Computer!Totaal 04-2020 Preview

4

HÉ T A N T WO O RD O P A L J E T E CH -V R AGEN

DANKZIJ VPN

ALTIJD VEILIG ONLINE ACTUELE BEDREIGINGEN OPTIMALE BESCHERMING TEST SECURITYROUTERS VPN OP JE ROUTER OF NAS GRATIS PC-BEVEILIGING

15

TEST

HDR-MONITOREN

Extra dimensie voor games én films WORKSHOP

HEIC-BESTANDEN

Ga handiger om met Apples nieuwe beeldstandaard BASISCURSUS

MULTIMEDIA IN POWERPOINT

Presentaties met nét dat beetje extra

+

GRATIS VPNDIENSTEN DOEN OF NIET?

X JE SMARTPHONE ALS PERSONAL TRAINER

02004

8 718226 106193 28e JAARGANG | APRIL 2020

€ 7,50

Tablet / Smartphone

Laptop

Streaming

VOORWOORD

Voorwoord

Vpn “Ga altijd veilig online!” Het lijkt een beetje op het “doe wel een jas aan en een sjaal om” dat moeders, oma’s en andere lieve mensen tegen je zeggen voordat je naar buiten gaat. En dat klopt ook wel. Want ook al hebben we net de warmste januari sinds 1981 gehad, online wordt het klimaat steeds guurder en moet je je steeds beter inpakken en beschermen.

Dat kan met een vpn. Je bent dan nog steeds niet immuun voor indringers en lieden die onnodig veel van je willen weten, maar je maakt ze het er wel een stuk moeilijker mee.

Ik gebruik vrij regelmatig een vpn-dienst. Zeker als ik gebruikmaak van hotel- en andere openbare wifi-netwerken. Op vertrouwde netwerken zoals mijn mobiele provider en thuisnetwerk gebruik ik het minder vaak. Deels komt dat omdat internetten via vpn altijd een kleine vertraging oplevert. Ik ben nu eenmaal gek op snelheid. Daarnaast zorgt de versleuteling en ontsleuteling die voor een vpn nodig is, voor een wat hoger energieverbruik van mijn laptop of smartphone.

Dan kunnen ze wat minder lang mee op de accu en worden wat warmer. Dat laatste vind ik het vervelendst.

Aangezien een vpn-dienst vaak geld kost, kan een gratis vpndienst interessant zijn. De voor- en nadelen ervan laten we je in dit nummer zien. Ook kun je je nas instellen als vpn-server.

Op die manier ga je, ook als je niet thuis bent, via je thuisnetwerk online. Dat kost je niets en is best veilig. Maar in mijn geval is dat niet genoeg. Ik wil juist zelf bepalen uit welk land ik lijk te komen, om zo allerlei privacy- en geolocatie-diensten op het verkeerde been te zetten. Sommige routers beschikken ook over vpn-clients waardoor in één klap al het netwerkverkeer via vpn verloopt. Ideaal lijkt me. Helaas ondersteunen de meeste routers dat niet, waaronder de mijne. Nu ben ik aan het experimenteren met mijn nas, kijken of het daarmee kan. Kortom, een (veilig) thuisnetwerk is nooit af.

Veel leesplezier!

Jeroen de Jager Hoofdredacteur jeroen@computertotaal.nl

|

APRIL 2020

|

W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L

|

|

3 |

NUMMER 4 2020

Altijd veilig online

Bedreigingen en computergebruik gaan hand in hand. Probeerden virussen in het verleden vooral je systeem en bestanden stuk te maken, tegenwoordig proberen aanvallers je bestanden te gijzelen.

Tegen betaling kun je dan weer bij je data. Ook botnets die bijvoorbeeld onveilige apparaten overnemen, zorgen nog altijd voor veel ellende. Wat kun je tegen deze dreigingen doen?

18

(Gratis) antivirus, vpn en meer

ACTUELE BEDREIGINGEN

Bescherm jezelf tegen de meest recente online bedreigingen.

ENTER

BLOKKEER RECLAME EN TRACKERS

110, 116

In twee delen kom je erachter hoe je kunt voorkomen dat je online en op je smartphone op de voet gevolgd wordt door talloze trackers.

|

4 |

6

INFOGRAPHIC Cybercrime

Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten,

Wereldwijd zijn er steeds meer slachtoffers

cijfers, uitspraken ĂŠn meningen. Uit alles

van phishing en fraude, maar hoe groot

wat langs is gekomen, viel dit ons het meeste

is die cybercriminaliteit nu echt en waar

op. Is dĂĄt even lekker binnenkomen!

komen de meeste aanvallen vandaan?

28

TIPS & TRUCS 15 keer sporten met je telefoon Je smartphone is slecht voor je gezondheid?

Welnee! Er zijn zat apps die je juist kunnen helpen om in beweging te komen of stukje bij beetje wat gezonder te leven.

86

INHOUD

30

22

Test ROUTERS MET ANTIVIRUS

Workshop GRATIS PC-BEVEILIGING

Is een router met antivirusbeveiliging een aan-

Betalen voor antivirus is niet nodig, je hebt

vulling op de beveiliging van je thuisnetwerk?

genoeg aan Windows Defender.

TEST HDR-monitoren Combineer een hoger contrast met rijkere

44

40

kleuren en een flinke maximale helderheid en je hebt een display-walhalla. Dat

OPTIMALE ONLINE BESCHERMING

DE VALKUILEN VAN GRATIS VPN-DIENSTEN

Bescherm je gegevens en apparaten door

Is een gratis of spotgoedkoop vpn-abonne-

We bespreken de beste vijf modellen van

middel van antivirussoftware en een vpn.

ment wel echt veilig?

dit moment.

46

52

Basiscursus VPN-SERVER OP JE NAS

is precies de basis van HDR. Waar moet je op letten als je een HDR-monitor wilt?

Transformeer je nas in een vpn-server om

Masterclass INTERNATIONALE STREAMINGDIENSTEN BEKIJKEN

met je smartphone veilig je thuisnetwerk te

Met de juiste router en geschikte vpn

gebruiken.

kun je elke streamingdienst deblokkeren!

SHORTLIST Retrohardware

QUICK FIX IPHONE OP ORDE: BEHEER JE WIDGETS

76

Regelmatig steken fabrikanten hun groot-

75

ste successen in een nieuw jasje. Zo deed Sony dat onlangs nog met zijn Walkman.

WORKSHOP Wat kun je met heic?

Mijmer mee in onze zoektocht naar de

VRAAG & ANTWOORD

118

KIJKEN, KIEZEN, KOPEN Hoofdtelefoons met ruisonderdrukking

122

leukste herinneringen aan vroeger.

96

Heic is Apples compressietechniek en maakt fotobestanden tot wel 50% kleiner. Maar er zitten ook nadelen aan …

90

BASISCURSUS Multimedia in PowerPoint

REVIEWS

Maak kennis met de uitgebreide multimediamogelijkheden van PowerPoint om nog flitsendere presentaties te kunnen

104

maken.

|

APRIL 2020

|

W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L

|

HARDWARE

62

SOFTWARE

66

APPS

70

GAMES

72

|

5 |

ENTER

Nieuws, gadgets, gear, apps, geruchten, cijfers, uitspraken én meningen. Uit alles wat langs is gekomen, viel ons dit het meest op. Is dát even lekker binnenkomen!

De beste nieuwe techproducten van het afgelopen jaar krijgen een Tech Award. Sinds 2017 geven de tech- en gamemerken van Reshift ook Tech Awards Hotlists aan een select aantal veelbelovende producten. Een product hoeft voor een Hotlist nog niet getest te zijn door de redactie, wat bij een Tech Award wel het geval is.

AUDIO

TECH AWARDS HOTLIST

JBL Bar 9.1

|

Wie op zoek is naar een audiosysteem dat de hele

benodigde bas komt van een draadloze subwoofer van 10

huiskamer kan vullen, heeft er weer een optie bij.

inch. JBL pronkt met vier opwaartse Dolby Atmos-drivers

JBL brengt dit voorjaar de Bar 9.1 uit, een 999 euro kosten-

gebruiken de reflecties in je kamer om het geluid vanuit

de set die 9.1-surroundgeluid belooft. Het meeste geluid

alle hoeken te laten weerkaatsen. De Bar 9.1 heeft een

komt uit de soundbar, die je onder je televisie plaatst. Aan

totaal vermogen van 820 watt en beschikt over een 4K-

beide zijkanten van deze soundbar zit een afneembare

video-ingang, Chromecast en Apple AirPlay 2. Ouderwet-

luidspreker die je bij voorkeur achter je zet als je een film

se bluetooth-ondersteuning is natuurlijk ook ingebakken.

gaat kijken. Ze sturen het geluid naar het plafond en weer

Mocht je de Bar 9.1 te duur vinden, maar wel fan zijn van

terug, waardoor je omgeven bent door geluid. De draadlo-

het afneembare luidspreker-concept: JBL verkoopt ook de

ze luidsprekers hebben een accuduur van tien uur en

vergelijkbare, oudere Bar 5.1 met een vermogen van 510 W

laden op als je ze weer aan de soundbar bevestigt. De

en een prijskaartje van zo’n 500 euro.

6 |

ENTER

E-COMMERCE

AMAZON BREIDT UIT IN NEDERLAND Amazon gaat dit jaar meer producten aanbieden via zijn Nederlandse webwinkel. Die verkoopt al jaren enkel (digitale) boeken, maar daar komt eindelijk verandering in. Externe verkopers kunnen zich bij

W E T- E N R E G E LG E V I N G

WIKO WEG UIT NEDERLAND

Wiko niet weg is, is gezien Heb je weleens van Wiko ge-

spande daarom een rechtszaak aan en

amazon.nl te verkopen. Het gaat onder meer

hoord? De kans is niet zo groot.

won. Wiko moest zijn niet-verkochte

om verlichting, muziekinstrumenten, games,

Wiko is een van oorsprong Frans smart-

smartphones terughalen bij (web)win-

computers en andere consumentenelektro-

phonemerk, dat alweer een paar jaar

kels, moet de proceskosten van een half

nica. Amazon spreekt van ‘een eerste stap’ en

volledig in Chinese handen is. Het be-

miljoen euro betalen en een schadever-

wil op zijn gemak het vertrouwen van de Ne-

drijf onderscheidt zich met betaalbare

goeding overmaken naar Philips. Een

derlandse consument winnen. Daarom gaat

Android-smartphones en verkocht ze al

(inmiddels voormalig) woordvoerder

het bedrijf niet direct zelf producten verko-

jaren ook in Nederland. Niet heel suc-

van Wiko liet aan Android Planet weten

pen, zoals het wel doet via het Duitse

cesvol overigens, al is dat niet de reden

dat de fabrikant hier geen nieuwe

amazon.de. Bedrijven kunnen de distributie

dat Wiko hier gestopt is. Het bedrijf is op

smartphones meer gaat uitbrengen. Het

(tegen betaling uiteraard) wel overlaten aan

de vingers getikt door de Nederlandse

Nederlandse kantoor is ook gesloten.

Amazon en kiezen voor Prime-bezorging.

rechter, die onlangs uitspraak deed in

Wat dit alles betekent voor de huidige

Consumenten met een Prime-abonnement

een rechtszaak tussen Wiko en Philips.

Wiko-gebruikers, blijft een raadsel. Het

hebben hun bestelling dan de volgende dag in

Wiko maakte namelijk al jaren inbreuk

is onduidelijk hoe het nu gaat met de ga-

huis. Concurrentie voor onder andere Bol.

op een 3G-octrooi van Philips en wei-

rantieafhandeling en of de toestellen

com, Coolblue en Mediamarkt dus.

gerde licentiekosten te betalen. Philips

nog updates blijven ontvangen.

Amazon inschrijven om hun producten via

ECHT GEZEGD Het blijkt dat end-to-endencryptie toevoegen aan een bestaand systeem ongelofelijk uitdagend is en dat we hierdoor over bijna alles fundamenteel opnieuw moeten nadenken.

|

APRIL 2020

|

W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L

|

Zegt Facebook-developer Jon Millican over de trage vorderingen om Facebook Messenger te beveiligen met end-to-end-encryptie. Dit duurt waarschijnlijk nog een paar jaar (terwijl WhatsApp het al sinds 2016 heeft), waardoor in principe niemand stiekem kan meelezen.

|

7 |

ENTER

TIJDLIJN

ONZICHTBAAR CITRIX-LEK MET ZICHTBARE GEVOLGEN Softwareproblemen zijn vaak abstract,

grotere bedrijven, maar ook gemeenten,

kantoor zijn. Een beveiligingslek gooide roet in

waardoor de ernst en gevolgen onder-

ziekenhuizen, hogescholen en ministeries ge-

het eten, al duurde het opvallend lang voordat

schat worden. Een ernstige kwetsbaarheid in

bruiken Citrix-software om virtuele compu-

organisaties de ernst van de situatie door leken

de serversoftware van Citrix maakte goed dui-

ters te creëren voor medewerkers. Die kunnen

te hebben.

delijk hoe groot de gevolgen kunnen zijn. Veel

zo thuis of ergens anders werken alsof ze op

17 DECEMBER 2019 CITRIX MELDT EEN BEVEILIGINGSLEK IN ZIJN SOFTWARE, RAADT EEN STAPPENPLAN AAN EN ZEGT DAT EEN OPLOSSING NOG EVEN OP ZICH LAAT WACHTEN.

9 JANUARI BEVEILIGINGSONDERZOEKERS MELDEN DAT HACKERS DE CITRIX-KWETSBAARHEID IN HET VIZIER HEBBEN. HET NCSC (NATIONAAL CYBER SECURITY CENTER) ROEPT ORGANISATIES OP ACTIE TE ONDERNEMEN.

14 JANUARI HET NCSC WAARSCHUWT DRINGENDER VOOR HET CITRIX-LEK EN GEEFT HET EEN DREIGINGSNIVEAU VAN 9,8 OP SCHAAL VAN 1 TOT 10.

17 JANUARI OP AANRADEN VAN HET NCSC SCHAKELEN VEEL GEMEENTEN, BEDRIJVEN EN DE TWEEDE KAMER HUN CITRIXSERVERS UIT.

18 JANUARI HOGESCHOOL INHOLLAND HEEFT ZIJN CITRIX-SERVERS OOK UITGESCHAKELD, WAARDOOR TENTAMENS VERPLAATST WORDEN.

20 JANUARI VEEL AMBTENAREN DIE NORMAAL THUISWERKEN, MOETEN NU NAAR KANTOOR. DE ANWB SPREEKT VAN ‘CITRIX-FILES’.

24 JANUARI CITRIX PUBLICEERT DE EERSTE OPLOSSINGEN VOOR DE KWETSBAARHEID, AL ZIJN DIE NOG NIET VOLDOENDE.

W E T- E N R E G E LG E V I N G

MAILADRES LANGER BEHOUDEN BIJ OVERSTAP VAN PROVIDER

Minder ma(i)laise

Als je nu overstapt naar een andere provider voor email, behoud je een maand lang toegang tot je oude e-mailaccount. De angst om toegang tot die mail te verliezen, vormt volgens het ministerie van Economische Zaken en Klimaat een drempel om van aanbieder te wisselen.

Daarom hebben providers op initiatief van het ministerie afgesproken dat je vanaf de zomer zes maanden de toegang C I J F E R TJ E

5 MILJARD

keer is WhatsApp geïnstalleerd op Android-apparaten.

Het is de tweede niet-Google-app die deze mijlpaal behaalt. Facebook had de primeur. Diverse Google-apps haalden de vijf miljard installaties al eerder, omdat ze vooraf geïnstalleerd zijn.

|

8 |

behoudt tot je oude e-mail als je overstapt. Deze afspraak ‘binnen de sector’ geldt dus voor providers als VodafoneZiggo, KPN en T-Mobile. Stap je van een provider over naar een andere provider of een andere maildienst als Gmail (Google) of Outlook (Microsoft) dan kun je dus nog maanden bij je oude mails. Andersom geldt de verplichting niet: stap jij over van Gmail naar KPN, dan doet Google niets. Je kunt je e-mailadres echter gewoon aanhouden en na verloop van tijd zelf verwijderen.

ENTER

JEROEN DE JAGER LIEVER SMALLER DAN DUNNER

Dunne tv’s zien er spectaculair uit, zeker als ze een flinke diameter hebben. Hoe minder je van de rand ziet, hoe beter. Op de CES zag deze nieuwe Samsung-tv er fantastisch uit.

Vanaf een afstandje zie je de rand bijna niet meer. Goeie ontwikkeling wat mij betreft. Ik heb wel wat moeite met de geringe dikte van nieuwe tv’s. Als ze vast aan de muur hangen of op hun voet staan is het geen probleem, maar met een draaibare beugel is het goed uitkijken waar je het scherm vastpakt om hem te verstellen!

DAAN DOEDENS DROOMT AL JAREN VAN DE PERFECTE TV

Als kind was ik al weg van futuristische boeken over utopische techwerelden, met slimme apparaten en swipen op touchscreens. En ook metersgrote tv’s zonder randen die beelden haarscherp konden weergeven. Die eerste twee hadden we al een tijdje, maar Samsung timmert ook bij dat laatste aan de weg. Niemand heeft 8K nodig, 65 inch is veel te groot voor m’n appartement en 3500 euro (of meer) is belachelijk veel geld, dus er is maar één reactie die hierbij past: ik wil ’m hebben.

KIJK MAMA, ZONDER RANDEN!

Samsung Q950TS 8K-tv De Samsung Q950TS lijkt één van de bijzonderste televisies van 2020 te worden. Niet vanwege zijn minimaal 65 inch grote scherm met 8K-resolutie, want daar komen er steeds meer van. De Q950TS onderscheidt zich met zijn minimale randen rondom het scherm: die zijn slechts 2,5 millimeter breed, waardoor het qledscherm liefst 99 procent van de voorkant van de tv beslaat. Oftewel: je ziet praktisch geen randen.

Daarnaast is de televisie heel dun: slechts 15 millimeter. Dat zijn minder dan twee iPhones op elkaar. Ondanks de beperkte afmetingen schept Samsung op over uitstekende luidsprekers, heel slimme software en – uiteraard – fantastisch beeld. Een releasedatum en prijs van deze opvallende tv is nog niet bekendgemaakt. Een reguliere 8K-tv van 65 inch kost minimaal 3500 euro.

Wegen de vernieuwingen in de Q950TS op tegen de vermoedelijk torenhoge prijs?

|

APRIL 2020

|

W W W . C O M P U T E R T O TA A L . N L

|

LORENZO JEPMA HEEFT MALING AAN KIJKAFSTAND

Wat televisies betreft zie ik graag een zo’n groot mogelijk formaat met een zo’n dun mogelijke rand. Samsung belooft met dit toestel mijn gebeden te verhoren. Toch zet ik mijn vraagtekens bij de toegevoegde waarde van een 8K-scherm en word ik daarnaast niet erg warm van de eerdere qled-televisies. Het grote kleurbereik en de hoge helderheid is iets te veel van het goede voor mij. Doe mij maar liever diepere zwartwaarden en een sterker contrast. Dan neem ik het risico op inbranden graag op de koop toe.

JEROEN BOER KIJKT NIET NAAR HET RANDJE

Ik stoor me niet aan zwart vlak, dus kom maar op met die 65inch-televisie. Tegelijkertijd stoor ik me ook niet aan randjes van 6 mm rond mijn huidige televisie, dus ja voor die fraaiheid betaal je vast te veel. Ook zou ik niet dichterbij dan twee meter op een 65inch-scherm willen zitten en zelfs op die best kleine afstand is het maar de vraag of je de meerwaarde van de 8K-scherpte ten opzichte van 4K ziet. De Q950TS biedt kortom een hoop fraais waar ik geen behoefte aan heb.

|

9 |

ENTER

ONE RING TO RULE THEM ALL DAAN DOEDENS, IS ALTIJD OP WEG NAAR MOUNT DOOM

Kleiner is altijd beter, zeker in de techwereld. Slapen met een horloge om je pols is dus drie keer niks. Een ring is dan een beter

Techproblemen vragen een tech-oplossing! En in ons dagelijks tech-leven komen we vaak leuke nieuwe initiatieven tegen.

En de prijs? Die maakt niet zo veel uit als het een geniaal idee is.

idee. Deze Circular Smart Ring kost 200 euro via Kickstarter, maar dan heb je in augustus wel een ring die je slaapritme, activiteit en gezondheid bijhoudt. My preciousss … www.circular.xyz

NIEUW LEVEN IN OUDE SSD JEROEN DE JAGER, IS GEK OP HERGEBRUIKEN

Natuurlijk kon ik mijn oude ssd van 1 TB in mijn pc laten zitten. Alleen gebruik ik die pc amper meer en ik had nog een andere ssd met minder opslagcapaciteit die nog prima geschikt was. Maar wat te doen met een nog prima nvme-ssd? Stop hem in de Ewent EW7024 en je hebt voor nog geen 50 euro een razendsnelle externe én handzame usb-c- of usb3.1-schijf! www.tiny.cc/ew7024

BLUETOOTH-TRACKER

EXTERNE SMARTPHONE-FLITSER

LORENZO JEPMA, VERLIEST NOG WEL EENS WAT

THESKE SLIJKERMAN, MOET NU OVER NAAR EEN IPHONE

Dit is dé oplossing voor vergeetachtige men-

De ingebouwde flitsers in mobiele telefoons

sen. Ben je regelmatig je tas of sleutelbos

zijn niet echt krachtig. Daar doet Anker wat

kwijt? Hang daar dan in het vervolg deze

aan met deze iPhone LED Flash (helaas al-

Tile Mate aan vast. Deze tracker is via blue-

leen voor iPhone 11 en 11 Pro), die 4x feller

tooth te linken aan je smartphone. Via de

is dan de standaardflitser. Apple keurde het

bijgeleverde app kun je precies zien waar je

accessoire goed voor z’n “Made-for-iPhone-

tas zich bevindt. Je kunt hem zelfs een ge-

licentieprogramma”, dus het is een officieel

luidssignaal laten geven!

Apple-accessoire.

www.tiny.cc/tilemate

www.anker.com/ledflash

USB-ELLENDE JEROEN BOER, IS DOL OP VERLOOPJES EN ADAPTERS

We zitten in een overgang van usb-a naar usb-c. Sommige behuizingen hebben al een usb-c-poort die je op je moederbord kunt aansluiten via de usb3.1-header. De meeste moederborden hebben echter alleen usb3.0headers. Met dit verloopje van Inline kun je voor 20 euro alles (op usb3.0-snelheid) toch netjes aansluiten. De verloopjes bestaan trouwens ook andersom. www.inline-info.com

|

10 |