Vrouwenhar(d)t; een werkboek voor persoonlijke ontwikkeling van vrouwen

gezien

intuitie

ss

groei

stre

g evo el li e f d e

pe

ec rf

tio

m nis

e

gehoord

ho op

ve

ra n

d

er i

ng

Colofon Š2020 Astrid Geel coachastrid.nl Tekst Astrid Geel Ontwerp Si Marketing & Design siyousoon.nl Voor alle persoonlijke verhalen is door betrokkenen toestemming gegeven.

“Hoop is een lichtje in je hart” Hoop is absoluut niet hetzelfde als optimisme. Het is niet de overtuiging dat iets goeds zal komen. Ook niet dat het weer wordt zoals het was. Hoop leidt je een andere kant op.

Weg van angst en onzekerheid. Dat is negatieve energie.

Dat soort energie is niet goed voor je hart. Als je in kunt zien waarom iets logisch is, kun je verdriet en teleurstelling accepteren en liefde en blijheid toelaten. Vrouwen die hun pijn met mij delen, verlangen naar verlichting. Naar verandering.

Naar een beter gevoel. Naar positieve energie. Waarin ze gezien en gehoord worden. Het lichtje groter maken. Je zelf in het licht zetten. Via kleine stapjes. Je hoeft niet altijd snel te gaan, als je maar door blijft gaan. Daar heb ik ervaring mee.

Met dit e-boek wil ik je stappen laten zetten. Soms kleine, gevolgd door grotere. Ik deel ervaringen uit mijn leven en van klanten. Met 9 opdrachten om zelf na te denken. Jij kent jezelf het beste. Lieve vrouw, ga bewegen. Ga op pad!

Er zijn nog steeds vrouwen die nooit hebben meegekregen dat hun leven van hen is. Ze hebben het idee dat ze toestemming nodig hebben voor van alles. Je mag jezelf belangrijke vragen stellen over je leven.

“ N O O N E I S Y O U , A N D T H AT I S Y O U R S U P E R P O W E R .”

Elyse Santilli

3

W AT I S M I J N W E G ?

WELKE RICHTING GA IK OP? WIE B EN IK? W AT I S E R U N I E K A A N M I J ?

WA A R H O O P IK O P ?

4

Inhoud Ik ben een andere jij, een vrouw met een verlangen

6

Loslaten brengt verandering

8

Opdracht 1: een stap in loslaten Ontstressen

10

Opdracht 2: een stap naar ontstressen Een zacht hart

13

Opdracht 3: een stap in luisteren naar je hart Yoga is onvoorwaardelijke liefde

15

Geloof niet alles wat je denkt

17

Opdracht 4: een stap naar werken met gedachten Gevoel, hoe complex kan het zijn

19

Het navelstreng dilemma Genezing en veerkracht Opdracht 5: een wabi-sabi stap Het creatieve brein

22

Teleurstellingen

25

Familiesystemen

27

Het levensboomverhaal van Michela Bortolas Opdracht 6: een stap in je leven Comfortzone

32

Opdracht 7: een stap naar een andere plek Het enneagram zegt veel over je persoonlijkheid

34

Het Enneagram als proces model Dankbaarheid

37

Opdracht 8: een stap de diepte in De kracht van vergeving

40

Nawoord

43

Opdracht 9: een stap naar verlangen

5

Ik ben een andere jij, een vrouw met een verlangen Sinds 2004 help ik vrouwen bij veranderingsprocessen.

Processen waarin ze vooral beter voor zichzelf gaan zorgen.

En daardoor ook voor meer rust in hun omgeving kunnen zorgen.

Zorgen voor is iets wat vrouwen van nature al snel doen.

Net als onze moeders en hun moeders.

Wij vrouwen storten er ons in met een open hart. Daardoor worden we ook zo enorm hard geraakt. Wij werken hard om het iedereen naar de zin te maken. Want als ZIJ gelukkig zijn, zijn WIJ het ook.

Maar hoe vaak blijf je zelf niet ongelukkig achter?

Omdat ZIJ helemaal niet bezig zijn met of JIJ ook gelukkig bent.

Hoe leef je dan verder? Met een gewond hart? Een gekwetst hart?

Een verbitterd hart? Of een wijs hart, wat wel wat kan hebben!

Vrouwen en grenzen is nog geen natuurlijke combinatie. Terwijl iedereen een intuĂŻtie heeft. IntuĂŻtief voel je het als je beter voor jezelf moet gaan zorgen. Gewoon nee zeggen, zonder uitleg, wat een uitdaging! Mijn hart is vaak en hard geraakt. Anders dan alle vrouwen die ik ken ben ik dan ook niet. Ik heb werk gemaakt van mijn verwerkingsproces en weet hoe ik kan helpen.

Jarenlang heb ik dat thuis gedaan met het organiseren van events. Nu enkel nog in 1 op 1 gesprekken in mijn praktijk, of in de natuur. Ik luister vooral naar de verlangens van vrouwen. Vrouwen verlangen naar verandering, soms iets klein, soms groot. Dat het anders gaat. Niet meer die stress, twijfel, angst, verdriet, boosheid, kwetsbaarheid en onrust. Dat gevoel herken jij vast ook.

6

Daarom dus, een e-boek met inzichten, om jou te kunnen helpen. Daarmee komt voor mij een verlangen uit. Niet om professioneel schrijfster te zijn, wel om op te schrijven wat mijn hart te vertellen had. Met zelfbedachte opdrachten om thuis aan het werk te gaan. In jouw eigen persoonlijke ruimte.

In je eigen tempo.

Mocht je mijn hulp nodig hebben, na het lezen van dit e-boek, of juist tijdens het doen van de opdrachten klik dan verder naar mijn site: coachastrid.nl.

Wil je artikelen lezen rondom hart- en vaatziekten klik dan door naar het online magazine foryoumagazine.nl.

Daar staan tevens diverse informatieve artikelen voor vrouwen met betrekking tot lichaam en geest, met adresgegevens van zorgverleners. Ze zijn er net als ik om voor jou te zorgen.

7

Loslaten brengt verandering Ik adviseer mijn klanten om te doen wat bij je past.

Doe dat wat je energie geeft. Stop met wat energie kost. Weet jij wat jou energie kost? Zelf stopte ik afgelopen jaar met het organiseren van events bij mij thuis. Iemand vroeg waarom ik de events thuis was gaan organiseren. Ik start mijn activiteiten intuĂŻtief, vaak zonder precies te weten waarom, of met een specifiek doel voor ogen. Als ik er over nadenk had het in dit geval te maken met de periode dat ik als expat in Marokko terecht kwam, in 1998. Daar zag ik hoe vrouwen elkaar opzochten, verhalen uitwisselden, elkaar hielpen. Het was de energie van het hart. Vrouwen keken om naar mij, dat jonge vrouwtje uit Nederland. Dat was nieuw voor mij. Ik was gewend voor mezelf te zorgen. Mijn ouders werkten veel en ik paste vaak op mijn broertje. Eenzaam was ik en kwetsbaar. Ik was een bang kind.

Logisch dat ik dat gevoel weer tegenkwam in Marokko. Ik had daar een coach goed kunnen gebruiken. Een land, een plek, de verandering, de reis die ik innerlijk maakte was een spiegel van diep weggestopte gevoelens. Ik kon mijn gevoelens niet delen en werd niet begrepen. Daardoor raakte ik mensen kwijt, veel mensen zelfs. Pas toen ik daar moeder werd, voelde ik een diep verlangen naar verandering. Naar verbinding.

Werd ik wakker? Zo kun je het noemen.

Ik herken het telkens bij mijn klanten. Herken jij het? Je loopt een pad in je leven, dat plotseling verandert. Gevolgd door onrust, vertwijfeling, paniek en onzekerheid. Hoe vind je je weg op dat nieuwe pad? Waar komt al die onrust vandaan?

Loslaten brengt verandering. Wat fijn en mooi kan zijn.

Doordat ik stopte met het organiseren van events in onze leefkeuken thuis kreeg ik meer klanten in mijn praktijk en ging ik meer geld verdienen. Nog belangrijker, er kwam meer rust in huis. Rust, zo goed voor lichaam en geest.

8

O p dra c h t 1

een stap naar loslaten Loslaten doet ook pijn.

Schrijf op wat jou zo kan raken.

Wat zou jij willen loslaten, maar zit zo vast aan jou dat het maar niet lukt? Dat kunnen gedachten zijn, gevoelens, of mensen. Het is niet erg dat het nog niet uit je leven is. Het weten wat het is en kunnen beschrijven is een mooie eerste stap om te werken aan verandering.

Vrouwen verlangen naar verandering

9

Ontstressen Iedereen kent stress. Jij vast ook. Daar kun je niet altijd wat aan doen. Ik heb ook weleens stress van alle ballen die ik omhoog moet houden. Ik had al geschreven over mijn tijd als expat. Eenmaal terug in Nederland verbrak ik het contact met mijn familie. Ik kon niet terug naar mijn leven voor ons vertrek. Ik was wakker geworden en daardoor veranderd.

Uiteraard een zware en emotionele beslissing, niet makkelijk genomen. Ik heb nooit spijt gehad. Ik heb er nu zoveel minder stress door in mijn leven. Dat gun ik jou ook. En ruimte voor mezelf. Ook dat gun ik je. In die tijd had ik geen ruimte voor mezelf. Logisch met drie jonge kinderen alle dagen thuis.

Letterlijk ben ik ruimte gaan creëren door een stoel in onze badkamer te zetten. Die ruimte werd van mij. Met kaarsjes, boeken en rustige muziek. Ik was niet gewend om een eigen ruimte te hebben, met mijn eigen energie. Dat niemand daar wat over te zeggen had en wat in te brengen had, voelde fijn.

Daarna volgde de behoefte aan meer rust en begon ik met mediteren. Ik heb geleerd om me terug te trekken, in mezelf te keren als ik dat nodig heb. Anders dan de meeste mensen die ik tegen kom. In het begin werd mijn gedrag vreemd gevonden, door het te blijven doen werd ‘vreemd’ ingeruild voor de term ‘anders’. Nu is het vanzelfsprekend. Je terugtrekken in je eigen ruimte is goed zorgen voor jezelf. Je kunt niet altijd “aan” staan. Van tijd tot tijd “uit” staan zorgt voor momenten met minder stress.

De invloed van de natuur Letterlijk in de natuur zijn helpt mij om beter met stress om te gaan. De natuur is een mooie spiegel en geeft ook nog eens enorm veel inzichten. Misschien wandel je liever met mooi weer, maar in de winter, met slecht weer zie je bijna alleen nog maar

10

donkere kleuren. Des te belangrijker is het dat je dan kleur en een positief gevoel in jezelf vindt. Er sterft van alles af, wat voor mij zo zichtbaar maakt dat in mijn leven ook elke dag iets verdwijnt. En dat ik dat niet bij me hoef te houden, het gaat vanzelf. Tegelijkertijd ontstaat er zoveel nieuws en zijn er zoveel mogelijkheden en kansen die, als ik ze kan blijven zien, wachten op een initiatief van mijn kant. De energie van de lente, die elk jaar terugkomt. Vanaf het eerste moment dat ik dit bewust waarnam, voelde ik minder stress.

DE STRESS VERDWEEN LANGZA AM Het was zo niet natuurlijk om mij los te maken van mijn familie. In de stilte die ik opzocht, eerst in onze badkamer, later via mediteren, yoga en in de natuur, kwam mijn lichaam tot rust. En mijn geest. De stress verdween langzaam toen ik mijn familie niet meer hoefde te spreken en te zien. Het was voor mij een les om onze kinderen veel ruimte te geven. Ruimte om hun eigen stem te ontdekken. Daarnaar te luisteren. Ik heb ze van jongs af aan geleerd hun eigen grenzen te voelen en die aan te geven. Ik had als kind geen positieve ervaringen met grenzen, in de vorm van seksueel overschrijdend gedrag. Net als meerdere familieleden in hun jeugd hadden ervaren. Voor zover ik weet droegen twee generaties dit als geheim met zich mee.

Wellicht hebben meer generaties ermee te maken gehad. Dat kom ik niet meer te weten. Toch, als ik die lessen in mijn eigen jeugd niet had geleerd, had ik nu niet zo gemakkelijk over het effect van emotionele pijn op lichaam en geest kunnen praten.

En over het belang van grenzen voelen en grenzen aangeven.

Daar is het dan zinvol voor geweest. Overigens kreeg ik van mijn ouders op heel jonge leeftijd de liefde voor de natuur mee. Ik mocht daar vrij bewegen. Een stukje inprenting waar ik heel dankbaar voor ben. Iedereen kent een stukje positieve inprenting, ook als negatieve herinneringen overheersen.

Daar bewust veel mee bezig te zijn is goed voor je hartenergie.

11

O p dra c h t 2

een stap naar ontstressen 1. Wat of wie geeft jou stress?

Het gaat er niet om dat je het meteen oplost, maar ga het zien en beschrijf het. Bijvoorbeeld op een vast moment op de dag, elke ochtend en/of elke avond, zodat je een beeld en woorden krijgt bij jouw stressmomenten. Een patroon gaat herkennen.

2. Hoeveel stilte heb je in je leven om je eigen stem te vinden?

Wat is jouw natuurlijke manier van reageren? Ga je vechten of vluchten?

Hoe vaak ben je in de natuur? Hoe ben je dan aanwezig? In stilte als je er wandelt? Wat zie je, wat hoor je? Kun je ook de stilte in de natuur horen?

12

Een zacht hart Sinds ik moeder ben geworden in het jaar 2000 en in het buitenland heb gewoond, schrijf ik korte stukken tekst.

Ik schrijf over alles wat een vrouwenhart zo kan raken en in beweging zet, maar wat soms ook zo hard kan voelen.

Tegenstrijdig toch? Hart en hard, slechts 1 letter verschil.

En toch, het verschil is zo groot. Vrouwen kunnen elkaar zo raken. We blijven hangen in onze emoties. We onthouden teleurstellingen en vooral wie ons heeft teleurgesteld. Als we het hebben over verlangens, daarmee bezig zijn, zijn we ons bewust van het fenomeen ‘krabbenmand’. Ook al kent niet iedereen die term.

Als een krab gevangen en in een mand gestopt wordt, is deze heel goed in staat daaruit te klimmen. Behalve als deze gevuld is met meerdere krabben. Afdekken is niet nodig, er komt geen krab meer uit de mand. Op hun weg omhoog halen ze elkaar naar beneden. Vrouwen in een groep kunnen elkaar onbewust tegenhouden om de kop boven het maaiveld uit te steken.

Zo kan een vriendin van de ene op de andere dag ineens geen vriendin meer zijn. Of je familie je ineens niet meer steunen.

En daardoor houden we ons klein, met als gevolg dat ons hart teleurgesteld raakt, zelfs verbitterd kan raken.

Waardoor zelfs je kinderen afstand van je kunnen nemen.

Je partner je kan verlaten. Als je je hart afsluit kunnen zij ook jouw liefde niet meer voelen. Je denkt: hoe kan dat toch, zo ineens. Toch, ineens…? Vaak zijn er signalen geweest, heb je die over het hoofd gezien. Of wilde je die niet zien. Iedereen heeft een aandeel in een verhaal.

Maar dan? Ik werkte met een vrouw die veranderde nadat haar man overleden was. Na vijf jaar herkende haar familie haar niet meer, of beter gezegd, wilden ze de vrouw die ze geworden was niet leren kennen. Het ging heel goed met haar, en toch.

13

Ze voelde die ‘krabbenmand’. Logisch, we krijgen het mee van generatie op generatie. Ze werd er zo verdrietig en ook boos om. Door samen te praten zag ze dat zij dit patroon voor haar dochters en nichtjes kon doorbreken. Ze miste positieve bevestiging van de vrouwen dicht bij haar. Ze miste applaus en steunbetuigingen, die ze wel van anderen kreeg. Ze kan er nu met zachtheid naar kijken, zichzelf applaus geven, waardoor ze haar hart open bleef houden. Ze kon haar boosheid en verdriet loslaten. Daardoor durfde haar zus voor het eerst openlijk met haar over verlangens te praten. Dat hadden ze nog nooit gedaan.

Pijn kon gedeeld worden. Hoe mooi is dat.

O p dra c h t 3

een stap in luisteren naar je hart Schrijf op wie jou heeft geraakt en waarom.

Maar ook wat je eigen aandeel was in het verhaal.

Laat het los, of doe er nog wat mee. Dat kan ook.

Bedenk dat de ander ook nog steeds geraakt kan zijn of geraakt kan gaan worden als je iets doet richting die ander. Laat los wat de ander met jouw actie moet gaan doen, heb geen verwachting. Wat is je intentie als je er nog wat mee wilt? Is het liefde? Of is het om iemand ook te raken? Vraag je dan af of het verstandig is. Een intentie die niet liefdevol is kan hard terugkomen. Misschien moet je dan de lessen meenemen waardoor je in een volgende situatie anders kunt reageren.

Zoals bijvoorbeeld: beter je grens aangeven, rustiger blijven of afstand nemen.

14

Yoga is onvoorwaardelijke liefde Ik volg al jaren yogalessen. In 2019 organiseerde ik met een yogalerares een aantal events. Centraal stond de energie in ons lichaam. Lichaam en geest zijn verbonden. Als je yoga hebt gedaan, ben je er vast mee bekend. Niet iedereen vindt yoga fijn of gemakkelijk. Je komt jezelf tegen. Dat is niet altijd fijn.

Soms ben je meer met anderen bezig in een les. Kun je niet bij jezelf blijven. Wat voel je dan? Druk van buiten?

Wat als je een oefening niet kunt doen? Wat ervaar je dan?

Een oordeel?

Yoga kent vele oefeningen voor ons hart. Vooral als ons hart gesloten is. Je niet onvoorwaardelijk lief kunt hebben. Dat is anders dan liefde met voorwaarden. Daarbij mist empathie.

In de yogaleer wordt het hart gezien als de verbinding met onvoorwaardelijke liefde. Het is de plek waar emotionele pijn en mentale spanning worden getransformeerd in meer positieve gevoelens. Emoties hebben een direct effect op ons hart. De plek waar we verlangens voelen en hoop.

“ TA L K T O Y O U R S E L F L I K E Y O U W O U L D TA L K T O S O M E O N E Y O U L O V E .�

Elyse Santilli

15

Ons hartchakra - een soort van draaikolk in ons lichaam, bij de hartstreek - staat voor liefde. Deze plek bepaalt onze vriendelijkheid. Naar anderen, naar onszelf. Hoe kun je vriendelijk en lief tegen anderen zijn, zonder dat naar jezelf te zijn?

Lief en zacht zijn. Het is een uitdaging.

Wil je meer weten over chakra’s en yoga dan adviseer ik je het boek Yoga Lifestyle van Maya Fiennes te lezen. Ze behandelt diverse levensthema’s en deelt eenvoudige yogaoefeningen waar je in je eigen tempo mee aan de slag kunt.

16

Geloof niet alles wat je denkt Herken je het? Negatieve gedachten. Belemmerende overtuigingen. Zo kun je echt overtuigd zijn dat je iets NIET kunt. Of dat een situatie NOOIT zal veranderen.

Ik groeide op met de overtuiging dat ik “het” niet kon.

Op school, met sporten, of op andere gebieden. Altijd voelde ik die onderstroom van een lat die hoog lag en voor mij onhaalbaar was. Waardoor ik weinig waardering voelde en me klein voelde. Tot ik leerde hoe ik belemmerende overtuigingen kon doorbreken door een aantal logische stappen te doorlopen.

Dat gaf mij ruimte in mijn hoofd om te spelen en het anders te doen. Zo bedacht ik dat ik de lat op de grond kon leggen.

Waarom had ik al die tijd een beeld gehad van een lat? Anderen bepaalden mijn gedachten. Ik moest steeds meer en hoger. Dan pas was het goed. Dat had ook te maken met de mensen om mij heen.

We groeien op met mensen die onze gedachten beïnvloeden. Vanuit hun eigen gedachten en verlangens.

O N S V E R S TA N D HOUDT ONS OP DE BEEN

De eerste sessie met een klant begint met vertellen, waar ze last van heeft en wat ze denkt. Vanuit het verstand. Ons verstand houdt ons op de been. Daardoor kunnen we de dagen doorkomen. Hoe fijn kan het zijn om je verstand een moment los te laten. Jezelf niet beter voor te hoeven doen. Eerlijk te mogen en kunnen zijn.

In mijn praktijk is geen buitenwereld die meekijkt. Alleen jij en ik. Ik weet hoe lastig het buiten kan zijn. Ik weet hoe het is om gevoelig te zijn, hoog sensitief. Hoe gevoel je kan raken, ziek kan maken, pijn kan doen. Dus hebben we het over gevoel als we aan het werk zijn, maar niet te veel.

17

Mooi is het als vrouwen doorkrijgen dat ze meer kunnen dan ze dachten. Als de ogen gaan twinkelen. Dat het gevoel niet meer zo zwaar is als in de vorige sessie. Dat het lichter is. Dat er lichtjes zijn. Dat er beweging komt.

Ik werkte met een Argentijnse vrouw die moeite had als ze op haar werk Nederlands moest praten. Bij lastige gesprekken voelde ze zich kwetsbaar. Alsof ze weer een klein kind was.

Ze niet goed genoeg was in haar werk. Ze kreeg door hoe belangrijk het is voor haar om te werken in een omgeving waar de voertaal Engels is. Onbewust had ze moeite om alle stemmen in haar hoofd uit elkaar te houden, wat voor onrust zorgde.

Vanuit die onrust spreken maakt dat je niet de juiste woorden gebruikt en de juiste toon. In een omgeving waar ze zelf meer rust ervaart, kan ze beter luisteren naar haar eigen stem.

De stem van een vrouw met ervaring.

Opdracht 4

een stap naar werken met gedachten Schrijf op welke negatieve gedachten

t

g i ev e

edachten

neg

Wat zeggen de stemmen in je hoofd?

a

jouw gedrag bepalen.

Is het wel je eigen stem? Of hoor je iemand anders praten?

Waar zou jij blij van worden? Welke belemmerende gedachte moeten dan verdwenen zijn?

Stel je voor dat je morgenochtend wakker zou worden en het is gewoon weg. Hoe voel je je dan?

18

Gevoel, hoe complex kan het zijn Ons brein en ons hart zijn zo met elkaar verbonden, merk jij dat ook? Ons hart kan zelfs verbonden zijn met het brein van anderen. Je gevoelsleven kan daardoor in de war raken.

Mijn methode Spiegeltueel, het analyseren van intuĂŻtieve schilderijen helpt om gevoelens zichtbaar te maken. Met hulp van coachende vragen aanschouw je gevoelens, benoem je ze.

Door de tijd te nemen om goed te voelen laat je vervolgens los.

Schilderen en praten; het brein en het hart werkt samen. Nieuwe inzichten, contacten veranderen erdoor. Ik leerde niet op school dat schilderijen zoveel inzichten kunnen geven, maar door jarenlang mijn talent om details heel goed te kunnen waarnemen nog meer te ontwikkelen.

Wat ik zie klinkt altijd logisch voor de ander. Daardoor gaan mijn klanten met een andere blik en een andere uitstraling naar huis. Als het ware opgeschoond. Dat heeft automatisch gevolgen voor het contact met anderen. Ik herinner me een vrouw met wie ik in gesprek kwam over haar moeder. Na het schilderen kon ze veel zachter en meer vanuit begrip naar haar moeder kijken.

De intensiteit van negatieve herinneringen waren verdwenen.

Met als gevolg een positief effect op hun contact.

Het navelstreng dilemma Bijzonder vind ik dat in de tijd dat onze oudste zoon voor het eerst naar school ging, de term ‘navelstreng dilemma’ het licht zag. Letterlijk ziek op bed lag ik, zo wennen was die verandering. Ik moest mijn kind loslaten, op een manier en in een tempo dat niet natuurlijk voelde. Op school wordt veel aandacht besteed aan wat er nog niet goed gaat, het tempo om te leren ligt hoog. Ik zag wat dat voor impact op hem had en

19

had daar veel moeite mee. Dat was niet wat ik voor ogen had om kinderen mee te geven. Ondanks leerkrachten die oog hebben voor wat te veel druk met kinderen sociaal en emotioneel doet, kan er veel verbeterd worden. Waardoor kinderen steviger staan, leren leuk gaan vinden. Daar zijn gelukkig al veel mensen actief mee bezig. Ik kijk terug met een positief gevoel, meestal werden we begrepen en geholpen. Niet iedere ouder heeft dat geluk gehad. Inmiddels zijn onze kinderen mondig genoeg om aan te geven wanneer ze hulp nodig hebben en wat ze nodig hebben.

Ze begrijpen dat hun talenten zich ook buiten het schoolsysteem ontwikkelen. Dat maakt loslaten makkelijker. Zo houd ik meer tijd over om andere moeders te helpen met hun navelstreng dilemma’s. Die voor iedereen anders zullen zijn en voornamelijk voelen. Het is een gevoelskwestie. Niet altijd logisch en voor de omgeving te begrijpen. In mijn geval kwam ik het tegen op de school van onze kinderen. Iemand anders komt het wellicht tegen in het contact met een ex-partner. Het aangaan van je navelstreng dilemma is een lastig en pijnlijk proces, maar maakt je op de lange termijn krachtiger en wijzer.

Genezing en veerkracht In Japan hebben ze een levensfilosofie, Kintsugi. Daarbij wordt een gebroken voorwerp hersteld waarbij de breuklijnen duidelijk in het oog springen. Een Kintsugimeester werkt de barsten niet weg, maar accentueert ze. De filosofie gaat verder dan een praktische artistieke vaardigheid: het raakt aan de symboliek van genezing en veerkracht. Het voorwerp wordt in ere hersteld, het verzoent zich met zijn verleden en wordt daardoor sterker, mooier en dierbaarder dan voor de breuk.

Kintsugi hangt nauw samen met het Japanse schoonheidsideaal van wabi-sabi: dat er schoonheid huist in simpele dingen en in imperfectie. Men moet de schade niet verbergen, maar juist laten zien en versterken. Het beschadigde aardewerk wordt gerepareerd met een speciale, extra sterke lijm, gemengd met goud poeder.

De gouden ‘aderen’ die je kopje of bord hierdoor krijgt staan

20

dan ook symbool voor de gedachte dat iets gebroken kan zijn, maar er niet minder mooi door is. Sterker nog, een gebroken iets kan juist mooi zijn omdat het gebroken is geweest.

Voor mij is onze eettafel van 3,5 meter die in onze leefkeuken staat enorm waardevol. Ideaal was het om er tijdens de events die ik organiseerde met groepen vrouwen aan te zitten. De workshops intuĂŻtief schilderen zorgde vooral voor veel positieve hartenergie en verbinding. Er werd gelachen en gehuild. Ook onze zonen zitten vaak met hun vrienden aan de tafel. Herinneringen van die avonden zijn te zien. Vanaf het begin besloten we dat de vlekken en kringen die op de tafel kwamen er mochten zijn.

We gingen niet proberen die tafel als nieuw te houden. We willen de herinneringen letterlijk blijven zien. De tafel herinnert mij ook aan mijn jeugd, waar ik onderdeel was van een grote familie, met veel nichtjes en neefjes. Ik herinner mij momenten waarop er volop geleefd werd als wij bij elkaar waren. Natuurlijk had ik graag mijn familie aan deze tafel gehad. Hopelijk komt er in de toekomst familie bij, kunnen we nog lang met veel mensen mooie herinneringen maken aan deze eenvoudige tafel. Volgens het wabi-sabi ideaal.

Opdracht 5

een wabi-sabi stap Kun jij zien wat voor jou symbolisch weergeeft waar je volgens de filosofie van een Kintsugimeester aan zou kunnen werken? Wat heeft genezing nodig? Wat is van waarde? En tegelijk heel simpel?

su g i Ki nt

21

Het creatieve brein Mijn methode Spiegeltueel is simpel om uit te voeren.

Voelt alleen niet altijd simpel voor degene die gaat schilderen.

Toch is juist iets doen wat je niet gewend bent te doen een grote stap in persoonlijke ontwikkeling. Je maakt daarmee iets wakker in jezelf. Ik laat intuĂŻtief kleuren kiezen en tijdens het schilderen ontstaat er een verhaal op papier.

Jouw persoonlijke verhaal. Dat geeft al meteen een bepaald gevoel. En roept vragen op. Welke kleuren pak ik? Daar begint het mee.

Bij mij kwam een vrouw die alle kanten op werd geduwd.

Zodra zij in het centrum wilde staan, voelde ze dat dat niet de bedoeling was. Ze durfde niet duidelijk zichtbaar te zijn, ze was bang voor alle reacties die ze dan waarnam. Dat verhaal werd duidelijk door dit schilderij. Ze voelde haar imperfectie.

Het lukte niet om de situatie te veranderen.

Tijdens het schilderen en het praten werd duidelijk dat ze keuzes mocht gaan maken. Met wie ging ze bepaalde onderwerpen nog wel delen en wie sloeg ze over. Uiteraard een lastig proces, maar door haar daarin te steunen en een tijdje met haar samen te werken kon ze dat proces aangaan. Ze hoefde het proces niet alleen te doen. Uiteraard kwam ter sprake dat ze zichzelf niet goed genoeg vond. Haar schilderij vond ze ook niet mooi genoeg.

Toch kwam er tijdens het schilderen al meer rust.

Er ontstond een gesprek over het aantal mensen en activiteiten dat belangrijk voor haar was, waar ze zich wel of niet goed bij voelde. Wie voor onrust zorgde en wie voor rust. Symbolisch ontstond een bloem. In het eerste schilderij was er een wild boeket, te dicht op elkaar. Ze had ruimte nodig. Ze kon voelen dat ze meer behoefte had aan focus, keuzes maken. Aan rust En dat werd zichtbaar in het derde schilderij. Ze wist welke richting ze op wilde, wat ze los wilde laten. De rust van het schilderij voelde onwennig en onbekend. Alsof ze het proces niet

22

Een vrouw werd alle kanten op geduwd

snel werd duidelijk dat ze keuzes mocht maken

ze wist welke richting ze op wilde, wat ze los wilde laten

23

aan durfde te gaan, maar dat wat zichtbaar was geworden gingen we in een volgende sessie verder uitwerken door systemisch aan het werk te gaan, oftewel op een dieper onbewust niveau.

Het licht wat in het midden eruit sprong kon alleen maar groter worden. Als ze door bleef stappen. En dat voelde heerlijk.

Eindelijk kwam er ruimte.

Zo is het werken met de methode Spiegeltueel een normaal, natuurlijk bewustwordingsproces en veranderingsproces. Wat door iedereen doorlopen kan worden, die openstaat voor het werken met het creatieve brein.

Intuïtief schilderen is tevens een fijne bezigheid om meditatief en zonder oordeel bezig te zijn. Als kind hebben we geleerd binnen de lijntjes te kleuren en dat tekenwerk vergeleken en beoordeeld werd. Ik heb een aantal jaren workshops intuïtief schilderen gegeven op basisscholen en zag wat het met kinderen deed als ze intuïtief aan de slag gingen. Het leert ze vrijer te bewegen, dichter bij zichzelf te blijven. Dat hun schilderij oké is. Het laat zien wie zij zijn en dat hoeft niet hetzelfde te zijn als het schilderij van iemand anders. Voor het ene kind is dat gemakkelijker dan het andere kind. Het kind dat een perfectionistische persoonlijkheid heeft, vindt het heel lastig als niet alle kleuren er zijn. Het kind dat graag de beste wil zijn, vindt het lastig als haar of zijn schilderij niet het mooiste wordt gevonden. Maar wat is mooi? Wij zijn ook kind geweest en opgegroeid in een groep met andere kinderen en volwassenen die ons gedrag hebben beïnvloed. Waardoor je naar een groep bent gaan luisteren in plaats van naar je eigen stem, jouw intuïtie. Door intuïtief te schilderen kun je dichter bij je eigen stem komen, jouw gevoel. Ga schilderen en analyseer je eigen schilderijen. Als je dat regelmatig doet, ontstaat er vanzelf een dagboek.

Wil je op gang geholpen worden, boek een sessie om mijn methode Spiegeltueel te ervaren.

24

Teleurstellingen Gevoel wat veel naar boven komt tijdens het schilderen zijn teleurstellingen. Ze horen bij het leven. Bepalen zelfs vaak ons leven. Jij hebt ze, ik heb ze. Het heeft effect op het contact met jezelf, met anderen. Boosheid, verdriet, jaloezie, afgunst zijn gevolgen van teleurstellende ervaringen.

Sommige mensen gaan in de aanval door een teleurstelling, anderen trekken zich juist terug. Je gezin van herkomst heeft je patronen aangeleerd, ook wel conditionering genoemd. Ik hielp een vrouw die bij elke teleurstellende ervaring gebak ging eten.

Na een aantal gesprekken kon ze zien dat ze dat ook altijd met haar moeder had gedaan. Haar moeder vond het moeilijk als ze verdrietig was. Door gebak te eten gingen ze zich allebei beter voelen. Met als gevolg dat ze nu als volwassene een emotionele eter was geworden en het haar maar niet lukte om af te vallen.

Ik merk in gesprekken met vrouwen dat het moeilijk is om dit soort onderwerpen aan te raken. Er is een grote loyaliteit richting ouders. Toch zit daar vaak een sleutel voor het oplossen van problemen die te maken hebben met teleurstellingen.

Als ouder beĂŻnvloed je gedrag. Niet alleen met woorden, ook met de toon van je stem, lichaamshouding en met je eigen gedrag.

We zijn een voorbeeld, dat wordt gevolgd. Soms nog steeds door volwassen kinderen. Ook als dat gedrag grote gevolgen heeft.

Onbewuste processen, die bewust mogen worden gemaakt.

Daarom is het zo belangrijk om bezig te zijn met persoonlijke ontwikkeling. Tegen de moeders die bij mij komen met de vraag hoe help ik mijn kind, zeg ik dat ze eerst naar hun eigen gedrag moeten gaan kijken. Wij zijn een spiegel. Hoe ga jij als moeder om met gevoel, met teleurstellingen? Praat je erover? Of stop je het weg?

25

Praten is niet altijd gemakkelijk. Niet met je eigen kinderen, je partner en ook niet met je ouders. Wat ik gebruik tijdens het coachen is EFT, een methode waardoor praten niet nodig is. Dan gaan we aan het werk met korte zinnen. Tegelijkertijd tikken we, gewoon zittend, op een aantal acupunctuurpunten op handen, hoofd, gezicht en bovenlichaam.

Ik vind het mooi dat je daar niemand bij nodig hebt. Het is als het ware een oefening met jezelf. Heel krachtig.

Uiteindelijk moet je je eigen problemen oplossen als volwassene, zelf verantwoordelijkheid nemen. Ook hoe je omgaat met teleurstellingen.

EEN METHODE W A A R D O O R P R AT E N NIET NODIG IS Over de methode EFT moet je niet te lang nadenken, hoe het precies werkt. Ik kan me voorstellen dat deze methode vragen oproept. Dat het onwerkelijk en vaag overkomt. Tot je het ervaren hebt. Dan pakt het je, of het pakt je niet. Het geeft mij kracht in tijden dat gevoel en verstand niet zo goed in balans zijn. Het laat je voelen waar precies in je lichaam je spanning voelt. Herinneringen kunnen nog steeds zoveel intensiteit oproepen. De intensiteit verlagen, dat is wat EFT doet.

26

Familiesystemen Allemaal zijn we onderdeel van een groep mensen waarin we geboren zijn, inclusief voorouders. Tot wel zeven generaties terug is de energie van deze mensen te voelen in ons dagelijks leven. We zijn onderdeel van een groter geheel en daardoor worden we (vaak onbewust) beïnvloed in ons gedrag. Dat is iets wat niet altijd in woorden benoemd kan worden, of zichtbaar is, maar wel gevoeld.

We zijn onderdeel van een buurt, vriendengroepen, een land, een bedrijf. Je bent als vrouw onderdeel van het geheel van alle vrouwen in deze periode, met alle maatschappelijke thema’s die daarbij horen. Ik ben als vrouw van rond de 50 anders dan vrouwen van rond de 30 of rond de 80. In gesprekken kunnen we elkaars situaties vergelijken, begrip tonen. Het zal anders voelen, jouw leven, dan dat van je moeder, je oma, je dochter. Zelfs van een vriendin met dezelfde leeftijd. Een valkuil is dat we ons gedrag gaan aanpassen op de groep, het systeem. Je wilt iets anders, wat bij jouw verlangen hoort, maar je voelt geen (zelf)vertrouwen om dat om te zetten in gerichte actie.

Dit is een proces wat in elke generatie plaatsvindt.

Ik heb het aanschouwd bij mijn eigen moeder en onbewust haar zoekproces gevoeld, waarbij het voor mij niet altijd helder was of het nu haar proces was of dat het door haar ook mijn zoektocht was geworden. We hadden nooit gesprekken over de zoektochten in het leven. Terwijl ik dat nu juist belangrijk vind. Je wordt er wijzer van. Weet jij het als je een nieuwe weg zoekt? Kun je het benoemen?

Met systemisch werken ga je daar bewust mee aan de slag.

Je moet het ervaren, om het echt te begrijpen. Dat wat je met je hoofd bedenkt, beleef je dan heel anders.

Ik herinner me nog die ene vrouw die twee zonen had en zich meer verbonden voelde met haar jongste zoon, dacht ze. Totdat we de namen op twee A4’tjes schreven en ze daarop ging staan.

Dat is hoe ik werk, volgens de blaadjesmethode.

27

Door letterlijk op een blaadje te gaan staan en contact te maken met gevoel. Ze kreeg een heel warm gevoel toen ze op de naam van haar oudste zoon stond. Qua gedrag leken ze op elkaar, daardoor hadden ze ook vaak strijd. Ze dacht met deze zoon een mindere band te hebben. Door de oefening ging ze met een ander gevoel naar huis en kreeg ze een beter contact dan dat ze ooit voor mogelijk had gehouden. Het werken met de blaadjesmethode, daar sta ik om bekend. Het zorgt dat er op een veel dieper niveau gewerkt kan worden, onder de oppervlakte waardoor gevoelens werkelijk opgeruimd worden en verbindingen gemaakt worden.

28

Levensboomverhaal van Michela Bortolas

Michela Bortolas, een Italiaanse vriendin, verhuisde voor de liefde naar Eindhoven. Een tijdje geleden vroeg ik haar een levensboom te maken, die ik hier met jou mag delen. Ook zij heeft ervaren hoe het is om veel te moeten opgeven, hoe dat haar energie heeft gekost. Haar weg is niet altijd gemakkelijk geweest en zal dat ook niet altijd zijn. Ze wil oud worden met haar man in haar geboorteland. Door die keuze zullen ze ver van hun kinderen gaan wonen. Net zoals zij ooit ver van haar ouders is gaan wonen. Processen zullen zich herhalen. Haar mindset zal zorgen dat die processen vooral veel liefde en hoop zullen bevatten.

Op 26 mei 1962 wordt Michela geboren, in een klein dorpje in Italië. In de bergen, midden in de natuur. Mooi aan haar dorp is dat de bewoners meer zijn dan alleen maar buren. Het is één grote familie.

Haar peutertijd bracht ze door bij oma en haar oom.

Zeventien was ze toen ze ging studeren. Een artistieke studie of een studie met kinderen, ze twijfelde. Het werd een opleiding tot kinderjuf. Waarbij ze met haar talent, het diep begrijpen van een kind, kon gaan werken. Met werken in de horeca betaalde ze haar studie. Daar trof ze haar zielsmaatje, Eltjo, een Nederlander. Rond haar twintigste kreeg haar moeder borstkanker.

Dat was een moeilijke periode, ze hadden een sterke band.

De navelstreng was nog niet doorgeknipt en Michela voelde alles wat haar moeder voelde. Ze ging haar moeder helpen in haar winkel. Volgens de dokters had ze niet lang meer te leven, ze hadden nog tien jaar samen. In die jaren studeerde Michela verder en ging als mondhygiëniste kinderen begeleiden om spanningen los te laten. Op 1 september 1991 trouwde ze met Eltjo en vertrok naar Nederland. Opnieuw moest ze veranderen, een nieuw pad vinden. De Nederlandse taal leren had de prioriteit. In 1992 werd ze voor het eerst moeder, van een zoon.

Het gemis naar haar familie in Italië was groot.

29

In 1996 werd ze moeder van een dochter. Geen gemakkelijke bevalling, wel een heel gemakkelijk kindje. Michela voelde zich goed met haar gezin, haar werk, spirituele ontwikkeling en opgebouwde sociale leven. Tot ze ineens fybromyalgie kreeg. Van de ene op de andere dag moest ze door de pijn bijna alles laten vallen. Ondanks dat de artsen zeiden dat ze niet kon genezen, heeft ze de hoop niet opgegeven en ging ze op zoek naar een uitweg.

Die vond ze door na te gaan denken over haar leven. Ze wilde meerdere dromen uit laten komen, de belangrijkste was het leren van reflexologie. Dat is haar gelukt. Ze was happy en vol met energie, tot de volgende tegenslag kwam: borstkanker. Ze besloot dat niet te zien als een tegenslag. Het was een situatie om van te leren. De ziekte kwam plotseling in haar leven en ging ook heel snel weer weg. Het voelde alsof ze weer een lesje had geleerd. Ze wil zich nog zoveel meer ontwikkelen. Ze heeft nog zoveel te doen. Haar reis is nog lang niet klaar.

30

Opdracht 6

een stap in je leven Maak je eigen boom en schrijf je levensverhaal.

Schrijf op, wat heb jij geleerd?

Wil je meer weten over familiesystemen dan adviseer ik je het boek De Fontein van Els van Steijn aan. Aan de hand van een fontein als metafoor leer je wat je eigen, unieke plek in jouw familiesysteem is. Veel mensen staan onbewust niet op de juiste plek, waardoor ze op allerlei vlakken problemen kunnen ervaren.

bewust en zichtbaar

levensboom

onbewust onzichtbaar en voelbaar

31

Comfortzone Uit je comfortzone stappen is niet gemakkelijk, vooral niet als je ook letterlijk van je plek af moet. Of dat nu komt door een verhuizing, een andere baan, een scheiding, een ziekte. Het brengt je verder en maakt je sterker. Wat je tegenkomt in je leven, heb je niet altijd invloed op. Hoe je omgaat met wat je tegenkomt wel degelijk. Dat leer je juist op plekken waar je nog niet bent geweest. Je traint jezelf om het nieuwe, onbekende te verwelkomen, ook als het niet altijd gemakkelijk en comfortabel is. Juist dan heeft het zin; werken op mentaal vlak.

Ik heb een klant die elk kwartaal terugkomt. Voor haar lichaam gaat ze naar de sportschool. Voor het mentale stuk komt ze bij mij. Ik laat mijn klanten kennis tot zich nemen waar ze eerder nog nooit mee te maken hebben gehad en waardoor ze een nieuw perspectief krijgen. Kennis die ze vanuit hun eigen omgeving niet gewend zijn te krijgen. Het verandert hun pad ten goede. En brengt ze in contact met hun vrouwelijke intuïtie.

“ Y O U C A N ’ T G O B A C K A N D C H A N G E T H E B E G I N N I N G , B U T Y O U C A N S TA R T W H E R E Y O U A R E A N D C H A N G E T H E E N D I N G .”

C . S . Lewis

Regelmatig plaats ik een blog op mijn site coachastrid.nl waardoor je kunt blijven werken aan het verbeteren van je vrouwelijke intuïtie. Daarnaast deel ik kennis en ervaringen op mijn Instagram en Pinterest account.

32

Opdracht 7

een stap naar een andere plek Als je denkt aan een plek waar je heen kunt gaan om te groeien, hoe zou die eruitzien? Wat zou je er kunnen gaan leren? Is dat letterlijk op een andere plek in de wereld? Of is het op een andere plek in je eigen woonplaats? Of is het door een andere baan te nemen?

En daardoor dagelijks of een aantal dagen per week naar een andere plek te gaan.

Wat als het echt niet mogelijk is om naar een andere plek te gaan, hoe kun je dan toch in je eigen huis een plekje voor jezelf creĂŤren? En daardoor iets veranderen.

Veranderen brengt nieuwe energie, het brengt beweging.

En beweging is juist goed als je vastzit.

Allemaal vragen om over na te denken. Maak een kort verhaal met jezelf in de hoofdrol. Bedenk een ander levensverhaal voor jezelf. Maak het zo groot als mogelijk is. Een klant van mij vertelde me dat ze een ontmoeting met Oprah Winfrey voor zich zag. Vreemd?

Onmogelijk? Onwerkelijk? Wat maakt het uit. Het is jouw verhaal. In jouw verhaal mag je zelf bepalen wat er gaat gebeuren.

33

Het enneagram zegt veel over je persoonlijkheid Als je in beweging komt, uit je comfortzone stapt, is het heel logisch dat je verandert. Behoefte krijgt ook aan verandering, nieuwe mensen, nieuwe activiteiten. Niet iedereen stelt dat op prijs, kan daar aan wennen. Geef jezelf toestemming dat je mag veranderen. Verandering is een onderdeel van het leven.

Je lichaam verandert, je situatie verandert, werk brengt verandering. Je mag veranderen van persoonlijkheid, ik noem dat groei. Mensen opzoeken die beter passen bij jouw stukje groei.

Die jou positief bevestigen tijdens het veranderen. Dat geeft vertrouwen. Zelfvertrouwen.

Ik gebruik het Enneagram om inzichten te geven over gedrag en karakter. Juist het gedrag van anderen, vooral waar je moeilijk mee om kunt gaan is een spiegel. Waarbij de ene persoon wel wat meer voor de harmonie zou mogen leren gaan, moet de ander zich juist wat meer laten gelden. Het Enneagram laat zien dat er zoveel is om over te leren en om uit te kiezen. Mij heeft het veel geleerd in de periode dat onze kinderen naar de middelbare school gingen en ik grenzen aan moest geven. Dat zat niet in mijn natuurlijke gedrag. Ik heb dat moeten leren. In ĂŠĂŠn coachingsessie kan duidelijk worden welk type van het Enneagram het dichtste in de buurt van jouw persoonlijkheid komt. Van daaruit kun je gaan onderzoeken welke types voor jou leerzame spiegels zijn.

Het eeuwenoude psychologisch model laat zien dat je niet alles altijd hoeft te accepteren, de beste hoeft te zijn, voor anderen klaar moet staan, onzichtbaar moet blijven - of juist heel zichtbaar - , succesvol dient te zijn. Als dat niet lukt hoef je je niet terug te trekken, moedig te zijn, alles onder controle te houden, vriendjes met iedereen te blijven. Je mag onzeker zijn. En bezig blijven, stappen zetten, in ontwikkeling zijn, actief zijn, meedoen kan ook op andere manieren,

34

waardoor je juist blijft groeien. Het Enneagram leert in verbinding te blijven op een andere manier dan we gewend zijn, vanuit strijd en macht. Door gewoon het proces te doorlopen, daarin jezelf tegen te komen én de ander.

Het Enneagram is een cirkel, met negen cijfers en diverse lijnen die met elkaar verbonden zijn. Het geeft informatie door mensen in te delen in negen typen persoonlijkheden. Waarbij elk type een vleugel heeft, een stresspunt, een rustpunt en subtypes en daardoor via die lijntjes verbonden is met de andere types. Je bent dus nooit alleen maar dat ene type.

Kennis delen die voor jou van toepassing is, is een puzzel.

Het geeft herkenning, helpt jezelf te ontwikkelen. Zoveel verschillende invalshoeken. Inprenting speelt mee. Oftewel: uit wat voor gezin kom je. Dat beïnvloedt de communicatie met jezelf en met anderen. Kennis van het Enneagram maakt wijzer en brengt rust. In eerste instantie duidelijkheid. Vanuit duidelijkheid maak je andere keuzes.

Op internet zijn ook testen te vinden. Persoonlijk adviseer ik altijd om zorgvuldig met een professional uit te zoeken welk type het meeste van toepassing is. Details zijn belangrijk.

Zelf kun je die over het hoofd zien, bewust en onbewust.

Het Enneagram als proces model Gebruiken als een procesmodel kun je het Enneagram ook.

Negen stappen bepalen het proces en elke stap geeft inzichten.

Willem Jan van de Wetering heeft daarover een boek geschreven: “Het Enneagram als procesmodel”. Hij beschrijft hoe negen stappen het verloop van het proces bepaalt. Op twee stappen heb je zelf geen invloed, daardoor loopt een proces zelden zoals je gewenst of voorgesteld had. Verandering die je graag wilt, lukt daardoor bijvoorbeeld niet. Haak je af, begint het proces weer van voren af aan. Stap 1 in een veranderproces - ontevredenheid met de huidige situatie - verdwijnt nooit echt als je dat eenmaal hebt gevoeld. Met als gevolg blijvende onrust.

35

Wat dat betreft kan een coach veel voor je betekenen. Iemand buiten je eigen kring, die niet vanuit gevoel met jou verbonden is, maar vanuit ratio naar jouw proces kan kijken. Wat is er nog nodig? Wat is jouw aandeel in het proces? Waar heb je geen invloed op en hoe ga je daarmee om? Allemaal vragen die dan aan de orde komen.

“ E V E N T H E S M A L L E S T STEPS M OV E YO U F O R W A R D .”

Oprah Winfrey In elk veranderproces is er trouwens een stap, die Jan Willem van de Wetering ‘de stap over het ravijn’ noemt. Die zit tussen de vier en de vijf en heeft te maken met onzekerheid. En laat dat nu de rode lijn zijn in mijn leven: onzekerheid. Veel mensen durven die stap over het ravijn niet te zetten, waardoor een verandering niet tot stand komt. Ik herken dat. Ik heb ook vaak voor dat ravijn gestaan. Daarom weet ik hoe belangrijk het is om samen die stap te delen en zal ik vrouwen blijven helpen stappen te zetten.

Wil je meer lezen over het Enneagram, dan adviseer ik je het boek De Psychologie van het Enneagram van Monique Schouten. Het is een boek bedoeld voor mensen die tot diepe inzichten over zichzelf en anderen willen komen.

Bedoeld om iedereen zijn verborgen drijfveren te laten herkennen en daardoor in staat te stellen regisseur van het eigen leven te worden.

36

Dankbaarheid Lang heeft het geduurd voordat ik dankbaarheid kon voelen voor mijn verleden. Mijn man volgde ik naar Marokko, een plek die ik nooit gekozen zou hebben, waarom deed ik dat? Wat leverde die stap ons op? Ik voelde me zo alleen toen ik als moeder weer terugkwam in Nederland, wat had ik te leren? Hoe kwam ik in contact en bleef ik in contact? Ik was bang voor het onbekende, waar kwam mijn angst vandaan? Waarom was ik altijd zo bang?

Tot nu toe vind ik het leven bijzonder. Naast dieptepunten zijn er hoogtepunten, ik zie vooral het laatste. Door te kijken vanuit dankbaarheid. Blij word je daar niet altijd van.

Dankbaarheid gaat over vrede hebben. Met alles! Ook met dat wat ik van mijn (voor)ouders heb meegekregen. Het voorbeeld dat zij zijn geweest. De pijn die ik gevoeld heb. Ik kan zelfs dankbaar zijn voor de mensen die mij nog steeds pijnlijk in mijn hart kunnen raken. Ze laten me telkens voelen hoe ik gegroeid ben en hoe mijn wonden nog wel aangeraakt kunnen worden, maar dat het me niet meer onderuithaalt, ziek maakt of kwetsbaar. Als ik het tegenkom weet ik dat die mensen geen plek meer in mijn leven verdienen. Ik ga ze niet langer uit de weg, ze gaan mij steeds vaker uit de weg. Toen ik dat doorhad kwam er verandering, een transformatie.

De rups werd een vlinder. De natuur zet ik in tijdens het coachen, daar valt zoveel te leren. De bomen, de lucht, het water en de dieren. Gelukkig woon ik naast een natuurgebied en kan daardoor op elk moment van de dag gebruikmaken van de spiegels van de natuur tijdens het coachen. Diverse thema’s komen aan bod. Wie is er niet bang om los te laten? Wie is er überhaupt nooit bang? Ik wil je inspireren om op zoek te gaan naar verandering. De invloed die van buiten komt kun je niet beïnvloeden, wat je wel kunt beïnvloeden zijn je eigen keuzes.

Je gedachten, je gevoelens. Alles wat in jou zit. Je potentie.

Het is fijn om mensen te kennen die jouw potentie zien en

37

je helpen groeien, oftewel om in de taal van de natuur te blijven, van een rups een vlinder te worden. De praktijk wijst vaak uit dat mensen om je heen niet zo van verandering houden.

Wat zegt het hun als jij groeit en verandert? Wat doet dat met hen? In dat veranderingsproces kan ik helpen, omdat ik precies weet waar je doorheen gaat. Ook ik ben mensen kwijtgeraakt in mijn veranderingsproces, maar heb er gelukkig net zoveel voor teruggekregen. Dankbaarheid is niet altijd in het moment te voelen. Misschien wel dankbaarheid voor de fijne momenten, situaties en mensen. Maar dankbaarheid voelen voor de moeilijke momenten zijn soms pas jaren later merkbaar. Dan ben je dankbaar met terugwerkende kracht.

Heb jij het nu zwaar, voelt dankbaar zijn te veel? Maak het licht. Zoek het klein. Dankbaarheid hoeft niet groot te zijn.

Je kunt dankbaar zijn dat je nu de tijd hebt om dit te lezen.

Verlang je ernaar om verder te lezen? Wees dan dankbaar voor dat verlangen. Zo stap je verder.

Opdracht 8

een stap de diepte in Enjoy the little things.

Makkelijker gezegd dan gedaan. Misschien beheers jij die kunst al wel. Wil jij een diepere laag van dankbaarheid ontdekken.

Zo groeiden onze kinderen op met weinig familie om zich heen door de keuze die ik maakte, maar hadden ze wel mijn schoonouders, hun enige opa en oma in hun leven. Er hoefde geen aandacht verdeeld te worden. Mijn schoonouders hadden geen andere kleinkinderen. Dat gaf onze jongens vanaf de geboorte een speciale plek in hun leven. Vast met hetzelfde gevoel dat ik als enige kleindochter van mijn oma mee kreeg. Die energie voel ik vandaag de dag nog.

38

Ik ben dankbaar dat mijn schoonouders zonder enige moeite zo vaak op en neer reden vanuit het noorden van Nederland naar ons in het zuiden van het land. Ons gezin heeft daardoor heel veel mooie herinneringen cadeau gekregen. Als ik de focus had gehouden op het gemis van mijn eigen ouders in de rol van oma en opa, daar steeds over had gesproken, hadden onze kinderen niet zo veel ruimte gevoeld om zich te verbinden met mijn schoonouders.

Kinderen zijn heel loyaal, vooral als hun moeder het moeilijk heeft. Ik koos er steeds bewust voor de situatie niet moeilijker te maken dan die al is.

Daar heb ik veel mooie momenten voor terug gekregen.

Welke moeilijke situatie heeft jou iets moois gebracht?

39

De kracht van vergeving Ik vind mensen die geen rekening houden met een ander lastig.

Jammer is het dat ik daarin geen goed rolmodel heb gehad.

Daardoor overkomt het mij ook wel eens, terwijl ik het zo belangrijk vind om dat wel te doen. Dan kan ik mijn type van het Enneagram voelen en kan ik mezelf enorm verwijten maken als ik niet genoeg met iemand rekening heb gehouden.

Als ik mijn klanten hoor ben ik niet de enige die ermee stoeit.

Gelukkig ben ik op een punt in mijn leven gekomen dat ik genoeg kennis heb over mezelf en anderen, waardoor ik begrijp hoe de ingewikkelde puzzel van het mens-zijn in elkaar zit. Gedrag is niet altijd gemakkelijk. Om te accepteren van anderen, om je eigen gedrag te zien.

Iedereen kwetst elkaar weleens, bewust en onbewust en de meeste mensen doen telkens hun best om dat weer te herstellen.

Het ontvangen van energie als iemand zijn of haar best voor je doet, daarvoor moet je je hart openhouden. Dat is moeilijk, wat als die ander je hart weer raakt? Wat als je voelt dat er een onderstroom is met andere gevoelens? Waarbij je merkt dat het contact veranderd is, door jezelf of door die ander.

Dan is het zo lastig om de weg terug te vinden naar een fijn contact. Wat wil je? Wil je boos blijven? Wil je leren? Wil je die ander voortaan uit de weg gaan? Deze vragen komen zo vaak voor tijdens de gesprekken bij mij in mijn praktijk. Ik vind het telkens wonderlijk om te ervaren dat ik juist deze vrouwen, die zo teleurgesteld kunnen zijn in een ander, zo goed kan helpen.

Ik heb geleerd om te vergeven en te accepteren en die ervaringen deel ik steeds weer.

Voor mij gaat vergeving niet over samen verder gaan. Vergeving gaat juist over loslaten en kijken wat er verder gaat ontstaan zonder daar controle over te willen houden. Als er een echte hartsverbinding is, dan kun je wel wat van elkaar verdragen en wordt je band alleen maar sterker. Dan groei je samen verder.

40

Gemakkelijk is dat uiteraard niet. Zo deelde een klant mij dat ze het loslaten van negatieve gevoelens om te kunnen vergeven heel moeilijk vindt. Het steeds opnieuw openstellen van haar hart ook. Haar huwelijk gaat verre van gemakkelijk en ze verlangt zo naar verandering. Ze zei: “Soms denk ik diep vanbinnen dat ik mijn eigen weg in moet slaan. De gevoelens en emoties die daarbij komen kijken gaan alle kanten uit: van euforie naar angst, van verdriet naar boosheid. Erg verwarrend.

Dan moet ik dus mezelf vergeven dat ik de keuze niet maak om mijn eigen weg in te slaan, maar in dit huwelijk blijf? Of mijn man vergeven voor alles wat er tussen ons is komen staan. Dat zomaar loslaten lukt mij niet, Astrid. Dat is hoe ik loslaten zie, dat het ‘zomaar’ zou moeten gaan.”

ALS JE KUNT VERGEVEN L A AT J E E E N B E P A A L D E ENERGIE LOS ‘Zomaar’ gaat het niet. Dat is een weg, stappen die je te zetten hebt. Telkens weer. Als je kunt vergeven, laat je een bepaalde energie los. De energie die hoort bij een gebeurtenis waar je nog steeds boos om wordt, verdriet bij voelt en teleurgesteld door blijft en waar je dus je hart gedeeltelijk door afsluit. Ook dat je bang bent om weer gekwetst te worden.

Als je je hart afsluit kunnen andere mensen ook niet bij je komen. Blijf open en beschikbaar voor liefdevolle mensen en situaties. Daar word je zelf ook blijer van en voel je je lichter door. Sluit je niet af voor de mensen die je weleens kunnen kwetsen en waar je niet bij weg kunt om wat voor reden dan ook.

Je hoeft niet meer dan noodzakelijk met hen, je hoeft niet je best te gaan doen. Blijf aanwezig en open door ‘gewoon’ te zijn.

Kijk wat erop je afkomt en beslis dan wat je doet met iemand die bepaald gedrag laat zien. Is dat nog steeds gedrag dat je raakt, dan heb je het wellicht nodig om jezelf te vergeven voor de keuze om het contact met iemand te verbreken, of te veranderen. Als jij verandert doet dat toch wat met het contact met die ander. Dat kan niet anders. Misschien duurt het even,

41

maar hoe beter je jezelf gaat voelen, hoe sterker je wordt, hoe langer je volhoudt. Ik merk altijd een verandering.

Niets blijft hetzelfde. Denk terug aan tien jaar geleden, toen waren er vast ook contacten in je leven die niet gemakkelijk liepen. Sommige mensen zullen met de tijd uit je leven zijn verdwenen en dus ook de negatieve gevoelens die erbij gevoeld werden. Jezelf vergeven voor de keuzes die je maakt is overigens vaak nog moeilijker dan iemand anders vergeven.

Wat mij ook helpt bij vergeven is dat er meerdere mensen betrokken kunnen zijn. Je hebt zelden slechts met ĂŠĂŠn persoon te maken. Als je moeite hebt met die persoon, die jou geraakt heeft, kan wellicht de gedachte aan een ander (kind, zus, zwager, collega, zoon, tante, schoonvader) je net dat duwtje geven om je hart iets verder open te zetten voor vergeving.

Dan is het belang van vergeven, niet die ene persoon, maar het geheel, het systeem, het collectief, oftewel alle mensen die erbij betrokken zijn. De kosmos zal dan zeker mee gaan helpen, omdat jouw positieve en liefdevolle energie voelbaar zal zijn in de harten van alle betrokken mensen, vaak onbewust. Met als gevolg dat je steun zult ervaren, waardoor die ene persoon jou niet meer direct kan raken. Mijn ouders lieten mij zo vaak merken dat ik niet bijzonder was, leuk, laat staan mooi, ergens in kon uitblinken of gewoon lief. Inmiddels zijn er zo veel mensen die mij dat gevoel wel geven en geloof ik zelf dat ik veel waard ben. Hun woorden kunnen mij niet meer raken. Dat is de kracht van vergeving. Als ik mijn hart had afgesloten, had ik de liefde van al die andere mensen niet kunnen voelen.

Dankbaarheid en vergeving hebben trouwens een mooie verbinding met elkaar. Lukt het om gevoelens, rondom een situatie en de persoon of personen die met die situatie te maken hebben, rustig te aanschouwen dan geeft het veel inzichten. De thema’s die specifiek bij jou horen in dit leven en waarin je te groeien hebt, worden zichtbaar. Door heel bewust te vergeven, negatieve gevoelens los te laten, ontstaat er ruimte voor dankbaarheid. Dankbaar ben ik voor de wijsheid die bepaalde mensen me door hun gedrag hebben gegeven. Wijsheid die ik op mijn verdere pad in het leven heel goed kan gebruiken.

42

Nawoord Ik hoop dat je na het lezen van dit e-boek beseft hoe belangrijk het is dat je zelf aan het stuur blijft. Waar het pad ook heen gaat. Iedereen heeft wel eens ervaren dat je je plannen moest aanpassen, zonder dat je daar zelf om gevraagd had, maar omdat de situatie erom vroeg. Hoop verdween dan ook.

Daardoor weet ik: een nieuw begin komt altijd. Al kan dat even duren. In de tussentijd kun je controle houden over je energie.

Het helpt te weten wie je bent, wat je levensverhaal is. En wat je werkelijke verlangen is. Zo kun je focus behouden in onrustige tijden. Met een goed ontwikkelde intu誰tie merk je het als je bij moet sturen.

Als kind nam ik zoveel waar wat anderen niet doorhadden, ik kon er geen kant mee op. Pas toen ik zelf kinderen kreeg, kon ik wat met mijn sterk ontwikkelde intu誰tie. Het moederschap, de perfecte plek. Van daaruit is het verder ontwikkeld en ben ik het bewust in mijn werk gaan gebruiken. Een talent dat ik niet op school leerde en ook niet vanuit mijn gezin van herkomst of familie kreeg aangereikt. Ik leerde het met vallen en opstaan.

Mijn verlangen is mijn intu誰tieve manier van leven nog meer te delen. Het verbindt over afstand. Zonder dat ik mensen hoef te spreken of te zien. Zelfs na de dood. Lastig vond ik de sociale isolatie tijdens de coronacrisis dan ook niet. Op dat soort moeilijke momenten ben ik me zo bewust van de liefdevolle energie van de mensen waar ik mee verbonden ben. Daardoor voelde ik me nooit alleen.

Ik ben ook bijna nooit alleen. Ik heb het geluk mijn man en onze drie zonen veel om mij heen te hebben. Hun energie is van groot belang voor mij. Een cadeau waar ik me altijd van bewust ben. Het kunnen voelen van de energie van mensen geeft mij veerkracht. Net als vele tools (o.a. EFT, systemisch werken, reiki, chakra psychologie en intu誰tief schilderen) mij kracht geven. En de stilte van de natuur.

43

Ik hoop na deze introverte periode weer volop te kunnen gaan coachen. En op reis te gaan. Er zijn nog zoveel plekken te ontdekken. Ik kijk ernaar uit dat onze eettafel weer vol met mensen zit, om samen mee te eten, wijn te drinken. Een knuffel te kunnen geven. Mijn man in de keuken, die de heerlijkste gerechten maakt. Onze kinderen met hun vrienden in huis. Ik zie het voor me.

Jouw verlangen kan wel zijn dat je een koffietentje wilt of heel simpel: respect. Hoop je daarop? Wacht niet langer, ga aan de slag. Het begint met respect voor jezelf. Maak gerust een afspraak. De opdrachten in dit e-boek zijn een prachtige start om met mij aan het werk te gaan. Benieuwd ben ik, naar jouw verhaal.

Opdracht 9

een stap naar verlangen Waar verlang jij naar? Waar hoop jij op? Dat kan iets kleins zijn, maar ook iets heel groots dat je leven totaal verandert.

Je kunt niet verwachten dat een ander jouw verlangen zomaar invult. Dat zou te makkelijk zijn. Sommige dingen moet je zelf in gang zetten. En dan bedoel ik niet door iemand anders verwachtingen op te leggen, te duwen, verbaal en non-verbaal. Om vervolgens teleurgesteld met een gekwetst en verbitterd hart achter te blijven als die ander jouw verlangen niet heeft waargemaakt.

Maar door te beginnen eerlijk te zijn tegen jezelf en werk te maken van je verlangen.

44

Dus schrijf, voel het, beleef het alsof het echt gebeurd is en laat het dan los. Ik heb ervaren dat iets waar ik echt volledig met mijn hart naar verlangde uitkwam.

Vaak vele jaren later en elke keer was ik weer verrast hoe het toch kon gebeuren. Zo wilde ik als kind een omafiets, maar kreeg die niet. Toen er drie van dat soort fietsen voor de deur stonden, viel het kwartje en ging ik echt kijken en nadenken. Dat waar je naar verlangt kan in een andere vorm toch nog in je leven komen. Je kunt dan teleurgesteld blijven doordat je, in mijn geval, die fiets niet in je jeugd kreeg, of je kunt dankbaar, tevreden en blij zijn. Nog steeds kan ik genieten van die omafiets voor de deur, die onze oudste zoon alleen nog gebruikt als hij een keer op stap gaat. Het maakt me telkens weer bewust dat waar je zo met je hart naar hebt verlangd, in de toekomst nog steeds werkelijkheid kan worden. Mij geeft dat heel veel hoop. En hoop heb je nodig om door te gaan. Vooral in moeilijke tijden.

45

“ Z O E K W AT J O U O N G E W O O N M A A K T, DAN HEB JE HET UNIEKE GEVONDEN ”