Papi Riyaziyyat Öyrənir. Məktəbəqədər Məntiq 5-6 yaş (Çinar Yayimlari nəşriyyatı)

Bəhram Oruclu

MƏKTƏBƏQƏDƏR MƏKTƏBƏQƏDƏR

ŞŞRR Ə Ə N N İ Nİ YYEEN

Çinar Yayımları

2021-ci il www.cinaryayimlari.com

cinaryayimlari@gmail.com

Baş redaktor: Əli Hənifəyev

Müəllif: Bəhram Oruclu

Tərtibat və dizayn Çinar dizayn & Qrafik

İSBN: 978 - 9952 - 8405 - 0 - 6

Redaksiya ilə əlaqə : 055 224 - 56 - 26 055 224 - 56 - 52 cinaryayimlari@gmail.com www.cinaryayimlari.com © Bəhram Oruclu Vəsaitin bütün hüquqları Bəhram Orucluya məxsusdur.

Xüsusi icazəsi olmadan bu kitabı və yaxud onun hər hansı hissəsini çap etdirmək, surətini çıxartmaq, elektron üsulla yaymaq QADAĞANDIR!

Ön Söz Hörmətli valideynlər və müəllimlər!

Bu vəsait balaca dostlarımıza riyaziyyat fənnini tanıtmaq və sevdirmək məqsədi ilə tərtib olunmuşdur.

Tərtibat əsnasında uşaq psixoloqları, metodistlər,tərbiyəçilər və müəllimlərin tövsiyələri diqqətə alınmışdır. Kitab pilot layihə kimi bir qrup şagirdlə birgə işlənmiş və effektivliyi tam sübut olunmuşdur.

Sizlərdən də xahiş edirik ki, yaxşı nəticə əldə etmək üçün çalışmaların həlli əsnasında çətinlik çəkən şagirdlərə istiqamət verib, onları həvəsləndirə, diqqətlərini cəmləməkdə köməklik göstərəsiniz.

Unutmayın, sizin dəstəyiniz olmadan övladınız uğur əldə edə bilməz.

Hörmətlə: Bəhram Oruclu

Əşyanın yeri .............................................................6

Azdır, çoxdur, sayları bərabərdir .........86

Əşyanın yeri-sağ, sol ......................................10

Böyükdür, kiçikdir, bərabərdir ................90

Ardıcıllıq .......................................................................14

Tam, yarı .....................................................................94

0 və 1 rəqəmlərini öyrənirəm .................18

7 rəqəmini öyrənirəm .....................................97

Dairə ..............................................................................22

Həftənin günləri .................................................103

2 rəqəmini öyrənirəm ...................................26

8 rəqəmini öyrənirəm ...................................105

Toplama əməli ......................................................30

9 rəqəmini öyrənirəm ....................................111

Ədəd oxu və qonşu ədədlər ...................32

10 ədədini öyrənirəm ......................................117

Çıxma əməli ............................................................34

Biz nə öyrəndik? 5-10 dairəsində

3 rəqəmini öyrənirəm ...................................38

ümumiləşdirici tapşırıqlar .........................123

Məsələ həlli - toplama .................................42 Məsələ həlli - çıxma ........................................44 Üçbucaq ....................................................................46 4 rəqəmini öyrənirəm ...................................50 Kvadrat ......................................................................54 Düzbucaqlı ..............................................................58 Romb ............................................................................62 5 rəqəmini öyrənirəm ..................................65 Trapesiya ..................................................................70 Biz nə öyrəndik? 1-5 dairəsində ümumiləşdirici tapşırıqlar ..........................73 Mini test .....................................................................78 6 rəqəmini öyrənirəm ....................................80

Mini test ......................................................................127 Uzun, qısa, hündür, alçaq .........................129 Şərti ölçü vahidləri ...........................................132 Uzunluğun ölçülməsi ......................................135 Ağır, yüngül ...........................................................139 Kütlənin ölçülməsi ............................................142 Tutumun ölçülməsi ..........................................146 11 və 12 ədədlərini öyrənirəm ..................150 Saat ................................................................................154 Təqvim .........................................................................158 13, 14 və 15 ədədlərini öyrənirəm .......161 16, 17, 18, 19 və 20 ədədlərini öyrənirəm .................................................................165

Əşyanın yeri

içində içində

çölündə çölündə

Bobi yuvanın içindədir.

altında altında

Bobi yuvanın çölündədir.

Maşın ağacın önündədir.

Tapşırıq 1

üstündə üstündə

arasında arasında

önündə önündə

Top masanın altındadır.

Maşın ağacın arxasındadır.

arxasında arxasında

Top masanın üstündədir.

Uşaq ana və atanın arasındadır.

İfadələrə əsasən maşınları rəngləyin.

Qırmızı maşının önündəki maşın

Çinar Yayımları

Yaşıl maşının arxasındakı maşın

6

Qırmızı maşın ilə göy maşının arasındakı maşın

www.cinaryayimlari.com

Tapşırıq 2

Verilmiş ifadələrə uyğun olaraq fiqurları çəkin və rəngləyin.

-ın üstündə

-ın altında

-ın yanında

Tapşırıq 3

çəkin.

çəkin.

çəkin.

Verilmiş ifadələrə uyğun olaraq şəkilləri rəngləyin.

Çiçəyin üstündəki arını rəngləyin.

Səbətin içindəki pişiyi rəngləyin.

Qutunun önündəki topu rəngləyin.

Şkafın yanındakı çantanı rəngləyin.

Çinar Yayımları

7

Təməlində sevgi var...

Tapşırıq 4

içində

Tapşırıq 5

Dolaba əsasən əşyaların yerini tapın və uyğunlaşdırın. önündə

yanında

üstündə

Verilmiş ifadələrə uyğun şəkli işarələyin.

Balıq akvariumun çölündədir.

Top stulun altındadır.

Arı çiçəyin üstündədir.

Bayquş yuvanın içindədir.

Çinar Yayımları

8

Təməlində sevgi var...

0 və 1 rəqəmlərini öyrənirəm

Tapşırıq 1

Verilmiş şəkillərdə 0 rəqəmini tapın və rəngləyin.

Çinar Yayımları

18

www.cinaryayimlari.com

Tapşırıq 2

Verilmiş şəkillərdə 1 rəqəmini tapın və rəngləyin.

Tapşırıq 3

İçində bir alma olan boşqabları birləşdirin.

Tapşırıq 4

Hər dəfə birini boş buraxmaqla çiçəkləri rəngləyin.

Çinar Yayımları

19

Təməlində sevgi var...

Tapşırıq 5

Sayı 0 olanları işarələyin.

Tapşırıq 6

Bədənimizdə sayı 1 ədəd olan orqanları tapın və işarələyin.

Çinar Yayımları

20

Təməlində sevgi var...

Toplama əməli

Alt-alta toplama

üstəgəl toplanan

bərabərdir

toplanan

Toplananların yerini dəyişsək də, cəm dəyişmir.

cəm

1 1 2

toplanan toplanan cəm

2 + 0 = 2 0 + 2 = 2

Tapşırıq 1

Nümunəyə əsasən misallardakı boş xanaları doldurun.

Nümunə:

1

1

Çinar Yayımları

2

30

www.cinaryayimlari.com

Tapşırıq 2

Misalları həll edin.

Tapşırıq 3

Cəmə uyğun sayda damaları rəngləyin.

1 0

+

2 0

+

+

+

Tapşırıq 4

1 1

+

0 1

0 2

+

0 0

Cəmə uyğun olaraq toplananları rəngləyin.

Çinar Yayımları

31

Təməlində sevgi var...

Üçbucaq

Mən müxtəlif formalarda təsvir

təpə

oluna bilirəm.

tə rə f

Mənim 3 bucağım, 3 tərəfim və 3 təpə nöqtəm var.

Mənim adım üçbucaqdır.

bucaq

Tapşırıq 1

Xətlərin üzərindən gedərək üçbucaqları tamamlayın.

Tapşırıq 2

Üç tərəfi və üç təpə nöqtəsi olan fiqurları qırmızı rənglə boyayın.

Çinar Yayımları

46

www.cinaryayimlari.com

Tapşırıq 3

Üçbucağa bənzəyən əşyaları işarələyin.

Tapşırıq 4

Aşağıdakı ardıcıllıqda boş buraxılan yerə uyğun gələn fiquru işarələyin.

Nümunə:

... ... ... ... Çinar Yayımları

47

Təməlində sevgi var...

Tapşırıq 5

Verilmiş tanqramlarda üçbucaqları tapın və rəngləyin.

Tapşırıq 6

Hər sırada fərqli olanı tapın və işarələyin.

Çinar Yayımları

48

Təməlində sevgi var...

5 rəqəmini öyrənirəm

5

0

Tapşırıq 1

1

2

3

4

5

0

5

1

4

2

3

3

2

4

1

5

0

Şəkildəki heyvanları saylarına uyğun rəqəmlərlə birləşdirin.

Çinar Yayımları

65

www.cinaryayimlari.com

Tapşırıq 2

Sayı 5 olan əşya qruplarını işarələyin.

Tapşırıq 3 Barmaqların ümumi sayını toplama əməlinin köməyi ilə

ifadə edin.

Tapşırıq 4 Misallar qurun və həll edin.

Çinar Yayımları

66

Təməlində sevgi var...

Ədəd evlərini tamamlayın.

Tapşırıq 5

Nümunə:

5

5

5

5

Tapşırıq 6 Misalları nümunəyə uyğun şəkildə həll edin.

Nümunə:

Tapşırıq 7 Misalları həll edin.

Nümunə:

-

+

+

-

+

-

3 Çinar Yayımları

67

Təməlində sevgi var...

Mini test

4. Heyvanların

1.

yerini müəyyən edin.

Verilmiş misalın nəticəsi hansı bənddə qeyd olunmuşdur?

içində

önündə

arxasında

2. Düzgün bəndi seçin.

5.

Məsələnin nəticəsi hansı bənddə düzgün verilmişdir?

Rəfdə 4 fincan var idi. İkisi qırıldı. Rəfdə neçə fincan qaldı?

6.

3. Növbəti fiqur hansı olacaq?

Ədəd oxunda göstərilən misal hansı bənddə verilmişdir?

0

1

1+3=4 Çinar Yayımları

78

2

3

4-1=3

4

5

1+2=3

www.cinaryayimlari.com

10. 4 tərəfi olan və yalnız qarşı tərəfləri bir-birinə bərabər olan fiqur hansıdır?

7. Hansı ədəd evində boş xanaya 3 yazılmalıdır?

5

4 1 2

1

2

11. Ardıcıllığı tamamlayın.

8. Misalları nəticələri ilə uyğunlaşdırın.

4 - 3 =

1

1

1

+ 2 =

2

2

5 - 3 =

3

3

...

...

...

1

2

3

1

1

9. Aqşinin solundakı ədəddən 4 1 çıxsaq , neçə alınar?

Çinar Yayımları

2

2

3

3

12. Məsələnin nəticəsi hansı bənddə düzgün verilmişdir?

5

Ağacda 2 sincab var idi. 1 sincab da gəldi.

Neçə sincab oldu?

79

Təməlində sevgi var...

Böyükdür, kiçikdir, bərabərdir

5>3 Beş üçdən böyükdür.

Tapşırıq 1

2<6

4=4

İki al�dan kiçikdir.

Dörd dördə bərabərdir.

Uyğun müqayisə işarələrini yerləşdirin.

Çinar Yayımları

90

www.cinaryayimlari.com

Müqayisə edin.

Tapşırıq 2

5 6 5

4 6 5

3 4 1

3 1 5

2 1 6

6 1 4

3 5 3

4 2 6

5 2 6

Tapşırıq 3

Müqayisə edin.

Tapşırıq 4

Müqayisələrin doğru olması üçün lazım olan qədər

2 3 5

fiqur çəkin.

Çinar Yayımları

91

Təməlində sevgi var...

Uzunluğun ölçülməsi

Əsas ölçü vahidləri - santimetr (sm) və metr (m) Uzunluğu ölçən əşyalarxətkeş ruletka

Tapşırıq 1

Lentlərin uzunluqlarını xətkeş vasitəsilə ölçün.

sm

=

sm

= Tapşırıq 2

sm

= =

sm

Həll edin. İlbiz yarpağa çatmaq üçün neçə santimetr yol getməlidir? m 3s

1s

m

Tısbağa kələmə çatmaq üçün neçə santimetr yol getməlidir?

4 sm

m

4s

Həlli:

Çinar Yayımları

1s

m

5 sm

Həlli:

135

www.cinaryayimlari.com

Tapşırıq 3

2 dama təqribi olaraq 1 santimetrə bərabərdirsə, aşağıdakı xətlərin uzunluqlarını tapın və yazın.

Nümunə: = 2 sm

=

sm

sm

=

sm

=

Tapşırıq 4

Güllərin hündürlüyünü xətkeş ilə ölçün və yazın.

Tapşırıq 5

Misalları həll edin.

3 sm + 4 sm = ____ sm

5 sm - 2 sm = ____ sm

4 sm + 5 sm = ____ sm

9 sm - 6 sm = ____ sm

1 sm + 6 sm = ____ sm

8 sm - 3 sm = ____ sm

Çinar Yayımları

136

Təməlində sevgi var...

Ağır, yüngül

Uşaqlar, sizcə, sağdakı siçan pendir daşıyarkən niyə çətinlik çəkir? Çünki sağdakı siçanın daşıdığı pendir daha ağırdır.

Soldakı siçanın daşıdığı pendir isə daha yüngüldür.

Uşaqlar, biz əşyaları tərəzi vasitəsilə də müqayisə edə bilərik:

Xoruz cücədən

Alma qarpızdan

Nar və portağalın

ağırdır.

yüngüldür.

kütləsi bərabərdir.

Tapşırıq 1

Hər qrupda ortadakı əşyadan daha ağır olanı işarələyin.

Çinar Yayımları

139

www.cinaryayimlari.com

Tapşırıq 2

Ağır olanları işarələyin.

Tapşırıq 3

Hər qrup üzrə əşyaları ağırdan yüngülə doğru nömrələyin.

Çinar Yayımları

140

Təməlində sevgi var...

Kütlənin ölçülməsi

Əsas ölçü vahidləri - kiloqram (kq) Çəki daşları və tərəzi ilə əşyaların kütləsini ölçə bilərik.

Tapşırıq 1

çəki daşı

Tərəzidəki meyvələrin kütləsi nə qədərdir?

1kq

3kq

............... kq

1kq

2kq

1kq

1kq

............... kq

2kq

3kq

............... kq Tapşırıq 2

tərəzi

............... kq

Misalları həll edin.

9 kq - 1 kq =

kq

1 kq + 2 kq =

kq

4 kq - 1 kq =

8 kq - 4 kq =

kq

2 kq + 4 kq =

kq

2 kq + 7 kq =

6 kq - 2 kq =

kq

3 kq + 5 kq =

kq

3 kq - 1 kq =

Çinar Yayımları

142

kq kq kq

www.cinaryayimlari.com

Tapşırıq 3

Kütləsi 1 kq-dan yüngül olan əşyaları işarələyin.

Tapşırıq 4

Doğru göstərən tərəziləri işarələyin.

1kq

3kq

3kq

7kq

3kq 1kq

2kq

Çinar Yayımları

7kq

4kq

2kq

143

3kq

4kq

Təməlində sevgi var...

Tutumun ölçülməsi

Əsas ölçü vahidləri - litr (l) qaşıq

1l

10 l

qrafin

vedrə

Tapşırıq 1

Tutumu 1 litrdən çox olan əşyaları işarələyin.

Tapşırıq 2

Hansı qabda su daha çoxdur? Uyğun müqayisə işarələrini qeyd edin (>, <, =).

Çinar Yayımları

146

www.cinaryayimlari.com

Tapşırıq 3

Hər qrupda tutumu daha çox olan qabı işarələyin.

Tapşırıq 4

Əşyaları tutumuna görə çoxdan aza doğru sıralayın.

Tapşırıq 5

Misalları həll edin.

1l+3l=

l

8 l-2 l =

l

3l+4l=

l

6 l-2 l =

l

7l+1l=

l

10 l - 5 l =

l

9 l-3 l =

l

2l+3l=

l

4l+4l=

Çinar Yayımları

l

147

Təməlində sevgi var...

Saat

10 9 8

11 12 1

7 6 5

Kiçik əqrəb saatı göstərir.

2 3 4

Böyük əqrəb dəqiqəni göstərir.

10 9 8

Tapşırıq 1

10 9 8

11 12

7 6 5

3 7 6 5

2 3 4

________

10 9 8

Saat 6-dır.

2 4

10 9 8

11 12

1

Saat 9-dur.

2 3

7 6 5

4

Şəkillərə əsasən saatın neçə olduğunu deyin.

11 12 1

Tapşırıq 2

1

10 9 8

11 12 1

7 6 5

10 9 8

2 3 4

________

11 12 1

7 6 5

2 3 4

________

10 9 8

11 12 1

7 6 5

2 3 4

________

Verilmiş saatlara görə əqrəblər çəkin.

11 12 1

7 6 5

2 3 4

Saat 1-dir. Çinar Yayımları

10 9 8

11 12 1

7 6 5

10 9 8

2 3 4

Saat 8-dir.

11 12 1

7 6 5

2 3 4

Saat 4-dür.

154

10 9 8

11 12 1

7 6 5

2 3 4

Saat 10-dur. www.cinaryayimlari.com

Uyğunlaşdırın.

Tapşırıq 3

10 9 8

11 12 1

7 6 5

2 3 4

Saat 8-dir.

Tapşırıq 4

10 9 8

10 9 8

10 9 8

10 9 8

11 12 1

7 6 5

10 9 8

2 3 4

11 12 1

7 6 5

2 3 4

Saat 10-dur.

Saat 2-dir.

10 9 8

11 12 1

7 6 5

2 3 4

Saat 12-dir.

Saatlara əsasən sonuncu saat neçə olar?

11 12 1

7 6 5

11 12 1

7 6 5

11 12 1

7 6 5

2 3 4

10 9 8

2 3 4

10 9 8

2 3 4

10 9 8

Çinar Yayımları

11 12 1

7 6 5

11 12 1

7 6 5

11 12 1

7 6 5

2 3 4

10 9 8

2 3 4

10 9 8

2 3 4

10 9 8

155

11 12 1

7 6 5

11 12 1

7 6 5

11 12 1

7 6 5

2 3 4

10 9 8

2 3 4

10 9 8

2 3 4

10 9 8

11 12 1

7 6 5

11 12 1

7 6 5

11 12 1

7 6 5

2 3 4

2 3 4

2 3 4

Təməlində sevgi var...