Iedereen doet mee

Doel

Veel inwoners in Wassenaar hebben weleens hulp of ondersteuning nodig. De gemeente speelt een belangrijke rol in het zorgen voor deze hulp en ondersteuning. Ook speelt de gemeente een rol in het stimuleren van een gezond leven met vrijetijdsvoorzieningen.

Cijfers

Er is een speciale website ingericht die de cijfers binnen het sociaal domein laat zien: https://was.incijfers.nl/ mosaic/sociale-monitor/4--duurzaam-systeem

Huidige stand van zaken

De gemeente speelt een belangrijke rol in het zorgen voor deze hulp en ondersteuning. Ook speelt de gemeente een rol in het stimuleren van een gezond leven met vrijetijdsvoorzieningen. Dit doet de gemeente niet alleen, veel inwoners en maatschappelijke instellingen zijn betrokken bij deze taken in het sociaal domein. Zo zijn de taken van het sociaal domein grotendeels belegd bij de gemeente Voorschoten op basis van een samenwerkingsovereenkomst en bij de gemeente Leidschendam-Voorburg op basis van een samenwerkingsovereenkomst. Ook kent de gemeente verschillende gemeenschappelijke regelingen in het sociaal domein. Voor deze constructies is gekozen zodat de continuïteit van zorg en dienstverlening wordt gegarandeerd (door het aantal unieke functies, ook wel ‘eenpitters’ zoveel mogelijk te beperken) en de kosten op een aanvaardbaar niveau worden gehouden. Afstemming over de uitvoering van deze taken vindt zowel op ambtelijk als bestuurlijk niveau plaats.

De drie sociaal domeinwetten

Binnen het sociaal domein zijn er drie grote wetten die de gemeente moet uitvoeren: 1. Jeugdwet 2. Wet maatschappelijke ondersteuning 3. Participatiewet

Jeugdwet Doel is kinderen zich gezond en veilig laten ontwikkelen. De gemeente is verantwoordelijk voor het inkopen van jeugdhulp en het opstellen van criteria en procedures voor inwoners. Wie kan wel en wie niet naar welke soorten hulp worden doorverwezen? Gemeentelijke consulenten hebben mandaat om dit te bepalen. Het gaat om jeugdhulp ter voorkoming van, en bieden van hulp bij opgroei / opvoeding / psychosociale en psychiatrische problematiek van jeugdigen, het nemen van maatregelen om kinderen een veilige opvoeding te geven en het zorgen voor op elkaar afgestemde hulp. Door het goed aansturen van het jongerenwerk, leerplicht, schoolmaatschappelijk werk en jeugdgezondheidszorg kan lichte problematiek snel in beeld komen en worden begeleid.

Wet maatschappelijke ondersteuning– inclusief welzijn Doel is mensen zoveel mogelijk zelfredzaam te laten zijn en deel te laten nemen aan het dagelijks leven. De gemeente is verantwoordelijk voor het inkopen en beschikbaar stellen van huishoudelijke ondersteuning, begeleiding en dagbesteding, vervoer en maatwerkproducten voor inwoners die hier vanuit bepaalde criteria voor in aanmerking komen omdat ze het zelf niet kunnen regelen. Ook is de gemeente verantwoordelijk voor beschermd wonen en opvang voor psychisch kwetsbare mensen en daklozen (huisvesting en ondersteuning), voor de aanpak van huiselijk geweld en voor de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers.

Ook subsidieert de gemeente welzijnsactiviteiten ter voorkoming van eenzaamheid en het bevorderen van ontmoeting. In de nazorg op de coronapandemie ligt hierin voor de gemeente een extra opgave.

Participatiewet Doel is dat zoveel mogelijk mensen betaald werk hebben en mensen voldoende inkomen hebben om de noodzakelijke kosten van hun bestaan te betalen. De gemeente is verantwoordelijk voor het verstrekken van bijstandsuitkeringen, extra financiële ondersteuning voor minima en voor armoedebestrijding en schuldhulpverlening. Daarnaast helpt de gemeente mensen bij het participeren in de maatschappij naar vermogen, variërend van vrijwilligerswerk tot betaald werk. Het ingezette re-integratie– en participatiebeleid heeft de afgelopen periode geresulteerd in minder mensen in de bijstand. Dit positieve effect is het waard om vast te houden, door onder andere de inzet van jobcoaches. Wassenaar heeft de ambitie ‘geen kind in de armoede’ duidelijk uitgesproken. Binnen het armoedebeleid krijgt deze doelgroep extra aandacht. Ten behoeve van alle inwoners van Wassenaar is in de afgelopen jaren een aantal pilots binnen de schuldhulpverlening uitgevoerd, waaronder de inzet van een armoederegisseur. De pilots hebben geresulteerd in een voorstel ‘Integrale vroeghulp financiën’. Wassenaar is aangesloten bij de Nederlandse Schuldhulproute. Er is gewerkt aan de implementatie van de Wassenaarse schuldhulproute, essentieel in de nazorg van de coronapandemie met sociale en financiële (TONK) problematiek. Onderwijs en kinderopvang

Naast de drie bovenstaande wetten die de gemeente uitvoert, heeft de gemeente ook een taak in het onderwijs en de kinderopvang. Wat betreft onderwijs is de gemeente verantwoordelijk voor het zorgen voor onderwijshuisvesting, toezicht op openbaar onderwijs, lokaal onderwijsbeleid, het bestrijden van onderwijsachterstanden (voor- en vroegschoolse educatie, leerplicht) en het zorgen voor leerlingenvervoer in het kader van passend onderwijs. Ook is de gemeente verantwoordelijk voor het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Wat betreft de kinderopvang draagt de gemeente zorg voor voldoende gezonde en veilige kinderopvanglocaties, door eventueel bestemmingen van locaties aan te wijzen of marktconform locaties ter beschikking te stellen. Wassenaar heeft nu te maken met een kleine wachtlijst voor Voorschoolse Educatie (een programma om peuters van 2,5 jaar tot 4 jaar te ondersteunen bij achterstanden, zodat zij makkelijk en zonder achterstanden kunnen landen in groep 1.). Het nieuwe kabinet is van plan om kinderopvang gratis te maken. Samen met de (eventuele) toestroom van vluchtelingenkinderen maakt dat de opgave alleen nog maar groter. De gemeente is verantwoordelijk voor toezicht en handhaving op de naleving van de wettelijke, minimale kwaliteitseisen in de kinderopvang.

Integraal huisvestingsplan De gemeente kent een integraal huisvestingsplan om te zorgen voor voldoende huisvesting van scholen in Wassenaar. In het integraal huisvestingsplan is de urgentie en zijn de financiën en plannen voor de onderwijshuisvesting opgenomen. Het huisvestingsplan van de gemeente is in 2019 vastgesteld en wordt in 2022 geëvalueerd.

Ontwikkeling binnen IHP: nieuwbouw St. Jozefschool & St. Jan Baptistschool Beide katholieke scholen, St. Jozefschool aan de Thorbeckestraat en de St. Jan Baptistschool aan de Anemonenweg, worden voorzien in gezamenlijke vervangende nieuwbouw op de locatie van de voormalige St. Huibregtseschool. Het streven is om hier een Integraal KindCentrum (IKC) te realiseren. In het bestemmingsplan is geen rekening gehouden met deze ontwikkeling. De Stichting Katholiek Onderwijs Wassenaar wil graag in 2023 starten met de voorbereidingen voor dit project. Er zijn verschillende redenen waarom de stichting om deze nieuwbouw heeft gevraagd. De St. Jozefschool voldoet niet meer aan de eisen voor goed onderwijs. Daarnaast kan een IKC meerwaarde opleveren doordat diverse functies onder één dak plaatsvinden en elkaar versterken en de samenvoeging van de scholen een sterkere school oplevert.

Deze ontwikkeling zal de komende periode veel aandacht vragen van de raad en van de ambtelijke organisatie. Zo moeten wellicht alle drie de locaties: Burmanlaan, Thorbeckestraat en Anemonenweg worden herontwikkeld, waardoor participatie en herbestemming op al deze locaties van toepassing is.

Wet inburgering

Sinds 1 januari 2022 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de inburgering van statushouders. Doel is om inburgeringsplichtigen zo snel mogelijk te laten meedoen aan de samenleving. De gemeente heeft de regie over de gehele inburgering en biedt de taalopleiding aan alsmede de begeleiding naar werk. Ook biedt de gemeente (financiële) begeleiding en ondersteuning aan deze groep. In de voorliggende periode (tot 1 januari 2022) waren de inburgeraars zelf verantwoordelijk voor hun taalonderwijs. Onder deze eerdere inburgeraars, en met name bij na-reizers, is vaker sprake van een taalachterstand. Inzet op het wegwerken van taalachterstanden binnen deze groep en combinatie met inzet op laaggeletterdheid, vergroot de integratie in de maatschappij. In samenwerking met de bibliotheek probeert de gemeente deze groepen te ondersteunen door het organiseren van taaleducatie. Opvang en huisvesting statushouders

Vanuit het Rijk krijgt de gemeente een taakstelling om te zorgen voor voldoende ? voor statushouders. Ook biedt de gemeente maatschappelijke begeleiding aan deze groep.

Algemene gezondheid

Het doel van de gemeente is het beschermen, bewaken en bevorderen van de gezondheid van de inwoners van gemeenten (publieke gezondheidszorg). Dit doet zij onder andere door het in stand houden van een GGD die preventief voorlichting verzorgt op scholen en vaccinatieprogramma’s verzorgt. De jeugdgezondheidszorg zorgt voor de preventieve controle van de fysieke en psychische groei bij kinderen en jeugdigen. De gemeente heeft een lokaal gezondheidsbeleid en doet mee met het lokale preventieakkoord waarbij een nog grotere focus ligt op gezondheidspreventie. Daarnaast heeft de gemeente een sportakkoord dat hiermee samenhangt. Immers, beweging en sport draagt bij aan de algehele gezondheid. Met het plan van aanpak Lokaal Mentaal wordt preventief ingezet op psychosociale problematiek.

Sport

Sport en beweging voor alle inwoners stimuleren en een verenigingsstructuur faciliteren om een gezonde leefstijl en sociale samenhang te bevorderen is een belangrijk doel van de gemeente. De gemeente

is verantwoordelijk voor het stimuleren en faciliteren van een gezond en vitaal sportaanbod binnen de gemeente in samenwerking met verenigingen door het beschikbaar stellen van gronden, het bestemmen van locaties voor dit doel en het beschikbaar stellen van subsidies. Afgelopen periode heeft de gemeente een sportakkoord afgesloten met lokale stakeholders en sportclubs. Het sportakkoord focust zich op een inclusief en positief sport– en beweegklimaat waarbij iedereen de kans krijgt om van jongs af aan vaardig te kunnen bewegen.

Cultuur

Een levende en toegankelijke cultuursector voor alle inwoners en daarmee het bevorderen van sociale samenhang is een belangrijke taak van de gemeente. De gemeente is verantwoordelijk voor het stimuleren van samenwerking tussen culturele instellingen, voor actieve cultuurparticipatie met als doel onderlinge afstemming van aanbod, onderlinge versterking en gezamenlijke aanpak. Ook de bibliotheek wordt gesubsidieerd. Ontwikkelingen

Er is de laatste decennia een trend zichtbaar dat steeds meer zorgtaken gedecentraliseerd worden naar de lokale overheid. Landelijke trends en ontwikkelingen, waaronder mogelijk verdere uitwerking van plannen in het regeerakkoord, laten zien dat de gemeente steeds belangrijker wordt in het zorgen voor hulp en ondersteuning aan inwoners.

Twee belangrijke taken die op de gemeente afkomen:

Beschermd wonen en maatschappelijke zorg

Vanaf 2023 worden de gelden voor beschermd wonen gedecentraliseerd naar de individuele gemeenten, die daarmee verantwoordelijk worden voor het eigen aanbod beschermd wonen voor nieuwe cliënten. Voor bestaande cliënten verandert er niets. Voor maatschappelijke opvang worden de gelden ook gedecentraliseerd vanaf 2026. De samenwerking voor beschermd wonen moet dus ook anders georganiseerd worden. Voor beschermd wonen wordt het woonplaatsbeginsel ingevoerd, waardoor elke gemeente verantwoordelijk wordt voor de eigen inwoners, zowel financieel als inhoudelijk. Deze verantwoordelijkheid geldt vanaf 2023 voor nieuwe aanmeldingen en geldt ook als de cliënt naar een voorziening in een andere gemeente gaat.

Integrale dienstverlening en toegang sociaal domein

De gemeentelijke dienstverlening voor verschillende wetten wordt uitgevoerd door consulenten. Voor de Wmo en Jeugdzorg is dat geregeld in een Dienst Verlening Overeenkomst (DVO) met de gemeente Voorschoten (jeugdconsulenten en consulenten WMO). Voor de consulenten Werk en Inkomen is er een DVO met de gemeente Leidschendam-Voorburg (beheerd door Voorschoten). Daarnaast is de Wet verplichte GGZ ondergebracht bij het Meldpunt Bezorgd van de GGD en de zware Wmo-zorg (zoals beschermd Wonen) bij de gemeente Den Haag.

Onze inwoners hebben bovendien te maken met andere ontwikkelingen: Wassenaar vergrijst en inwoners kunnen niet meer in verzorgingshuizen terecht door beperkte instroom in de WLZ. Het langer zelfstandig thuis blijven wonen en de (digitale) uitdagingen van deze tijd maken de kwetsbaren vaak nog kwetsbaarder.

Door deze toename van complexe samenhangende problemen in de samenleving voldoet ons huidig ondersteuningslandschap niet meer: inwoners zien soms door de bomen het bos niet meer en ondersteuners hebben niet de tijd, de taak of het vermogen om inwoners zorgvuldig bij de juiste ondersteuning te

laten aankomen. Daarbij is het preventieve aanbod en het zorgaanbod nog te weinig met elkaar verbonden. Onze nieuwe website Thuisinwassenaar.nl en het WWZ-loket zijn helpend, maar kunnen hierin nog onvoldoende ondersteuning bieden.

Het college en de raad hebben in 2021 besloten om een sociaal kernteam in te richten, om de vindbaarheid en effectiviteit van het maatschappelijk aanbod sterk te verbeteren: een integrale toegangsorganisatie naar veel gebruikt model. Met deze vorm wordt de integrale samenwerking tussen alle gemeentelijke loketten en alle preventieve organisaties verstevigd en geregeld in een eenduidig werkproces.

De ontwikkeling naar een integrale dienstverlening wordt ondersteund door de nieuwe middelen in de decembercirculaire 2021 en de plannen in het nieuwe regeerakkoord. Naar aanleiding van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK) wil het kabinet de menselijke maat in de dienstverlening vergroten en voorkomen dat mensen van het kastje naar de muur worden gestuurd.

Vanaf januari 2022 ontvangen gemeenten jaarlijks 23 tot 25 miljoen euro van het Rijk om samen met sociaaljuridische partners de rechtsbescherming van kwetsbare inwoners te versterken. Aanleiding zijn de maatregelen die het kabinet neemt in reactie op het rapport van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK).

Inwoners krijgen voldoende juridische ondersteuning. Dit gaat zowel om eerstelijns sociaaljuridische ondersteuning, zoals sociaal raadslieden en het Juridisch Loket, als om een gemeentelijke ombudsfunctie. Nazorg corona

Corona heeft een diepe impact gehad op de maatschappij. Inmiddels zijn inwoners veelal gevaccineerd en is het virus minder ziekmakend. Dit maakt dat we ons meer kunnen gaan richten op de nasleep van de coronacrisis. Tijdens de coronacrisis hebben inwoners aanspraak kunnen maken op de TONK. Dit was een vergoeding voor noodzakelijke kosten als, door de crisis, plotseling het inkomen wegviel. Een deel van de TONK-uitkering is in de vorm van een lening ontvangen. Afspraken over de terugbetaling daarvan moeten met de gemeente worden gemaakt. Op dit punt werkt de gemeente samen met de SMOW. Via de al bestaande Wassenaarse schuldhulproute kunnen inwoners die door corona in de schulden zijn beland, ondersteuning krijgen vanuit de gemeente. Naast de financiële gevolgen heeft corona ook een duidelijk sociaal-maatschappelijke impact gehad. De algemene gezondheid van inwoners is achteruitgegaan. Middels de bestaande preventie- en sportakkoorden hoopt de gemeente de komende periode inwoners te ondersteunen om in de nasleep van corona de algemene gezondheid te verbeteren. Ook heeft corona een verlate inzet op de (jeugd)zorg tot gevolg gehad. Dit is de komende periode een extra opgave voor de gemeente. Door corona is het gevoel van eenzaamheid versterkt en buurtcentra werden steeds slechter bezocht. De al bestaande welzijnsactiviteiten ter preventie van eenzaamheid zullen hier meer op moeten inspelen en hierin ligt voor de gemeente een extra opgave. Ook de culturele sector heeft te lijden gehad onder corona. Het herstel van deze sector is een blijvend aandachtspunt in de nazorg van corona.

Overige ontwikkelingen

Naast bovenstaande ontwikkelingen zijn er vanuit het regeerakkoord en andere bronnen nog de volgende ontwikkelingen te verwachten op het gebied van het sociaal domein: • Mogelijke veranderingen rondom de eigen bijdrage in de Wmo. • Mogelijke wet over aanpak meervoudige problematiek in het sociaal domein. • Bezuinigingen vanuit het Rijk op (Jeugd)zorg. • Onderwijskwaliteit en NPO. • Arbeidsmogelijkheden voor iedereen (inclusie). • Gratis kinderopvang. • Nog meer aandacht voor armoedebestrijding. • Regiovisie gezondheid. • Verdere uitwerking van het sportakkoord. • Geen discriminatie meer (inclusie). Met deze ontwikkeling is de gemeente al aan de slag gegaan.

In Wassenaar heeft de raad een startnotitie vastgesteld om te komen tot een Lokale Inclusie

Agenda. De komende periode zal aan deze Agenda worden gewerkt conform dit proces.

Al deze thema’s kunnen tot veranderingen leiden binnen de taken in het sociaal domein. In deze thema’s zitten zeker kansen voor Wassenaar maar ook uitdagingen om het te realiseren. Zo kan bijvoorbeeld het gratis maken van kinderopvang mogelijk leiden tot een grotere behoefte aan kinderopvangaccommodaties.

Wat komt er op Wassenaar af?

Deze landelijke trends laten zien dat de gemeente steeds belangrijker wordt in de zorg en ondersteuning van onze eigen inwoners. Daarnaast zijn er al veel wetten die de gemeente binnen het sociaal domein op dit moment moet uitvoeren. Deze taken vragen veel aandacht en capaciteit en de verwachting is dat dit de komende jaren niet afneemt. Een belangrijke reden hiervoor is de demografie van Wassenaar en de sterke vergrijzing van de Wassenaarse inwoners. Ook wordt veel samengewerkt met sociale partners wat een goede samenwerking en afstemming vraagt. Tevens zijn de kaders vanuit het Rijk aan verandering onderhevig wat constante aandacht vraagt. De landelijke trends in combinatie met de taken die nu al belegd zijn bij gemeenten, betekent dat er zowel nu als in de toekomst veel op Wassenaar afkomt. Afgelopen jaren hebben verschillende taken en projecten veel aandacht gevraagd. Hierbij kan worden gedacht aan de kostenbesparende maatregelen voor de Jeugdwet en de Wmo. Het bouwen van een toegangsorganisatie en thuisinwassenaar.nl gevuld krijgen. Ook is ingezet op het verstevigen van de preventie en de samenwerking hierbij met verschillende maatschappelijke organisaties en is een start gemaakt met het realiseren van een integraal huisplan voor verschillende onderwijsinstellingen. Ook corona vroeg natuurlijk veel op verschillende vakken.

Wat is er nodig?

De verwachting is dat een aantal specifieke projecten de komende jaren aandacht vragen van de gemeente. Hierbij kan worden gedacht aan het bouwen van een toegangsorganisatie voor het sociaal domein en ook de huisvesting van deze organisatie. Ook vragen de huisvestingsopgaven van bijzondere doelgroepen en de opvang in het O&O-gebouw de blijvende aandacht. Ook zijn er ambities die de komende jaren om aandacht vragen. Voor onderstaande ambities en de specifieke projecten zijn middelen en capaciteit nodig: - Verder bouwen aan een stevige toegangsorganisatie voor al onze inwoners. - Visie op sociale basis (preventieve veld) en herijking van bezuinigingen daarop, als onderdeel van beleidsplan sociaal domein. - Een stevige verbinding tussen de zorg– en veiligheidsketen, met accent op preventie en als het nodig is de mogelijkheid om snel op te schalen. - Een betaalbare Wmo en Jeugdzorg. Afgelopen periode zijn er een aantal kostenbesparende maatregelen vastgesteld rond de Wmo en de

Jeugdzorg. Een betaalbare Wmo en Jeugdzorg is de komende periode een groot punt van aandacht. - Voor een verdere realisatie van het integraal huisvestingsplan zullen middelen vrijgemaakt moeten worden de komende jaren. - Vitale en zelfredzame inwoners.