drive in Windows

Er zijn er heel wat commando’s beschikbaar waarmee via de opdrachtpromtpt.

Snelstart Draai VirtualBox vanaf usb-stick

Pagina 78

WORKSHOP

108

Helpdesk Vraag & antwoord

DUALBOOT MET UBUNTU

Creëer het perfecte huwelijk tussen Windows en Linux, door Ubuntu op een tweede harde schijf te installeren.

Pagina 82

WORKSHOP

SNEL NOTITIES MAKEN

Hoe je al je krabbels, geheugensteuntjes en notities in Microsoft OneNote opslaat leggen we je uit.

Pagina 88

BASISCURSUS

ONLINE WINKELEN

Moet je nog snel wat cadeaus voor de feestdagen aanschaffen? Of wil je zelf iets online bestellen? Weet dan dat je ook bij online winkelen allerlei rechten hebt!

Pagina 94

EXPERTCURSUS

GRATIS RASPBERRY PI MODEL B+ T.W.V. MAAR LIEFST € 32,70!

KIJK OP PAGINA 66 EN PROFITEER NU VAN DIT SUPERVOORDEEL!

UPDATE DRIVERS AUTOMATISCH

Drivers kunnen de oorzaak zijn van weigerende soft- en hardware. Met deze tips heb je nooit meer last van verouderde versies.

Pagina 100

Computer!Totaal 12 2014

11

W I N D O W S 10

ALLES OVER HET NIEUWE WINDOWS 10

7 + 8,1 8.1 = 10 Tijdens een persevenement in San Francisco deed Microsoft de volgende versie van Windows uit de doeken. De opvolger van Windows 8 wordt Windows 10. Tien?

Inderdaad, Microsoft slaat een nummertje over. Naar eigen zeggen omdat de release zo veelomvattend is.

Joris Peterse

18

W I N D O W S 10

E

r hangt voor Microsoft veel vanaf: Windows 10 moet weer een vertrouwde gebruiksomgeving aanbieden. Niet alleen op de pc, maar ook op tablets, de Xbox-spelcomputer én op

WINDOWS X

smartphones. Eigenlijk op alle apparaten met een scherm-

Toen de eerste testversie van Windows 10 uit de doeken werd gedaan,

doorsnede van tussen de 4 en 80 inch (grofweg tussen

was één ding duidelijk: de ontwikkelaars zijn erop gebrand om van

10 en 200 cm). Eigenlijk had Microsoft dit al voor ogen met Windows

Windows weer een vertrouwde gebruikersomgeving te maken. Voor

8, toen het Windows ook geschikt maakte voor aanraakschermen.

thuisgebruikers, maar ook voor de zakelijke markt, die over het alge-

Maar Windows 8 trok de ingezakte pc-markt niet uit het slob. Micro-

meen ook liever Windows 7 lijkt te verkiezen.

softs eigen Surface-tablets veroorzaakte verder een afschrijving van

Om de gebruiker weer een vertrouwde (werk)omgeving te bieden,

bijna een miljard dollar en het aanjagende effect voor andere tablets

wordt het uiterlijk aangepast aan het invoerapparaat waarop je werkt.

met Windows bleef uit. Windows Phones hebben vervolgens moeite

Gebruik je dus een pc of laptop met muis en toetsenbord, dan merk

marktaandeel (en daarmee de interesse van app-ontwikkelaars) te

je dat de pc gewoon met het bureaublad opstart. Het schermvul-

winnen en tot slot legt de Xbox One het qua verkoopcijfers ruim af

lende betegelde startscherm is nergens meer te vinden. De aanwe-

tegen de nieuwe aartsrivaal PlayStation 4. Je zou kunnen stellen dat

zige startknop leidt vertrouwd naar een startmenu, dat aan de lin-

Windows 10 een herkansing is voor het Windows 8 dat nooit populair

kerzijde directe snelkoppelingen biedt en aan de rechterzijde enkele

wist te worden.

Live-tegels laat zien die met Windows 8 geïntroduceerd werden. Deze Live-tegels zijn dynamische tegeltjes die zowel informatie tonen als een snelkoppeling zijn naar een app. Je kunt de grootte van het startmenu aanpassen, om eventueel meer Live-tegels kwijt te kunnen.

Eigenlijk wordt het startmenu van Windows 7 dus op handige wijze gecombineerd met de nieuwe mogelijkheden uit Windows 8(.1).

Windows 10 moet meer eenheid brengen tussen de Microsoft-apparaten en -diensten.

Windows 10 in een notendop: een bureaublad met een app, programma en startmenu.

WAAR IS WINDOWS 9?

Meteen na de aankondiging van Windows 10 ging de meeste discussie niet over het besturingssysteem zelf, maar over de versie-hinkstapsprong. Waarom geen Windows 9? De onderbouwing dat de release zo groot is dat een versie overgeslagen moet worden naar een rond getal klinkt als lege marketingbabbel. Hardnekkige geruchten doen de ronde dat het conflicten zou kunnen opleveren voor software die ook nog werkt op de oude Windows-versies 95 en 98. Sommige software kijkt bij het vaststellen van de versie vaak niet naar het volledige getal 95 of 98, maar enkel naar het getal 9 om te concluderen dat het om Windows 95 of 98 gaat.

Computer!Totaal 12 2014

Een (zelfbenoemde) Microsoft-ontwikkelaar vertelde op Reddit wellicht de ware reden voor de naam Windows 10.

19

TEST

Moederborden

VOOR HASWELL-E

OPSLAG De meeste fabrikanten vinden de tien in de X99-chipset aanwezige

Qua netwerkcontrollers komen we bij deze generatie gelukkig geen bud-

SATA 6Gbit/s-poorten (terecht) ruim voldoende: alleen op de ASUS X99

getkeuzes tegen: vrijwel alle borden bieden een Intel-controller. Realtek

Deluxe vinden we nog twee extra poorten terug. PCI Express-opslag (in

kan in dit segment kennelijk geen zaken doen met zijn netwerkchips. Ook

de vorm van SATA Express) is inmiddels ook ingeburgerd, deze verbin-

qua geluidschips wordt er vrijwel niet bespaard: op bijna alle borden zit

ding is sneller dan SATA en volgend jaar komen er SSD's op de markt

een Realtek ALC1150, de beste onboard geluidschip van het moment.

die hiervan gebruikmaken om zo betere prestaties te bieden. Alle fabri-

De MSI X99S SLI Plus is het enige bord met een wat mindere Realtek

kanten, op ASRock na, hebben op hun borden een SATA Express-con-

ALC892-geluidschip, maar knappe jongen die dat hoort.

nector geplaatst. Via deze standaard is het mogelijk om SSD's van 2,5 inch via PCI Express 2.0 x2 (1 GB/s) te verbinden. Ook de M.2-connec-

DRAADLOOS NETWERK

tors (in eerste instantie voor laptop-SSD's bedacht) vinden we op alle

Een veel toegepaste extra feature bij de duurdere borden is een 802.11ac

borden terug. M.2 biedt de mogelijkheid om vier PCI Express 3.0-lanes

WLAN-adapter. Er blijken twee voor de hand liggende keuzes: ofwel een

te gebruiken, wat neerkomt op 4 GB/s, bijna zeven keer sneller dan de

AC7260-controller (867 Mbit/s) van Intel, ofwel een 1300Mbit/s-con-

maximale doorvoersnelheid van SATA 6 Gbit/s. Waar ASRock, ASUS en

troller van een willekeurige andere fabrikant. De Intel-controller mag

MSI de aanwezige M.2-sloten inderdaad via vier PCI Express 3.0-lanes

dan wel niet de hoogst haalbare 802.11ac-snelheid bieden, hij staat

verbindt, doet Gigabyte dat met slechts twee PCI Express 2.0-lanes

wel bekend om zijn stabiele verbindingen en is geschikt voor Wireless

(1 GB/s). Aangezien er voor volgend jaar diverse PCI Express x4 SSD-

Display (WiDi), Intels implementatie van Miracast.

controllers zijn aangekondigd, is dat iets om rekening mee te houden.

CONNECTIVITEIT

GETEST We hebben de Intel X99-moederborden allemaal getest in combina-

Met de zes usb3.0-poorten die de X99-chipset standaard biedt, is alleen

tie met een Intel Core i7-5960X-processor, 16 GB Corsair Dominator

ASRock tevreden. ASUS, Gigabyte en MSI gebruiken ofwel extra control-

Platinum DDR4-geheugen (ingesteld op 2133 MHz), een OCZ Vertex

lers, ofwel onboard hubs om zelfs hun goedkoopste X99-borden van

4-SSD van 128 GB, een NVIDIA GeForce GTX 750 Ti-videokaart en een

minimaal vier externe en vier interne usb3.0-poorten te voorzien.

Corsair CX750M-videokaart. Alle tests hebben we uitgevoerd onder Windows 8.1 64 bit.

Computer!Totaal 12 2014

31

TEST

Moederborden

ASROCK X99 EXTREME4

S CO RE

De Extreme4 is ASRocks goedkoopste X99-moederbord en kost gemiddeld

Pluspunten › Betaalbaar

zo'n 229 euro. SLI en CrossFire is mogelijk, maximaal als drie kaarten

Minpunten

gelijktijdig, maar zodra je een M.2-SSD plaatst, kun je nog maar

› Standaard niet-

› Energiezuinig

maximaal twee kaarten gelijktijdig gebruiken. ASRock biedt

agressieve turbo

verder tien SATA-poorten en (uniek bij de X99-generatie)

› Geen SATA Express

een eSATA-poort. SATA Express ontbreekt, het bord biedt

› Relatief beperkt

wel M.2. Usb is beperkt tot exact wat Intel biedt: 6x usb 3.0 en 8x

aantal usb-

usb 2.0. Vermoedelijk om de ruimte op te vullen, vinden we nog twee

poorten

PS/2-aansluitingen bij het I/O-paneel. De Purity Sound 2-geluidskaart

SPECIFIC ATIE S Prijs € 229,-

bestaat uit een Realtek ALC1150-audiocodec, gecombineerd met Nichi-

Website www.asrock.nl

con condensators en een Ti NE5532-koptelefoonversterker. DTS Connect wordt door ASRocks drivers ondersteund. Het bord heeft twee BIOS-chips, maar verdere hardwarematige extra's ontbreken. ASRock heeft een wat minder agressieve Turbo-modus dan de rest en is qua prestaties daarom een tandje minder. Het energieverbruik is erg laag.

S CO RE Pluspunten › SATA Express én M.2 x4

Minpunten

ASUS X99-A

› Wat duurder dan

De X99-A is ASUS' X99-instapmoederbord. De gemiddelde prijs van 249

de concurrentie

euro is wel wat hoger dan die van de concurrentie. Het bordt biedt

› Overklokken met één druk op de

tien SATA 6Gbit/s-aansluitingen, aangevuld met SATA

knop

Express en een M.2-slot met vier lanes. De keuze voor een Intel-netwerkchip en een Realtek ALC1150-audio-

SPECIFIC ATIE S

codec juichen we toe. Usb3.0-poorten vinden we zes

Prijs € 249,Website www.asus.nl

keer extern en vier keer intern. Er kunnen maximaal drie videokaarten worden gecombineerd, of twee wanneer je een M.2-SSD plaatst. Extra features zijn onder meer onboard knoppen voor power, reset en clear-CMOS, en een display met foutcodes. Voor onervaren overklokkers heeft het bord twee schakelaars waarmee je heel simpel de

REDACTIE

TIP

cpu in twee standen kunt overklokken en waarmee je het geheugen direct op XMP-instellingen kunt zetten. De socket die ASUS op zijn X99-moederborden gebruikt, heeft meer pinnen: deze zogenoemde OC Socket biedt doorgewinterde overklokkers een klein voordeeltje, voor normale gebrui-

DECEMBER

kers maak het niets uit.

2014

ASUS X99-DELUXE De X99 Deluxe is ASUS' topmodel in de standaardreeks X99-borden. Het

S CO RE Pluspunten › Meeste SATA-,

bord biedt 3-weg SLI/CrossFire, 12x SATA, 2x SATA Express, 1x M.2 x4, 16x usb 3.0 (inclusief twee hubs), 2x Intel gigabit-LAN,

Minpunten

1300Mbit/s 802.11ac-WLAN en een Realtek ALC1150-

› Prijzig

geluidskaart. Deze uitrusting wordt door geen enkel

SATA Express- en

ander bord geëvenaard. Ook dit bord heeft de onboard

M.2-sloten › 2x gigabit-LAN › 1300Mbit/s 802.11ac-WLAN › 16x usb 3.0

power-, reset- en overklokknoppen. Opvallend is dat

BEST GETEST

Website www.asus.nl

32

ASUS qua ruimte-indeling in de knoei kwam. In de meeste luxere kasten zal dat niet tot problemen leiden, maar fraai is anders. Nog zeker het vermelden waard: in de doos van de X99 Deluxe vinden we een extra M.2 naar

SPECIFIC ATIE S Prijs € 372,-

je een M.2-SSD rechtop moet plaatsen, vermoedelijk omdat

DECEMBER 2014

PCI Express-adapter geschikt voor vier lanes. Dankzij deze 'Hyper X4'-kaart kun je dus een tweede snelle M.2-SSD plaatsen. Ook dit bord biedt uitstekende prestaties.

TEST

Bluetoothspeakers

DRAADLOOS GENIETEN VAN MUZIEK Test: 16 bluetoothspeakers

Je smartphone en tablet staat waarschijnlijk vol met muziek en dankzij diensten als Spotify en Deezer kun je zelfs oneindig luisteren. Een bluetoothspeaker is in meerdere opzichten een handige oplossing om naar die muziek te luisteren. Deze apparaatjes zijn eenvoudig aan te sluiten, makkelijk mee te nemen en dankzij een ingebouwde accu breed inzetbaar.

Justin Doornekamp, Lennart Koster en Jeroen Boer

J

36

e smartphone en tablet zijn mobiele apparaten en je zit er waar-

NADELEN

schijnlijk niet op te wachten om er kabels op aan te sluiten. Muziek

Bluetooth is door zijn brede verspreiding erg handig, maar heeft des-

spelen we dus het liefst draadloos af en dan is bluetooth tegen-

ondanks een aantal nadelen. Zo heeft de technologie een beperkt

woordig een goede optie. In het verleden was de geluidskwaliteit via

bereik en moet je met het toestel waarmee je de muziek afspeelt in de

bluetooth niet fantastisch, maar tegenwoordig is de geluidskwaliteit

buurt blijven van de luidspreker. In de praktijk kun je een meter of tien

via het bluetoothprofiel A2DP heel aardig. Er wordt bij de standaard

als veilige grens beschouwen. Loop je met je telefoon of tablet verder

audiocodec wel compressie gebruikt, maar voor simpele bluetooth-

van de luidspreker af, dan kan de muziek gaan haperen. Omdat muziek

speakers voldoet de geluidskwaliteit van deze compressie ruim-

direct wordt gestreamd vanaf bijvoorbeeld je smartphone of tablet, is

schoots. Duurdere luidsprekers hebben baat bij een betere audiocodec

een ander nadeel dat de accu van je smartphone of tablet sneller leeg-

als apt-X. Een dergelijke codec moet overigens ook door je smartphone

loopt. Bluetooth is daarnaast niet geschikt om in meerdere kamers

of tablet ondersteund worden. De versie van bluetooth maakt voor de

tegelijkertijd te luisteren. Ben je op zoek naar een multiroom-achtige

luidsprekers niet zo heel veel uit, al zorgt ondersteuning voor bluetooth

oplossing, dan heb je meer aan een luidspreker die gebruikmaakt van

4.0 op zowel de luidspreker als je smartphone of tablet voor een lager

wifi via een DLNA- of AirPlay-luidspreker of een multiroom-oplossing

energieverbruik, waardoor de speelduur wat langer wordt.

als Sonos.

UNIVERSEEL

EXTRA MOGELIJKHEDEN

Het grote voordeel van bluetooth is dat de technologie bijna univer-

Iedere bluetoothluidspreker is eenvoudig te koppelen, maar er zijn wel

seel is. Vrijwel alle smartphones en tablets zijn voorzien van blue-

verschillen in gebruiksgemak. Zo zijn sommige modellen voorzien van

tooth en het is eenvoudig om een laptop of pc uit te breiden met

knoppen om te wisselen tussen liedjes, al heb je dat wellicht niet nodig

bluetooth als dat nog niet standaard aanwezig is. Het koppelen van

omdat je alles met je smartphone wilt regelen. Daarnaast bevatten

een apparaat met een bluetoothspeaker is niet moeilijk en met NFC

veel bluetoothluidsprekers een ingebouwd microfoontje, waardoor je

is het zelfs nog eenvoudiger (zie kader ‘Nog makkelijker met NFC’).

ze als handsfree-set kunt gebruiken om te bellen. Tot slot heeft door-

Wij hebben zestien bluetoothluidsprekers voor je getest die we in dit

gaans iedere bluetoothluidspreker ook een 3,5mm-geluidsingang,

artikel vergelijken. Op onze website hebben we voor iedere luidspre-

zodat je ook apparaten zonder bluetooth zoals een mp3-speler ook

ker een uitgebreide review gepubliceerd waar we dieper op de luid-

kunt gebruiken. Zit je overigens verlegen om energie, dan is de 3,5mm-

spreker ingaan, zodat je meer kunt lezen als je een aantal interes-

geluidsingang ook interessant voor je telefoon. Zowel je luidspreker als

sante modellen hebt uitgekozen.

telefoon gaan langer mee bij deze bekabelde geluidsverbinding.

TEST

Bluetoothspeakers

FRESH ‘N REBEL ROCKBOX CUBE De Rockbox Cube is een compact, minimalistisch vormgegeven

S CO RE

luidsprekertje dat een kubusachtige vorm heeft. De Cube overtuigt nergens echt als bluetoothspeaker. Het geluid wat uit het boxje komt, is bijvoorbeeld zeer middelmatig te noemen. Op hogere volumes is de muziek eigenlijk niet om aan te horen. Het geluid

Pluspunten

› Audiokwaliteit

› Redelijk bestand

› Batterijduur

tegen vocht en zand

knarst en schuurt alsof de audiokwaliteit van de nummers te wensen overlaat. Als je het volume lager zet, dan is een groot deel van dit probleem verholpen. Omdat er dan niet veel geluid uit de luidspreker komt, valt er geen feestje te bouwen met de Rockbox Cube. Ook op de levensduur van de batterij valt met 6,5 uur wat tegen. Wel is het opladen van het apparaatje in slechts dertig minuten gebeurd. Vergeleken met andere Fresh ‘n Rebel-speakers lever je relatief veel geluidskwaliteit in wanneer je kiest voor deze muziekkubus. Zelfs als je andere concurrenten met een vergelijk-

Minpunten

› Compact

SPECIFIC ATIE S Prijs € 29,99 Vermogen 3 watt Accuduur Ongeveer 6,5 uur Mogelijkheden Handsfree-functionaliteit, 3,5mm-lijningang Gewicht 120 gram Afmetingen 5 x 5 x 5 cm Uitgebreide review http://ct.link.idg.nl/frrc

baar prijskaartje ernaast legt.

WAVEMASTER MOBI-2

S CO RE

De MOBI-2 heeft een grappig trucje. De onderkant van

Pluspunten › Formaat

Minpunten › Geluidskwaliteit

› Ingebouwde geluidskabel › Meegeleverde hoes › Prijs

SPECIFIC ATIE S Prijs € 37,95 Vermogen 3,8 watt Accuduur Ongeveer 5 uur Mogelijkheden 3,5mm-geluidsingang Gewicht 110 gram

de speaker klap je namelijk uit als je hem wilt gebruiken.

Dit zorgt voor een grotere klankkast, wat de kwaliteit ten goede komt. Op de rand van dit uitgeklapte deel van de speaker vind je de aan/uit-knop en de micro-usb-ingang.

Onderop zit een 3,5mm-geluidskabeltje van een paar centimeter. De kabel is wat kort, maar je hebt de kabel wel altijd bij je. Dit is ideaal als je een apparaat zonder bluetooth wilt aansluiten of als je de batterij van de speaker of van je apparaat wilt sparen. De grootte van de speaker heeft wel invloed op de geluidskwaliteit. Die valt namelijk wel tegen. De speaker heeft weinig ruimte om de lage tonen goed te vormen, ook als je de speaker

Afmetingen 8 x 8 x 3,8 cm

uitklapt. In Nederland wordt Wavemaster gedistribueerd

Uitgebreide review http://ct.link.idg.nl/wm2

door Edifier, waardoor de luidspreker bij veel winkels te koop is als Edifier Wavemaster MOBI-2.

NOG MAKKELIJKER MET NFC Verbinding maken met een bluetoothspeaker is niet moeilijk. Je dient de luidspreker in een koppelmodus (ook wel pairen genoemd) te zetten, waarna je hem via de bluetoothinstellingen van je telefoon of tablet kunt vinden. Vervolgens koppel je je telefoon of tablet met de luidspreker, waarbij je soms een pincode moet invullen (doorgaans is dit 0000). Je hoeft dit koppelen maar één keer te doen.

Dankzij NFC (Near Field Communication) wordt het koppelen nog makkelijker. NFC is een draadloze communicatiemethode voor heel kleine afstanden van hooguit een paar cm, waarmee gegevens in twee richtingen kunnen worden uitgewisseld. NFC wordt bijvoorbeeld gebruikt in de OV-chipkaart en bij het contactloos betalen dat banken momenteel invoeren. Bij bluetoothspeakers wordt NFC als een toevoeging gebruikt die het handmatig zoeken naar en pairen met bluetoothspeakers vervangt. Je tikt met je smartphone of tablet met NFC de luidspreker met NFC aan, waarna de verbinding automatisch wordt opgezet. Vervolgens kun je via bluetooth je muziek streamen.

Computer!Totaal 12 2014

Apparatuur die NFC ondersteunt, zoals deze Sonysmartphone, is doorgaans voorzien van een NFC-logo.

37

GRATIS RASPBER T.W.V.

€ 32,70

VOLLEDIGE COMPUTER DIE KLEINER IS DAN JE HAND ARM-processor 700 MHz 512 MB RAM 4 usb-poorten zodat je meer apparaten kunt aansluiten MicroSD-slot HDMI-connector voor FullHD-video

* Abonnees kunnen deze Raspberry Pi model B+ voor € 27,50 (incl. verzendkosten) bestellen via www.computertotaal.nl/abonneevoordeel

RY PI MODEL B+ Neem nu een voordelig jaarabonnement op Computer!Totaal en ontvang geheel gratis de nieuwe Raspberry Pi model B+ t.w.v. € 32,70 Bovendien krijg je als abonnee: Elke maand het magazine thuis voordat het in de winkel ligt Het magazine ook geheel gratis op je tablet, smartphone en computer 8 digitale specials per jaar t.w.v. € 21,52 Hoge kortingen via abonneevoordeel Nu tijdelijk gratis alle verschenen nummers uit 2013 én 2014 op je tablet, computer en smartphone

SUPER AANBIEDING

NU VAN € 97,29 VOOR

€ 64,50

+

excl. € 3,95 verzendkosten

++

REGEL HET DIRECT WWW.COMPUTERTOTAAL.NL/RASPBERRY of bel met +31 (0) 161-45 94 55

!

TIPS & TRUCS

15 apps voor de feestdagen

06

09

JOP’S SINTERKLAAS PUZZELS Prijs: € 0,99 (Android), € 0,89 (iOS)

Van Jop de Giraf zijn er al een

heleboel apps beschikbaar. In deze the-

CHICKEN INVADERS 3 XMAS Prijs: Gratis (+ in-app-aankoop)

Heimwee naar een simpel spelletje zoals Space Inva-

ders? Dan moet je Chicken Invaders 3: Revenge of the Yolk Chris-

maversie kan je zoon of dochter het

tmas Edition (ook wel kortweg Xmas) eens proberen. Een uitzin-

SinterJop-lied leren en een heleboel

nige bende intergalactische kippen met kerstmutsen probeert

puzzels oplossen. Bij de puzzels zijn er

het heelal te veroveren en het is jouw missie om daar een stokje

drie niveaus: met 4, 9 of 16 stukjes. Hier-

Sinterklaasplezier voor de allerkleinsten.

door is de app geschikt voor peuters van pakweg twee jaar tot kleuters van vijf

voor te steken. Vuur je munitie af en verander de kippen in chickenburgers en ovenverse kippenbillen. Een grappig en behoorlijk verslavend spelletje voor jong en oud. De eerste levels zijn vol-

jaar. De oudste kinderen kunnen de achtergrondtekening weghalen om het een

ledig gratis, daarna kun je het volledige spel aanschaffen via een

tikkeltje uitdagender te maken. Naast mooie illustraties van Jop de Giraf vind

eenmalige in-app-aankoop. Enig minpuntje dat wij ondervonden

je ook tekeningen van vriendjes Tommie en Lulu met pakjes, een mijter en pie-

is dat de game nog niet aangepast is voor iPhone 6.

tenmuts.

http://ct.link.idg.nl/cixi

http://ct.link.idg.nl/jspi

http://ct.link.idg.nl/cixa

http://ct.link.idg.nl/jspa

07

APPLOCK THEME XMAS & NEW YEAR Prijs: Gratis

Je kunt je toegangsscherm van Android

wel beveiligen, maar als je dat niet voldoende vindt, kun je met AppLock nog een stapje verder. Hiermee kun je een ontgrendelmodus met wachtwoord of patroon instellen voor specifieke apps of instellingen. Nadat je twee keer een wachtwoord hebt ingevoerd, kun je aangeven welke toepassingen wel en niet achter slot en grendel moeten. Zo is het bijvoor-

Kerstkippen! Aanvallen!

beeld aangeraden om de Play Store en Instellingen te vergrendelen met een wachtwoord. Ook handig is de zogenoemde fotokluis voor privéafbeeldingen. In deze versie krijgt je ontgrendelscherm een fraai kerstjasje.

Beveilig bepaalde apps in ware kerststijl met AppLock.

De

Prijs: Gratis (+ in-app-aankopen)

kerstman

draagt

veel

zorg voor zijn baard. Kun jij ‘m

http://ct.link.idg.nl/atxa

08

10

SHAVE SANTA

helpen met scheren, knippen en

TINY KERST

trimmen? Kies één van de vele

Prijs: € 2,69

scheerinstrumenten en leef je

Als je je dochter wilt voor-

lekker uit. Wel voorzichtig zijn,

bereiden op kerstmis, kun je haar

want anders begint die kin te

ongetwijfeld een groot plezier doen

bloeden. Dit spelletje biedt

met het kerstverhaal van Tiny. Er

leuke visualisaties en geluids-

is een voorleesmodus (met overi-

effecten en zal door heel wat

gens wat vervelende stemmen) maar

kinderen gewaardeerd worden.

kinderen vanaf pakweg zeven jaar kunnen ook zelf aan de slag. De illustraties zijn statisch, maar er zitten

Niets is voor jonge meiden zo gezellig als een avondje op de bank met een verhaal van Tiny.

Standaard kun je kiezen tussen de enige echte kerstman en Rudolph het rendier, maar via

Vind je de baard van de kerstman niet zo verzorgd?

Duw ‘m in de kappersstoel en leef je uit.

wel leuke achtergrondgeluiden in het

in-app-aankopen kruipen ook

boek verwerkt. Ook handig is dat sommige moeilijke woorden voorzien zijn van

de sneeuwman, elf, Bobo de

extra uitleg. Als kers op de taart zit er ook nog een memoryspel met drie moei-

ijsbeer en Scrooge in je barbierstoel. Voor iOS bestaat ook nog de

lijkheidsniveaus in de app. Bovendien is er ook nog een quiz met vragen over het

vergelijkbare app Toca Hair Salon – Christmas Gift.

kerstverhaal. Leuk voor meisjes van 3 tot 8 jaar. http://ct.link.idg.nl/tiki

74

http://ct.link.idg.nl/shai http://ct.link.idg.nl/shaa

TIPS & TRUCS

15 apps voor de feestdagen

11

ELFYOURSELF BY OFFICEMAX Prijs: Gratis (+ in-app-aankopen)

Zin in rarigheid als digitaal kerstkaartje? Maak een portret-

foto of gebruik een bestaand plaatje en laat ElfYourself de rest

13

JOLLY JINGLE Prijs: € 2,69

Instrumentaal,

een kinderkoor, vrouwe-

doen. Het resultaat? Een hilarisch videobestandje waarin jij (en

lijke solo of gewoon pia-

je collega’s of vrienden) een waanzinnig dansje doen … in elfen-

nomuziek? Jij kiest. Nadat

kostuum! Standaard krijg je de clip Office Party, maar via in-app-

je één van de verschillende

aankopen kun je ook schitteren in een clip terwijl je de Charleston

Engelstalige

danst, je beste hiphop-moves toont of je skills op de Honky Tonky

mers gekozen hebt, krijg je

prijsgeeft. Grappige app. Het resultaat kun je opslaan of delen op

vrolijke, interactieve illus-

Facebook of YouTube.

traties te zien. Wil je zelf

kerstnumEn dan nu uit volle borst …

http://ct.link.idg.nl/elfi

ook meezingen? Met één tik kun je de songtekst tevoorschijn halen. In de app

http://ct.link.idg.nl/elfa

zitten onder andere de meezingers Frosty The Snowman, Jingle Bells en We Wish You a Merry Christmas. Er is ook een gratis versie van de app waar je de mogelijkheden alvast kunt proeven met het nummer van Rudolph The Red Nosed Reindeer. Voor Android is Christmas Songs for Kids een goed alternatief. http://ct.link.idg.nl/joji

14

CHRISTMAS PHOTO FRAMES Prijs: Gratis (+ in-app-aankoop)

Je hebt helemaal geen speciaal kerst-

decor nodig om leuke foto’s te maken. Dankzij Christmas Photo Frames geef je elk plaatje de nodige kerstsfeer. Kies één van de vele sjablo-

Hilarische elfenfilmpjes? Check!

12

nen en gebruik vervolgens een portretfoto van jezelf, je kinderen of je partner uit de filmrol.

Je kunt ook een nieuwe foto maken door de

CHRISTMAS LIVE WALLPAPER FULL

camera te openen of een afbeelding importeren

Prijs: € 0,79

vanuit Facebook of Instagram. Tevreden met

Ben je al aan het

het resultaat? Dan kun je de kerstplaat opslaan

aftellen naar Kerstmis?

op je toestel of delen via sociale netwerken. Wil

Dat kan dankzij Christmas

je nog meer fotokaders en een advertentie-

Live Wallpaper Full in stijl.

vrije app? Dat kan via een in-app-aankoop.

Verfraai je Android-toe-

http://ct.link.idg.nl/cpfa

stel met een live-wallpa-

15

per met fonkelende kerstboom, voeg desgewenst sneeuw of vuurwerk toe en kies ook een kleuren-

SANTA WALL Prijs: Gratis

Wie zijn iPhone of iPad wil oppoet-

sen met een kerstachtergrond heeft deze app

pallet. Je kunt meerdere

nodig. Santa Wall bundelt meer dan honderd-

achtergronden selecteren

vijftig mooie wallpapers voor je iOS-apparaat.

en deze laten afwisselen.

Grasduin in het aanbod, maak je keuze, sla de

Het is zelfs mogelijk om

afbeelding op en stel ‘m vervolgens in als ach-

de hoeveelheid sneeuw

tergrond. De makers hebben de afbeeldingen

en de kleur van de lucht in

netjes in verschillende categorieën gestopt,

te stellen. Een aftelklok?

zodat je snel iets naar je zin kunt vinden. De

Ja, ook dat behoort tot de mogelijkheden. Nog niet helemaal overtuigd? Er is

Ook je Android-toestel verdient wat kerstsfeer.

een beperkte gratis versie van deze app beschikbaar. http://ct.link.idg.nl/clwa

Computer!Totaal 12 2014

Maak van die ene saaie foto in een handomdraai een leuk kerstkiekje.

resolutie is goed genoeg maar de advertenties zijn soms wel storend. Helaas kun je deze niet verwijderen via in-app-aankopen. Een gemiste kans. http://ct.link.idg.nl/sani

Dankzij Santa Wall is je iOS-apparaat helemaal klaar voor de feestdagen.

75

HOW TO

Workshop: Ubuntu op een tweede schijf

! SCRIPT UITLEG script zonder afbreking / met return  script met spatie na afbreking  script zonder spatie na afbreking

DUALBOOT MET UBUNTU

HET PERFECTE HUWELIJK TUSSEN WINDOWS EN LINUX Een dualboot-systeem, waarbij je Ubuntu naast je bestaande Windowssysteem installeert, is zo gepiept. Installatie-cd erin, een paar keer op volgende drukken en alles wordt netjes voor je geïnstalleerd. De installatie-cd van Ubuntu gaat er echter van uit dat je de Linux-distributie op dezelfde schijf als Windows wilt plaatsen. Wat als je twee schijven in je computer hebt? Dan volstaat het niet om de standaardsuggesties van de installatie-cd van Ubuntu over te nemen en moet je goed weten waarmee je bezig bent. In deze workshop leggen we je uit hoe dat verloopt.

Koen Vervloesem

01

OPSTARTVOLGORDE IN BIOS Als eerste leggen we in het BIOS de juiste opstartvolgorde van je schij-

ven vast. Eerst de optische drive of de usb-

02

UBUNTU OPSTARTEN We hebben een medium (opstartbare cd of usb-stick) met de instal-

latiebestanden van Ubuntu nodig. Een cd maak

03

VOORBEREIDING In de volgende stap controleert het installatieprogramma of je compu-

ter aan een aantal basisvereisten voldoet om

stick waarvan je Ubuntu installeert, ver-

je door het iso-bestand van www.ubuntu.com

de installatie tot een goed einde te brengen:

volgens de harde schijf waarop je Ubuntu

te downloaden en te branden. Op http://ct.link.

je hebt voldoende vrije schijfruimte nodig, je

wilt installeren, en als derde de harde schijf

idg.nl/yum lees je hoe je een opstartbare usb-

computer moet op een stroomvoorziening

waarop Windows staat. Dat zorgt ervoor

stick maakt. Start nu op vanaf het zojuist

aangesloten zijn (anders zit je met een onvol-

dat niet alleen de installatie vlot start, maar

gemaakte medium. Je krijgt het bureaublad van

ledige installatie als de batterij van je laptop

ook dat je na de installatie het bootmenu van

Ubuntu. Kies links als taal Nederlands. Klik dan

leeg raakt) en je moet verbonden zijn met

Ubuntu te zien krijgt met de keuze tussen

op Ubuntu installeren. Onderaan zie je aan de

internet. Vink zowel Updates downloaden

Ubuntu en Windows. Gebruik je een usb-stick,

bolletjes hoe ver je in de installatie bent. Weet

tijdens de installatie aan als Deze program-

steek die dan eerst in de computer voordat je

je nog niet zeker of Ubuntu iets voor je is, klik

ma’s van derden installeren. Met het laatste

de opstartvolgorde in je BIOS aanpast.

dan op Ubuntu uitproberen.

vinkje kun je onmiddellijk na installatie mp3’s en Flash-video’s afspelen. Klik dan op Verder.

82

HOW TO

Workshop: Ubuntu op een tweede schijf

SDA1, SDB5, MMCBLK0P1, SR0 In Linux krijgen partities geen opeenvolgende letters, maar complexere namen. Moderne schijven, inclusief SATA-schijven, SSD’s en usb-sticks, krijgen de namen sda, sdb, sdc enzovoort. Een SD-kaartje dat je in een kaartlezer steekt, krijgt een naam als mmcblk0. Voor een partitie voeg je een nummer aan de schijf toe, bijvoorbeeld sda1, en bij SD-kaartjes komt er nog een p voor, zoals mmcblk0p1. Een optische drive krijgt nog een andere naam, bijvoorbeeld sr0.

C:, D:, E:, Z: In Windows heten de partities van je harde schijven en andere opslagmedia C:, D:, E: enzovoort tot en met Z:. De schijfletters A: en B: zijn historisch gezien gereserveerd voor diskettestations en worden dus niet meer gebruikt. De partitie van het Windows-systeem dat je draait, heet altijd C:. D: en E: worden vaak aan eventuele dvd- of cd-rom-drives toegekend, maar dat hoeft niet. Netwerkschijven krijgen dikwijls schijfletters aan het eind van het alfabet.

04

INSTALLATIETYPE Het volgende scherm is wat misleidend. Ubuntu merkt dat er

Windows op één van je harde schijven staat

05

PARTITIONERING Je krijgt nu de partities op je twee harde schijven te zien. Identificeer

je Windows-schijf aan de hand van de grootte

06

ROOTPARTITIE We gaan nu twee partities aanmaken op de schijf. Selecteer dus de

vrije ruimte op de schijf en klik op het plus-

en stelt voor om Ubuntu daarnaast te instal-

en de aanwezige partities. Op de andere schijf

teken (+) links. Kies als grootte de beschik-

leren. Als je die standaardoptie kiest, komt

staan misschien ook partities, bijvoorbeeld

bare ruimte die Ubuntu voorstelt, minus de

Ubuntu echter op dezelfde schijf als Windows

als je je Windows-schijf gekloond hebt. Ver-

grootte van je RAM. Als type kies je de stan-

terecht. De volgende optie is om Windows

wijder die dan door ze een voor een te selec-

daardkeuze Primair en als locatie Begin van

door Ubuntu te vervangen, maar dat willen

teren en op de minknop (-) links te klikken. Als

deze ruimte. Bij Gebruiken als behoud je de

we ook niet. Beide opties gaan ervan uit dat

de schijf nog geen partities bevat, selecteer

standaardkeuze Ext4 loggend bestandssys-

je maar één harde schijf in je computer hebt

ze dan en klik op Nieuwe partitietabel. Klik

teem. Daarna kies je bij het aankoppelpunt /.

zitten. Kies hier dus voor Iets anders en klik

daarna op Verder, waarna er onder de schijf

Klik op OK, waarna Ubuntu hiervan je rootpar-

op Verder. Daardoor krijg je de volledige vrij-

vrije ruimte komt te staan met de volledige

titie maakt.

heid over de schijven en partities die je voor

capaciteit van de schijf.

Ubuntu wilt inzetten.

Computer!Totaal 12 2014

83