Заградка 3 - 2017

ROK LXХ • ^ISLO 3 • MAРEC 2017 • CENA 100 DIN

^ASOPIS ZA DZECI

а Општинскей смотри рецитаторох „Максим Єкнич” у Кули участвовали 34-еро змагателє у трох возростох, а осмеро зоз Руского Керестура рецитовали стихи по руски. У младшим возросту (нїзши класи) були дванацецеро, а найлєпши успих од наших школярох посцигла Ема Живкович хтора завжала треце место. На змаганю у Кули бул и Иван Планчак. У штреднїм возросту (висши класи) Валентина Новта завжала треце место, а далєй ше пласовал и Матей Шепински. У старшим возросту (штредньошколци, студенти и други) перше место завжал Мирослав Малацко, а на Зонску смотру ше пласовала и Павлина Шепински. На Општинскей смотри у Жаблю участвовали и пецеро Руснаци зоз Дюрдьова и пласовали ше на зонску смотру. У нїзшим возросту ше змагали: Иван Молнар зоз КУД „Тарас Шевченко” и Марина Барна и Кри-

стина Дюранїн зоз ОШ „Йован Йованович Змай”, а у штреднїм Валентина Михняк зоз ОШ „Йован Йованович Змай” и Валентина Салаґ зоз КУД „Тарас Шевченко”. На Општинскей смотри у Вербаше участвовали и двойо рецитаторе зоз Коцура: Катарина Недич у штреднїм и Марко Недич у старшим возросту. Обидвойо ше пласовали на Зонску смотру хтора ше отрима 18. и 19. марца у Бачу. На Городскей смотри рецитаторох „Поето народу мойого” Нови Сад змагали ше и шесцеро школяре хтори рецитовали по руски. У нїзшим возросту були трицец тройо школяре, а медзи нїма и Никола Вукмирович, Михайло Ковач, Катарина Накич и Теодора Рамач зоз стихами по руски. На Зонску смотру ше пласовала Катарина Накич. У старшим возросту Руснацох представяли Тимеа Будински и Йован Живкович. Фото: А. Л.

Н

Фото: С. С.

Фото: В. В.

Фото: Mа. З.

НАШО УСПИШНИ РЕЦИТАТОРЕ

Zdravo zagradkare! ^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Martica Tama{ • Rukopisi {e nw vraca Drukuw drukarny: “MAXIMA GRAF”, Petrovaradin

YU ISSN 0353-9938 E-mail: casopiszahradka@gmail.com Ilustraci>: Aleksandra Medw{i

Хвиля фиґляри з нами, та нє знац чи ше пойсц на пажицу лабдац у капуце чи у рекельчецу, бо ше од додня до ноци знаю вишоровац и витри, и лїтне и зубате слунко, и лєйба, мраз и даєдна лєгучка пахулька. Марцу шицко швечи, алє ми би го уж прибрац до ярнїх шматох, та ше вец и ми годни шпацирац налєгко пооблєкани. Починаю вшелїяки змаганя, вилєти, екскурзиї и госцованя, а вшадзи ше треба представиц и прибрани, и розположени и научени. Шицко би ше постарчело, лєм кед би нє требало тельо читац, писац и паметац. Родичи у нагананю на ученє часто знаю своїм дзецом одмудровац же – нє уч лєм за оцену, алє за живот, а вец, кед ше їх чаду уйдзе дакус слабша оцена, у обисцу ше дзвига буря. Та най нє будзе фамелийни „нєпогоди”, змогнїце сили и укажце шицко найлєпше цо знаце и можеце. Виплаци ше. Кед нє скорей, та док придзе час за гласанє дзе будзе найкрасше (а найтунше) пойсц на лєтованє и хто кельо сладоляди дньово шме купиц. Красна тема, алє най вас нє збунюєм, бо по лєтованє маме ище вельо роботи. Школяре зоз Вербасу уж вредно робя – посилаю вистки зоз активносцох у школох у хторих маю и годзини руского язика. Зоз школи у Савиним Селу достали зме красни рисунки, а писали нам и сотруднїки з Нового Саду. Спатрайце ше на нїх и пишце о своїх успихох и о успихох своїх товаришох. Поздравя вас ваша редакторка

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine.

– Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

На насловним боку: 1. Драмска сличка „Под печарку” предшколских дзецох у ПУ „Дюрдєвак” у Дюрдьове мацером за 8. марец (фото: С. Саламун)

2. Промоция кнїжки за дзеци „Гайзибан на шпарґу” з наґоди Дня мацеринского язика у ПУ „Бамби” Кула, оддзелєнє „Цицибан” у Руским Керестуре (фото: М. Афич)

МЕЛАНИЯ ПАВЛОВИЧ

ФИҐЛЇ Фиґлї ше у бависку прави. Фиґля кед ци витор здує шапку з глави и вец пре шмеянє става ци диханє. Алє нє фиґля кед на годзини правиш з твару ґимнастику пре математику; писмени кед преписуєш од пари при тебе и вец, думаш себе, же то фиґля, же то штос. Нє, то нє фиґля и нє фиґляренє, алє напросто – нєученє.

ПРИВИТ ПЕРШОМУ ЧИСЛУ „ПИОНИРСКЕЙ ЗАГРАДКИ”

70 80

Прешло лєм два роки од законченя Другей шветовей войни кед нашо гражданє зоз цалу свою моцу обновйовали у войни розруйноване отечество, алє нє забували и на своїх наймладших. Оправяли стари и будовали нови школски будинки, друковали учебнїки, кнїжки, и порушовали дзецински новини и часописи... У таких барз чежких повойнових часох у юнию 1947. року вишло и перше число „Пионирскей заградки”. Препатраюци перше число часописа, можеме констатовац же єй перши редактор бул Штефан Чакан, а потим Дюра Варґа, Владо Костелник, Владо Рогаль, Василь Мудри, Микола М. Кочиш. Од 1963. по 1992. рок главни и одвичательни редактор бул Янко Рац.

ШИЦКО ПРЕ МАЦЕР Нєшка вечар пришол Мижо дому цалком червени яґод нафарбени. На дзверох го дочекала мац и уж од далєй го почала гандровац. „Дзе же ши ше так пошорел, озда ши ше нє похорел? Лєбо ци школу заметац дали, нєщешнїку мали?!” „Дармо ви мнє гандруєце, шицку вину ви зношуєце! Нє сцели сце анї чуц, же сцем предплатнїк „Заградки” буц. Лєм я сам нє предплацени, медзи дзецми омержени. Шицки ше ми видрижнюю, за уха ме поцагую. Нєшка вечар ми кричали: „Скупи ши: озда нє маш єсц? Потим ше на моїм носу застановела чияшик песц. ” Тераз кед на мнє патрице, озда ме добре розумице? Сцем брац и я „Заградку”, та будзе шицко у порядку. ” Любо Сопка, VII Вербас „Пионирска заградка”, число 6, фебруар 1964) (Любомир Сопка, длугорочни илустратор „Заградки”)

МУДРИ ПАСТИРЧОК Чувал раз єден пастирчок овци коло драги. Овци мирно пасли, а пастирчок ше цошка задумал. Нараз скочел и вдерел зоз шапку до жеми, та радошнє скричал: – Пренашол сом! Пренашол сом! У тот час тадзи преходзел на кочу цар. Конї ше так злєкли од шапки же их кочиш лєдво затримал. Цар послал кочиша най повола гевто дзецко. Кед дзецко пришло, цар му ше питал: – Цо ши пренашол?

– Одвит на загадку – гварело дзецко.

– Яка то загадка? – сцел чуц цар. Дзецко му гварело: – Векше од чловека, менше од кури – цо то? Цар ше задумал. Длуго думал, алє нїч нє могол надумац. Питал ше и людзом хтори путовали зоз нїм, алє анї вони нє знали. На остатку цар гварел дзецку най пове цо то. Дзецко одвитовало: – То, чесни цару, шапка. Шапка менша як кура, а кед ше положи на главу, вец є векша як чловек. Цар ше сладко нашмеял и гварел: – Пре тот мудри одвит пребачуєм ци же ши ми преплашел конї, а ютре придз до мойого двору. Ютредзень дзецко пошло ґу царови, а цар му гуторел: – Слухай, хлапче, задам ци єден задаток и, кед го добре окончиш, богато це наградзим. Сцем же би ши ми нашол баранче, алє най нє будзе анї чарне, анї биле, анї платкасте, анї даякей иншакей фарби.

– Добре, цару – гварел пастирчок и пошол. О даскельо днї пришол знова ґу царови.

– Нашол сом баранче без фарби. Там є на пажици заварте у аклю, а ти пошлї чловека най го принєше. Лєм чловека нє пошлї анї пондзелок, анї вовторок, анї стреду, анї штварток, анї пияток, анї всоботу, анї внєдзелю, алє даєден други дзень. Зрадовал ше цар же ма у своєй держави таке мудре дзецко и богато го наградзел. „Пионирска заградка”, число 1, септембер 1953

ОБЛАЧОК ДО ШВЕТА Прешлого року у Видавательним подприємстве за дзеци „Bookland” у Беоґрадзе вишла кнїжка „На крилима маште” нашей писательки Меланиї Римар. У нєй трицец кратки приповедки за дзеци на сербским язику, а даєдни уж були обявени у „Заградки” и у збирки приповедкох „Чилаш, а без принца” по руски.

[KOLA NA LAVO^KI d<dovim Danilovim dvore nwt nwznamyki stvari pricaguxci za lxbopitl<vi o~i. Tak bi povedli vel< ked bi lwm odhilwli kapurku i zakukli nw u`eraxci {e do ka`dogo kucika. An< pravi krado{ bi {e nw napa`erel kutatovac i zazberovac kojdzeyki pre`iti drobn<ci. Gibalq bi po~atn<k proboval vinajsc golwm ardzavi {erp abo otlu~enu misku, bo takim treba i toto co im nw treba.

Mi {tvero zoz su{edstva u d<da skoro ka`di dzenq. N<}da nw kuhtarime an< po dvore an< po gumnw.

Raz zme {e pokradzme sceli vipendrac na pojdzik, a d<do ozda ~ekal taku hvilqku vihasnovac za pou~nu lekcix. Vipripovedal nam yk raz davno ~ijo{ik dzeci pri{li do nqgo i takoj po~ali zakukovac i do priklwta i do {pajzu i do prednwj hi`i. Otverali i fijovki i ormani, a to barz nw kra{nw. Tak roby lwm nwvospitani dzeci. Lwm u svo<m dome treba znac co dze sto<, a ked pojdze{ do lxckogo, {edn< tam dze ci polo`a karscelq, a nw vi`}aluj dookola.

Lekciy o kutatovanx kratka i ysna. Nw treba x povtorjovac.

Na{o zborne mesto u d<da Danila drevena lavo~ka pod staru lozu. Lavo~ka yk lavo~ka: an< nw nova, an< nw moderna, ta duma{ `e an< nw pricaguxca. Vilwznuta `aburova farba z nwj opukuw, wdna no`ka vipaduw, a druga za|ipena. Alw, nam toti lavo~kovo starecki hibi nw zavadzax, a an< d<dovi. Na nwj von vlwce naj~astej{e {edzi i ~ita. [edzi, ked go nw pod{ednx ma~ata, bo im najslad{e vilwgovac {e prave tu. Lwm co wdni kus odro{nx i rozidu {e po su{edstve glwdac novogo }azdu, ma~ka vivedze na lavo~ku na slunkovanw novu }eneracix. D<do na nx podudre dzenq-dva, a treci dzenq u` {ickih gosci zoz hlwbikom nadrobenim u mlwku.

– Palw, yki su {umni! Nw znam ~i kras{e platkaste, ~i toto {ive yk sirkasti kogucik, ~i gevto ~arne yk kertica. Viberajce sebe dok mace z ~ogo.

Ka`domu wdno! – hval< d<do ma~ata i ponuka nam.

Y bi dvojo, alw napredok znam `e mi toto `adanw pri su{edovi nw prejdze. Htori{ dzenq zme mali godzinu o sebi~nosci. Nakratko nam vipripo-

U

vedal yk raz wdno dziv~e z}rabelo z kuhn< ostatn< dva buhti i scekalo z n<ma od mlad{ogo brata. Po{pocelo {e na ceglu, spadlo i vipu|elo lakotki, a Burko ih u hvilqki hvacel i polapkal. Lekciy kratka, alw pou~na: podzelq, ta budze{ mac i ti i gevtot drugi.

Mudri tot na{ su{ed. Nw slu~ajno lavo~ku namescel pod lozu. Tu cale lwto vi{a vel<ki }irizdi sladkogo grozna. Pa`erime {e, a` nam {l<ni ~ury, alw nw pitame, bo zme i|e vlon< u jogo {koli nau~eli `e nw kra{nw buc pa`erni i galavi. Zna von po~itac {icko co pi{e u dzecinskih o~oh, ta {e spina i dolapxw }irizdu. Wdnu, alw barz velqku. Ku~ime u hladku i sladzime {e zoz sma~nima bobkami.

Nw sanuw d<do Danil odrezac ka`domu po wdnu }irizdu, alw von zna co sce: nadpomnuc nam `e nw treba buc zavidni. An< na wdnim ~okotu nw virosli dva calkom wdnaki }irizdi. Ked bi ka`de dostalo calu, takoj bi o~i skakali i merali ~iy vek{a. I takoj bi bulo ona~eny: – Vidzi{, mnw d<do najvol<, bo mi dal najvek{u }irizdu!

– Nw tebe alw mnw! Y mu bo~ni su{ed, a ti a` prej} dragi!

– Aga! D<do najvol< mnw, bo z mo<m kumom hodzel do {koli!

Toto “meranw yzikoh” `e hto kogo vol<, hto komu bl<z{i su{ed i ~ijo babi vwdno tkali kerpari, d<do nw cerpi. Gvari `e mu mlo od takej be{edi. Vospitani dzeci {e wdnak lxbi, a hto zavidni, sebi~ni, spri~ni, pa`erni abo zlobni, nwt go preco lxbic i pravic mu mesta na lavo~ki pod lozu.

Vw{en< {icki vwdno vino{ime lavo~ku pod konk naj nw moknw i nw mra`i {e calu `imu. Vicagnul bi x dayk i sam, alw nam d<do barz pre{ve~l<vo ukazuw `e mu na{a pomoc nwobhodna.

Na yr, nakadzi loza pu|i novi l<sto~ka, mame prisc namescic na{ cikavi kucik lavo~ku za d<dovu {kolu. Budu nad nx i novi }irizdi, a ozda budze i novi ma~ata. Budzeme {e mac z ~im dzel<c i sluhac pripovedki o da~i<h nwvospitanih dzecoh.

ҐВИДО ТАРТАЛЯ

НАШ БАЧИ СТРАКА ОСОБИ: Рафо, Юре, Нико, Воя, Бачи Страка (На бини даскельо хлапци чеперкаю цошка по жеми.) РАФО (прибегує шицок задихани): Хлапци, хлапци... ЮРЕ: Гей, помалши! Цо ши ше так задихал? НИКО: Як кед би це вовки оганяли! ВОЯ: Наисце ши уфарадловани. Шеднї ту, на пняк. РАФО (шеда): Ах, наисце ми од бежаня шерцо барз дурка! Слухайце, важне! ЮРЕ: Цо ше случело? Гутор! РАФО: Видзел сом бачика Страку. ЮРЕ: Та цо кед ши го видзел? И я го видзел вчера. НИКО: А я нєшка рано кед куповал кифлу у пекарнї. Гварел бачикови Петрови же идзе лапац риби. РАФО: Алє я го видзел кед уходзел до годзинкара. Стал сом при авзлоґу. Видзел сом: дал оправиц свою ручну годзинку . Тераз нє ма годзинку. Нє будзе знац кельо годзин. А ми ше му праве тото опитаме. Будзе ше пробовац вицагнуц, та пове так як ше му будзе видзиц. Алє ми зосцеме най пове кельо точно годзин. Будзе мушиц припознац же нє зна и же зме му нашли слабу точку... ЮРЕ: Ти ґений! Живи ше поє же зме го „насанкали”. Вон ловар, вше порихтани за приповедку и вше шицко зна: и яка наютре будзе хвиля... НИКО: И хторе чийо гнїздо у лєше... ВОЯ: И кеди хтора риба руца икру... РАФО: Лєм най ми добре виведземе тоту франту. Єден ше му опита, а други ше буду правиц же им нє бриґа, же робя свою роботу. Добре будзе так? А хто ше бачикови опита кельо годзин?

НИКО: Ти, хто би други! ВОЯ: Хто видумал, най и закончи. РАФО: Добре, кед так думаце. Меркуйце, идзе! БАЧИ СТРАКА (приходзи у ловарских шматох): Здраво, хлапци! Як сце? РАФО: Добре зме, алє... модлїм вас, поведзце нам кельо годзин. БАЧИ СТРАКА: Годзин... Же кельо годзин? (патри на нєбо) Так... дас... коло... РАФО: Нє – так... дас... Нам треба знац точно. БАЧИ СТРАКА: Га, озда вам нє таке важне знац точнучко точно кельо годзин! РАФО: Гей, мушиме точно знац. БАЧИ СТРАКА: Озда нє пришла вода по ґаґор? Нє будземе ше єднац пре минутку-два. Гварим ци же... дас коло... РАФО: Бачи, мушиме знац точно! Знаце чи нє знаце? БАЧИ СТРАКА: Е, най чуєш же знам... (дриля руку до ташки и винїма з нєй вельку годзину и патри на ню) Вец точно... точно... дзешец годзин и двацец два минути. РАФО (збунєно): Дзееее-ку-єееем... бачи Страко... ЮРЕ: ... хтори шицко зна. БАЧИ СТРАКА (враца годзину до ташки): Модлїм, модлїм. Предлужце робиц свою роботу. А цо робице? Глєдаце хробачки? НИКО: Гей, за лапанє рибох. БАЧИ СТРАКА: Га, най вам будзе успишне лапанє рибох. ЮРЕ: А ви нєшка нє барз мали щесца. Нє маце у ташки анї єдну рибу. БАЧИ СТРАКА: Думаш? НИКО: Припознайце же нє маце, и нїкому нїч! РАФО: Розуми ше, анї риби нє без глави же би лєцели просто до вашей ташки. БАЧИ СТРАКА: Думаш? (винїма з ташки конзерву зоз сардинами и указує хлапцом) А тото? ШИЦКИ: Сардини! БАЧИ СТРАКА: То нє риби? Ище и без главох! ЮРЕ: Уф, знова нас „насанкал”. Преложела М. Р.

ТРЕБА У МЛАДОСЦИ РОБИЦ ЖЕ БИ ШЕ МОГЛО У СТАРОСЦИ ОДПОЧИВАЦ

Т

рафело ше раз у єдним варошу, єден худобни чловек кажди дзень ходзел на наднїцу и нє женєл ше, бо бул худобни. Ґу старосци ше так збогацел же ше на штирох коньох по варошу вожел. И уж вецка ше оженєл кед бул богати. И мал єдного сина. Кед му тот син подрос, вон уж бул цалком стари чловек, та умар. И його син ше на тих истих коньох вожел цо и оцец. Шицки людзе у варошу гуторели же тот того син; нє волали го по його мену. То ше йому нє любело же го волали лєм „того син”. Купел ище два конї ґу оцовим коньом и вожел ше на шейсцох. И шицки людзе у варошу, кед го видзели, гуторели: „Тот и тот млади пан ше веже”. И ходзел од карчми до карчми пиюци. И виношели му келнере цо питал и служели му. И гойно жил. И раз пришол на шейсцох коньох у каруци пред єдну карчму. У тей карчми вонка при дзверох стал єден Жид барз цундрави. И тот млади пан гварел келнерови най да и тому Жидови єдну литру вина. Жид кед попил тото вино, задзековал младому панови и гварел му: „У нашим варошу нєт такого мудрого пана як ви, млади панє”. На то би вон любел знац же у чим є мудри. Питал ше Жидови най му пове. Жид гварел: „Ваш оцец нє бул мудри чловек, бо вон спочатку на наднїцу ходзел, аж як бул стари, теди ше на штирох коньох вожел, а ви, млади панє, ви ше тераз за млада на шейсцох коньох вожице, ви ноги зачуваце, та сце годни на старосц добре пешо ходзиц!” Така то поука. Руска народна приповедка

ШТЕФАН ЧАКАН

РОЗГВАРКА У ДОМАШНЄЙ БИБЛИОТЕКИ У крашнє намесценей хижи зоз грубим тепихом на патосу, з политированима орманами у склу и зоз грубима фиронґами на облакох, до котрей ридко хто уходзел, у самим чолє на велькей полїци од жеми по повалу поскладани вельо кнїжки: груби, у скоряних рамикох, зоз велькима златнима буквами, и ценши у тих розкошних рамикох, алє нє зоз гладкей скори. Праху на кнїжкох нє було вельо, бо ше то два раз до рока, а дзекеди и частейше, ометало зоз красну мегучку метолку, а кнїжки прескладало з места на место. Єдна спомедзи кнїжкох у скоряних гладких рамикох звичайно була вше винята и стала на столїку, при котрим була мегка фотеля. Нараз ше єдна груба кнїжка з домашнєй библиотеки озвала: – Досц ми уж тей сциснутосци ґу самей

дески на полїци, од кеди ме пренєсли ту, вше сом сциснута ґу дески...

– И мнє нє розкош – озвала ше друга, дакус ценша кнїжка медзи двома, у рамикох зоз скори.

– И нам нє розкош ту на споднєй полїчки, бо над нами наскладана громада роками нас прициска. Слухал то червоточ у дески, котру сцерпезлїво дзиравел, та им дал таку обецунку: – Сцерпце ше дакус, я попонаглям подзиравиц дески на полїци, та ше вони оддуля од полїчки, будзе вам вельо бивнєйше, а кед ше полїци поламу, можебуц вам купя комотнєйшу витрину: ту би вона баржей пришвечела. А прецо ше ви ту, у библиотеки поносуєце? Добре вам, нїхто вас нє руша.

– Тото нам и найчежше пада – озвала ше винята кнїжка на столє при фотелї.+ Надпомнуце: За даєдни кнїжки би добре було кед би и червоточ знал читац.

РАДЕ ОБРЕНОВИЧ

МЕХ МЕСТО ТАШКИ ЗА МАЦЕРОВО „ДРОБНЇЦИ” Мацерова ташка праве складзиско шицкого потребного, а ище вецей гевтого цо хто зна кеди будзе хасновац. Раз кед ше оцец нагнївал прето же нє могол найсц гвозд на хтори би обешел на мур нову слику, мац му дала свою ташку: – Я глєдам гвозд, а нє твою ташку – одбрушел оцец.

– Прето ци и давам свою ташку – шмишкала ше мац. Оцец ше зачирел по дно мацеровей ташки. Винїмал койяки дробнїци хтори би ше чежко нашло и у добре подмиреней робней хижи. Жубротал, шпиртал и вигребал аж три гвозди.

Мац ше блїщала од задовольства. Нє препущела нагоду розєдзеному оцови припомнуц: – Тота ташка ми уж барз згайскана...

– Купим ци нову и векшу – под условийом же у нєй вше будзеш мац голєм пол кили гвозди и шруби – нашалєл ше оцец. Мац свою ташку пражнї раз у року. То барз важни фамелийно-забавни хвильки. Найбаржей ше радуєме шестра и я, бо мац збера милион дробнїци за нас. У швидкосци живота нам их забудзе дац кед купи. Прето кед придзе час за випражньованє ташки, мац нам дарує вшелїяки дробнїци. А оцец єй ташку наволал: место за фамелийни одрутки... Преложела М. Р.

ВЕСНА ВИДОЄВИЧ-ҐАЙОВИЧ

СУНЯКАЛОВ У чаше мойого дзецинства баба нє мала фрижидер. Теди у каждим обисцу бул єден орман направени зоз древених латочкох и густей дротовей мрежи. Стал у шпайзу дзе вше бул приємни хладок. Там баба одкладала варени єдла, млєко, сир и друге єдзенє. През мрежи струї лєм воздух, а нука нє можу войсц мухи, суньоґи и брамушки. Раз, на початку лєта, почали вельки горучави. Од суньоґох ше нє мож було одняц. Анї меншого анї допитшого створеня. Бранєли зме ше як зме знали и могли. Баба нас масцела зоз койякима рошлїнскима масцами, алє даремно. Вечарами зме на дворе палєли стари ренди. До хижи зме уношели орехово лїсца. Зацаговали зме фиронґи, алє нїч нє помагало. Ноги и руки нам були покусани як кед бизме мали овчи поки. Нападали нас як шалєни. Було их и през дзень, у циню орґони и ґузбанку дзе зме ше найчастейше бавели.

– Я тей ноци будзем спац у сунякалове – гварим баби.

– Юууу, юууу! А чом, злате бабово? – чудує ше вона.

– Нє можем вецей витримац! Мержим суньоґи! Кельо их лєм єст! Кед кусаю вас старших, чом нападаю и нас, дзеци? Ровно ми гуториш яка сом бляда, як кед бим нє мала

анї капку креви. А вони страх як нападаю! Сцу ми попиц шицку крев. Боїм ше же ше похорим.

– Добре, добре, миле бабово, нє старай ше! Нє єдза вони вельо. Маю мали брухи. Тей ноци я будзем мерковац при твоєй посцелї. Анї єдна суньоґа ше нє зошме приблїжиц. Кед треба, шицки их визабивам – цеши ме баба.

– Яй! Крокодилски слизи! Чом нападаце тоти мали дзеци – видрижнює ше шестра. – Боїш ше од суньоґох, а векша ши од нїх голєм тисяч раз. Та, яке! Голєм милион раз! – мудрує.

– А кед их так любиш, поволай их на вечеру. Най ше пачи, поєдзце ме! Пририхтала сом вам швижи кревово заренка!

– Та цо кед це кус покусаю! Дакус це шверби, намасциш ше зоз есенцом и до рана ци нє будзе нїч. Задумай як им кед су гладни, а муша ше приблїжиц ґу нам, джином? Чи су нє шмели? А ми их нємилосердно забиваме. На щесце, швидко ше розмножую, та нє вимру як диносауруси – мудрує и далєй шестра.

– Га, лєпше би було кед би вони прежили, а нє тоти допити суньоґи! Ти бранїш страшних кревопийох! Фуй! Видзи баба же ше звада нє закончи дораз, та нас посила спац.

– Зззз! Поєм це! Поєм це! – шестра бега по хижи.

– Древени адвокат! – доруцуєм шестри найвекшу увреду и закривам ше зоз плахитку. Заш лєм, того лєта сом спала у сунякалове. Баба нагварела дїда най направи дротово мрежи на облаки и дзвери. Так цала фамелия була защицена од злих суньоґох. Преложела М. Р.

ТОДЕ НИКОЛЕТИЧ

ПЕРШИ ЛЮБОВНИ ПИРЩКИ Вецей Цицу нє сцем анї видзиц, анї блїзко коло нєй преходзиц. О любови кед єй дацо шепнєм, вона гвари – ти, дураку єден! Можебуц то пре Мижа жовтого, лєбо єй ше баржей пачи Яни. Од обидвох, знам, я двараз лєпши, а вона гвари же сом змотани. А нє зна же би за ню змотани и шерцо подзелєл на два поли. И писнї бим єй писал любовни, ташку єй ношел з дому до школи. За златни ошмих зоз єй ґамбочки, за гевти длугоки павучайки, дал бим и фодбал и шицки пильки, и свой компютер, аж и мобилни. Но, Цица дума же я лєм дурґов, зоз празну главу обични ломпов. А я ше, як зашлєпени буцов, заш лапам на єй руцени дуґов. Та, гоч ше тераз бави з бабками и розмазує при своєй мами, гоч на нєй, за тераз, нїч нє стирчи, раз єй вибию любовни пирщки.

Прешпивал М. Зазуляк

ЗНАХОДЛЇВИ СУДИЯ Єдному чловекови скапал з обисца бутєлар з пенєжми. Чловек пошол ґу судийови и гварел му: – Панє, вноци ми хтошка украднул пенєжи. У моїм обисцу нас єст вельо, та нє знам хто заслужел буц покарани. Судия го посовитовал: – Най шицки твойо приду ґу мнє накадзи швитнє, та ци укажем хто це окраднул. Кед ше додня рано шицки зишли при судийови, вон им гварел: – Тераз каждому дам по єдну палїцу єднакей длужини. Наютре ми их врацице. Алє знайце: тому хто украднул пенєжи, палїца вноци вирошнє точно за єден палєц. Крадош ше злєкол, та почал думац як спреведнє судию. Думал, думал, та надумал: „Скрацим палїцу точно за єден палєц. Вноци вона вирошнє, та будзе така длугока як и палїци других”. Ютредзень шицки пришли ґу судийови. Мали єднаки палїци, лєм при єдному палїца була кратша за єден палєц.

– Ниа, хто украднул пенєжи! – скричал судия и розказал най крадоша руца до цемнїци. Арабийска народна приповедка

К

КРЕСТОПОКЛОНА НЄДЗЕЛЯ

рестопоклона нєдзеля то треца нєдзеля Велького посту. Того дня ше на тетрапод, помедзи два запалєни швички кладзе крест на явне почитованє, обично украшени з квецом. Вирни тей нєдзелї приходза ґу тетраподу – столїку на штред церкви, опрез иконостасу, кланяю ше пред розпяцом и цилую го.

КРЕСНА ДРАГА Кресна драга то тота драга по хторей ишол Исус Христос, Спаситель и Одкупитель, обтерховани зоз чежким крижом цо ношел од Пилатового двора на Голгофту, дзе бул розопяти и дзе зоз свою шмерцу одкупел чловечески род. Побожносц Кресней драги настала на самим початку християнства. Такой потим як ше Исус вознєсол на нєбо, Його мац – Пресвята Богородица обиходзела места кадзи Исус ношел свой криж, побожно ше модлєла и роздумовала о Його церпеню. Тоту побожносц од Мариї научели Апостоли и други християнє. У IV и V вику паломнїки у Єрусалиме обиходзели места на хторих Исус церпел, по його правей кресней драги. У XIV вику церковна власц одредзела же на Кресней драги ма буц 14 станїци. На каждей станїци образ єдней подїї Исусових страсцох, починаюци од осудзованя нєвиного Исуса, та по умеранє на крижу и кладзенє Исуса до гроба. Станїци Кресней драги I II III IV

ИСУС ОСУДЗЕНИ НА ШМЕРЦ ИСУС БЕРЕ НА СЕБЕ КРИЖ ИСУС ПАДА ПЕРШИ РАЗ ПОД КРИЖОМ ИСУС СТРЕТА СВОЮ ПРЕСВЯТУ МАЦЕР V СИМЕОН КИРИНЕЙСКИ ПОМАГА ИСУСОВИ НОШИЦ КРИЖ VI СВЯТА ВЕРОНИКА УЦЕРА ЛЇЦО ИСУСОВО VII ИСУС ПАДА ДРУГИ РАЗ ПОД КРИЖОМ VIII ИСУС СТРЕТА ЄРУСАЛИМСКИ ЖЕНИ IX ИСУС ПАДА ТРЕЦИ РАЗ ПОД КРИЖОМ X ИСУСА ЗОБЛЄКАЮ XI ИСУСА ПРИБИВАЮ НА КРИЖ XII ИСУС УМАР НА КРИЖУ XIII ИСУСА ЗНЇМАЮ З КРИЖА XIV ИСУСА КЛАДУ ДО ГРОБА

ДИНАРЧОК ЗА БИДНОГО ТОВАРИША На виронауки зме приповедали о посту. Приблїжує ше найвекше християнске швето – Велька ноц, та зме роздумовали як ми, школяре, у вельконоцним посце можеме вєдно зробиц даяке добре дїло. Од Каритасу зме достали касочки же бизме до нїх пущели даєден динарчок вше кед подумаме на дзеци хтори нє маю шицко тото цо ми маме. За щешлїве дзецинство найважнєйши добри родичи и ми з нїма у своїм цеплим доме. Здрави зме, маме вше смачне єдзенє на столє, маме овоци и лакотки, красни шмати, патики, учебнїки и шицок школски рибор, маме компютери и мобилни телефони. Нє можеме анї задумац кельо на швеце єст гладни, хори, нєоблєчени и охабени дзеци. Велї нїґда нє мали шветочни полудзенок внєдзелю и на вельки швета, нїґда нє славели родзени дзень и нє достали нї од кого дарунок, нє знаю яке швето Велька ноц. Як им ми можеме помогнуц? Нїхто од нас нє глєда же бизме помагали бидним дзецом на шицких континентох, алє тим коло нас можеме подаровац заренко любови. Буду ше радовац. Голєм раз у тижню себе можеме повесц: „Нєшка нє купим чипс и чоколадку, алє тоти динари пущим до касочки за бидного товариша.” Агейце же ше нє чежко єден дзень у тижню одрекнуц дачого цо барз любиме поєсц? Дзешец, двацец лєбо пейдзешат динари у посце видвоїц за дзеци без родичох, нє вельо. Док повитресаме зоз касочкох зашпоровани пенєж, купиме овоци и лакотки, та однєшеме своїм парняком до Дому за напущени дзеци, до Дзецинскогом шпиталю лєбо до Дзецинского валалу. Кельо помогнєме тим хторих нащивиме, ище вецей помогнєме себе, бо кед у своїх шерцох направиме места и за любов ґу ближнїм, будземе мац вше вецей добрих и вирних приятельох. Будзе роснуц и нашо приятельство зоз Исусом. Виронаучни дзеци зоз Нового Саду

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

ЯРНЇ РАДОСЦИ Такой зруцуй капут, шал и рукавици, попать лєм як крашнє ярнє слунко швици. Послухай на хвильку птици як шпиваю, цеплу яр и вони зоз писню витаю. Травка ше желєнї, ту и подшнїжнїки, витрик дує, шпива, тамаль, коло рики. Тераз лєпше вонка як у хижи нука, природа нам свойо красоти понука.

СЛАВИЦА МИЛОШЕВИЧ

НА ВАЛАЛЄ ЄСТ ШИЦКОГО На валалє єст хижи, поля, овоци, желєняви, животинї, воздуху и людзох. Од овоци найволїм черешнї. Поєдол сом шицки черешнї з єдней черешнї. И єдну грушку з грушки. Коштовал сом и лїсковец, алє вон тварди и зламал ми зуб. А зоз ореха сом спаднул. Орех нє таки тварди як лїсковец, алє и вон тварди. Вдериш го з дланю, а вон нїч. Вец го вдериш з патику, а вон знова нїч. А кед го вдериш зоз цеглу, вон ше розтруши и ти знова нє маш нїч. Од животиньох найволїм качки. Єдну качку сом оганял, оганял, а вец сом престал, бо вона добра. Качки нє дзвигаю галайк як кури и нє скакаю на шицки боки. Вони бежа крашнє и оглядаю ше видзиц чи ши их здогонєл. А тебе жаль здогонїц их. Оганял сом и єдного когута. Сцел сом го влапиц за гребень. Парасти гваря же тот хто влапи когута за гребень, достанє його кури. Мнє нє потребни його кури, алє их вайца. Кед вежнєш вайцо, воно ци ше змесци до руки. А вец це когут почнє оганяц. Прето сом го сцел влапиц за гребень.

Преложела М. Р.

ЦМОТА

Ц

мота то тото кед цма и ти нїч нє видзиш. Нє видзиш анї себе. А нє шмеш ше анї рушиц, бо шицко пука. И вец койцо видзиш. Я так видзел медведза на муре. И древо. И птицу на древе. Вона ма два вельки уха. А можебуц то и роги. Кед цма, а нє дихам. Так медведз нє зна дзе сом. А кед даяки авто прейдзе по драже и ошвици хижу – нєт медведза! Анї древа. Анї птици. Анї рогох на муре нєт. То моя тренерка. Найволїм кед авто станє опрез хижи. Теди чуєм гласи. Медведзи ше боя од людзох, бо думаю же шицки людзе ловаре. Кед авто лєм прейдзе и нє застанови ше, будзе ище векша цмота. И знова медведз у моєй хижи. Облєкол мою тренерку. А птица ше дзешка скрила. Остали єй лєм уха на муре. Лєбо роги.

ИРИНА ГАРДИ-КОВАЧЕВИЧ

МЕЛАНИЯ РИМАР

МАЙОВА ДАРИНКА Майова Даринка чарна як кертица. Од велькей радосци очи ше єй швица. Кед Мая одходзи, Дарка з хвостом маха. Кед дому приходзи, Дарка Маю паха. Муши буц сиґурна же єй Мая вирна, же нє гласка пшички у другей улїчки. Дума Мая, дума дзе найдзе фризера цо ма схопну руку за пекинезера. Тераз вам ясне цо за паночка тота Даринка – чарна ниґрочка.

ЛАБДА Скакала лабда, скакала, опрез дзивчеца бегала. Дзивче квичало, подскаковало, лабди веселей кляпкало. Радосц дзецкова шмеяца, яґод лабдочка скакаца.

Яна Сивч, 6,5 роки, Руски Керестур

Йована Фаршанґ, 6 роки, Руски Керестур

Лана Вучинович, 5 роки, Нови Сад Альоша Сабадош, 6 роки, Нови Сад

Павле Тимко, 5 роки, Коцур

Иван Будински, 6,5 роки, Руски Керестур

Ребекa Сабадош, II, Руски Керестур

ЖИМСКИ РАДОСЦИ Пришол и тот дзень. Дзень кед Дїдо Мраз ходзи од хижи до хижи и дзелї дарунки. Дзеци ше тому дню барз радую. Праве прето вони того року надумали барз крашнє привитац Дїда Мраза. Гей, були то дзеци зоз розбавеней улїчки. Розличних возростох, дзеци од пейц по штернац рочних подзелєли ше до трох ґрупох. У першей ґрупи були нашмеяни, весели дзецински лїчка. Їх вредни ручки мали направиц колачики. Друга ґрупа порихтала чай и млєко. А треца? Треца ґрупа сановала Дїда Мраза же ше лєдво вохпа до комина, а вец одразу... бум! Прето накладли мегки, груби заглавчки же би ше нє вдерел. Пришол час приходу Дїда Мраза. Дзеци ше поскривали и чекали. Одразу БУМ, БУМ! − − Го, го, го – хто так думал на мнє? − озвал ше радосни Дїдо Мраз. − Пать, цепли чай, млєко, колачики! Дзеци вискочели и скричали: − Нєсподзиванє! − Го, го, го! Барз сце ме крашнє нєсподзивали. Заслужели сце найкрасши дарунки, мили мойо. Так Дїдо Мраз наградзел дзецински труд. Андрея Надь, IV, Руски Керестур

КАПКА ВОДИ НА ДЛАНЇ На мою руку, на длань капка води ми спадла, та, ниа, мили мойо, чого ше я здогадла: Як по безкрайним нєбе белави хмарки плїваю, а вельки капки дижджу на смиядну жем ше злїваю. По польох и по желєней трави чечу помали рики белави. У нїх ше риби купаю, плїваю, воду барз добре ценїц знаю. Прето, дзеци, паметайце: Воду барз добре чувайце! Най ше и други дзеци купаю, у раншей роси най уживаю и най и вони так як и ми кажду КАПКУ ВОДИ ЧУВАЮ. Марина Медєши, IV Коцур

НА КРИДЛОХ ВИТРА Кед бим мала тоту моц, най мам кридла лєм єдну ноц, дзвигнул би ме витор аж гет, над Дурмитор. Видзела бим хмари и гвиздочки хтори клїпкаю як лампочки, и шицко биле коло мнє най тей ноци дакус станє.

Саша Пoтпара, III, Кула

А кед ше знова шицко руши, най ме витор ещи кус поцеши, най ме одвеже ещи єден круг опатриц сивер и юг. Михаела Горняк, V Коцур

ЯР Кед сом рано станула, очи сом отворела, през облак сом попатрела и слунечко обачела. Пчолки лєтаю, медзику збераю, бо квецики крашнє розквитаю. Дзеци нєсташни по трави бегаю, а вец зоз лабду до мура копаю. Ми ше оганяц барз любиме и так ше шицки вєдно дружиме. Мотилї цифровани около лєтаю, а дзеци швидки за нїма бегаю. Марина Барна, IV, Дюрдьов

Тияна Бучко, II Руски Керестур

МАЧИЧКА Я мам мачичку билу як пахулька, з двома ушками и нощком як кулька. Вше бега по дворе, шицким ше радує, барз нам є мила кед подскакує. Мартина Уйфалуши, III Коцур Иван Киш, I, Вербас

ЯК ШЕ ДАКЕДИ ЖИЛО Можеме повесц же прешлосц була пред даскельома минутами, а прешлосц и тото цо було пред сто и вельо вецей роками. У школи маме предмет историю, алє на тих годзинох учиме цо ше збувало пред тисячи и тисячи роками, а як людзе жили у блїзкей прешлосци, нє знала сом. Єдного дня сом пошла до баби на госцину. Нє було струї, та сом нє могла патриц телевизию. Вжала сом свойо стари бависка и шедла сом ґу баби. Вона чухала облаки. Питала сом ше єй як ше вона бавела кед була мала и як теди жили. Почала ми приповедац. „Людзе у прешлосци чежко жили. Дзеци себе сами правели бависка. Зоз рендох правели лабди,

а дзивчата зоз чуткох кукурици правели бабки. Нє мали ташки як нєшка, та теки и кнїжки ношели у рукох. Хто у школи бул нєдобри, бул покарани так же мушел клєчац на кукурици. Дзеци помагали родичом и ходзели з нїма робиц на полю. Нє було им лєгко. Даєдни предмети були иншаки як нєшка. Пейґла була на жирячку, а хлєб и колачи ше пекло у вельких мурованих пецох. Облєчиво було таке яке ше нєшка облєка лєм на наступох фолклорних ґрупох”– виприповедала ми баба. Було ми барз интересантне и поучне бабово здогадованє на прешли часи. Похопела сом же давно було чежко. Мария Горняк, V, Дюрдьов

ПРИРОДА И Я Я ше ґу природи одношим так же нє руцам шмеце по драже. Опрез хижи полївам свойо два ядловци, гоч су уж вельки. У природи єст вельо древа од хторих доставаме швижи, чисти воздух. Кед видзем зоз хижи, радуєм ше же ше можем бавиц на таким красним месце. Барз любим овоцово древа, бо овоц здрава. Кед людзе ламу млади древка, треба их покарац зоз пенєжну кару, же би ше научели чувац природу. Тих хтори заґадзую животни штредок, требало би опоминац най тото нє робя, бо правя чкоди и себе и шицким другим. Михал Хромиш, IV, Дюрдьов

Марина Симанович, V, Шид

Весна Бильня, II, Коцур

ПАМЕТАЙМЕ ТОТИ РОКИ

МОЙ ДОМ

Нєобачлїво преходза днї и роки, єден за другим. Приблїжує ше конєц осмей класи. Роздумуєм о прешлих часох. Похопела сом як було крашнє, алє, нажаль, шицко цо красне, тирва кратко. Здогадуєм ше першого дня у школи. Стали зме у шоре и чекали зме же би нас преволали. Шицки тоти твари коло нас були нам нєпознати. Нїґда зме нє подумали же медзи телїма нєпознатима дзецми стретнєме правого товариша, або першу любов. Вше зме чекали же би ше школски годзини цо скорей закончели и же бизме сцекли од обовязкох. Час коло мнє нєобачлїво преходзел. Полюбела сом школу. Постала ми як други дом. Достала сом другу фамелию. Кажди дзень у школи чекала нас нова радосц. Дзелєли зме и добре и зле. Вєдно зме лєгчейше прилапйовали шицки критики и нєправди, вєдно зме були моцнєйши. Пред осем роками драга нам випатрала барз длугока, а прешли зме ю. Нїч нє може висцерац здогадованя на нєзабудлїви екскурзиї, на даєдну зваду, миренє и на перши любови. Конєц рока ше приблїжує, а з нїм и розход єдней ґенерациї. Єдно сиґурно знам: час препровадзени вєдно нїґда нє забудзем. Паметайме шицки тоти роки, бо нам наисце було крашнє док тирвало.

Кед идзеце по главней драги у валалє, видзице мой дом. Вон вельки. Обилєни є на целово. Лєгко го препознац, прето же ше облаки закончую до полукругу. Нука маме дньову хижу, спальню, мою и шестрову хижу, кухню и єдальню, купальню и пиньвицу. Окреме ше ми пачи тераса, дзе препровадзуєме вельо часу. Там дакеди и полуднюєме. Зоз тераси ше виходзи на двор. Там маме фонтану, ядловец и вельо желєнїдла. Маме и банани, а даєдни людзе думаю же то палми. У заднїм дворе стої камион, а поконцу двора заграда. У нєй рошню овоци: кайси, грушки, вишнї, малини и чернїци. Нєдавно зме достали щенє. Мено му Шврчо. Мале є, нєсташне и барз шумне. Люби ше бавиц и бегац по дворе. Мой дом красни и вше попораєни. Нє черала бим го анї за єден други.

Емануела Горняк, VIII, Коцур

Ребека Семан, IV, Руски Керестур

Висти зоз щколох... ДЗЕНЬ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА У Руским Керестуре Наймладши, дзеци у ПУ „Бамби” Кула, оддзелєнє „Цицибан” у Руским Керестуре Медзинародни дзень мацеринского язика – 21. фебруар означели зоз найновшу кнїжку Меланиї Римар „Гайзибан на шпарґу”. Писателька им пречитала даскельо кратки приповедки зоз тей кнїжки, а вец ше представели и наймладши, дзеци зоз яшелькох хтори научели рецитовац вельо писньочки зоз кнїжки „Шнурка и ґужлїк” истей авторки. Означованє Дня мацеринского язика було и у Основней о штреднєй школи „Петро Кузмяк”. Професорки руского язика Каролина Папуґа, Ксения Шовш и Люпка Малацко зоз школярами висших класох и зоз ґимназиялцами у руских оддзелєньох орґанизовали окремни роботнї, а водзела их Ана Римарова зоз Петроварадину, професорка руского язика и студентка на докторских студийох язика и литератури. Вона медзи иншим наглашела же так як чуваме свойо здравє, мушиме чувац и свой мацерински язик. Кед дзецко рошнє у мишаним малженстве, треба же би мац зоз нїм приповедала на своїм, а оцец на своїм мацеринским язику. Школяре свидоми же часто правя гришки и у писаню и у бешеди, алє нє меркую, та до каждодньовей бешеди уруцую сербски и странски слова, гоч, кед кущок роздумаю, знаю як треба правилно повесц лєбо написац дацо по руски. М. А.

У Шидзе Дзень мацеринского язика означени и у Ґимназиї „Сава Шуманович” и у Културно-образовним центру у Шидзе. Школяре представели сербски, словацки, горватски, ромски, нємецки, русийски, анґлийски и руски язик. Руснацох представела ґимназиялка Мина Шеремет хтора рецитовала стихи нашей поетеси Єлени Солонар, а Давид Гирйоватий, школяр штвартей класи ОШ „Бранко Радичевич” рецитовал писню Михайла Ковача. У Ґимназиї була и вистава кнїжкох и часописох на рижних язикох. Медзи нїма були и руски кнїжки и часописи. Вл. Дї.

МИЛЕТИЧОВО ДНЇ У ВЕРБАШЕ У Основней школи „Светозар Милетич” у Вербаше од 20. по 24, фебруар з нагоди Дня школи отримани „Милетичово днї”. Програма була обдумана так же цали тидзень школяре мали рижни активносци хтори з нїма порихтали їх учительки и наставнїци. Перши дзень бул литературни вечар на хторим медзи другима учашнїками була и Яна Скубан. Вона рецитовала писню по руски, а пририхтала ю учителька Славица Мали. Другого дня отримани музични вечар на хторим школяре танцовали, шпивали и грали. Трецого дня була програма за школярох, а штвартого за їх родичох и госцох. И на тей програми ше представела рецитаторка Яна Скубан. Орґанизовани и спортски бависка. Пияти дзень бул за вистави школярских роботох хтори дзеци порихтали на годзинох подобовей култури и технїчного. Школяре цали тидзень уживали у богатих програмох преславйованя Дня школи. Длуго ше рихтали за тоту подїю, бо ше сцели цо красше представиц. Мирослава Колошняї и Драшко Перович, III Вербас

Висти зоз щколох... ЗАБАВНИ ВЕЧАР ЗА ДЗЕЦИ У НОВИМ САДЗЕ У януару и фебруару озда у шицких наших местох отрґанизовали руски бали за младих и дакус старших, а дзеци оставали дома чувац дїдох и баби. Вец себе дзеци у Новим Садзе надумали же и вони сцу мац свой бал, журку або забавни вечар там дзе ше найволя вєдно бавиц и учиц ше приповедац по руски, а то у Руским културним центру. Позберали ше пред змерком остатнєй соботи у фебруару, поприношели з дому тото цо найволя заєдац, та почало друженє. Було их вецей як трицецеро, а з нїма була и учителька Ана

Мария Рацова хтора им у городских школох трима годзини мацеринского язика. Кед ше дакус пооганяли и добре ше розограли, почало наградне бависко зоз карсцелями. Вец була кратка павза за окрипенє коло столох на хторих було вшелїяки лакотки, а потим шлїдзел квиз зоз знаня руского язика. Змагали ше штири екипи. Найлєпши достали символични награди, а скромни дарунки було за каждого учашнїка. Редакция „Заградки” обезпечела єдну предплату на тот єдини часопис за руски дзеци. За остатню часц забавного вечара були задлужени члени дзецинскей фолклорней секциї Руского културного центру. Вони своїх младших товаришох научели танцовац валцер и чардаш, та ше на концу и змагали, розуми ше, танцуюци по двойо, як прави танєчни пари. И у тим бависку за найлєпших була обезпечена награда. Нїхто ше нє питал дому скорей як родичи почали по нїх приходзиц, цо значи же ше таке друженє шицким барз пачело. М. Р.

ОСМОМАРЦОВСКИ КОНЦЕРТ У ДЮРДЬОВЕ Уж традицийни Осмомарцовски концерт у КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове отримани 11. марца. У програми ше зоз рецитациями, шпиванками, танцами и музичнима точками представели члени шицких дзецинских секцийох Дружтва, школяре ОШ „Йован Йованович Змай” и ПУ „Дюрдєвак”. Найшмелши були праве тоти наймладши, дзеци зоз дюрдьовскей оводи хтори уж скоро цалком порихтани постац школяре першей класи. Вони зоз виховательку Олю Балїнтову научели барз крашнє рецитовац и шпивац по руски, та так на велькей бини повинчовали мамом и бабом Дзень женох. На концерту участвовали и школяре руских оддзелєньох зоз учительками Меланию Саламунову и Єлену Салаґову. Барз весели були и поприберани танєчнїки, успишни рецитаторе и талантовани шпиваче, а же би концерт бул ище богатши, домашнї на свою шветочносц поволали и госцох. Учителька Ана Мария Рацова приведла троїх школярох з Ґосподїнцох хторим там трима годзини руского язика. Були то рецитаторе Маша Колошняї, Драґана Иванов и Никола Добановачки. Зоз Нового Саду на концерт до Дюрдьова приведла шпивачки Фиону Грубеньову и Сару Надрлянски, а у програми участвовал и рецитатор Никола Вукмирович хторого пририхтала Мелания Римар. Новосадски танєчнїки ше представели зоз двома танцами, а їх кореоґраф Владимир Иван Вева. После концерту шицки учашнїки були погосцени з колачами хтори напекли дзивчата зоз пририхтуюцей фолклорней ґрупи КУД „Тарас Шевченко”. Р-р

ерум ан йусир єн аТ

имрак исп им расеМ

Повифарбюй шицки поля зоз одредзенима фарбами, та достанєш красни рисунок.

1 – червена 2 – жовта 3 – желєна 4 - лилова 5 - каменкова

КРИЖАЛЬКА

БАВИСКО З БУКВАМИ Хтошка ше бавел, шпиртал по буквох, та их помишал як кед би по нїх чеперкала квока. Врац кажду букву на єй место, та достанєш два красни слова.

НАЗГАЄМ ОМИДАЛП СКРИВАЦИ ВИРЕЧЕНЯ У каждим зоз тих виреченьох криє ше по єдно руске презвиско. Попробуй их понаходзиц!

1. Трофей сам спаднул з мура.

2. Нина Фема Лацкова и моя мац шестринїци.

3. Ширку нє рушай, то шме лєм оцец!

4. Писала му найлєпша пайташка.

5. Жовта машля ци барз швечи ґу кафовей кошулї.

6. Вигнала Марча кандура зоз кухнї?

7. Пред тим колєсо барз шкрипало.

8. Мали рибар на побрежю стої.

У квадрацикох по дияґонали: Тот хто ма длуги лєбо вельки ноги. Горизонтално: 1. Нє вчера, нє нєшка, алє...; 2. Козово дзеци; 3. Нє бешедуй поцихи, алє...; 4. Юшка барз горуца, враца лєбо...; 5. Кед нашенє положене до жеми, гвариме же є...; 6. Удзива ше их патикох и ципелох, та ше з нїма вяже обуй.

Автор: Силвестер Д. Макаї

РЕБУСИ

ОФАРБ РИСУНОК

ГУМ

ОР

РАДИО

ПОЛНЯЧ

Однєсол бачи до сервису за билу технїку телевизор, та ше пита: – Майстор, тот мой телевизор ма звук, алє нє ма слику. Цо би то могло буц?

– Га, могол би буц радио – мудро одвитує майстор.

– Хлапци, ма дахто полняч за бутєлар? – пита ше баба унуком.

– Таке ище нє маме, бабо, алє озда нєодлуга мудерци и тото видумаю – франтую хлапци.

– Добре. Док ми принєшеце полняч и док наполнїм бутелар, подзелїм вам по червену – гвари баба.

КВИТНЮ ВЛАСИ Приповедаю два дзивчата, та ше єдна другей пита: – Знаш ти цо мнє у живоце найбаржей квитнє?

– Нє знам, цо?

– Найбаржей ми квитню власи.

ЗАГАДКИ ЗОЗ СТАРЕЙ „ЗАГРАДКИ” Кеди останє 10, кед зоз 10 вежнєме 10?

(кед зоз рукох знєєме рукавици)

Хтора животиня найбаржей здабе на мачку? Шейсц ноги ма, а штири хаснує.

(маче)

(чловек на коню)

ҐЕОМЕТРИЙНИ ФОРМИ

НАЙДЗ РОЗЛИКИ

Кельо квадрати, троугелнїки и правоугелнїки єст на тей слики? КВЕТ ЗОЗ ЧИСЛОХ

Тоти два папаґаї випатраю цалком єднаки, алє кед дакус лєпше опатриш, найдзеш осем розлики.

Пополнї празни круги так же би резултат у каждих трох повязаних кругох бул 12.

За марцовске число „Заградки” вредни сотруднїки послали до Редакциї 92 свойо литературни и подобово роботи. Вербас: Наташа Костелник, Маґдалена Будински, Уна Рашич, Милица Бировлєв, Таня Костелник, Милица Милановски, Шарлота Стоїлькович, Оленка Контра, Саша Ґайдош, Иван Киш (I); Андєлина Б. Дабич, Леонора Ґайдош, Юлия Радованов, Дамян Косич, Милан Гарди, Мартин Фа (II);

Єлена Ґайдош, Мирослава Колошняї, Андрей Киш (III); Валентина Сабадош, Андєла Миклош (IV); Зоран Костелник, Иван Сеґеди (V); Драшко Перович ( Вєдно 28 роботи. Руски Керестур: Лана Штранґар, Ивона Рац, Марґарета Чизмар, Сара Боцка, Тияна Бучко, Андрей Рац, Даниел Надь (II); Андрея Надь (IV). Вєдно 20 роботи. Коцур: Ана Папуґа, Михаела Ґубаш, Патриция Будински, Мартина Уйфалуши, Михаило Буша, Томислав Бесерминї, Андрей Дорокхази (II); Сара Ґайдош, Мария Скубан, Марина Медєши, Сара Гарди, Алекса Дорокхази, Иґор Чордаш, Вид Неделькович (IV). Вєдно 20 роботи. Дюрдьов: Ксения Вереш, Ясмина Мудри, Кристина Дюранїн, Марина Барна, Василиє Мудри, Михал Хромиш, Борис Тиркайла (IV). Вєдно 9 роботи. Савино Село: Дамир Тиґань (III); Неда Паїч, Милан Стрибер (IV). Вєдно 5 роботи. Нови Сад: Лана Вучинович, Филип Салонтаї, Альоша Сабадош, Йован Чулибрк (овода) Кристина Ковач (I); Андрей Монар (II); Михайло Ковач (IV). Вєдно 7 роботи.

ШКОЛА На стред мойого валала будинок прекрасни стої. У нїм єст вельо знаня, та ше нїчого нє бої. То моя мила школа хтора школярох до себе вола. Дамир Тиґань, III, Савино Село

Филип Хромиш, II Коцур

ПРОГРАМА МАЦЕРОМ У ВЕРБАШЕ У Културно-просвитним дружтве „Карпати” у Вербаше 8. марца отримана програма з нагоди Дня женох. Була составена зоз трох часцох. У першй часци була промоция нових кнїжкох Дружтва за руски язик, литературу и културу, а у другей часци отворена вистава скулптурох зоз желєза. У трецей часци осмомарцовскей програми участвовали школяре хтори у своїх школох маю и годзини руского и українского язика. Вони рецитовали стихи о мацерох и бабох, шпивали и танцовали. Пририхтали их учительки Славица Мали и Оля Станков. За музичну часц була задлужена Славка Тамаш, а кореоґраф бул Славко Микитишин. После веселей програми учашнїки ше предлужели дружиц у „Карпатох”. Мирослава Колошняї и Драшко Перович, III Вербас

БАВИСКО СУДОКУ Бависко судоку видумане пред тисяч роками у Япону. То лоґична загадка у форми квадратней рошти. Рошта звичайно формована 9х9, направена зоз подроштох 3х3 поля. На початку написани даскельо числа у даскелїх польох. Циль виполнїц рошту зоз числами од 1 по 9 у шицких польох. Кажда колона, кажди шор и кажди подквадрат муши мац шицки числа од 1 по 9 хтори ше нє шму повторйовац. За ришованє судока треба мац вельо сцерпеня и скромни лоґични способносци, гоч даєдни загадки знаю буц и барз чежки. Судоку може мац вецей ришеня, кед на початку одкрити мало числа. Прето треба мерковац же би ше гришку нє направело на початку ришованя. Єдини способ ришованя то метода елиминованя: єдно число ше шме зявиц лєм раз у каждим слупчку, шоре и блоку.

ЧУДНИ ДУРИЯН ДЖИНОВСКЕ ОКО Док ше шпацирал по плажи Помпано бич на Флориди, єден чловек нашол барз нєзвичайно вельке око. Такой поволал биолоґох же би утвердзе-

ли хторей файти животиньох припада тот орґан. О походзеню джиновского ока дискутовали нє лєм фаховци, алє и велї людзе хторих тота вистка нєсподзивала и возбудзела. Джоржд Барґерс, познати науковец у природним музею на Флориди твердзи же би то могло буц око морского пса лїшки – файти айкули познатей по вельких очох. Други фаховец дума же то око сипи хтора жиє у вельких морских глїбинох, лєбо око джиновскей риби шаблярки. Око вельке як фодбалска лабда, а чийо є, озда дараз лєм дознаме.

На острову Борнеу у Индонезиї рошнє барз чудна овоц – дуриян. Здабе на склубаченого їжа. Дуриян нє лєм же чудно випатра, алє ма и барз специфични пах. Людзе го поровную зоз пахом нєвирайбаних ботошох, загубеней риби лєбо одрутками на горуцим слунку влєце. Прето тоту овоц забранєне ношиц у явних превозкох лєбо уношиц до готелу. Хто перши раз сцел покоштовац дуриян, перше себе заткал нос. Жителє Борнея тоту овоц хасную насампредз у медицини, бо є барз лїковита. Кед вас дараз драга одведзе на Борнео, а любопитлївосц вас наженє голєм раз закушиц до того „пахняцого їжика”, заткайце себе нос, а можеме и заджмуриц очи. Пририхтала Р. Ґ. П.

23

Ружица Андрич, II, Бачинци Кристина Дюранїн, IV, Дюрдьов

Иґор Чордаш, IV, Коцур

Емина Няради, II, Руски Керестур