Заградка 6-7 - 2013

Tamara Luka~, III, [id

ДВОЯЗИЧНА КНЇЖКА ПРЕКЛАД СЕРБСКЕЙ ДЗЕЦИНСКЕЙ ПОЕЗИЇ

c

m y

k

Ysmina Budinski, II, Dxrdqov

^ASOPIS ZA DZECI

ROK LXVI • ^ISLO 6-7 • XNIJ-XLIJ 2013 CENA 100 DIN

Н

РОЗВАГА ЗОЗ ШНУРКАМИ

САРА ТРЕЦА У РЕПУБЛИКИ

а Републичним змаганю з технїчного образованя „Цо знаш о транспорту” хторе отримане у Беоґрадзе, медзи найлєпшима була и Сара Мармила, школярка пиятей класи Основней школи „Петефи бриґада” зоз Кули. Вона ше змагала у младшим возросту, зоз школярами пиятих и шестих класох. Зоз истей школи и Неманя Шлївич, другопласовани на Републичним змаганю. Од 27 округох зоз Сербиї, найлєпша була екипа Заходно-бачкого округу, хтора освоєла златну металию, а у нєй була и Сара и Неманя зоз Кули. Сара Мармила у своєй школи ходзи и на годзини руского язика, участвовала и на тогорочним Медзиреґионалним змаганю у Коцуре, та завжала друге место, а треба наглашиц же є и вредна сотруднїца „Заградки”.

П

М. А.

СТРЕТНУЦЕ ПРЕДШКОЛСКИХ ДЗЕЦОХ У КОЦУРЕ

У

Предшколскей установи „Бошко Буха” Вербас, оддзелєнє „Герлїчка” у Коцуре, 16. мая було барз весело, бо у шицких учальньох, окрем домашнїх, було и вельо госцох. Припутовали штер-

сце єдно вельке швето, озда як Кирбай. Нїхто нє пришол голоруч, алє кажда ґрупа принєсла весели дарунок – рецитациї, шпиванки лєбо драмски слички. Кед ше шицко поскладало до заєднїцкей програми на хторей були вецей як стоцецеро дзеци, було то мале „Червене пупче”. После представяня часточки наученого, друженє предлужене у учальньох дзе тото найкрасше цо ма кажда овода, а то бависка. У Коцуре иншаки и коцки, и камиончки, бабочки и шпоргецики, так як цо у сушеда вше смачнєйши як дома и хлєб з маджуном. У бавеню шицки уживали, а як би и нє кед их на єдним месце було тельо вельо як нїґда по теди. М. Р.

нацецеро дзеци зоз руского пририхтуюцого оддзелєня ПУ „Дюрдєвак” зоз Дюрдьова зоз виховательку Марину Будинскову, трицец седмеро дзеци зоз ПУ „Бамби” Кула, оддзелєня „Цицибан” зоз Руского Керестура, зоз виховательками Емилию Костичову и Меланию Семанову, и пецеро дзеци зоз ПУ „Бошко Буха”, оддзелєня „Слунечнїки” зоз Вербасу, зоз виховательку Гелену Рацову. Перше Стретнуце руских дзецох зоз наших местох було влонї у Руским Керестуре, а догварене же шлїдуюцого року домашнї буду наймладши у Дюрдьове. Вихователька Серафина Яґлица у Коцуре вєдно зоз колеґинями у Установи и зоз шицкима дзецми щиро прияла госцох, та тот дзень бул наи-

2

атики и ципели мож пошнурац на 43.200 способи. Правда иста! Хто нє вери, най ше пита Австралиянцови Иянови Файґенови, бо тот пан барз люби шнурки, дзирки и ґужлїки. На його сайту www.fiegen.com мож найсц 33 способи шнураня патикох и ципелох, а за глєданє гевтих других 43.167 мустрох и шемох треба дакус мозґац и мац пильку за математику. Лєм од тебе завиши як будзеш прецаговац шнурку през дзирки же би ши достал жадани украс, а Питаґорова теорема ци пове яку длугоку шнурку мушиш купиц. Дахто твердзи же найєдноставнєйше и найкласичнєйше шнуранє у форми мотиль машлї (1), а и за ноги є найприємнєйше прето же нє сциска талпи. За фодбалерох идеалне шнуранє указане на патики число 2, бо верх патики остава мегки за трибланє лабди. Шлїзкачом на лядзе Файґен препоручує обуй з вецей дзирками и густим шнураньом крижом (3), а хто провадзи моду, най научи „шах” шнуранє зоз шнурками у рижних фарбох.

2 .Обидва конци шнурки поцагнї просто долу и уцагнї их од верху през першу пару дзиркох.

3. Прекриж конци шнуркох од долу и прецагнї их през трецу пару дзиркох.

4. Поцагнї обидва конци шнуркох просто долу и прецагнї их на месце першей споднєй пари дзиркох попод уж поставени шнурки.

5. Прекриж конци шнуркох од сподку и прецагнї их през другу шлєбодну пару шнуркох.

Технїка шнураня „шах” 1. За початок нєобходни два пари шнурки у розличних фарбох, по можлївосци длуги, широки и кляпчисти.

2. Зоз єдну шнурку (помаранчецову) хаснуй технїку „зебра” шнуранє.

3. Зоз другу шнурку (белаву) почнї од долу прецагуюци шнурку попод и понад помаранчецову шнурку док нє сцигнєш по верх, а потим назад док нє потрошиш шнурку.

4. Конци шнурки ухпай до патики же би их нє було видно. Технїка шнураня „павукова мрежа” 1. Шнурку полож ровно на другу пару дзиркох зоднука (шива часц) и обидва конци прецагнї през тоти дзирки.

27

За юнийске число „За-

градки” до Редакциї сцигли 125 роботи од вредних сотруднїкох зоз дзевец наших местох. Руски Керестур: Мая Сивч, Ана-Мария Малацко, Даница Плавшич (овода); Олеся Папуга, Виолета Чизмар (II); Милица Чизмар, Тони Пашо, Михайло Рацпети, Владко Мудри, Леонтий Сивч (III); Марина Надь, Теодора Новакович, Ветон Хасани (IV); Тереза Будински, Себастиян Надь (V); Валерия Ковач, Таня Надь, Александра Русковски, Филип Рац, Марко Пашо (VI); Тамара Надь, Тадей Малацко (VII); Жоржина Баран (VIII). Вєдно 32 роботи. Коцур: Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Ребека Гарди, Давид Неделькович, Давид Гарди, Иван Кучмаш, Владко Сакач, Дамир Олеар, Михаел Скубан, Марян Шанта (II); Марияна Мали, Марта Малїк, Никола Тимко, Никола Салонтаї (V); Александра Горняк, Катарина Фейди, Єлена Сендерак, Александар Горняк, Марко Недич, Дарио Михняк (VI); Ярослава Буила, Андреа Будински, Єлена Фаркаш, Наташа Ґайдош, Моника

Мади, Тат,яна Ґайдош, Ясмина Фейса, Силвия Ґайдош, Антоний Фейса (VIII). Вєдно 31 робота. Дюрдьов: Ясмина Будински, Мария Такач, Серґей Пап (II); Єлена Мудри, Владимир Горняк, Борис Хромиш, Иґор Салак, Иван Кухар и єдна колективна робота (III); Олеся Хромиш (IV); Мария Барна, Лидия Гарди, Тамара Чордаш, Стефан Бесерминї (V); Ивана Цап (VI); Лидия Вереш, Анамария Михальовски, Катарина Гарди, Даниєла Динчик, Наташа Хромиш, Борис Раґаї (VIII). Вєдно 26 роботи. Шид: Тияна Буйла, Тамара Лукач, Матия Шеремет (III); Мина Шеремет (V). Вєдно 22 роботи. Нови Сад: Анґелина Планчак, Урош Барна (II). Вєдно 5 роботи. Кула: Анастасия Джуджар (III) и Теодора Милеуснич (IV). Вєдно 5 роботи. Футоґ: Кристиян Иван (V) и Ана-Мария Иван (VII). Вєдно 2 роботи. Бачинци: Дарко Бучко (VI) послал 1 роботу. Сримска Каменїца: Дина Мудрох (V) послала 1 роботу.

РЕЗУЛТАТИ НАГРАДНОГО КОНКУРСА З НАГОДИ ОЗНАЧОВАНЯ 260 РОЧНЇЦИ ОБРАЗОВАНЯ ПО РУСКИ ОШ „Петро Кузмяк” Руски Керестур Младши возрост, I – IV класа Награди Школска униформа: Теодора Новакович IVб Школски будинок о сто роки: Виолета Чизмар IIб Школски амблем: Ветон Хасани IVа Похвали Школска униформа: Милица Малинович Iб Школски будинок о сто роки: Мелиса Бучко IIа Школски амблем: Ивана Будински IIIа

Teodora Novakovi~, IV, Ruski Kerestur

Нагр

!

адзени

За тото число „Заградки” нє маме наградне питанє, бо пред нами длугоки розпуст, алє маме наградзених школярох хтори точно одвитовали на предходне питанє. Награди у юнию достали: Ребека Гарди, II, Коцур Давид Неделькович, II, Коцур

26

Старши возрост, V – VIII класа Награди Школска униформа: Марко Пашо VIб Школски будинок о сто роки: Тереза Будински Vб Школски амблем: Жоржина Баран VIIIа Похвали Школска униформа: Тереза Будински Vб, Сани Бучко VIа, Тарас Паплацко VIа Школски амблем: Себастиян Надь Vб, Антония Тиркайла VIIIа, Звонко Баран VIIIа, Михайло Лазор VIIIа

Zdravo zagradkare! ^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Х

то прешлей єшенї нє верел же школски рок прелєци як крилатица, тераз ше прешвечел же дзешец мешаци наисце швидко прелєцели. Було и весело и чежко, було шмиху и страху, одпочивку и нєвиспани рана, алє кед ше поздава, вредзело шицко тото влєчиц на хрибце. Краша вас вельо, вельо петици, вельо награди, припознаня, Вуково дипломи, а найщешлївши вироятно Школяре ґенерациї... Пред вами лєтнї одпочивок, та, поцешени зоз посцигнутима успихами, уживайце и меркуйце же би вам анї єдна хвилька нє вимкла нє вихаснована найкрасше як мож. До того числа „Заградки”, гоч ма штири боки вецей як звичайно, нє месцели ше шицки вашо наградзени литературни и подобово роботи, алє зато влєце пририхтаме знова таке вельке число часописа, та у нїм будзе шицко цо ше тераз нє змесцело. Ище нам остало вєдно ше радовац на „Червеним пупчу”, а вец з велькима крочаями рушиме на одпочивок. Идзем и я! Ваша редакторка

ИРИНА ГАРДИ–KОВАЧЕВИЧ

ДНЇ ЯК КВЕТИ

Кед слунко зайдзе до гаю, а квети главки вихпаю, теди у циню древох радосци тайни чекаю.

Най радосц шерца преполнї, яґод слунко очи млади, ярнї, росни, пахняци квица у нашей загради.

У гаю воздух пахняци и чече найкрасше лєто; кед дзеци часу маю – днї шицки таки як швето. Так часи сциха преходза з краснима днями младосци; так ше громадза вєдно шицки дзецински радосци.

Na naslovnim boku Dzeci zoz ruskih oddzelwnqoh PU u Ruskim Keresture, Kocure, Dxrdqove i Verba{e na stretnucu u Kocure

Подобово роботи зоз других школох сцигли нам лєм зоз ОШ „Иса Баїч” зоз Кули, и награду за малюнок на тему Школски будинок о сто роки, достала Теодора Милеуснич IV

3

пущуюци ше на аеродром у Триполию, нє предпоставял сом цо мож дожиц у пустинї, дзе сом пошол пре роботу. Нїґда пред тим сом нє бул у таких предїлох, лєм сом дацо пречитал у кнїжкох, лєбо сом дознал зоз телевизийних драгописох и репортажох знїманих у пустиньох ширцом швета. Алє, тото нїяк нє могло цалком нагаднуц и дочаровац шицко зоз чим сом ше стретнул кед сом там пошол. Кед бим Сахару, найвекшу пустиню на швеце, хтора ше пресцера на дзевец милиони километерох по цалей сиверней Африки, од Атлантского океану аж по Арабийску пустиню, сцел описац як место оштрих животних условийох и врацей клими, мушел бим отвориц ґеоґрафски атлас, та вельо податки попреписовац. Алє, Сахара нє лєм ґеоґрафске поняце, нєпреглядне морйо писку, найцеплєйша и найсухша пустиня на швеце, зоз барз худобним рошлїнским и животиньским шветом, слабо населєна, алє то и барз чудне, возбудлїве и красне место на планети Жеми. Ту зачати даєдни з перших цивилизацийох, хтори охабели вельо знаня, вереня, релиґийни поняца и уметнїцки витвореня, без хторих би нєшкайши живот и швет бул вельо худобнєйши за красоти и искуства шицких народох хтори дакеди насельовали Сахару. Велї приповедки и сказки настали праве у тей пустинї под уплївом Слунка, витрох и розбавеного писку, хтори одразу направи мали и вельки форґови, а нє почувствує ше анї найслабши витрик, та ше зявює илузия же ше якиш пустиньски дух рушел рано, на поладнє лєбо вечар прешпацирац ше. А дини вични и нєстаємни гори писку, хтори ше премесцаю, рошню и нєставаю, завиша од врацих пустиньских витрох хтори правя писково бурї од хторих шицко жице сцека пре горучаву, писок и прах цо ше циска и до шалох намочених з воду, и до будинкох, автох и хижох, та чловек безпомоцни и лєдво доходзи до кущик оксиґену. Виход и заход Слунка найчуднєйши и найвозбудлївши природни феномени хтори чловек у Сахари може дожиц, од хторих става диханє. На Востоку, кед ше розвиднї, зяви ше ценючка, червенкава линия, як дзецински поцаг зоз щеточку замачану до червеней фарби, по штред паперу за рисованє. Тота бляда червена шветлосц швидко ше шири, та о даскельо минути викукнє моцне червене Слунко. Вец о даскельо минути жимни воздух хтори тирва цалу ноц, постава цепли, потим горуци.

Док ше припатраце на нєкаждодньови виход слунка, мушице зоблєкац виндякну и триков. Сцекаце до хладку лєбо под шатор и пририхтуєце ше за барз горуци и длуги дзень. Заход Слунка нїґда нє забудзеце кед го дожиєце у пустинї. Звикнути же Слунко помали заходзи и капе на горизонту, аж и на морских пространствох, а дзень якош мирно, помали преходзи до вечара и ноци, у Сахари Слунко наисце пада опрез ваших очох и траци ше так исто швидко як ше и зявело. Чловекови ше видзи же Слунко у Сахари при виходзе сцека од когошик при кому до рана було притулєне, же го хтошка оганя и сце го уцагнуц до под,жемного швета и там заврец. Як кед би на заходзе було влапене до мрежи хтора го цага долу, так як рибаре цагаю мрежи полни з рибу. Тото прецо сом нїґда нє годзен забуц оштре, а прекрасне место, то ноц хтору сом дожил у Либийскей Сахари. Ноци у пустинї барз ясни и кед нє видно мешац, бо у околїску нєт населєня хтори зоз своїм штучним ошвиценьом замолгавюю и заґадзує цмоту. Алє, анї у пустинї нє шицки ноци єднаки. Лєм дараз влєце, у юлию лєбо авґусту може буц така ноц пре хтору жадам знова, гоч лєм кус, жиц у пустинї. Тей винїмковей ноци, з даскелїма приятелями, хтори як и я, робели на построєню за цаганє нафти, рушам цо далєй од того ошвиценого и гласного места, до ноцного мира у пустинї. Кед зме сцигли ґу єдней нєвелькей дини, випендрали зме ше и шедли на єй верх, та зме ше припатрали на нєбо. Стануло нам диханє. Милиярди гвизди, як ґиризди, ошвицовали горизонт, швицаци зоз таїнственим шветлом, правяци гаотични склад, хтори здабал на музику. Наисце ше ми привидзовало же чуєм звуки. Була то нїжна, моцна и опиваюца музика, хтора обнїма шицки чувства и чловек ше нє може анї рушиц з места. Гоч ю видзи и чує, чловек тоту музику нє може репродуковац, одграц лєбо запаметац, лєм ю може дожиц. Теди як кед би и вон постал гвизда хтора зоз свойого божеского ядра твори власну музику и злїва ю зоз музику Вселени...

G

С

U

ҐЕНИЯЛЄЦ Хвалї ше Петрик товаришови: – Конєчно сом поскладал пазли. Я прави ґениялєц. На шкатули пише: од 9 по 14 роки, а мнє требало лєм седем мешаци.

НЄ БУЛА МИ МАЦ – Таньо, як ше преволовала твоя мац док ше нє одала за твойого оца?

– Нє знам.

– Як нє знаш?

– Так крашнє, нє знам, бо док ше нє одала за мойого оца, нє була ми мац.

MO

R

МУЗИЧНИ ТАЛАНТ – Ваш син нїґда нє постанє музичар – гвари наставнїк музики мацери єдного хлапца. – Вон вообще нє ма слуха.

– Алє, вон будзе лєм грац, а нє слухац! – бранї мац сина.

ОЦЕЦ ТАК ГВАРЕЛ Мац запрепасцено патри як ше єй син враца зоз школи и през облак уходзи до хижи.

– Забога, сину, цо робиш? Маме ми у обисцу дзвери?

– Мамо, ти забула як ми оцец гварел же кед достанєм єдинку, най нє прекрачуєм хижни праг.

ЗА БИСТРООКИХ

ЦИНЬ

Лєм два слички цалком єднаки, а ти ше потрудз цо скорей их найсц.

(Виривок зоз кнїжки „Швет у кишенки” Милутина Дюричковича)

ПОВЯЖ ЧИСЛА

БОЖИДАР ПЕШЕВ

У САХАРИ 4

Добре отвор очи, же би це нє спреведли! Цинь одвитує лєм єдней фиґури. Хторей?

Кед повяжеш точки од 1 по 47, дознаш од кого Ґабрик сцека.

25

ЛАВИРИНТ

ХТОРИ ПРЕДМЕТ ХИБИ КСЕНИЯ ВАРҐА

ЯК РОШНЄМЕ През єдно лєто беґельска вода

на керестурским базену чуда чудовски направела. Од нєй наросли длугоки хлапцовски ноги и дзивчатски твари чудесно прекрашела.

Хтори предмет зоз велькей слики ше у драже страцел, та го на малей слики нєт?

Помогнї тому гладному пшичкови найсц у лавиринту дражку хтора го одведзе ґу мисочки з косцами.

ЦО ЄСТ У КУФРЕ У куфре єст цошка цо можеш руциц до горе, а кед спаднє, чуц мявчанє (а нє мачка)!

ПИСКОВА ГОДЗИНА Горизонтално: 1. Древена лєбо пластична судзина за квашенє капусти; 2. Руске женске мено; 3. Даєдни животинї маю на глави (єлень, крава, коза...); 4. У нїм ше трима жито, муку, кромплї..., а може буц паперови, лєнови, пластични; 5. Два вокали; 6. 17. буква у рускей азбуки; 7. Иницияли нашого композитора; 8. Запрагна превозка; 9. Супруга мойого бачика (оцового брата) мнє; 10. Красни, симпатични; 11. Хлопске мено, алє и место у Банату. У перших вертикалних коцкох: Музичаре хтори граю на гармоникох.

24

Так тераз тоти хлопи штернацрочни чулки на горе чешу, з якуш „валеру” масца, цошка себе на одпочивкох шептаю, през облак дзешка так гнєтка патра и якиш нєобични тайни чуваю. Дзивчатски твари озбильни – так як ше швечи такому швету женскому. На одпочивкох опатриц ше до жвератка бежа чи шицки чати, райфи, щипальки стоя так як треба поприпинани, або ше, нє дай боже, погубели дакому. Можебуц же канджурки даяк иншак повикруцали! Тераз тоти дробнїци насправди важни постали, бо зме од керестурскей беґельскей води за єден рок повирастали.

МЕЛАНИЯ РИМАР (РАМАЧ) народзена 30. авґуста 1958. року у Руским Керестуре, дзе закончела и основну школу и ґимназию по руски. Дипломовала на Природно-математичним факултету, на ґрупи за ґеоґрафию, у Новим Садзе. Писац и обявйовац писньочки почала як школярка у „Пионирскей заградки”. Перша збирка поезиї „Ранши новини” обявена 1983. року була за старших, а потим почала писац за дзеци, та по нєшка написала кнїжки „Лєто у дїда”, „Слунечков сон”, „Пошептала ми птица”, „Шнурка и ґужлїк”, „Сказков заглавчок”, „Чилаш, а без принца”, и „Бајкино јастуче”. Заступена є у Антолоґиї писньох за дзеци по руски, у Букваре, Читанкох и у даскелїх Збиркох поезиї и прози на сербским, українским, македонским, русийским и румунским язику. Велї єй стихи композиторе облєкли до нотох, та су виведзени на наших музичних фестивалох. Занята є у НВУ „Руске слово” у Новим Садзе, дзе роби як одвичательна редакторка часописа за дзеци „Заградка”.

ЛЄТО У ДЇДА Остал за нами успишни

ище єден школски рок. Одпочивок нам будзе безбрижни, охабме кнїжки дакус на бок. Од галайку, гурчаньох оддихнєме, док влєце до дїда пойдземе. Од млєка и шунки замоцнїме та по беґелю плївац будземе.

(Одвит: У куфре може буц гоч цо, алє важне же би куфер спаднул на мачку.) Автор: Урош Петрович

REBUSI

Баба нас научи штрикац, шиц бабком сукнї и вишивац, з дїдом будземе вожиц гной, оганяц по полю мотильох рой. Под голим нєбом на шену спац, крави напавац, гачецу цукру давац. Будземе ше по гумнє оганяц, бабово стари сказки слухац.

Avtor: Silvester D. Maka>

5

Visti zoz {koloh...

МИРОН БУДИНСКИ

ДУРНЇЛОВ КОГУТ

Є

дного року Дурнїло набавел когута. Окрем нього нїч инше нє мал. Огладнєл, а Дурнїло нє знал цо будзе єсц, та надумал же пойдзе до швета вєдно зоз своїм когутом. Можебуц го даґдзе добре преда, лєбо даяк иншак на нїм зароби, та себе добре пожиє, а вец ше будзе знова слунковац. Ишол по швеце и сцигнул до Коцура, а у Коцуре теди була велька новосц. Сербски фамелиї, котри до теди жили у Коцуре вєдно з Руснацами, почали ше висельовац, а на їх место приходзели Шваби. Вошол Дурнїло до Коцура и перша хижа на котру наишол була швабска. Нєше Дурнїло когута под пазуху, а когут гладни, лєм ше огляда дзе би дацо уджубнуц та поєсц, бо му вольо празне. Зоз хижи вишол Шваб, гнїва ше, кричи нарату и скаржи ше. На глави ношел полну кошарку зоз зарном.

– Шицко ми крадоше покрадли. Тельо сом мал пенєжи, а тераз нє мам нїч. Наисце му тей ноци крадоше украдли вельо пенєжи, алє их нє шмели однєсц дому та положели на Швабов пойдзик, рахуюци же ше нїхто нє здогаднє глєдац их на пойдзику. Патри Дурнїло яки Шваб нагнївани, та му гвари:

6

– Умирце ше, бо гнївац ше и так нє вредзи.

– Та як бим ше умирел, телї пенєж ми покрадли, та цо я тераз будзем робиц? – гнївал ше Шваб ище баржей и почал ище моцнєйше махац з руками. Як ше вон почал вимаховац, кошарка му зоз зарном спадла на жем и зарно ше розсипало. Кед Шваб видзел як жито ширцом пошло по жеми, ище баржей ше розгнївал и застарал.

– Та як же го тераз позберам кед ше так розтресло? Дурнїло патри на Шваба, санує го, та му гвари: – Нє старайце ше, я мам ту єдну птицу, та вона зарно позбера. Шваб ше приселєл зоз далєких крайох дзе нє було когути. Вон у живоце ище нїґда нє видзел когута, патри на ньго, чудує ше, та гвари: – Наисце позбера?

– Наисце – гвари Дурнїло и чека же би Шваб пристал на таку роботу.

– Га то птица як зоз даякей сказки...

– Лєм ви єй дайце покой – гвари Дурнїло – позбера доєдно заренко.

– Но, слава богу же сом голєм при дакому нашол розуменє. Ви – гвари Дурнїлови – добри чловек кед так сцеце помогнуц у нєволї. Пристал Шваб же би когут позберал зарно, та охабел кошарку най до нєй когут кладзе житко, а Дурнїла поволал нука погосциц го зоз печеним месом и колбасами. Кед ше наєдли, Дурнїло гвари: – Но, можеме пойсц, бо когут уж напевно житко позберал. Вишли вони на двор, Шваб перши прибегнул ґу кошарки, патри, а вона празна. Зарна по жеми уж нєт, алє го нєт анї у кошарки, та ше Шваб нагнївал.

– Ви ме спреведли же птица позбера зарно!...

– Нє спреведол сом вас; видзице же зарна нєт – гвари Дурнїло. Когут ше добре наєд, та пошол води пиц. Напил ше, бул весели и док ше Шваб зоз Дурнїлом вадзел, когут зашпивал: – Кукурику, кукурику! А Шваб нє розумел по руски та думал же когут шпива: – На пойдзику, на пойдзику! Лєм му нє було ясне же цо на пойдзику. Допил когут Швабови зоз таким шпиваньом цо го нє могол розумиц, та Шваб вжал палїчку и почал когута оганяц. Когуц сцекал, та вилєцел аж на пойдзик. „Цошка вон лєм там ма”, думал Шваб, алє нє ишол на пойдзик за когутом, бо драбинка була дзешка далєко, а нє сцело ше му принєсц. Охабел когута на мире и знова ше почал бидкац пре пенєжи. Алє когут почал на пойдзику гребац. Гребе, гребе, а кед Шваб збачел, знова ше розгнївал на когута, та бежал по дзверка на пойдзику.

– Цо вон там сце? – кричал Шваб бежаци. Дурнїло збачел же когут на пойдзику вигребал дукати и же єден здрилєл долу, та кричал Швабови:

СТРЕТНУЦЕ РУСКИХ ШКОЛОХ У КРУЩИЧУ

У

На отвераню Стретнуца учашнїкох щиро привитала и з даскелїма словами представела школу у Крущичу єй директорка Драґица Радманович, а присутних привитал и Славко Надь, одборнїк у Скупштини општини Кула, як и Ирина Папуґова, секретарка Дружтва за руски язик, литературу и културу, хторе и главни орґанизатор шицких потерашнїх Стретнуцох. На початку шветочней програми Никола Сивч зоз Крущичу, тераз уж школяр керестурскей ґимназиї одрецитовал писню професора Гавриїла Г. Надя „Руским дзецом”, а потим ше зоз рецитациями, шпиванками, драмскима сличками, танцами и музичнима точками представели шицки школяре, учашнїки Стретнуца. Шветочносц у школским голу збогацела и вистава подобових роботох дзецох хтори прешлого лєта були на Подобовей колониї „Боднаров” у Ґосподїнцох. Дзецом найкрасше було кед после заєднїцкей програми пошли до физкултурней сали, та ше змагали у старих руских бавискох: скакали у мехох, обеговали ше ношаци вайцо у ложки, нацаговали штранґ и бавели ше на вибиванки и на фурики. Док вони уживали у бавеню, їх учительки и наставнїци мали схадзку Активу наставнїкох руского язика. Дзецом бавенє у сали було и найкрасша часц Стретнуца, а кед О ШКОЛИ У КРУЩИЧУ на тей часци друженя повиставали, домашнї их порихтали смачну Ш „Велько Влахович” у Крущичу, хтора ше на 19. Стретнуцу руских закуску. школох указала як барз госцолюбива домашня, основана ище далєкого 1772. року. Валал ше теди волал Вепровац, а настава ше одвивала по нєШветочни бул и конєц Стретнумецки. Аж о сто роки почала двоязична настава, на мадярским и нємецца, бо шицки учашнїки подоставали ким язику, а школованє по сербски дзецом оможлївене аж по Першей припознаня и пригодни дарунки, а шветовей войни. Од 1953. року школа ношела мено Вука Караджича, а школяром хтори на тогорочним Реод 1976. року закончени будинок новей школи „Велько Влахович”. публичним змаганю з руского язика У тим валалє, нєдалєко од Руского Керестура єст и Руснацох, та нєосвоєли перше, друге лєбо треце мевелька ґрупа школярох уж треци рок учи и руски язик як виборни предсто, у Крущичу уручени дипломи. мет. Годзини трима професорка Соня Дюрко Надь. М. Р.

Основней школи „Велько Влахович” у Крущичу 1. юния того року отримане 19. Стретнуце руских школох. На нїм участвовали представнїки школярох и наставнїкох зоз Руского Керестура, Коцура и Дюрдьова, дзе ше порядна настава одвива по руски, и зоз Кули, Вербасу, Савиного Села, Нового Саду, Суботици, Нового Орахова/Бачкей Тополї, Ґосподїнцох и Шиду/Бачинцох, дзе школяре свой мацерински язик уча як виборни предмет. Факултативну, односно виборну наставу руского язика од 2011. року маю и школяре у Крущичу, та Школа мала чесц буц домашня Руснацом зоз скоро шицких наших местох. Госци на Стретнуцу того року були представнїки Школи у Миклошевцох (Република Горватска).

О

23

Visti zoz {koloh... РЕПУБЛИЧНЕ ЗМАГАНЄ З РУСКОГО ЯЗИКА На 13. Републичним змаганю зоз руского язика и язичней култури, хторе отримане у ОШ „Братство–єдинство” у Коцуре, участвовали двацецеро школяре седмих и осмих класох зоз Руского Керестура, Коцура, Дюрдьова, Нового Саду, Кули и зоз Нового Орахова/Бачкей Тополї. Окреме ше змагали школяре хтори порядну наставу маю по руски, а окреме школяре хтори свой мацерински язик уча лєм як виборни предмет. Найлєпши резултати посцигли, та освоєли награди шлїдуюци школяре:

ПОРЯДНА НАСТАВА – VII класа I Татяна Буила зоз Коцура и Светлана Балїцки зоз Руского Керестура II Настася Сакач зоз Коцура и Дорис Бучко зоз Руского Керестура III Кристина и Лидия Горняк зоз Дюрдьова VIII класа I Татяна Ґайдош и Наташа Ґайдош зоз Коцура и Кристина Чижмар зоз Руского Керестура II Александар Планкош и Жоржина Баран зоз Руского Керестура III Весна Боднар зоз Коцура ВИБОРНА НАСТАВА – VII класа I Елеонора Грубеня зоз Нового Саду VIII класа I Ивона Бодвански зоз Нового Саду II Ивана Чордаш зоз Нового Саду III Инес Шайтош зоз Бачкей Тополї

22

11. СМОТРА КИРИЛИЧНЕЙ ПИСМЕНОСЦИ У ТИТЕЛУ

У Народней библиотеки „Стоян Трумич” у Тителу

24. мая, на Дзень святих Кирила и Методия, отримана 11. Смотра кириличней писменосци. Оценьовани школярски писмени состави писани по руски, сербски, українски, македонски, болгарски и русийски. Як и предходних рокох, и тераз состави по руски послали школяре зоз Руского Керестура, Коцура, Дюрдьова и Нового Саду, а наградзени: Младши возрост (треца и штварта класа) I Валентина Салаґ зоз Дюрдьова II Наташа Миленкович з Нового Саду III Мирослав Канюх зоз Дюрдьова Штреднї возрост (пията и шеста класа) I Славка Мудри зоз Руского Керестура II Теа Чизмар зоз Нового Саду III Анастасия Чордаш зоз Коцура Старши возрост (седма и осма класа) I Весна Боднар зоз Коцура II Тамара Надь зоз Руского Керестура III Лидия Горняк зоз Дюрдьова Дорис Бучко зоз Руского Керестура достала награду за найлєпши писмени состав написани по руски. У окремней катеґориї ше змагали школяре хтори писали на сербским як нємацеринским язику, а награди достали: Наташа Медєши и Марияна Мали зоз Коцура. Милица Кантор зоз Коцура достала награду за состав написани на мацеринским, сербским язику. У катеґориї штреднїх школох наградзени и ґимназиялки зоз Руского Керестура: Андреа Рац, Кристина Малацко и Ана Будински, а найкрасши состав написала Наташа Колєсар. За калиґрафски роботи награди достали школяре зоз Дюрдьова: Боян Ґаврич, Милица Мушицки, Зорана Кисич, Наташа Хромиш, Биляна Станкович и Адриян Молнар.

– Дай му покой, вон ци ше сце дукати знєсц. А Шваб нє розумел добре, та думал же Дурнїло кричи: „Вон ци сце шицко на пойдзику жесц”. Одбегнул Шваб по драбинку, виґрабал ше на пойдзик, та збачел свойо пенєжи цо их крадоше там скрили. Зрадовал ше же нашол пенєжи, а у тим пришол и Дурнїло, видзел громаду дукати, та гвари Швабови: – Чекай най повем когутови, вон ци их крашнє позбера... Шваб ше здогадал як когут позберал зарно та гварел: – Яй нє! Дам ци тристо дукати лєм му поведз най их нє збера. Пристал Дурнїло та гвари.

– Нє зберай, когуту, дукати! А когутови анї на розум нє приходзело же би єдол дукати. Злєтнул долу, та весело кукурикал. Знєсол Шваб свой пенєж долу, дал Дурнїлови тристо дукати, а Дурнїло свойого когута вжал под пазуху, та ше рушел назад до Керестура. Под Керестуром го стретнул єден його богати сушед.

– Та дзе ши бул, Дурнїло?

– Бул сом у Коцуре предац когута.

– Чом же ши го нє предал?

– Сцел сом го предац єдному Швабови, алє ше му нє пачел же барз вчас приволує слунко. Шваб би волєл таку птицу цо шпива и приволує лєм ноц.

– А твой когут наисце вчас приволує слунко?

– Додня рано, ище пред швитаньом.

– Предай ми го.

– Може, бо ви напевно любице вчас ставац...

– Та нє, я, я нє любим, алє мам на салашу бирешох, та бим когута купел и однєс на салаш. При тим Дурнїлов богати сушед збачел же Дурнїло ма полни кишенки дукати.

– Одкаль ци тельо дукати? – пита ше му сушед. Дурнїло патри до кишенкох и чудує ше: – Наисце, одкаль ми? Нє знам анї сам. Озда ми лєм когут знєсол док сом го под пазуху ношел...

– Чудни якиш когут. Кельо за ньго питаш?

– Кельо даце?

– Три дукати.

– Мало – гвари Дурнїло. – Вон вредзи найменєй тристо дукати кельо ми напевно уж и знєсол.

– Но добре, дам ци дзешец дукати – гвари сушед.

– Нє, нє, тристо. Вон найменєй тельо вредзи. Видзице же знєсол златни дукати. Алє Руснак нє бул Шваб, заджмурел єдно око, а з другим гунцутски патри на Дурнїла.

– Поведз ми, Дурнїло: кельо єдна добра кура знєше вайца до рока?

– Га повед бим так, дас коло двасто – гвари Дурнїло.

– Твой когут уж знєсол тристо дукати, та вон того року нє знєше вецей анї єден. Чи вец вредзи тристо дукати кед уж шицки знєсол? Ша кед так думаце, та най останє при мнє. Я пенєжи за живота мам, когута нє мушим предавац, а на рок ми знєше нови тристо дукати. Останє у валалє, та додня рано будзе волац слунко най нам швици, та менєй витрийону потрошиме... На тим ше сушеди розишли. Дурнїлов когут остал у валалє и кажди дзень приволал слунко барз вчас, а Керестурци нє могли спац кед слунко швици, та ставали и робели. Людзом з околних валалох ше видзело же дзень до Керестура сцигнє скорей як до їх валалох, бо вше кед пришли до Керестура, гоч як вчас пришли, ту людзе уж робели. Шицки ше чудовали.

– Як же у вас так вчас дзень? – питали ше.

– Ми маме єдного когута цо нам приволує слунко.

– Предайце нам го... Алє Керестурци одгваряли Дурнїла же най нє предава того когута. Видзели вони же найвекше їх богатство лєжи у тим же им дзень почина скорей як другим людзом.. А цо би було кед би дзень до Керестура почал пожнїц и кед би го нє бул хто приволац?...

7

ЕВҐЕНИЙ ЧАКАН

–Й

ЦУНЦА

овґенчу, вежнї голєм ти єдно щенятко, бо нє будзем знац кому их понукнуц кед ше преселїм. Ви маце дома места у дворе и гумнє, а мнє их жаль так поодруцац – гварел ми мой дакедишнї професор мальованя и росийского язика и стаємни мой режисер Петро Ризнич Дядя кед ше селєл зоз школи до приватного обисца. У Старей школи теди були древени шопки-бараки, та хто сцел, у нїх могол тримац и заячки, и птички, и качки, и гуски, та аж и прашатко. Дядю преселєли ми, студенти, даєдни познєйше и його колеґове. Вибрал сом себе єдну сучку. Була била, дакус кафовкастей фарби, алє зоз чарнима очками. Була барз малючка. И кед виросла, нє була векша од обичней мачки. Ище була и дакус кратша. Дома зме теди нє мали нїякого пса, та була барз шлєбодна. Окреме ше мнє барз радовала кед сом пришол з Нового Саду як студент на викенд дому. Дому сом приходзел каждей другей-трецей соботи и оставал сом до пондзелку рана. Цунци сом пошвецовал надосц часу. Одношел сом єй єсц. Була барз задовольна кед сом приходзел з єдзеньом. Думам же вона нє така була радосна пре єдзенє як пре нашо стретнуце. Можеце себе задумац кельо могла поєсц кед була менша од мачки. Тота радосц ше предлужовала през полни штири роки. Два роки сом студирал, єден рок сом робел у Коцуре як наставнїк, а тиж єден рок сом служел войско. Е, кед сом робел у Коцуре и кед сом бул вояк, барз ридко зме ше видзели. Зоз Коцура сом пришол дас штири-пейц раз, а з войска лєм два раз дому. Замерковал сом же, кед ме збачела,

перше була розчарована, як кед би ме нє познала, алє истого дня, кус познєйше, шерцо єй почало моцнєйше дуркац, радосц на єй твари була гет обачлївша. После одслуженого войска почал сом робиц у керестурскей школи. Теди зме установели контакт яки припада найлєпшим приятельом. Кед сом сцигол дому зоз школи, прибегла ґу мнє, станула на два заднї ножки и радосно скинчала и танцовала. Вше ме здогадовала на найкрасшу балерину. Зоз преднїма ножками виводзела як и шицки балерини з руками – и горе, и долу, и набок и напредок. Так исто и зоз своїм хвосциком. Зоз заднїма ножками скакала як по бини. И випнута була. Я нє бул нїяки дресер-хореоґраф, та нє знам як вона тото шицко звладала, и то з якимшик чудним, умилним ошмихом. Таку радосц, вешелє и любов при животиньох ридко сом дожил. Щенята нє мала, бо коло нас нє було „фраєра” такого нїзкого росту.

КРАЧАМЕ ДО БУДУЧНОСЦИ, НАЗДАВАМЕ ШЕ... Помали, Tereza Budinski, V, Ruski Kerestur

МОЙ ОСТАТНЇ МАЙ У ТЕЙ ШКОЛИ

ЛЇЛЯНА КРСТИЧ

На коминє старим

Мац ґовля склада на лїсце сладкей овоци, вигосци кажду птицу хтора нє упрекосци.

Най мамочка гнїздо защици помали, най накарми дзеци же би нє плакали.

Принєсла жуна струче моховини, ластовка конарчок лози, чук два хлїсти фини.

Мац им пожадала же би замоцнєли, же би нєодлуга єй птички лєцели. Прешпивала М. Р.

8

Ilustraciy: Lx.Sopka

навелько ше слави. На швет сцигли птички. Най вше буду здрави!

Обрацам боки у албуме и припатрам ше. На тей слики сом була беба, ту сом ходзела до оводи, на трецей сом школярка першей класи, лєм... лєм стої празне место за слику зоз осмей класи. Прешли септембер бул як и кажди други. Нє роздумовали зме же роки так швидко прешли и же ше приблїжел конєц. Сцигол и мешац май. Розход вше блїжей. Тераз нам днї у школи интересантни, гоч су дакус и чежки. Маме барз вельо ученя. Кажда наставнїца задава контролни и писмени задатки лєбо одвитуєме, а ми би ше сцели вецей дружиц, шмеяц ше. Годзини маме вельо, бо нам шлїдза и пририхтованя за покладанє матурских испитох. Учиц ше, учиц... Ей, кед би так могло! Роздумуєме о сукньох, ципелох и фризурох, а у шерцох плачеме и жадаме ше врациц даскельо роки назадок. Нєпреривно приповедаме о рокох хтори остали за нами. Було вельо весели, а було и смутни хвильки, було перши симпатиї, єдинки и даєдна нєоправдана годзина. Тераз шицко тото нє важне, бо зме ище лєм кус у тей школи, а вец нас животни драги роздвоя. Кажде пойдзе там дзе надумал. Приповедаме о екскурзиї и задумуєме як ю вєдно препровадзиме. Ещи кус зме вєдно у громадки, бо нам то остатня екскурзия у основней школи. Шицких будзем паметац лєм по добрим, бо ми нїхто нїч зле нє зробел. По друженю, по шептаню на годзинох и по шмишних анеґдотох од хторих даєдни заквачени и на моїм мобилним телефону. Животни драги нас роздвоя и кажде будзе крачац по своєй. Тот крочай муши буц сиґурни и витирвали – так нас учели у школи. Наздавам ше же ше и далєй дружиц будземе и роки у основней школи нїґда нє забудземе. Ясмина Фейса, VIII, Коцур

з малима крочаями уходзиме до того, як ше гвари, швета одроснутих, дзе за нашо гунцутства вецей нє будзе тельо места. Приблїжел ше и тот финални рок нашого осемрочного школованя. Нє думали зме же осем роки тай швидко прейду. Каждого року були зме вше блїжей при малей матури. Задумовали зме як то будзе, черали зме думаня, а тераз тоти жаданя треба сполньовац. Думка на примаци испит трапела каждого школяра. Поряднє ше рихтам за тот закончуюци испит, бо ше сцем уписац до медицинскей школи. Любим помагац людзом. Себе бим у будучносци найволєла видзиц у вельким будинку, облєчена у билим мантилу, зоз иглу або цверну у руки. Тото жаданє ше ми уж даскельо роки круци у глави. Ученє ми нє представя проблем, понеже мам сцерпеня шеднуц и „зограц” карсцель. Витирвала сом у тим цо робим, та школованє думам предлужиц и после штреднєй школи. Припознавам же ми уж допило ходзиц до школи и же ме даєдни наставнїци секираю, алє муша и вони зрозумиц же зме тераз у тинейджерских рокох и же нам думки блукаю на шицки боки, а найменєй там дзе би требало. Найбаржей ми жаль же ше розидзем зоз товаришами зоз котрима сом препровадзела осем найкрасши роки. Шицки тоти думки хтори сом тераз написала, правдиви, гоч знам же о даскельо роки потвердзим стару присловку: „Од колїски та до гроба найкрасши школярски часи”. Катарина Гарди, VIII, Дюрдьов

ДО МОЙОГО КРАЮ СЦИГНУЛ МАЙ Радуєм ше маю, бо є найкрасши ярнї мешац.

Птички ше врацаю зоз цеплих крайох, а днї вше длугши. Даєдни животинї ше будза зоз жимского сна. Людзе ше нє так барз облєкаю як вжиме. Древа доставаю нове облєчиво – мали желєни лїсточка. На конарох ше зявюю пупча квиткох. У маю ше будзи цала природа, та и дзеци веселши. Анґелина Планчак, II, Нови Сад

21

ВЛАДИМИР АНДРИЧ

ГЛЄДАЛИ ЗМЕ ЗАЯЦА

НЄВОЛЇ З ОБУЮ

Знаце цо ше нєдавно случело у моєй баби?

И ципела як и чижма

Заяц сцекнул зоз клїтки. Кед сом сцигла, братняк ми гварел же заяц бега по вельким дворе и по цалей загради. Зацагує ше по куцикох и скрива ше. Такой зме го почали глєдац. Пробовали зме го доволац зоз смачну и пахняцу мархву, алє вон гунцут, нє виходзел з дзири. О даяки час лєм цо зме го нє влапели, алє праве у тей хвильки до двора вошол мой оцец и престрашел заяца. Знова сцекнул и скрил ше, а ми рушели за нїм. Бул злєкнути, та ше уцагнул за наскладану копку древа. Тераз нам було лєгчейше дойсц ґу ньому и влапиц го. Док го я понукала зоз мархву, братняк го влапел за уха и положел до клїтки. Барз нам було интересантнe глєдац заяца и бавиц ше з нїм на оганячки.

розуми ше главу чува Алє младеж барз ше трапи кед их чуха и обува Нє чудуєм ше рапухом кед су од гнїву аж белави Же ципели вше им лїви лєбо обидва брату прави

Каролина Гарди, III, ОШ „Петефи Шандор”, Нови Сад

А кед шнурка на шор придзе ту робота нє вше чиста Шнурка скоро яґод жива шлїзка ше як хлїста

СЦИГЛА ЯР Пайташе и я пошли до парку. Трава була желєна, а у нєй полно розкошного и пахняцого квеца. Помедзи конари на брезох пребивали ше слунково зарї. Птички правели гнїзда и чвиринкали. Пирхал приємни витрик. Слунко нас огривало зоз златнима зарями. Одразу ше на нєбе зявели цми белави хмари. Пайташе и я такой рушели дому, бо зме думали же будзе падац диждж. Я любим яр, бо є красна и пахняца. Урош Барна, II, Нови Сад

ҐРАДИМИР СТОЙКОВИЧ

Р Violeta ^izmar, II, Ruski Kerestur

ЯР

МАЧКА

Радосна яр пришла

Мам я билу мачку

як принцеза пишна. Природу цалу зобудзела и каждого у нєй нащивела.

хтора шпи зоз качку. Дакеди ше побию, дакеди ше бавя, алє качка ше вше зоз мачку розправя.

З далєкого югу птици ше врацаю и весели писнї шицким нам шпиваю.

– Ти така шашава, пре це пойдзе моя глава! Мачка баюс закруцела, на качку боком попатрела. Хвосцик на бок викруцела и прейґ плота прескочела.

Весели дзеци у нас ше бавя и вельки галайк вшадзи правя. Нови бависка вше видумую и яри ше вєдно радую.

Адрияна Штранґар, II Руски Керестур

Школяре III3 Дюрдьов Marko Pa{o, VI, Ruski Kerestur

20

Рапух з обую скоро готови та вистати шеднул первей Обул сом гвари оцови шицки ципели окрем єдней

НЄ МОГОЛ СОМ ШЕ ЗОБУДЗИЦ

аз ше я так рано нє могол зобудзиц. Нє було то звичайно „нє могол сом ше зобудзиц”, бо ме шицки будзели, а я ше нє будзел. Вечар сом цалком звичайно заспал. Була нєдзеля, лєгнул сом и заспал сом. И вец, пондзелок, нїяк сом ше нє могол зобудзиц. Перше мац, кед рушала на роботу, вошла до хижи и гварела: – Гайде, сину, зобудз ше. Уж час. А я ше нє будзим. А мац понагляла, та, виходзаци з хижи, доруцела оцови: – Будз того малого! Я вецей нє мам часу. Запожнїм. Вец вошол оцец и гварел: – Ставай, сину! Попонагляй! Нє затримуй ме. Запожнїм на роботу. А я ше и далєй нє будзим. Оцец наисце понаглял, та з дзверох гварел баби: – Будз того гунцута! Нє мам вецей часу! Запожнїм на роботу. Вец ме баба будзела: – Стань, злате бабово! Зобудз ше. Нє може ше баба тельо затримовац, муши пойсц на пияц. А я ше нїяк нє будзел, та баба вжала ташки и пошла, наказуюци дїдови: – Зобудз тото дзецко! Понаглям на пияц, бо вец мушим увариц полудзенок... Пришол дїдо: – Стань, хлопе дїдов! Слунко давно огрива. Нє валяй ше по посцелї. Понагляй! Мам заказане у лїкара... А я ше нє будзим. Застарал ше дїдо. Запожнїц до лїкара, нє франта. Вжал годзинку, накруцел ю, положел ми на заглавок, коло уха. Бренка годзинка, а я – нїч. Нє будзим ше. Нїяк. Три раз мой дїдо накруцал годзинку, три раз вибренкала до конца и три раз нїч. Нє можем ше зобудзиц анї кус. А вец забренкал бренчок на дзверох. Отворел дїдо дзвери.

Прешпивала М. Римар

Мая зоз квартелю обок коло нашого!

– Добре рано, дїду. Чом ваша годзинка тельо бренка? – питала ше Мая. – Шицких нас повиганяла вонка. Попатрел мой дїдо, а опрез дзверох сушедство зоз шицких квартельох над и под нами.

– Пребачце – поносовал ше дїдо. – Мой унук ше нє може зобудзиц, а я понаглям до лїкара. Цо робиц? Збунєло ше и сушедство. Цо маю робиц? Дїдо муши пойсц, а я нє можем отвориц анї пол ока. Вец Мая предложела: – Идзце ви, дїду, до лїкара. И ви, сушеди, идзце дому. Я мам часу, та го зобудзим. Шицки кус постали, кус роздумовали, та послухали Маю. Порозходзели ше, понагляюци кажде за свою роботу. Мая стала при моєй посцелї и гварела: – Добре же ше нє можеш зобудзиц. Долу, опрез уходу чека Цвеле же бизме вєдно пошли до школи. Голєм конєчно будземе сами и нє будзеш нам дошпинтовац... А я гварим у сну: – Яки Цвеле?! А я? Ша, ми шедзиме вєдно у лавки!

– Гей, алє ти шпиш, а Цвеле ме уж чека. И ту я скочел. Скочел сом з посцелї, таки у пиджами, та кричим: – Чекай! Лєм най ше облєчем... И так Мая и я вєдно пошли до школи. Ище зме ше и за руки тримали. А Цвеле вообще нє чекал опрез уходу. Преложела М. Р.

9

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

Й

РОЖДЕСТВО СВЯТОГО ЙОАНА ХРЕСТИТЕЛЯ

оан Хреститель єдини святи чийо ше родзенє слави як швето. Аж ше спомина и його зачатиє. Церква означує и преславює лєм три зачатия: Исуса, Богородици и Йоана Хрестителя. Шицки тоти зачатия обявел ангел и шицки були по Божим плану и його ласки. Вон бул син священїка Захариї и Єлисавети. Бул родзина зоз Исусом, шейсц мешаци старши од нього. Родичи го мали кед уж були старши людзе, та його родзенє бул за нїх окремни дар Божи. Коло Йоанового родзеня збула ше чудесна подїя. Кед ше осмого дня позберала родзина и приятелє же би дзецко обрезали и дали му мено, шицки го сцели наволац Захария, так як було мено и його оцови. А оцец, понеже бул нєми, на дещички написал же най му будзе мено Йоан, и такой прегварел. Йоан зоз мацеру жил у пустинї пре страх од Ирода, а кед му там мац умарла, вон жил сам, покля нє пришол медзи народ и поучовал их. Наказовал о приблїжованю царства нєбесного, поволовал на покуту и пременку живоШвето Рождества Йоана Хрестителя, та. Цали його живот бул жертва и покута. лєбо як тото швето у народзе воламе Яна, Исус гварел же Йоан найвекши медзи прославиме 24. юния (по новим, роками. Вон покресцел Исуса на рики григориянским), односно 7. юлия Йордан, и вон рихтал драгу Спасительови. (по старим, юлиянским календаре).

ЛЇК ЗА ДУШУ

Х

Є

ДЗЕ БОГ

ден нєвирни чловек ше питал хлапцови у парку: – Можеш ми повесц дзе Бог? Нєсподзивани хлапец, порядни школяр на годзинох виронауки, кус бул цихо, а вец ше озвал: – А можеце ми ви, панє, повесц дзе Бога нєт? Чловек нє знал цо одвитовац на тото питанє, та спущел главу и поганьбени пошол од хлапца.

10

виля пременлїва. Позамарзаме, змокнєме, влапи нас цуґ лєбо ше обереме од хорого и енки натха, ґрипа, горучка... Боїме ше од хороти, та такой бежиме до лїкара. Пиєме витамини, лїки, або доставаме инєкциї. Так ше справуєме кед зме хори. А кед нас заболї душа? Вона болї, кед є ранєна. Рана на души то кажди наш грих. Болї кед зме нєпослухни, кед ше нам нє сце помогнуц родичом, та видумуєме койяки лїхи вигварки, кед дакого обвинїме лєм же бизме здрилєли зоз себе вину, кед спреведаме, однєєме дацо цо нє нашо, повадзиме ше або ше аж и побиєме. Душа боляца и кед внєдзелю нє пойдземе до Служби Божей, бо бизме нє преривали фодбалованє лєбо патренє ТВ-сериї... Ґу кому пойсц питац лїки за боляцу душу? Маме єдного ЛЇКАРА хтори може вилїчиц кажди боль на души, хтори нам зна пребачиц кажди грих. То ИСУС. Ґу ньому нє треба ношиц оверену здравствену кнїжочку. Досц лєм повесц: „Исусе, болї ме душа. Погришел сом, Пребач ми. Будзем мерковац же бим вецей нє гришел. Будз ми на помоци.” Таке лїченє и виздравенє ше збува на святей споведзи. То ЛЇК-ТАБЛЕТА хтора вше помага кед ше нам од гриху похори душа.

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ

ПОЗНА ЄШЕНЬ У ЛЄШЕ

Знаме шицки же тераз позна єшень, як у валалє, так и у лєше. Вшадзи зоз древох опадує лїсце. На даєдних конарох лїсце мале, пожовкнуте, а на даєдних вельке, кафово-червене. Як пада на жем, так прекрива травов тепих, а пресцера свой, та жем у лєше жовто-кафова. Конари себе думаю як прежимую наиходзацу жиму, бо нє маю лїсце хторе би их грало як цепла перинка. Днї вше кратши, а ноци длугши, та ше слунко и мешац спричкаю хто перши видзе, а хто перши зайдзе. Гварела сом же лїсце опадує, а ту и питанє: хто тото лїсце замета? Я знам одвит. Вивирки збераю по лєше лїсце и жалудзи, та цагаю до хижкох, же би им було цепло и же би мали цо єсц. Їжи, вивирки и медведзи уж порихтали шицко за жиму, та ше рихтаю за жимски сон. Мнє ше єшень пачи и виволує ми ошмих на твари, бо лєс то єдно красне и чисте место.

Валентина Салаґ, IV Дюрдьов

ОДХОД ДО ПРИРОДИ Гора Тара позната по Панчичовей оморики. На

Тари єст вельо лєси и пажици. На пажицох пашу конї и крави. Лєси вельки и густи. Коло високих ядловцох рошню мали. У лєсох зме видзели кармилки за животинї. Древа хтори спадли, нїхто нє шме рушац. У трави було вельо розквитнутого квеца. На єдним древе було справене шерцо. Тото шерцо нє справел чловек, алє природа. Даєдни людзе би сцели направиц дацо и положиц до лєса, алє там ше шме положиц лавочку, стол або дацо подобне лєм кед є зоз природного материялу. Кед древа рошню барз блїзко єдно коло другого, лєсаре муша розридзиц лєс. Дражки по лєсох насипани зоз каменчом. На Тари нєт вельо превозки хтори превожа поживу або будовательни материял. Я тото путованє, тот одход до природи, нїґда нє забудзем.

Мирослав Канюх, IV Дюрдьов

КЕД БИМ БУЛА ДЇДО МРАЗ Блїжи ше жима, децембер и Нови рок.

Я Дїдо Мраз хтори дзецом дзелї дарунки. Шедзела сом у своїм цеплим кральовстве и читала писма од дзецох. Кед сом шицки пречитала, пришли патульки, та позаписовали шицко цо сом им диктовала. Потим ше влапели до роботи. Даєдни дзеци сцели достац шапку, даєдни кнїжку, чоколаду и други лакотки... Познєйше сом пошла опатриц цо патульки направели. Їх робота була при концу. Порихтала сом свойо шмати и шицко потребне за путованє. Ютредзень сом рушела. Ирваси були попрагани до санкох, а на санкох були вельки мехи з дарунками. Зоз єдним патульком зме почали дзелїц дарунки. Лєцели зме понад густи хмари и кед зме видзели ошвицени валал, помали зме ше спущовали на жем. Злєцовали зме на закрица. През комин сом ше спущовала и уходзела до хижи. Вшадзи бул оквецени ядловец. Дзеци спали. Поцихи сом ше приблїжела ґу ядловцу и охабела под нїм пакецик. На столох були охабени колачики и цепле млєко. Поєдла сом даскельо колачики, попила млєко и вишла з хижи. Вонка було жимно. Пахульки танцовали свой весели танєц. Так сом уходзела з єдней хижи до другей. Нащивела сом и дзеци у шпитальох. Кед сом закончела роботу, шедла сом на санки и врацела сом ше дому. Була сом щешлїва прето же сом дзецом випшолнєла жаданя. Сцела бим же би шицки дзеци були весели, а же би нїхто на швеце нє бул жалосни. Анастасия Чордаш, V Коцур

19

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ ҐЕНЕРАЦИЇ 2005/2013.

ТАК МАЛО ТРЕБА ЗА ЩЕСЦЕ

ТАТЯНА ҐАЙДОШ

Щесце то нє лєм щесце саме по себе, алє и у чеканю же би до щесца пришло. Дзеци котри маю школу у своїм городу, анї нє знаю яки су щешлїви же ю маю. Даєдним дзецом нє оможлївене школовац ше, гоч би як барз сцели. Людзе котри маю фамелию, а котра их часто насекира, анї нє знаю як их тота фамелия барз почитує и люби. Кед би людзе освоєли вельо пенєжи, були би щешлїви, алє и тото щесце ше розликує. Дахто би бул щешлїви прето же би себе такой могол купиц уж шести по шоре нови авто. Дахто други би заш бул щешлїви прето же би могол плациц операцию лєбо лїченє, та би прежил хороту.

Дорис Бучко, VII Руски Керестур Награда за найкрасши писмени состав на Смотри

ШВЕТ У ХТОРИМ ЖИЄМ

ПОРТРЕТ МИЛЕЙ ОСОБИ

Баба ми часто приповеда о своїм дзецинстве, младо-

Моя мила особа то мой брацик. Мено му Звонко. Ма два роки. Лїчка му вше червени и нашмеяни. Ма мали, шумни очка, и мали ушка. Усточка му тиж так скоро вше нашмеяни. Його бляди власи нє барз длугоки. Гоч ценки, руки ма моцни. Ноги му дакус полнєйши, як и брущок. Мой брацик барз добри. Дакеди ше зна и побиц, алє швидко замодлї за пребаченє. Люби ше бавиц вонка зоз дзецми, люби ше лабдац, и нука ше бавиц зоз авточками. Дзечнє патри рисовани филм „Томас и друґари”. Вжиме люби буц вонка, санкац ше, оруцовац ше зоз шнїгом, оганяц ше и скакац до грубого шнїгу. А кед лєто, Звонко ше найволї купац у нашим базену, колїмбац ше и оганяц. Мой брацик вше сце облєчиц шмати на хторих нарисовани авточко, камиончок, авиончок лєбо гайзибанчок. Пиджами люби лєм зоз конїком, або зоз мачичку на бициґли. Кед ше учим, вше ми сце дацо помогнуц. Же би ми нє завадзал кед учим даяки чежки лекциї, дам му його теку и шицки пенкала и клайбаси цо маме у обисцу, та най рисує. Часто пошмарґа цали папер. Я барз, барз любим мойого брацика, бо є добри, и мнє барз мили. Вше ми сце помагац и бавиц ше зо мну. Сиґурна сом же и вон мнє барз люби. Славка Мудри, V Руски Керестур

18

Даєдни людзе би були щешлїви же можу на авиону пойсц на лєтованє до цеплих крайох, а даєдни же можу обезпечиц єдзенє за свою фамелию. Алє, нїхто би нє могол буц цалком щешлїви кед би бул сам, без своїх товаришох, без фамелиї, без своїх наймилших, бо тото каждому чловекови и найважнєйше. Треба буц щешлїви у каждей дробнїци, гоч то дарунок, гоч цепле слово, гоч благи ошмих. Велї людзе сцу жиц вично, алє кед жиєш вично, чи знаш за цо жиєш?

сци и роботним вику. Живот єй нє бул лєгки, алє заш лєм бул весели и полни зоз радоснима дожицами. Часто ше питам яки швет у хторим я жиєм. Мала сом безбрижне дзецинство. Вельо бависка и кнїжки. Тераз сом ше рушела по драги младосци. На тварох моїх родичох видзим застараносц. Окружую нас проблеми. На телевизиї и у новинох єст вельо смутни вистки: транспортни нєщесца, крадзи, забойства, дроґа... Нє помагаю анї опомнуца анї кари. Гаша ше велї млади животи. Политика и политичаре дзеля людзох. Любов и сцерпезлївосц щезую. Технїка барз напредує. Маме мобилни телефони, компютери, интернет. У каждей хвильки можем найсц на интернету шицко цо ме цикави. Нє мушим глєдац у рижних кнїжкох, як мушели глєдац мойо родичи. Маме авта, сучасни фабрики, високи будинки, мости, розвите землєдїлство... А цо зоз природу? Часто патрим на телевизиї емисиї о тим яки нам животни штредок заґадзени. Знаме же нам чисти воздух нєобходни за здрави живот, а лєси єст вше менєй. Коцурски канал дараз украшовали високи тополї. Давали здрави воздух и правели глїбоки хладок. Тераз тих древох нєт. Остали лєм голи побережя. Гоч кадзи ше рушим, видзим поруцани пластични фляши, мещки, найлони, папери. Людзе заґадзую цалу природу. Баба ми приповедала як дараз випатрало польо. Воздух бул чисти и пахняци, коло драгох були шори древох. Кед ми допиє тот реални швет, одлєцим до мойого швета фантазиї. Там ше опущим и нє думам цо наютре будзе. Сучасни чловек нє почитує Дзешец заповиди Божи. Людзе маю нови правила справованя, та правя чкоди и себе и ґенерацийом хтори приходза.

VIII

Весна Боднар, VIII , Коцур

ОШ „Братство-єдинство” у Коцуре

Т

атяна Ґайдош, школярка руского оддзелєня осмей класи коцурскей Основней школи „Братство-єдинство“ тогорочни школяр ґенерациї и то нїкого од школярох и наставнїками нє нєсподзивало. Тота дзивка през цале основне школованє була приклад доброго и активного школяра о чим шведочи Вукова диплома, алє и числени дипломи и припознаня зоз школских, покраїнских и републичних змаганьох зоз руского, сербского и английского язика, як и зоз математики, хемиї и историї. Попри шицкого, Татяна и успишни школяр пиятей класи Музичней школи у Вербаше, одсек клавир, була активна у КУД „Жатва“...

– Єден красни период за мну и вшелїяк же ми осем роки у основней школи останю у найкрасших памяткох. Кадзи далєй? Упишем ше до ґимназиї „Йован Йованович Змай“ у Новим

Садзе, природно-математични напрям, дзе настава на английским язику, а кадзи ше унапрямим после ґимназиї, ище увидзим. Затераз ме найбаржей прицагує право и криминалистика, алє увидзиме цо будзе о штири роки – гварела нам змирено и без даякей пихи Татяна, хтору очиглядно, титула школяра ґенерациї анї кус нє пременєла. Яґда то лєм так буц школяр ґенерациї! Пред Татяну матурски вечар, потим закончуюци испити и упис до жаданей ґимназиї. У нєй ше мишаю чувства – радосц пре успишне законченє першей ґарадичи у школованю, алє и жаль за безбрижнима часами дзецинства. Татяна кратке лєто вихаснує за одпочивок, а вец, прешвечени зме, зоз вельким самодовирийом до себе, як и потераз, руши вочи новим успихом. Силвестер Дорокхази

АЛЕКСАНДАР ПЛАНКОШ ОШ „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре

О

д першей по осму класу основней школи Александар Планкош вше бул одлични, та за таки успих достал и Вукову диплому. У керестурскей школи у конкуренциї за Школяра ґенерациї було ище Вуковцох, алє кед поздавани шицки дипломи, припознаня и награди, Александер преглашени за найуспишнєйшого у своєй ґенерациї. Окремну притоку мал ґу рецитованю, дзе ше даскельо роки змагал на смотрох од школскей, прейґ општинскей, та по покраїнску. У висших класох участвовал на змаганьох зоз вецей предметох, а найвисши пласман посцигнул зоз мацеринского руского и зоз сербского як нємацеринского язика. На медзиокружним змага-

ню з мацеринского язика у пиятей класи бул треци, у седмей перши, а у осмей класи други. У седмей и у осмей класи на Републичним змаганю завжал друге место. На Окружним змаганю зоз сербского як нємацеринского язика и у седмей и осмей класи бул перши, а на Републичним треци. Активни бул и у звонканаставних активносцох. Шейсц роки бул успишни школяр Школи за основне музичне образованє (ШОМО) у рускокерестурским оддзелєню, дзе учел грац на тамбури-бас прим. Його професоре були Милан Суїч, Геленка Гарвильчак и Владимир Медєши. Зоз своїм инструментом Алек-

VIII

11

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ ҐЕНЕРАЦИЇ 2005/2013.

сандар участвовал на змаганьох на войводянским и републичним уровню, дзе освоєл штири перши и єдно друге место. На Концерту керестурских школярох ШОМО з нагоди закончєня школского року, дзе участвовали коло трицецеро успишни музичаре, и дзе подзелєни награди и дипломи школяром хтори того року посцигли успихи на змаганьох, було и шветочне преглашованє школяра ґенерациї у Музичней школи. Тото високе припознанє достал Александар Планкош.

260 РОКИ ОБРАЗОВАНЯ ПО РУСКИ

Уж даскельо роки є член Оркестру Дома култури зоз котрим наступал на Трецим и Штвартим Фестивалу руских народних оркестрох „Мелодиї руского двору” у Шидзе. Од нєдавна є и активни член хорскей секциї у Доме култури у Руским Керестуре. Пре шицки таланти и пре любов ґу музики вон ище нє сиґурни чи ше упише до музичней школи чи до ґимназиї. М. А.

КАТАРИНА ГАРДИ У ОШ „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове

С

помедзи єденацецерих школярох у руским и штерацец седмерих школярох у двох сербских оддзелєньох нє було лєгко вибрац школяра ґенерациї, бо лєм у руским оддзелєню були тройо добитнїки Вуковей дипломи, та конкуренция була велька, алє найвецей награди, дипломи и припознаня мала Катарина Гардийова и вона преглашена за найлєпшу школярку у своєй ґенерациї. Того року була барз успишна у рецитованю, та ше пласовала аж на Републичну смотру до Валєва, алє Катарина почала рецитовац ище у трецей класи, а вец у штвартей и у седмей класи сцигла по покраїнске змаганє. Розуми ше, вше рецитовала по руски. На Смотри кириличней писменосци у Тителу за литературни состав раз достала першу и раз другу награду. Од пиятей класи участвовала на Медзиокружним змаганю зоз руского язика, и на нїм у седмей класи завжала треце место, а на Републичним змаганю була перша. Була и на Медзиокружним змаганю зоз сербского як нємацеринского язика, и на Општинским зоз биолоґиї и ґеоґрафиї. Єй оддзелєнє, хторому у шестей класи була предсидатель, преглашело ю за найлєпшу товаришку, а же ше зоз шицкима злагодзела и

12

вше була порихтана помогнуц, потвердзує и значка „Знаш цо то приятельство”, и значка за „фер плей” бависко. Була активна и на спортским полю, та у седмей класи представяла свою школу на змаганю у кошарки. Катарина зоз свою сцелосцу и талантами доприношела успихом у КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове, дзе танцовала, шпивала, рецитовала, водзела конферанси на концертох, читала писнї на литературних вечарох...

– Барз сом радосна же сом вибрана за найлєпшого школяра у своєй ґенерациї. Окрем одличних оценох, тому допринєсли и дипломи зоз ґеоґрафиї, биолоґиї, физичного воспитаня и специялна диплома зоз руского язика. Жадам ше уписац до Штреднєй медицинскей школи за педиятрийску шестру, медицинского технїчара лєбо лаборанта. Любела бим помагац людзом, бо нїч нє таке важне як кед чловек здрави. Зоз основней школи ми у найкрасших памяткох останю товарише зоз мойого оддзелєня, алє и шицки з моєй ґенерациї, и шицки наставнїци, а озда нїч нє було таке красне як друженє на вилєтох и екскурзийох – гвари Катарина.

VIII

М. Р.

КЕД БИМ БУЛ ШКОЛЯР ПРЕД 100 РОКАМИ ПИСАЛИ ЗМЕ З ПИРКОМ

Ми пред сто роками у школи писали на таблїчкох, а кед зме нє були добри, учитель нас бил и мушели зме клєчац на кукурици. Шедзели зме на лавкох, а у учальнї нас було вельо вецей як нєшка. Часто зме помагали родичом, а вецей зме ше учели вжиме. Писали зме зоз крейдочками, а дома зме сцерали и то зоз хлєбом. Хто цо запаметал-запаметал, а хто нє запаметал, нє запаметал. Дакус познєйше зме писали зоз пирком хторе зме мачали до тинти. Мали зме древени ленийки. За початок и конєц годзини бренкали нам зоз бренчком. Олеся Папуґа, II, Руски Керестур III место

@or`ina Baran, VIII Ruski Kerestur

На наградним Конкурсу з нагоди 260-рочнїци образованя по руски, тема за литературни роботи була: „Кед бим бул школяр пред сто роками”. И у тим чишлє часописа обявюєме даскельо наградзени роботи, а Редакция им дала нови наслови, же би ше на єдним боку исти наслов нє повторйовал три раз.

ДО ШКОЛИ ЗОЗ ТАБЛЇЧКУ И КРЕЙДОЧКУ

Єдна велька часц дзецох жиє на салашу, та так и я. Кажда фамелия ма по тройо, штверо або пецеро дзеци. Нас єст пецеро дзеци. Я друга по шоре. Шицки ходзиме до школи, окрем наймладшого брацика хтори ма два роки. На салашу ше ходзи лєм штири роки до школи, а кед сцеш предлужиц школованє, идзеш до валалу. До школи ношиме таблїчку и крейдочку. У школи ше учиме писац, читац и раховац. Рано ставаме на шейсц годзин, нафриштикуєме ше билей мачанки и помали рушаме пешо до школи. Сцигуєме о єдну годзину, а кед напада шнїг по колєна, треба нам длужей исц. У учальнї на учительовим столє стої метерова палїчка на два пальци груба. З тоту палїчку учитель биє дзеци хтори нєдобри. Хто одповеда, достанє з палїчку, алє ми ше шицки боїме од учителя, та зме на годзинох мирни, же би нас нє мушел биц. Кед конєц настави, єден бачи бренка зоз бренчком, а ми шицки такой вибегуєме на двор бавиц ше. После годзинох идземе дому, робиме домашнї задатки, а потим идземе помагац родичом. Марина Надь, IV, Руски Керестур I место

НЄ МАЛ БИМ АНЇ ШКОЛСКУ ТАШКУ Знаме же давно анї кус нє було лєгко ходзиц до школи.

Кед бим бул школяр пред сто роками, знам же би ми анї кус нє було лєгко кажди дзень ходзиц до школи. Знам же кед бим нє слухал, клєчал бим у куце на кукурици. Учиц би ми тиж нє було лєгко, бо у учальнї скорей були по стоцецеро, та и вецей школяре. Прето учитель нє могол каждому ясно потолковац нову лекцию. Нє мал бим анї школску ташку, алє лєм єдну таблїчку. Облєчиво бим мал старе, можебуц и поплатане, а на ногох бим мал древянки. До школи бим ишол досц длуго, бо бим напевно бивал на салашу. Кед бим заспал, такой бим бул бити зоз пруциком. Кед бим ше врацел зоз школи дому, нє бавел бим ше на компютеру, алє бим чувал статок и помагал родичом у обисцу. Леонтий Сивч, III, Руски Керестур II место

VIII

Veton Hasani, IV Ruski Kerestur

17

СЕРАФИНА МАКАЇ

ЛЄТО Жито и ярец машини пашу,

Препилка ше озива у клашу.

Danica Plav{i~, 6,5 roki Ruski Kerestur

Slika – darunok dzecoh zoz Dxrdqova, novim tovari{om u ovodi u Kocure

А пипинє лєм трепеци, до природи вола дзеци. Нєбо бистре, цифроване зоз слунечком привитане. Цверчки мешац привитую, з препилками ше радую.

Marti

a na Ujf

q , Dxrd 6 roki lu{i,

ov

Klara Katrina, 6 roki, Ruski Kerestur

I}or ^orda{, 7 roki, Kocur Boris Tirkajla, 6 roki, Dxrdqov

16

13

МИХАЙЛО КОВАЧ

Сцем вам виприповедац, алє лєм на кратко. Тих дньох купел оцец прашатко. Мале-малючке, а биле-билючке. Но-

щок трима дакус до горе, а ушка ма брудни и цалком нє у шоре. Таки су му затрепани як кед би седем роки нє були умивани. Очи му випатра нє барз здрави, бо су барз каправи. Хвосцик му таки як мале е писане, а кед патриш на ньго, та ци вше випатра як нагнїване. Цали дзень у слами лєжи, а лєм кед му ше єсц дава, ґу валовку бежи. Кед му єсц длуго нє даме, воно кричи, а мац гвари: то праше квичи. Тото надзеранє Микола вола швиньске плаканє.

– То, гвари, праше єсц пита: кукурички, ярцу лєбо жита. А Бурко, товариш стари, так гвари: – Дармо тото праше кукурички лєбо жита пита, кед ма зубки слаби. Лєм най воно помиї пиє, та и од нїх утиє. И справди, кед му оцец помиї до валовка почнє ляц, воно такой почина наглас цморкац. И так му смакує, же ше як лабдочка даяка надує. Прето же так випатра як даяка велька ґомбуля, я му дал мено: тлусти Суля! Тот мой Суля барз люби кед ше травичка на яр зоз жеми зявює. Теди вон и наша козичка пойду дакус далєй од салашу на ярок, та ше там по ґаґор напашу. Потим обидвойо мира нє маю, алє єдно пред другим баржей вигрaваю. У такей єдней радосци, мало нє поламал нашому качурови косци. Лєм козичка на час обачела, та го по глави так вдерела, же Сульови такой гиря вискочела.

– Гоч ши, гвари, праше, ти нє шмеш забуц же ми шицки у дворе медзи собу пайташе. Мушиш и ти знац даякого шора. Бо кед то нє будзеш знац, ми це виженєме з двора. Зоз ким ше жиє, того ше нє биє. Тераз заш цошка вецей знаш, та знай же тото паметац док жиєш маш...

ХОДЗЕЛА КВОЧКА Ой ходзела квочка

ПОСЛАЛИ МАЧИЧКУ ПО ВОДИЧКУ

коло колочка. „Кво-кво-кво” – коло колочка. Ой вишедзела квочка штверо курчаточка. Ходзела квочка коло колочка. Штверо курчаточка вишедзела квочка. Народна писня

Гварели мачички:

– Принєш нам водички з глїбокей кринїчки! Ой глїбока барз кринїца, спадла до нєй наша цица. Бежи кандур ю ратовац, и за ушка вицаговац. Вицаг цицу за ухо, положел ю дзе сухо.

– Чувай цицо тот куцик, док принєшем я пруцик! Кед з пруциком вон пришол, уж ту цицу нє нашол. Народна писня

14

15

МИХАЙЛО КОВАЧ

Сцем вам виприповедац, алє лєм на кратко. Тих дньох купел оцец прашатко. Мале-малючке, а биле-билючке. Но-

щок трима дакус до горе, а ушка ма брудни и цалком нє у шоре. Таки су му затрепани як кед би седем роки нє були умивани. Очи му випатра нє барз здрави, бо су барз каправи. Хвосцик му таки як мале е писане, а кед патриш на ньго, та ци вше випатра як нагнїване. Цали дзень у слами лєжи, а лєм кед му ше єсц дава, ґу валовку бежи. Кед му єсц длуго нє даме, воно кричи, а мац гвари: то праше квичи. Тото надзеранє Микола вола швиньске плаканє.

– То, гвари, праше єсц пита: кукурички, ярцу лєбо жита. А Бурко, товариш стари, так гвари: – Дармо тото праше кукурички лєбо жита пита, кед ма зубки слаби. Лєм най воно помиї пиє, та и од нїх утиє. И справди, кед му оцец помиї до валовка почнє ляц, воно такой почина наглас цморкац. И так му смакує, же ше як лабдочка даяка надує. Прето же так випатра як даяка велька ґомбуля, я му дал мено: тлусти Суля! Тот мой Суля барз люби кед ше травичка на яр зоз жеми зявює. Теди вон и наша козичка пойду дакус далєй од салашу на ярок, та ше там по ґаґор напашу. Потим обидвойо мира нє маю, алє єдно пред другим баржей вигрaваю. У такей єдней радосци, мало нє поламал нашому качурови косци. Лєм козичка на час обачела, та го по глави так вдерела, же Сульови такой гиря вискочела.

– Гоч ши, гвари, праше, ти нє шмеш забуц же ми шицки у дворе медзи собу пайташе. Мушиш и ти знац даякого шора. Бо кед то нє будзеш знац, ми це виженєме з двора. Зоз ким ше жиє, того ше нє биє. Тераз заш цошка вецей знаш, та знай же тото паметац док жиєш маш...

ХОДЗЕЛА КВОЧКА Ой ходзела квочка

ПОСЛАЛИ МАЧИЧКУ ПО ВОДИЧКУ

коло колочка. „Кво-кво-кво” – коло колочка. Ой вишедзела квочка штверо курчаточка. Ходзела квочка коло колочка. Штверо курчаточка вишедзела квочка. Народна писня

Гварели мачички:

– Принєш нам водички з глїбокей кринїчки! Ой глїбока барз кринїца, спадла до нєй наша цица. Бежи кандур ю ратовац, и за ушка вицаговац. Вицаг цицу за ухо, положел ю дзе сухо.

– Чувай цицо тот куцик, док принєшем я пруцик! Кед з пруциком вон пришол, уж ту цицу нє нашол. Народна писня

14

15

СЕРАФИНА МАКАЇ

ЛЄТО Жито и ярец машини пашу,

Препилка ше озива у клашу.

Danica Plav{i~, 6,5 roki Ruski Kerestur

Slika – darunok dzecoh zoz Dxrdqova, novim tovari{om u ovodi u Kocure

А пипинє лєм трепеци, до природи вола дзеци. Нєбо бистре, цифроване зоз слунечком привитане. Цверчки мешац привитую, з препилками ше радую.

Marti

a na Ujf

q , Dxrd 6 roki lu{i,

ov

Klara Katrina, 6 roki, Ruski Kerestur

I}or ^orda{, 7 roki, Kocur Boris Tirkajla, 6 roki, Dxrdqov

16

13

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ ҐЕНЕРАЦИЇ 2005/2013.

сандар участвовал на змаганьох на войводянским и републичним уровню, дзе освоєл штири перши и єдно друге место. На Концерту керестурских школярох ШОМО з нагоди закончєня школского року, дзе участвовали коло трицецеро успишни музичаре, и дзе подзелєни награди и дипломи школяром хтори того року посцигли успихи на змаганьох, було и шветочне преглашованє школяра ґенерациї у Музичней школи. Тото високе припознанє достал Александар Планкош.

260 РОКИ ОБРАЗОВАНЯ ПО РУСКИ

Уж даскельо роки є член Оркестру Дома култури зоз котрим наступал на Трецим и Штвартим Фестивалу руских народних оркестрох „Мелодиї руского двору” у Шидзе. Од нєдавна є и активни член хорскей секциї у Доме култури у Руским Керестуре. Пре шицки таланти и пре любов ґу музики вон ище нє сиґурни чи ше упише до музичней школи чи до ґимназиї. М. А.

КАТАРИНА ГАРДИ У ОШ „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове

С

помедзи єденацецерих школярох у руским и штерацец седмерих школярох у двох сербских оддзелєньох нє було лєгко вибрац школяра ґенерациї, бо лєм у руским оддзелєню були тройо добитнїки Вуковей дипломи, та конкуренция була велька, алє найвецей награди, дипломи и припознаня мала Катарина Гардийова и вона преглашена за найлєпшу школярку у своєй ґенерациї. Того року була барз успишна у рецитованю, та ше пласовала аж на Републичну смотру до Валєва, алє Катарина почала рецитовац ище у трецей класи, а вец у штвартей и у седмей класи сцигла по покраїнске змаганє. Розуми ше, вше рецитовала по руски. На Смотри кириличней писменосци у Тителу за литературни состав раз достала першу и раз другу награду. Од пиятей класи участвовала на Медзиокружним змаганю зоз руского язика, и на нїм у седмей класи завжала треце место, а на Републичним змаганю була перша. Була и на Медзиокружним змаганю зоз сербского як нємацеринского язика, и на Општинским зоз биолоґиї и ґеоґрафиї. Єй оддзелєнє, хторому у шестей класи була предсидатель, преглашело ю за найлєпшу товаришку, а же ше зоз шицкима злагодзела и

12

вше була порихтана помогнуц, потвердзує и значка „Знаш цо то приятельство”, и значка за „фер плей” бависко. Була активна и на спортским полю, та у седмей класи представяла свою школу на змаганю у кошарки. Катарина зоз свою сцелосцу и талантами доприношела успихом у КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове, дзе танцовала, шпивала, рецитовала, водзела конферанси на концертох, читала писнї на литературних вечарох...

– Барз сом радосна же сом вибрана за найлєпшого школяра у своєй ґенерациї. Окрем одличних оценох, тому допринєсли и дипломи зоз ґеоґрафиї, биолоґиї, физичного воспитаня и специялна диплома зоз руского язика. Жадам ше уписац до Штреднєй медицинскей школи за педиятрийску шестру, медицинского технїчара лєбо лаборанта. Любела бим помагац людзом, бо нїч нє таке важне як кед чловек здрави. Зоз основней школи ми у найкрасших памяткох останю товарише зоз мойого оддзелєня, алє и шицки з моєй ґенерациї, и шицки наставнїци, а озда нїч нє було таке красне як друженє на вилєтох и екскурзийох – гвари Катарина.

VIII

М. Р.

КЕД БИМ БУЛ ШКОЛЯР ПРЕД 100 РОКАМИ ПИСАЛИ ЗМЕ З ПИРКОМ

Ми пред сто роками у школи писали на таблїчкох, а кед зме нє були добри, учитель нас бил и мушели зме клєчац на кукурици. Шедзели зме на лавкох, а у учальнї нас було вельо вецей як нєшка. Часто зме помагали родичом, а вецей зме ше учели вжиме. Писали зме зоз крейдочками, а дома зме сцерали и то зоз хлєбом. Хто цо запаметал-запаметал, а хто нє запаметал, нє запаметал. Дакус познєйше зме писали зоз пирком хторе зме мачали до тинти. Мали зме древени ленийки. За початок и конєц годзини бренкали нам зоз бренчком. Олеся Папуґа, II, Руски Керестур III место

@or`ina Baran, VIII Ruski Kerestur

На наградним Конкурсу з нагоди 260-рочнїци образованя по руски, тема за литературни роботи була: „Кед бим бул школяр пред сто роками”. И у тим чишлє часописа обявюєме даскельо наградзени роботи, а Редакция им дала нови наслови, же би ше на єдним боку исти наслов нє повторйовал три раз.

ДО ШКОЛИ ЗОЗ ТАБЛЇЧКУ И КРЕЙДОЧКУ

Єдна велька часц дзецох жиє на салашу, та так и я. Кажда фамелия ма по тройо, штверо або пецеро дзеци. Нас єст пецеро дзеци. Я друга по шоре. Шицки ходзиме до школи, окрем наймладшого брацика хтори ма два роки. На салашу ше ходзи лєм штири роки до школи, а кед сцеш предлужиц школованє, идзеш до валалу. До школи ношиме таблїчку и крейдочку. У школи ше учиме писац, читац и раховац. Рано ставаме на шейсц годзин, нафриштикуєме ше билей мачанки и помали рушаме пешо до школи. Сцигуєме о єдну годзину, а кед напада шнїг по колєна, треба нам длужей исц. У учальнї на учительовим столє стої метерова палїчка на два пальци груба. З тоту палїчку учитель биє дзеци хтори нєдобри. Хто одповеда, достанє з палїчку, алє ми ше шицки боїме од учителя, та зме на годзинох мирни, же би нас нє мушел биц. Кед конєц настави, єден бачи бренка зоз бренчком, а ми шицки такой вибегуєме на двор бавиц ше. После годзинох идземе дому, робиме домашнї задатки, а потим идземе помагац родичом. Марина Надь, IV, Руски Керестур I место

НЄ МАЛ БИМ АНЇ ШКОЛСКУ ТАШКУ Знаме же давно анї кус нє було лєгко ходзиц до школи.

Кед бим бул школяр пред сто роками, знам же би ми анї кус нє було лєгко кажди дзень ходзиц до школи. Знам же кед бим нє слухал, клєчал бим у куце на кукурици. Учиц би ми тиж нє було лєгко, бо у учальнї скорей були по стоцецеро, та и вецей школяре. Прето учитель нє могол каждому ясно потолковац нову лекцию. Нє мал бим анї школску ташку, алє лєм єдну таблїчку. Облєчиво бим мал старе, можебуц и поплатане, а на ногох бим мал древянки. До школи бим ишол досц длуго, бо бим напевно бивал на салашу. Кед бим заспал, такой бим бул бити зоз пруциком. Кед бим ше врацел зоз школи дому, нє бавел бим ше на компютеру, алє бим чувал статок и помагал родичом у обисцу. Леонтий Сивч, III, Руски Керестур II место

VIII

Veton Hasani, IV Ruski Kerestur

17

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ

НАЙУСПИШНЄЙШИ ШКОЛЯРЕ ҐЕНЕРАЦИЇ 2005/2013.

ТАК МАЛО ТРЕБА ЗА ЩЕСЦЕ

ТАТЯНА ҐАЙДОШ

Щесце то нє лєм щесце саме по себе, алє и у чеканю же би до щесца пришло. Дзеци котри маю школу у своїм городу, анї нє знаю яки су щешлїви же ю маю. Даєдним дзецом нє оможлївене школовац ше, гоч би як барз сцели. Людзе котри маю фамелию, а котра их часто насекира, анї нє знаю як их тота фамелия барз почитує и люби. Кед би людзе освоєли вельо пенєжи, були би щешлїви, алє и тото щесце ше розликує. Дахто би бул щешлїви прето же би себе такой могол купиц уж шести по шоре нови авто. Дахто други би заш бул щешлїви прето же би могол плациц операцию лєбо лїченє, та би прежил хороту.

Дорис Бучко, VII Руски Керестур Награда за найкрасши писмени состав на Смотри

ШВЕТ У ХТОРИМ ЖИЄМ

ПОРТРЕТ МИЛЕЙ ОСОБИ

Баба ми часто приповеда о своїм дзецинстве, младо-

Моя мила особа то мой брацик. Мено му Звонко. Ма два роки. Лїчка му вше червени и нашмеяни. Ма мали, шумни очка, и мали ушка. Усточка му тиж так скоро вше нашмеяни. Його бляди власи нє барз длугоки. Гоч ценки, руки ма моцни. Ноги му дакус полнєйши, як и брущок. Мой брацик барз добри. Дакеди ше зна и побиц, алє швидко замодлї за пребаченє. Люби ше бавиц вонка зоз дзецми, люби ше лабдац, и нука ше бавиц зоз авточками. Дзечнє патри рисовани филм „Томас и друґари”. Вжиме люби буц вонка, санкац ше, оруцовац ше зоз шнїгом, оганяц ше и скакац до грубого шнїгу. А кед лєто, Звонко ше найволї купац у нашим базену, колїмбац ше и оганяц. Мой брацик вше сце облєчиц шмати на хторих нарисовани авточко, камиончок, авиончок лєбо гайзибанчок. Пиджами люби лєм зоз конїком, або зоз мачичку на бициґли. Кед ше учим, вше ми сце дацо помогнуц. Же би ми нє завадзал кед учим даяки чежки лекциї, дам му його теку и шицки пенкала и клайбаси цо маме у обисцу, та най рисує. Часто пошмарґа цали папер. Я барз, барз любим мойого брацика, бо є добри, и мнє барз мили. Вше ми сце помагац и бавиц ше зо мну. Сиґурна сом же и вон мнє барз люби. Славка Мудри, V Руски Керестур

18

Даєдни людзе би були щешлїви же можу на авиону пойсц на лєтованє до цеплих крайох, а даєдни же можу обезпечиц єдзенє за свою фамелию. Алє, нїхто би нє могол буц цалком щешлїви кед би бул сам, без своїх товаришох, без фамелиї, без своїх наймилших, бо тото каждому чловекови и найважнєйше. Треба буц щешлїви у каждей дробнїци, гоч то дарунок, гоч цепле слово, гоч благи ошмих. Велї людзе сцу жиц вично, алє кед жиєш вично, чи знаш за цо жиєш?

сци и роботним вику. Живот єй нє бул лєгки, алє заш лєм бул весели и полни зоз радоснима дожицами. Часто ше питам яки швет у хторим я жиєм. Мала сом безбрижне дзецинство. Вельо бависка и кнїжки. Тераз сом ше рушела по драги младосци. На тварох моїх родичох видзим застараносц. Окружую нас проблеми. На телевизиї и у новинох єст вельо смутни вистки: транспортни нєщесца, крадзи, забойства, дроґа... Нє помагаю анї опомнуца анї кари. Гаша ше велї млади животи. Политика и политичаре дзеля людзох. Любов и сцерпезлївосц щезую. Технїка барз напредує. Маме мобилни телефони, компютери, интернет. У каждей хвильки можем найсц на интернету шицко цо ме цикави. Нє мушим глєдац у рижних кнїжкох, як мушели глєдац мойо родичи. Маме авта, сучасни фабрики, високи будинки, мости, розвите землєдїлство... А цо зоз природу? Часто патрим на телевизиї емисиї о тим яки нам животни штредок заґадзени. Знаме же нам чисти воздух нєобходни за здрави живот, а лєси єст вше менєй. Коцурски канал дараз украшовали високи тополї. Давали здрави воздух и правели глїбоки хладок. Тераз тих древох нєт. Остали лєм голи побережя. Гоч кадзи ше рушим, видзим поруцани пластични фляши, мещки, найлони, папери. Людзе заґадзую цалу природу. Баба ми приповедала як дараз випатрало польо. Воздух бул чисти и пахняци, коло драгох були шори древох. Кед ми допиє тот реални швет, одлєцим до мойого швета фантазиї. Там ше опущим и нє думам цо наютре будзе. Сучасни чловек нє почитує Дзешец заповиди Божи. Людзе маю нови правила справованя, та правя чкоди и себе и ґенерацийом хтори приходза.

VIII

Весна Боднар, VIII , Коцур

ОШ „Братство-єдинство” у Коцуре

Т

атяна Ґайдош, школярка руского оддзелєня осмей класи коцурскей Основней школи „Братство-єдинство“ тогорочни школяр ґенерациї и то нїкого од школярох и наставнїками нє нєсподзивало. Тота дзивка през цале основне школованє була приклад доброго и активного школяра о чим шведочи Вукова диплома, алє и числени дипломи и припознаня зоз школских, покраїнских и републичних змаганьох зоз руского, сербского и английского язика, як и зоз математики, хемиї и историї. Попри шицкого, Татяна и успишни школяр пиятей класи Музичней школи у Вербаше, одсек клавир, була активна у КУД „Жатва“...

– Єден красни период за мну и вшелїяк же ми осем роки у основней школи останю у найкрасших памяткох. Кадзи далєй? Упишем ше до ґимназиї „Йован Йованович Змай“ у Новим

Садзе, природно-математични напрям, дзе настава на английским язику, а кадзи ше унапрямим после ґимназиї, ище увидзим. Затераз ме найбаржей прицагує право и криминалистика, алє увидзиме цо будзе о штири роки – гварела нам змирено и без даякей пихи Татяна, хтору очиглядно, титула школяра ґенерациї анї кус нє пременєла. Яґда то лєм так буц школяр ґенерациї! Пред Татяну матурски вечар, потим закончуюци испити и упис до жаданей ґимназиї. У нєй ше мишаю чувства – радосц пре успишне законченє першей ґарадичи у школованю, алє и жаль за безбрижнима часами дзецинства. Татяна кратке лєто вихаснує за одпочивок, а вец, прешвечени зме, зоз вельким самодовирийом до себе, як и потераз, руши вочи новим успихом. Силвестер Дорокхази

АЛЕКСАНДАР ПЛАНКОШ ОШ „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре

О

д першей по осму класу основней школи Александар Планкош вше бул одлични, та за таки успих достал и Вукову диплому. У керестурскей школи у конкуренциї за Школяра ґенерациї було ище Вуковцох, алє кед поздавани шицки дипломи, припознаня и награди, Александер преглашени за найуспишнєйшого у своєй ґенерациї. Окремну притоку мал ґу рецитованю, дзе ше даскельо роки змагал на смотрох од школскей, прейґ општинскей, та по покраїнску. У висших класох участвовал на змаганьох зоз вецей предметох, а найвисши пласман посцигнул зоз мацеринского руского и зоз сербского як нємацеринского язика. На медзиокружним змага-

ню з мацеринского язика у пиятей класи бул треци, у седмей перши, а у осмей класи други. У седмей и у осмей класи на Републичним змаганю завжал друге место. На Окружним змаганю зоз сербского як нємацеринского язика и у седмей и осмей класи бул перши, а на Републичним треци. Активни бул и у звонканаставних активносцох. Шейсц роки бул успишни школяр Школи за основне музичне образованє (ШОМО) у рускокерестурским оддзелєню, дзе учел грац на тамбури-бас прим. Його професоре були Милан Суїч, Геленка Гарвильчак и Владимир Медєши. Зоз своїм инструментом Алек-

VIII

11

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

Й

РОЖДЕСТВО СВЯТОГО ЙОАНА ХРЕСТИТЕЛЯ

оан Хреститель єдини святи чийо ше родзенє слави як швето. Аж ше спомина и його зачатиє. Церква означує и преславює лєм три зачатия: Исуса, Богородици и Йоана Хрестителя. Шицки тоти зачатия обявел ангел и шицки були по Божим плану и його ласки. Вон бул син священїка Захариї и Єлисавети. Бул родзина зоз Исусом, шейсц мешаци старши од нього. Родичи го мали кед уж були старши людзе, та його родзенє бул за нїх окремни дар Божи. Коло Йоанового родзеня збула ше чудесна подїя. Кед ше осмого дня позберала родзина и приятелє же би дзецко обрезали и дали му мено, шицки го сцели наволац Захария, так як було мено и його оцови. А оцец, понеже бул нєми, на дещички написал же най му будзе мено Йоан, и такой прегварел. Йоан зоз мацеру жил у пустинї пре страх од Ирода, а кед му там мац умарла, вон жил сам, покля нє пришол медзи народ и поучовал их. Наказовал о приблїжованю царства нєбесного, поволовал на покуту и пременку живоШвето Рождества Йоана Хрестителя, та. Цали його живот бул жертва и покута. лєбо як тото швето у народзе воламе Яна, Исус гварел же Йоан найвекши медзи прославиме 24. юния (по новим, роками. Вон покресцел Исуса на рики григориянским), односно 7. юлия Йордан, и вон рихтал драгу Спасительови. (по старим, юлиянским календаре).

ЛЇК ЗА ДУШУ

Х

Є

ДЗЕ БОГ

ден нєвирни чловек ше питал хлапцови у парку: – Можеш ми повесц дзе Бог? Нєсподзивани хлапец, порядни школяр на годзинох виронауки, кус бул цихо, а вец ше озвал: – А можеце ми ви, панє, повесц дзе Бога нєт? Чловек нє знал цо одвитовац на тото питанє, та спущел главу и поганьбени пошол од хлапца.

10

виля пременлїва. Позамарзаме, змокнєме, влапи нас цуґ лєбо ше обереме од хорого и енки натха, ґрипа, горучка... Боїме ше од хороти, та такой бежиме до лїкара. Пиєме витамини, лїки, або доставаме инєкциї. Так ше справуєме кед зме хори. А кед нас заболї душа? Вона болї, кед є ранєна. Рана на души то кажди наш грих. Болї кед зме нєпослухни, кед ше нам нє сце помогнуц родичом, та видумуєме койяки лїхи вигварки, кед дакого обвинїме лєм же бизме здрилєли зоз себе вину, кед спреведаме, однєєме дацо цо нє нашо, повадзиме ше або ше аж и побиєме. Душа боляца и кед внєдзелю нє пойдземе до Служби Божей, бо бизме нє преривали фодбалованє лєбо патренє ТВ-сериї... Ґу кому пойсц питац лїки за боляцу душу? Маме єдного ЛЇКАРА хтори може вилїчиц кажди боль на души, хтори нам зна пребачиц кажди грих. То ИСУС. Ґу ньому нє треба ношиц оверену здравствену кнїжочку. Досц лєм повесц: „Исусе, болї ме душа. Погришел сом, Пребач ми. Будзем мерковац же бим вецей нє гришел. Будз ми на помоци.” Таке лїченє и виздравенє ше збува на святей споведзи. То ЛЇК-ТАБЛЕТА хтора вше помага кед ше нам од гриху похори душа.

РОБОТИ ЗОЗ СМОТРИ У ТИТЕЛУ

ПОЗНА ЄШЕНЬ У ЛЄШЕ

Знаме шицки же тераз позна єшень, як у валалє, так и у лєше. Вшадзи зоз древох опадує лїсце. На даєдних конарох лїсце мале, пожовкнуте, а на даєдних вельке, кафово-червене. Як пада на жем, так прекрива травов тепих, а пресцера свой, та жем у лєше жовто-кафова. Конари себе думаю як прежимую наиходзацу жиму, бо нє маю лїсце хторе би их грало як цепла перинка. Днї вше кратши, а ноци длугши, та ше слунко и мешац спричкаю хто перши видзе, а хто перши зайдзе. Гварела сом же лїсце опадує, а ту и питанє: хто тото лїсце замета? Я знам одвит. Вивирки збераю по лєше лїсце и жалудзи, та цагаю до хижкох, же би им було цепло и же би мали цо єсц. Їжи, вивирки и медведзи уж порихтали шицко за жиму, та ше рихтаю за жимски сон. Мнє ше єшень пачи и виволує ми ошмих на твари, бо лєс то єдно красне и чисте место.

Валентина Салаґ, IV Дюрдьов

ОДХОД ДО ПРИРОДИ Гора Тара позната по Панчичовей оморики. На

Тари єст вельо лєси и пажици. На пажицох пашу конї и крави. Лєси вельки и густи. Коло високих ядловцох рошню мали. У лєсох зме видзели кармилки за животинї. Древа хтори спадли, нїхто нє шме рушац. У трави було вельо розквитнутого квеца. На єдним древе було справене шерцо. Тото шерцо нє справел чловек, алє природа. Даєдни людзе би сцели направиц дацо и положиц до лєса, алє там ше шме положиц лавочку, стол або дацо подобне лєм кед є зоз природного материялу. Кед древа рошню барз блїзко єдно коло другого, лєсаре муша розридзиц лєс. Дражки по лєсох насипани зоз каменчом. На Тари нєт вельо превозки хтори превожа поживу або будовательни материял. Я тото путованє, тот одход до природи, нїґда нє забудзем.

Мирослав Канюх, IV Дюрдьов

КЕД БИМ БУЛА ДЇДО МРАЗ Блїжи ше жима, децембер и Нови рок.

Я Дїдо Мраз хтори дзецом дзелї дарунки. Шедзела сом у своїм цеплим кральовстве и читала писма од дзецох. Кед сом шицки пречитала, пришли патульки, та позаписовали шицко цо сом им диктовала. Потим ше влапели до роботи. Даєдни дзеци сцели достац шапку, даєдни кнїжку, чоколаду и други лакотки... Познєйше сом пошла опатриц цо патульки направели. Їх робота була при концу. Порихтала сом свойо шмати и шицко потребне за путованє. Ютредзень сом рушела. Ирваси були попрагани до санкох, а на санкох були вельки мехи з дарунками. Зоз єдним патульком зме почали дзелїц дарунки. Лєцели зме понад густи хмари и кед зме видзели ошвицени валал, помали зме ше спущовали на жем. Злєцовали зме на закрица. През комин сом ше спущовала и уходзела до хижи. Вшадзи бул оквецени ядловец. Дзеци спали. Поцихи сом ше приблїжела ґу ядловцу и охабела под нїм пакецик. На столох були охабени колачики и цепле млєко. Поєдла сом даскельо колачики, попила млєко и вишла з хижи. Вонка було жимно. Пахульки танцовали свой весели танєц. Так сом уходзела з єдней хижи до другей. Нащивела сом и дзеци у шпитальох. Кед сом закончела роботу, шедла сом на санки и врацела сом ше дому. Була сом щешлїва прето же сом дзецом випшолнєла жаданя. Сцела бим же би шицки дзеци були весели, а же би нїхто на швеце нє бул жалосни. Анастасия Чордаш, V Коцур

19

ВЛАДИМИР АНДРИЧ

ГЛЄДАЛИ ЗМЕ ЗАЯЦА

НЄВОЛЇ З ОБУЮ

Знаце цо ше нєдавно случело у моєй баби?

И ципела як и чижма

Заяц сцекнул зоз клїтки. Кед сом сцигла, братняк ми гварел же заяц бега по вельким дворе и по цалей загради. Зацагує ше по куцикох и скрива ше. Такой зме го почали глєдац. Пробовали зме го доволац зоз смачну и пахняцу мархву, алє вон гунцут, нє виходзел з дзири. О даяки час лєм цо зме го нє влапели, алє праве у тей хвильки до двора вошол мой оцец и престрашел заяца. Знова сцекнул и скрил ше, а ми рушели за нїм. Бул злєкнути, та ше уцагнул за наскладану копку древа. Тераз нам було лєгчейше дойсц ґу ньому и влапиц го. Док го я понукала зоз мархву, братняк го влапел за уха и положел до клїтки. Барз нам було интересантнe глєдац заяца и бавиц ше з нїм на оганячки.

розуми ше главу чува Алє младеж барз ше трапи кед их чуха и обува Нє чудуєм ше рапухом кед су од гнїву аж белави Же ципели вше им лїви лєбо обидва брату прави

Каролина Гарди, III, ОШ „Петефи Шандор”, Нови Сад

А кед шнурка на шор придзе ту робота нє вше чиста Шнурка скоро яґод жива шлїзка ше як хлїста

СЦИГЛА ЯР Пайташе и я пошли до парку. Трава була желєна, а у нєй полно розкошного и пахняцого квеца. Помедзи конари на брезох пребивали ше слунково зарї. Птички правели гнїзда и чвиринкали. Пирхал приємни витрик. Слунко нас огривало зоз златнима зарями. Одразу ше на нєбе зявели цми белави хмари. Пайташе и я такой рушели дому, бо зме думали же будзе падац диждж. Я любим яр, бо є красна и пахняца. Урош Барна, II, Нови Сад

ҐРАДИМИР СТОЙКОВИЧ

Р Violeta ^izmar, II, Ruski Kerestur

ЯР

МАЧКА

Радосна яр пришла

Мам я билу мачку

як принцеза пишна. Природу цалу зобудзела и каждого у нєй нащивела.

хтора шпи зоз качку. Дакеди ше побию, дакеди ше бавя, алє качка ше вше зоз мачку розправя.

З далєкого югу птици ше врацаю и весели писнї шицким нам шпиваю.

– Ти така шашава, пре це пойдзе моя глава! Мачка баюс закруцела, на качку боком попатрела. Хвосцик на бок викруцела и прейґ плота прескочела.

Весели дзеци у нас ше бавя и вельки галайк вшадзи правя. Нови бависка вше видумую и яри ше вєдно радую.

Адрияна Штранґар, II Руски Керестур

Школяре III3 Дюрдьов Marko Pa{o, VI, Ruski Kerestur

20

Рапух з обую скоро готови та вистати шеднул первей Обул сом гвари оцови шицки ципели окрем єдней

НЄ МОГОЛ СОМ ШЕ ЗОБУДЗИЦ

аз ше я так рано нє могол зобудзиц. Нє було то звичайно „нє могол сом ше зобудзиц”, бо ме шицки будзели, а я ше нє будзел. Вечар сом цалком звичайно заспал. Була нєдзеля, лєгнул сом и заспал сом. И вец, пондзелок, нїяк сом ше нє могол зобудзиц. Перше мац, кед рушала на роботу, вошла до хижи и гварела: – Гайде, сину, зобудз ше. Уж час. А я ше нє будзим. А мац понагляла, та, виходзаци з хижи, доруцела оцови: – Будз того малого! Я вецей нє мам часу. Запожнїм. Вец вошол оцец и гварел: – Ставай, сину! Попонагляй! Нє затримуй ме. Запожнїм на роботу. А я ше и далєй нє будзим. Оцец наисце понаглял, та з дзверох гварел баби: – Будз того гунцута! Нє мам вецей часу! Запожнїм на роботу. Вец ме баба будзела: – Стань, злате бабово! Зобудз ше. Нє може ше баба тельо затримовац, муши пойсц на пияц. А я ше нїяк нє будзел, та баба вжала ташки и пошла, наказуюци дїдови: – Зобудз тото дзецко! Понаглям на пияц, бо вец мушим увариц полудзенок... Пришол дїдо: – Стань, хлопе дїдов! Слунко давно огрива. Нє валяй ше по посцелї. Понагляй! Мам заказане у лїкара... А я ше нє будзим. Застарал ше дїдо. Запожнїц до лїкара, нє франта. Вжал годзинку, накруцел ю, положел ми на заглавок, коло уха. Бренка годзинка, а я – нїч. Нє будзим ше. Нїяк. Три раз мой дїдо накруцал годзинку, три раз вибренкала до конца и три раз нїч. Нє можем ше зобудзиц анї кус. А вец забренкал бренчок на дзверох. Отворел дїдо дзвери.

Прешпивала М. Римар

Мая зоз квартелю обок коло нашого!

– Добре рано, дїду. Чом ваша годзинка тельо бренка? – питала ше Мая. – Шицких нас повиганяла вонка. Попатрел мой дїдо, а опрез дзверох сушедство зоз шицких квартельох над и под нами.

– Пребачце – поносовал ше дїдо. – Мой унук ше нє може зобудзиц, а я понаглям до лїкара. Цо робиц? Збунєло ше и сушедство. Цо маю робиц? Дїдо муши пойсц, а я нє можем отвориц анї пол ока. Вец Мая предложела: – Идзце ви, дїду, до лїкара. И ви, сушеди, идзце дому. Я мам часу, та го зобудзим. Шицки кус постали, кус роздумовали, та послухали Маю. Порозходзели ше, понагляюци кажде за свою роботу. Мая стала при моєй посцелї и гварела: – Добре же ше нє можеш зобудзиц. Долу, опрез уходу чека Цвеле же бизме вєдно пошли до школи. Голєм конєчно будземе сами и нє будзеш нам дошпинтовац... А я гварим у сну: – Яки Цвеле?! А я? Ша, ми шедзиме вєдно у лавки!

– Гей, алє ти шпиш, а Цвеле ме уж чека. И ту я скочел. Скочел сом з посцелї, таки у пиджами, та кричим: – Чекай! Лєм най ше облєчем... И так Мая и я вєдно пошли до школи. Ище зме ше и за руки тримали. А Цвеле вообще нє чекал опрез уходу. Преложела М. Р.

9

ЕВҐЕНИЙ ЧАКАН

–Й

ЦУНЦА

овґенчу, вежнї голєм ти єдно щенятко, бо нє будзем знац кому их понукнуц кед ше преселїм. Ви маце дома места у дворе и гумнє, а мнє их жаль так поодруцац – гварел ми мой дакедишнї професор мальованя и росийского язика и стаємни мой режисер Петро Ризнич Дядя кед ше селєл зоз школи до приватного обисца. У Старей школи теди були древени шопки-бараки, та хто сцел, у нїх могол тримац и заячки, и птички, и качки, и гуски, та аж и прашатко. Дядю преселєли ми, студенти, даєдни познєйше и його колеґове. Вибрал сом себе єдну сучку. Була била, дакус кафовкастей фарби, алє зоз чарнима очками. Була барз малючка. И кед виросла, нє була векша од обичней мачки. Ище була и дакус кратша. Дома зме теди нє мали нїякого пса, та була барз шлєбодна. Окреме ше мнє барз радовала кед сом пришол з Нового Саду як студент на викенд дому. Дому сом приходзел каждей другей-трецей соботи и оставал сом до пондзелку рана. Цунци сом пошвецовал надосц часу. Одношел сом єй єсц. Була барз задовольна кед сом приходзел з єдзеньом. Думам же вона нє така була радосна пре єдзенє як пре нашо стретнуце. Можеце себе задумац кельо могла поєсц кед була менша од мачки. Тота радосц ше предлужовала през полни штири роки. Два роки сом студирал, єден рок сом робел у Коцуре як наставнїк, а тиж єден рок сом служел войско. Е, кед сом робел у Коцуре и кед сом бул вояк, барз ридко зме ше видзели. Зоз Коцура сом пришол дас штири-пейц раз, а з войска лєм два раз дому. Замерковал сом же, кед ме збачела,

перше була розчарована, як кед би ме нє познала, алє истого дня, кус познєйше, шерцо єй почало моцнєйше дуркац, радосц на єй твари була гет обачлївша. После одслуженого войска почал сом робиц у керестурскей школи. Теди зме установели контакт яки припада найлєпшим приятельом. Кед сом сцигол дому зоз школи, прибегла ґу мнє, станула на два заднї ножки и радосно скинчала и танцовала. Вше ме здогадовала на найкрасшу балерину. Зоз преднїма ножками виводзела як и шицки балерини з руками – и горе, и долу, и набок и напредок. Так исто и зоз своїм хвосциком. Зоз заднїма ножками скакала як по бини. И випнута була. Я нє бул нїяки дресер-хореоґраф, та нє знам як вона тото шицко звладала, и то з якимшик чудним, умилним ошмихом. Таку радосц, вешелє и любов при животиньох ридко сом дожил. Щенята нє мала, бо коло нас нє було „фраєра” такого нїзкого росту.

КРАЧАМЕ ДО БУДУЧНОСЦИ, НАЗДАВАМЕ ШЕ... Помали, Tereza Budinski, V, Ruski Kerestur

МОЙ ОСТАТНЇ МАЙ У ТЕЙ ШКОЛИ

ЛЇЛЯНА КРСТИЧ

На коминє старим

Мац ґовля склада на лїсце сладкей овоци, вигосци кажду птицу хтора нє упрекосци.

Най мамочка гнїздо защици помали, най накарми дзеци же би нє плакали.

Принєсла жуна струче моховини, ластовка конарчок лози, чук два хлїсти фини.

Мац им пожадала же би замоцнєли, же би нєодлуга єй птички лєцели. Прешпивала М. Р.

8

Ilustraciy: Lx.Sopka

навелько ше слави. На швет сцигли птички. Най вше буду здрави!

Обрацам боки у албуме и припатрам ше. На тей слики сом була беба, ту сом ходзела до оводи, на трецей сом школярка першей класи, лєм... лєм стої празне место за слику зоз осмей класи. Прешли септембер бул як и кажди други. Нє роздумовали зме же роки так швидко прешли и же ше приблїжел конєц. Сцигол и мешац май. Розход вше блїжей. Тераз нам днї у школи интересантни, гоч су дакус и чежки. Маме барз вельо ученя. Кажда наставнїца задава контролни и писмени задатки лєбо одвитуєме, а ми би ше сцели вецей дружиц, шмеяц ше. Годзини маме вельо, бо нам шлїдза и пририхтованя за покладанє матурских испитох. Учиц ше, учиц... Ей, кед би так могло! Роздумуєме о сукньох, ципелох и фризурох, а у шерцох плачеме и жадаме ше врациц даскельо роки назадок. Нєпреривно приповедаме о рокох хтори остали за нами. Було вельо весели, а було и смутни хвильки, було перши симпатиї, єдинки и даєдна нєоправдана годзина. Тераз шицко тото нє важне, бо зме ище лєм кус у тей школи, а вец нас животни драги роздвоя. Кажде пойдзе там дзе надумал. Приповедаме о екскурзиї и задумуєме як ю вєдно препровадзиме. Ещи кус зме вєдно у громадки, бо нам то остатня екскурзия у основней школи. Шицких будзем паметац лєм по добрим, бо ми нїхто нїч зле нє зробел. По друженю, по шептаню на годзинох и по шмишних анеґдотох од хторих даєдни заквачени и на моїм мобилним телефону. Животни драги нас роздвоя и кажде будзе крачац по своєй. Тот крочай муши буц сиґурни и витирвали – так нас учели у школи. Наздавам ше же ше и далєй дружиц будземе и роки у основней школи нїґда нє забудземе. Ясмина Фейса, VIII, Коцур

з малима крочаями уходзиме до того, як ше гвари, швета одроснутих, дзе за нашо гунцутства вецей нє будзе тельо места. Приблїжел ше и тот финални рок нашого осемрочного школованя. Нє думали зме же осем роки тай швидко прейду. Каждого року були зме вше блїжей при малей матури. Задумовали зме як то будзе, черали зме думаня, а тераз тоти жаданя треба сполньовац. Думка на примаци испит трапела каждого школяра. Поряднє ше рихтам за тот закончуюци испит, бо ше сцем уписац до медицинскей школи. Любим помагац людзом. Себе бим у будучносци найволєла видзиц у вельким будинку, облєчена у билим мантилу, зоз иглу або цверну у руки. Тото жаданє ше ми уж даскельо роки круци у глави. Ученє ми нє представя проблем, понеже мам сцерпеня шеднуц и „зограц” карсцель. Витирвала сом у тим цо робим, та школованє думам предлужиц и после штреднєй школи. Припознавам же ми уж допило ходзиц до школи и же ме даєдни наставнїци секираю, алє муша и вони зрозумиц же зме тераз у тинейджерских рокох и же нам думки блукаю на шицки боки, а найменєй там дзе би требало. Найбаржей ми жаль же ше розидзем зоз товаришами зоз котрима сом препровадзела осем найкрасши роки. Шицки тоти думки хтори сом тераз написала, правдиви, гоч знам же о даскельо роки потвердзим стару присловку: „Од колїски та до гроба найкрасши школярски часи”. Катарина Гарди, VIII, Дюрдьов

ДО МОЙОГО КРАЮ СЦИГНУЛ МАЙ Радуєм ше маю, бо є найкрасши ярнї мешац.

Птички ше врацаю зоз цеплих крайох, а днї вше длугши. Даєдни животинї ше будза зоз жимского сна. Людзе ше нє так барз облєкаю як вжиме. Древа доставаю нове облєчиво – мали желєни лїсточка. На конарох ше зявюю пупча квиткох. У маю ше будзи цала природа, та и дзеци веселши. Анґелина Планчак, II, Нови Сад

21

Visti zoz {koloh... РЕПУБЛИЧНЕ ЗМАГАНЄ З РУСКОГО ЯЗИКА На 13. Републичним змаганю зоз руского язика и язичней култури, хторе отримане у ОШ „Братство–єдинство” у Коцуре, участвовали двацецеро школяре седмих и осмих класох зоз Руского Керестура, Коцура, Дюрдьова, Нового Саду, Кули и зоз Нового Орахова/Бачкей Тополї. Окреме ше змагали школяре хтори порядну наставу маю по руски, а окреме школяре хтори свой мацерински язик уча лєм як виборни предмет. Найлєпши резултати посцигли, та освоєли награди шлїдуюци школяре:

ПОРЯДНА НАСТАВА – VII класа I Татяна Буила зоз Коцура и Светлана Балїцки зоз Руского Керестура II Настася Сакач зоз Коцура и Дорис Бучко зоз Руского Керестура III Кристина и Лидия Горняк зоз Дюрдьова VIII класа I Татяна Ґайдош и Наташа Ґайдош зоз Коцура и Кристина Чижмар зоз Руского Керестура II Александар Планкош и Жоржина Баран зоз Руского Керестура III Весна Боднар зоз Коцура ВИБОРНА НАСТАВА – VII класа I Елеонора Грубеня зоз Нового Саду VIII класа I Ивона Бодвански зоз Нового Саду II Ивана Чордаш зоз Нового Саду III Инес Шайтош зоз Бачкей Тополї

22

11. СМОТРА КИРИЛИЧНЕЙ ПИСМЕНОСЦИ У ТИТЕЛУ

У Народней библиотеки „Стоян Трумич” у Тителу

24. мая, на Дзень святих Кирила и Методия, отримана 11. Смотра кириличней писменосци. Оценьовани школярски писмени состави писани по руски, сербски, українски, македонски, болгарски и русийски. Як и предходних рокох, и тераз состави по руски послали школяре зоз Руского Керестура, Коцура, Дюрдьова и Нового Саду, а наградзени: Младши возрост (треца и штварта класа) I Валентина Салаґ зоз Дюрдьова II Наташа Миленкович з Нового Саду III Мирослав Канюх зоз Дюрдьова Штреднї возрост (пията и шеста класа) I Славка Мудри зоз Руского Керестура II Теа Чизмар зоз Нового Саду III Анастасия Чордаш зоз Коцура Старши возрост (седма и осма класа) I Весна Боднар зоз Коцура II Тамара Надь зоз Руского Керестура III Лидия Горняк зоз Дюрдьова Дорис Бучко зоз Руского Керестура достала награду за найлєпши писмени состав написани по руски. У окремней катеґориї ше змагали школяре хтори писали на сербским як нємацеринским язику, а награди достали: Наташа Медєши и Марияна Мали зоз Коцура. Милица Кантор зоз Коцура достала награду за состав написани на мацеринским, сербским язику. У катеґориї штреднїх школох наградзени и ґимназиялки зоз Руского Керестура: Андреа Рац, Кристина Малацко и Ана Будински, а найкрасши состав написала Наташа Колєсар. За калиґрафски роботи награди достали школяре зоз Дюрдьова: Боян Ґаврич, Милица Мушицки, Зорана Кисич, Наташа Хромиш, Биляна Станкович и Адриян Молнар.

– Дай му покой, вон ци ше сце дукати знєсц. А Шваб нє розумел добре, та думал же Дурнїло кричи: „Вон ци сце шицко на пойдзику жесц”. Одбегнул Шваб по драбинку, виґрабал ше на пойдзик, та збачел свойо пенєжи цо их крадоше там скрили. Зрадовал ше же нашол пенєжи, а у тим пришол и Дурнїло, видзел громаду дукати, та гвари Швабови: – Чекай най повем когутови, вон ци их крашнє позбера... Шваб ше здогадал як когут позберал зарно та гварел: – Яй нє! Дам ци тристо дукати лєм му поведз най их нє збера. Пристал Дурнїло та гвари.

– Нє зберай, когуту, дукати! А когутови анї на розум нє приходзело же би єдол дукати. Злєтнул долу, та весело кукурикал. Знєсол Шваб свой пенєж долу, дал Дурнїлови тристо дукати, а Дурнїло свойого когута вжал под пазуху, та ше рушел назад до Керестура. Под Керестуром го стретнул єден його богати сушед.

– Та дзе ши бул, Дурнїло?

– Бул сом у Коцуре предац когута.

– Чом же ши го нє предал?

– Сцел сом го предац єдному Швабови, алє ше му нє пачел же барз вчас приволує слунко. Шваб би волєл таку птицу цо шпива и приволує лєм ноц.

– А твой когут наисце вчас приволує слунко?

– Додня рано, ище пред швитаньом.

– Предай ми го.

– Може, бо ви напевно любице вчас ставац...

– Та нє, я, я нє любим, алє мам на салашу бирешох, та бим когута купел и однєс на салаш. При тим Дурнїлов богати сушед збачел же Дурнїло ма полни кишенки дукати.

– Одкаль ци тельо дукати? – пита ше му сушед. Дурнїло патри до кишенкох и чудує ше: – Наисце, одкаль ми? Нє знам анї сам. Озда ми лєм когут знєсол док сом го под пазуху ношел...

– Чудни якиш когут. Кельо за ньго питаш?

– Кельо даце?

– Три дукати.

– Мало – гвари Дурнїло. – Вон вредзи найменєй тристо дукати кельо ми напевно уж и знєсол.

– Но добре, дам ци дзешец дукати – гвари сушед.

– Нє, нє, тристо. Вон найменєй тельо вредзи. Видзице же знєсол златни дукати. Алє Руснак нє бул Шваб, заджмурел єдно око, а з другим гунцутски патри на Дурнїла.

– Поведз ми, Дурнїло: кельо єдна добра кура знєше вайца до рока?

– Га повед бим так, дас коло двасто – гвари Дурнїло.

– Твой когут уж знєсол тристо дукати, та вон того року нє знєше вецей анї єден. Чи вец вредзи тристо дукати кед уж шицки знєсол? Ша кед так думаце, та най останє при мнє. Я пенєжи за живота мам, когута нє мушим предавац, а на рок ми знєше нови тристо дукати. Останє у валалє, та додня рано будзе волац слунко най нам швици, та менєй витрийону потрошиме... На тим ше сушеди розишли. Дурнїлов когут остал у валалє и кажди дзень приволал слунко барз вчас, а Керестурци нє могли спац кед слунко швици, та ставали и робели. Людзом з околних валалох ше видзело же дзень до Керестура сцигнє скорей як до їх валалох, бо вше кед пришли до Керестура, гоч як вчас пришли, ту людзе уж робели. Шицки ше чудовали.

– Як же у вас так вчас дзень? – питали ше.

– Ми маме єдного когута цо нам приволує слунко.

– Предайце нам го... Алє Керестурци одгваряли Дурнїла же най нє предава того когута. Видзели вони же найвекше їх богатство лєжи у тим же им дзень почина скорей як другим людзом.. А цо би було кед би дзень до Керестура почал пожнїц и кед би го нє бул хто приволац?...

7

Visti zoz {koloh...

МИРОН БУДИНСКИ

ДУРНЇЛОВ КОГУТ

Є

дного року Дурнїло набавел когута. Окрем нього нїч инше нє мал. Огладнєл, а Дурнїло нє знал цо будзе єсц, та надумал же пойдзе до швета вєдно зоз своїм когутом. Можебуц го даґдзе добре преда, лєбо даяк иншак на нїм зароби, та себе добре пожиє, а вец ше будзе знова слунковац. Ишол по швеце и сцигнул до Коцура, а у Коцуре теди була велька новосц. Сербски фамелиї, котри до теди жили у Коцуре вєдно з Руснацами, почали ше висельовац, а на їх место приходзели Шваби. Вошол Дурнїло до Коцура и перша хижа на котру наишол була швабска. Нєше Дурнїло когута под пазуху, а когут гладни, лєм ше огляда дзе би дацо уджубнуц та поєсц, бо му вольо празне. Зоз хижи вишол Шваб, гнїва ше, кричи нарату и скаржи ше. На глави ношел полну кошарку зоз зарном.

– Шицко ми крадоше покрадли. Тельо сом мал пенєжи, а тераз нє мам нїч. Наисце му тей ноци крадоше украдли вельо пенєжи, алє их нє шмели однєсц дому та положели на Швабов пойдзик, рахуюци же ше нїхто нє здогаднє глєдац их на пойдзику. Патри Дурнїло яки Шваб нагнївани, та му гвари:

6

– Умирце ше, бо гнївац ше и так нє вредзи.

– Та як бим ше умирел, телї пенєж ми покрадли, та цо я тераз будзем робиц? – гнївал ше Шваб ище баржей и почал ище моцнєйше махац з руками. Як ше вон почал вимаховац, кошарка му зоз зарном спадла на жем и зарно ше розсипало. Кед Шваб видзел як жито ширцом пошло по жеми, ище баржей ше розгнївал и застарал.

– Та як же го тераз позберам кед ше так розтресло? Дурнїло патри на Шваба, санує го, та му гвари: – Нє старайце ше, я мам ту єдну птицу, та вона зарно позбера. Шваб ше приселєл зоз далєких крайох дзе нє було когути. Вон у живоце ище нїґда нє видзел когута, патри на ньго, чудує ше, та гвари: – Наисце позбера?

– Наисце – гвари Дурнїло и чека же би Шваб пристал на таку роботу.

– Га то птица як зоз даякей сказки...

– Лєм ви єй дайце покой – гвари Дурнїло – позбера доєдно заренко.

– Но, слава богу же сом голєм при дакому нашол розуменє. Ви – гвари Дурнїлови – добри чловек кед так сцеце помогнуц у нєволї. Пристал Шваб же би когут позберал зарно, та охабел кошарку най до нєй когут кладзе житко, а Дурнїла поволал нука погосциц го зоз печеним месом и колбасами. Кед ше наєдли, Дурнїло гвари: – Но, можеме пойсц, бо когут уж напевно житко позберал. Вишли вони на двор, Шваб перши прибегнул ґу кошарки, патри, а вона празна. Зарна по жеми уж нєт, алє го нєт анї у кошарки, та ше Шваб нагнївал.

– Ви ме спреведли же птица позбера зарно!...

– Нє спреведол сом вас; видзице же зарна нєт – гвари Дурнїло. Когут ше добре наєд, та пошол води пиц. Напил ше, бул весели и док ше Шваб зоз Дурнїлом вадзел, когут зашпивал: – Кукурику, кукурику! А Шваб нє розумел по руски та думал же когут шпива: – На пойдзику, на пойдзику! Лєм му нє було ясне же цо на пойдзику. Допил когут Швабови зоз таким шпиваньом цо го нє могол розумиц, та Шваб вжал палїчку и почал когута оганяц. Когуц сцекал, та вилєцел аж на пойдзик. „Цошка вон лєм там ма”, думал Шваб, алє нє ишол на пойдзик за когутом, бо драбинка була дзешка далєко, а нє сцело ше му принєсц. Охабел когута на мире и знова ше почал бидкац пре пенєжи. Алє когут почал на пойдзику гребац. Гребе, гребе, а кед Шваб збачел, знова ше розгнївал на когута, та бежал по дзверка на пойдзику.

– Цо вон там сце? – кричал Шваб бежаци. Дурнїло збачел же когут на пойдзику вигребал дукати и же єден здрилєл долу, та кричал Швабови:

СТРЕТНУЦЕ РУСКИХ ШКОЛОХ У КРУЩИЧУ

У

На отвераню Стретнуца учашнїкох щиро привитала и з даскелїма словами представела школу у Крущичу єй директорка Драґица Радманович, а присутних привитал и Славко Надь, одборнїк у Скупштини општини Кула, як и Ирина Папуґова, секретарка Дружтва за руски язик, литературу и културу, хторе и главни орґанизатор шицких потерашнїх Стретнуцох. На початку шветочней програми Никола Сивч зоз Крущичу, тераз уж школяр керестурскей ґимназиї одрецитовал писню професора Гавриїла Г. Надя „Руским дзецом”, а потим ше зоз рецитациями, шпиванками, драмскима сличками, танцами и музичнима точками представели шицки школяре, учашнїки Стретнуца. Шветочносц у школским голу збогацела и вистава подобових роботох дзецох хтори прешлого лєта були на Подобовей колониї „Боднаров” у Ґосподїнцох. Дзецом найкрасше було кед после заєднїцкей програми пошли до физкултурней сали, та ше змагали у старих руских бавискох: скакали у мехох, обеговали ше ношаци вайцо у ложки, нацаговали штранґ и бавели ше на вибиванки и на фурики. Док вони уживали у бавеню, їх учительки и наставнїци мали схадзку Активу наставнїкох руского язика. Дзецом бавенє у сали було и найкрасша часц Стретнуца, а кед О ШКОЛИ У КРУЩИЧУ на тей часци друженя повиставали, домашнї их порихтали смачну Ш „Велько Влахович” у Крущичу, хтора ше на 19. Стретнуцу руских закуску. школох указала як барз госцолюбива домашня, основана ище далєкого 1772. року. Валал ше теди волал Вепровац, а настава ше одвивала по нєШветочни бул и конєц Стретнумецки. Аж о сто роки почала двоязична настава, на мадярским и нємецца, бо шицки учашнїки подоставали ким язику, а школованє по сербски дзецом оможлївене аж по Першей припознаня и пригодни дарунки, а шветовей войни. Од 1953. року школа ношела мено Вука Караджича, а школяром хтори на тогорочним Реод 1976. року закончени будинок новей школи „Велько Влахович”. публичним змаганю з руского язика У тим валалє, нєдалєко од Руского Керестура єст и Руснацох, та нєосвоєли перше, друге лєбо треце мевелька ґрупа школярох уж треци рок учи и руски язик як виборни предсто, у Крущичу уручени дипломи. мет. Годзини трима професорка Соня Дюрко Надь. М. Р.

Основней школи „Велько Влахович” у Крущичу 1. юния того року отримане 19. Стретнуце руских школох. На нїм участвовали представнїки школярох и наставнїкох зоз Руского Керестура, Коцура и Дюрдьова, дзе ше порядна настава одвива по руски, и зоз Кули, Вербасу, Савиного Села, Нового Саду, Суботици, Нового Орахова/Бачкей Тополї, Ґосподїнцох и Шиду/Бачинцох, дзе школяре свой мацерински язик уча як виборни предмет. Факултативну, односно виборну наставу руского язика од 2011. року маю и школяре у Крущичу, та Школа мала чесц буц домашня Руснацом зоз скоро шицких наших местох. Госци на Стретнуцу того року були представнїки Школи у Миклошевцох (Република Горватска).

О

23

ЛАВИРИНТ

ХТОРИ ПРЕДМЕТ ХИБИ КСЕНИЯ ВАРҐА

ЯК РОШНЄМЕ През єдно лєто беґельска вода

на керестурским базену чуда чудовски направела. Од нєй наросли длугоки хлапцовски ноги и дзивчатски твари чудесно прекрашела.

Хтори предмет зоз велькей слики ше у драже страцел, та го на малей слики нєт?

Помогнї тому гладному пшичкови найсц у лавиринту дражку хтора го одведзе ґу мисочки з косцами.

ЦО ЄСТ У КУФРЕ У куфре єст цошка цо можеш руциц до горе, а кед спаднє, чуц мявчанє (а нє мачка)!

ПИСКОВА ГОДЗИНА Горизонтално: 1. Древена лєбо пластична судзина за квашенє капусти; 2. Руске женске мено; 3. Даєдни животинї маю на глави (єлень, крава, коза...); 4. У нїм ше трима жито, муку, кромплї..., а може буц паперови, лєнови, пластични; 5. Два вокали; 6. 17. буква у рускей азбуки; 7. Иницияли нашого композитора; 8. Запрагна превозка; 9. Супруга мойого бачика (оцового брата) мнє; 10. Красни, симпатични; 11. Хлопске мено, алє и место у Банату. У перших вертикалних коцкох: Музичаре хтори граю на гармоникох.

24

Так тераз тоти хлопи штернацрочни чулки на горе чешу, з якуш „валеру” масца, цошка себе на одпочивкох шептаю, през облак дзешка так гнєтка патра и якиш нєобични тайни чуваю. Дзивчатски твари озбильни – так як ше швечи такому швету женскому. На одпочивкох опатриц ше до жвератка бежа чи шицки чати, райфи, щипальки стоя так як треба поприпинани, або ше, нє дай боже, погубели дакому. Можебуц же канджурки даяк иншак повикруцали! Тераз тоти дробнїци насправди важни постали, бо зме од керестурскей беґельскей води за єден рок повирастали.

МЕЛАНИЯ РИМАР (РАМАЧ) народзена 30. авґуста 1958. року у Руским Керестуре, дзе закончела и основну школу и ґимназию по руски. Дипломовала на Природно-математичним факултету, на ґрупи за ґеоґрафию, у Новим Садзе. Писац и обявйовац писньочки почала як школярка у „Пионирскей заградки”. Перша збирка поезиї „Ранши новини” обявена 1983. року була за старших, а потим почала писац за дзеци, та по нєшка написала кнїжки „Лєто у дїда”, „Слунечков сон”, „Пошептала ми птица”, „Шнурка и ґужлїк”, „Сказков заглавчок”, „Чилаш, а без принца”, и „Бајкино јастуче”. Заступена є у Антолоґиї писньох за дзеци по руски, у Букваре, Читанкох и у даскелїх Збиркох поезиї и прози на сербским, українским, македонским, русийским и румунским язику. Велї єй стихи композиторе облєкли до нотох, та су виведзени на наших музичних фестивалох. Занята є у НВУ „Руске слово” у Новим Садзе, дзе роби як одвичательна редакторка часописа за дзеци „Заградка”.

ЛЄТО У ДЇДА Остал за нами успишни

ище єден школски рок. Одпочивок нам будзе безбрижни, охабме кнїжки дакус на бок. Од галайку, гурчаньох оддихнєме, док влєце до дїда пойдземе. Од млєка и шунки замоцнїме та по беґелю плївац будземе.

(Одвит: У куфре може буц гоч цо, алє важне же би куфер спаднул на мачку.) Автор: Урош Петрович

REBUSI

Баба нас научи штрикац, шиц бабком сукнї и вишивац, з дїдом будземе вожиц гной, оганяц по полю мотильох рой. Под голим нєбом на шену спац, крави напавац, гачецу цукру давац. Будземе ше по гумнє оганяц, бабово стари сказки слухац.

Avtor: Silvester D. Maka>

5

пущуюци ше на аеродром у Триполию, нє предпоставял сом цо мож дожиц у пустинї, дзе сом пошол пре роботу. Нїґда пред тим сом нє бул у таких предїлох, лєм сом дацо пречитал у кнїжкох, лєбо сом дознал зоз телевизийних драгописох и репортажох знїманих у пустиньох ширцом швета. Алє, тото нїяк нє могло цалком нагаднуц и дочаровац шицко зоз чим сом ше стретнул кед сом там пошол. Кед бим Сахару, найвекшу пустиню на швеце, хтора ше пресцера на дзевец милиони километерох по цалей сиверней Африки, од Атлантского океану аж по Арабийску пустиню, сцел описац як место оштрих животних условийох и врацей клими, мушел бим отвориц ґеоґрафски атлас, та вельо податки попреписовац. Алє, Сахара нє лєм ґеоґрафске поняце, нєпреглядне морйо писку, найцеплєйша и найсухша пустиня на швеце, зоз барз худобним рошлїнским и животиньским шветом, слабо населєна, алє то и барз чудне, возбудлїве и красне место на планети Жеми. Ту зачати даєдни з перших цивилизацийох, хтори охабели вельо знаня, вереня, релиґийни поняца и уметнїцки витвореня, без хторих би нєшкайши живот и швет бул вельо худобнєйши за красоти и искуства шицких народох хтори дакеди насельовали Сахару. Велї приповедки и сказки настали праве у тей пустинї под уплївом Слунка, витрох и розбавеного писку, хтори одразу направи мали и вельки форґови, а нє почувствує ше анї найслабши витрик, та ше зявює илузия же ше якиш пустиньски дух рушел рано, на поладнє лєбо вечар прешпацирац ше. А дини вични и нєстаємни гори писку, хтори ше премесцаю, рошню и нєставаю, завиша од врацих пустиньских витрох хтори правя писково бурї од хторих шицко жице сцека пре горучаву, писок и прах цо ше циска и до шалох намочених з воду, и до будинкох, автох и хижох, та чловек безпомоцни и лєдво доходзи до кущик оксиґену. Виход и заход Слунка найчуднєйши и найвозбудлївши природни феномени хтори чловек у Сахари може дожиц, од хторих става диханє. На Востоку, кед ше розвиднї, зяви ше ценючка, червенкава линия, як дзецински поцаг зоз щеточку замачану до червеней фарби, по штред паперу за рисованє. Тота бляда червена шветлосц швидко ше шири, та о даскельо минути викукнє моцне червене Слунко. Вец о даскельо минути жимни воздух хтори тирва цалу ноц, постава цепли, потим горуци.

Док ше припатраце на нєкаждодньови виход слунка, мушице зоблєкац виндякну и триков. Сцекаце до хладку лєбо под шатор и пририхтуєце ше за барз горуци и длуги дзень. Заход Слунка нїґда нє забудзеце кед го дожиєце у пустинї. Звикнути же Слунко помали заходзи и капе на горизонту, аж и на морских пространствох, а дзень якош мирно, помали преходзи до вечара и ноци, у Сахари Слунко наисце пада опрез ваших очох и траци ше так исто швидко як ше и зявело. Чловекови ше видзи же Слунко у Сахари при виходзе сцека од когошик при кому до рана було притулєне, же го хтошка оганя и сце го уцагнуц до под,жемного швета и там заврец. Як кед би на заходзе було влапене до мрежи хтора го цага долу, так як рибаре цагаю мрежи полни з рибу. Тото прецо сом нїґда нє годзен забуц оштре, а прекрасне место, то ноц хтору сом дожил у Либийскей Сахари. Ноци у пустинї барз ясни и кед нє видно мешац, бо у околїску нєт населєня хтори зоз своїм штучним ошвиценьом замолгавюю и заґадзує цмоту. Алє, анї у пустинї нє шицки ноци єднаки. Лєм дараз влєце, у юлию лєбо авґусту може буц така ноц пре хтору жадам знова, гоч лєм кус, жиц у пустинї. Тей винїмковей ноци, з даскелїма приятелями, хтори як и я, робели на построєню за цаганє нафти, рушам цо далєй од того ошвиценого и гласного места, до ноцного мира у пустинї. Кед зме сцигли ґу єдней нєвелькей дини, випендрали зме ше и шедли на єй верх, та зме ше припатрали на нєбо. Стануло нам диханє. Милиярди гвизди, як ґиризди, ошвицовали горизонт, швицаци зоз таїнственим шветлом, правяци гаотични склад, хтори здабал на музику. Наисце ше ми привидзовало же чуєм звуки. Була то нїжна, моцна и опиваюца музика, хтора обнїма шицки чувства и чловек ше нє може анї рушиц з места. Гоч ю видзи и чує, чловек тоту музику нє може репродуковац, одграц лєбо запаметац, лєм ю може дожиц. Теди як кед би и вон постал гвизда хтора зоз свойого божеского ядра твори власну музику и злїва ю зоз музику Вселени...

G

С

U

ҐЕНИЯЛЄЦ Хвалї ше Петрик товаришови: – Конєчно сом поскладал пазли. Я прави ґениялєц. На шкатули пише: од 9 по 14 роки, а мнє требало лєм седем мешаци.

НЄ БУЛА МИ МАЦ – Таньо, як ше преволовала твоя мац док ше нє одала за твойого оца?

– Нє знам.

– Як нє знаш?

– Так крашнє, нє знам, бо док ше нє одала за мойого оца, нє була ми мац.

MO

R

МУЗИЧНИ ТАЛАНТ – Ваш син нїґда нє постанє музичар – гвари наставнїк музики мацери єдного хлапца. – Вон вообще нє ма слуха.

– Алє, вон будзе лєм грац, а нє слухац! – бранї мац сина.

ОЦЕЦ ТАК ГВАРЕЛ Мац запрепасцено патри як ше єй син враца зоз школи и през облак уходзи до хижи.

– Забога, сину, цо робиш? Маме ми у обисцу дзвери?

– Мамо, ти забула як ми оцец гварел же кед достанєм єдинку, най нє прекрачуєм хижни праг.

ЗА БИСТРООКИХ

ЦИНЬ

Лєм два слички цалком єднаки, а ти ше потрудз цо скорей их найсц.

(Виривок зоз кнїжки „Швет у кишенки” Милутина Дюричковича)

ПОВЯЖ ЧИСЛА

БОЖИДАР ПЕШЕВ

У САХАРИ 4

Добре отвор очи, же би це нє спреведли! Цинь одвитує лєм єдней фиґури. Хторей?

Кед повяжеш точки од 1 по 47, дознаш од кого Ґабрик сцека.

25

За юнийске число „За-

градки” до Редакциї сцигли 125 роботи од вредних сотруднїкох зоз дзевец наших местох. Руски Керестур: Мая Сивч, Ана-Мария Малацко, Даница Плавшич (овода); Олеся Папуга, Виолета Чизмар (II); Милица Чизмар, Тони Пашо, Михайло Рацпети, Владко Мудри, Леонтий Сивч (III); Марина Надь, Теодора Новакович, Ветон Хасани (IV); Тереза Будински, Себастиян Надь (V); Валерия Ковач, Таня Надь, Александра Русковски, Филип Рац, Марко Пашо (VI); Тамара Надь, Тадей Малацко (VII); Жоржина Баран (VIII). Вєдно 32 роботи. Коцур: Катарина Кулич, Наташа Тамаш, Николета Чордаш, Ребека Гарди, Давид Неделькович, Давид Гарди, Иван Кучмаш, Владко Сакач, Дамир Олеар, Михаел Скубан, Марян Шанта (II); Марияна Мали, Марта Малїк, Никола Тимко, Никола Салонтаї (V); Александра Горняк, Катарина Фейди, Єлена Сендерак, Александар Горняк, Марко Недич, Дарио Михняк (VI); Ярослава Буила, Андреа Будински, Єлена Фаркаш, Наташа Ґайдош, Моника

Мади, Тат,яна Ґайдош, Ясмина Фейса, Силвия Ґайдош, Антоний Фейса (VIII). Вєдно 31 робота. Дюрдьов: Ясмина Будински, Мария Такач, Серґей Пап (II); Єлена Мудри, Владимир Горняк, Борис Хромиш, Иґор Салак, Иван Кухар и єдна колективна робота (III); Олеся Хромиш (IV); Мария Барна, Лидия Гарди, Тамара Чордаш, Стефан Бесерминї (V); Ивана Цап (VI); Лидия Вереш, Анамария Михальовски, Катарина Гарди, Даниєла Динчик, Наташа Хромиш, Борис Раґаї (VIII). Вєдно 26 роботи. Шид: Тияна Буйла, Тамара Лукач, Матия Шеремет (III); Мина Шеремет (V). Вєдно 22 роботи. Нови Сад: Анґелина Планчак, Урош Барна (II). Вєдно 5 роботи. Кула: Анастасия Джуджар (III) и Теодора Милеуснич (IV). Вєдно 5 роботи. Футоґ: Кристиян Иван (V) и Ана-Мария Иван (VII). Вєдно 2 роботи. Бачинци: Дарко Бучко (VI) послал 1 роботу. Сримска Каменїца: Дина Мудрох (V) послала 1 роботу.

РЕЗУЛТАТИ НАГРАДНОГО КОНКУРСА З НАГОДИ ОЗНАЧОВАНЯ 260 РОЧНЇЦИ ОБРАЗОВАНЯ ПО РУСКИ ОШ „Петро Кузмяк” Руски Керестур Младши возрост, I – IV класа Награди Школска униформа: Теодора Новакович IVб Школски будинок о сто роки: Виолета Чизмар IIб Школски амблем: Ветон Хасани IVа Похвали Школска униформа: Милица Малинович Iб Школски будинок о сто роки: Мелиса Бучко IIа Школски амблем: Ивана Будински IIIа

Teodora Novakovi~, IV, Ruski Kerestur

Нагр

!

адзени

За тото число „Заградки” нє маме наградне питанє, бо пред нами длугоки розпуст, алє маме наградзених школярох хтори точно одвитовали на предходне питанє. Награди у юнию достали: Ребека Гарди, II, Коцур Давид Неделькович, II, Коцур

26

Старши возрост, V – VIII класа Награди Школска униформа: Марко Пашо VIб Школски будинок о сто роки: Тереза Будински Vб Школски амблем: Жоржина Баран VIIIа Похвали Школска униформа: Тереза Будински Vб, Сани Бучко VIа, Тарас Паплацко VIа Школски амблем: Себастиян Надь Vб, Антония Тиркайла VIIIа, Звонко Баран VIIIа, Михайло Лазор VIIIа

Zdravo zagradkare! ^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Х

то прешлей єшенї нє верел же школски рок прелєци як крилатица, тераз ше прешвечел же дзешец мешаци наисце швидко прелєцели. Було и весело и чежко, було шмиху и страху, одпочивку и нєвиспани рана, алє кед ше поздава, вредзело шицко тото влєчиц на хрибце. Краша вас вельо, вельо петици, вельо награди, припознаня, Вуково дипломи, а найщешлївши вироятно Школяре ґенерациї... Пред вами лєтнї одпочивок, та, поцешени зоз посцигнутима успихами, уживайце и меркуйце же би вам анї єдна хвилька нє вимкла нє вихаснована найкрасше як мож. До того числа „Заградки”, гоч ма штири боки вецей як звичайно, нє месцели ше шицки вашо наградзени литературни и подобово роботи, алє зато влєце пририхтаме знова таке вельке число часописа, та у нїм будзе шицко цо ше тераз нє змесцело. Ище нам остало вєдно ше радовац на „Червеним пупчу”, а вец з велькима крочаями рушиме на одпочивок. Идзем и я! Ваша редакторка

ИРИНА ГАРДИ–KОВАЧЕВИЧ

ДНЇ ЯК КВЕТИ

Кед слунко зайдзе до гаю, а квети главки вихпаю, теди у циню древох радосци тайни чекаю.

Най радосц шерца преполнї, яґод слунко очи млади, ярнї, росни, пахняци квица у нашей загради.

У гаю воздух пахняци и чече найкрасше лєто; кед дзеци часу маю – днї шицки таки як швето. Так часи сциха преходза з краснима днями младосци; так ше громадза вєдно шицки дзецински радосци.

Na naslovnim boku Dzeci zoz ruskih oddzelwnqoh PU u Ruskim Keresture, Kocure, Dxrdqove i Verba{e na stretnucu u Kocure

Подобово роботи зоз других школох сцигли нам лєм зоз ОШ „Иса Баїч” зоз Кули, и награду за малюнок на тему Школски будинок о сто роки, достала Теодора Милеуснич IV

3

Н

РОЗВАГА ЗОЗ ШНУРКАМИ

САРА ТРЕЦА У РЕПУБЛИКИ

а Републичним змаганю з технїчного образованя „Цо знаш о транспорту” хторе отримане у Беоґрадзе, медзи найлєпшима була и Сара Мармила, школярка пиятей класи Основней школи „Петефи бриґада” зоз Кули. Вона ше змагала у младшим возросту, зоз школярами пиятих и шестих класох. Зоз истей школи и Неманя Шлївич, другопласовани на Републичним змаганю. Од 27 округох зоз Сербиї, найлєпша була екипа Заходно-бачкого округу, хтора освоєла златну металию, а у нєй була и Сара и Неманя зоз Кули. Сара Мармила у своєй школи ходзи и на годзини руского язика, участвовала и на тогорочним Медзиреґионалним змаганю у Коцуре, та завжала друге место, а треба наглашиц же є и вредна сотруднїца „Заградки”.

П

М. А.

СТРЕТНУЦЕ ПРЕДШКОЛСКИХ ДЗЕЦОХ У КОЦУРЕ

У

Предшколскей установи „Бошко Буха” Вербас, оддзелєнє „Герлїчка” у Коцуре, 16. мая було барз весело, бо у шицких учальньох, окрем домашнїх, було и вельо госцох. Припутовали штер-

сце єдно вельке швето, озда як Кирбай. Нїхто нє пришол голоруч, алє кажда ґрупа принєсла весели дарунок – рецитациї, шпиванки лєбо драмски слички. Кед ше шицко поскладало до заєднїцкей програми на хторей були вецей як стоцецеро дзеци, було то мале „Червене пупче”. После представяня часточки наученого, друженє предлужене у учальньох дзе тото найкрасше цо ма кажда овода, а то бависка. У Коцуре иншаки и коцки, и камиончки, бабочки и шпоргецики, так як цо у сушеда вше смачнєйши як дома и хлєб з маджуном. У бавеню шицки уживали, а як би и нє кед их на єдним месце було тельо вельо як нїґда по теди. М. Р.

нацецеро дзеци зоз руского пририхтуюцого оддзелєня ПУ „Дюрдєвак” зоз Дюрдьова зоз виховательку Марину Будинскову, трицец седмеро дзеци зоз ПУ „Бамби” Кула, оддзелєня „Цицибан” зоз Руского Керестура, зоз виховательками Емилию Костичову и Меланию Семанову, и пецеро дзеци зоз ПУ „Бошко Буха”, оддзелєня „Слунечнїки” зоз Вербасу, зоз виховательку Гелену Рацову. Перше Стретнуце руских дзецох зоз наших местох було влонї у Руским Керестуре, а догварене же шлїдуюцого року домашнї буду наймладши у Дюрдьове. Вихователька Серафина Яґлица у Коцуре вєдно зоз колеґинями у Установи и зоз шицкима дзецми щиро прияла госцох, та тот дзень бул наи-

2

атики и ципели мож пошнурац на 43.200 способи. Правда иста! Хто нє вери, най ше пита Австралиянцови Иянови Файґенови, бо тот пан барз люби шнурки, дзирки и ґужлїки. На його сайту www.fiegen.com мож найсц 33 способи шнураня патикох и ципелох, а за глєданє гевтих других 43.167 мустрох и шемох треба дакус мозґац и мац пильку за математику. Лєм од тебе завиши як будзеш прецаговац шнурку през дзирки же би ши достал жадани украс, а Питаґорова теорема ци пове яку длугоку шнурку мушиш купиц. Дахто твердзи же найєдноставнєйше и найкласичнєйше шнуранє у форми мотиль машлї (1), а и за ноги є найприємнєйше прето же нє сциска талпи. За фодбалерох идеалне шнуранє указане на патики число 2, бо верх патики остава мегки за трибланє лабди. Шлїзкачом на лядзе Файґен препоручує обуй з вецей дзирками и густим шнураньом крижом (3), а хто провадзи моду, най научи „шах” шнуранє зоз шнурками у рижних фарбох.

2 .Обидва конци шнурки поцагнї просто долу и уцагнї их од верху през першу пару дзиркох.

3. Прекриж конци шнуркох од долу и прецагнї их през трецу пару дзиркох.

4. Поцагнї обидва конци шнуркох просто долу и прецагнї их на месце першей споднєй пари дзиркох попод уж поставени шнурки.

5. Прекриж конци шнуркох од сподку и прецагнї их през другу шлєбодну пару шнуркох.

Технїка шнураня „шах” 1. За початок нєобходни два пари шнурки у розличних фарбох, по можлївосци длуги, широки и кляпчисти.

2. Зоз єдну шнурку (помаранчецову) хаснуй технїку „зебра” шнуранє.

3. Зоз другу шнурку (белаву) почнї од долу прецагуюци шнурку попод и понад помаранчецову шнурку док нє сцигнєш по верх, а потим назад док нє потрошиш шнурку.

4. Конци шнурки ухпай до патики же би их нє було видно. Технїка шнураня „павукова мрежа” 1. Шнурку полож ровно на другу пару дзиркох зоднука (шива часц) и обидва конци прецагнї през тоти дзирки.

27

Tamara Luka~, III, [id

ДВОЯЗИЧНА КНЇЖКА ПРЕКЛАД СЕРБСКЕЙ ДЗЕЦИНСКЕЙ ПОЕЗИЇ

c

m y

k

Ysmina Budinski, II, Dxrdqov

^ASOPIS ZA DZECI

ROK LXVI • ^ISLO 6-7 • XNIJ-XLIJ 2013 CENA 100 DIN