Computer Idee 05 2017 preview

Beter dan Word? Tekstverwerken met Google Docs 50 Nr 5 k 7 - 21 feb 2017 € 3,

Slechts

www.computeridee.nl

Wel of niet betalen?

RANSOMWARE

+ zo voorkomt u het SIMPEL SCHOON INSTALLEREN

WINDOWS 10 ALS NIEUW

NEPNIEUWS Zo trapt u er niet in

Workshops GPS: Zet uw reizen op de kaart Maak perfecte schermafdrukken

SUPERHANDIG SURFEN

Het beste DE BESTE van de CES BROWSER-

! w u e i N

HULPJES!

PRESENTEER ALS EEN PRO

POWERPOINT-GEHEIMEN Veilig en vertrouwd: uw eigen mailserver!

Inhoud IN DIT NUMMER

10 Een schone Windows 10?

Volg onze twaalf stappen

14 SucCESnummers

Toppers van de technologie

16 Fijn gereedschap: Docs

Tekst bewerken met Google

20 Presenteren als een pro

PowerPoint-pareltjes Simpel schoon installeren

Doe meer met PowerPoint

Van foto-album importeren tot tekenen op dia’s en karaoke-videos maken: kende u deze geheime functies van PowerPoint al?

20

Soms is er niets zo lekker als beginnen met een schone lei. Of met een schone Windows 10. Met ons stappenplan zet u heel gemakkelijk een schone, kale Windows 10-versie op uw pc.

26 Een eigen mailserver

Word uw eigen postbode

28 Keuringsrapport

Alles over producttesten

31 Welles/nietes

Betalen voor ransomware

10

34 36 Beter dan Google?

Het beste van de CES

Workshops 26 Zet een eigen mailserver op Baas over eigen e-mail: de voordelen zijn legio ...

Alternatieve zoekmachines

Computer Idee keek rond op de grootste technologiebeurs ter wereld. Wat staat u – en ons – de komende tijd allemaal te wachten?

14

50 Knip en plak op hoog niveau

38 Hoed u voor nepnieuws

Zo bepaalt u wat echt is op internet en sociale media

44 De beste browser-extensies Voor Chrome en Firefox

50 Schermafbeeldingen

Leg ze vast met Snipaste

Met Snipaste maakt en bewerkt u snel schermafbeeldingen

56 Op de kaart gezet

56 Spelen met de gps

Van A naar B op allerlei manieren, met GPSvisualizer

Er valt heel wat leuks te doen met kaartgegevens en gps-data

Beter dan Word? Tek stverwerken € 3,50 met Google Nr 5 k 7 - 21 Docs feb 2017

Slechts

58 Word abonnee Kies zelf het abonnement dat ’t best bij u past!

Ransomware: wel of niet betalen?

Betalen of niet betalen, dat is de vraag wanneer uw pc met ransomware is besmet. Wij zetten alle voors en tegens op een rij.

www.computeri

Wel of nie

SIMPEL SCHO

ON INSTALLER

WINDOWS

NEPNIEUW

S

EN

t

10 ALS NIEU

W

Zo trapt u er

niet in

Workshop s

GPS: Zet uw reizen op de kaart Maak perfe schermafd cte rukken

31

dee.nl

t bet

n?

RANSO ale WARE + zo voorkoM mt u he

SUPE

RHANDIG Het beste SURFEN DE BESTE van de CES

Nieuw!

BROWSE HULPJES!R-

PRESENTE

RUBRIEKEN

ER ALS

EEN PRO POWERPOIN T-GEHEIM Veilig

4 Mailbus

EN en vertrouw d: uw eige n mailserve r!

Lezers geven hun mening

6 Nieuws

Allemaal nep

S

oms is Nepnieuws zowel heel eenvoudig te herkennen als heel erg leuk. Wat mij betreft hoort het filmpje van Arjen Lubach, waarin ‘de Nederlandse regering’ Nederland voorstelt aan Donald Trump, in die categorie. Vaker echter is het nog zo simpel niet om echt van namaak te onderscheiden.

Eind januari schrok Emmen op van berichten op sociale media dat er een aanslag was gepland op een school in deze plaats. De politie zag zich zelfs genoodzaakt officieel te verklaren dat de berichten nep waren.

Ontwikkelingen, trends en nieuwe producten

In onze reportage over Nepnieuws in deze editie geven we naast andere voorbeelden vooral ook tips om voor uzelf na te gaan of een bericht echt is of niet. Kan geen kwaad in de aanloop naar de verkiezingen …

Een ander hoogst actueel stuk: waarom gaat het soms fout met het testen van producten?

Samsung liep financieel en qua imago een flinke deuk op met de Note 7 die soms in de fik vloog. En dat terwijl dergelijke producten doorgaans uit en te na worden getest vóór ze in de winkel komen.

Nog een stuk om vooral te lezen: ransomware. En dan zeker de tips om het te voorkomen!

19 Bestel met (véél) korting!

De ultieme Computer Atlas

23 Tips & Trucs

Handige slimmigheden

42 Voor Nop Dick van de Schraaf, Hoofdredacteur dvdschraaf@reshift.nl

De leukste gratis software

47 Apps & Downs

Handige bedieningstools

52 Vers Getest

Nieuw spul, voor u bekeken

60 FAQman

Problemen opgelost

66 Uitsmijter

Zelf puzzels maken

67 Abonneeservice/Colofon Plus: volgend nummer

5 k 2017 k www.computeridee.nl

3

12 Windows 10

In en stapp

schoon

Ineens loopt uw computer waar u Windows 10 op hebt geïnstalleerd om de haverklap vast. Of misschien hebt u een nieuwe pc maar hebt u geen behoefte aan al die software die de fabrikant er alvast ongevraagd op heeft gezet. Hoog tijd voor een schone lei. En vanaf nu is dat in Windows 10 een stuk eenvoudiger dan voorheen!

E

r zijn verschillende redenen waarom uw computer af en toe een flinke opfrisbeurt nodig heeft. In de loop van de tijd hebt u bijvoorbeeld een flink aantal programma’s gebruikt en weer verwijderd, waardoor het systeem last heeft van ‘rommel’. Ook gebeurt het regelmatig dat de computer na verloop van tijd kuren krijgt, bijvoorbeeld als een programma problemen geeft en u de oorzaak ervan niet kunt achterhalen. Kortom: zo’n opfrisbeurt is nodig als uw computer niet meer te repareren valt via losse ingrepen. De behoefte aan een frisse pc kan ook een andere reden hebben: als u een nieuwe computer hebt gekocht en wordt geconfronteerd met ‘bloatware’, zoals probeerversies van antivirusprogramma’s en nutteloze spelletjes. Zolang hardwarefabrikanten aantrekkelijke vergoedingen ontvangen om zulke programma’s op uw desktop te zetten, zal deze situatie helaas niet snel veranderen.

hulpprogramma van Microsoft herstelt de computer naar de fabriekswaarden en verwijdert alle apps die niet standaard deel uitmaken van Windows. Dit betekent dat eventuele bloatware wordt verwijderd en u écht een schone computer hebt. Ook eventuele ondersteuningsprogramma’s en drivers worden verwijderd: deze voegt u naderhand weer toe.

De Refresh Tool wijkt dus op een belangrijk punt af van de reguliere mogelijkheid om uw computer te herstellen: in die laatste situatie wordt de machine hersteld naar de installatie van de pc-fabrikant, inclusief eventuele proefprogramma’s en andere onderdelen die geen deel uitmaken van de officiële Windows-installatie.

9Controleer alle

locaties van uw computer en stel alle persoonlijke bestanden veilig op een externe locatie.

Snel een schone lei

Vroeger kostte het opnieuw installeren van Windows en uw programma’s de nodige uren, maar gelukkig behoort dit met Windows 10 grotendeels tot het verleden. Was het bij de eerste versies van Windows 10 al eenvoudiger om de computer leeg te maken, met de komst van de Anniversary Update (in 2016) werd het opschonen nóg makkelijker.

Onderdeel van deze update is de Refresh Tool. Dit relatief nieuwe

10 www.computeridee.nl k 5 k 2017

1

Alle bestanden verzamelen

In de loop van de tijd hebt u waarschijnlijk een flinke hoeveelheid documenten gemaakt. Zijn deze allemaal opge-

9De Refresh Tool herstelt uw computer naar een écht schone installatie.

slagen in een centrale map – zoals Documenten – of verspreid over verschillende locaties? Denk hierbij aan locaties zoals het bureaublad (dat in de praktijk vaak wordt gebruikt voor de ‘tijdelijke’ opslag van documenten), maar ook aan locaties zoals de standaardmappen van Windows (bijvoorbeeld Down-

loads en Afbeeldingen). Kopieer alles naar één locatie. Open Windows Verkenner met de toetscombinatie Windows-toets+E, en loop alle locaties door. Via de sectie Snelle toegang (links in het venster) hebt u overigens snel toegang tot de standaardmappen van Windows; maak hiervan gebruik. Zorg dat u alle bestanden, zoals Office-documenten, foto’s en muziek, op een centrale locatie samenbrengt. Sla de bestanden op een externe locatie op, bijvoorbeeld op een externe harde schijf of bij een online opslagdienst zoals OneDrive. Gebruikt u een externe schijf of usb-stick, koppel deze dan los voordat u verder gaat met de herinstallatie. Gaat er onverhoopt iets mis tijdens de herinstallatie van Windows, dan kunt u altijd terugvallen op de onafhankelijke back-up. Bovendien biedt de Refresh Tool straks de mogelijkheid om de computer volledig op te schonen, inclusief uw eigen bestanden.

Dankzij de back-up kunt u kiezen voor die optie en achteraf uw bestanden terugplaatsen.

Grote pc-opruiming

installeren Digitale licenties

Bij het gebruik van de Refresh Tool worden ook eventuele digitale licenties verwijderd. Hebt u bijvoorbeeld een iTunes-account, dan wordt de associatie met de machine verwijderd. Dit is geen probleem, omdat u de licenties na de herinstallatie van de computer weer kunt toewijzen aan uw pc. Houd hier echter wel rekening mee. Bovendien is het verstandig voorafgaand aan het opschonen te controleren of u alle licentiesleutels van de programma’s bij de hand hebt, zodat u uw aangeschafte programma’s weer snel in gebruik kunt nemen nadat u ze opnieuw hebt gedownload.

2

Sleutels veiligstellen

Bij het straks opnieuw installeren van bepaalde programma’s hebt u uw licentiesleutels weer nodig. Maakt u gebruik van een abonnement, zoals Office 365, dan is herinstallatie eenvoudig. De software wordt immers direct geactiveerd wanneer u zich weer aanmeldt met uw abonnementsgegevens. Voor licenties van andere programma’s hebt u de ‘ouderwetse’ sleutel nodig. Goed voorbeeld hiervan zijn oudere versies van Office, zoals Office 2010.

Meestal is de sleutel afgedrukt op een sticker op de verpakking of op de voorkant van de softwarehandleiding. Is een programma zoals Office voorgeïnstalleerd, dan vindt u de code op een sticker op de computer. Kunt u de sleutel niet meer vinden? Met een programma als Magical Jelly Bean Keyfinder (www.magicaljellybean.com/key finder) kunt u de sleutels achterhalen. Nadat u het programma hebt gedownload en geïnstalleerd, doorzoekt het de computer op aanwezige

9Hoe wilt u Windows 10 opnieuw installeren? sleutels. Na afloop vindt u links in het programmavenster een overzicht van gevonden programma’s.

Klik op een programma om de sleutel te zien. Magical Jelly Bean Keyfinder kan alle sleutels opslaan in een tekstbestand, dat u na het opschonen van de computer kunt gebruiken om de software opnieuw te installeren. Kies File, Save As. Bewaar het tekstbestand op een externe locatie (bijvoorbeeld usbstick of harde schijf) of in een online opslag zoals OneDrive. U kunt de sleutels ook afdrukken. Kies voor File, Print.

Uw pc weer als nieuw met de Refresh Tool!

3

e

Met een hulpprogramma kunt u alle productsleutels achterhalen.

De Refresh Tool gebruiken

Nu het voorwerk achter de rug is, kunt u de computer schoonmaken. Hiervoor maken we gebruik van de eerdergenoemde Refresh Tool. Open het instellingenvenster van Windows 10 (klik op Start, Instellingen, of gebruik de toetscombinatie Windows-toets+I). Kies nu voor Bijwerken en beveiliging, en klik op Systeemherstel. Kies voor Opnieuw beginnen met een schone installatie. Hierna kunt u het programma downloaden (klik op Download hulpprogramma nu). U kunt de nieuwste versie van het programma ook direct downloaden via www.

microsoft.com/nl-nl/softwaredownload/windows10startfresh.

Nadat u de Refresh Tool hebt gestart en de voorwaarden hebt geaccepteerd, vraagt het wat u wilt behouden. U kunt kiezen tussen Alleen persoonlijke bestanden behouden, en Niets. In alle gevallen wordt een schone installatie van Windows uitgevoerd, maar bij de eerste optie worden uw eigen documenten weer ‘teruggezet’. Keuze gemaakt? Klik op Start. Op dit moment worden de nieuwste installatiebestanden van Windows 10 gedownload. De Refresh Tool start vervolgens automatisch de installatie van Windows 10, en uw computer wordt een paar maal opnieuw opgestart.

4

Installatie onder controle

U geeft zelf aan welk type installatie u uitvoert. De Express-installatie verloopt vlot, maar geeft u de minste aanpassingsmogelijkheden. Beter is om te kiezen voor het zelf aanpassen van de instellingen. Hier kunt u opgeven welke informatie met Microsoft wordt gedeeld. Niet alle privacy-instellingen zijn toegankelijk in deze fase van de installatie, maar verderop in onze stappen maken we de instellingen compleet.

Verder kunt u tijdens de installatie aangeven of er gebruik moet worden gemaakt van een Microsoftaccount. Hoewel dit wellicht op het eerste gezicht wel zo lijkt, is dat niet noodzakelijk. Kies dan voor Deze stap overslaan.

5 k 2017 k www.computeridee.nl

11

Zo veelzijdig is Wie tekstverwerken zegt, zei lang Microsoft Word. Inmiddels zijn er allerlei alternatieven.

Google Docs, bijvoorbeeld. Dat is niet alleen gratis maar ook makkelijk, want u hoeft er niets voor te installeren. Inmiddels is Docs bovendien het stadium van basale tekstverwerker voorbij.

Kijk maar naar deze acht superhandige functies!

W

at voor Google Docs geldt, geldt eigenlijk voor de meeste software die we gebruiken. We doen erop wat we moeten doen en kijken eigenlijk zelden naar wat het programma daarnaast nog meer kan. Dat is zonde, want vaak zien we daardoor andere functies over het hoofd die het werken met de software stukken efficiĂŤnter kunnen maken. Dat is bij Google Docs niet anders en het is tijd om daar verandering in te brengen. Daarom zetten we van Google Docs acht functies die u niet mag missen op een rij.

Niet typen maar inspreken Als u denkt aan het maken van een tekstdocument, dan denkt u waarschijnlijk in eerste instantie aan typen. Logisch, maar de afgelopen jaren heeft spraakherkenning een grote vlucht genomen. Dat is niet in de laatste plaats te danken aan de smartphone. Daardoor is het tegenwoordig ook heel goed mogelijk om uw documenten simpelweg in te spreken. Ook Google Docs heeft daar een ingebouwde functie voor (al moeten we er direct bij zeggen dat deze alleen beschikbaar is in Chrome). Om uw document te vullen met tekst op basis van

spraak klikt u op het tabblad Extra bovenin en vervolgens op Spraakgestuurd typen. Er verschijnt dan linksboven een groot pictogram met het plaatje van een microfoon, waarop u kunt klikken om te beginnen met dicteren. Handig is dat er daarnaast een uitklapmenu staat met talen, zodat u ook kunt dicteren als het om een tekst in een andere taal gaat.

Interessant is dat u uw stem ook kunt gebruiken om door het document te navigeren, bijvoorbeeld naar het volgende woord, de volgende zin of een andere alinea.

t

Google Docs kan veel meer dan u in eerste instantie zou denken.

t

Natuurlijk, u kunt uw tekst typen, maar inspreken kan ook!

Met Google Docs beschikt u gratis over een hoop nuttige functies Opmaak verwijderen

Het kan natuurlijk zijn dat u een document helemaal zelf aan het bedenken bent en dat de opmaak precies is zoals u dat voor ogen hebt. Maar in veel gevallen bestaat een document ook uit passages uit een ander document.

Knippen en plakken tussen documenten zorgt er vaak voor dat het document een wirwar aan opmaakprofielen bevat. Daarvan gaat het er bepaald niet op vooruit. Het kan dan ontzettend lastig zijn om alle opmaak uniform te krijgen. In dat geval is het

beter om de opmaak eerst te verwijderen, om er vervolgens het gewenste opmaakprofiel aan toe te kennen. Gelukkig is daar in Google Docs een heel eenvoudige functie voor. Het enige wat u hoeft te doen is de tekst te selecteren waarvan u de opmaak wilt veranderen (dat kan dus ook gewoon het hele document zijn), er met de rechtermuisknop op te klikken en Opmaak wissen te kiezen.

Extra tip: u kunt ook zonder opmaak plakken door niet Ctrl+V te gebruiken maar te drukken op Ctrl+Shift+V.

16 www.computeridee.nl k 5 k 2017

9Met een druk op de knop kunt u opmaak uit tekst verwijderen.

Verborgen functies

Google Docs!

Personen taggen

Wanneer u met meerdere mensen aan één document werkt, is de functie Personen taggen heel nuttig. Stel, u bent, bijvoorbeeld voor uw werk, bezig met het bewerken van een document waaraan twee collega’s meewerken in Google Docs. Wanneer u vervolgens opmerkingen bij de tekst plaatst, dan zijn deze lang niet altijd voor alle deelnemers aan het document bedoeld. Dus wat te doen wanneer u met een

bepaalde opmerking specifiek de aandacht van een bepaalde persoon wilt trekken? Dan kan dat door de persoon in kwestie te taggen. Dat taggen gebeurt eigenlijk precies zoals u dat op Facebook zou doen. Om een deelnemer aan het document te taggen, voegt u eerst een opmerking in door te klikken op Invoegen, Opmerking (zorg wel dat de muisaanwijzer staat bij het woord waarbij u de opmerking wilt plaatsen).

9

t

De autocorrect van Google Docs deugt, maar is niet heel uitgebreid.

Tag anderen in opmerkingen om hun aandacht te vestigen op bepaalde zaken.

Autocorrect

Een van de functies die Word zo handig maken is autocorrect, de mogelijkheid om tekst automatisch te laten corrigeren. Gelukkig blijft u er niet van verstoken in Google Docs, al is de functie wel iets beperkter dan die in Word. De autocorrect van Google Docs vindt u onder Extra, Voorkeuren. Daarmee verschijnt direct een lijst met alle teksten die automatisch door een andere tekst worden vervangen. U kunt eenvoudig uw eigen teksten toevoegen door ze in de bovenste rij te typen. Uiteraard kunt u ze met het kruisje ook weer eenvoudig verwijderen.

Vervolgens schrijft u wat u op te merken hebt. Zodra u dit gedaan hebt, sluit u af met een apenstaartje en direct daarna de naam van de persoon die u wilt taggen. Deze persoon krijgt daarop een notificatie van het feit dat u hem of haar getagd hebt. In die notificatie zit een link die rechtstreeks naar het betreffende gedeelte van het document gaat. Meer dan één persoon taggen kan natuurlijk ook.

Meer dan alleen tekst

Google biedt uiteraard meer Office-alternatieven dan alleen het alternatief voor Word. Zo is het ook prima mogelijk om een spreadsheet te maken of een presentatie binnen de Google Docs-suite. De tips in dit artikel zijn zoals gezegd vooral gericht op het tekstverwerkingsonderdeel van Google Docs, maar de kans is groot dat ze ook van pas komen in de

Lettertypen toevoegen Wanneer u in Word bezig bent met een tekst bewerken, dan hebt u keus uit alle lettertypen die u op uw pc geïnstalleerd hebt. Google Docs werkt niet op die manier, want de online software heeft niet zomaar

t

Google Docs heeft meer lettertypen dan het in eerste instantie lijkt.

andere programma’s van het pakket. Functies als lettertypen toevoegen, personen taggen enzovoort zijn ook prima te gebruiken wanneer u bijvoorbeeld een spreadsheet of een presentatie aan het maken bent. Het fijne is bovendien dat u daar niet naar hoeft te zoeken, want alle functies zitten binnen de applicaties van Google Docs op dezelfde plek.

toegang tot uw computer. Ook zou dat problemen geven als u het document met anderen deelt. In Google Docs kunt u alleen lettertypen gebruiken die Google u biedt. Dat zijn er maar weinig, in vergelijking met wat u krijgt in Microsoft Word (al krijgt u van Word zelf dus niets: de letterypen staan op uw computer), maar het goede nieuws is dat Google wat lettertypen betreft niet meteen het achterste van z’n tong laat zien. Letterypen toevoegen is namelijk heel eenvoudig. U kunt daarbij kiezen uit liefst honderden opties.

U doet dit door in Google Docs te klikken op het uitklapmenu

met lettertypen en vervolgens onderin dat menu te kiezen voor Meer lettertypen. Dan verschijnt er een pop-up waarin u kunt kiezen uit honderden verschillende lettertypen (let op: pas als u aan het eind van die pagina bent gekomen wordt er automatisch een nieuwe pagina geladen, dus zorg dat u volledig naar beneden scrolt).

Wanneer u op een lettertype uit de lijst klikt, wordt dit direct toegevoegd aan uw eigen lijst met lettertypen.

Lettertypen weer uit deze lijst verwijderen is erg eenvoudig: u doet dat door te klikken op het kruisje achter het ongewenste lettertype.

5 k 2017 k www.computeridee.nl

17

Cybercriminaliteit

Ransomware: Ransomware is een van de grootste computerdreigingen van het komende jaar, voorspellen beveiligingsexperts.

Slachtoffers staan voor een moeilijke keuze: wel of niet betalen? Computer Idee zet de voors en tegens op een rij.

B

ent u slachtoffer geworden van ransomware? Dat is erg vervelend, maar gelukkig niet het einde van de wereld. In sommige gevallen kan het de moeite lonen om te betalen voor de software, omdat u dan uw bestanden weer terug kunt krijgen.

Is dat slim? Om te kunnen beslissen of u voor ransomware moet betalen, is het belangrijk te begrijpen wat ransomware precies is.

Er zijn verschillende soorten ransomware, maar allemaal hebben ze dezelfde basis. Het virus zoekt op een systeem naar bestanden met een bepaalde extensie. Meestal zijn dat jpg-, doc-, of pdf-bestanden. Die worden vervolgens versleuteld, zodat ze niet meer te openen zijn zonder wachtwoord. De criminelen hopen dat u de bestanden zó graag terug wil dat u bereid bent daar geld voor te betalen. Meestal moet dat met Bitcoins, een digitale munt waarvan de ontvanger vrijwel niet te traceren is. De gevraagde prijs voor het ontsleutelen verschilt.

Sommige hackers eisen slechts een paar tientjes, omdat ze denken dat slachtoffers sneller bereid zijn dat neer te leggen. Andere criminelen eisen juist honderden of soms zelfs duizenden euro’s.

Ransomware is een vorm van malware, en wordt dus op dezelfde manier verspreid. U kunt besmet worden wanneer u in een phishingmail trapt en zo op een foute link klikt of een besmette bijlage opent.

q

Zogenoemde ‘politievirussen’ zijn vroege voorlopers van ransomware.

Eigen keus

Let op! We geven in dit artikel geen advies over of u wel of niet moet betalen voor ransomware. Die keuze moet u zelf maken. Wat we wél doen, is voor u een aantal voor- en tegenargumenten op een rij zetten. Wat u ook besluit, u kunt zo in ieder geval een weloverwogen keuze maken.

Zie het tussenkopje ‘Voorkomen is beter dan genezen’ om te zien hoe u zich kunt weren.

Als u ervoor kiest het losgeld te betalen, dan krijgt u – als u geluk hebt – van de hackers de ontsleutelcode waarmee u uw bestanden terug

e

Krijgt u een dergelijk scherm te zien, dan is het foute boel.

kunt krijgen. In sommige gevallen sturen de hackers vooraf een code om één bestand te ontsleutelen, zodat u zeker weet dat u niet betaalt voor een nepwachtwoord dat niet eens werkt.

Betalen of niet?

“Betaal vooral niet!” benadrukken de politie en beveiligingsexperts – twee groepen die meestal nauw samenwerken om verspreiders van ransomware op te pakken én om de bestanden te ontsleutelen. De reden dat de politie liever niet wil dat u betaalt voor ransomware is dat u door te betalen de cybercriminelen beloont. Tegelijkertijd kan betalen wel een oplossing zijn. In een aantal gevallen ontvangt het slachtoffer namelijk wel degelijk een sleutel om zijn bestanden weer beschikbaar te maken. Dat heeft te maken met het verdienmodel van de hackers. Die willen geld ontvangen, maar dat werkt alleen als ze ‘betrouwbaar’ zijn. Als de hackers wel het geld innen en nooit voor de ontsleuteling van bestanden zorgen, krijgen ze een slechte naam en betaalt op den duur niemand voor ransomware ….

Nooit Meer Ransom!

Een van de belangrijkste tools om ransomware te verwijderen komt 5 k 2017 k www.computeridee.nl

31

van de politie. Die werkt samen met Europol en beveiligingsbedrijven zoals Kaspersky en Intel om de slachtoffers van ransomware te helpen met de ontsleuteling. Die kunnen daarvoor terecht op de

9

Op Nomoreran som.org zijn tools beschikbaar voor het ontsleutelen van veel verschillende ransomware.

website www.NoMoreRansom.org.

Als de politie een ransomwarebende oppakt, worden de sleutels op deze website gezet. Als u last hebt van ransomware, kunt u op deze site één van uw versleutelde bestanden uploaden. NoMoreRansom kijkt dan of er een sleutel beschikbaar is. Als die er is, kunt u uw bestanden er gratis mee terugkrijgen.

Voorkomen is beter dan genezen

Bij ransomware geldt bovenal: voorkomen is beter dan genezen.

Met de juiste voorzorgsmaatregelen

maakt u de kans op problemen klein. Zorg in ieder geval dat u heel regelmatig back-ups maakt. Als u dan onverhoopt ransomware op uw pc krijgt, gooit u de geïnfecteerde bestanden gewoon weg en zet u de back-up terug. Zorg dat u de backup offline bewaart op een externe harde schijf, want sommige virussen verspreiden zich via het netwerk.

Daardoor kunnen ze ook back-ups op bijvoorbeeld een aangesloten extra schijf in de houdgreep nemen.

Door zo’n schijf na een back-up los te koppelen van uw pc, blijven de data veilig.

Waarom u wél voor ransomware moet betalen U krijgt uw bestanden misschien terug

Het is moeilijk te zeggen hoe groot de kans is dat u uw bestanden ook daadwerkelijk terugkrijgt wanneer u betaalt. de reden daarvoor is dat ransomware zowel voor de politie als voor de beveiligingsbedrijven een nieuwe vorm van criminaliteit is waar nog veel onduidelijkheid over bestaat. Het is niet bekend hoe groot de sector is (zowel in aantal hackers en slachtoffers als in hoogte van bedragen), en veel ransomware blijft onbekend bij de politie omdat er geen aangifte van wordt gedaan. Wel zijn er enkele bekende vormen van ransomware, waarvan de makers erom bekend staan de decryptiesleutels snel op te sturen. Als u de namen googelt, vindt u vaak meer informatie.

De makers hebben goodwill nodig

Het is echter moeilijk te zeggen hoe groot de kans is dat dat gebeurt. Er is wel een ‘vuistregel’:

32 www.computeridee.nl k 5 k 2017

q

Sommige ransomwares tonen dreigende timers.

e

Links bestanden voordat Locky – een bekende variant ransomware – zijn werk heeft gedaan, rechts erna …

hoe bekender de ransomware is, des te groter de kans dat u uw bestanden kunt ontsleutelen. Op de vorige pagina hebben we al uitgelegd waarom dat zo is. Google dus voor u betaalt naar de naam van de ransomware om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de hackers. U komt dan misschien op fora terecht waar ervaringen van andere slachtoffers staan, waardoor

u te weten kunt komen of betalen tot succes leidt. Let wel op: de code voor ransomware is steeds vaker ‘te koop’ voor criminelen, bijvoorbeeld op ondergrondse marktplaatsen online. Dat betekent dat iedereen de malware kan kopen en verspreiden, en omdat het om veel verschillende criminelen gaat is het vaak helemaal niet zeker dat u na betaling ook daadwerkelijk de sleutel krijgt.

Foto: Farragutful, vrijgegeven onder een creative commons licentie.

Kunt u het nieuws nog vertrouwen, nu nepnieuws steeds invloedrijker wordt?

I

n de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart probeert u goed beslagen ten ijs te komen. U informeert zich dus, door achtergrondverhalen in de krant te lezen, maar ook door online het actuele nieuws te volgen. Maar hoe weet u zeker of het geen nepnieuws is? Zelfs de Pakistaanse minister van Defensie Khawaja Asif trapte vlak voor de kerstdagen in een onzinbericht. Volgens de antiAmerikaanse en anti-Israëlische website AWD News zou Israël hebben gedreigd met een nucleaire aanval. Dat maakte zó veel indruk op de minister, dat hij onmiddellijk twitterde dat Israël niet moest vergeten dat Pakistan ook een kernmacht is.

Israël liet vervolgens weten dat het

9

Deze pizzeria in New York was begin december het slachtoffer van nepnieuws.

bericht op AWD News “volkomen vals” was. Daardoor kon het probleem in de kiem gesmoord worden.

Dit incident geeft echter wel goed aan hoe ernstig de gevolgen van nepnieuws kunnen zijn.

Kinderlokkers?

te

Zelfs de Pakistaanse minister van Defensie trapte in december in nepnieuws.

Ook tijdens de presidentsverkiezingen van 2016 speelde nepnieuws een grote rol. Zo zou een deel van de Trump-stemmers tot hun keuze zijn aangemoedigd door nepberichten – waaronder geruchten dat verschillende leden van de Amerikaanse Democratische Partij deel zouden uitmaken van een pedofielennetwerk. Dat zou blijken uit de gehackte mailboxen van het campagneteam van Clinton, die half november door Wikileaks openbaar werden gemaakt. Aanhangers van samenzweringstheorieën lazen wel heel bijzondere zaken in de uitgelekte mails. Op zoek naar codewoorden speculeerden ze dat ‘cheese pizza’ moest staan voor ‘child pornography’. De geruchtenstroom verspreidde zich als een lopend vuurtje via internetfora, Twitter en Facebook.

Met als resultaat dat verschillende eigenaren van pizzeria’s werden bedreigd en op 4 december de 28-jarige Edgar Welch met een automatisch geweer op de stoep stond van pizzeria ‘Comet Ping Pong’ in Washington. Hij was ervan overtuigd geraakt dat er onder het restaurant een netwerk van ondergrondse gangen lag, waarin kinderen gevangen gehouden werden.

Welch doorzocht het gebouw, loste een paar schoten, maar niemand raakte gewond. De indringer verklaarde na afloop dat hij kinderen noch ondergrondse gangen had aangetroffen en spijt van zijn actie had.

Oogkleppen op

Onze eigen neiging om vooral berichten te lezen die ons bevallen wordt nog eens versterkt door inter-

Dit kunt u zelf doen U kunt zelf de verspreiding van nepnieuws tegengaan door niet zomaar elk interessant verhaal op Facebook te delen of te liken. Krab u eerst even op het achterhoofd: zijn de bronnen in dit verhaal betrouwbaar? Kunt u ditzelfde nieuws ook terugvinden op gerenommeerde nieuws-websites?

Wanneer u op uw Facebook-tijdslijn nieuws ontdekt dat overduidelijk nep is, laat dat dan weten aan Facebook. Dat doet u door op het ‘v’menuutje te klikken in de rechterbovenhoek van het bericht. Kies in het menu dat verschijnt voor de optie ‘Bericht rapporteren’. Vervolgens wordt u gevraagd waarom u dat wilt doen. Kies ‘Ik vind niet dat dit thuishoort op Facebook’. Facebook vraagt nu ‘Wat is er mis met dit bericht?’.

Kies voor de optie ‘Het nieuwsbericht is nep’.

nepnie Hoed u voor

38 www.computeridee.nl k 5 k 2017

Waar of niet waar? netbedrijven die hun uiterste best doen het ons naar de zin te maken.

Dan blijven we immers zo lang mogelijk rondhangen op hun netwerken. Daarom bieden ze ons graag links aan naar foto’s, filmpjes en berichtjes die ons mogelijk (ook) interesseren. En hoe meer ze daarbij weten over onze voorkeuren en interesses, hoe effectiever dat lokaas kan zijn.

Facebook is een van de platformen waar nepnieuws welig tiert.

Een van de redenen daarvoor is dat Facebook in het nieuwsoverzicht probeert berichten op te nemen waarvan het bedrijf denkt dat u ze interessant vindt. Om dat zo goed mogelijk te voorspelen, houdt het bedrijf nauwgezet bij wanneer iemand klikt op ‘Vind ik leuk’ en welke hobby’s en interesses de persoon heeft.

Tunnelvisie door Facebook Facebook probeert in het nieuwsoverzicht berichten op te nemen waarvan het denkt dat u ze interessant vindt. Om dat zo goed mogelijk te voorspellen, houdt het bedrijf nauwgezet bij wanneer iemand klikt op ‘Vind ik leuk’ en welke hobby’s en interesses iemand heeft. Hoe veel invloed dat heeft, onderzocht het online tijdschrift TechConnect. Een redacteur creëerde twee nieuwe mailadressen, binnen de anonieme modus van de Chrome-browser. De mail-adressen waren bedoeld voor twee fictieve personen: Clintonaanhanger Chris Smith, en Trump-stemmer Todd White. Beiden kregen van de redacteur een eigen Facebook-pagina. Smith gaf op die pagina likes aan drie mensen: Hillary Clinton, Joe Biden en President Barack Obama. White op zijn beurt gaf likes aan Donald Trump, zijn running mate Mike Pence en de conservatieve politicus Newt Gingrich. Zonder dat er verder iets gebeurde op deze Facebook-pagina’s verschenen er vervol-

gens in het nieuwsoverzicht bij Smith en White verschillende nieuwtjes. Opvallend daarbij was dat White drie keer zoveel nieuwssuggesties kreeg als Smith. Ze waren bovendien vrijwel nooit afkomstig van traditionele nieuwsmedia, maar vooral van andere Facebookpagina’s en blogs.

Smith ontving veel berichtgeving die pro-Clinton was. White daarentegen kreeg anti-Clinton berichtgeving en pro-Trump-nieuws. Zeven van de 129 nieuwssuggesties die White in bijna drie dragen kreeg, bestonden uit nepnieuws. Zo was er één bericht over het vermeende netwerk van pedofielen onder leden van de Amerikaanse Democratische Partij: “Woman Investigating Clinton Foundation CHILD SEX TRAFFICKING Just Found DEAD…”. Een ander nepbericht suggereerde dat de Democratische Partij mensen betaalde om te protesteren tegen Trump: “Donald Trump Protester Speaks Out: “I Was Paid $3,500 To Protest Trump’s Rally”.

Rondjes draaien

Geloof niet zomaar alles wat u leest Zo verandert onze online wereld in een klikparadijs dat ons voortdurend de wereld toont zoals we die graag zien. Critici waarschuwen al een tijdje dat deze situatie tot ernstige blikvernauwing kan leiden. Al het nieuws dat we oninteressant vinden, krijgen we immers nauwelijks meer voorgeschoteld. Een steeds groter deel van de wereld onttrekt zich aan onze blik. Bovendien komt het nieuws waarop mensen het meest klikken en dat ze het meest delen het snelst bovendrijven. Maar dat betekent niet automatisch dat dat nieuws waar is ...

Betrouwbaarheid van bronnen

Toch nemen veel mensen nepnieuws voor waar aan. Zelfs jongeren, van wie je zou verwachten dat ze de weg kennen in het online woud. Zo bleek in een onderzoek van de universiteit van Stanford meer dan tachtig procent van de middelbare scholieren te denken dat een foto van misvormde madeliefjes echt was. Het dna van de bloemen zou volgens het bijschrift van de foto beschadigd zijn na de kernramp in Fukishima in 2011. De foto stond op fotodeelsite Imgur en

uws

Hoe kan onecht nieuws zich zo gemakkelijk verspreiden?

“Nepnieuws versterkt zichzelf”, zegt oprichter Joost de Valk van Yoast, dat bedrijven adviseert hoe ze online beter gevonden kunnen worden. “Wanneer iemand op Facebook een spectaculair artikel leest en de betrouwbaarheid daarvan op Google wil controleren, is de kans groot dat die speurtocht opnieuw naar nepnieuws leidt.” Zo zal de zoekmachine suggesties doen voor zoektermen op het moment dat iemand begint te typen in het zoekveld. “Die suggesties zijn gebaseerd op de zoektermen van anderen. Wanneer zij massaal naar rare dingen speuren, zullen die searches snel opduiken in de suggesties.” Vreemd genoeg nemen veel Google-gebruikers deze zoektermen volgens de Valk gewoon over. “Omdat ze denken: als Google er al over begint, dan is het blijkbaar een goede vraag. En dat wordt dan weer bevestigd doordat ook de resultaatpagina’s nepnieuws tonen. Waarna ze het nieuws vervolgens weer op Facebook gaan delen: hoe belachelijk is dit!”

Daar komt nog bij dat de rekenregels achter de Googlezoekmachine het afgelopen jaar zijn aangepast. Vroeger keek Google vooral naar de betrouwbaarheid van webpagina’s, door te letten op het aantal (andere) betrouwbare pagina’s dat ernaartoe linkte. De Valk: “Google is continu bezig met het vervolmaken van zoekalgoritmes. Het bedrijf heeft het afgelopen jaar besloten om meer te gaan letten op gebruikerssignalen. Wanneer veel mensen dus bepaalde zoekresultaten aanklikken, schuiven die automatisch naar boven op de lijst met zoekresultaten. In veel gevallen leidt dat inderdaad tot betere resultaten. Maar niet altijd, zoals in het geval van nepnieuws.”

5 k 2017 k www.computeridee.nl

39