Leef 12 december 2019: #fragiel

GEZONDHEIDSMAGAZINE VAN CM

PIJN OP HET PODIUM

OPENBLOEIEN IN CIRCUS

SCHERVEN BRENGEN ...

ZO BEHANDELT CM JE KLACHT

WAT WEET JIJ OVER

LEEF – GEZONDHEIDSMAGAZINE VAN CM – 12 DECEMBER 2019 – DIT IS EEN EXTRA UITGAVE VAN VISIE – AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X – P910695

peulvruchten?

MARLOW (9) SCHREEUWT OM AVONTUUR

‘Ik klim op alles dat mijn pad kruist’

#FRAGIEL

IN DEZE EDITIE

04

#FRAGIEL

THEATERAVONTUUR Na een zware periode vindt Fien een uitlaatklep voor haar pijn op het podium.

2

08

16

WAT IS KWETSBAARHEID? Wassim, Billie en Esma verbinden jongeren in het circus.

SCHERVEN BRENGEN GELUK Voor Jeroen is glasblazen een tweede natuur.

en ook: Kook eens voor... …

Tijdens de feestdagen is samen tafelen extra gezellig. Ken je iemand die een moeilijk jaar achter de rug heeft? Of iemand die de feestdagen alleen doormaakt? We delen samen met Foodbag vijf maaltijdboxen uit aan vijf lezers. Doe mee aan de wedstrijd. www.cm.be/foodbag

06

23

14

24

18

27

22

28

KORTGEKNIPT Interessante nieuwtjes RISICOVOL SPELEN? DOEN! Marlow klimt erop los EEN BOON VOOR PEULVRUCHTEN Honderd bonen om van te proeven SPREEKUUR Droge huid

FACTCHECK Mag ik elke dag een eitje eten?

CM-OMBUDSMAN Je klacht stap voor stap behandeld LEZERSBRIEVEN Uit jouw leven gegrepen REGIO Het nieuws uit jouw streek

Dun papier En ik kijk naar hoe ze zucht Alsof ze elk moment kan scheuren En ik houd haar vast want daarom ben ik hier Als ik kijk hoe ze zucht Denk ik telkens weer hetzelfde Mensen zijn gemaakt van dun papier

H

et zijn niet mijn woorden, maar die van singersongwriter Jonas Winterland in de titelsong van zijn debuutplaat. Ik hoorde hem ooit vertellen dat het lied gaat over een moeilijke periode die zijn zus meegemaakt heeft. Maar wie die tekst hoort, beseft dat de woorden op ons allemaal van toepassing zijn.

Het leven is lang niet altijd rozengeur en maneschijn.

En de mens is per definitie fragiel. Geen song die treffender de breekbaarheid van mensen omschrijft als die van Jonas Winterland.

Mensen zijn gemaakt van dun papier. En toch zou je je er in de gepantserde wereld waarin we vandaag leven bijna voor schamen om je kwetsbaar op te stellen. Wie luid roept, zich stoer gedraagt of onkreukbaarheid uitstraalt, lijkt succes te hebben. In de parallelle nepwereld van de sociale media verzamel je vooral likes als je straffe uitspraken doet of foto’s post waarop iedereen blij en gelukkig is.

Dat botst steeds meer met hoe we het echt ervaren.

Want het leven deelt voortdurend tikken uit, soms zacht, af en toe keihard. Dat is de realiteit. Sterk worden we pas wanneer we ons ten volle bewust zijn van onze breekbaarheid en meer nog, wanneer we ze durven te tonen.

Geen sterkere relatie dan die waarin we ons in al onze kwetsbaarheid kunnen overgeven aan een ander. Met dun papier kun je niet anders dan zorgzaam omspringen.

LEEF is het gezondheidsmagazine van CM - jaargang 2, nummer 10, maandblad (verschijnt niet in de zomer) Redactie Dieter Herregodts (algemeen hoofdredacteur), Anneleen Vermeire (hoofdredacteur), Marion Aussems, Elien Steen, Joeri Cludts, Martine Creve, Marjolein Cuvelier, Bram Dehouck, Stephanie Lemmens, Stephanie Louwagie, Michiel Verplancke Webredactie Marc Helin, Katrijn Windey Redactieadres Haachtse­steenweg 579, 1030 Brussel, leef@cm.be V.U. (nationale pagina's) Luc Van Gorp, Haachtse­steenweg 579, 1030 Brussel Concept Bold & Pepper, www.boldandpepper.be Realisatie Gevaert Graphics, www.gevaertgraphics.be Art Direction Bart Gevaert Coverfoto Lieven Van Assche Illustratie Annelien Smet

Een pasgeboren baby, een vader en een moeder die nergens anders terechtkunnen, enkele herders en een schamel stalletje. Komt het verhaal je bekend voor? Weet je nog hoe de drie koningen het meer dan 2 000 jaar geleden deden? Liefdevol omarmen. Laat Kerstmis straks opnieuw de ultieme ode zijn aan de breekbaarheid.

Luc Van Gorp

Voorzitter CM

3

© Fred Debrock

‘We brengen pijn tot expressie’

4

ACTEREN ALS AVONTUUR FIEN DE KEUKELAERE (22) BREEKT UIT ZICHZELF OP HET PODIUM

Samana en Publiekswerking NTGent bundelden de krachten in de voorstelling ‘Anatomie van pijn’.

Pijnpatiënten gingen aan de slag met hun verhaal en maakten hun eigen versie van het theaterstuk.

 www.NTGent.be

‘Ik hou ervan om me expressief te uiten. Maar door gezondheidsproblemen kon ik de stap naar theater niet zetten. Tot ‘Anatomie van pijn’ op mijn pad kwam. Zonder verwachtingen deed ik auditie. Ik ging door een zeer moeilijke periode want ik was voortdurend moe. Maar ik vertrouwde erop dat het in orde zou komen. En kijk, op de vooravond van mijn acteerdebuut voel ik me goed. De samenwerking met de andere acteurs en de regisseur geeft me een warm, veilig gevoel. Ik ben dankbaar dat ik hieraan mag meewerken. Deze voorstelling zal iedereen raken, want pijn is universeel.’

Ontdek het verhaal van Fien en de andere acteurs op www.leefmagazine.be.

5

© Els Van Bosbeke

Gezondheidsapp VOOR GLOBETROTTERS

‘Patiënt, laat je stem horen’ Wat weten we over de kwaliteit van ons gezondheidszorgsysteem? Zijn ervaringsdeskundigen betweters, pottenkijkers of experten? Zijn er grenzen aan de centrale rol die een patiënt kan opeisen in zijn behandeling?

In het boek Meer dan mijn ziekte zoekt Ilse Weeghmans, directeur van het Vlaams Patiëntenplatform, naar antwoorden op actuele vragen uit het gezondheidsbeleid. Dat doet ze met patiëntenverenigingen, beleidsmakers, academici en vertegenwoordigers van de zorgsector.

‘De voorbije twintig jaar hebben patiënten geleerd hoe ze zelf kunnen bijdragen aan een betere gezondheidszorg. Want als patiënt kun je je wapenen en je stem laten horen’, zegt Weeghmans.

‘Dit boek geeft patiëntenverenigingen ook een gezicht. Zo vertellen mensen met een chronische ziekte over de impact van hun ziekte op hun leven. Naast krachtige getuigenissen vind je aan het eind van elk hoofdstuk concrete tips voor patiënten.’

 Meer dan mijn ziekte kun je bestellen via info@vlaamspatientenplatform.be of bel 016 23 05 26.

6

De reiskliniek van het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) krijgt steeds meer globetrotters over de vloer.

Om ze nog beter in te lichten over de gezondheidsrisico’s op vakantie, ontwikkelde het ITG de app Wanda. Die geeft aan welke vaccinaties en geneesmiddelen je vooraf nodig hebt en wat je kunt doen als er op je vakantiebestemming iets voorvalt. Wanda laat het je ook weten als er in het land een ziekte uitbreekt. De gratis app is beschikbaar in het Nederlands, Frans en Engels.

 www.itg.be

30%

VAN PIJNPATIËNTEN KIEST VOOR BEWEGING Een op de drie pijnpatiënten doet aan lichaamsbeweging als alternatief middel om hun pijn te bestrijden. Dat blijkt uit een bevraging door het gezondheidsmagazine Bodytalk bij ruim 2 700 chronische pijnpatiënten. Volgens topdokter Bart Morlion is bewegen, aangepast aan de mogelijkheden van de patiënt, het beste wat je kunt doen bij chronische pijn. Fysiek actief zijn vermindert de pijn en verbetert de levenskwaliteit.

Rugpijn is de meest voorkomende pijnklacht.

70 procent van de ondervraagden die de voorbije maand pijn had, heeft dagelijks rugpijn. Jonge mensen onder de 35 hebben vaker last van hoofdpijn (58 procent).

KORTGEKNIPT

HACK EEN CM-JOB Hou je als werkzoekende informaticus van een uitdaging? Dan ben je bij CM aan het juiste adres. Om een goede dienstverlening mogelijk te maken, heeft CM boeiende IT-jobs.

Op de website www.HacktheJob.be kun je ze vinden. Maar niet met een zoekrobot of via linken. Je moet eerst een code kraken voor je de vacatures te zien krijgt. Zo ontdek je meteen hoe jij je IT-talent kunt aanwenden bij CM. Meer dan 480 ICTmedewerkers beheren drie datacenters, ontwikkelen artificiële intelligentie om doktersvoorschriften te lezen, digitaliseren de dienstverlening en voorzien hun collega’s van de beste tools. De code kraken kan tot eind december.

Geen toeslag meer BIJ APOTHEKER VAN WACHT

 www.HacktheJob.be

Sinds 1 november mag de apotheker geen toeslag meer aanrekenen als je buiten de normale openingsuren geneesmiddelen op voorschrift koopt. Apothekers krijgen nu in ruil een beschikbaarheidshonorarium voor hun wachtdienst. Voor geneesmiddelen zonder voorschrift mag de apotheker buiten de normale openingsuren wel nog een supplement vragen. Geneesmiddelen die je niet dringend nodig hebt, hoef je dan niet te halen.

Echt gezegd

‘Als tiener moest ik mijn jaar opnieuw doen omdat ik gebuisd was voor Nederlands. De hele zomer lang heb ik als een gek gestudeerd. Daarna ben ik vertaler-tolk en journalistiek gaan studeren. Om maar te zeggen: van mijn zwakte heb ik mijn sterkte gemaakt.’

JOUW E-GEZONDHEID

© ID / Frank Bahnmuller

FAROEK ÖZGÜNES in De Morgen

In de gezondheidszorg worden steeds meer digitale toepassingen gebruikt. Je kunt bijvoorbeeld online bekijken welke vaccinaties je al kreeg. De huisdokter stuurt na een raadpleging het eAttest elektronisch door naar het ziekenfonds voor terugbetaling.

De eHealthMonitor onderzoekt je kennis van de digitale toepassingen binnen de gezondheidszorg. Ken jij de elektronische mogelijkheden en welke gebruik jij al? Laat het weten en vul de online vragenlijst in. Dankzij jouw reacties kunnen de communicatie en de dienstverlening in de gezondheidszorg duidelijker en beter gemaakt worden. Bovendien maak je kans op een mooie prijs.

 www.imec-int.com/nl/ehealthmonitor

7

#FRAGIEL

GROEIEN MET CIRCUS

‘Kinderen maken geen onderscheid’ ‘Voor buitenstaanders lijkt circus misschien kinderachtig, maar ik ben hier volwassen geworden.’

Wassim Zohmed (16, rechts) en zijn collega’s - ‘zeg maar familie’ Billie Seffer (16, midden) en Esma Akhrourouch (15, links) leren kinderen jongleren, salto’s maken en de trapeze beklimmen.

De sociaal-inclusieve circusschool Circus Zonder Handen is hun speelveld.

TEKST MICHIEL VERPLANCKE FOTO'S JAMES ARTHUR

8

9

#FRAGIEL

E

en turnzaal in een school in Molenbeek. Tegen de muren staan dikke matten, wipplanken, een gespannen koord.

Van het plafond dalen trapezes neer. Bij wijze van opwarming speelt een bonte groep kinderen een spelletje Dikke Bertha. Esma laat een, twee kinderen voorbij glippen, maar de derde krijgt ze te pakken en tilt ze lachend op. De volgende beurt jagen ze samen.

Hele dag in het park Zij, Wassim en Billie zijn circus­ animatoren in opleiding voor Circus Zonder Handen, een circusschool die actief is in negen kwets­ bare buurten in Brussel. De school probeert zo laagdrempelig mogelijk te zijn. Ze organiseert vrije lessen, past de deelnameprijzen aan het inkomen van de ouders aan en enthousiaste werknemers en vrijwilligers doen overal en met iedereen een klapje.

‘Sommige kinderen moet je in een warmer milieu brengen’ Maar kwetsbare buurt, dat klinkt eigenlijk niet zo lekker, vinden de jongeren. ‘Ik ben geboren in Molenbeek’, vertelt Wassim. ‘Ik woon op honderd meter van de school. Ik heb niet het gevoel dat dit een kwetsbare buurt is.’ ‘Ik 10

vind dat een lelijk woord’, zegt Esma. ‘Het is hier een warme buurt. Ik zou nergens anders willen wonen.’ ‘Ik ook niet’, gaat Wassim verder. ‘Er zijn natuurlijk mensen die het wat moeilijker hebben. Soms zie ik kinderen een hele dag doorbrengen in het park.

Op een bepaald moment heb ik tegen drie jongens gezegd dat ze moesten meekomen. Ze deden een training mee, en nu zitten ze nog altijd bij het circus.’

‘Er zijn misschien wijken waar je in moeilijke situaties terecht kunt komen, maar de mensen die er

wonen kun je niet kwetsbaar noemen’, vindt Billie. ‘Ik denk wel dat het helpt om bepaalde kinderen in een warm milieu te brengen.’ ‘Als je ze op het juiste pad zet, gaan ze op dat pad blijven’, vult Wassim aan.

Elk talent welkom De kinderen op de mat in de turnzaal zijn divers: een verschillende afkomst, een andere thuissituatie … Maar die verschillen vallen weg in de circusschool. ‘In de eerste lessen komen kinderen toe in kliekjes, in hun eigen vriendengroep, maar dat breekt snel’, zegt Billie. ‘In het circus moet je

energie kwijt in tricking, een combinatie van gevechtssport en acrobatie. Billie specialiseert zich vooral in de Bascule, een soort grote wipplank, waarop je sprongen tot wel zes meter hoog kunt maken.

WASSIM ZAHMED (16)

‘De sfeer om in te trainen is superpositief en constructief ’, zegt ze.

‘De trainers geloven echt in je. Ik probeer dat ook in mijn les te doen.

Als ik iemand een complimentje geef na een truc, dan zie je die blinken van trots.’

vaak samenwerken, er is geen competitie. Iedereen gaat met elkaar om. Kinderen merken geen verschil op.’

Tegelijk helpt Circus Zonder Handen de kinderen hun eigen talenten te ontdekken. Het valt op dat Wassim, Billie en Esma erg verschillende karakters hebben. Toch voelen ze zich alle drie thuis in het circus. Omdat het circus zoveel disciplines telt, is er voor iedereen wel iets waar hij of zij zelfzeker in kan groeien. Terwijl Esma in de doeken en aan de trapeze hangt, kan Wassim zijn

Circusartiest sinds 2013 Specialisatie: Tricking Coolste truc: 540° b-twist, full radslag

Een ander persoon Er heerst een leuke, ontspannen sfeer in Circus Zonder Handen.

Iedereen die binnenkomt krijgt een kus. Er wordt gelachen en geknuffeld. Ook Esma kan getuigen van die leuke atmosfeer. ‘Op school ging het moeilijk voor mij. Ik had er weinig vrienden. Hier werd ik onmiddellijk opgenomen, maakte ik snel vrienden en ben ik helemaal opengebloeid. Vroeger was ik verlegen, maar nu heb ik meer zelfvertrouwen. Ik ben sterker geworden.

Zonder Circus Zonder Handen zou ik een heel ander persoon zijn.’

Ook Billie en Wassim zijn gegroeid. ‘Ik ben gematuurd’, knikt Wassim. ‘Circus lijkt misschien kinderachtig, maar ik ben hier echt wel volwassener geworden. Om de jumps te leren die ik op filmpjes zie, moet ik een heel jaar trainen. Techniek bijschaven vraagt discipline. Ik heb leren luisteren. Vroeger deed ik dat euhm … minder (lacht).’

BILLIE SEFFER (16) Circusartiest sinds 2007 Specialisatie: Bascule Coolste truc: achterwaartse salto van de Bascule

ESMA AHKROOROUCH (15) Circusartiest sinds 2009 Specialisatie: trapeze en doek Coolste truc: met 1 hand

p

van trapeze rollen

11

#FRAGIEL

12

Verantwoordelijke handlangers Na jaren als gewone deelnemer, wordt het drietal dit jaar ook als handlangers opgeleid tot circusanimator, zodat ze zelf lessen kunnen geven. ‘Dat brengt wel wat verantwoordelijkheid met zich mee’, zegt Billie. ‘We zijn nog kinderen, maar moeten ook lesgeven aan kinderen’, pikt Wassim in. ‘Ja, het is een dunne grens tussen vrienden zijn en gezag hebben, maar dat lukt steeds beter’, zegt Billie. ‘Je hebt ook een verantwoordelijkheid om er elke les te zijn. Zelfs op een zaterdagochtend om half negen (lacht).’

En net zoals zij opkeken naar hun trainers, kijken de nieuwe deelnemers op naar Billie, Wassim en Esma. ‘Ik zie mezelf wel in hen’, geeft Esma toe. ‘Ik vind het schattig als ze opkijken naar ons als we

een trucje doen. Wauw, ik wil dat ook leren. Ik zeg hen dan dat ze dat tegen het einde van het jaar ook gaan kunnen. Dat motiveert hen.’

‘Het geeft voldoening als mensen interesse tonen in wat je doet’ Foto’s uitdelen De drie artiesten houden hun kunsten niet enkel voor zichzelf. Elk jaar treden ze op tijdens hun Circusdagen. Dat is een vierdaags festival met voorstellingen van alle lesgroepen en professionele artiesten. Maar ook andere podia zijn niet veilig, zelfs tot in het buitenland. ‘Er komt altijd veel volk kij-

ken’, zegt Wassim. ‘Toen we onlangs in Amsterdam optraden, kwamen de mensen achteraf om foto’s en filmpjes vragen. Dat is superraar, maar keicool.’ ‘Je kunt na zo’n optreden echt trots zijn op jezelf ’, vult Billie aan. ‘Het geeft voldoening als je ziet dat de mensen je kunsten appreciëren.’

Ook vrienden en zelfs leerkrachten weten wat Wassim kan, dankzij de filmpjes die hij maakt van zijn trucs. ‘Ik toon mijn video’s aan mijn leerkracht sport op school. Ze is altijd onder de indruk en echt geïnteresseerd. Ze heeft beloofd dat ze naar alle Circusdagen zal komen. Ik vind het leuk dat mijn leerkracht zo veel interesse toont in wat ik doe.’

 www.circuszonderhanden.be

ZOMER ’20 STRAFFE VAKANTIES, STRAFFE CM-KORTINGEN

TOT € 245 KORTING* VOOR CM-LEDEN

*ALGEMENE VOORWAARDEN OP KAZOU.BE

ZOEK &BOEK

OP KAZOU.BE

Leef-ad-B155xH70.indd 1

11/10/2019 20:33

13

#FRAGIEL

KINDEREN AAN HET KLAUTEREN

Pas op met

pas op

Als kinderen voluit spelen, klimmen of springen, zijn de oei’s en ai’s van volwassenen vaak niet te tellen. Niet in het gezin van Sarah en Bart, waar ze net zoeken naar meer uitdagende spelvormen voor hun kinderen. Helena Sienaert, onderzoeker aan de Arteveldehogeschool, juicht dit toe en belicht de voordelen van risicovol spelen.

TEKST STEPHANIE LOUWAGIE FOTO LIEVEN VAN ASSCHE

ACHT VORMEN VAN RISICOVOL SPELGEDRAG VOLGENS HET REPLAY-ONDERZOEK: KLIMMEN EN KLAUTEREN Laat je kind tijdens een boswandeling maar belanceren op een boomstam. Geef het geen handje als het er niet om vraagt. Positieve aanmoedigingen zijn prima!

14

BAM! BOEM! BOTS!

(Z)ONDER TOEZICHT

Grijp niet te snel in als je kind van een paar treden tegelijk wil springen. Gewichtloos zweven en impact ervaren tijdens het vallen vinden ze spannend.

Je kind dat zonder ouderlijk toezicht op het speelplein ravot?

Moet kunnen! Zo leert het op zichzelf aangewezen te zijn.

GEVAARLIJKE PLEKKEN ZIJN OKÉ Is je kind gefascineerd door het donker? Ga dan samen eens met de zaklamp in de tuin of weide op pad. Help het de gevaren herkennen.

V

ooral zoontje Marlow (9) gaf al snel aan dat het voor hem best wat avontuurlijker en spannender mag. ‘Marlow beklimt alles wat hij ziet: het dak van het speelhuisje, muurtjes langs de weg, bomen. Als hij niet in de tuin aan het ravotten is, dan bekijkt hij filmpjes van freerunners. Dat zijn jongens en meisjes die op straat acrobatische stunts uithalen. Meer dan eens gebeurt het dat deze filmpjes inspirerend werken en dat mijn tuinmeubelen prompt tot hoogteparcours worden gebombardeerd (lacht).’

Bart en Sarah wisten dus heel goed waarmee ze hun zoon blij konden maken toen ze een maand geleden de eerste klimgrepen in huis haalden. Onderzoekster Helena Sienaert bevestigt dat dit een goede aanpak is: ‘Kinderen zoeken situaties op die net iets moeilijker zijn dan wat ze aankunnen. Nog te vaak onderbreken opvoeders die leerkansen, omdat ze die te gevaarlijk

STOEIEN IS PLEZANT Op elkaar klauteren of liggen, kan kinderen helpen om grenzen aan te geven.

Onderbreek dit speelvechten enkel als het in ruzie uitmondt.

vinden. Nochtans worden kinderen beter in het omgaan met risico’s als ze er vaker mee worden geconfronteerd. Met het RePLAY-onderzoek helpen we ouders te ontdekken welke vormen van risicovol spelen hun kind spontaan opzoekt. Voor Marlow is dit duidelijk in de hoogte spelen.’

‘We belanden heus niet elke week op de spoed’ Ondertussen is de klimmuur een feit en wordt ook de tuin netjes in twee gedeeld door een kabel met daaraan ringen en touwen, waardoor de kinderen in ware ninjastijl de overtocht kunnen maken. Sarah: ‘Ik vind het belangrijk dat ze zelf kunnen aangeven wat ze wel of niet durven. Meestal schatten ze dat zeer goed in. Als het in mijn ogen toch gevaarlijk wordt, ga ik de dialoog

aan. Zou je dat wel doen? Lijkt het je niet gemakkelijker op die manier?

Voor wie zich afvraagt of we wekelijks op de spoed belanden: dat is zeker niet het geval (lacht).’

‘Ik geniet ervan om mijn kinderen op die manier bezig te zien. Hun oma gaat er minstens even ontspannen mee om.’ Marlow vult enthousiast aan: ‘Ik heb oma zelfs al op mijn klimmuur gekregen! Mijn opa niet hoor, die vindt die gevaarlijke spelletjes maar niets. Zelfs op slechts een meter hoogte wil hij mij al een handje geven.’ Ook dat is normaal volgens Helena: ‘Sommige opvoeders hebben schrik om het kind volledig los te laten. Dat is begrijpelijk. Toch doe je er goed aan om je handen in je zakken te lijmen als er geen onmiddellijk gevaar dreigt. Tel tot tien en laat het spel in handen van je kind. Zo ervaart het wat het zelf durft en kan.’

 www.risicovolspelen.be

SNELLER! SNELLER!

GEVAARLIJKE VOORWERPEN UITGETEST

Wil je kind achterstevoren van de glijbaan?

Of wil het lekker snel steppen? Perfect! Pas alleen op met pas op.

Grijpt je kind voortdurend naar de keukenschaar?

Laat je kind er dan onder jouw begeleiding mee spelen. Zorg dat hij of zij zintuiglijk mag waarnemen waarom het een gevaarlijk attribuut is. ‘Voel eens hoe hard het prikt.’

WAAGHALS GESPOT Sta net als de mama van Marlow toe dat je kind naar filmpjes van waaghalzen kijkt. Spanning zien bij anderen genereert ook spanning bij je kind.

15

2X #FRAGIEL

Diep in

het glas ‘BLAZEN IN TIEN SECONDEN’ JEROEN HEERWEGH (27)

‘Als ik het glas uit de oven haal, heb ik ongeveer tien seconden om het te blazen. Het vergt veel techniek en het nodige lef. Eén fout en mijn stuk ligt op de grond. In het begint valt er veel kapot, je moet doorbijten als je meesterglasblazer wil worden. Gaandeweg leerde ik ongedwongen met glas omgaan, de blaaspijp voelt ondertussen aan als een verlengde van mijn arm. Ik heb geen angst voor de breekbaarheid, want eigenlijk is glas heel sterk en flexibel. En valt er iets stuk, dan weet ik: van scherven kun je ook iets maken.’

© Compagnie Gagarine

 www.jeroenheerwegh.be

16

‘VAN GLAS NAAR SCHERVEN EN TERUG’ GRACIANO SCHUT (21)

© Compagnie Gagarine

‘Tussen het glas dat gerecycleerd wordt, zit veel rommel. Mensen gooien nogal wat in de glasbol. Plastic, porselein, oude vodden en schoenen: ik haal het er hier aan de lopende band uit. Sinds ik dit werk doe, is mijn interesse in glas gegroeid. Het is een mooi proces, van flessen en bokalen tot scherven en terug. Onlangs bezocht ik de fabriek waar ze van ons glas opnieuw flessen en bokalen maken. Het was heel leerrijk.

Dan weet ik waarvoor ik werk.’

17

ONBEKEND MAAKT ONBEMIND?

Bonen die lonen Wat weet je over peulvruchten? Het kan zo een finalevraag uit een tv-quiz zijn, maar weinig Vlamingen zouden goed scoren.

Slechts de helft kan meer dan één soort opsommen. Zonde, want ze zitten vol goede eigenschappen. Er zijn honderden soorten in allerlei kleuren en vormen zoals linzen, kievitsbonen (foto) en kikkererwten. Met deze vier weetjes krik je je score op.

1

TEKST JOERI CLUDTS

PRIMA ALTERNATIEF VOOR VLEES

Peulvruchten zijn een geweldige bron van eiwitten, ijzer en enkele B-vitamines. Daarom zijn ze prima alternatieven voor vlees. Je kunt het vlees in je pastasaus of chili con carne dus deels of helemaal vervangen door bijvoorbeeld linzen of kidneybonen. Ook in vleesvervangers komen ze terug. Zo is soja een hoofdingrediënt van tofu en vormen kikkererwten de basis van falafel en hummus.

Sommige peulvruchten hebben een lager eiwitgehalte.

Onder andere de doperwten, prinsessenbonen en sluimererwten behoren tot deze groep van groene peulvruchten.

2 18

LAGE ECOLOGISCHE VOETAFDRUK

Peulvruchten telen is ecologisch interessant. Ze gebruiken bacteriën in de grond om stikstof uit de lucht te halen en vast te leggen in de bodem. Hierdoor hebben ze minder meststoffen nodig en zorgen ze voor een natuurlijke bemesting van de grond.

Je hebt veel minder water nodig om peulvruchten te produceren. Om één kilogram linzen te telen wordt 1 250 liter water gebruikt, maar om hetzelfde gewicht aan rundsvlees te kweken is dat 13 000 liter.

3

4

GOED VOOR HART EN DARMEN

Peulvruchten zitten boordevol vezels.

Die vezels hebben een positief effect op je darmtransit en ze geven je langer een verzadigd gevoel. Regelmatig peulvruchten op je menu zetten is dus gezond voor je darmen en het helpt je om je gewicht op peil te houden.

Een type vezel die je in peulvruchten terugvindt is pectine. Deze vezel verlaagt de slechte cholesterol in je lichaam. Peulvruchten zijn dus ook goed voor je hart en bloedvaten.

UIT DE VERGEETHOEK VAN BONEN LAAT JE MEER WINDJES

Staan bonen er niet om bekend dat ze zorgen voor winderigheid?

Dat kan inderdaad gebeuren als je plots meer peulvruchten eet.

Ze bevatten veel voedingsvezels die bijdragen aan gasvorming in de dikke darm.

Als je ze regelmatig blijft eten, wennen je darmen aan de peulvruchten. Hierdoor zullen de ongewenste gassen verminderen.

Slechts 52 procent van de Vlamingen kan meer dan een peulvrucht opsommen. Dat blijkt uit een enquête van het Vlaams Instituut Gezond Leven. ‘Onbekend maakt ook onbemind’, vertelt Loes Neven, stafmedewerker Voeding en ondervoeding. ‘Volgens de voedingsconsumptiepeiling uit 2014 eet 1 op de 5 Vlamingen namelijk nooit peulvruchten.’

Gezond Leven wil peulvruchten uit de vergeethoek halen.

‘Peulvruchten zijn immers gezond, betaalbaar, duurzaam én lekker. We raden je aan om ze minstens een keer per week te eten.’

 www.gezondleven.be/peulvruchten

19

ONBEKEND MAAKT ONBEMIND?

VERGETEN GROENTEN ZIJN GOED VOOR ...

Net als peulvruchten zijn ze nog onbekend: de vergeten groenten zoals aardpeer, warmoes, rammenas of rode biet. Maar ze zijn aan een stevige comeback bezig.

Terecht, want de vergeten groenten verdienen zeker hun plek in je menu. Het recept voor de poké bowl helpt je op weg.

... MINDER KILOMETERS

De meeste vergeten groenten zijn lokale soorten die weinig kilometers afleggen van het veld naar je bord. Daardoor blijft hun ecologische voetafdruk beperkt. Vergeten groenten zoals warmoes passen ook goed in je moestuin. Ze zijn makkelijk te telen, weinig of niet gevoelig aan ziektes en geven een goede opbrengst.

... MEER SMAKEN

Vaak hebben vergeten groenten een uitgesproken smaak. Zo smaakt de rammenas, die lijkt op een uit de kluiten gewassen radijs met een zwarte schil, fris en pittig. In de keuken kun je met vergeten groenten veel kanten op. De aardpeer bijvoorbeeld kun je rauw eten, maar ook gekookt of gebakken. Bovendien kun je zijn bladeren opeten als bladgroente.

... EXTRA VITAMINEN

Net zoals verschillende groenten anders smaken, bevatten ze ook andere voedingsstoffen. De ene bevat meer vitamine C en de andere meer ijzer of calcium.

Daarom is het belangrijk om genoeg af te wisselen. Variëren met vergeten groenten helpt je hier zeker bij.

WE VERZEKEREN JE DAT HET CM-MEDIKO PLAN NA JE 60STE OOK VAN GROOT BELANG IS Stap nog voor 2021 in op het CM-MediKo Plan.

Zo ben je aan een heel gunstig tarief beschermd tegen grote én kleine medische kosten buiten het ziekenhuis (zoals remgeld, optiek, tandzorg en hoorapparaten).

Je hoeft je dus geen zorgen te maken over je financiële gezondheid.

Vanaf 1 januari 2021 geldt dat wanneer je pas aansluit: > Vanaf 60ste verjaardag: premie +20% > Vanaf 66ste verjaardag: premie +30% > Vanaf 70ste verjaardag: premie +50% Sluit aan via www.cm.be/verzekeringen MOB verzekeringen CM-Vlaanderen, verzekeringsonderneming met maatschappelijke zetel in België en toegelaten onder nummer 150/01 om de tak 2 ‘ziekte’ te beoefenen. Bij betwisting gelden de algemene voorwaarden. Ondernemingsnummer 0851.601.503

CM. Jouw gezondheidsfonds.

CM0063_Leef_ADV_10/2019_halvepagina_02.indd 1

20

22/10/2019 11:58

RECEPT

Poké bowl met makreel Hoofdgerecht voor 4 personen 30 minuten bereidingstijd INGREDIËNTEN • 100 g quinoa • 350 g makreelfilet • 150 g tuinbonen, gedopt • 1 appel • 2 el citroensap • 2 tl sesamzaadjes • 150 g rode biet blokjes, gekookt • 150 g zeekraal • 3 lente-uitjes Voor de marinade • 6 el maïsolie • 3 el citroensap • 1 el sesamolie • 1 el sesamzaadjes

• Kook de quinoa gaar, volgens de aanwijzingen op

de verpakking.

• Snijd de makreel in blokjes.

• Maak de marinade: Meng de maïsolie met het citroensap. Voeg sesamolie, sesamzaadjes, peper en zout toe. Sprenkel 2/3 van de marinade over de makreelblokjes en zet dit een half uurtje in de koelkast. Houd de rest van de marinade apart.

• Snijd de appel in plakjes en besprenkel met 2 el

citroensap. Meng de helft van de tuinbonen en de lente-ui met de quinoa en de rest van de marinade.

• Verdeel de quinoa over kommetjes. Werk af met de zeekraal, gemarineerde makreel, appelplakjes en rode biet, de rest van de tuinbonen en de lente-ui.

Bron: lekkervanbijons.be

21

SPREEKUUR

DROGE HUID

TEER VELLETJE

Het grootste menselijke orgaan? Dat is de huid.

Met haar paar millimeter dikte omhult ze het lichaam als een sterke jas. Maar in koude wintermaanden kan ze uitdrogen.

WANNEER IS JE HUID DROOG?

De huid is een beschermlaag die ons lichaam beschut tegen schadelijke factoren. De talgklieren in de huid produceren talg, wat zorgt voor een soepele en waterafstotende laag. Is die beschermlaag beschadigd? Dan ervaar je hinderlijke klachten zoals jeuk, schilfering, rode vlekken of een licht pijnlijk gevoel. Je huid wordt ook vatbaarder voor wonden en eczeem.

WAT ZIJN DE OORZAKEN VAN EEN DROGE HUID?

Veelvuldig wassen, zeep, wind en droge lucht kunnen de huid beschadigen en uitdrogen. Vooral in de winter heb je last van dat laatste, omdat de luchtvochtigheidsgraad lager ligt. Ook binnen kan de lucht te droog zijn als je onvoldoende verlucht en vaak de verwarming of airconditioning gebruikt. Was je vaak je handen met zeep? Dan kun je de beschermende talglaag wegwassen. Ook kun je last hebben van droge lippen door de zon, bijvoorbeeld op zonnige winterdagen of tijdens wintersportvakanties.

WAT KUN JE DOEN OM EEN DROGE HUID TE VOORKOMEN?

Wrijf op koude dagen of bij droge lucht je huid in met een hydraterende crème. Om droge lippen te voorkomen, kun je een lippenbalsem gebruiken. Kom je vaak in contact met water?

Breng dan meermaals een handcrème aan. Geef de voorkeur aan hypoallergene producten. Geparfumeerde producten zijn namelijk agressief voor de huid. Neem niet dagelijks een bad of douche en gebruik geen te warm water. Ga je in de winter naar buiten? Bescherm dan je huid door gepaste kledij te dragen.

Binnenshuis kun je een luchtbevochtiger gebruiken om de luchtvochtigheidsgraad op peil te houden.

WAT KUN JE ZELF DOEN?

ELISE RUMMENS (37) PREVENTIE-ARTS CM Elise is onze huisdokter. Haar stokpaardje op het vlak van gezondheid is beweging. Daarom zie je haar dinsdagavond springen, vliegen, duiken, vallen en weer opstaan. Dan heeft ze haar wekelijkse parkourtraining.  www.cm.be/dehuisdokter

22

Gebruik een hydraterende crème om de droge huid te herstellen.

Beperk het contact met water en droog je huid door te deppen in plaats van te wrijven. Begint je huid enorm te jeuken? Vermijd dan om te krabben, want hierdoor krijg je er nog meer last van.

Droge lippen behandel je het best met een goede lippenbalsem.

Dit kan zowel een stick, een potje vette zalf of vaseline zijn. Het is vaak een automatisme, maar vermijd om droge lippen voortdurend met de tong te bevochtigen. Schilfertjes op de lippen? Probeer er niet aan te prutsen om pijnlijkere lippen te voorkomen.

FACTCHECK

FACTCHECK

MAG IK ELKE DAG EEN EITJE ETEN? We eten al eens graag een eitje bij het ontbijt, een eiersalade op de boterham of een ei als vleesvervanger bij een warme maaltijd. Maar zijn eieren wel zo goed voor ons? Wat is hun impact op onze cholesterol? We zoeken uit hoeveel eitjes je nu effectief mag eten.

WAAR KOMT DIT NIEUWS VANDAAN?

Eieren zijn rijk aan cholesterol. Vijftig jaar geleden dachten onderzoekers dat vooral een hoge inname van cholesterol via de voeding de hoeveelheid cholesterol in het bloed deed stijgen. Nu weten we dat vooral verzadigde vetzuren de boosdoeners zijn. Toch hebben eieren nog steeds een negatief imago.

De hoeveelheid cholesterol die we via onze voeding opnemen, heeft maar een kleine invloed op het cholesterolniveau in het bloed. Op basis van twee grote analyses van verschillende studies besluiten onderzoekers dat er geen verband is tussen de inname van eieren en de kans op hart- en vaatziekten en beroerte. Dagelijks een eitje eten zou volgens deze onderzoekers dus geen negatieve invloed hebben. Tenzij je gezondheidsproblemen hebt, zoals bijvoorbeeld diabetes of een hoge cholestrol die erfelijk is.

HOE MOETEN WE DIT NIEUWS INTERPRETEREN?

Eieren zijn rijk aan cholesterol (ongeveer 200 mg per ei), maar ze zijn ook een goede en goedkope bron van eiwitten, B-vitaminen, vitamine A en D en mine­ ralen zoals selenium, ijzer en zink. Voor gezonde mensen kan een dagelijks eitje geen kwaad, het verhoogt de kans op harten vaatziekten niet. Hou er wel rekening mee dat in sommige voedingsmiddelen al eieren verwerkt zijn. Meer dan een ei per dag wordt niet aangeraden.

Bij diabetespatiënten kan er wel een verband zijn tussen eieren eten en de kans op hart- en vaatziekten. Of dat ook geldt voor mensen bij wie een hoog cholesterolgehalte in de familie zit, is niet duidelijk. Zij nemen meer cholesterol op uit de voeding, maar er is geen sluitend bewijs voor de invloed ervan op het cholesterolgehalte in hun bloed. Zolang er niet meer duidelijkheid is, eten zij het best niet meer dan drie eieren per week.

CONCLUSIE JA Eieren hebben een negatief imago, maar dat is niet nodig. Gezonde mensen mogen een ei per dag eten. Diabetespatiënten en mensen die te veel cholesterol in hun bloed hebben, beperken zich wel het best tot drie eieren per week. Hou er rekening mee dat de milieubelasting van eieren vergelijkbaar is met die van gevogelte. Een eitje elke dag is dus niet zo duurzaam.

BRON: www.gezondheidenwetenschap.be

23

EERSTE HULP BIJ KLACHTEN

‘Soms heb je een goede reden

om ontevreden te zijn’ Elke klacht is een kans om het beter te doen. Daarom hanteert CM een strakke klachtenprocedure. Wat te doen als je een klacht hebt? Didier Covens, CMombudsman, legt het stap voor stap uit, met een concreet voorbeeld als leidraad.

TEKST STEPHANIE LEMMENS ILLUSTRATIE ANNELIEN SMET

24

Ik moest naar het ziekenhuis voor een medisch onderzoek, maar was niet in staat om zelf te rijden. Daarom deed ik een beroep op CM-Mobiel. Zeven dagen voor mijn afspraak liet het ziekenhuis weten dat de afspraak niet kon doorgaan. Ik contacteerde diezelfde dag CM-Mobiel om te melden dat de rit niet meer nodig was. De medewerker verzekerde me dat ik geen kosten zou betalen, omdat ik de rit tijdig annuleerde. Toch kreeg ik van CM een factuur in de bus om de rit te betalen. Wat moet ik doen?

SIGNALEER JE KLACHT

Didier Covens: ‘In dergelijke gevallen is er vaak sprake van een misverstand. Als lid heb je een goede reden om daar ontevreden over te zijn. De meest efficiënte manier om dat te uiten, is via het online klachtenformulier. Kies je regio, vul alle velden in en omschrijf je klacht zo goed mogelijk.

Mailen, een brief sturen, naar een kantoor gaan of desnoods bellen, kan ook.’

EEN OPLOSSING

‘De klachtenbehandelaar van het ziekenfonds ondervond snel dat CM een administratieve fout had gemaakt. Het lid had ruim op tijd zijn reservatie voor de rit opgezegd en moest de factuur dus niet betalen. Het ziekenfonds heeft dat rechtgezet. En ze hebben zich verontschuldigd voor het ongemak.’

NIET TEVREDEN?

‘Misschien ben je desondanks niet blij met de manier waarop je klacht werd afgehandeld. Je vindt dat er nog elementen zijn die niet in overweging werden genomen. Dan kun je je richten tot de ombudsman, tot mij dus. Mijn contactgegevens worden altijd mee opgenomen in het antwoord op je klacht.’

DE CM-OMBUDSMAN

‘Je probleem wordt sneller opgelost als je je klacht indient via het regionale klachtenformulier. De plaatselijke klachtencoördinator kan meteen nagaan wat er verkeerd liep: hij heeft nauwere contacten met de CM-medewerkers dan ik. De CM-ombudsman moet je zien als een extra service bij ontevredenheid, als een mogelijkheid om ‘in beroep’ te gaan. Als ombudsman probeer ik te bemiddelen en toch met een regeling te komen.’

Klacht indienen?

ALLES OP EEN RIJTJE:

• Surf naar www.cm.be/klachten, kies je regio en vul het online regionale klachtenformulier in.

Je kunt ook mailen, je klacht via brief versturen, naar een kantoor gaan of desnoods bellen.

De contactgegevens vind je eveneens op www.cm.be/klachten.

• Je klacht komt terecht bij de klachtenbehandelaar van je ziekenfonds.

• De klachtenbehandelaar kijkt je dossier na en legt je uit wat er aan de hand is. Is er effectief iets fout gelopen?

Dan zorgt hij of zij voor een oplossing.

• Je krijgt op elke klacht een antwoord.

• Ga je niet akkoord met de manier waarop je klacht is behandeld? Dan kun je bij de nationale ombudsman terecht.

 www.cm.be/klachten 25

3X

CM TOT JE DIENST MEER INFO & ALLE VOORWAARDEN OP w ww.cm.be/cm-voordelen

ZORGELOOS OP REIS Ga je naar het buitenland op reis en heb je kosten voor medische verzorging zonder ziekenhuisopname? Betaal je ambulante kosten (bv. een raadpleging of geneesmiddelen) ter plaatse.

Bewaar alle originele betaalbewijzen en voorschriften. Bezorg ze na je thuiskomst aan CM en de tegemoetkoming wordt op je rekening overgeschreven.

LEDENVOORDEEL De CM-reisbijstand geldt wereldwijd voor kinderen en jongeren met kinderbijslag.

Voor andere CM-leden geldt het in de landen van West- en Centraal-Europa en het Middellandse Zeegebied. Voor het overzicht van alle landen, meer info en voorwaarden: www.cm.be/reisbijstand.

ROOKSTOPMIDDELEN Probeerde je al meermaals te stoppen met roken, maar lukt het niet? Geen nood. Met hulp van buitenaf kun je je slaagkans vergroten. CM geeft je alvast een duwtje in de rug.

LEDENVOORDEEL CM betaalt een tegemoetkoming van 50 procent voor nicotinevervangende rookstopmiddelen zoals pleisters, tabletten, kauwgom, inhaler en mondspray. Je krijgt een maximum van 50 euro per rookstopbehandeling bij een erkend tabakoloog. De middelen moeten aangekocht worden in een apotheker in BelgiĂŤ..

JOMBA-VAKANTIES OP MAAT Elk jaar gaan meer dan 40 000 kinderen op vakantie met Kazou. Daartussen zitten ook kinderen en jongeren met een beperking, autisme of gedragsproblemen. Zij zijn welkom op de JOMBAvakanties (jongeren met bijzondere aandacht). De deelnemers verblijven in aangepaste centra. Goed opgeleide monitoren zorgen met extra structuur voor een vakantie op maat.

LEDENVOORDEEL Voor CM-leden is er bij elke Kazou-vakantie sowieso al een straffe deelnemersprijs.

CM geeft een tegemoetkoming van 40 euro per nacht voor deelnemers aan een JOMBA-vakantie.

26

LEZERSRUBRIEK

Uit jouw leven gegrepen

Veel lezers reageerden op het artikel over eenzaamheid in vorig nummer.

Een greep uit hun reacties

SLUIPENDE ONRUST

Je kunt eenzaamheid voor even de kop indrukken, maar het keert helaas altijd weer. Eenzaamheid vertaalt zich voor mij in een constante sluipende onrust. Je vergeet het wel even op het werk, bij vriendinnen of als je je loopschoenen aantrekt.

Maar het is een probleem dat je niet zomaar kan fixen. Wat therapeuten of boeken ook beweren over jezelf graag zien, leren leven zonder verwachtingen, loslaten … soms wil je gewoon luidop roepen dat het allemaal larie en apekool is. Liefde en connectie met één bijzondere persoon verwachten, is niet meer dan normaal, denk ik. Vreugde én pijn delen, maakt het leven sowieso leuker én draaglijker.

Lien

MNM-REMEDIE

VLUCHTEN

Eenzaamheid is een complex gegeven. Maar ik ben ervan overtuigd dat je het moet toelaten. Dan kun je pijn, verdriet of gemis verwerken in de plaats van ervoor te vluchten. Eenzaamheid mag niet gekoppeld worden aan alleen zijn. Ook in partner­ relaties, op het werk of in groep kan iemand zich eenzaam voelen. Omgekeerd moeten we niet altijd denken dat wie alleen op een terras een koffie drinkt, eenzaam is.

Eenzaamheid kan een probleem worden als het te lang aansleept en iemand er niet alleen uit geraakt.

Anne

Mijn leven kan ik opdelen in twee stukken: voor april 2011 en daarna. Toen overleed mijn echtgenoot op 52 jaar aan kanker. Onze enige dochter studeerde dat jaar af en vertrok naar Moskou, waar ze nu nog altijd woont en werkt. Plots had ik geen reden meer om te leven.

Toch bleef ik maar bestaan. Ik moest uit het grote gapende gat van gemis en pijn zien te geraken. Dat doe ik vooral door de MNM-remedie: mensen, natuur en muziek opzoeken.

Mezelf graag zien in de situatie waarin ik nu zit is niet altijd simpel. Humor en zelfrelativering toelaten in mijn leven, vind ik daarom een must.

Olga

KNUFFEL

Sinds mijn echtscheiding (zonder kinderen) kan ik eenzaam zijn. Ook al werk ik voltijds en heb ik een gevuld sociaal leven. Als het sterk de kop opsteekt, erken ik voor mezelf dat dit gevoel er is en laat ik het toe. Zijn er tranen, dan is dat oké. Ik weet dat het hevigste gevoel weer over gaat. Het sterkst slaat het toe op een moment dat je lichamelijk niet top bent. Een tijdje terug ben ik enkele maanden out geweest. De eerste weken heb ik mij vreselijk eenzaam gevoeld. Ook als je gewoon moe bent, kan eenzaamheid opsteken en kun je intens verlangen naar een knuffel. Het gaat goed met mij. Ik voel me niet (meer) ongelukkig.

Ik wens het mezelf toe dat ik iemand tegenkom met wie ik mijn leven zal kunnen delen.

Lea

Deel je ervaringen

Wij horen graag wat belangrijk is in jouw leven. Zit je met een praktisch probleem, heb je een frustratie, zoek je een oplossing ...

Aarzel niet om met ons in dialoog te gaan. Wij luisteren en antwoorden je met plezier. facebook.com/CMziekenfonds

lezersbrieven@cm.be

@CMziekenfonds

27

#FRAGIEL Voor meer Mira, meer kwetsbaarheid én een liedje, bekijk het filmpje op www.leefmagazine.be.

‘Oog in oog met kwetsbaarheid’ ZANGERES MIRA (37), EEN LICHTJE VOOR STERRENKINDJE SAM ‘Toen ik vijf jaar geleden mijn ongeboren dochter verloor, stond ik letterlijk oog in oog met kwetsbaarheid. Vroeger geloofde ik in de maakbaarheid van het leven. Dat als je maar hard genoeg probeerde, je zelf je geluk kon maken.

Ik weet nu dat toeval ook een rol speelt. Het leven is een zee, en soms stormt het op zee. Dat is de natuur. Het is een illusie te denken dat het bij jou nooit zal stormen.

Pas als je het negatieve toelaat, ga je het positieve ook meer voelen. Dat is een moeilijke oefening – elke dag opnieuw –, maar wel een hele belangrijke. Kwetsbaar zijn zorgt voor intensiteit in het leven.’

105

© Lieven Van Assche

 Mira praat over verlies in de voorstelling Verre van Weg (i.s.m. Gezinsbond).

Meer info via www.mira-online.be.

LEEF - GEZONDHEIDSMAGAZINE VAN CM