Заградка 5 - 2014

k m y c

^ASOPI

ECI S ZA DZ

Vid Nedelqkovi~, III Kocur

Andrea Kuki~, II, Savino Selo

Ysmina Budinski, III, Dxrdqov

Maryn [anta, III, Kocur

ROK LXVII • ^ISLO 5 • MAJ 2014 • CENA 100 DIN

ТАРА – РИКА, ГОРА, ВАЛАЛ... Тара найдлугша рика у Чарней Гори

ПРЕДСТАВИ ЗА ДЗЕЦИ НА 46. ДРАМСКИМ МЕМОРИЯЛУ ПЕТРА РИЗНИЧА ДЯДЇ

(141 километер). Алє, на лївим побрежю тей рики, нєдалєко од Колашину, єст и валал Тара, а у заходним Сибиру, у Омскей обласци тиж єст рика Тара (806 километри). На єй улїве до Иртишу мале пристанїще Уст-Тара, а коло 50 километери долуводом и на лївим побрежю Иртиша город Тара, основани 1594. року. У заходней Сербиї маме гору Тару, а нєдалєко од Даблину у Ирскей тиж єст брег Тара. У морйоузу Миндоро у филипинским архипелаґу єдно мале острово вола ше Тара, а у канадскей провинциї Онтарио єст валал Тара. У Австралиї, 250 километри од Бризбейну находзи ше населєнє Тара. Мено Тара у нас маю и дзивчата.

„МИЖО ПУТУЄ НА МЕШАЦ” Наймладши

ґлумци зоз Дюрдьова, члени Дзецинскей драмскей секциї КУД „Тарас Шевченко” за тогорочну театралну сезону поставели нa сцену веселу представу „Мижо путує на Мешац” автора Миколи Сеґедия, а хтору режирал Яким Чапко. Дакедишнї дзеци тот фалат уж виводзели на бини, алє дзецинска фантазия вше актуална, та нєшкайшим ґлумцом и патрачом тота представа була нова и интересантна. У главней улоги школяра Мижа бул Владимир Горняк. Бабу ґлумела Мария Горняк, Мац була Єлена Горняк, Дзивче – Даря Хромиш, Єлена Мудри – Марча, Иван Кухар – Микола, Иван Хромиш – Конферансиє, Борис Хромиш – Яни, Иґор Салаґ – Тале, а Аня Роман инспициєнт. За костими була задлужена Кристина Горняк, а за музику Ивана Пап. Дзеци ше вше воля спинац ґу хмаром фантазиї и чиряц ше до снох, як ходзиц до школи и учиц ше,

цо дюрдьовски дзеци, рихтаюци ше одпутовац у обичним плєценим кошаре на Мешачок, потвердзели. Моцни аплаузи їх парнякох у публики були велька потримовка, а можебуц и молба направиц у кошаре места за шицких хтори би волєли одлєциц гет на Мешац дзе нєт таки школи як у нас. М. А.

„НЄСТВАРНА СТВАРНОСЦ” У КОМПЮТЕРОХ И СКАЗКОХ У Дружтве Руснацох у Суботици окреме активни дзеци хтори найволя ґлумиц. Учителька Наташа Ґрунчичова, хтора трима годзини руского язика, вибрала и адаптовала за бавенє на бини текст Сави Шкрбича „Нєстварна стварносц”, та поволала школярох, подзелєла улоги и вирежирала красну сказку.

У представи ґлумели Павле Куюнджич як Ґаґи, Мая Емеди як Мая, Тамара Емеди як Весна, Сузана Ковач як Єца, Аня Бркич як Пепелюґа, Адрияна Ковач як Принц, а Дарко Дюмич як Капетан Кука. За шветло були задлужени Воїслав Михайлович и Желько Попович, за музику Саша Ґрунчич, а суфлерка була Ксения Палатинус. Тема представи блїзка нєшкайшим дзецом – преплєтанє стварносци у хторей доминую компютери зоз нєстварним шветом сказкох хтори им познати, бо зоз сказками рошнє кажде дзецко. Режисерка за представу пририхтала и сценоґрафию и костими. Гоч скоро нїхто од малих ґлумцох нє зна приповедац по руски, алє тот язик лєм розумя даєдни вецей, даєдни лєм дакус, свойо улоги у те атралней представи похопели озбильно, та ше потрудзели научиц правилно вигваряц и одлично одґлумиц. М. А.

2

СКРИТИ ИНДИЯНЦИ ХИВАРОСИ Вельки поверхносци

густих лєсох коло побрежйох рики Амазон у Южней Америки викерчени и претворени до обрабяцей жеми, та велї животиньски файти скоро витаманєни, а у нєпреходних джунґлох єст и вше менєй индиянски племена. Єдно таке изоловане племе то Индиянци Хивароси хтори ше и нєшка скриваю од людзох. Там нєт скоро нїяки шлїди цивилизациї. Хивароси жию барз примитивно, так як жили и праисторийски племена. Єдза тото цо найду у природи. Ловя зоз луком и стрелу замочену |до опасного рошлїнского отрову. Облєчиво скоро анї нє ноша. Огень розкладаю чухаюци єден до другого фалати древа. Колїби правя зоз конарох и лїсца, вше на другим месце дзе одблукаю глєдаюци єдзенє.

ЖИВОТИНЇ И ЖВЕРАТКО Хто видзел свойого лєбо дачийого домашнього любимца як

стої опрез жвератка? Агейце же було цикаве припатрац ше як ше животинька справує. А чи сце знали же скоро шицки животинї, кед себе видза у жвератку, веря же опрез нїх нєприятель? Даєдни ше нагнїваю, та ше набиваю до жвератка, брешу, пища, квича, рича... даєдни ше лєм чудую и мирую... У Нємецкей фаховци експериментовали зоз маймунами, а резултати було вшелїяки. Єден ґибон ше так злєкол же спаднул до депресиї, та пейц днї анї нє попатрел на єдзенє. Павияни „прелїґли” перши хвильки страху, а вец ше пробовали зблїжиц зоз слику у жвератку, так як то робя у природи, у своїм чупоре. Приблїжовали ше ґу блїщацому склу, указовали хрибет, цморкали... Експерименти указали же шимпанза найинтелиґентнєйша животиня и бул му потребни лєм єден дзень же би у жвератку препознал себе. Оранґутани ше препознали о три, а ґорили о пейц днї.

23

За

майске число до Редакциї сцигли 109 роботи од вредних школярох-сотруднїкох.

Дюрдьов: Андреа Раґай, Василиє Мудри, Лука Кашовски (овода); Ксения Вереш, Кристина Дюранїн, Марина Барна, Ясмина Мудри, Мижо Хромиш (I); Иван Скубан, Лука Кухар, Иван Хромиш, Александар Чапко (II); Мария Горняк, Ясмина Будински, Златка Канюх (III); Марина Михальовски, Єлена Мудри, Иван Кухар, Владимир Горняк (IV); Валентина Михняк, Валентина Салаґ, Олеся Хромиш, Лидия Чапко, Мирослав Канюх (V); Мария Барна, Лидия Гарди, Тамара Чордаш (VI). Вєдно 39 роботи. Коцур: Сара Ґайдош, Иґор Чордаш, Вид Неделькович, Алекса Дорокхази (I); Николета Чордаш, Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Ребека Гарди, Марян Шанта, Михаел Скубан, Иван Кучмаш,

РЕЗУЛТАТИ НАГРАДНОГО

КОНКУРСА

ЯКУ „ЗАГРАДКУ” БИ Я ПРАВЕЛ-А На Наградни конкурс сцигли вельо писемка од школярох хтори „Заградку” купую, поряднє читаю и роздумую цо би пременєли же би тот часопис бул ище красши и веселши. Найвецей идеї послали школяре зоз Коцура, а окреме були инспировани школяре руского оддзелєня трецей класи, бо свойо предкладаня поскладали до стищкох и послали до Редакциї цалу писньочку. Їх оддзелєнє заслужело специялну награду. Красшу од тей „Заградки”направели би и школяре зоз Дюрдьова. Наградни вилєт до Нового Саду и нащиву Редакциї „Заградки” достали: Катарина Кулич (III), Дария Чордаш (IV) и Анастасия Чордаш (VI) зоз Коцура Олеся Хромиш (V) и Мария Барна (VI) зоз Дюрдьова

Даєдни

Давид Гарди, Давид Неделькович (III). Вєдно 38. Руски Керестур: Оле ся Папуґа, София Семан, Мелиса Бучко, Аня Штранґар, Емина Симич, Адрияна Фейди, Матео Чордаш, Дамян Рац, Тадей Бодянец, Микола Еделински, Павле Новта и 2 роботи нєподписани (III): Лореана Тома, Ана Арва, Тони Пашо, Матей Катрина, Александар Киш (IV). Вєдно 32 роботи.

Нагр

адне

питанє!

У тим чишлє „Заградки” нє будзе нове наградне питанє, бо ше школски рок закончи уж у половки юния, та нє сцигнєце попосилац свойо точни одвити. Награди у маю достали: Давид Чордаш, I, Руски Керестур Ребека Гарди, III, Коцур Борис Хромиш, IV, Дюрдьов

ЯКУ „ЗАГРАДКУ” БИ Я ПРАВЕЛА Наградзени роботи „Заградка” ше ми пачи, алє бим любела дацо и пременїц. На насловни бок бим положела лєм школярски малюнки. На други бок бим дала интересантносци о животиньох и рошлїнох, а на треци дацо о писательох, науковцох, уметнїкох... Штварти бок бим виполнєла зоз приповедками, баснами и писнями за дзеци, а даскельо шлїдуюци боки би були лєм за школярски литературни и подобово роботи. Любела бим у часопису читац о успишних парнякох зоз других местох, и дакус вецей о народних обичайох. Олеся Хромиш, V, Дюрдьов Кед би я ушорйовала „Заградку”, давала бим вецей задатки за ришованє, вецей интересантносци зоз швета и кратки стрип. Обявйовала бим рецепти за колачи яки би могли и дзеци пририхтац. У каждим чишлє би бул и наградни конкурс. Дараз би бул конкурс за найкрасшпе дзивче и найкрасшого хлапца у класи лєбо у цалей школи. Дзеци би посилали свойо фотоґрафиї и шицки би куповали „Заградку”. Катарина Кулич, III, Коцур

(НЄ)КАЛЇЧЕНЄ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА

погришно научени слова нїяк нє можеце виправиц, як кед би вам родичи лєбо наставнїци мацеринского язика бранєли бешедовац цо чистейше по руски. Даєдни виреченя уж були у тей рубрики, алє их повториме, та озда дакому помогню виправиц гришки.

У составу пише: Нєшка вонка двацец степени. Барз сом ше уморела. За родєндан сом достал вельо поклони. Мушиме да наставиме.

22

Треба написац: Нєшка вонка двацец ступнї. Барз сом вистала. За родзени дзень сом достал вельо дарунки. Мушиме предлужиц.

Zdravo zagradkare!

Н

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

ачинаме и остатнї, дзешати мешац у тим школским року. Пририхтаме ище єдно число, як ви пишеце, найкрасшого и наймилшого часописа, та скоком на длуги одпочивок. Юнийске число „Заградки” будзе мац дакус вецей боки, а часу будзе мало, та барз рахуєм на вашу помоц. Понаписуйце читачом о своїх успишних товаришох, о наградох, дипломох и медальох, а пошлїце и фотоґрафиї зоз активносцох у ваших школох. Конкурс „Яку Заградку би я правел-а” бул успишни. До Редакциї сцигли вельо предкладаня, вельо идеї и вельо одлични оцени тому часопису, та верим же од идуцей єшенї будзе ище красши, прицагуюцши. Чийо идеї найинтересантнєйши, найдзеце на 22. боку, а кеди наградзени школяре нащивя Редакцию у Новим Садзе, догвариме ше зоз вашима учительками и наставнїцами. Поздравя вас ваша редакторка. МИХАЙЛО КОВАЧ

МАЙ У ЛЄШЕ У лєше тераз правдиви рай,

Бо и там зашол пахняци май. Тащки шпиваю, жабки танцую, Медведз и когут аж ше чудую. Лїшка заячка на танєц вжала, Та з нїм круцела и нарабяла... Як им нє швечи, бо су нє пара, Вон ище млади, а вона стара. Далєй там їжик вивирку вита, Герчок шкорванчка на танєц пита. Сваха ласичка робела жарти, Же ма бочкорки Ухач подарти.

NA NASLOVNIM BOKU Дзеци зоз Руского Керестура, Коцура и Дюрдьова на Трецим стретнуцу руских оводох у Дюрдьове (Фото: М. Римар)

Та тераз Ухач лєм подудрує Барз ше нагнївал та нє танцує. Лєм „дохтор” хроми вше у роботи, Хорих ма вельо та ма клопоти. Ище нє скончел, други волаю, Верице же му и спац нє даю. Так то, видзице, так то у гаю, Весело, крашнє в мешацу маю.

3

G

ЙОВАН АЛЕКСИЧ

U

К

ШВЕТО БАНАНОХ

ед „Караван приятельства” сцигол на гранїцу Кениї и Танзаниї, у далєкосци ше указал верх Килиманджара. Ляднїцка шапка ше билєє високо над хмарами хтори прекриваю єй схили. Коло осем годзин дзвигла ше ранша молга. Указало ше лєсовите подножє. Превидни воздух спреведа. Поведол бим же ше гора находзи такой ту, лєм цо ю нє долапим, гоч є оддалєна стотки километери. За пребиванє през дзивину будзе нам потребне цале дополаднє. Коло поладня гора ше нам страцела зоз видогляду. Драга габаста. Брещки ше випли и скрили Килиманджаро. Думал сом же до змерку сцигнєм ґу тей велькей гори, алє ми надїя знїкла. Ноц ме застала на бананових польох. Сцигол сом до жеми народу Чаґа, хтори себе наволую синове Килиманджара. Зобудзело ме докричованє людзох, квичанє, шпиванє... Пущел сом ше там одкаль приходзел галайк. Сцигол сом до штред валала ґу копастим колїбом, як велїким шубаром. Селянє влєкли громади бананох. Були весели, як на швето. И мнє обняло шветочне розположенє. Длуго людзе чекали оберачку жовтого злата – бананох, требало то преславиц! Шпацираюци ше по валалє, вошол сом до широкого двора у хторим стал вельки гордов. Над нїм кружели рої винових мушкох. У гордове варло. Кед сом ше приблїжел, вдерел ми до носа квашни запах, таки як у нас кед кишнє поджамене грозно. На гордове, вельким як колїба, стал опарти нашмеяни леґинь. По драбинки сом ше випендрал ґу верху гордовиска. У нїм бул чловек змазґрани од бананох, хтори джамел з ногами узрети плоди. Кед ме збачел, скричал: Ухуру! – Шлєбода! Тей єшенї то було наймилше слово у восточней Африки. Прекляти Анґлийци ше рихтали пойсц там одкаль пришли ту пред пол вика. Чловек у гордове набрал до велькей варехи мутного бананового соку и дал ми покоштовац. Нє сцел сом го увредзиц, та сом лїґнул даскельо раз и скричал сом: Харамбе Танґанїка! – Най жиє Танґанїка!

Так сом з домашнїма преславел швето бананох и рушел сом ше з валалу. Аж при остатнєй колїби ми пришло на розум же сом ше нє питал кадзи драга до Танзаниї. Озвал сом ше ґу преходнїкови: Сефари Танґанїка? Зачудовано попатрел на мнє, вдерел з пету до жеми, та одвитовал: Танґанїка! Значи, сцигол сом на цинь Килиманджара. Звикнути же зоз єдней до другей жеми уходзим застановююци ше на погранїчних станїцох, чудовал сом ше же зоз Кениї до Танзаниї уходзим як зоз єдней сушедовей загради до другей. Очиглядно же странцом нє пада на розум отлукац ше и глєдац гранїчни преходи, а домашнїм цалком шицко єдно у хторей держави жию. Жем им безгранїчна, як нєбо над ню. На ґеоґрафскей мапи Танзаниї нашол сом чарни круг – Манаґа, месточко зоз хторого водзи дражка ґу верху Килиманджара. У Манаґи сом цали вечар препровадзел у найстаршого живого пендрача на Килиманджаро. Початком двацетого вика, кед Нємци будовали горяцки хижи на три, штири и на пейц тисячи метери високо, вон надпатрал горякох. Тераз ма дзеведзешат роки, алє памета шицко як кед би було вчера. Рано, на виходзе зоз Манаґи, звишок стварох сом охабел у мисионерскей станїци. Нєсподзивал сом ше же у служби ширеня християнскей доброти виключно дзивки. Нє знал сом же ше єден мисионерски шор дзивкох усудзує правоциц ше зоз вельобожством народу Чаґа, алє кед Мац Тереза поколїмбала множество богох у Индиї, чом би тото нє могли дзивки Богородици у Африки? Од месточка Манаґа по першу горяцку хижку на висини 3 000 метери мож пойсц на авту за двацец минути, кельо потамаль єст километери. Слунко зубате, як кед би нє було над Африку. Нїзки хмари скоро мож дотхнуц з руку. Млади чувар горяцкей хижи, Даниел, барз ше нам зрадовал, бо є найчастейше сам. Робота му отримовац огень, додаваюци щипанїци манґо-древа...

У ЗУБАРА – Будзем мушиц вицагнуц тот зуб. Барз є прахняви – гвари зубар Сенки.

– Кед так, вицагнїце го – мирно гвари Сенка.

– Нє боїш ше? – чудує ше зубар.

– Нє, нє боїм ше – одвитує дзивче.

– А чом вец кладзеш тельо вати до ухох? – ище баржей ше чудує зубар.

– Цаганє зуба можем церпиц, алє свойо вищанє нє, прето мушим добре позатикац уха – толкує Сенка зубарови.

НОВА БИЦИҐЛА

– Задовольни ши з нову бициґлу? – пита ше сушед Яникови.

– Ище нє знам, бо сом ю нє сцигол випитац – одвитує Яни.

– Як ши нє сцигол кед ю маш уж скоро два мешаци – нє ясне сушедови.

– Так же раз я у шпиталю, а раз бициґла у майстра – толкує му Яни.

ПРЕ ЄДИНКУ Мац запрепасцена патри як єй син уходзи до хижи през облак.

– Забога, сину, чом уходзиш нука през облак?

– Забула ши же ми оцец гварел же кед достанєм слабу оцену, най нє прекрачуєм хижни праг?

– толкує хлапец.

ЛАВИРИНТ

РЕБУСИ

Виривок зоз кнїжки „Поме до Африки”

Avtor: Silvester D. Maka>

Ф И Ґ У Р И

Найдз зоз хторима числами означени два єднаки фиґури на тей цифрованей слики.

4

R MO

Аладин нашол стару лампу и жадаюци з нєй зняц прах и паучину, почухал ю. Теди зоз лампи вишол стари дух хтори бул у глїбоким сну. Злєкнути Аладин запрепасцено попатрел на духа и розплакал ше. Прейдз по лавиринту и найдз драгу до старого духа, же би ше знова могол врациц до лампи.

21

ЯНКО РАЦ ОФАРБ РИСУНОК

СКРИВАЦИ ВИРЕЧЕНЯ У каждим зоз тих виреченьох криє ше по єдно „манде” домашнїх животиньох. Попробуй их найсц.

1. Ира ма чат котри достала од нини.

2. Та, яка виза, я чекам мацер, а вона роби у канцелариї за визи.

3. Сушедов пес Тапши чоколадку хвацел и сцекол.

4. Ясна кед лєга, червеного медведзика кладзе под заглавок.

5. Шицки гибайце, лєм Борис най останє почекац дїда.

6. Велька капра ше залїпела на Алексову павучайку.

Офарб рисунок по означених числох и фарбох: 1 жовта 4 кафова 2 била 5 каменкова 3 желєна 6 цма белава

Д

БОЛЯЦИ ЗУБ

юри скинчи и уж даскельо днї верестує по обисцу. Зоз шицкима є завадзени и кед ше дахто ґу ньому озве, роздре ше на ньго нарату як кед ше кандурови станє на хвост. А ма и прецо. Уж даскельо днї шорово нє є, а исто тельо ноци и нє шпи. Лїви бок на твари му затил, та тераз випатра яґда на тим месце у устох трима маджунову шлївку.

– Дюри, дзецко мойо – модлї го мац зоз поскладанима руками – пребога це модлїм, идз до дохтора най ци витаргнє тот боляци зуб.

– Га гей, идз – потримує и оцец тото предкладанє.

– Дохтор ци да инекцию, та анї нє обачиш кеди зуб вилєци.

– Нє бой ше, брацику, я це одведзем – понукла ше його младша шестричка Геленка. Нє помагали нїяки молби, нїяки нагваряня, нїяки красни и облєсни слова, та аж анї гроженя. Зуб и далєй роби свойо. Болї. Нєпреповедзено болї. Стрика, варта живе месо, думаш же ци уж блїзко кончина. И хто би лєм подумал же єден обични зуб може так загорчиц живот. И нє лєм то. Пре ньго ши завадзени зоз мацеру, зоз оцом, зоз цалу фамелию, блїзшу и дальшу родзину, товаришами, зоз цалим шветом. Кед би то бул наисце голєм даяки прави зуб, як, наприклад, дуб у лєше зоз розконаренима жилами, а вон, цо? Подгнїти и кива ше як стари слупок у жеми.

Уж даскельо днї го Дюри зоз язиком розкивує так як цо дїдо гинто розкивовал у загради стару шлївку кед ю сцел вицагнуц, алє анї тото нє помогло. Пробовал зоз пальцами, алє ище горше. Пришло му на розум же ше древа зоз жеми вицагує зоз паньвашами. А и зуб цошка таке як древо. Правда, нє таки є високи и нє ма конари, алє ма корень и стебло. Место паньваша покрадзме вжал цверну и завар ше до хижи. У тим чаше до нїх пришла Геленкова товаришка Ганча.

– Геленко, сцем ци ше похвалїц же мам єден зуб менєй, пать!

– Га, прецо ши го дала вицагнуц? Болєл це? – опитала ше зачудована Геленка.

– Вчера ме дакус побольовал, та сом пошла до зубара. Гварел же го муши витаргнуц. Нїч ме нє болєло...

– Нє болєло... – претаргла ю Геленка. – Гибай, та такой повеме Дюрикови. Бегали од хижи до хижи и кед у єдней нагло отворели дзвери, чул ше лєм боляци йойк. Дюри зоз слизами у очох покорнє шедзел на стред хижи, а зуб завязани зоз цверну понїзно вишел на клянки.

ПОВЯЖ ЧИСЛА

ПИРАМИДА

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ Горизонтално: 1. Друга буква азбуки; 2. Перши и треци вокал; 3. Ричка коло Нового Орахова; 4. Швидка, вертка животиня (здабе на вивирку); 5. Маймун у руских народних приповедкох; 6. Индустрийна рошлїна зоз хторей ше прави цукер; 7. Игла за штриканє и гекланє. У перших квадрацикох вертикално: Сримски валал у хторим ше у юнию того року отрима 20. Стретнуце руских школох.

20

Законч рисунок повязуюци шором точки починаюци од числа 1 по число 29, та гуска будзе цала и весела.

СУПЕР ЦИҐОНЇ

Яки мам циґонї...

Челїк чисти! Ту нє иду ґомбовци анї хлїсти.

Громада риби, праскам од щесца! Анї до коча ше нє змесца.

Я ю померал, так, од ока: Дзешец метери була длугока!

Кед мойо циґонї над воду танцую, риби за нїма з води вискакую.

– Яй, ниа, пать! Блинкер аж пука; То муши буц огромна чука.

Випатра вам же ше хвалїм, алє шицко вельке в моїм оку малим.

5

ЧИТАНЄ ЗА ШИЦКИ ЧАСИ

ИРИНА ГАРДИ-КОВАЧЕВИЧ

GERL<^KA – Nw boj {e, malx~ka, vizdravi{, – {epnul wj.

Bulo pred ve~arom i le}inq {e pozberal visc.

Ptica mirovala u svowj kl<tki. Von prerucel ma<cu od v~era na nx, poga{el {vetla i vi{ol na ul<cu. U varo{u {e na{ol z dru`tvom i znova zadnogo rana dodny do oblaka malogo kvartely bul na zbuvanw z togo dny. Lwm ked {e na nqgo na per{im poverhu, nwvelqkogo varo{a u o{mihla wdna jomu najsimpati~nwja dzivka z rovn<ni, vderela {e bila pti~ka – gerl<~ka. Spadru`tva, nw po`adal x odprovadzic domu. Po`adla zamra~ena na parkanq pod oblakom. Le}inq, co dal pojsc }u svojomu domu – sam. prave stanul i rihtal {e otvoric oblak, ta kus Ptica mirovala dok {e rihtal za spanw i von pred n<m pove`bac, `e bi bul {vi`{i i rozbudzex nw odkrival. Rano, skorej roboti znova otvorel ni za novi robotni dzenq, zognul {e i podzvignul oblak, odkril kl<tku i vinws pticu na ra}astov x. Vona lw`ala na jogo {irokej dlan<, wj ceple oblaka. Vidzelo {e mu `e {e u wj o~oh opatra bez`ivotne celo bulo mirne. nwbo i `e {e do <h `renkoh z radoscu ~iry ran{e Z palqcom le}inq obracel wj glavku }u sebe. slunko. Dok {e britvel u kupatilu u~ul gurkot.

Oba~el `e wj rozkirvaveni verh na glavi, ta – Moy gerl<~ka – podumal poce{eni. Ked odn<`no dothnul toto mesto dze krev zl<pela mohothodzel mal ~uvstvo `e w vecej nw sam u tim obikave pirw. Ptica {e stresla i von pohopel `e w scu, `e ma kogo{ik hto budze ~ekac na jogo vrai|e `iva. Unwsol x do hi`i, na{ol svox ma<cu canw. Nagnul {e nad kl<tku yk za pozdrav i pood v~era prerucenu prej} kascely, ta do nwj okru{eptal: cel pirjove bidlo. Ostoro`no x, taku zakrucenu – Dovidzeny moy krasavico! spu|el do praznej {katuli od cipeloh.

Ptica umilno zagurkotala i pre tot glas, Vec vi{ol vonka i poponaglyl na robotu. Na o{mih mu dlugo trepecel na tvari, a` i ked {e roboti calkom zabul na ran{u pod<x, alw ked {e zami{al do gu`vi prehodzacih na ul<ci. vracal i prehodzel kolo ri`nih predavalqnqoh, Z roboti nw za{ol z pajta{ami na pivo, alw zdogadnul {e. Za{ol do tej dze {e predava ptipri{ol domu, rozdumuxci o poludzenku kotri ci i co za n<h potrebne i domu {e vracel zoz sam sebe porihta z togo co nakupel u predavalqn<. wdnostavnu kl<tku u kotrej bul mali valovok za U` ked obracal z klx~om u nosovih dzirkoh povodu, sudzina za zarno i malx~ka kol<mba~ka. ~uvstvoval zapah wdla.

Ked rozkrucel ma<cu, pti– Od su{eda pahnw poca dzvigla glavu i poludzenok. Dobre <m, a moj d`murkala na nqgo z dovi{porget i|e `imni – podurijom. Von x n<`no spumal pokus zavidl<vo. |el na dno kl<tki. Ptica Alw, zapah prihodzel z poprobovala zatrepecic z jogo kuhn<. Na {porgece {erkridelkami, nw mogla stapenka z wdlom bula i|e cepla. nuc. I|e bula barz slaba, Mu{i buc `e mac alw vidno bulo `e u nwj nwnayvena pri{la z valalu wst dzeki za `ivotom. Ledaco pokon~ic i obradovala }inq do malx~kej sudzini me – podumal le}inq ta z polo`el zarna z me|ka kopodzekovnoscu powdol sma~tri kupel u predavalqn<, ne wdlo. Vo{ol do hi`i, poulyl kus vodi do valovka i opatral poskladani stvari po{ol i sam wsc. kotri rano ohabel porozruKed {e vracel do hi`i cani i zadovolqno odkril ptica {edzela na kol<mkl<tku z pticu htora yk ked ba~ki. Le}inq otvorel bi o`ila i podrobkala z dzverka kl<tki i z wdnim no`kami. palqcom wj dothnul po– Dobri dzenq, mila moy kal<~enu glavku. Yk ked bi }azdinqo – ozval {e }u nwj i x zabolwlo, alw rozumela nagnul yk ked bi wj posilal tot dotik, vona vikrivela pocilunok. Ptica znova {ix i oparla bok glavi na umilno zagurkotala. Le}inq jogo palwc. Zakl<pkala z {e nacagnul na poscelq, ta o~mi, popatrela na nqgo i Илустрация Мариї Ковачевич обявена у кнїжки oddrimal, alw mac {e nw „Дванац сказки“ Ирини Гарди-Ковачевич vec znova zad`murela. zyvela.

W

6

З

КОШАРКА МЛАДИ СПОРТ

а кошарку ше часто гутори же є „медзинародни спорт”, бо ше бави у каждей цивилизованей жеми на швеце. Нє розвивала ше поступнє як даєдни други спорти, алє ю 1891. року видумал Джемс Нейсмит. Вон сцел найсц даяки спорт хтори прицагнє студентох физичного воспитаня у Спринґфилдскей фаховей школи у Масачусетсу. Нейсмит бул Канадян, та комбиновал бависко канадских Индиянцох „лакрос” и анґлийски „ногомет” и так достал нови спорт яки му бул потребни. Место палїци, як у „лакросу” лєбо копаня до лабди як у ногомету, Нейсмит видумал спорт у хторим бавяче додаваю лабду єден другому лєбо єден бавяч биє з лабду до жеми и трудзи ше руциц ю до кошарки, бо на початку, кед спорт бул видумани, на „ґолу” стала лєм древена кошарка.

Перше америцке першенство у кошарки отримане 1891 року. а перше медзидержавне змаганє у Европи 1919. року медзи екипами Французкей и Италиї. У нашей жеми ше кошарка зявела аж 1923. року.

ЙОД ЗЛЄПШУЄ ИНТЕЛИҐЕНЦИЮ

З ДЗЕЦИНСКЕЙ КУХНЇ

Стораз зме чули же мушиме пиц млєко же бизме мали красни зуби, здрави косци, же бизме швидше и лєпше росли, алє ридко хто спомина же млєко єдно зоз барз важних жридлох йоду у костираню. Йод нєобходни за розвой мозґу, за паметанє и концентрацию, насампредз при дзецох. Кравске млєко барз заступене у костираню дзецох, а количество йоду у млєку пременлїве и завиши од рочней часци. „Жимске” млєко ма вецей йоду як „лєтнє”, цо ше одражує и на концентрацию йоду у креви дзецох. Виглєдованя у Австралиї и Ирскей указали же „жимски” дзеци маю векши коефициєнт интелиґенциї як „лєтнї”. Найновши шпански виглєдованя потвердзели же кед дзеци у поживи нє маю йодировану соль и кед кажди дзень нє попию голєм єдну шольку млєка, буду мац менши коефициєнт интелиґенциї.

Потребне: 25 деки млєти кекси 25 деки мелкого цукру 25 деки чоколади 25 деки марґарину 10 деки желе бомбони 10 деки млєти орехи 25 деки сухого грозна 1 деца млєка 2 вайца Шицко добре розмишац, та шулькац кульки. По смаку их можеце оваляц у кокосу лєбо млєтих орехох.

СЛАДКИ КУЛЬКИ

ЗДРАВИ СОН – ЗДРАВЕ ДЗЕЦКО Здрави сон барз важни за нормални рост и психични и физични розвой дзецка. Сиґурно сце чули тоту синтаґму: „У сну дзецко рошнє”. Хто ше нє вишпи, гнїва ше на посцель, на заглавок, и на шицких коло себе, а школяре найбаржей на школу и на домашнї задатки. Нєспанє неґативно уплївує на концентрацию. Вистатим чежко провадзиц наставу у школи, чежше им дома учиц, аґресивни су и нє у дзеки. Нєвиспани дзеци лєгчейше „заробя” ґрипу, натху и други инфективни хороти, бо маю слабши имунитет. Кед вас родичи вечар гандрую же длуго шедзице опрез екрана, та вас гоня спац, нє гнївайце ше на нїх. Знаю вони кельо сна потребне дзецом, а треба же би и ви знали. Беби до двох мешацох живота шпя 16-18 годзини дньово, а тоти од двох мешацох до першого рока 14-15 годзини. Трирочним дзецом треба спац 12-14 годзини, а од три до шейсц рочним 11-12 годзини. Дзецом од шейсц до дванац рокох живота потребни 10 до 11 годзини сна, а дванац до осемнац рочним школяром 8,5 до 9 годзини. Старши – хто кельо сцигнє.

19

Visti zoz {koloh... ВЕЛЬКОНОЦНИ КОНЦЕРТИ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

З нагоди Велькей ноци вредни аматере дзецинских секцийох Дома култури у Руским Керестуре отримали концерт на хторим указали часц того цо понаучовали зоз руководителями секцийох. Була то нащивительом найкрасша винчованка за швето.

Йована Ноґавица, и Кристина Катона и Александра Русковски. Вельки народни оркестер у хторим єст вельо малих школярох, на концерту одграл Венчик руских шпиванкох. Конферансу водзели Терезка Будински и Себастиян Надь. М. Р.

У ДЮРДЬОВЕ

Традицийни,

двацети по шоре, Рочни концерт аматерох КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове отримани на перши дзень Велькей ноци. На нїм участвовали члени шицких секцийох Дружтва, од найменших, дзецох предшколского возросту, по найстарших – ветеранох. Танцовац озда любя шицки дзеци, цо потвердзела и числена фолклорна секция чийо члени подзелєни до даскелїх ґрупох по возростох. Наймладши ше представели

Члени штирох фолклорних секцийох патрачох розвешелєли зоз новима танцами, а талантовани рецитаторе Тимеа Будински, Минеа Югас, Микола Еделински и Матей Шепински зоз красним вигваряньом стихох потвердзели свойо високи пласмани на змаганьох. Одлични були и шпиваче. Як солисти ше представели Марина Роман и Леонтина Штефанко, а у дуетох шпивали Кристина Гайдук и Михаела Еделински, Саня Чапко и

У ШКОЛИ У ПРИРОДИ Школяре штвартих класох зоз нашей школи перши тидзень у

априлу препровадзели у Школи у природи на Ґучеву. Були зме змесцени у готелу Видиковац. Коло нього єст спортски терени и красни парк за дзеци. Шпацирали зме ше по лєсох на Ґучеву, а мали зме и вилєти. Єден дзень зме були у Лозници, дзе зме видзели гидроелектрарню Мали Зворник. Путовали зме коло рики Дрини и припатрали зме ше на єй красну желєну воду. Були зме и у єдней пещери, потим у манастиру Троноши и у Банї Ковилячи. Нащивели зме и валал Тршич дзе ше народзел Вук Караджич. У його родней хижи зме видзели вельо ствари хтори вон хасновал. У готелу зме кажди вечар мали нєсподзиваня. Дружели зме ше и вельо зме научели. Тоту Школу у природи будзем длуго паметац. Любел бим знова там пойсц. Александар Киш, IV, Руски Керестур

18

зоз танцом „Ишло дзивче по воду”, а танєчнїки зоз штреднєй ґрупи пририхтали „Косидбу”. Зоз моцнима алпаузами бул наградзени и „Козачок”, а танцовали го члени пририхтуюцей фолклорней ґрупи. Рецитаторки Валентина Салаґ, Милица Мигальовски и Валентина Михняк и на тогорочних змаганьох були барз успишни, а у їх рецитованю уживала и домашня публика на вельконоцним концерту. Богата була и музична часц цаловечаршей програми, а радосни учашнїки и публика предлужели вешелєнє и после концерта.

С. Б.

Ve~ar {e mu nw scelo isc n<}dze, ta lwgnul skorej do poscel<, v`al kn<`ku do rukoh co stala pri poscel<. Skazki.

– Yk {e voni tu na{li?! – za~udoval {e alw po~al ih ~itac. ^uvstvoval {e yk dakedi, za|iceni zoz ~uvstvom sitosci doma{nqogo wdla i skazkoh co go zdogadovali na dzecinqstvo i roditelqski dom. Nw oba~el kedi zaspal i u snu ~ul gurkot gerl<~ki. O{mihoval {e.

Xtredzenq, pripovedka {e ponovela. Na {porgece sma~ne doma{nw wdlo, u obiscu {or, a` i u vazni kvece, na{iti firon}o~ki, nakladzeni priwmni zaglavki na kotri {e mo` podoprec ked {edzi{. A ked odhodzel i ked prihodzel – umilni gurkot go viprovadzal i do~ekal.

– Ptico-krasavico, hto mi to hodzi do obisca – pital {e gerl<~ki kotra na nqgo d`murkala i primahovala z glavku na ka`de vigvarene slovo yk ked bi rozumela.

– Sam som po~al be{edovac zoz sobu – targnul {e le}inq.

Alw pticu vecej an< vnoci nw zakrival. Dok spal ~uvstvoval `e hto{ka i|e z n<m u jogo samotnej hi`i ta mu son bul mirnwj{i i lwp{e odpo~ival.

Ked {e i treci dzenq {icko ponovelo, le}inq odlu~el domerkovac: obracel z klx~om `e idze na robotu, potim yk {e pozdravel zoz svox Gerl<~ku, alw ked pre{la wdna godzina von {e naraz vracel.

Na stred hi`i, zlwknuta, yk vlapena u kradzi, stala prekrasna dzivka z rendu u rukoh – prave scerala prah.

– Hto ti i co robi{ u mo<m obiscu, yk {i vo{la? – pital {e wj le}inq.

– Y, y, tvoy pti~ka-gerl<~ka! – ozvala {e dzivka z glasom gurkotacim i sladkim od n<`nosci. – Vderela som {e do tvojogo oblaka bo za mnu tej noci dlugo oganyl le}inq-{arkanq kotri me ukradnul od mojogo oca, zavar do visokej turn< na svo<m zamku, a mnw od `a`di za {lwbodu narosli kridla i y vilwcela. Calu noc som od nqogo scekala, a ked {vitlo y {e vecej nw mogla vracic do skazki zoz htorej som, ta som prestra{ena lwtala pokly som nw ubegla do tvojogo oblaka. Teraz som {e vecej n<}da nw godna vracic do {veta skazkoh, dze som princeza bo som kralqova dzivka, za sedem gorami i sedem morymi. Mo`em ostac gerl<~ka, abo mo`em u tim, tvo<m {vece, u tej wdinej hi`i u kotrej som vo{la do tvojogo {veta, postac tvoy `ena. Lwm, `e bim ostala tvoy `ena mu{i{ me zaslu`ic.

Popa~ela {e le}inqovi dzivka ta pova`no visluhal usloviy dzivki-gerl<~ki.

– Mu{i{ nau~ic tkac pirw kotre budzem oblwkac prez dzenq bo mi toto u` opaduw, a ked nw dostanwm nove, z ~asom mi {icko poopaduw ta od `imi umrem – gvarela vona.

Scerpezl<vo, yk najlwp{i zlatare co pravy prikraski zoz dragocinoscoh, le}inq z poodpadovanih gerl<~kovih pirjoh, z cenku iglu do kotrej bula udzata najfin{a gadvabna n<tka zdzival novi pire~ka i l<pkal na kridla, na celo svowj gerl<~ki nakadzi wj dawdno pire~ko vipadlo.

– Mu{i{ nau~ic i mox be{edu – gvarela ptica. Le}inq dnymi sluhal gurkot, proboval otverac usta i vipu|ovac glas co bi zdabal na pticov. U jogo grubim garlw tot glas {e kotulyl, alw n<yk nw postaval umilni yk wj. A` ked {e napil z vodi z kotrej gerl<~ka pila, u jogo garlw {e po~ali obracac glasovo struni i von zagurkotal.

Veselo skakala ptica po kl<tki i gombala {e na gombalki: –Mu{i{ {e nau~ic zmen{ac tak `e bi{ mogol vojsc do kl<tki i vwdno {e zomnu gombac, – gvarela mu ptica.

– Yk {e y taki velqki ucagnwm do tvowj kl<tki – pital {e le}inq. Von znal za vel< ve`bi z kotrima hlapci postavali vek{i, grub{i, z kotrima {e a` zmagali u moci i krasi svo<h muskuloh, alw za ve`bi za zmen{ovanw n<}da nw ~ul.

– Ked `ada{ postac z daskim wdnaki, ked sce{ pohopic yk {e von ~uvstvuw, mu{i{ {e postavic do jogo polo`eny, zvesc {e na jogo dimenzix. Velqkosc `adany {e nw mera po centimeteroh ~i kilogramoh, alw po bl<zkosci z tim pre kogo sce{ `e bi ci {e toto `adanw vitvorelo. Ked `ada{ postac moy para, mu{ime postac wdnaki, – tolkovala ptica.

Dlugo le}inqovi nw bulo ysne yk dojdze do togo `adany i vipatralo mu nwmo`l<ve, takomu virosnutomu i zagrubnutomu vojsc do malej kl<tki.

Proboval odkric tajnu zmen{ovany na pticovu velqkosc, rozdumoval. Zadumani kusal zarenka z kotrih daval i ptici htora u` vecej nw bula u kl<tki, alw na jogo plwcu. Kus-pokus, vidzelo {e mu `e odkriva tajnu: Ked z daskim sce{ `ic, w{ toto co von w, piw{ toto co von piw mu{i{ i be{edovac z jogo be{edu. Lwm tak, zrovnani u {ickim, budzece rozuml<vi wdno drugomu. I naraz mu vecej nw bulo ~e`ko vojsc do kl<tki, i vecej mu nw bulo ~udne `e {e na gombalki u kl<tki kol<sal zoz gerl<~ku.

Bo von vidzel toto co jogo {erco vidzelo: gojsa {e zoz svox prekrasnu dzivku, kotra go u dome do~ekuw i viprovadza z gurkotom, kotra mu pora<, vari, i dzviga {e na gombalki z n<m do nwba.

A lxdze ~asto vidzeli yk z le}inqovogo oblaka vilwtuw para gerl<~koh i kru`i po nwbe, veselo, pravi osmi~ki, krugi... Vec wdna drugu nadlwtuw ta, z~ekuxci {e na oblaku, ulwtux vwdno do hi`i.

Ked ve~ar, u o{vicenim oblaku vidno bulo mladu zalxbenu paru yk co{ka sebe doverl<vo gurkota, nwsvidoma {veta zvonka tej hi`i.

7

МИЛЕНА СЕВЕРОВИЧ

П

МОТИЛЬ

о шицких пажицох и дильовох було познате же мотиль бул нєоженєни. Дакеди би го стретла польска ластовка, а дакеди шива польска миша. Обидва го нагваряли най ше оженї и оснує фамелию, та будзе щешлїви. Най ше упатри на нїх. Кому ластовка чвиринка, кому звива гнїздо и кому польска миша рихта жимнїцу? Алє мотиль нє понаглял. И кого вибрац за жену? Ровно роздумовал: тулїпан барз горди, а арвачка пременлїва, нє знаш чи дзень чи ноц. Цо аж думац о марґитки хтора зна и врачац и чишлїц: люби, нє люби. Вона го може и зачаровац... А червена бобка вичножелєна? Могла би го отровиц як кед би була зоз фамелиї Медичи... И так мотиль лєцел з єдного на друге польо, по житох, черякох, баґренох, заградох, и глєдал. Алє, чи му робота була мала? Праве ше му попачел даєден квиток, и одразу подозривосц як чарни орел злєтла на його душу. У тим глєданю одлєцел и до прекрасней Царскей бари при Зренянину. Там нашол ґовлї, чаплї и вельо други птици хторих модлєл най го посовитую. Аж му и жаби крекетачки предкладали же би засновал фамелию. Приповедали му о познатих нащивительох Царскей бари: о принцови Рудолфови Габзбурґскому хтори умар пре любов, и о Францови Фердинандови хторого судьба одведла до Сараєва. Ту забранєне ловенє, а вони пришли як ловаре и видзиш як попреходзели. По нїх тота бара и наволана Царска бара... Алє як вон улови свойо щесце, кед заобиходзело и царох, думал цифровани, ярнї мотиль. Пахал и облєтовал коло ружох, коло лилових лелийох чийо шаблї як вояки чували стражу по заградох. И ДАВИД КЕЦМАН ДАКО теди, єдного слунковитого дня, праве кед надумал же вецей нє будзе глєдац жену, мотиль ше залюбел. До кого, до кого? – питал ше голуб поштар горяци од нєсцерпеня. До червеного пипиня. Кед шицко руши горебздом, Вон квитнє у жице и коло драгох, по кед це вшадзи баксуз провадзи, яркох и вшадзи дзе лєм мож крочиц. Мотиль бул найщешлївши тей яри на здогаднї ше приповедки винчаню. Гваря же млода була у своєй зоз хтору ци мац сни сладзи. найкрасшей сукнї... а у руки мала букет польского квеца. Як було у малКед це чежки смуток сцишнє, женстве и чи вецей нє шмел анї попакед ошмих на твари блядки, хац ясминов квет, тото би вам могол огляднї ше, коло себе повесц лєм винчани кум, мали домашнайдз красни памятки! нї тащок. А тащок, бербляци, дзечнє дочека приповедку...

ПРИПОВЕДАМ О СЕБЕ Нє любим вельо писац о себе. Нє любим анї кед ме дахто хвалї, алє кед ме похвалї, чувствуєм ше барз приємно. Мам вельо добри прикмети, алє мам и нєдостатки. Добри прикмети ми же любим помагац другим, добра сом, послухна и любим пофрантовац з пайташами. Нєдостатки ми же сом твардоглава, самовольна и лєгко одступам од дачого, лєгко ше нагнївам на другого, алє му нє указуєм, гоч ше увредзим прето. Нє любим кед ме огваряю и кед франтую на мой рахунок. Мам вельо плани за будучносц. Сцем вельо посцигнуц, алє нє знам чи сом годна шицко витвориц. Перши план ми же бим закончела туристичну школу, и же бим пошла до даєдного доброго одбойкашского клубу. Други план ми же бим закончела факултет – напрям туризем и же бим робела як наставнїца ґеоґрафиї. Барз жадам бавиц одбойку за репрезентацию. Мам барз вельо интересованя. Любим патриц тинейджерски филми, мюзикли, алє ми на першим месце одбойка. Радосна сом кед дам поен за свою екипу и кед ме тренер похвалї. Знам же дакому випатра же ме нїч нє интересує, а родичи ми гуторя же можем буц успишна у велїх обласцох, лєм кед ше будзем трудзиц. Пробовала сом тренирац вецей дисциплини, алє сом ше нє находзела у нїх и одуставала сом. Кед сом була младша, гваря же сом була любоморна на пайташки. Я нє думам же сом наисце була така. Нє любим кед дахто на мнє любоморни. Теди ше нє чувствуєм приємно. Иншак ше справуєм дома, а иншак у школи. Кед сом дома нєрозположена и нагнївана, кричим и вадзим ше. Кед дакого нє познам, нє комуникативна сом. Любим кед у школи мам задлуженя. Теди ше чувствуєм одвичательно. У будучносци бим любела вельо путовац и упознавац други народи и їх обичаї. Одам ше аж кед найдзем леґиня по дзеки. Перше сцем закончиц факултет и науживац ше у путованьох. Оливера Пап, VIII, Дюрдьов

Darko Prov~i, II, Ruski Kerestur

У НАШИМ ДВОРЕ

КЕД ШИЦКО РУШИ ГОРЕБЗДОМ

8

Преложела М. Р.

Рано сом вишла на двор. Воздух бул швижи. Пахли ружи

и розмария. Попатрела сом на сушедову хижу. Долу є орипана. Любела бим кед би пришли з Нового Саду и омалтеровали ю. Коло нєй наша заградка. Найволїм кед у нєй порозквитани целово и червени ружи. Коло нїх сцем насадзиц били, жовти и кремово арвачки. Векша часц двора нам вибетонована. Я би любела кед би було вецей трави и древа. Вони би влєце, у вельких горучавох правели хладок. На даєден груби конар би ми тато завязал колїмбачку. Там бим любела мац и спущовалку. Под древом бим любела мац древени стол и лавочки. Зоз товаришками бизме ше могли бавиц, а на трави руцац багинди и правиц циґан-карики.

Муши буц даяка шветлосц, заря слунка цо припека, рука мила, осамена, цо лєм тебе тераз чека! Та кед найдзеш таку искру хтора смуток може вирвац, радосц подзель ти зоз другим, та ци длужей будзе тирвац! Прешпивала М. Римар

Nikoleta ^orda{, III, Kocur

Адрияна Фейди, III Руски Керестур

17

ДРАҐУТИН БЕҐ

РАДОСЦ Вчера

сом ше першираз вожел на гайзибану. Кед сом ше випендрал, дакус сом ше бал. Алє, при мнє бул мой брат, та ми одогнал страх. През облак сом ше припатрал на хижи, людзох и на камиони хтори швидко пребеговали. Вец ми хтошка гварел же то нє гайзибан, алє шинобус. Бул сом щешлїви же ше на нїм вожим. Пошвидко ме дочекало ище єдно, вельо векше щесце – ошмих моєй мами у шпиталю. Однєсол сом єй винчованку хтору зме правели на годзини руского язика. Барз ше зрадовала. Однєсол сом єй и швиже, пахняце квеце. Вона ми дала найкрасши дарунок – малу шестричку! Стефан Стоянович, III, Кула

ЯР

Andrej Ruskovski, IV, Kocur

ПИСНЯ О ЯРИ

Яр запановала, птици чвиринкаю, весели ше дзеци оганяю и шпиваю.

После длугей жими кед ше миле слунко зяви, шицко ше зобудзи, радує ше новей яри.

Пажици ше желєнєю, квитки ше билєю, а хмарка по нєбе лєци, патри як ше бавя дзеци. Матео Чордаш, III Руски Керестур

Голи конари до лїсцох ше облєкаю, а пахняци квитки нову яр витаю.

ЯКУ „ЗАГРАДКУ” БИЗМЕ ПРАВЕЛИ

Трава на пажици рошнє и розквита, вредна пчолка лєта зоз квета до квета.

Шицко нам ше пачи, шицко нам барз красне, чом виходзи раз мешачно, то нам нє барз ясне.

Златка Канюх, III Дюрдьов

Ana ]nip, I, Novi Sad

МОЙО ЖИВОТИНЇ Дома мам два пси и два мачки. Єдному псови мено Бурко, а

другому Пуфи. Гоч Пуфи ище щенє, випатра як вельки пес. Бурко наисце вельки. Барз любя скакац. Шмишни су кед им ношим єдзенє, бо сцу нараз достац. Пуфи дакус чудни, бо так може дзвигнуц уха, же випатра як кед би мал роги. Бурко барз люби бегац по загради. Мойо мачки ище мали. Мачичка чарна, а кандурик шиви зоз кафовима смугами. Гоч маю кратки мена, нє можу их запаметац. Мено им Диди и Аки. Вше су гладни. Кед оцец влапи мишу, нє знаю ше порадзиц хтора ю поє. Я шицки животинї барз любим, а вони ше медзи собу нє любя. Анастазия Надь, III, Руски Керестур

16

Рисунки, состави дзечнє посиламе, од першого по остатнї бок вше ю пречитаме. Писнї, приповедки, наградне питанє... Велїх наградзуйце, то нашо жаданє. Дзивчата би сцели постери шпивачох. Хлапцом найважнєйше о фодбалских бавячох. Фарбиц ми любиме, вецей боки нам дайце, и за нашо роботи места охабяйце. Школяре IV1 зоз Коцура

СТАРЕНЬКА

Н

а осаменим и запущеним салашу жила сама, згорбена стара жена. Шицки хторих любела, пошли по своїх драгох, а вона остала самовац у дослуженей хижи. Нї зоз ким нє приповедала. Шицко цо єй було потребне, мала, бо єй нє требало вельо. Так скоро и забула приповедац. Мала вельо живини: кури, пульки, качки, гуски, препилки и хто зна цо ище. Вона нїґда нє зарезала анї єдну куру, качку лєбо гуску, та ше на єй салаш скривала живина зоз сушедства, дзе богати ґаздове кармели живину за госцини. Баба нє приповедала, алє ше зоз своїм кодкоданьом, ґаґаньом, пульпулїканьом озивали ґу нєй єй пирйово приятелє. Вона єдла желєняву, жито и кукурицу, зоз чим кармела и живину. Шицки тоти приятелє ю барз любели, та нє думала же би требала глєдац сушедох и розпитовац ше хтора чия пулька чи гуска сцекла на єй салаш. Животиньом було так добре, же ше од радосци научели лєциц, кажди дзень вше висше под хмари. На своїм язику преприповедовйовали и толковаҐОРДАНА ТИМОТИЄВИЧ ли дожица и радосци зоз путованьох. Єдного дня на салаш пришли нагнївани и наоружани людзе. Глєдали свойо кури, качки, пульки и препилки. Нє мала им цо обудзела ше жаба у половки януара. По глави єй повесц. падало цошка биле. Було без смаку и паху, а ище и „Кед нам до ютра нє врацице нашу живину, жимне. Жаба ше перше нєсподзивала, вец ше наїжела, запалїме вам салаш!” такой потим ше нагнївала и скочела, скочела, скочела Баба им нє могла потолковац же вона нє покля ю ноги ношели и буть! – просто до маю хтори ше краднє нїчию живину, алє же животинї сами пресцерал коло велькей бари. приходза ґу нєй. Смутнє патрела на нагнїваних То живот! – скричала жаба плїваюци на хрибце. людзох. Застарала ше. Як очува животинї хторим грожело зло. Вец ше обрацела и плївала на бруху, вец краул, та Качки, гуски, пульки и други пирйово приязнова на хрибце, на бруху, на мотиля, и праве кед, по телє врацели ше на салаш зоз радосну вистку же хто зна хтори раз плївала на хрибце, пошпивуюци нашли бабову фамелию у далєких цеплих красебе: Яки живот красни! на главу єй спадло цошка йох. Кодкодакаюци, ґаґаюци, пульпулїкаюци и вельке, жовте, сухе, без смаку – лїсце! Бляк! – зврепищаюци нагваряли ю же би ше рушела на щала жаба, нагнївала ше так як ше лєм жаба зна драгу. Нє сцела. Чувала свой салаш. Алє живина нагнївац кед єй дахто завадза у плїваню, та скочела, нє преставала. Кед ше нагнївани людзе врацели скочела, скочела (тераз вельо далєй, бо була у нєвии сцели запалїц салаш, живина порозширяла роятней кондициї) и буть! – просто до маю. кридла и однєсла стару жену до далєкого краю Була то перша жаба хтора скочела до маю шлїґу єй фамелиї. дуюцого року и по тим постала позната. Нагнївани людзе дармо штреляли. Од гнїву Така позната же ше о нєй аж и приповедки призапалєли запущени салаш, та вон и нєшка таки поведа. зруйновани гори. Преложела М. Р. Преложела М. Р.

З

ЖАБА У МАЮ

9

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

ВОЗНЕСЕНИЄ

П

о своїм воскресеню, Исус ище штерацец днї остал на жеми. През тоти днї вецей раз ше явел апостолом. Штерацетого дня им гварел:„Идзце по цалим швеце и научуйце шицки народи и кресцце их у мено Оца и Сина и Святого Духа. Хто будзе вериц, будзе спашени, хто нє будзе вериц, будзе осудзени…” Потим пошли на гору у Галилеї. Там Исус поблагословел апостолох и пред їх очми ше вознєсол на нєбо. Апостоли патрели за нїм, док го нє закрила хмара. Док апостоли ище патрели за Исусом, указали ше им два ангели у билих шматох, и гварели им: „Цо патрице на нєбо? Тот Исус котри ше тераз вознєсол на нєбо, заш ше враци… ”

РАЗ СОМ ШЕ НАШМЕЯЛ

Єдного вечара сом патрел телевизийну

емисию „Скрита камера”. Якиш чловек наганял людзох хтори заметали улїци, же би танцовали и шпивали шмишну писню. Так, док робели, мушели з метлами танцовац, а людзе хтори преходзели по драже, шмеяли ше з нїх. И я ше теди барз шмеял. Александар Чапко, II Дюрдьов

May Sopka, I, Ruski Kerestur

Зоз Катехизису I „Идзем ґу Исусови”, 1972.

МОЯ МАМА

МОЛИТВА ИСУСОВИХ ПРИЯТЕЛЬОХ „И шицко цо у молитви веряци замодлїце – достанєце!” (Мт 21,22) ед ше люби дакого, вец ше му вери, почитує його особу и жаданя и приємно ше чувствує у його присутносци, а окреме приємно зоз нїм бешедовац. Так роби и наш Оцец Нєбесни з нами, бо нас люби, а на таки способ и ми маме любиц Бога: нє шмеме ше кланяц створеню, лєм єдиному и живому Богови, до Ньго вериц и Йому ше модлїц. У МОЛИТВИ зоз Нїм бешедуєме, виношиме му шицки нашо радосци, жалосци и жаданя; дзекуєме му за його любов и глєдаме пребаченє за нашо увредзованя. Модлїц ше треба и за себе и за других, бо то хаснує и нам и тим котрих любиме. Модлїц ше можеме сами, вєдно у ЦЕРКОВНИ ЛЕКСИКОН школи, у фамелиї и у церкви, наглас або поцихи, зоз своїма словами, або Богородица – окремна характеристика Мариї прейґ молитвох котри зме научели. Назоз Назарету, котра народзела нє лєм чловека йлєпша молитва то Служба Божа и ю Исуса, алє богочловека, особу котра источанє може нїч заменїц. Бог жада же би шнє Бог и чловек, зоз людску и божествену нам у нашей молитвеней розгварки поприроду и волю. ведол кельо нас люби и чека од нас же Богородици на чесц у єдним роби и ми тото Йому поведли. ку припадаю шейсц вельки швета: ЗАПАМЕТАЙ Непорочне зачаце (9. децембра), Рождество Богородици (8. септемПерша Заповид Божа нам заповеда: бра), Воведениє (21. новембра), 1. Вериц до єдного Бога! Благовищенє (25. марца), Успениє 2. Кланяц ше лєм Йому єдиному!

(15. авґуста) и Покров (1. октобра).

3. Модлїц ше Богу! И други дзень Крачуна швето на єй А забранює: чесц – Собор Пресвятей Богороди1. Нєпобожносц! ци (26. децембра).

2. Кривовирство И кажда собота у тижню пошве3. Празновирє и врачанє! цена Богородици. Цали мешац май 4. Тарґовину зоз святима стварами! пошвецени Божей и нашей Мацери Мариї, а 31. мая славиме БогородиЗоз учебнїка о. Юлияна Раца „Исус цу – Царицу нєба и жеми. нас водзи ґу нашому Оцови нєбесному”

Моєй мами мено Ясна. Ма штерацец роки. Власи єй кафово, а очи желєни. Крашнє ше облєка. Роби у велькей фирми. Дружелюбива є и люби помагац. И дома вельо роби. Райбе, помива, вари и пораї. Любим ю прето же ше стара о мнє и вше ме розвешелї кед сом смутни.

К

о. Р. Миз

10

за грекокатолїцку виронауку за школярох першей и другей класи основней школи

Борис Тиркайла, I, Дюрдьов

Matej Gardi, III, Ruski Kerestur

Я И ШВЕТ КОЛО МНЄ

ОСОБА КОТРУ ЛЮБИМ

пшичок. Мено ми Киндер. Шерсц ми чарна, а очи кафово. Мам и старшу шестру. Жиєм у фамелиї Фейсових. Наймилши ми мой ґазда Иґор. Вон ше о мнє стара, дава ми єдзенє и воду. Кед ше забрудзим, вон ме окупа. Бивам у гумнє. Иґор ми чисци куцик дзе найволїм лєжац. Моя обовязка чувац обисце. Кед дахто придзе до нас, я можем прескочиц капуру. Кед ше нагнївам, потаргам ланєц и вириєм цегли на дворе. Вноци, кед пада диждж лєбо шнїг, пущени сом з ланца. Кед прескочим ограду и войдзем до обора ґу прашатом, Иґор ме набиє. Знам же там нє шмем исц, алє сом заш лєм смутни кед сом бити. Єдного дня сом постал оцец. Мам єдно щенятко. Часто го видзим , бо бива у сушеда. Барз ше нагнївам кед видзим же го сушедов дїдо руша, а воно скинчи. Кед Иґор ма шлєбодного часу, шпацира ше зо мну. Дараз ме пущи же бим бегал за лабду. Теди сом барз радосни, та махам з хвосциком. Любим свойого ґазду, гоч нє вше ма за мнє часу.

Я мам вельо особи котри любим. Медзи нїма и моя шестра Андреа. Андреа ма длуги кафово власи и желєни очи. Висока є и худа. Ма петнац роки. Ходзи до штреднєй школи у Вербаше. Добра є школярка. Люби ношиц узки фармерки, а нє люби буц у тренерки. Кед идзе до школи, вше ма у ухох слухалки, бо барз люби слухац музику. У шлєбодним чаше патри филми лєбо чита кнїжки. Ми два досц вельо часу препровадзуєме вєдно. Вяри бавиме бадминґтон, а вжиме вєдно патриме телевизию. Кед сом була мала, вона ме учела читац и писац, и гонїц бициґлу. Люби каждому помогнуц. Любим Андреу, бо ме у шицким потримує. Гоч ше дакеди и повадзиме, ми ше барз швидко помириме.

Я

Иґор Фейса, V, Коцур

Саня Будински, IV Коцур

15

СЕРАФИНА МАКАЇ Томислав Бесерминї, 6 roki Kocur

ФИЗКУЛТУРА

ПРИПОВЕДКА З ГРИШОЧКАМИ Вчера Даринки бул родзени дзень. Поволала шицки дзеци зоз оводи. Кажде єй дацо подаровал. Славко принєсол шал и рукавици за лєтованє, а Єлена єй купела чати и вшелїяки ґумки за власи. Крашнє их закруцела до хлєбовки и залїпела зоз жувачом. Андри зна же Даринка люби птици, та ше випендрал на древо и влапел єй коритнявку. Од Зденки достала сликовнїцу и мале жвератко, а од Ивани чоколаду и пиво. Кед поопатрали дарунки, дзеци ше бавели аж до вечара, док нє вишло слунко.

Лука Кашовски, 6 roki Дюрдьов

Крипим цело, дам му моци, за рахитис єст помоци. А вец морйо, слункованє, та хорота гет нєстанє.

Андре

а Раґа й, 6 ро ки, Дю рдьов

Алексей Роман, 5, Руски Керестур

14

Єден, два, єден, два, физкултуру робим я.

Або беґель, красна слика, та я себе знам уж лїка. Єден, два, єден, два, ша пре здравє вежбам я.

11

ЮЛИЯН ПАП

ШЛЇМАК НА ЗВИШКОХ

Н

адумал млади шлїмак з хижку на хрибце виґрабац ше на древо у лєшику. Рушел ше додня рано по грубим стеблу и до поладня, шицок уфукани, сцигол на перши конар. Цешел ше же як є високо. Алє, кед попатрел долу, закруцело ше му у глави. Пошлїснул ше на власним шлїду и – гопс! Спаднул до трави под древо. Аж здубонєло! Кед пришол ґу себе, вихпал рожки, пооглядал ше, та гварел: – Так ми и треба кед ше ґрабем по звишкох! Добре ме моя мац учела же най ше тримам жеми. И най нїґда нє понаглям. Нїч нє добре кед ше роби нагло. И знова ше почал ґрабац по древе. Помали. Толкованя: звишки – високи места; ходзиц по звишкох – ґрабац ше по древох, мурох, по пойдзе... уфукац ше – задихац ше од чежкей роботи, понагляня здубонїц – спаднуц з висока так же чуц дубонь, лопот, тресканє ґрабац ше – драпац ше, пендрац ше

12

МИХАЛ СИМУНОВИЧ

ЗАЯЧОК Мам заячка, нє нового,

МЕЛАНИЯ РИМАР

ҐОВЛЯ На комин нам

ґовля злєтла, а моя мац нїжно шепла: – Нач ми ту лєци! Ша ми уж маме тройо дзеци! Оцец ше шмишка, та єй гвари: – Алє, дзеци нам найкрасши дари!

так, зоз рендох справеного. Най го предам? Кельо даце? Лєбо ми го з дачим зачераце? Вежнєм за ньго слички фодбалерох, ключ даяки, клянку з дзверох... Лєбо, озда, пса ми даце? Гоч и гаче, кед го маце, та и коня, я нє сперам, трактор, авто... нїч я нє виберам. Гайде, швидше, цо думаце, цо ше зо мну ту єднаце? Видзим я уж яки ствари: нє маце ви нїч динари! Е, кед таке, нє дам вам го – гоч є стари.

13

ЮЛИЯН ПАП

ШЛЇМАК НА ЗВИШКОХ

Н

адумал млади шлїмак з хижку на хрибце виґрабац ше на древо у лєшику. Рушел ше додня рано по грубим стеблу и до поладня, шицок уфукани, сцигол на перши конар. Цешел ше же як є високо. Алє, кед попатрел долу, закруцело ше му у глави. Пошлїснул ше на власним шлїду и – гопс! Спаднул до трави под древо. Аж здубонєло! Кед пришол ґу себе, вихпал рожки, пооглядал ше, та гварел: – Так ми и треба кед ше ґрабем по звишкох! Добре ме моя мац учела же най ше тримам жеми. И най нїґда нє понаглям. Нїч нє добре кед ше роби нагло. И знова ше почал ґрабац по древе. Помали. Толкованя: звишки – високи места; ходзиц по звишкох – ґрабац ше по древох, мурох, по пойдзе... уфукац ше – задихац ше од чежкей роботи, понагляня здубонїц – спаднуц з висока так же чуц дубонь, лопот, тресканє ґрабац ше – драпац ше, пендрац ше

12

МИХАЛ СИМУНОВИЧ

ЗАЯЧОК Мам заячка, нє нового,

МЕЛАНИЯ РИМАР

ҐОВЛЯ На комин нам

ґовля злєтла, а моя мац нїжно шепла: – Нач ми ту лєци! Ша ми уж маме тройо дзеци! Оцец ше шмишка, та єй гвари: – Алє, дзеци нам найкрасши дари!

так, зоз рендох справеного. Най го предам? Кельо даце? Лєбо ми го з дачим зачераце? Вежнєм за ньго слички фодбалерох, ключ даяки, клянку з дзверох... Лєбо, озда, пса ми даце? Гоч и гаче, кед го маце, та и коня, я нє сперам, трактор, авто... нїч я нє виберам. Гайде, швидше, цо думаце, цо ше зо мну ту єднаце? Видзим я уж яки ствари: нє маце ви нїч динари! Е, кед таке, нє дам вам го – гоч є стари.

13

СЕРАФИНА МАКАЇ Томислав Бесерминї, 6 roki Kocur

ФИЗКУЛТУРА

ПРИПОВЕДКА З ГРИШОЧКАМИ Вчера Даринки бул родзени дзень. Поволала шицки дзеци зоз оводи. Кажде єй дацо подаровал. Славко принєсол шал и рукавици за лєтованє, а Єлена єй купела чати и вшелїяки ґумки за власи. Крашнє их закруцела до хлєбовки и залїпела зоз жувачом. Андри зна же Даринка люби птици, та ше випендрал на древо и влапел єй коритнявку. Од Зденки достала сликовнїцу и мале жвератко, а од Ивани чоколаду и пиво. Кед поопатрали дарунки, дзеци ше бавели аж до вечара, док нє вишло слунко.

Лука Кашовски, 6 roki Дюрдьов

Крипим цело, дам му моци, за рахитис єст помоци. А вец морйо, слункованє, та хорота гет нєстанє.

Андре

а Раґа й, 6 ро ки, Дю рдьов

Алексей Роман, 5, Руски Керестур

14

Єден, два, єден, два, физкултуру робим я.

Або беґель, красна слика, та я себе знам уж лїка. Єден, два, єден, два, ша пре здравє вежбам я.

11

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

ВОЗНЕСЕНИЄ

П

о своїм воскресеню, Исус ище штерацец днї остал на жеми. През тоти днї вецей раз ше явел апостолом. Штерацетого дня им гварел:„Идзце по цалим швеце и научуйце шицки народи и кресцце их у мено Оца и Сина и Святого Духа. Хто будзе вериц, будзе спашени, хто нє будзе вериц, будзе осудзени…” Потим пошли на гору у Галилеї. Там Исус поблагословел апостолох и пред їх очми ше вознєсол на нєбо. Апостоли патрели за нїм, док го нє закрила хмара. Док апостоли ище патрели за Исусом, указали ше им два ангели у билих шматох, и гварели им: „Цо патрице на нєбо? Тот Исус котри ше тераз вознєсол на нєбо, заш ше враци… ”

РАЗ СОМ ШЕ НАШМЕЯЛ

Єдного вечара сом патрел телевизийну

емисию „Скрита камера”. Якиш чловек наганял людзох хтори заметали улїци, же би танцовали и шпивали шмишну писню. Так, док робели, мушели з метлами танцовац, а людзе хтори преходзели по драже, шмеяли ше з нїх. И я ше теди барз шмеял. Александар Чапко, II Дюрдьов

May Sopka, I, Ruski Kerestur

Зоз Катехизису I „Идзем ґу Исусови”, 1972.

МОЯ МАМА

МОЛИТВА ИСУСОВИХ ПРИЯТЕЛЬОХ „И шицко цо у молитви веряци замодлїце – достанєце!” (Мт 21,22) ед ше люби дакого, вец ше му вери, почитує його особу и жаданя и приємно ше чувствує у його присутносци, а окреме приємно зоз нїм бешедовац. Так роби и наш Оцец Нєбесни з нами, бо нас люби, а на таки способ и ми маме любиц Бога: нє шмеме ше кланяц створеню, лєм єдиному и живому Богови, до Ньго вериц и Йому ше модлїц. У МОЛИТВИ зоз Нїм бешедуєме, виношиме му шицки нашо радосци, жалосци и жаданя; дзекуєме му за його любов и глєдаме пребаченє за нашо увредзованя. Модлїц ше треба и за себе и за других, бо то хаснує и нам и тим котрих любиме. Модлїц ше можеме сами, вєдно у ЦЕРКОВНИ ЛЕКСИКОН школи, у фамелиї и у церкви, наглас або поцихи, зоз своїма словами, або Богородица – окремна характеристика Мариї прейґ молитвох котри зме научели. Назоз Назарету, котра народзела нє лєм чловека йлєпша молитва то Служба Божа и ю Исуса, алє богочловека, особу котра источанє може нїч заменїц. Бог жада же би шнє Бог и чловек, зоз людску и божествену нам у нашей молитвеней розгварки поприроду и волю. ведол кельо нас люби и чека од нас же Богородици на чесц у єдним роби и ми тото Йому поведли. ку припадаю шейсц вельки швета: ЗАПАМЕТАЙ Непорочне зачаце (9. децембра), Рождество Богородици (8. септемПерша Заповид Божа нам заповеда: бра), Воведениє (21. новембра), 1. Вериц до єдного Бога! Благовищенє (25. марца), Успениє 2. Кланяц ше лєм Йому єдиному!

(15. авґуста) и Покров (1. октобра).

3. Модлїц ше Богу! И други дзень Крачуна швето на єй А забранює: чесц – Собор Пресвятей Богороди1. Нєпобожносц! ци (26. децембра).

2. Кривовирство И кажда собота у тижню пошве3. Празновирє и врачанє! цена Богородици. Цали мешац май 4. Тарґовину зоз святима стварами! пошвецени Божей и нашей Мацери Мариї, а 31. мая славиме БогородиЗоз учебнїка о. Юлияна Раца „Исус цу – Царицу нєба и жеми. нас водзи ґу нашому Оцови нєбесному”

Моєй мами мено Ясна. Ма штерацец роки. Власи єй кафово, а очи желєни. Крашнє ше облєка. Роби у велькей фирми. Дружелюбива є и люби помагац. И дома вельо роби. Райбе, помива, вари и пораї. Любим ю прето же ше стара о мнє и вше ме розвешелї кед сом смутни.

К

о. Р. Миз

10

за грекокатолїцку виронауку за школярох першей и другей класи основней школи

Борис Тиркайла, I, Дюрдьов

Matej Gardi, III, Ruski Kerestur

Я И ШВЕТ КОЛО МНЄ

ОСОБА КОТРУ ЛЮБИМ

пшичок. Мено ми Киндер. Шерсц ми чарна, а очи кафово. Мам и старшу шестру. Жиєм у фамелиї Фейсових. Наймилши ми мой ґазда Иґор. Вон ше о мнє стара, дава ми єдзенє и воду. Кед ше забрудзим, вон ме окупа. Бивам у гумнє. Иґор ми чисци куцик дзе найволїм лєжац. Моя обовязка чувац обисце. Кед дахто придзе до нас, я можем прескочиц капуру. Кед ше нагнївам, потаргам ланєц и вириєм цегли на дворе. Вноци, кед пада диждж лєбо шнїг, пущени сом з ланца. Кед прескочим ограду и войдзем до обора ґу прашатом, Иґор ме набиє. Знам же там нє шмем исц, алє сом заш лєм смутни кед сом бити. Єдного дня сом постал оцец. Мам єдно щенятко. Часто го видзим , бо бива у сушеда. Барз ше нагнївам кед видзим же го сушедов дїдо руша, а воно скинчи. Кед Иґор ма шлєбодного часу, шпацира ше зо мну. Дараз ме пущи же бим бегал за лабду. Теди сом барз радосни, та махам з хвосциком. Любим свойого ґазду, гоч нє вше ма за мнє часу.

Я мам вельо особи котри любим. Медзи нїма и моя шестра Андреа. Андреа ма длуги кафово власи и желєни очи. Висока є и худа. Ма петнац роки. Ходзи до штреднєй школи у Вербаше. Добра є школярка. Люби ношиц узки фармерки, а нє люби буц у тренерки. Кед идзе до школи, вше ма у ухох слухалки, бо барз люби слухац музику. У шлєбодним чаше патри филми лєбо чита кнїжки. Ми два досц вельо часу препровадзуєме вєдно. Вяри бавиме бадминґтон, а вжиме вєдно патриме телевизию. Кед сом була мала, вона ме учела читац и писац, и гонїц бициґлу. Люби каждому помогнуц. Любим Андреу, бо ме у шицким потримує. Гоч ше дакеди и повадзиме, ми ше барз швидко помириме.

Я

Иґор Фейса, V, Коцур

Саня Будински, IV Коцур

15

ДРАҐУТИН БЕҐ

РАДОСЦ Вчера

сом ше першираз вожел на гайзибану. Кед сом ше випендрал, дакус сом ше бал. Алє, при мнє бул мой брат, та ми одогнал страх. През облак сом ше припатрал на хижи, людзох и на камиони хтори швидко пребеговали. Вец ми хтошка гварел же то нє гайзибан, алє шинобус. Бул сом щешлїви же ше на нїм вожим. Пошвидко ме дочекало ище єдно, вельо векше щесце – ошмих моєй мами у шпиталю. Однєсол сом єй винчованку хтору зме правели на годзини руского язика. Барз ше зрадовала. Однєсол сом єй и швиже, пахняце квеце. Вона ми дала найкрасши дарунок – малу шестричку! Стефан Стоянович, III, Кула

ЯР

Andrej Ruskovski, IV, Kocur

ПИСНЯ О ЯРИ

Яр запановала, птици чвиринкаю, весели ше дзеци оганяю и шпиваю.

После длугей жими кед ше миле слунко зяви, шицко ше зобудзи, радує ше новей яри.

Пажици ше желєнєю, квитки ше билєю, а хмарка по нєбе лєци, патри як ше бавя дзеци. Матео Чордаш, III Руски Керестур

Голи конари до лїсцох ше облєкаю, а пахняци квитки нову яр витаю.

ЯКУ „ЗАГРАДКУ” БИЗМЕ ПРАВЕЛИ

Трава на пажици рошнє и розквита, вредна пчолка лєта зоз квета до квета.

Шицко нам ше пачи, шицко нам барз красне, чом виходзи раз мешачно, то нам нє барз ясне.

Златка Канюх, III Дюрдьов

Ana ]nip, I, Novi Sad

МОЙО ЖИВОТИНЇ Дома мам два пси и два мачки. Єдному псови мено Бурко, а

другому Пуфи. Гоч Пуфи ище щенє, випатра як вельки пес. Бурко наисце вельки. Барз любя скакац. Шмишни су кед им ношим єдзенє, бо сцу нараз достац. Пуфи дакус чудни, бо так може дзвигнуц уха, же випатра як кед би мал роги. Бурко барз люби бегац по загради. Мойо мачки ище мали. Мачичка чарна, а кандурик шиви зоз кафовима смугами. Гоч маю кратки мена, нє можу их запаметац. Мено им Диди и Аки. Вше су гладни. Кед оцец влапи мишу, нє знаю ше порадзиц хтора ю поє. Я шицки животинї барз любим, а вони ше медзи собу нє любя. Анастазия Надь, III, Руски Керестур

16

Рисунки, состави дзечнє посиламе, од першого по остатнї бок вше ю пречитаме. Писнї, приповедки, наградне питанє... Велїх наградзуйце, то нашо жаданє. Дзивчата би сцели постери шпивачох. Хлапцом найважнєйше о фодбалских бавячох. Фарбиц ми любиме, вецей боки нам дайце, и за нашо роботи места охабяйце. Школяре IV1 зоз Коцура

СТАРЕНЬКА

Н

а осаменим и запущеним салашу жила сама, згорбена стара жена. Шицки хторих любела, пошли по своїх драгох, а вона остала самовац у дослуженей хижи. Нї зоз ким нє приповедала. Шицко цо єй було потребне, мала, бо єй нє требало вельо. Так скоро и забула приповедац. Мала вельо живини: кури, пульки, качки, гуски, препилки и хто зна цо ище. Вона нїґда нє зарезала анї єдну куру, качку лєбо гуску, та ше на єй салаш скривала живина зоз сушедства, дзе богати ґаздове кармели живину за госцини. Баба нє приповедала, алє ше зоз своїм кодкоданьом, ґаґаньом, пульпулїканьом озивали ґу нєй єй пирйово приятелє. Вона єдла желєняву, жито и кукурицу, зоз чим кармела и живину. Шицки тоти приятелє ю барз любели, та нє думала же би требала глєдац сушедох и розпитовац ше хтора чия пулька чи гуска сцекла на єй салаш. Животиньом було так добре, же ше од радосци научели лєциц, кажди дзень вше висше под хмари. На своїм язику преприповедовйовали и толковаҐОРДАНА ТИМОТИЄВИЧ ли дожица и радосци зоз путованьох. Єдного дня на салаш пришли нагнївани и наоружани людзе. Глєдали свойо кури, качки, пульки и препилки. Нє мала им цо обудзела ше жаба у половки януара. По глави єй повесц. падало цошка биле. Було без смаку и паху, а ище и „Кед нам до ютра нє врацице нашу живину, жимне. Жаба ше перше нєсподзивала, вец ше наїжела, запалїме вам салаш!” такой потим ше нагнївала и скочела, скочела, скочела Баба им нє могла потолковац же вона нє покля ю ноги ношели и буть! – просто до маю хтори ше краднє нїчию живину, алє же животинї сами пресцерал коло велькей бари. приходза ґу нєй. Смутнє патрела на нагнїваних То живот! – скричала жаба плїваюци на хрибце. людзох. Застарала ше. Як очува животинї хторим грожело зло. Вец ше обрацела и плївала на бруху, вец краул, та Качки, гуски, пульки и други пирйово приязнова на хрибце, на бруху, на мотиля, и праве кед, по телє врацели ше на салаш зоз радосну вистку же хто зна хтори раз плївала на хрибце, пошпивуюци нашли бабову фамелию у далєких цеплих красебе: Яки живот красни! на главу єй спадло цошка йох. Кодкодакаюци, ґаґаюци, пульпулїкаюци и вельке, жовте, сухе, без смаку – лїсце! Бляк! – зврепищаюци нагваряли ю же би ше рушела на щала жаба, нагнївала ше так як ше лєм жаба зна драгу. Нє сцела. Чувала свой салаш. Алє живина нагнївац кед єй дахто завадза у плїваню, та скочела, нє преставала. Кед ше нагнївани людзе врацели скочела, скочела (тераз вельо далєй, бо була у нєвии сцели запалїц салаш, живина порозширяла роятней кондициї) и буть! – просто до маю. кридла и однєсла стару жену до далєкого краю Була то перша жаба хтора скочела до маю шлїґу єй фамелиї. дуюцого року и по тим постала позната. Нагнївани людзе дармо штреляли. Од гнїву Така позната же ше о нєй аж и приповедки призапалєли запущени салаш, та вон и нєшка таки поведа. зруйновани гори. Преложела М. Р. Преложела М. Р.

З

ЖАБА У МАЮ

9

МИЛЕНА СЕВЕРОВИЧ

П

МОТИЛЬ

о шицких пажицох и дильовох було познате же мотиль бул нєоженєни. Дакеди би го стретла польска ластовка, а дакеди шива польска миша. Обидва го нагваряли най ше оженї и оснує фамелию, та будзе щешлїви. Най ше упатри на нїх. Кому ластовка чвиринка, кому звива гнїздо и кому польска миша рихта жимнїцу? Алє мотиль нє понаглял. И кого вибрац за жену? Ровно роздумовал: тулїпан барз горди, а арвачка пременлїва, нє знаш чи дзень чи ноц. Цо аж думац о марґитки хтора зна и врачац и чишлїц: люби, нє люби. Вона го може и зачаровац... А червена бобка вичножелєна? Могла би го отровиц як кед би була зоз фамелиї Медичи... И так мотиль лєцел з єдного на друге польо, по житох, черякох, баґренох, заградох, и глєдал. Алє, чи му робота була мала? Праве ше му попачел даєден квиток, и одразу подозривосц як чарни орел злєтла на його душу. У тим глєданю одлєцел и до прекрасней Царскей бари при Зренянину. Там нашол ґовлї, чаплї и вельо други птици хторих модлєл най го посовитую. Аж му и жаби крекетачки предкладали же би засновал фамелию. Приповедали му о познатих нащивительох Царскей бари: о принцови Рудолфови Габзбурґскому хтори умар пре любов, и о Францови Фердинандови хторого судьба одведла до Сараєва. Ту забранєне ловенє, а вони пришли як ловаре и видзиш як попреходзели. По нїх тота бара и наволана Царска бара... Алє як вон улови свойо щесце, кед заобиходзело и царох, думал цифровани, ярнї мотиль. Пахал и облєтовал коло ружох, коло лилових лелийох чийо шаблї як вояки чували стражу по заградох. И ДАВИД КЕЦМАН ДАКО теди, єдного слунковитого дня, праве кед надумал же вецей нє будзе глєдац жену, мотиль ше залюбел. До кого, до кого? – питал ше голуб поштар горяци од нєсцерпеня. До червеного пипиня. Кед шицко руши горебздом, Вон квитнє у жице и коло драгох, по кед це вшадзи баксуз провадзи, яркох и вшадзи дзе лєм мож крочиц. Мотиль бул найщешлївши тей яри на здогаднї ше приповедки винчаню. Гваря же млода була у своєй зоз хтору ци мац сни сладзи. найкрасшей сукнї... а у руки мала букет польского квеца. Як було у малКед це чежки смуток сцишнє, женстве и чи вецей нє шмел анї попакед ошмих на твари блядки, хац ясминов квет, тото би вам могол огляднї ше, коло себе повесц лєм винчани кум, мали домашнайдз красни памятки! нї тащок. А тащок, бербляци, дзечнє дочека приповедку...

ПРИПОВЕДАМ О СЕБЕ Нє любим вельо писац о себе. Нє любим анї кед ме дахто хвалї, алє кед ме похвалї, чувствуєм ше барз приємно. Мам вельо добри прикмети, алє мам и нєдостатки. Добри прикмети ми же любим помагац другим, добра сом, послухна и любим пофрантовац з пайташами. Нєдостатки ми же сом твардоглава, самовольна и лєгко одступам од дачого, лєгко ше нагнївам на другого, алє му нє указуєм, гоч ше увредзим прето. Нє любим кед ме огваряю и кед франтую на мой рахунок. Мам вельо плани за будучносц. Сцем вельо посцигнуц, алє нє знам чи сом годна шицко витвориц. Перши план ми же бим закончела туристичну школу, и же бим пошла до даєдного доброго одбойкашского клубу. Други план ми же бим закончела факултет – напрям туризем и же бим робела як наставнїца ґеоґрафиї. Барз жадам бавиц одбойку за репрезентацию. Мам барз вельо интересованя. Любим патриц тинейджерски филми, мюзикли, алє ми на першим месце одбойка. Радосна сом кед дам поен за свою екипу и кед ме тренер похвалї. Знам же дакому випатра же ме нїч нє интересує, а родичи ми гуторя же можем буц успишна у велїх обласцох, лєм кед ше будзем трудзиц. Пробовала сом тренирац вецей дисциплини, алє сом ше нє находзела у нїх и одуставала сом. Кед сом була младша, гваря же сом була любоморна на пайташки. Я нє думам же сом наисце була така. Нє любим кед дахто на мнє любоморни. Теди ше нє чувствуєм приємно. Иншак ше справуєм дома, а иншак у школи. Кед сом дома нєрозположена и нагнївана, кричим и вадзим ше. Кед дакого нє познам, нє комуникативна сом. Любим кед у школи мам задлуженя. Теди ше чувствуєм одвичательно. У будучносци бим любела вельо путовац и упознавац други народи и їх обичаї. Одам ше аж кед найдзем леґиня по дзеки. Перше сцем закончиц факултет и науживац ше у путованьох. Оливера Пап, VIII, Дюрдьов

Darko Prov~i, II, Ruski Kerestur

У НАШИМ ДВОРЕ

КЕД ШИЦКО РУШИ ГОРЕБЗДОМ

8

Преложела М. Р.

Рано сом вишла на двор. Воздух бул швижи. Пахли ружи

и розмария. Попатрела сом на сушедову хижу. Долу є орипана. Любела бим кед би пришли з Нового Саду и омалтеровали ю. Коло нєй наша заградка. Найволїм кед у нєй порозквитани целово и червени ружи. Коло нїх сцем насадзиц били, жовти и кремово арвачки. Векша часц двора нам вибетонована. Я би любела кед би було вецей трави и древа. Вони би влєце, у вельких горучавох правели хладок. На даєден груби конар би ми тато завязал колїмбачку. Там бим любела мац и спущовалку. Под древом бим любела мац древени стол и лавочки. Зоз товаришками бизме ше могли бавиц, а на трави руцац багинди и правиц циґан-карики.

Муши буц даяка шветлосц, заря слунка цо припека, рука мила, осамена, цо лєм тебе тераз чека! Та кед найдзеш таку искру хтора смуток може вирвац, радосц подзель ти зоз другим, та ци длужей будзе тирвац! Прешпивала М. Римар

Nikoleta ^orda{, III, Kocur

Адрияна Фейди, III Руски Керестур

17

Visti zoz {koloh... ВЕЛЬКОНОЦНИ КОНЦЕРТИ У РУСКИМ КЕРЕСТУРЕ

З нагоди Велькей ноци вредни аматере дзецинских секцийох Дома култури у Руским Керестуре отримали концерт на хторим указали часц того цо понаучовали зоз руководителями секцийох. Була то нащивительом найкрасша винчованка за швето.

Йована Ноґавица, и Кристина Катона и Александра Русковски. Вельки народни оркестер у хторим єст вельо малих школярох, на концерту одграл Венчик руских шпиванкох. Конферансу водзели Терезка Будински и Себастиян Надь. М. Р.

У ДЮРДЬОВЕ

Традицийни,

двацети по шоре, Рочни концерт аматерох КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове отримани на перши дзень Велькей ноци. На нїм участвовали члени шицких секцийох Дружтва, од найменших, дзецох предшколского возросту, по найстарших – ветеранох. Танцовац озда любя шицки дзеци, цо потвердзела и числена фолклорна секция чийо члени подзелєни до даскелїх ґрупох по возростох. Наймладши ше представели

Члени штирох фолклорних секцийох патрачох розвешелєли зоз новима танцами, а талантовани рецитаторе Тимеа Будински, Минеа Югас, Микола Еделински и Матей Шепински зоз красним вигваряньом стихох потвердзели свойо високи пласмани на змаганьох. Одлични були и шпиваче. Як солисти ше представели Марина Роман и Леонтина Штефанко, а у дуетох шпивали Кристина Гайдук и Михаела Еделински, Саня Чапко и

У ШКОЛИ У ПРИРОДИ Школяре штвартих класох зоз нашей школи перши тидзень у

априлу препровадзели у Школи у природи на Ґучеву. Були зме змесцени у готелу Видиковац. Коло нього єст спортски терени и красни парк за дзеци. Шпацирали зме ше по лєсох на Ґучеву, а мали зме и вилєти. Єден дзень зме були у Лозници, дзе зме видзели гидроелектрарню Мали Зворник. Путовали зме коло рики Дрини и припатрали зме ше на єй красну желєну воду. Були зме и у єдней пещери, потим у манастиру Троноши и у Банї Ковилячи. Нащивели зме и валал Тршич дзе ше народзел Вук Караджич. У його родней хижи зме видзели вельо ствари хтори вон хасновал. У готелу зме кажди вечар мали нєсподзиваня. Дружели зме ше и вельо зме научели. Тоту Школу у природи будзем длуго паметац. Любел бим знова там пойсц. Александар Киш, IV, Руски Керестур

18

зоз танцом „Ишло дзивче по воду”, а танєчнїки зоз штреднєй ґрупи пририхтали „Косидбу”. Зоз моцнима алпаузами бул наградзени и „Козачок”, а танцовали го члени пририхтуюцей фолклорней ґрупи. Рецитаторки Валентина Салаґ, Милица Мигальовски и Валентина Михняк и на тогорочних змаганьох були барз успишни, а у їх рецитованю уживала и домашня публика на вельконоцним концерту. Богата була и музична часц цаловечаршей програми, а радосни учашнїки и публика предлужели вешелєнє и после концерта.

С. Б.

Ve~ar {e mu nw scelo isc n<}dze, ta lwgnul skorej do poscel<, v`al kn<`ku do rukoh co stala pri poscel<. Skazki.

– Yk {e voni tu na{li?! – za~udoval {e alw po~al ih ~itac. ^uvstvoval {e yk dakedi, za|iceni zoz ~uvstvom sitosci doma{nqogo wdla i skazkoh co go zdogadovali na dzecinqstvo i roditelqski dom. Nw oba~el kedi zaspal i u snu ~ul gurkot gerl<~ki. O{mihoval {e.

Xtredzenq, pripovedka {e ponovela. Na {porgece sma~ne doma{nw wdlo, u obiscu {or, a` i u vazni kvece, na{iti firon}o~ki, nakladzeni priwmni zaglavki na kotri {e mo` podoprec ked {edzi{. A ked odhodzel i ked prihodzel – umilni gurkot go viprovadzal i do~ekal.

– Ptico-krasavico, hto mi to hodzi do obisca – pital {e gerl<~ki kotra na nqgo d`murkala i primahovala z glavku na ka`de vigvarene slovo yk ked bi rozumela.

– Sam som po~al be{edovac zoz sobu – targnul {e le}inq.

Alw pticu vecej an< vnoci nw zakrival. Dok spal ~uvstvoval `e hto{ka i|e z n<m u jogo samotnej hi`i ta mu son bul mirnwj{i i lwp{e odpo~ival.

Ked {e i treci dzenq {icko ponovelo, le}inq odlu~el domerkovac: obracel z klx~om `e idze na robotu, potim yk {e pozdravel zoz svox Gerl<~ku, alw ked pre{la wdna godzina von {e naraz vracel.

Na stred hi`i, zlwknuta, yk vlapena u kradzi, stala prekrasna dzivka z rendu u rukoh – prave scerala prah.

– Hto ti i co robi{ u mo<m obiscu, yk {i vo{la? – pital {e wj le}inq.

– Y, y, tvoy pti~ka-gerl<~ka! – ozvala {e dzivka z glasom gurkotacim i sladkim od n<`nosci. – Vderela som {e do tvojogo oblaka bo za mnu tej noci dlugo oganyl le}inq-{arkanq kotri me ukradnul od mojogo oca, zavar do visokej turn< na svo<m zamku, a mnw od `a`di za {lwbodu narosli kridla i y vilwcela. Calu noc som od nqogo scekala, a ked {vitlo y {e vecej nw mogla vracic do skazki zoz htorej som, ta som prestra{ena lwtala pokly som nw ubegla do tvojogo oblaka. Teraz som {e vecej n<}da nw godna vracic do {veta skazkoh, dze som princeza bo som kralqova dzivka, za sedem gorami i sedem morymi. Mo`em ostac gerl<~ka, abo mo`em u tim, tvo<m {vece, u tej wdinej hi`i u kotrej som vo{la do tvojogo {veta, postac tvoy `ena. Lwm, `e bim ostala tvoy `ena mu{i{ me zaslu`ic.

Popa~ela {e le}inqovi dzivka ta pova`no visluhal usloviy dzivki-gerl<~ki.

– Mu{i{ nau~ic tkac pirw kotre budzem oblwkac prez dzenq bo mi toto u` opaduw, a ked nw dostanwm nove, z ~asom mi {icko poopaduw ta od `imi umrem – gvarela vona.

Scerpezl<vo, yk najlwp{i zlatare co pravy prikraski zoz dragocinoscoh, le}inq z poodpadovanih gerl<~kovih pirjoh, z cenku iglu do kotrej bula udzata najfin{a gadvabna n<tka zdzival novi pire~ka i l<pkal na kridla, na celo svowj gerl<~ki nakadzi wj dawdno pire~ko vipadlo.

– Mu{i{ nau~ic i mox be{edu – gvarela ptica. Le}inq dnymi sluhal gurkot, proboval otverac usta i vipu|ovac glas co bi zdabal na pticov. U jogo grubim garlw tot glas {e kotulyl, alw n<yk nw postaval umilni yk wj. A` ked {e napil z vodi z kotrej gerl<~ka pila, u jogo garlw {e po~ali obracac glasovo struni i von zagurkotal.

Veselo skakala ptica po kl<tki i gombala {e na gombalki: –Mu{i{ {e nau~ic zmen{ac tak `e bi{ mogol vojsc do kl<tki i vwdno {e zomnu gombac, – gvarela mu ptica.

– Yk {e y taki velqki ucagnwm do tvowj kl<tki – pital {e le}inq. Von znal za vel< ve`bi z kotrima hlapci postavali vek{i, grub{i, z kotrima {e a` zmagali u moci i krasi svo<h muskuloh, alw za ve`bi za zmen{ovanw n<}da nw ~ul.

– Ked `ada{ postac z daskim wdnaki, ked sce{ pohopic yk {e von ~uvstvuw, mu{i{ {e postavic do jogo polo`eny, zvesc {e na jogo dimenzix. Velqkosc `adany {e nw mera po centimeteroh ~i kilogramoh, alw po bl<zkosci z tim pre kogo sce{ `e bi ci {e toto `adanw vitvorelo. Ked `ada{ postac moy para, mu{ime postac wdnaki, – tolkovala ptica.

Dlugo le}inqovi nw bulo ysne yk dojdze do togo `adany i vipatralo mu nwmo`l<ve, takomu virosnutomu i zagrubnutomu vojsc do malej kl<tki.

Proboval odkric tajnu zmen{ovany na pticovu velqkosc, rozdumoval. Zadumani kusal zarenka z kotrih daval i ptici htora u` vecej nw bula u kl<tki, alw na jogo plwcu. Kus-pokus, vidzelo {e mu `e odkriva tajnu: Ked z daskim sce{ `ic, w{ toto co von w, piw{ toto co von piw mu{i{ i be{edovac z jogo be{edu. Lwm tak, zrovnani u {ickim, budzece rozuml<vi wdno drugomu. I naraz mu vecej nw bulo ~e`ko vojsc do kl<tki, i vecej mu nw bulo ~udne `e {e na gombalki u kl<tki kol<sal zoz gerl<~ku.

Bo von vidzel toto co jogo {erco vidzelo: gojsa {e zoz svox prekrasnu dzivku, kotra go u dome do~ekuw i viprovadza z gurkotom, kotra mu pora<, vari, i dzviga {e na gombalki z n<m do nwba.

A lxdze ~asto vidzeli yk z le}inqovogo oblaka vilwtuw para gerl<~koh i kru`i po nwbe, veselo, pravi osmi~ki, krugi... Vec wdna drugu nadlwtuw ta, z~ekuxci {e na oblaku, ulwtux vwdno do hi`i.

Ked ve~ar, u o{vicenim oblaku vidno bulo mladu zalxbenu paru yk co{ka sebe doverl<vo gurkota, nwsvidoma {veta zvonka tej hi`i.

7

ЧИТАНЄ ЗА ШИЦКИ ЧАСИ

ИРИНА ГАРДИ-КОВАЧЕВИЧ

GERL<^KA – Nw boj {e, malx~ka, vizdravi{, – {epnul wj.

Bulo pred ve~arom i le}inq {e pozberal visc.

Ptica mirovala u svowj kl<tki. Von prerucel ma<cu od v~era na nx, poga{el {vetla i vi{ol na ul<cu. U varo{u {e na{ol z dru`tvom i znova zadnogo rana dodny do oblaka malogo kvartely bul na zbuvanw z togo dny. Lwm ked {e na nqgo na per{im poverhu, nwvelqkogo varo{a u o{mihla wdna jomu najsimpati~nwja dzivka z rovn<ni, vderela {e bila pti~ka – gerl<~ka. Spadru`tva, nw po`adal x odprovadzic domu. Po`adla zamra~ena na parkanq pod oblakom. Le}inq, co dal pojsc }u svojomu domu – sam. prave stanul i rihtal {e otvoric oblak, ta kus Ptica mirovala dok {e rihtal za spanw i von pred n<m pove`bac, `e bi bul {vi`{i i rozbudzex nw odkrival. Rano, skorej roboti znova otvorel ni za novi robotni dzenq, zognul {e i podzvignul oblak, odkril kl<tku i vinws pticu na ra}astov x. Vona lw`ala na jogo {irokej dlan<, wj ceple oblaka. Vidzelo {e mu `e {e u wj o~oh opatra bez`ivotne celo bulo mirne. nwbo i `e {e do <h `renkoh z radoscu ~iry ran{e Z palqcom le}inq obracel wj glavku }u sebe. slunko. Dok {e britvel u kupatilu u~ul gurkot.

Oba~el `e wj rozkirvaveni verh na glavi, ta – Moy gerl<~ka – podumal poce{eni. Ked odn<`no dothnul toto mesto dze krev zl<pela mohothodzel mal ~uvstvo `e w vecej nw sam u tim obikave pirw. Ptica {e stresla i von pohopel `e w scu, `e ma kogo{ik hto budze ~ekac na jogo vrai|e `iva. Unwsol x do hi`i, na{ol svox ma<cu canw. Nagnul {e nad kl<tku yk za pozdrav i pood v~era prerucenu prej} kascely, ta do nwj okru{eptal: cel pirjove bidlo. Ostoro`no x, taku zakrucenu – Dovidzeny moy krasavico! spu|el do praznej {katuli od cipeloh.

Ptica umilno zagurkotala i pre tot glas, Vec vi{ol vonka i poponaglyl na robotu. Na o{mih mu dlugo trepecel na tvari, a` i ked {e roboti calkom zabul na ran{u pod<x, alw ked {e zami{al do gu`vi prehodzacih na ul<ci. vracal i prehodzel kolo ri`nih predavalqnqoh, Z roboti nw za{ol z pajta{ami na pivo, alw zdogadnul {e. Za{ol do tej dze {e predava ptipri{ol domu, rozdumuxci o poludzenku kotri ci i co za n<h potrebne i domu {e vracel zoz sam sebe porihta z togo co nakupel u predavalqn<. wdnostavnu kl<tku u kotrej bul mali valovok za U` ked obracal z klx~om u nosovih dzirkoh povodu, sudzina za zarno i malx~ka kol<mba~ka. ~uvstvoval zapah wdla.

Ked rozkrucel ma<cu, pti– Od su{eda pahnw poca dzvigla glavu i poludzenok. Dobre <m, a moj d`murkala na nqgo z dovi{porget i|e `imni – podurijom. Von x n<`no spumal pokus zavidl<vo. |el na dno kl<tki. Ptica Alw, zapah prihodzel z poprobovala zatrepecic z jogo kuhn<. Na {porgece {erkridelkami, nw mogla stapenka z wdlom bula i|e cepla. nuc. I|e bula barz slaba, Mu{i buc `e mac alw vidno bulo `e u nwj nwnayvena pri{la z valalu wst dzeki za `ivotom. Ledaco pokon~ic i obradovala }inq do malx~kej sudzini me – podumal le}inq ta z polo`el zarna z me|ka kopodzekovnoscu powdol sma~tri kupel u predavalqn<, ne wdlo. Vo{ol do hi`i, poulyl kus vodi do valovka i opatral poskladani stvari po{ol i sam wsc. kotri rano ohabel porozruKed {e vracel do hi`i cani i zadovolqno odkril ptica {edzela na kol<mkl<tku z pticu htora yk ked ba~ki. Le}inq otvorel bi o`ila i podrobkala z dzverka kl<tki i z wdnim no`kami. palqcom wj dothnul po– Dobri dzenq, mila moy kal<~enu glavku. Yk ked bi }azdinqo – ozval {e }u nwj i x zabolwlo, alw rozumela nagnul yk ked bi wj posilal tot dotik, vona vikrivela pocilunok. Ptica znova {ix i oparla bok glavi na umilno zagurkotala. Le}inq jogo palwc. Zakl<pkala z {e nacagnul na poscelq, ta o~mi, popatrela na nqgo i Илустрация Мариї Ковачевич обявена у кнїжки oddrimal, alw mac {e nw „Дванац сказки“ Ирини Гарди-Ковачевич vec znova zad`murela. zyvela.

W

6

З

КОШАРКА МЛАДИ СПОРТ

а кошарку ше часто гутори же є „медзинародни спорт”, бо ше бави у каждей цивилизованей жеми на швеце. Нє розвивала ше поступнє як даєдни други спорти, алє ю 1891. року видумал Джемс Нейсмит. Вон сцел найсц даяки спорт хтори прицагнє студентох физичного воспитаня у Спринґфилдскей фаховей школи у Масачусетсу. Нейсмит бул Канадян, та комбиновал бависко канадских Индиянцох „лакрос” и анґлийски „ногомет” и так достал нови спорт яки му бул потребни. Место палїци, як у „лакросу” лєбо копаня до лабди як у ногомету, Нейсмит видумал спорт у хторим бавяче додаваю лабду єден другому лєбо єден бавяч биє з лабду до жеми и трудзи ше руциц ю до кошарки, бо на початку, кед спорт бул видумани, на „ґолу” стала лєм древена кошарка.

Перше америцке першенство у кошарки отримане 1891 року. а перше медзидержавне змаганє у Европи 1919. року медзи екипами Французкей и Италиї. У нашей жеми ше кошарка зявела аж 1923. року.

ЙОД ЗЛЄПШУЄ ИНТЕЛИҐЕНЦИЮ

З ДЗЕЦИНСКЕЙ КУХНЇ

Стораз зме чули же мушиме пиц млєко же бизме мали красни зуби, здрави косци, же бизме швидше и лєпше росли, алє ридко хто спомина же млєко єдно зоз барз важних жридлох йоду у костираню. Йод нєобходни за розвой мозґу, за паметанє и концентрацию, насампредз при дзецох. Кравске млєко барз заступене у костираню дзецох, а количество йоду у млєку пременлїве и завиши од рочней часци. „Жимске” млєко ма вецей йоду як „лєтнє”, цо ше одражує и на концентрацию йоду у креви дзецох. Виглєдованя у Австралиї и Ирскей указали же „жимски” дзеци маю векши коефициєнт интелиґенциї як „лєтнї”. Найновши шпански виглєдованя потвердзели же кед дзеци у поживи нє маю йодировану соль и кед кажди дзень нє попию голєм єдну шольку млєка, буду мац менши коефициєнт интелиґенциї.

Потребне: 25 деки млєти кекси 25 деки мелкого цукру 25 деки чоколади 25 деки марґарину 10 деки желе бомбони 10 деки млєти орехи 25 деки сухого грозна 1 деца млєка 2 вайца Шицко добре розмишац, та шулькац кульки. По смаку их можеце оваляц у кокосу лєбо млєтих орехох.

СЛАДКИ КУЛЬКИ

ЗДРАВИ СОН – ЗДРАВЕ ДЗЕЦКО Здрави сон барз важни за нормални рост и психични и физични розвой дзецка. Сиґурно сце чули тоту синтаґму: „У сну дзецко рошнє”. Хто ше нє вишпи, гнїва ше на посцель, на заглавок, и на шицких коло себе, а школяре найбаржей на школу и на домашнї задатки. Нєспанє неґативно уплївує на концентрацию. Вистатим чежко провадзиц наставу у школи, чежше им дома учиц, аґресивни су и нє у дзеки. Нєвиспани дзеци лєгчейше „заробя” ґрипу, натху и други инфективни хороти, бо маю слабши имунитет. Кед вас родичи вечар гандрую же длуго шедзице опрез екрана, та вас гоня спац, нє гнївайце ше на нїх. Знаю вони кельо сна потребне дзецом, а треба же би и ви знали. Беби до двох мешацох живота шпя 16-18 годзини дньово, а тоти од двох мешацох до першого рока 14-15 годзини. Трирочним дзецом треба спац 12-14 годзини, а од три до шейсц рочним 11-12 годзини. Дзецом од шейсц до дванац рокох живота потребни 10 до 11 годзини сна, а дванац до осемнац рочним школяром 8,5 до 9 годзини. Старши – хто кельо сцигнє.

19

ЯНКО РАЦ ОФАРБ РИСУНОК

СКРИВАЦИ ВИРЕЧЕНЯ У каждим зоз тих виреченьох криє ше по єдно „манде” домашнїх животиньох. Попробуй их найсц.

1. Ира ма чат котри достала од нини.

2. Та, яка виза, я чекам мацер, а вона роби у канцелариї за визи.

3. Сушедов пес Тапши чоколадку хвацел и сцекол.

4. Ясна кед лєга, червеного медведзика кладзе под заглавок.

5. Шицки гибайце, лєм Борис най останє почекац дїда.

6. Велька капра ше залїпела на Алексову павучайку.

Офарб рисунок по означених числох и фарбох: 1 жовта 4 кафова 2 била 5 каменкова 3 желєна 6 цма белава

Д

БОЛЯЦИ ЗУБ

юри скинчи и уж даскельо днї верестує по обисцу. Зоз шицкима є завадзени и кед ше дахто ґу ньому озве, роздре ше на ньго нарату як кед ше кандурови станє на хвост. А ма и прецо. Уж даскельо днї шорово нє є, а исто тельо ноци и нє шпи. Лїви бок на твари му затил, та тераз випатра яґда на тим месце у устох трима маджунову шлївку.

– Дюри, дзецко мойо – модлї го мац зоз поскладанима руками – пребога це модлїм, идз до дохтора най ци витаргнє тот боляци зуб.

– Га гей, идз – потримує и оцец тото предкладанє.

– Дохтор ци да инекцию, та анї нє обачиш кеди зуб вилєци.

– Нє бой ше, брацику, я це одведзем – понукла ше його младша шестричка Геленка. Нє помагали нїяки молби, нїяки нагваряня, нїяки красни и облєсни слова, та аж анї гроженя. Зуб и далєй роби свойо. Болї. Нєпреповедзено болї. Стрика, варта живе месо, думаш же ци уж блїзко кончина. И хто би лєм подумал же єден обични зуб може так загорчиц живот. И нє лєм то. Пре ньго ши завадзени зоз мацеру, зоз оцом, зоз цалу фамелию, блїзшу и дальшу родзину, товаришами, зоз цалим шветом. Кед би то бул наисце голєм даяки прави зуб, як, наприклад, дуб у лєше зоз розконаренима жилами, а вон, цо? Подгнїти и кива ше як стари слупок у жеми.

Уж даскельо днї го Дюри зоз язиком розкивує так як цо дїдо гинто розкивовал у загради стару шлївку кед ю сцел вицагнуц, алє анї тото нє помогло. Пробовал зоз пальцами, алє ище горше. Пришло му на розум же ше древа зоз жеми вицагує зоз паньвашами. А и зуб цошка таке як древо. Правда, нє таки є високи и нє ма конари, алє ма корень и стебло. Место паньваша покрадзме вжал цверну и завар ше до хижи. У тим чаше до нїх пришла Геленкова товаришка Ганча.

– Геленко, сцем ци ше похвалїц же мам єден зуб менєй, пать!

– Га, прецо ши го дала вицагнуц? Болєл це? – опитала ше зачудована Геленка.

– Вчера ме дакус побольовал, та сом пошла до зубара. Гварел же го муши витаргнуц. Нїч ме нє болєло...

– Нє болєло... – претаргла ю Геленка. – Гибай, та такой повеме Дюрикови. Бегали од хижи до хижи и кед у єдней нагло отворели дзвери, чул ше лєм боляци йойк. Дюри зоз слизами у очох покорнє шедзел на стред хижи, а зуб завязани зоз цверну понїзно вишел на клянки.

ПОВЯЖ ЧИСЛА

ПИРАМИДА

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ Горизонтално: 1. Друга буква азбуки; 2. Перши и треци вокал; 3. Ричка коло Нового Орахова; 4. Швидка, вертка животиня (здабе на вивирку); 5. Маймун у руских народних приповедкох; 6. Индустрийна рошлїна зоз хторей ше прави цукер; 7. Игла за штриканє и гекланє. У перших квадрацикох вертикално: Сримски валал у хторим ше у юнию того року отрима 20. Стретнуце руских школох.

20

Законч рисунок повязуюци шором точки починаюци од числа 1 по число 29, та гуска будзе цала и весела.

СУПЕР ЦИҐОНЇ

Яки мам циґонї...

Челїк чисти! Ту нє иду ґомбовци анї хлїсти.

Громада риби, праскам од щесца! Анї до коча ше нє змесца.

Я ю померал, так, од ока: Дзешец метери була длугока!

Кед мойо циґонї над воду танцую, риби за нїма з води вискакую.

– Яй, ниа, пать! Блинкер аж пука; То муши буц огромна чука.

Випатра вам же ше хвалїм, алє шицко вельке в моїм оку малим.

5

G

ЙОВАН АЛЕКСИЧ

U

К

ШВЕТО БАНАНОХ

ед „Караван приятельства” сцигол на гранїцу Кениї и Танзаниї, у далєкосци ше указал верх Килиманджара. Ляднїцка шапка ше билєє високо над хмарами хтори прекриваю єй схили. Коло осем годзин дзвигла ше ранша молга. Указало ше лєсовите подножє. Превидни воздух спреведа. Поведол бим же ше гора находзи такой ту, лєм цо ю нє долапим, гоч є оддалєна стотки километери. За пребиванє през дзивину будзе нам потребне цале дополаднє. Коло поладня гора ше нам страцела зоз видогляду. Драга габаста. Брещки ше випли и скрили Килиманджаро. Думал сом же до змерку сцигнєм ґу тей велькей гори, алє ми надїя знїкла. Ноц ме застала на бананових польох. Сцигол сом до жеми народу Чаґа, хтори себе наволую синове Килиманджара. Зобудзело ме докричованє людзох, квичанє, шпиванє... Пущел сом ше там одкаль приходзел галайк. Сцигол сом до штред валала ґу копастим колїбом, як велїким шубаром. Селянє влєкли громади бананох. Були весели, як на швето. И мнє обняло шветочне розположенє. Длуго людзе чекали оберачку жовтого злата – бананох, требало то преславиц! Шпацираюци ше по валалє, вошол сом до широкого двора у хторим стал вельки гордов. Над нїм кружели рої винових мушкох. У гордове варло. Кед сом ше приблїжел, вдерел ми до носа квашни запах, таки як у нас кед кишнє поджамене грозно. На гордове, вельким як колїба, стал опарти нашмеяни леґинь. По драбинки сом ше випендрал ґу верху гордовиска. У нїм бул чловек змазґрани од бананох, хтори джамел з ногами узрети плоди. Кед ме збачел, скричал: Ухуру! – Шлєбода! Тей єшенї то було наймилше слово у восточней Африки. Прекляти Анґлийци ше рихтали пойсц там одкаль пришли ту пред пол вика. Чловек у гордове набрал до велькей варехи мутного бананового соку и дал ми покоштовац. Нє сцел сом го увредзиц, та сом лїґнул даскельо раз и скричал сом: Харамбе Танґанїка! – Най жиє Танґанїка!

Так сом з домашнїма преславел швето бананох и рушел сом ше з валалу. Аж при остатнєй колїби ми пришло на розум же сом ше нє питал кадзи драга до Танзаниї. Озвал сом ше ґу преходнїкови: Сефари Танґанїка? Зачудовано попатрел на мнє, вдерел з пету до жеми, та одвитовал: Танґанїка! Значи, сцигол сом на цинь Килиманджара. Звикнути же зоз єдней до другей жеми уходзим застановююци ше на погранїчних станїцох, чудовал сом ше же зоз Кениї до Танзаниї уходзим як зоз єдней сушедовей загради до другей. Очиглядно же странцом нє пада на розум отлукац ше и глєдац гранїчни преходи, а домашнїм цалком шицко єдно у хторей держави жию. Жем им безгранїчна, як нєбо над ню. На ґеоґрафскей мапи Танзаниї нашол сом чарни круг – Манаґа, месточко зоз хторого водзи дражка ґу верху Килиманджара. У Манаґи сом цали вечар препровадзел у найстаршого живого пендрача на Килиманджаро. Початком двацетого вика, кед Нємци будовали горяцки хижи на три, штири и на пейц тисячи метери високо, вон надпатрал горякох. Тераз ма дзеведзешат роки, алє памета шицко як кед би було вчера. Рано, на виходзе зоз Манаґи, звишок стварох сом охабел у мисионерскей станїци. Нєсподзивал сом ше же у служби ширеня християнскей доброти виключно дзивки. Нє знал сом же ше єден мисионерски шор дзивкох усудзує правоциц ше зоз вельобожством народу Чаґа, алє кед Мац Тереза поколїмбала множество богох у Индиї, чом би тото нє могли дзивки Богородици у Африки? Од месточка Манаґа по першу горяцку хижку на висини 3 000 метери мож пойсц на авту за двацец минути, кельо потамаль єст километери. Слунко зубате, як кед би нє було над Африку. Нїзки хмари скоро мож дотхнуц з руку. Млади чувар горяцкей хижи, Даниел, барз ше нам зрадовал, бо є найчастейше сам. Робота му отримовац огень, додаваюци щипанїци манґо-древа...

У ЗУБАРА – Будзем мушиц вицагнуц тот зуб. Барз є прахняви – гвари зубар Сенки.

– Кед так, вицагнїце го – мирно гвари Сенка.

– Нє боїш ше? – чудує ше зубар.

– Нє, нє боїм ше – одвитує дзивче.

– А чом вец кладзеш тельо вати до ухох? – ище баржей ше чудує зубар.

– Цаганє зуба можем церпиц, алє свойо вищанє нє, прето мушим добре позатикац уха – толкує Сенка зубарови.

НОВА БИЦИҐЛА

– Задовольни ши з нову бициґлу? – пита ше сушед Яникови.

– Ище нє знам, бо сом ю нє сцигол випитац – одвитує Яни.

– Як ши нє сцигол кед ю маш уж скоро два мешаци – нє ясне сушедови.

– Так же раз я у шпиталю, а раз бициґла у майстра – толкує му Яни.

ПРЕ ЄДИНКУ Мац запрепасцена патри як єй син уходзи до хижи през облак.

– Забога, сину, чом уходзиш нука през облак?

– Забула ши же ми оцец гварел же кед достанєм слабу оцену, най нє прекрачуєм хижни праг?

– толкує хлапец.

ЛАВИРИНТ

РЕБУСИ

Виривок зоз кнїжки „Поме до Африки”

Avtor: Silvester D. Maka>

Ф И Ґ У Р И

Найдз зоз хторима числами означени два єднаки фиґури на тей цифрованей слики.

4

R MO

Аладин нашол стару лампу и жадаюци з нєй зняц прах и паучину, почухал ю. Теди зоз лампи вишол стари дух хтори бул у глїбоким сну. Злєкнути Аладин запрепасцено попатрел на духа и розплакал ше. Прейдз по лавиринту и найдз драгу до старого духа, же би ше знова могол врациц до лампи.

21

За

майске число до Редакциї сцигли 109 роботи од вредних школярох-сотруднїкох.

Дюрдьов: Андреа Раґай, Василиє Мудри, Лука Кашовски (овода); Ксения Вереш, Кристина Дюранїн, Марина Барна, Ясмина Мудри, Мижо Хромиш (I); Иван Скубан, Лука Кухар, Иван Хромиш, Александар Чапко (II); Мария Горняк, Ясмина Будински, Златка Канюх (III); Марина Михальовски, Єлена Мудри, Иван Кухар, Владимир Горняк (IV); Валентина Михняк, Валентина Салаґ, Олеся Хромиш, Лидия Чапко, Мирослав Канюх (V); Мария Барна, Лидия Гарди, Тамара Чордаш (VI). Вєдно 39 роботи. Коцур: Сара Ґайдош, Иґор Чордаш, Вид Неделькович, Алекса Дорокхази (I); Николета Чордаш, Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Ребека Гарди, Марян Шанта, Михаел Скубан, Иван Кучмаш,

РЕЗУЛТАТИ НАГРАДНОГО

КОНКУРСА

ЯКУ „ЗАГРАДКУ” БИ Я ПРАВЕЛ-А На Наградни конкурс сцигли вельо писемка од школярох хтори „Заградку” купую, поряднє читаю и роздумую цо би пременєли же би тот часопис бул ище красши и веселши. Найвецей идеї послали школяре зоз Коцура, а окреме були инспировани школяре руского оддзелєня трецей класи, бо свойо предкладаня поскладали до стищкох и послали до Редакциї цалу писньочку. Їх оддзелєнє заслужело специялну награду. Красшу од тей „Заградки”направели би и школяре зоз Дюрдьова. Наградни вилєт до Нового Саду и нащиву Редакциї „Заградки” достали: Катарина Кулич (III), Дария Чордаш (IV) и Анастасия Чордаш (VI) зоз Коцура Олеся Хромиш (V) и Мария Барна (VI) зоз Дюрдьова

Даєдни

Давид Гарди, Давид Неделькович (III). Вєдно 38. Руски Керестур: Оле ся Папуґа, София Семан, Мелиса Бучко, Аня Штранґар, Емина Симич, Адрияна Фейди, Матео Чордаш, Дамян Рац, Тадей Бодянец, Микола Еделински, Павле Новта и 2 роботи нєподписани (III): Лореана Тома, Ана Арва, Тони Пашо, Матей Катрина, Александар Киш (IV). Вєдно 32 роботи.

Нагр

адне

питанє!

У тим чишлє „Заградки” нє будзе нове наградне питанє, бо ше школски рок закончи уж у половки юния, та нє сцигнєце попосилац свойо точни одвити. Награди у маю достали: Давид Чордаш, I, Руски Керестур Ребека Гарди, III, Коцур Борис Хромиш, IV, Дюрдьов

ЯКУ „ЗАГРАДКУ” БИ Я ПРАВЕЛА Наградзени роботи „Заградка” ше ми пачи, алє бим любела дацо и пременїц. На насловни бок бим положела лєм школярски малюнки. На други бок бим дала интересантносци о животиньох и рошлїнох, а на треци дацо о писательох, науковцох, уметнїкох... Штварти бок бим виполнєла зоз приповедками, баснами и писнями за дзеци, а даскельо шлїдуюци боки би були лєм за школярски литературни и подобово роботи. Любела бим у часопису читац о успишних парнякох зоз других местох, и дакус вецей о народних обичайох. Олеся Хромиш, V, Дюрдьов Кед би я ушорйовала „Заградку”, давала бим вецей задатки за ришованє, вецей интересантносци зоз швета и кратки стрип. Обявйовала бим рецепти за колачи яки би могли и дзеци пририхтац. У каждим чишлє би бул и наградни конкурс. Дараз би бул конкурс за найкрасшпе дзивче и найкрасшого хлапца у класи лєбо у цалей школи. Дзеци би посилали свойо фотоґрафиї и шицки би куповали „Заградку”. Катарина Кулич, III, Коцур

(НЄ)КАЛЇЧЕНЄ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА

погришно научени слова нїяк нє можеце виправиц, як кед би вам родичи лєбо наставнїци мацеринского язика бранєли бешедовац цо чистейше по руски. Даєдни виреченя уж були у тей рубрики, алє их повториме, та озда дакому помогню виправиц гришки.

У составу пише: Нєшка вонка двацец степени. Барз сом ше уморела. За родєндан сом достал вельо поклони. Мушиме да наставиме.

22

Треба написац: Нєшка вонка двацец ступнї. Барз сом вистала. За родзени дзень сом достал вельо дарунки. Мушиме предлужиц.

Zdravo zagradkare!

Н

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

ачинаме и остатнї, дзешати мешац у тим школским року. Пририхтаме ище єдно число, як ви пишеце, найкрасшого и наймилшого часописа, та скоком на длуги одпочивок. Юнийске число „Заградки” будзе мац дакус вецей боки, а часу будзе мало, та барз рахуєм на вашу помоц. Понаписуйце читачом о своїх успишних товаришох, о наградох, дипломох и медальох, а пошлїце и фотоґрафиї зоз активносцох у ваших школох. Конкурс „Яку Заградку би я правел-а” бул успишни. До Редакциї сцигли вельо предкладаня, вельо идеї и вельо одлични оцени тому часопису, та верим же од идуцей єшенї будзе ище красши, прицагуюцши. Чийо идеї найинтересантнєйши, найдзеце на 22. боку, а кеди наградзени школяре нащивя Редакцию у Новим Садзе, догвариме ше зоз вашима учительками и наставнїцами. Поздравя вас ваша редакторка. МИХАЙЛО КОВАЧ

МАЙ У ЛЄШЕ У лєше тераз правдиви рай,

Бо и там зашол пахняци май. Тащки шпиваю, жабки танцую, Медведз и когут аж ше чудую. Лїшка заячка на танєц вжала, Та з нїм круцела и нарабяла... Як им нє швечи, бо су нє пара, Вон ище млади, а вона стара. Далєй там їжик вивирку вита, Герчок шкорванчка на танєц пита. Сваха ласичка робела жарти, Же ма бочкорки Ухач подарти.

NA NASLOVNIM BOKU Дзеци зоз Руского Керестура, Коцура и Дюрдьова на Трецим стретнуцу руских оводох у Дюрдьове (Фото: М. Римар)

Та тераз Ухач лєм подудрує Барз ше нагнївал та нє танцує. Лєм „дохтор” хроми вше у роботи, Хорих ма вельо та ма клопоти. Ище нє скончел, други волаю, Верице же му и спац нє даю. Так то, видзице, так то у гаю, Весело, крашнє в мешацу маю.

3

ТАРА – РИКА, ГОРА, ВАЛАЛ... Тара найдлугша рика у Чарней Гори

ПРЕДСТАВИ ЗА ДЗЕЦИ НА 46. ДРАМСКИМ МЕМОРИЯЛУ ПЕТРА РИЗНИЧА ДЯДЇ

(141 километер). Алє, на лївим побрежю тей рики, нєдалєко од Колашину, єст и валал Тара, а у заходним Сибиру, у Омскей обласци тиж єст рика Тара (806 километри). На єй улїве до Иртишу мале пристанїще Уст-Тара, а коло 50 километери долуводом и на лївим побрежю Иртиша город Тара, основани 1594. року. У заходней Сербиї маме гору Тару, а нєдалєко од Даблину у Ирскей тиж єст брег Тара. У морйоузу Миндоро у филипинским архипелаґу єдно мале острово вола ше Тара, а у канадскей провинциї Онтарио єст валал Тара. У Австралиї, 250 километри од Бризбейну находзи ше населєнє Тара. Мено Тара у нас маю и дзивчата.

„МИЖО ПУТУЄ НА МЕШАЦ” Наймладши

ґлумци зоз Дюрдьова, члени Дзецинскей драмскей секциї КУД „Тарас Шевченко” за тогорочну театралну сезону поставели нa сцену веселу представу „Мижо путує на Мешац” автора Миколи Сеґедия, а хтору режирал Яким Чапко. Дакедишнї дзеци тот фалат уж виводзели на бини, алє дзецинска фантазия вше актуална, та нєшкайшим ґлумцом и патрачом тота представа була нова и интересантна. У главней улоги школяра Мижа бул Владимир Горняк. Бабу ґлумела Мария Горняк, Мац була Єлена Горняк, Дзивче – Даря Хромиш, Єлена Мудри – Марча, Иван Кухар – Микола, Иван Хромиш – Конферансиє, Борис Хромиш – Яни, Иґор Салаґ – Тале, а Аня Роман инспициєнт. За костими була задлужена Кристина Горняк, а за музику Ивана Пап. Дзеци ше вше воля спинац ґу хмаром фантазиї и чиряц ше до снох, як ходзиц до школи и учиц ше,

цо дюрдьовски дзеци, рихтаюци ше одпутовац у обичним плєценим кошаре на Мешачок, потвердзели. Моцни аплаузи їх парнякох у публики були велька потримовка, а можебуц и молба направиц у кошаре места за шицких хтори би волєли одлєциц гет на Мешац дзе нєт таки школи як у нас. М. А.

„НЄСТВАРНА СТВАРНОСЦ” У КОМПЮТЕРОХ И СКАЗКОХ У Дружтве Руснацох у Суботици окреме активни дзеци хтори найволя ґлумиц. Учителька Наташа Ґрунчичова, хтора трима годзини руского язика, вибрала и адаптовала за бавенє на бини текст Сави Шкрбича „Нєстварна стварносц”, та поволала школярох, подзелєла улоги и вирежирала красну сказку.

У представи ґлумели Павле Куюнджич як Ґаґи, Мая Емеди як Мая, Тамара Емеди як Весна, Сузана Ковач як Єца, Аня Бркич як Пепелюґа, Адрияна Ковач як Принц, а Дарко Дюмич як Капетан Кука. За шветло були задлужени Воїслав Михайлович и Желько Попович, за музику Саша Ґрунчич, а суфлерка була Ксения Палатинус. Тема представи блїзка нєшкайшим дзецом – преплєтанє стварносци у хторей доминую компютери зоз нєстварним шветом сказкох хтори им познати, бо зоз сказками рошнє кажде дзецко. Режисерка за представу пририхтала и сценоґрафию и костими. Гоч скоро нїхто од малих ґлумцох нє зна приповедац по руски, алє тот язик лєм розумя даєдни вецей, даєдни лєм дакус, свойо улоги у те атралней представи похопели озбильно, та ше потрудзели научиц правилно вигваряц и одлично одґлумиц. М. А.

2

СКРИТИ ИНДИЯНЦИ ХИВАРОСИ Вельки поверхносци

густих лєсох коло побрежйох рики Амазон у Южней Америки викерчени и претворени до обрабяцей жеми, та велї животиньски файти скоро витаманєни, а у нєпреходних джунґлох єст и вше менєй индиянски племена. Єдно таке изоловане племе то Индиянци Хивароси хтори ше и нєшка скриваю од людзох. Там нєт скоро нїяки шлїди цивилизациї. Хивароси жию барз примитивно, так як жили и праисторийски племена. Єдза тото цо найду у природи. Ловя зоз луком и стрелу замочену |до опасного рошлїнского отрову. Облєчиво скоро анї нє ноша. Огень розкладаю чухаюци єден до другого фалати древа. Колїби правя зоз конарох и лїсца, вше на другим месце дзе одблукаю глєдаюци єдзенє.

ЖИВОТИНЇ И ЖВЕРАТКО Хто видзел свойого лєбо дачийого домашнього любимца як

стої опрез жвератка? Агейце же було цикаве припатрац ше як ше животинька справує. А чи сце знали же скоро шицки животинї, кед себе видза у жвератку, веря же опрез нїх нєприятель? Даєдни ше нагнїваю, та ше набиваю до жвератка, брешу, пища, квича, рича... даєдни ше лєм чудую и мирую... У Нємецкей фаховци експериментовали зоз маймунами, а резултати було вшелїяки. Єден ґибон ше так злєкол же спаднул до депресиї, та пейц днї анї нє попатрел на єдзенє. Павияни „прелїґли” перши хвильки страху, а вец ше пробовали зблїжиц зоз слику у жвератку, так як то робя у природи, у своїм чупоре. Приблїжовали ше ґу блїщацому склу, указовали хрибет, цморкали... Експерименти указали же шимпанза найинтелиґентнєйша животиня и бул му потребни лєм єден дзень же би у жвератку препознал себе. Оранґутани ше препознали о три, а ґорили о пейц днї.

23

k m y c

^ASOPI

ECI S ZA DZ

Vid Nedelqkovi~, III Kocur

Andrea Kuki~, II, Savino Selo

Ysmina Budinski, III, Dxrdqov

Maryn [anta, III, Kocur

ROK LXVII • ^ISLO 5 • MAJ 2014 • CENA 100 DIN