Cultuurkaart Magazine Mei 2012

cultuurkaart

MAGAZINE KAART

CULTUUR

VOOR docent en educatief medewerker Jaargang 5, nummer 2, mei 2012 CULTUURKAART.nl

TROSSEN LOS

volle vaart vooruit met de Cultuurkaart

En verder Met de klas naar het Scheepvaartmuseum Cultuurkaart-tegoed voor iedere leerling Het Cultureel Jongeren Profiel Cultuureducatietips Goede voorbeelden

1.

Wij komen overal in Nederland

2.

Leerlingen kiezen zelf

3.

Gekwalificeerde docenten en artiesten

4.

Leuke leerzame workshops

5.

Jarenlange ervaring in cultuureducatie

6.

Online inschrijfmodule

7.

Tijdsbesparing

8.

Betaal met de cultuurkaart

9.

Mooie voorstellingen

10. Leerlingen gaan zelf actief met cultuur bezig

Een cultuurdag is een spetterende dag vol workshops en voorstellingen voor het voortgezet onderwijs. We willen leerlingen uitdagen, want wat is er nou leuker dan zelf je talent ontdekken!

Ge誰nteresseerd in een cultuurdag?

Of wilt u meer informatie over onze workshops en voorstellingen? Neem dan nu contact met ons op! Telefoonnummer 038-4549911 of www.kleinkunstig.nl.

5% KORTING

Wilt u ook graag een cultuurdag organiseren?

Ontvang nu maar liefst 5% korting op onze workshops! Activeer onderstaande kortingscode voor 1 juni 2012. Boeking is mogelijk tot 31 december 2012. De kortingscode is eenmalig geldig.

UW KORTINGSCODE: KKCJP12

- advertentie -

inhoud

voorwoord

De Cultuurkaart gaat door!

Het is ons gelukt. Na een lange voorbereidingstijd, waarin we met heel veel docenten en culturele instellingen hebben overlegd over een oplossing, kunnen we trots zeggen dat de Cultuurkaart volgend schooljaar gewoon doorgaat. En dat is een ongelofelijke prestatie van ons allemaal.

Het belangrijkste uitgangspunt hiervan is dat we de toegang van bijna 1 miljoen jongeren tot kunst en cultuur laagdrempelig houden, door zowel individuele bezoeken te faciliteren als er voor te zorgen dat er voldoende aanbod is dat jongeren aanspreekt.

Gelukkig zien bijna alle ouders (en ook veel jongeren) dat culturele vorming een belangrijk onderdeel is van de algemene ontwikkeling van jonge mensen.

Om de Cultuurkaart en het tegoed te kunnen blijven betalen nemen alle betrokkenen (scholen, culturele instellingen, private partijen en CJP) een gedeelte van de kosten voor haar rekening. Daarmee bieden we scholen de mogelijkheid om met beperkte middelen cultuureducatie op een goede manier vorm te blijven geven. In dit magazine leest u daarover meer.

CJP gaat bovendien verder naar het zoeken van extra middelen voor cultuur op school. Alle aangemelde scholen zullen daar natuurlijk meteen van profiteren. Ik kan alleen zeggen; doe mee en profiteer van onze gemeenschappelijke aanpak voor cultuur op school!

04

Nieuws Het laatste nieuws over de Cultuurkaart

06

Belangrijke update â‚Ź 5,- Cultuurkaart-tegoed voor iedere leerling

9 DJP

Verslag van de Dioraphte Jongeren Literatuurprijs

10

Goed Voorbeeld Scapino & Van Engelenburg Theater

12

Onderzoek

15

Prikbord

16

Reportage

19

Column Nynke van Spiegel

Het Cultureel Jongeren Profiel

Cultuureducatietips

Het Scheepvaartmuseum

Tussen kunst & kids

Met vriendelijke groet, Walter Groenen, Directeur CJP

COLOFON Cultuurkaart Magazine Jaargang 5, nummer 2, mei 2012 CULTUURKAART MAGAZINE IS HET MAGAZINE OVER CULTUUREDUCATIE VOOR DOCENTEN EN EDUCATIEMEDEWERKERS VAN CULTURELE INSTELLINGEN. Eindredactie: Arne van Terphoven, Sara Madou Basisontwerp: lava.nl (Daan Hornstra) Vormgeving: Marie Beerenhout Bladmanagement: Hester Leeflang Uitgever: CJP Drukwerk: Platform P, rotterdam Distributie: Sandd ISSN: 1877-7112

service MEDEWERKERS aan dit nummer: Walter Groenen, Linda van Houwelingen, RenĂŠ van der Meer, Corine van Renswoude, Jennet Sintenie, Alwin Slomp, Steven Stoffers.

Redactieadres: Cultuurkaart Magazine, Postbus 3572, 1001 AJ Amsterdam, tel: 020 - 521 02 45. mail Persberichten naar sara@cjp.nl.

Foto cover: Het Scheepvaartmuseum, Alwin Slomp

OVER CJP CJP stelt jongeren in staat hun culturele smaak te ontwikkelen en hun culturele horizon in Nederland en wereldwijd te verbreden. CJP brengt jongeren in contact met cultuur in de breedste zin en geeft daarbij voordeel en voorrang.

Cultuurkaart kwijt, inloggegevens vergeten of andere praktische vragen?

Telefoon: 010 - 264 60 30 E-mail: administratie@cultuurkaart.nl Zie www.cultuurkaart.nl/instellingen of www.cultuurkaart.nl/scholen voor het allerlaatste nieuws rond de Cultuurkaart.

Foto cover: Alwin Slomp cultuurkaart.nl

nieuws

4

Cijfers Hoe succesvol was de Cultuurkaart het afgelopen jaar eigenlijk? We presenteren de cijfers van 2010-2011: • Het Ministerie van OCW heeft in totaal 13,2 miljoen euro tegoed beschikbaar gesteld. Daar kwam vanuit het VSBfonds nog 1,7 miljoen euro bij.

• Voor 99% van het totale aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs werd een Cultuurkaart aangevraagd.

• 91% van alle aangemelde leerlingen heeft de Cultuurkaart geactiveerd.

• De doelstelling voor 2010-2011 was het behalen van een bestedingspercentage van 85%. Uiteindelijk is 92% van het totaal beschikbare budget uitgegeven.

Het verloop van de bestedingen van het Cultuurkaart-tegoed in de afgelopen vier jaar.

Er is een duidelijke stijgende lijn te zien.

2007-2008

2008-2009

2009-2010

2010-2011

cultuurkaart.nl

nieuws

5

CJP Clinic Wat beweegt jongeren tegenwoordig?

Wat betekent kunst en cultuur voor ze?

En hoe kun je als culturele instelling het aanbod beter op ze afstemmen?

Antwoord op deze en meer vragen komen aan bod tijdens de CJP Clinics, die CJP samen met YoungWorks organiseert.

Het Cultureel Jongeren Model, dat CJP samen met YoungWorks en Motivaction heeft ontwikkeld, is een belangrijk onderdeel van de Clinics. Dit model geeft culturele instellingen meer inzicht in de belevingswereld en motivaties van de

jongerendoelgroep, wat betreft kunst en cultuur. Op pagina 12 t/m14 vindt u meer informatie over dit onderzoek.

De eerstvolgende clinics zijn op 29 mei in Amsterdam en op 12 juni in Arnhem. Er is ruimte voor een beperkt aantal deelnemers, dus meldt u snel aan op http://blog.youngworks.nl/training. Een speciale clinic voor u en uw collega’s is ook mogelijk. Stuur een mail naar ava@cjp.nl voor meer informatie.

Maak nu voordelig kennis met 7Days 7Days is dé weekkrant voor middelbare scholieren.

Vol nieuws, wetenschap en cultuur, speciaal geschreven voor en afgestemd op uw leerlingen.

cultuurkaart.nl

Xxxx xxxx

Xxxx xxxx

08

Hobby: Amerikaanse politiek 04

Wiskunde verplicht

30

Xxxx xxxx

00

9 MAART 2012 Week10

WWW.SEVENDAYS.NL PRIJS € 2,20

Vleerplaag

‘Blijf bij de vleermuizen uit de buurt.’

Dat kregen de inwoners van het Noord-Australische Katherine te horen. In die plaats heerst een grote vleermuizenplaag. Meer dan 250.000 vleermuizen zijn neergestreken en zij kunnen ziektes overdragen op mensen. De boswachter van Katherine denkt dat de vleermuizen afkomen op het rijpe fruit waar de bomen vol mee hangen. ‘Het is hier nu een afhaalrestaurant voor de beesten’, zei hij tegen de Britse BBC.

© DREAMSTIME

Pauwplaag

Het Schotse dorp Gargunnock heeft andere plaagproblemen. Brutale pauwen eten alle planten uit de tuinen, leggen het dorp onder een laag poep en houden de inwoners wakker met hun luide roep. De Schotten hebben massaal hun waterpistolen gegrepen om de dieren te verjagen.

WWW.SEVENDAYS.NL /STIJLWIJZER

Leer zie je dit voorjaar niet alleen terug in schoenen en jasjes.

In de Stijlwijzer zie je waar nog meer.

Inzetten, gokken en bluffen © FLOS VINGERHOETS

Onderhandelen – De miljarden vliegen over tafel in het Catshuis. Premier Rutte (VVD), vicepremier Verhagen (CDA) en gedoogpartner Wilders (PVV) onderhandelen daar over nieuwe bezuinigingen. De inzet van dit potje bezuinigingspoker: miljarden euro’s en het voortbestaan van de regering. Door Sytse Wilman Nederland geeft meer geld uit dan het verdient. Met de andere eurolanden is afgesproken dat dit financieringstekort niet meer dan 3% mag zijn. Maar uit nieuwe cijfers bleek vorige week dat het dit jaar 4,5% wordt. Om ons aan de afspraak te kunnen houden, moeten we zo’n zestien miljard bezuinigen. Een gigantisch bedrag, zeker

omdat de regering al flink aan het besparen is. Bovendien vindt niet iedereen al dat bezuinigen een goed idee. Als niemand meer geld heeft om uit te geven of als je banen laat verdwijnen, schaad je de economie juist.

Rutte, Verhagen en Wilders moeten dus eerst met elkaar afspreken hoeveel miljard ze precies willen bezuinigen. Pas dan

Oriëntatiedag

kunnen ze beslissen waar het geld vandaan moet komen. Als ze er de komende weken niet uitkomen, valt de regering uit elkaar en komen er nieuwe verkiezingen.

Wie zijn de spelers en welke kaarten komen er op tafel?

Dat lees je op pagina 3.

▲

Wacht dus niet langer en meld uw school aan op: www. sevendays.nl/cjpschool. Daar vindt u tevens meer informatie over de krant en de mogelijkheden in de klas. Aanmelden voor dit abonnement kan tot uiterlijk 1 juni 2012. Het abonnement loopt door in het volgend schooljaar tot u 7 weken 7Days heeft ontvangen.

27

20

ISSN 1879-4254

Profiteer nu van deze special CJP-actie. Maak nu kennis met deze weekkrant voor jongeren en ga met de krant in de klas aan de slag met behulp van de digitale lesbrief.

Ontvang 7 weken lang 30 exemplaren van 7Days + een digitale lesbrief voor slechts € 100,-. Als Cultuurkaarthouder ontvangt u daar bovendien een leuk boekenpakket bij t.w.v. € 60,-.

12

Klifklimmer bedwingt klimtopper

zaterdag 10 maart Een goede start om een st studie udie te kiezen: Handig stappenplan voor je studiekeuze Passende studies bij je interesse

www.universiteitleiden.nl

Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken.

BEZUINIGEN...

WAT VIND JIJ?

Myrthe (15): ‘Nederland heeft tegen andere landen gezegd dat ze zich aan de afspraken moeten houden, dus moeten we dat nu zelf ook doen. Ik hoop dat ze eruit komen, want de regering zit er nog niet zo lang, dus ik wil niet weer verkiezingen.’

Robert (16): ‘We moeten niet bezuinigen op het PGB, het ‘rugzakje’. Extra hulp is erg belangrijk is als je een handicap hebt.

Zonder bezuiniging is het al heel moeilijk om een rugzak te krijgen. Ik krijg er geen, terwijl ik erg slechthorend ben.’

belangrijke update

€ 5,- Cultuurkaart-tegoed Voor iedere leerling beschikbaar De Cultuurkaart gaat door als gezamenlijk initiatief van culturele instellingen, scholen en CJP

Voor iedere leerling in Nederland heeft CJP voor het komende schooljaar€ €€5,- Cultuurkaart-tegoed geregeld. Elke leerling die wordt aangemeld voor de Cultuurkaart ontvangt naast de CJP Cultuurkaart met culturele voordelen automatisch €€5,- individueel tegoed. Dit kan bijvoorbeeld worden uitgegeven bij musea, de bioscoop of theater.

De school kan zelf ook in aanmerking komen voor dit extra tegoed. Zodra de school via de Cultuurkaart € 10,- per leerling opzij zet, mag de € 5,- individueel tegoed van de leerling worden toegevoegd aan het klassikale budget (en dus van de school). Zo kan er via de Cultuurkaart alsnog € 15,- per leerling worden besteed voor gemeenschappelijke activiteit­ en. Iedere deelnemende school die zich voor 14 juli aanmeldt ontvangt maximaal vijftig gratis Cultuurkaart-docentenpassen.

Hoe zat het ook alweer?

In november 2011 schreef CJP in samenwerking met scholen, culturele instellingen en andere betrokken­ en in reactie op het afschaffen van de rijksbijdrage voor cultuureducatie op scholen, een Plan van Aanpak om de Cultuurkaart met private ondersteuning te laten voortbestaan. Uitgangspunt hierbij is dat scholen zelf budget vrijmaken voor verplichte culturele activiteiten voor scholieren. CJP zou op zoek gaan naar extra middelen bij culturele vermogensfondsen en private partijen voor een bedrag van € 5,- per leerling. Dit plan is nu gerealiseerd.

Wat betekent dit concreet voor mijn school?

Wanneer uw school besluit zich aan te melden voor de Cultuurkaart, kunt u per klas aangeven of u kiest voor een CJP Cultuurkaart met € 5,- individueel tegoed of een CJP Cultuurkaart met € 15,- klassikaal tegoed waarvan € 10,- door de school is ingebracht. In het laatste geval kunt u van dit tegoed de gemeenschappelijke culturele activiteiten betalen.

CJP brengt per aangemelde leerling € 2,- administratiekosten in rekening. Als u daarnaast in aanmerking wil komen voor extra klassikaal tegoed, komt daar € 10,- per leerling bovenop. Die kun u dan dus in de loop van het jaar aan gemeenschappelijke activi­teiten uitgeven.

U bepaalt dus zelf of u voor alle leerlingen of alleen voor bepaalde klassen/leerniveaus een tientje extra investeert. Het uiteindelijk beschikbare klassikale culturele tegoed kan vervolgens op de vertrouwde manier worden uitgegeven: via de weborder.

cultuurkaart.nl

77

Voorwaarden Aan Cultuurkaart-deelname zijn drie regels verbonden.

1. U meldt leerlingen van uw school aan voor een persoonlijke CJP Cultuurkaart 2012-2013. Wij brengen daarvoor € 2,- administratiekosten per leerling in rekening. De leerlingen krijgen op deze pas€€ 5,- cultureel tegoed en ze krijgen voordeel en voorrang bij o.a. musea, bioscopen, concerten, theaters, festivals, natuurparken, maar ook korting op treinreizen, sportartikelen en kleding.

2. U geeft per klas aan of u € 10,- per leerling wilt bijstorten. Daarbij kan het individuele tegoed van de leerling worden omgezet in klassikaal tegoed, zodat u daar gemeenschappelijke culturele activiteiten van kunt betalen.

3. Meldt u zich voor 14 juli aan, dan ontvangt u per school gratis maximaal 50 docentenpassen, waarmee u zelf culturele voordelen ontvangt.

Ook komt u in aanmerking voor andere aantrekkelijke kortingen zoals sport- en vrijetijds­ kleding. Wilt u meer kaarten, dan kunt u voor € 5,- per stuk ook andere medewerkers een Cultuurkaart geven.

Waarom zou ik meedoen?

Kiest uw school ervoor om het vrijgemaakte cultuurbudget via de Cultuurkaart uit te geven, dan haalt u komend jaar het maximale uit uw beschikbare budget: • € 5,- Cultuurkaart-tegoed voor iedere leerling van uw school, bovenop het schoolbudget.

• Leerlingen krijgen een persoonlijke Cultuurkaart; een voordeelpas waarmee ze korting krijgen op cultuur, (sport)kleding, schoolspullen, verzekeringen en meer. Interessant voor leerlingen én ouders.

• Voor het personeel van uw school kan er een gratis Cultuurkaart (maximaal vijftig) worden aangevraagd. cultuurkaart.nl

• Naast CJP-korting op cultuur, kan uw school ook profiteren van extra voordeel bij organisaties zoals de Nederlandse Spoorwegen, CJP-verzekeringen en docentenkortingen op kunst en cultuur.

• Via de Cultuurkaart kunt u in aanmerking komen voor een BTW-vrijstelling op voorstel­ lingen bij u op school of in het theater.

• Door gebruik te maken van de Cultuurkaart verbindt u zich aan een collectief van scholen en instellingen. Dankzij dit samenwerkings­ verband kan CJP veel meer voordeel regelen.

Samen staan we sterker.

• De cultuurcoördinator of CKV-docent kan op dezelfde manier blijven omgaan met de finan­ ciële middelen. Betalen via de weborder blijft bijvoorbeeld mogelijk.

• De managementinformatie die u en uw directie online kunnen inzien, geeft helder inzicht in de bestedingen en het cultureel profiel van de school.

Hoe kan ik meedoen?

Cultuurkaart 2012-2013 in 7 stappen Kiest uw school ervoor om het culturele budget via de Cultuurkaart uit te geven? Dan verandert er weinig ten opzichte van de afgelopen jaren. Deze stappen moeten doorlopen worden: 1. In mei ontvangt de directie een oproep om de school aan te melden. De directie vult het formulier online in.

2. De budgethouder en projectcoördinator worden aangemeld.

3. In augustus krijgt de projectcoördinator een oproep om de leerling- en docentgegevens aan te leveren, waarbij per klas kan worden aangegeven of men individueel of klassikaal budget (extra tientje per leerling) toewijst.

4. Op basis van de aangemelde leerlingen en docenten, ontvangt de school een factuur.

belangrijke update 5. Zodra de factuur betaald is, komt het volledige culturele tegoed (bijdrage school + individuele budget leerling en/of klassikale budget) beschikbaar.

6. De budgethouder kan betalingen uit het klassikale budget via de weborder gaan doen.

8

7. De directeur en de budgethouder krijgen toegang tot de transactie- en bestedings­ gegevens.

Tips voor een gesprek over het cultuurbudget 5. Maak een overzicht van wat cultuureducatie voor scholen Door het afschaffen van de rijksbijdrage voor culde school oplevert. Cultuureducatie is in veel tuureducatie valt er veel geld weg bij u op school. opzichten waardevol. Bijvoorbeeld voor de invulOp de één of andere manier moeten de beschikbare ling van de kerndoelen, het uitvoeren van de middelen uit de ouderbijdrage, lumpsum of leermidverplichtingen voor ckv/kcv, de bijdrage die delenbudget opnieuw worden verdeeld, zodat uw cultuureducatie levert aan talentontwikkeling, school aan alle verplichtingen rond cultuureducatie de sfeer op school, het leren samenwerken en kan blijven voldoen. Een gesprek beginnen en onde bijdrage die een ‘cultureel profiel’ levert aan derhandelen met de personen die bij u op school de leerlingaantallen. Het aanbod van kunst en verantwoordelijk zijn voor de verdeling van het geld cultuur op school is voor ouders vaak een moti(directie/ financiële afdeling/ ouders) is dus nood­ vatie om voor de school te kiezen. zakelijk. Deze tips helpen u op weg.

6. Maak duidelijk dat de Cultuurkaart ook volgend jaar voordeel oplevert voor uw school, de leerling 1. Maak een overzicht van het culturele programen de ouders. ma op de school en hoe dit aansluit bij de iden- 7. Houd bij onderhandelingen voor ogen dat ‘veel’ titeit en visie van de school (over het algemeen geld voor u een andere definitie heeft dan voor is het zo dat met name cultuureducatie aansluit de schooldirectie. De directie werkt met jaar­ bij de in de missie gestelde doelen. Bekende begrotingen van honderdduizenden euro’s. missietermen als ‘inspirerend’, ‘ondernemend‘, 8. U hoeft als docent in principe niet voor geld betrokken’, ‘verdraagzaam’ maar ook; ‘betrok‘te zorgen’. U kunt wel suggesties doen voor ken bij de samenleving’, ‘optimale en brede de herkomst van het geld. Op sommige scholen ontwikkeling’, sluiten naadloos aan bij de waarwordt de Cultuurkaart bijvoorbeeld uit de leerdes die culturele activiteiten op een school middelenpot (€ 316,- per leerling per jaar) kunnen hebben. betaald. Een ander voorbeeld is een school die 2. Maak een meerjarenplan. de vrijwillige ouderbijdrage met € 5,- zal verho3. Bespreek met de verantwoordelijken wat u gen. De school wijst de ouders in dit geval op nodig heeft aan financiële middelen. Voor het de vele kortingen die hun kinderen met de Culkomende jaar maar ook voor de jaren erna. tuurkaart krijgen. Kortingen waar ook de ouders 4. Zet op een rijtje hoe de besteding voor kunst en van profiteren. Denk aan korting bij de NS, op cultuur zich verhoudt ten opzichte van andere een krantenabonnement en bij het afsluiten leergebieden. van een zorgverzekering.

cultuurkaart.nl

djp

9

Arjen Lubach wint DJP Donderdag 19 april in de Brakke Grond te Amsterdam won Arjen Lubach de Dioraphte Jongeren Literatuur Prijs. Hij kreeg de publieksprijs voor zijn roman Magnus. Andere winnaars waren Anne-Gine Goemans, die de juryprijs won voor Glijvlucht, en Paul Murray/Dirk-Jan Arensman, die voor Skippy Tussen De Sterren de prijs kregen voor beste buitenlandse boek/vertaling.

Het was een mooie middag, 19 april in de Brakke Grond. Met een optreden van Chef’s Special, boeiende live-interviews van presentator Leon Verdonschot met de genomineerden en als hoogtepunt de winst van Arjen Lubach, vaste columnist van CJP Magazine.

Magnus (uitgeverij Podium) kreeg de meeste stemmen van jongeren en wint daarmee de DJPpublieksprijs. De Dioraphte Jongerenliteratuur Prijs is de enige literaire award voor jongerenliteratuur in Nederland en Vlaanderen. DJP bekroont boeken van hoge kwaliteit die goed aansluiten bij de belevingswereld van jongeren.

De winnaars ontvingen ieder een trofee en € 15.000,aan prijzengeld. Murray deelt het prijzengeld met zijn vertaler. Het is de derde keer dat de Dioraphte Jongerenliteratuur Prijs is uitgereikt.

Juryprijs ‘De jury verontschuldigt zich bij voorbaat: voor een roman van het formaat als Skippy Tussen De Sterren van Paul Murray schieten sowieso woorden te kort.

Hartverscheurend, komisch, overweldigend en geëngageerd…’ aldus het juryrapport over de winnaar in de categorie vertaald.

Over Glijvlucht zegt de jury: ‘De schrijfster toont groot inzicht in de universele thematiek van het bestaan van een adolescent. Wankel, vatbaar voor angsten en gedreven door hormonen en irrationaliteit vervaagt de grens tussen werkelijkheid en fantasie, met alle bizarre, avontuurlijke en hilarische cultuurkaart.nl

gevolgen van dien’.

Opvallend is dat de zes genomineerden van dit jaar (inclusief de winnaar van de publieksprijs) allemaal niet zijn uitgegeven als jongerenboek. Volgens de jury waren het stuk voor stuk ‘boeken die veel jongeren zullen inspireren, prikkelen en verrassen’.

‘Doet het er dan nog toe in welk fonds de boeken ooit zijn verschenen? Of ze zijn uitgegeven voor volwassenen, jongeren of bejaarden? Het mag en kan toch niet zo zijn dat commerciële partijen bepalen wat jongerenliteratuur is?’ zei juryvoorzitter Ronald Giphart daarover.

Arjen Luback neemt zijn prijs in ontvangst.

goed voorbeeld

10

FOTOGRAFIE: Scapino In school

Scapino in School krijgt ook de stoerste jongens aan het dansen In één dag ruim honderd leerlingen klaarstomen voor een dansoptreden, mét publiek. Scapino in School doet het al bijna veertig jaar. ‘Wij laten leerlingen zien hoeveel ze kunnen.’

Scapino in School draait al even mee. Sinds 1973, om precies te zijn, brengt dit onderwijsproject dans­­ voorstellingen naar scholen in het hele land. In een dag leren brugklassers of bovenbouwers een dansvoorstelling. Daarnaast verzorgen leerlingen de kostuums, denken ze mee over het licht en buigen ze zich over het decor. Alles moet er immers piekfijn uitzien, wanneer de ouders ’s avonds het eindresultaat komen bekijken. Inderdaad: de dansvoorstelling wordt dezelfde dag al opgevoerd voor publiek.

‘Scapino in School leert leerlingen méér dan een paar danspasjes’, zegt coördinator Marion Menger.

‘Alle facetten van theater komen langs en omdat de voorstelling voor publiek wordt gespeeld, zit er een gezonde druk op de dag.’ Leerlingen verleggen zodoende soms ongemerkt hun grenzen. ‘Ouders en leraren vertellen ons regelmatig hoe leerlingen zijn opgebloeid na een bezoek van Scapino. Zoals een heel verlegen meisje, dat opeens stond te stralen op het podium.’

Maar hoe krijg je soms wel meer dan honderd leerlingen aan het dansen, zonder dat de halve school wordt afgebroken? Marion: ‘We werken met een duidelijk draaiboek en verdelen grote groepen in kleine klasjes.’ Een strak schema en jarenlange ervaring leiden het proces vervolgens in goede banen. ‘Het komt vooral aan op overtuigingskracht. Ik kan aan een meisje heel technisch uit­leggen hoe ze moet dansen, maar daarmee krijg ik haar niet zo gemakkelijk enthousiast. Door meer op gevoel en drama te focussen, lukt dat een stuk beter.’

Wat overigens niet betekent dat elke leerling een dagje dansen met gejuich ontvangt. ‘Natuurlijk zitten er in bijna iedere klas stoere jongens, die liever herrie trappen dan een dans instuderen.’

Maar ook die weet Scapino vaak voor zich te winnen.

Marion: ‘Wij laten die jongens niet als ballerina’s op hun tenen trippelen. Door ze een rol te geven die bij hen past, raken ze alsnog gemotiveerd. Zo herinner ik me een voorstelling waarin Griekse discuswerpers voorkwamen. Die rollen, met bijhorende opzwepende muziek, zorgden ervoor dat zelfs de stoerste jongens stonden te zweten. Hun trots is soms de sleutel, ze willen het graag heel goed doen.’

Na een dag repeteren en de uiteindelijke voorstelling ontvangen de leerlingen hun welverdiende applaus; waardering voor de dans, het decor, de kostuums en het licht. Marion: ‘Hopelijk hebben alle leerlingen op dat moment, ieder om hun eigen redenen, een goede dag gehad.’ cultuurkaart.nl

FOTOGRAFIE: Arno bosma

goed voorbeeld

Van Engelenburg: niet bang voor kritiek Om als school zomaar wat voorstellingen te boeken, is volgens Henrike van Engelenburg een gemiste kans. Als producent en zakelijk/artistiek leider van Van Engelenburg Theater in School onderhoudt ze nauw contact met haar klanten, waardoor ze advies en theater op maat kan leveren.

Ook na een voorstelling houdt Van Engelenburg Theater een vinger aan de pols. ‘Wij willen weten hoe een voorstelling is bevallen.’ Spannend, want een school kan ontevreden zijn. ‘Maar van kritiek kunnen we weer iets opsteken.’ Sterker nog: scholen met klachten die goed zijn afgehandeld, behouden hun vertrouwen in Van Engelenburg. ‘Zonder na te bellen, hadden ze hun onvrede wellicht elders geuit. Daar heeft uiteindelijk niemand iets aan.’

Commercieel denken zit in het DNA van Henrike van Engelenburg en daarmee in Van Engelenburg Theater in School; haar productiebedrijf voor jeugd- en muziektheater dat zowel voorstellingen produceert als verkoopt. ‘Toen ik 15 jaar geleden begon, moest ik vanaf dag één mijn eigen broek ophouden. Daaraan is eigenlijk nooit iets veranderd: wij ontvangen geen subsidie.’

Een belangrijk onderdeel van haar commerciële aanpak is het goede contact dat Van Engelenburg met scholen onderhoudt. ‘Wij bellen om te vragen naar hun wensen en verwachtingen. Over welk thema willen ze een voorstelling boeken? Wat is de doelgroep?’

Na zo’n gesprek volgt niet direct een factuur van de te boeken voorstelling. ‘Wij geven advies, vervolgens kiest een school zelf of en zo ja wat ze willen boeken’, legt Van Engelenburg uit. ‘Daar komt geduld bij kijken, maar dat betaalt zich altijd terug.’ Vorig jaar kon haar productiebedrijf 550 speeldagen in de agenda noteren. cultuurkaart.nl

Een paar voorbeelden van scholen die na afloop niet helemaal tevreden waren? ‘Een gelovige school vond een voorstelling toch te progressief.

En een dorpse school bleek weinig te herkennen in een voorstelling over de grote stad. Daarvan hebben we geleerd om nog beter door te vragen over de thematiek die een school wil terug zien in een voorstelling.’

De 550 speeldagen van vorig jaar zijn voor Van Engelenburg pas het begin. ‘Over drie jaar willen we dat verdubbelen.’ Tevens gepland voor de toekomst: een adviesbureau waar scholen wijze raad kunnen krijgen over het totale theaterveld.

‘Voor dit bureau zoeken we nog een mooie naam.

Wanneer lezers een suggestie hebben, mogen ze die mailen naar info@VEtheater.nl. De inzender van de winnende naam nodigen wij uit bij de allereerste voorstelling van Oorlogsgeheimen, onze nieuwe productie.’

Carolien van den Akker www.TheaterinSchool.nl.

onderzoek

Het Cultureel Jongeren Profiel Verschillende cultuurtypes, een andere benadering Samen met CJP en Motivaction heeft YoungWorks het Cultureel Jongeren Profiel ontwikkeld. Dit segmentatiemodel geeft meer inzicht in de belevingswereld van jongeren en de uiteenlopende motivaties die zij hebben om iets met kunst en cultuur te doen. Het model bestaat uit vier culturele types, die elk een andere benadering nodig hebben.

Een meerderheid (68%) van de jongeren vindt cultuur interessant. Tweederde van alle jongeren is van mening dat kunst en cultuur belangrijk zijn voor de Nederlandse samenleving. Daarmee is het draagvlak voor cultuur onder jongeren bijna net zo groot als onder volwassenen. Dit is een van de opvallende resultaten van het onderzoek dat CJP, Motivaction en YoungWorks eind 2011 uitvoerden. Deze cijfers zullen u misschien verbazen, want in de praktijk lijken jongeren veel minder geĂŻnteresseerd in kunst en cultuur.

Dit heeft te maken met de verschillende manieren waarop jongeren kunst en cultuur definiĂŤren en hun uiteenlopende culturele interesses.

Het Cultureel Jongeren Profiel (CJP-model), dat uit het onderzoek is ontstaan, brengt in kaart wat deze verschillen zijn. Dit model biedt interessante aanknopingspunten voor medewerkers van culturele instellingen en professionals in het onderwijs, met name in de richting van kunsteducatie (bijvoorbeeld CKV-docenten).

Het CJP-model is een segmentatiemodel dat jongeren in vier cultuurtypes verdeelt. Deze types hebben elk een heel andere kijk op kunst en cultuur. Vaak worden

jongeren, door gebrek aan kennis, tijd en geld, als een homogene groep benaderd. Dit terwijl een specifieke benadering van de verschillende types veel op kan leveren. Sterker nog: een aanpak die bij de ene groep succesvol is, kan bij andere jongeren zelfs averechts werken. Het CJP-model geeft via de vier cultuurtypes een genuanceerder beeld van jongeren, waardoor deze effectiever te bereiken zijn.

De vier culturele types in het kort Om erachter te komen hoe jongeren denken over kunst en cultuur, wat ze belangrijk vinden en wat zij het liefste doen op cultureel gebied, is er met meer dan 80 jongeren gesproken en vulden meer dan 1.000 jongeren een online vragenlijst in. Deze enquĂŞte bestond uit 62 verschillende stellingen over kunst, cultuur en culturele instellingen, die resulteerden in negen verschillende dimensies. De negen dimensies zijn: intrinsieke interesse, drempelvrees, zelfexpressie en creatie, performance-angst, muziek als katalysator, sociale beleving, escapisme, algemene vorming en leergierigheid. Op basis van de scores op de negen dimensies, hebben de onderzoekers vier types kunnen onderscheiden.

Workshop graffiti

cultuurkaart.nl

1. Ge誰nteresseerde Toeschouwer (21% van de Nederlandse jongeren): Ge誰nteresseerde Toeschouwers staan liever niet zelf in de spotlights, maar genieten vooral van receptieve kunst- en cultuuruitingen. Cultuurparticipatie is volgens Ge誰nteresseerde Toeschouwers onderdeel van de algemene vorming. Ze gaan graag naar culturele instellingen en lezen bovengemiddeld veel.

2. Ondernemende Cultuurfan (22% van de Nederlandse jongeren): Ondernemende Cultuurfans zijn zelf zeer creatief en nemen graag deel aan kunst- en cultuuruitingen. Ze zien cultuurparticipatie als een middel om zichzelf te verrijken, te ontplooien en te ontspannen. Maar daarnaast waarderen ze ook het sociale aspect van cultuur, staan ze graag in de belangstelling en ervaren ze weinig drempelvrees om culturele instellingen te bezoeken.

cultuurkaart.nl

3. Creatieve Entertainer (25% van de Nederlandse jongeren): Creatieve Entertainers vinden het leuk om iets te maken en het uiten van hun talent is belangrijk.

Ze zien dit echter zelf niet direct als cultuurparticipatie en hanteren een smalle definitie van kunst en cultuur. In hun vrije tijd bezoeken ze graag een bioscoop en ze houden van muziek, uitgaan en dansen. Cultuurparticipatie is voor hen vooral een sociale activiteit.

4. Honkvaste Cultuurmijder (32% van de Nederlandse jongeren): Honkvaste Cultuurmijders hebben een smalle definitie van kunst en cultuur en daarmee weinig interesse in verschillende cultuuruitingen. Ze staan niet graag in de spotlights en voelen zich slecht op hun gemak in culturele instellingen. Als ze al participeren in cultuur dan is dit voornamelijk vanwege het sociale karakter van de activiteit. De Honkvaste Cultuurmijder gaat het liefste naar een bioscoop, kijkt tv of fotografeert.

CULTURELE JONGEREN PROFIELEN (12-25 JAAR)

-

Intrinsieke interesse

+

ONDERNEMENDE CULTUURFAN 22% GEÏNTERESSEERDE TOESCHOUWER 21%

HONKVASTE CULTUURMIJDER 32%

-

CREATIEVE ENTERTAINER 25%

Zelfexpressie & creatie

+

De vier cultuurtypes en de manier waarop zij zich tot elkaar verhouden, wat betreft intrinsieke interesse en zelfexpressie.

Het model in de praktijk Het Cultureel Jongeren Profiel is in te zetten als instrument voor culturele instellingen en in het onderwijs. In de publicatie (die u bij CJP kunt aanvragen) wordt een uitgebreid stappenplan gegeven: van een analyse van de huidige aanpak tot een optimalisatie daarvan in de toekomst. Dit stappenplan bestaat uit zes fases: (1) Bepaal de eigen identiteit (2) Wie bereik ik nu? (3) Wie wil ik bereiken? (4) Wat zijn de waardes en behoeftes van deze groep? (5) Welk aanbod sluit aan? (6) Welke communicatiekanalen werken?

Dit stappenplan is vooral geschikt voor educatie- en marketingmedewerkers van culturele organisaties, maar ook voor CKV-docenten. Het gaat ver om voor de diverse types een apart lesprogramma te ontwikkelen, maar met een paar kleine aanpassingen kunt u de verschillende leerlingen net wat beter bereiken.

Bijvoorbeeld door steeds andere aspecten van de geplande culturele activiteit te benadrukken, iets andere opdrachten te laten uitvoeren of een project te organiseren, dat uit verschillende onderdelen bestaat. Denk bijvoorbeeld aan een theatervoorstelling op uw school waarbij de Geïnteresseerde Toeschouwer op zoek gaat naar het juiste verhaal,

13

de Creatieve Entertainer op de planken staat, de Ondernemende Cultuurfan de regie doet en de Honkvaste Cultuurmijder de productie.

De types herkennen Hoe ontdekt u met welke types u heeft te maken?

Gewoon, door het ze te vragen. Hieronder staan tien mogelijke vragen die u aan uw jonge bezoekers of leerlingen kunt stellen. Stel de vragen open, dus zonder vooraf gedefinieerde antwoordcategorieën. Op deze manier sluit u geen enkele richting uit en komt u mogelijk tot verrassende antwoorden en inzichten.

Vragen met betrekking tot de belevingswereld: 1. Wie of wat is belangrijk voor jou?

2. Wat doe jij het liefst in je vrije tijd?

3. Waar word je gelukkig van?

4. Wie bewonder je?

5. Hoe uit je jezelf?

Vragen met betrekking tot kunst en cultuur: 1. Wat betekent kunst en cultuur voor jou?

2. Hoe belangrijk is kunst en cultuur voor jou?

3. Op welke manier ben je zelf met kunst en cultuur bezig?

4. Wat is je laatste culturele ervaring? Hoe was dat?

5. Hoe wil jij het liefste bezig zijn met kunst en cultuur?

Tips per type Om de verschillende types te interesseren voor kunst en cultuur, hebben ze elk een andere benadering nodig. In de onderzoekspublicatie gaan we hier verder op in.

Publicatie bestellen Wilt u meer lezen over het Cultureel Jongeren Profiel?

Lees de publicatie online op www.cultuurkaart.nl of bestel het boekje voor € 7,50 door een mail te sturen naar anneke@cjp.nl. cultuurkaart.nl

prikbord

15

Holland Festival Als de artistiek leider van Amsterdamse podiumkunstenfestival Holland Festival belooft een maand lang een ‘caleidoscopisch venster op de wereld’ te bieden, rest ons niets dan vol nieuwsgierigheid uitkijken naar 1 juni. In samenwerking met het festival heeft CJP een selectie gemaakt van de mooiste en meest bijzondere voorstellingen van dit jaar. Zo kun je naar de film­ klassieker 2001, A Space Odyssey met live muziek.

Daarbij krijg je kortingen die oplopen tot € 50,-.

Lees op www.cjp.nl alles over onze selectie en deze voor­delige ticketprijzen.

VJ-workshop

Met de VJ-workshop van Beam It Up leren leerlingen net zulke clips te maken als die van MTV. De klas gaat in een verduisterd lokaal aan de slag met spiegels, papier en alle andere spullen die ze maar kunnen vinden voor het decor. In anderhalf uur tijd maken ze met elkaar videoclips, waarbij het filmen en belichten natuurlijk ook aan bod komt.

Aan het eind worden de filmpjes gemixt op muziek. En het resultaat?

Dat kan zo op tv. Meer informatie vindt u op www.beamitup.nl

Watertheater In Orfeo ed Euridice van theatergezelschap De Utrechtse Spelen treurt Orfeo om zijn gestorven liefde Euridice.

Van Liefdesgod Amore mag hij haar uit de onderwereld terughalen, op één voorwaarde: Orfeo mag haar niet aan­kijken tot ze terug zijn in de bovenwereld. Dit wordt op bijzondere wijze zichtbaar doordat het verhaal zich op, in en onder de vijver van Paleis Soestdijk afspeelt. Op alle dinsdagen en woensdagen in juni kosten plaatsen op rij 2 voor deze opera met de Cultuurkaart maar € 19,50 in plaats van € 59,50. www.deutrechtsespelen.nl Log in op www.cultuurkaart.nl en plaats of lees meer Prikbordtips.

cultuurkaart.nl

reportage

De gouden eeuw in het scheepvaartmuseum Wat doen scholen met hun klassikale Cultuurkaart-budget? CJP kijkt elke editie met een klas mee tijdens een culturele activiteit. Deze keer gaan we met de 7e klas (brugklas) van de Rudolf Steiner School uit Haarlem naar het hagelnieuwe Scheepvaartmuseum in Amsterdam, om te zien hoe het er in de Gouden Eeuw aan toe ging.

chiedenis, Elske Wildschut, docent Ges rlem Rudolf Steiner School Haa een ander ‘Wij focussen elke periode op gklassen bru de van al thema. In het gev de VOC r ove ere and er gaat het nu ond in het eld wer de van en het ontdekken heel fijne mij ft gee ie urs exc e algemeen. Dez lessenserie. Het kan aanknopingspunten voor de om met een nieuw lastig zijn voor de leerlingen : ‘Weet je straks kan ik in de klas vragen tijdspad te beginnen. Maar nd zo rijk is rtmuseum zagen hoe Nederla nog dat we in het Scheepvaa Eeuw duidelijk beeld van de Gouden geworden?’ Ze hebben nu een atjes in een mijn lesstof beter hangen. Pla gekregen en daardoor blijft sant voor ze leraar zijn veel minder interes boek of het praatje van een klinkt skajuit, wat we hier zagen. Het dan het poepgat in een officier hou ont den ze t de interesse nu gewekt is, misschien gek, maar doorda een paar weken er dat de leerlingen mij over straks veel meer. Ik weet zek r vergeten vertellen die ik zelf allang wee allerlei kleine weetjes kunnen bijvoorbeeld, die halen op de videoschermen ben. Door de persoonlijke ver en aandachtig elk fragment luisterde iedere vonden ze erg interessant. Na art van en met de interactieve landka naar de gids. Het touchscre De leerlingen n vonden ze ook fantastisch.

Nederland door de jaren hee werkt. Petje impulsen en je ziet dat die mix krijgen zo steeds weer nieuwe um.’ af voor het Scheepvaartmuse

cultuurkaart.nl

FOTOGRAFIE: Alwin slomp

17

‘Zonder Michiel de Ruyter hadden we nu geen Nederlands meer gesproken.’

n verhalen make en persoonlijke Videoschermen lijk. uw aanschouwe de Gouden Ee

Het prachtige binnenplein van het Scheepvaartmuseum is de perfecte lunchplek.

cultuurkaart.nl

Waldemar Torenstra kijkt goedkeurend naar enthousiast napratende leerlingen.

reportage

18

Weetje: overleden matrozen werden in hun hangmat genaaid. De laatste steek ging door de neus, als check of de matroos wel echt dood was.

een Weetje: Op de officiers na ging ieder n op dezelfde plek aan de achtersteve

pier naar de wc. Het touw dat als wc-pa diende heet ‘allemansend’.

de monstert af na een geslaag De Rudolf Steiner School ronding van de kaap.

Peter van Ruijven, museumdocent Sche

epvaartmuseum

er gebeurt als mensen heel ‘Toen ik na vijf minuten uitleg vroeg wat ‘Meteen riepen de meiden: r. snel rijk worden, waren ze om’, lacht Pete Gouden Eeuw is nou eenmaal de van SHOPPEN! Het werkt elke keer. De rijkdom n. Het gaat wat we willen prikkelen, ook bij de leerlinge fascinerend en die fascinatie is precies chouweaans enis hied gesc de we useum proberen ons niet om jaartallen: in het Scheepvaartm er Ruyt de iel Mich el: bedo Ik r dan op deze plek. lijk te maken. Dat kan eigenlijk niet bete gend bewe je Als . goed is mix de , Elske zegt klopt woonde aan de overkant van de straat. Wat lang te niet je Mits n. liere scho bij zegt beter hangen beeld gebruikt, blijft alles wat je daarna em stiek ik hoop heb, ik die p groe leuk blijven. Bij elke blijft doorpraten natuurlijk, het moet wel schip een met eum mus leuk zo’n ‘ik ben ooit in dat ze over vijftien tot twintig jaar denken: met de kinderen heen gaan’.’ eens r maa end week geweest, laat ik daar dit

cultuurkaart.nl

19

Tussen kunst & kids Toen ik jong was, vond ik het museum saai. Vooral wanneer er een zwembad vol pubers lonkte op de camping. Ik ben inmiddels over mijn museum­ aversie heen gegroeid, maar voor jongeren is het nog steeds een van de meest ontoegankelijke plekken. Ze vinden het saai en stil, worden er toe gedwongen, hebben geen idee waar ze heen moeten of wat daar te doen én hun telefoon heeft er nooit bereik.

‘Dansen naast de Zonne­bloemen van Van Gogh’

Helaas doen niet alle musea hun best om er een leuke middag van te maken, al beginnen er steeds meer te leren hoe het moet. Dansen naast de Zonnebloemen van Van Gogh of tussen een oude stoomtrein tijdens de Museumnacht. Je eigen jurkje in elkaar naaien bij een expositie over Alexander van Slobbe en het werk van bekende straatkunstenaars bekijken tijdens een expositie, hosted by een skateboardmagazine. Sommige musea doen, eventueel met hulp van buitenaf, hun best het museumbezoek op een ander belevingsniveau te brengen. Het Tate Modern in Londen bijvoorbeeld, heeft een vrijdagavond per maand geserveerd voor Late at Tate. Daarbij is het museum tot 22:00 uur open, zijn er hapjes en drankjes en hoef je niet stilletjes langs de schilderijen te lopen.

Juist voor jongeren is het ontzettend belangrijk dat een museumbezoek iets sociaals in zich heeft en toegankelijk is. Deze doelgroep is niet altijd even goed ingelezen, maar wel vaak geïnteresseerd. Het Stedelijk Museum in Amsterdam pikt dat goed op en doet een gouden greep met de

cultuurkaart.nl

column Blikopeners. Dat is een groep jongeren, ieder met hun eigen achtergrond, maar allemaal met een brede interesse op het gebied van kunst, cultuur en vormgeving. Zij organiseren activiteiten voor andere jongeren en betrekken hen op deze manier bij de wereld van de kunst. Dat gaat op een toegankelijke en aantrekkelijke manier; doordat ze leeftijdsgenoten mee op sleeptouw nemen, horen deze de goede verhalen bij de kunstwerken, die hen als jongeren interesseren.

Naast deze goede initiatieven, is het jammer om toch nog veel musea te zien doen wat ze al jaren doen. Er zit nog niet genoeg vernieuwing in. Maar nu, in 2012, is het tijd om te beseffen dat jongeren wel degelijk geïnteresseerd zijn in kunst.

Zelfs als het om hele oude kunst gaat. Zolang er maar een context wordt geschept, die aansluit bij hun eigen leefwereld. Door middel van peereducatie, interactieve toevoegingen aan exposities of het organiseren van randprogrammering, is dit gemakkelijk te bewerkstelligen. Gezien het feit dat kunstorganisaties het in de toekomst vooral van zichzelf moeten gaan hebben, is het sowieso slim om een bredere doelgroep aan te spreken. De stereotype museumbezoeker is tegenwoordig geen 50-plusser meer, met bril en een beduimeld boekje vol kunstgeschiedenis.

Nynke van Spiegel (35) is journalist en media­ maker. Haar voornaamste doelgroep is jongeren.

Om over te schrijven en mee te werken. In (journalistieke) producties zoals filmpjes, debat­ten of podiumproducties, maar bijvoorbeeld ook tijdens een workshop creatief schrijven. Ze werkte voor verschillende jongerenorganisaties en tijdschriften en doet nu alles onder haar eigen naam. www.zutalors.nl

President Kennedylaan 5 l 2517 JK Den Haag l reserveren: 0900 666 48 37 [0900-omniversum] â‚Ź 0,35 pm - ADVERTENTIE -

Grootste schoolbord van Nederland!

NIEUW

Een kunstzinnige weergave van het klassieke verhaal van Ernest Hemingway www.omniversum.nl