LIEFDEVOL & KRITISCH 03 : RAQUEL VAN HAVER x EVA SPIERENBURG

De.GROEN f i n e . a r t.c o l l e c t i o n L I E F D E VO L & K R I T I S C H r aq u e l va n h av e r x eva s p i e r e n b u r g

SHO O T I NG S TA R . 0 6

L I E F DE VOL & K R I T I S C H De publicatie van LIEFDEVOL & KRITISCH bevat de weergave van een gesprek tussen twee kunstenaars waarbij een meegenomen werk tijdens het gesprek het startpunt is. De weergave van het gesprek is een persoonlijk relaas opgetekend door Peter Jordaan. Hij is met Marjolein de Groen de initiatiefnemer van Collectie DE.GROEN. Daarnaast geeft de publicatie aandacht aan de performance die bij iedere avond van LIEFDEVOL & KRITISCH uitgevoerd wordt.

De totale reeks bevat 12 gesprekken en performances in de periode van juni 2021 tot april 2022.

Een overzicht van het programma is elders te vinden in deze uitgave.

Dit is nummer 3 waarin Raquel van Haver in gesprek is met Eva Spierenburg. Master of ceremony is Frank Koolen.

De performance wordt uitgevoerd door Eugenie Boon. Aanwezig publiek (afhankelijk van de corona maatregelen) 40 mensen.

De avond vond plaats op 30 september 2021.

2

Meegebracht werk van Eva Spierenburg uit de serie HIDDEN REMAINS

3

4

R A Q U E L VA N H A V E R I N G E S P R E K M E T E VA S P I E R E N B U R G Op donderdag 30 september 2021 vond het derde gesprek plaats in de serie LIEFDEVOL & KRITISCH. Een serie estafette gesprekken tussen twee kunstenaars. De vorige keer was Gijs Frieling in gesprek met Raquel van Haver, nu gaat Raquel in gesprek met Eva Spierenburg. Net zoals de vorige keren is de zogenaamde stille moderator van het gesprek een meegenomen kunstwerk.

Deze keer gaat het om een werk van Eva Spierenburg uit de serie Hidden Remains.

Frank Koolen is de master of ceremony.

Volgende keer neemt Mieke Conijn (directeur/bestuurder Kunstenlab Deventer) het stokje over van Frank Koolen.

Het gesprek vindt plaats in de kluis bij DE.GROEN. Ongeveer vijftig gasten zijn op deze avond afgekomen. Bij binnenkomst krijgen zij een cocktail van Raquel van Haver.

Eva Spierenburg

Drie fauteuiltjes voor Raquel, Eva en Frank.

In hun midden staat een grijze bureaustoel met daarop het werk van Eva Spierenburg.

Na een korte introductie van Frank Koolen neemt Eva haar werk in haar hand en gaat er over vertellen. Het is een onregelmatig gevormd paneeltje dat in de contourlijn refereert aan de vorm van een torso. Hidden Remains is een serie onregelmatig gevormde schilderijen. De basis voor deze serie is gelegd in een tekendagboek dat Spierenburg gemaakt heeft naar aanleiding van het overlijden van haar vader. In dit dagboek beschrijft ze intieme en persoonlijke ervaringen met haar eigen lichaam in die periode. Het gaat over de spanningen, de veranderingen en de sensaties die zij voelde. Ze zegt: “Dat tekenboek komt nu terug in deze werken maar ook in de installaties die ik nog aan

5

het maken ben. Met dit werk keer ik een beetje terug naar de schilderkunst.”

Wanneer ze het paneel tegen het licht houdt is goed te zien dat het grote middenstuk een diffuse transparantie heeft.

We hebben hier niet te maken met een traditioneel schilderij maar met een werk waarin diverse materialen en technieken verwerkt zijn. Spierenburg gaat daarbij het experiment aan met die materialen.

Wat ze precies doen, hoe ze op elkaar inwerken, of ze elkaar verdragen enzovoort.

In die zin zou je dit paneel, deze torso ook als metafoor voor het lichaam met al zijn organen of zelfs voor haar eigen lichaam kunnen zien. Ze vertelt dat de rode vorm die in de uitgeharde transparante massa zweeft refereert aan de lever in haar lichaam. De lever die op een bepaald moment in haar lichaam een brandende sensatie teweegbracht. De stipjes op het paneel verwijzen naar de ruggengraat. “Alle objecten -zoals een stukje keramiektegel, de ingedroogde massa verf, het geborduurde in of op het doek- alles heeft eigenlijk al een geschiedenis” vertelt ze. Tijdens het maakproces ondervindt Spierenburg de problemen die zich voordoen wanneer zij zulke verschillende materialen probeert te verenigen in één werk. De weerbarstigheid van de materie is iets dat zij moet overwinnen om uiteindelijk het werk te maken dat zij wil. Ook dit maakproces kun je misschien zien als een metafoor voor het functioneren van het lichaam.

Het verhaal van Eva dat hoort bij dit paneel geeft het werk diepte en betekenis.

Betekenis in de zin dat de vormen waarnaar 6

wij kijken symbolen zijn, alsof ze deel uitmaken van een ritueel of meerdere rituelen. De argeloze kijker die dit werk voor het eerst ziet moet het werk intuïtief aanvoelen en zichzelf openstellen om toegelaten te worden in de wereld van Spierenburg. Tijdens het gesprek zegt zij daar over: “De ideale kijker kan zichzelf toestaan het werk intuïtief te begrijpen zonder dat het alleen maar therapeutisch of spiritueel hoeft te zijn. Ik hoop dan dat er voor de kijker eenzelfde soort energie uitkomt als voor mijzelf.” Wanneer zij vertelt over dit werk rijst bij mij de vraag of je haar werk en dit werk in het bijzonder daadwerkelijk kunt zien en begrijpen zonder het verhaal over betekenis en symboliek.

Het werk heeft een onmiskenbare esthetiek in zich. Ook dat hoort bij Eva Spierenburg.

Het werk oogt zacht en poëtisch. Dat zit niet alleen in de afgewogen compositie maar ook in de verschillende materialen en in de manier waarop die materialen behandeld zijn. Daarmee heeft het werk

ook zonder haar verhaal een overtuigende zeggingskracht.

Het verhaal van Eva geeft je weliswaar een sleutel om binnen te komen maar je kunt de poort ook zelf openduwen.

Het gesprek tussen Raquel van Haver en Eva Spierenburg is in zekere zin een afspiegeling van het werk dat Eva maakt.

Het laveert voortdurend tussen de heldere vragen van van Haver en de zoekende afgewogen antwoorden van Spierenburg.

Geen gemakkelijk gesprek maar de scherpte en directheid in de vraagstelling van Raquel van Haver levert naast inzicht in haar werk ook een aantal persoonlijke ontboezemingen op uit de mond van Eva Spierenburg. Een aantal van die vragen en antwoorden is hieronder in willekeurige volgorde opgetekend.

Raquel: “Waarom is het schilderen niet voldoende en zocht je naar andere wegen, was dat een enorme drang in je?”

Eva: “Dat is sluimerend gegaan, niet ineens een omslagpunt. Een schilderij is beperkend en ik wilde ontsnappen aan het kader van het schilderij. Ook werd het schilderen langzaamaan voorspelbaar. Een schilderij moet altijd ergens aan voldoen.

Naar mijn idee is de relatie van de kijker met het schilderij behoorlijk passief.

Ik kreeg steeds meer interesse in het menselijk lichaam.”

Raquel: “is het maken een ritueel proces en kun je dat beschrijven?”

Eva: “Rituelen hebben een persoonlijke en extra waarde. Hoe dichter en puurder mijn observaties zijn, hoe dichter het bij een fundamenteel “menszijn” komt. Ik hoop dat het voor iemand anders (de kijker) ook herkenbaar wordt.”

Raquel: “Sta jij in of buiten de debatten die nu in de kunstwereld en de musea plaatsvinden?”

Raquel van Haver (l) en Eva Spierenburg (r) in gesprek

7

Eva: “Ik ben een buitenstaander. Discussies daarover -hard tegen hard- daar heb ik erg veel moeite mee. Ik ben niet van het “statements maken”. Ik ben meer van de eeuwige twijfel en verandering. Misschien ben ik activistisch in de twijfel.” (In het publiek wordt gelachen).

Eva:” Niet iets speciaals. Ik las extreem veel, van alles en nog wat. Wanneer ik lees -nu nog steeds- dan haal ik er van alles uit, maar ik kan het nooit reproduceren. Ik sla de dingen meer op als een stemming. Een verhaal over een visser die drie wensen mag doen is me bijgebleven.”

Vraag uit het publiek: “Maak je het werk helemaal voor jezelf en kun je er makkelijk afstand van doen?”

Raquel: “je bent ook met mummies bezig geweest in je werk, kun je er iets over vertellen?”

Eva: ”Al het werk is wel persoonlijk maar niet alleen voor mij bestemd. Wanneer ik denk dat een werk af is maak ik er soms een foto van. s’Avonds op de bank bekijk ik die dan nog eens en dan denk ik dat is een mooi werk dat ik gemaakt heb.”

Eva: “Ja ik heb een tijdje gewerkt vanuit foto’s van opgravingen van mummies in Peru. De zogeheten Chachapoyas Mummies. Het zijn geen herkenbare lichamen meer maar een soort bundels, vlezig van vorm. Wat mij interesseerde was bijvoorbeeld hoe zo’n archeoloog met zijn synthetische handschoen de mummie ingaat en het lichaam verstoord. Als een soort performatieve handeling.”

Raquel: “Wat is voor jou, wanneer je terugkijkt, ook naar je jeugd één van de eerste triggers, wat is het eerste dat je bij is gebleven?”

8

Raquel: “Hoe verhoudt jouw lichaam zich tot die mummies?”

Frank Koolen (l), Raquel van Haver (m) en Eva Spierenburg (r) in gesprek

Eva: “Ik heb een eindeloze fascinatie voor het lichaam. Dat komt misschien wel omdat ik altijd niet werkende lichamen om mij heen heb gehad. Mijn moeder had MS en mijn vader was mentaal niet in orde. Het lichaam is niet te vertrouwen, je hebt er geen controle over. Voor veel mensen is het vanzelfsprekend dat het lichaam altijd goed werkt terwijl dat niet zo is. Er kan van alles misgaan. Ik vind het belangrijk om aandacht te geven aan kwetsbaarheid en eindigheid en daar ook de schoonheid van in te zien.”

Frank: “Terugkomend op dat tekenboek van je, is dat eigenlijk een soort dagboek over je lichaam?”

Eva: “De dagboektekeningen zijn misschien therapeutisch, daarna in de volgende fase gaat het om het maken en dan ben ik ook bezig hoe ernaar gekeken wordt door de kijker. Wanneer het over de dood gaat, gaat het even hard over het leven.”

Dit zijn fragmenten van het gesprek tussen Raquel en Eva. De mate van belang van zowel de vragen als de antwoorden, kan ik eigenlijk niet beoordelen. Het was een gesprek dat op sommige momenten tot op de vierkante millimeter werd uitgediept.

Dat betekent ook dat ik soms op mijn intuïtie moest afgaan om in te schatten wat er nu precies gezegd en bedoeld werd.

Die intuïtie vraagt Eva ook van de kijker naar haar werk. Dat doet ze niet bewust want ook voor haarzelf is het een queeste met vele vragen. Het lijkt in deze fase van haar kunstenaarschap een queeste door haar eigen lichaam. Of die queeste met angst, liefde, fascinatie of wat dan ook te maken heeft weet ik niet. In ieder geval is het een zoektocht, een soort levenstaak vol hindernissen die overwonnen moeten worden. Eva Spierenburg is met lichaam en geest in die queeste verzeild geraakt.

Daarmee heeft zij een onuitputtelijke bron aangeboord.

9

10

Bijdrage Raquel van Haver aan het logboek; pag. 10-13

L O G B O E K R A Q U E L VA N H A V E R

11

12

13

PER F OR M A NCE EUGEN I E BO ON THE SUBTLE REALITY

14

15

DE H ON DE R DV R AG E N L I J S T Hoe start je je maakproces?

Hoe bereid je een werk voor?

Waar vind je je materiaal?

Wanneer is iets af?

Kan je een slecht werk doen kantelen naar een goed werk?

Hoe ziet een gemiddelde atelier dag er uit?

Welke bijbaantjes heb je (gehad)?

Welk werk heb je nooit kunnen realiseren?

Met wie zou je willen dineren?

Wat was het meest waardevolle advies dat je ooit gekregen hebt?

Wat is een probleem waar je in je praktijk tegenaan loopt?

Als de wereld zou vergaan, welk kunstwerk zou dan gered moeten worden van de Apocalyps?

Naam, geboorte datum, geboorteplaats, woonplaats, werkplaats? Lievelingskleur, lievelingsgetal?

Wat is de gekste hobby die je ooit hebt gehad?

Wat doe je naast je autonome praktijk?

Wat is je favoriete muziek van het moment?

Welke film, serie, boek of podcast zou je echt iedereen aanraden? Wat eet je het liefst wanneer je druk bent met deadlines?

Wat is jouw favoriete materiaal om mee te werken?

Op welke locatie zou je het liefst willen werken (buitenland, hutje op de hei, een grot)?

Op welke prestatie ben je het meest trots?

Wat is je meest gefaalde werk?

Tegen wie kijk je op?

Een maand ongestoord in je atelier werken of een maand op vakantie, wat zou je doen?

Met wie zou je graag nog eens samenwerken?

Welk kunstwerk verafschuw je?

Wat doe je als je vastloopt in je proces?

Wat is het meest persoonlijke werk dat je ooit maakte?

Wat is je diepste wens?

Wat zou je willen veranderen?

Wat doe je anders?

Wat ga je morgen doen?

Dingen goed doen of goede dingen doen?

Wanneer zag je voor het laatst de zee?

Wat is de beste beslissing die je ooit hebt genomen?

Wat was het eerste waar je vandaag aan dacht?

Wat ben je aan het uitstellen?

Als je iedereen op aarde een bericht stuurt, wat staat er in?

Wat moet je laten repareren?

Waar geef je je meeste geld aan uit?

Als je je jonge zelf advies zou geven, welk advies?

Wat zou je nooit weggooien?

Waar zou je 5 jaar geleden meer tijd aan besteed willen hebben?

Wat heb je geprobeerd dat je nooit meer gaat doen?

Wat vind je van je woonplaats?

Wat motiveert je om elke dag aan het werk te gaan?

Wat was de moeilijkste beslissing?

Wie heb je als laatste uitgescholden?

Wat is je ochtendritueel?

Welk slecht advies heb je wel eens opgevolgd?

Waar en wanneer krijg je de beste ideeën?

16

Hoe laat ging je gisteren slapen?

Als je een kunstwerk (uit heden of verleden) mocht kiezen om te hebben, welke zou dat zijn?

Heb je wel eens de hoop verloren?

Wat is de beste vraag die jou ooit gesteld is?

Wat was je geworden als je geen kunstenaar was?

Welk boek zou je iedereen aanraden en waarom?

Als je een kleur mocht kiezen die geen onderdeel van het spectrum meer zou uitmaken, welk was dat?

Wat was je beste atelierbezoek ooit?

Wat was je vervelendste atelierbezoek ooit?

Zijn je ouders wel eens op je atelier geweest?

Wat is de grootste gemiste kans uit je carrière?

Wat is op dit moment je meest favoriete materiaal?

Naar welke muziek luister je tijdens het werken?

Als je een dag kon ruilen met een ander non-fictief mens, wie zou dat zijn? Als je een dag kon ruilen met een fictief mens, wie zou dat zijn?

Als je een dag kon ruilen met een dier of voorwerp, wat zou dat dan zijn? Heb je een gouden regel?

Wat is je favoriete museumwinkel?

Wandelen of fietsen?

Welke docent heeft jou veel geleerd?

Welke dag is je beste atelier dag in de week?

Wat is favoriete werkplaats (EKWC/Beeldenstorm)?

Welk lied zou je elke dag kunnen horen?

Wat was je meest onterechte kritiek ooit?

Is er wel eens een werk beschadigd door een natuurkracht?

Als je zou kunnen tijdreizen, naar welke tijd zou je gaan?

Als je jezelf zou kunnen teleporteren, waarheen zou je gaan?

Wat is je grootste angst?

Wat is je favoriete kledingstuk?

Waarvan zou je een tattoo willen?

Denk je dat alle oorlog ooit de wereld uit zal zijn?

Wie zou je een klap in het gezicht willen geven?

Met wat voor pen schrijf je meestal?

Welke sport vind je leuk om te beoefenen?

Welke sport vind je leuk om te kijken?

Wat doe je als er een gat in je sok zit?

Wat is je favoriete transportmiddel?

Wat is de meest impulsieve aankoop die je ooit hebt gedaan?

Wat vergeet je vaak?

Wat moet je eigenlijk nog doen?

Waar kun jij je boos over maken?

Waar word je verdrietig van?

Waar heb je (vannacht) over gedroomd?

Wat is je favoriete hangplek?

Op welke plek kun jij je het beste concentreren?

Welke subsidies heb je gekregen?

Welke prijs zou je willen winnen?

Als je iets zonder consequenties in de fik mocht steken, wat zou dat zijn? Wie ken je al erg lang?

Wie bel je als je overstuur bent?

Heb je allergieën, welke en hoe uiten deze zich?

Welk mens, dier of ding zou je een dagje willen zijn?

Wat eet/ drink je op atelier?

C O C K TA I L R AQU E L Margarita Bitterzoet Met alcohol 4 delen tequila 2 delen cointreau 1 deel limoensap IJs Glas met zoutrandje Zonder alcohol 1 deel vlierbloesemsiroop 2 delen crodino 4 delen spa

17

C OL OF ON Deze publicatie is een verslaglegging van het gesprek tussen Raquel van Haver en Eva Spierenburg in het kader van de estafettegesprekken LIEFDEVOL & KRITISCH 2021-2022.

Idee en samenstelling : Marjolein de Groen en Peter Jordaan Denktank : Niek Hendrix, Frank Koolen en Chantal van Lieshout Coördinatie : Caro Delsing Tekst : Peter Jordaan Fotografie : Koen Kievits Basis layout en typografie : Sinds 1416 Vormgeving : Oscar Lourens Druk : Drukwerkdeal, Deventer Collectie DE.GROEN bedankt de Gemeente Arnhem en Provincie Gelderland voor hun financiële ondersteuning.

Arnhem, december 2021 Collectie DE.GROEN Weverstraat 40 6811 EM Arnhem www.collectiedegroen.nl

18

19

PROGRA MM A 10-06-2021 : PETER JORDAAN X GIJS FRIELING performance Frank Koolen 24-06-2021 : GIJS FRIELING X RAQUEL VAN HAVER performance Mireille Tap 30-09-2021 : RAQUEL VAN HAVER X EVA SPIERENBURG performance Eugenie Boon 21-10-2021 : EVA SPIERENBURG X MELANIE MARIA performance Peter Fengler 11-11-2021 : MELANIE MARIA X VIBEKE MASCINI performance Gijsje Heemskerk 25-11-2021 : VIBEKE MASCINI X SIMON WALD LASOWSKI performance Broken Toaster Records 16-12-2021 : SIMON WALD LASOWSKI X ROY VILLEVOYE performance Pierre Estourgie 13-01-2022 : ROY VILLEVOYE X IDE ANDRÉ performance Jaap Blonk 27-01-2022 : IDE ANDRÉ X LIEVEN SEGERS performance Jaap Kroneman 24-02-2022 : LIEVEN SEGERS X CHANTAL VAN LIESHOUT performance Quinten Dierick 24-03-2022 : CHANTAL VAN LIESHOUT X HELMUT SMITS performance Kim David Bots 21-04-2022 : HELMUT SMITS X ARASH FAKHIM performance Willem de Haan

3 0 SEP T EMBER 2 0 2 1