Заградка 5 - 2016

CI ZA DZE S I P O ^AS

ROK LXIХ • ^ISLO 5 MАЙ • 2016 CENA 100 DIN

БУЛИ ЗМЕ НА МЕМОРИЯЛУ Вельо раз зме слухали о Драмским мемориялу Петра Ризнича Дядї хтори ше отримує у Руским Керестуре. Знали зме же ше там цали тидзень бави представи по руски и же єст и театрални фалати за дзеци. Кед зме чули же и ми зоз Дюрдьова годни пойсц патриц єдну представу, нашей радо сци нє було конца. Одбор за образованє Националного совиту Руснацох обезпечел автобус за школярох нє лєм зоз Дюрдьова, алє и зоз Коцура, Вербасу, Нового Орахова и Бачкей Тополї. Домашнї нас барз крашнє дочекали. Патрели зме представу „Васо Пикасо” хтору бавели нашо парняки, дзеци зоз Руского Керестура. Шицки барз добре ґлумели, а окреме хлапец хтори мал главну улогу. После представи пошли зме до школи дзе нам домашнї порихтали кратку програму, а потим и єдзенє, лакотки и ошвиженє. Мали зме часу и за бавенє на школским дворе. Тот дзень длуго будземе паметац. Дзекуєме Националному совиту же нам орґанизовал таки вилєт. Школяре пиятей и шестей класи зоз Дюрдьова

НАГРАДЗЕНИ НАЙВРЕДНЄЙШИ СОТРУДНЇКИ ЗОЗ КОЦУРА У прешлим школским року найвреднєйши „Заградково” сотруднїки були школяре руского оддзелєня штвартей класи. Їх учителька Славица Чельовскова им кажди мешац надпоминала най нє забуду написац лєбо нарисовац и послац дацо до часописа. И наисце, од нїх поряднє приходзели коверти зоз литературнима и подобовима роботами. Тераз тоти школяре ходза до пиятей класи, а класни старшина им Йовица Лондрович. Кед барз вредне цале оддзелєнє, вец наша Редакция, у сотруднїцтве зоз руску редакцию новосадскей телевизиї наградзує шицких єднак, та их знїма за емисию „Дзецински швет”. За тоту шветочну подїю школяре ше крашнє пририхтали и представели ше як наисце вирни читаче „Заградки”. Кажде гварел цо найволї читац у тей рускей новинки за дзеци, а предложени и нови идеї за ище красши часопис. Дзеци рецитовали и шпивали и шицки ше барз радовали. Цала учальня була оквецена зоз „Заградками”, як и зоз цифрованима писанками и другима вельконоцнима символами. На знїманє учителька приведла и своїх терашнїх школярох першей класи, хтори ше уж почали спатрац на найвреднєйших. М. Р.

ВЕЛЬКОНОЦНИ ВАШАР

На Желєни штварток школяре у ОШ „Братство-єдинство” у Коцуре орґанизовали вельконоцни вашар. Кажде оддзелєнє правело винчованки, писанки, кошарочки, заячки, курчатка и други украси, та предавали. Найлєпши купци були родичи. Школяре ше догварели же зоз заробеного пенєжу купя дацо цо би любели мац у своєй учальнї. Подобни вашар мали и дзеци у Бикич Долу, у Руским Керестуре и у других местох.

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Martica Tama{ • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw drukarny: ARTPRINT MEDIA DOO NOVI SAD

YU ISSN 0353-9938 E-mail: casopiszahradka@gmail.com Ilustraci>: Aleksandra Medw{i

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine.

– Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

На насловним боку 1. Друженє госцох у керестурскей школи по одпатреней представи за дзеци на Драмским мемориялу 2. Наградзени „Заградково” сотруднїки зоз Коцура

Zdravo zagradkare! Нє верели сце же так швидко прибегнє май, а вон уж на одходзе. Велїм боки у школских дньовнїкох цалком полни з оценами, а кед ше найдзе ище даєдно месточко, сиґурно го завежнє петица. Иншаки оцени тераз нїкому нє нужни, агейце! Вельо раз було на вас барз нагло, алє чуєм же сце шицко постарчели. Зоз змаганьох сце ше врацали зоз посцигнутима одличнима успихами у знаню мацеринского и других язикох, хемиї, математики, физики... Цешиме ше и зоз успишнима спортистами, зоз рецитаторами, музичарами, танєчнїками, ґлумцами... Чкода лєм же о тим нє пишеце до „Заградки”. Наздавам ше же по конєц мая найдзеце дакус часу, та понаписуєце вистки о своїх и о успихох товаришох з класи. Юнийске число муши буц закончене по 10. юний, а кед ше шицки вєдно потрудзиме, годно буц нєзвичайно красне и богате зоз портретами найвреднєйших школярох. За школярох ґенерациї уж резервовани боки. Накадзи дознаце хто у осмей класи преглашени за НАЙ школяра, явце до Редакциї. Поздравя вас ваша редакторка

МИХАЙЛО КОВАЧ

ПИТАНЯ Питаня два ме муча, одвит на нїх глєдам од самого рана: – Чом шмишна птица, була мала лєбо велька, кед є очубрана? И друге: – Чом курчата писню соловея красну нє слухаю? А квока най ше озве, гоч захрипнута, главки подзвигаю? Питаня прости, верим же поведза велї, одвит такой даю: – Курчатом квока мац, а людзе птици голи нє препознаваю... По пирю птици, по бешеди людзох, гваря, ми препознаваме, та дзекеди очубрани птици место людзох медзи нами маме.

ЕВҐЕНИЙ М. КОЧИШ

У

ПАРНЯЦИ

єдним куце у загради стретли ше два когуцики: єден били зоз запшетим гребеньчком на глави и єден червени, пишни, з досц розвитим гребеньом и миндюшами под браду. На хво сце уж мал досц вельки пирка. Били тиж мал, алє були били, а нє прелїваци як червеного.

– Здраво, сушед! – гварел червени.

– Здраво! Мило ми же зме ше зишли. Вельо раз сом це видзел през проще, алє лєм з далєй. Любиш и ти хробачки?

– О, та ище ше питаш? А хто их нє люби?... Слухай, товаришу, кеди ши вишол з вайца? Випатраш старши одо мнє, чи нє?

– Раховац нє знам. Мац ме нє научела, а думам же и вона нє найлєпши математичар. Но, то мнє нє завадза анї кус. Можебуц сом нє старши од тебе, алє сом грубши и висши як ти.

– Гайде, попасуйме ше дакус! – предложел червени.

– Нє шмем ше пасовац. Дозна мац та ме покаре. Лєпше глєдайме чи єст у тей сухей загради тото цо любиме, цо гвариш?

– Добре. Алє нє забудз же сом предложел пасованє. Гребкали, джубкали, бешедовали о койчим, а кед повиставали, одпочинули ше у високим метлїнчу, алє нє длуго.

– Могли бизме на єдно пиво, сушед, цо гвариш? – предкладал червени. – То нїзач! Пиєм лєм чисту воду. Моя мац гвари же пиво чкодзи здравю. Мой бачи когут ше раз опил. Поправдзе, анї ше нє опил, алє поєдол хлєб намочени зоз палєнку.

Чуда правел и лєм цо го ґаздиня нє зарезала. Оганял ми нину по дворе, джубнул мацер, а и нас сцел, алє ше мац розгнївала и нє пущела го ґу нам. Ти маш бачика когута?

– Нє видзл ши го през дзирку на прощу? Бачи и пол! Ма остроги як косири! Кого вон влапи зоз своїм писком, тот обрал огурки!

– То крашнє... А маш шестри и братох?

– Кельо сцеш! Нє читал сом их, алє було нас як брамушки кед сом вишол з вайца!

– Покус блефируєш, сушед. Нас було мало и шицких нас мац могла под свойо кридла змесциц. Гайде, поме на друге ме сто. Ту уж прегребане шицко. Чом ти червени, а я били?

– Дурґову! Як я знам же чом? Нє знал сом же ши таки глупи! – джубнул сушеда когуцик и чекал чи му враци. Били когуцик лєм кус бул смутни и пре страшени. Нє усудзовал ше репиц до червеного. Червени патрел зачудовано на ньго. Вец здихнул и гварел: – Жаль ми же ше нє мам з ким побиц. Випатра, ти бояжлїви.

– Можебуц, алє биц ше нє крашнє! Мог бим ше поносовац моєй мацери на тебе, та би це набила, алє вец бим бул „солянка”, а сцем з тобу у злагоди гребац и други раз.

– Випатра же маш право... Гайде, запальме себе по єдну – понукнул червени билого и положел циґаретлу до пискох. Били когуцик вищирел очи на пайташа и з якимшик нєзадовольством гварел: – Повем ци мацери же куриш! И збитлїви ши! Такой идзем...

– Можеш! Гагагаааа!

– Цо у тим шмишне. Циґаретла чкодзи. Мац це прето покаре! Прецо ше шмеєш як дурни кед то нє шмишне? Озда ци мацер зарезали?

– Зарезали? Гагагага! Чудне питанє! Я мацер нїґда анї нє мал.

– Циґанїш! Кажди муши мац свою мацер. А куриц нє крашнє и нє здраве!

– Гей, товаришу? – попатрел на билого червени. – Я нє спод квоки, набуреней и наїженей! Я з инкубатора. Розумиш тераз? Мнє нїхто нїч нє може забранїц. Били когуцик ше розгнївал думаюци же червени циґанї. Джубнул го по гребеню. Червени му врацел. Праве почали озбильну битку кед понад заграду прелєцел єден голуб. Престрашели ше обидвоме. Скрили ше под метлїнче и на остатку ше помирели.

AГНЕТА БУЧКО ПАПГАРГАЇ

МАЛЇНКА И ДЗИВА ДЗИВКА

Б

ул красни цепли дзень. У загради, обок при маку, дзеци оберали червени малїни. Таки розбавени и розбуйдошени рушели ґу маку. Дзивче зоз червенима руками од малїнох бесно почало таргац маково главки. Одразу ше зявела Дзива дзивка и скричала: – Чом таргаш главки моїм дзецом?

– То нє твойо дзеци. То зашала моя мац – пусто одповедло дзивче.

– Нє бриґа ми хто цо робел, а ти за свою пустоту заплациш! Од тераз будзеш малїна и будзеш чекац док це нє обере власна мац – вигварела свойо преклятство Дзива дзивка и скапала. И док други престрашени дзеци сцекали зоз загради, дзивче на конарчку поставало червена малїна. Дзеци дома виприповедали о Дзивей дзивки и мац одбегла до загради, алє дзивче нє нашла. Вистата обиходзела шицки загради, а даремно ю з конарчка доволовала єй малїна. Зунована шедла под стару кайсу. Єдна кайсочка спадла єй до рукох.

– О, кед би ми голєм дахто знал повесц же дзе ми дзивче! – здиховала мац.

– На концу швета Дзивей дзивки, там глєдай одвит – прегварела кайсочка у єй руки.

– А дзе конєц швета? – питала ше мац, алє одвиту нє було. Думала мац, думала...

– Кед жиє ту у нашей загради, значи же то може буц лєм ту! Рушела. Була боса и джобало ю цернє. Зоз каждого джобнуца почала капкац крев и кажда капка ше претворйовала до червеней малїни.

– Дзивче себе глєдай у власних шлїдох – докричовали зоз шицких бокох миши хвосцики. Кед ше обрацела, за собу видзела червени малїни на жеми.

– Мушело тадзи прейсц – думала мац.

– Кого глєдаш? – питал ше стари орех.

– Дзивчеца ми нєт, а дзеци гваря же го одведла Дзива дзивка.

– У моїх конарох жию велї духи, алє твойого дзивчеца нєт. Воно нє у їх швеце. Шедзела зунована на концу загради под орехом. На заходзе ше отворело жовте шветло хторе ше ширело. У нїм збачела якиш блїщаци єства. Крочела.

– Цо глєдаш у царстве жовтих циньох?

– Глєдам свойо дзивче.

– Нє у нашим царстве є. Глєдай индзей! Рушаюци далєй, мац през слизи збачела белависту шветлосц и у нєй превидзаци єства.

– Нє ту є! Нє ту є! – одгуковало.

– А дзе є? А дзе є?

– У шветлосци! Рушела спрам стрибернїстей шветлосци. И була то лєм шветлосц. И приходзели одкальшик гласи з нєвидимого простору.

– Цо глєдаш у шветлосним швеце? – приходзело зоз шицких бокох.

– Дзивче свойо глєдам. Вистала сом, а нє можем го найсц.

– Анї ту го нє найдзеш – нє у нас є. Врац ше назад и глєдай го на месце дзе скапало. Зунована мац нє знала анї кельо часу прешло. Лєм глєдала и глєдала. Преходзели роки, а у їх загради каждого лєта дозревали малїни. Медзи нїма и Малїнка – дзивче хторе нїхто нє приходзел ратовац. Розжалєла ше над ню добра заградова Русалка.

– Нє плач, помогнєм ци, бо прешло уж вельо часу твойого смутку, а добри Русалки нє любя смуток – гварела и позбивала з чаривну палїчку шицки други малїни. Лєм малїна Малїнка остала на конарчку. Витрапена и смутна врацела ше мац дому. Думала же дзивче занавше страцела. Вошла до загради и з остатню надїю доволовала Дзиву дзивку. Єй нє було, лєм ше з далєка чул якиш чудни хихот. Кед сцигла ґу малїном и кед ше пообрацала коло себе, обачела же у єй шлїдох нєт малїни, а опрез нєй шицки малїни поопадовали. Лєм єдна була на конарчку. Старгла ю и положела на длань. Тримаюци ю, слизи єй капкали з очох по нєй. Дзвигла ю ґу ґамбом и побочкала. На ню ше зляло жовто-белависто-стрибернїсте шветло. З того шветла вишла прекрасна дзивка хтора мала лїца як плоди малїни. Мац препознала свойо дзивче и облапела го. И їх слизи и їх радосц пахли на малїни. Од теди мац нїґда вецей до загради нє шала мак, та Дзивей дзивки нє було. Цала заграда ше каждого лєта червенєла лєм од малїнох. А єй дзивка була така красна и добра же ше шицки чудовали и єй краси и єй доброти и волали ю Малїнка.

ҐРАДИМИР СТОЙКОВИЧ

ШИЦКО МОЖ ОСОБИ: Аня, Бранко, Тута (Парк. Спортски терен. На лївим боку кош. На обручу коша машля за власи. Под кошом Аня. Приходзи Бранко.) АНЯ: Сцеш ми, модлїм це, помогнуц? БРАНКО: Сцем, чом бим нє сцел! А цо мам робиц? АНЯ: Маш ми зняц машлю. БРАНКО (знїма єй машлю з власох): Вежнї, вежнї... АНЯ: Нє тоту! Другу! БРАНКО (стої збунєни): Га... дзе ци друга? АНЯ (указує му обруч на кошу) БРАНКО: На верх коша? Нє можем вериц! Цо твоя машля роби горе? АНЯ: Руцел ю Тута! БРАНКО: Як ю руцел? АНЯ (финка): Нє сцела сом ше му виступиц... БРАНКО (зачудовано) : Та цо? АНЯ (лєм цо ше знова нє розплаче): Оцец ми гварел най ше Тутови виступям з драги. БРАНКО: Гайде, Аньо, модлїм це, ша Тута найменши у твоєй класи! АНЯ (финкаюци): Алє може робиц цо сце. Його оцец найвекши донатор нашей школи, та Тутови шицки патра през пальци. Оцец ми гварел най Туту керуєм, и кед го видзим, най ше такой виступим на бок, а я ше нє виступела, та ми знял машлю и... (плаче) БРАНКО: Добре, нє плач... Такой ци ю я знєєм. (Пендра ше на циву и лапа ше за долню часц табли. Приходзи Тута, нїзки, тлустеньки хлапец.) ТУТА (кричи): Цо робиш, гей!? АНЯ (Бранкови злєкнуто): Зиходз швидко! Нє можеш зоз Тутом! Моцнєйши є, та це набиє! БРАНКО (шепта, най Тута нє чує): Нєт старай ше, Аньо. Шицко мож, кед ше сце... ТУТА: Гало! Тебе там гварим! БРАНКО (цихо є и прави ше же нє видзи Туту) ТУТА (кричи): Цо там робиш, нялкошу? БРАНКО: Знїмам Аньову машлю. ТУТА (грожаци): Зиходз такой енки долу!

БРАНКО: Знаш, Аня ю сама нє може зняц. Пробовал сом... алє... Знаш, боїм ше... Барз високе и опасне за пендранє. ТУТА (видрижнює ше): Их! Наисце ши нїяки! БРАНКО: Алє, хто єй вец знєє машлю, кед нє я? Боїм ше, алє волїм спаднуц я, як вона... ТУТА (прави ше важни): Нє мож то так, гей, хлопе! Нє можеш ти Анї зняц машлю! Я ю руцел, я ю и знєєм теди кед я зосцем! БРАНКО (скака долу): Ага, добре. Лєм нє знам як ю знєєш. Барз є високо, и я лєдво долапел таблу, а ти... Га...нє знам... ТУТА (и далєй ше прави важни): Ти лєм так думаш! (Нєсхопнє ше почал пендрац на циву, влапел ше за слуп, дорушел машлю, алє ше закивал и скерлял ше долу, а машля одлєцела єдем метер далєй) БРАНКО: Розбил ше як черкотка! (Бере машлю зоз жеми и дава ю Анї) Так, Тута ю знял, алє ци ю тераз нє може додац. ТУТА (йойчи): Аяааай, бооооолї... АНЯ: Дзекуєм, Бранко! АНЯ и БРАНКО заобиходза Туту. БРАНКО (нашмеяно): Гварел сом ци – шицко мож кед ше сце! (Одходза. Тута ше им оштвернож виступя) Преложела М. Р.

СКЕЛАР И ПАН

Д

авно прейґ рикох нє було мости, та людзе мушели з єдного на други бок рики преходзиц на скели. На нєй бул скелар, чловек хтори превожел людзох и инше прейґ рики. Трафело ше раз же на скелу пришол якиш прибрани, вельки пан. Кед ступел на скелу, пришол ґу скеларови та гвари: – На други бок рики, модлїм! Праве заплївали по широкей рики, а пишни пан ше пита скеларови: – Чи ци ше трафело дараз, з имперфектом висловеним ци ше питам, же ше зявел витор, буря, блїсканє, тресканє, док ши так превожел людзох? Скелар попатрел на ньго з якуш чудну фацу, яґод же го анализує чи є при себе, чи є нормални... Скелар знял попатрунок з пановей твари, та му гвари: – Нє розумим ци я, таки замервени питаня!

– Ге–гееее... – поцешено ше ошмихнул пан. – Чи ти нїґда нє учел язик у школи?

– Нє! – одвитовал скелар.

МИХАЛ СИМУНОВИЧ

МЕШАЦ Ище звечара мешац свой лампаш зашвици, на хрибет зайду заруци и руши пешо, по драже. Так док идзе, дакеди зоз носом скруци, або багинди руци и до горе рощки укаже. Кед витор дує, вон ше нахмури, на єдно око заджмури, або ше за хмарку скриє и вец ше зоз того шмеє, шмеє. И так тот мешац блука, блука длуго по ноци, док лєм ма моци. А дому з лампашом идзе аж пред швитанє – кед уж вистанє.

– Вец ши половку живота потрошел даремно, скелару, бо наука то гевто цо чловека оплеменює, та вон, зоз своїм розумом надвисшує шицки живи єства! – толкує пан зоз грожацим пальцом. Скелар спущел главу и бул цихо. Нєодлуга почал дуц витрик хтори ше за крадки час претворел до бурї, вельки габи ше замуцели, нєбо ше зацмело, скела почала трациц напрям и попри скеларового труду, а диждж лял як з каблох. Скелар ше пита престрашеному панови: – Панє, знаце ви плївац?

– Нє! Нє знам плївац!

– Ей, мой панє, ви вец потрошели цали свой живот даремно бо, ниа, праве тераз ше чиряме! Приповедка од давен-давна. Обробел ю Силвестер Д. Макаї

ВЕСНА АЛЕКСИЧ

ТЕРИТОРИЯ СНОХ

П

од розкошни орех у дїдовим дворе влєце приходзели чудни сватове: борбени Апачи, вше порихтани на зраженє, Сиюкси и Шошони, и Белава конїца хтора загадково пожнєла. На исту територию приходзели и вистати раби зоз ґалийох, спартански атлетичаре, рокен-рол шпивачки, а боме и галави медведзик Кристофера Робина оставал дакеди преноцовац. Територия коло ореха була и стадион и кухня, и бина и космодром. Найчастейше, заш лєм, место за єдну вельку, шкрипацу колїмбачку. У кратких периодох мира отримована Олимпияда лєм у єдней дисциплини: хто зоз колїмбачки з ногами доруши одредзеним високи орехов конар. У периодох войни – войовало ше. Оштро. И нємилосердно, як то уж зна буц.

– Знаш чом зме страцели! Я – поглавар, а нє мам анї шорови лук! – финкал у єдним примирю мой младши брат Владко. Вец одламал конар зоз орехового младнїка и почал го зогинац за свой борецки лук. Примирє крегке, як кажде примирє... Наишла баба Стамена и влапела го у тей пакосци. Єй орехи лєжали на шерцу, а дїдови шлївки! Як у даякей нєрозумлївей догварки, садзели их хто дзе сцигол.

– Цо робиш, чарне дзецко? – зврещала баба цалком забуваюци же єй Владко наймилши, наймладши унук. И вец зме чули дранє, анї кус нє до стоїнствене и вояцке.

– Наисце випаднул нїяки – гварел ми братняк, познатши як Флаш Ґордон – и ище дума же го дахто зрадзел!

– Тераз будзе врач „Белави Ноги” – додала шестра Милица.

– Знал же нє шме рушац младнїк – гварела сом, зарююци од доброти. А Владко ше, зоз чудно платкастима ногами и нагнївани на цали швет випендрал на верх ореха.

– Нє зидзем нїґда. НЇҐДА, знайце! – загрожел нам.

– Остава нам лєм орґанизовац Олимпияду – здихла сом. – Гайде, можебуц дахто долапи ГЕВТОТ конар. Чишлїме каждому до сто! Перша сом! През коруну ореха слунко охабя швицаци платки на моєй твари. Махам з ногами и думам же долапим конар, гоч знам же є барз високо, алє... долапим го я ... Вєдно з колїмбачку одлєцим понад конар про сто до велького швета, за бреги, под хмари... Даремно. Нїхто го нє долапел.

Анї пред тим анї после того дня кед Владко бул покарами пре орехов младнїк. Гвизди уж почали закуковац помедзи конари, а мой нагнївани брат нє сцел зисц! Пришол аж на вечеру, кед ше здогаднул же постоя маймунчки хтори ше вноци пендраю по конарох и скубаю за власи дзеци хтори посцекали. Примиря, войни... примиря, войни... Лєто за лєтом, лєто за лєтом... и вец раз, забули зме же медведзик Кристофера Робина дараз приходзел на колїмбачку. А и нас вше частейше там нєт... и вец раз... нєт анї баби анї дїда же би нас причекали... Лєм велїки орех шушоци у раншей молги... И под нїм мой вельки брат, Флаш Ґордон, єдного дня ми гвари якош озбильно и довирлїво – Задумай, на дїдовим гробе вироснул самошейка орех, а на бабовим – шлївка! Преложела М. Р.

ЛИДИЯ НИКОЛИЧ

Н

МАРКО

єт нїч красше як рано на Дунаю! Место автомобилских сиренох и алармох, шкрипаня ґумох и гурчаня моторох, городскей гужви, трамвайох и автобусох – там нас будзи кукуриканє когутох, чвиринканє птицох, бреханє псох, бечанє козох, ричанє маґарцох... Моя хижка при Дунаю находзи ше нєдалєко од Крчедину... Крчедин шмишне мено за єдно красне место. Аново пайташе го нє можу лєм запаметац. Вше ше питаю: – Знова ши була у Керкерину? Лєбо: – Як ци було у Крчкарину? Лєбо: Кеди ши була у Кврчадину? Ух!

– Була сом прешлого тижня на Дунаю! – гвари Ана же би им олєгчала. – Мой дїдо рибар, та часто там ходзи лапац риби, а я му правим дружтво... (Кед Ана була мала, гуторели єй: – Твой дїдо рибар! А вона ше процивела: – Нєеее рибар! Мой дїдо Данил!) Алє тераз зна же сом и рибар. Прето любим Дунай. Як и вона. И Крчедин – нашо Гаваї! Зоз велїма местами дзе дно писковите и плїтке, зоз аду по хторей виграваю конї, зоз старим каменьоломом, гущаву по хторей чупкаю барски птици... Ану там звичайно водзим влєце, кед цепло, та ше можеме слунковац, купац и вожиц ше на чамцу... Того лєта Ана волала и пайташку Сашку. Накадзи зме сцигли, сушеди повибеговали привитац нас.

– Цо нове? – такой ше питаме.

– Марко ше врацел! – гуторя гласно, як найрадоснєйшу вистку.

– Рано ше шпацирал по побрежю! – додава хтошка.

– Я го вчера стретнул на островку! – хвалї ше други.

– Бул и у мочару! – гвари треци.

ИҐОР КОЛАРОВ

– Мнє уходзел до чамца!

– А мнє вжал з руки рибу!

– Задумайце, одтаманєл того допитого гада цо ше вше пришмика кед напаха млєко!

– Направел гнїздо на бандери!

– Можебуц ше надумал оженїц! Сашка ше чудує. Хто тот славни Марко, хтори чапка по мочару, лапа гади, одходзи и враца ше, бере рибу з руки, шпацира ше раз по побрежю, раз по островку, уходзи до чамца и вец ище прави хижу на бандери – же би обрадовал будуцу нєвесту! Якаш важна особа, кед ше шицки цеша же ю познаю! Даяки франтовнїк? Спреводзкош? Вандровкаш чи мадїоничар? Чи циркузант?

– Хто вон? – пита ше Сашка злєкнуто?

– Гибай, укажем ци! – гвари Ана и водзи ю на побрежє.

– Пать, там є. Попать на нєбо! Сашка ше ужера. Озда тот Марко и лєци? Шицки зме подзвигали очи ґу нєбу... Над нами кружел Марко. Припатрал ше на Дунай, трепецаци зоз велькима кридлами... Крчедински любимец – ҐОВЛЯ Марко! Преложела М. Р.

НАЙЛЄПШИ МАКС

Слухайце цо ше случело Максови. Слухайце добре. Макс купел копию и пошол на змаганє.

– Руцим го далєко и победзим. Волїце такой пойсц дому – гварел другим змагательом. Вони ше поганьбели (дахто баржей, дахто менєй) и пошли. Макс остал сам. Аж ше и публика розишла.

– Крашнє сом вам гварел же сом найлєпши. Тоту кончисту копию можем руциц так барз далєко же... Вец ше огляднул и похопел же копию забул дома. Макс. Тельо є найлєпши, же му копия анї нє потребна.

Преложела М. Р.

SVYTI TAJNI NOVOGO ZAVITU

МАЙ – МАРИЙОВ МЕШАЦ Найвекша вредносц Мариї же вона и наша мац. Як цо нашо мацери любиме нє лєм прето же су мудри, прибрани, же нам варя, випровадзаю нас до школи и з радосцу чекаю дому, алє же їх любов и доброта ґу нам нїґда нє гашнє, нє троши ше, алє рошнє... Лєм кед будземе як Мария – мац Исусова, будземе мац тоту „лєпшу часц цо ше нє однєє од нас”. Будземе мац любов. У велїх жемох швета друга нєдзеля у маю означує ше як Дзень мацери – Божей и нашей.

Мешац май пошвецени Пречистей Дїви Мариї. Чловечество озда нє могло найсц красши дарунок: пошвециц найкрасши мешац у цалим року найкрасшей особи – нашей Нєбесней Мацери. Добре знаме же Марийова краса нє у красних очох, власох и подоби. Нє значи же Мария нє була красна, анї же природна краса нє заслужує почитованє. Алє, ище сиґурнєйше же Мария була красна и на надприродни способ. Од свойого зачаца була очувана од гриху. Бог нє допущел анї у єдней хвильки же би була у власци диявола.

о. Михайло Малацко

АПОСТОЛИ – ИСУСОВО УЧЕНЇКИ Исус знал же нє останє длуго на жеми, а жадал же би шицки людзе спознали Бога и Йому служели. Прето вибрал дванац апостолох же би их учел и приготовел же би вони познєйше могли сами научовац людзох. Три роки були зоз нїм. По Исусовим вознесеню на нєбо апостоли ше розишли по швеце и учели людзох так як их Исус учел. Вон им дал вельки обласценя. Гварел им: „Шицко цо звяжеце на жеми, будзе звязане на нєбе”. Вони були перши священїки. Велї народи прияли од нїх Божу науку и такой ше покресцели. Покресцених апостоли зєдинєли до єдней заєднїци, до велькей фамелиї Божого народу. Нєшка бизме поведли же основали парохиї, будовали церкви и поставяли священїкох и владикох. Даєдни апостоли написали евангелиї и посланя. Евангелиї написали Матей и Иван, а посланя Павло, Петро, Яков, Юда и Иван. Апостолом пошвецени кажди штварток у тижню. Дванац Исусово апостоли то: Тома Симеон волани Петро Матей Андри – брат Петров Яков - волани Младши Яков – син Заведейов Юда або Тадей Иван – брат Яковов Симеон Кананит або Зилот Филип Юда Искариотски Вартоломей

ВОВКИ

Раз давно дїдо свойому унукови виприповедал єдну животну правду.

– У души каждого чловека биє ше битка. Як битка медзи двома вовками. У души каждого з нас. Єден вовк представя зло. Представя гнїв, зависц, любомору, гамишносц, ароґанцию, вину, грих, фалшиву пиху, циґанство, еґоїзем... Други вовк представя добро. Представя тото цо дава мир, любов, надїю, живосц, веселосц, понїзносц, правду, сочувствиє и виру. Унук ше дакус задумал. Шицки свойо думки унапрямел до глїбини дїдових словох, та ше му опитал: – Хтори вовк на концу победзи? Дїдо одвитовал зоз ошмихом на своєй старей твари: – Победзує тот хторого ти кармиш... Стара индиянска приповедка

ЯКИМ ОЛЕЯР

ПРИШЛА ЯР По лукох, польох, лєсох и горох яр уж почала, та пришла и до нашого валала. Озвала ше ґу слунечку най греє, гварела задруґарови най шеє; ластовичком телефоновала и шицких их назад такой поволала. Квециком пошептала: – Гайде, розквитайце – а пчолком гварела.

– По польох лєтайце. Вец гушатка вигнала на травичку, а дзеци послала на пажичку.

ШТЕФАН ЧАКАН

У

БИБИЧКОВА ШМЕЛОСЦ

густей трави у гнїздзе шедзела на вайцох бибичка. Бибич (котри стражарел и чувал свою пару) одлєцел, одблукал дакус далєй глєдаюци лакотку своєй пари. Тото вихасновал гавран, прибегнул ґу гнїзду и сцел заджубац бибичку. Слаба, престрашена спочатку, бибичка нараз достала вельку шмелосц и упущела ше зоз гавраном до нєровноправней борби. Гавран ю очивисно сцел заджубац. Пошло би му за руку, алє бибич зоз своїма товаришами прилєцел и у остатнїм чаше одогнал гаврана.

– Пребач ми же сом це охабел саму. Нє сцел сом пойсц так далєко. Дзекуєм ци же ши була така шмела. Гавран ма таки збойнїцки писк! Пребач ми и поведз одкаль ци було тей шмелосци, голубко моя! Бибичка притулєла главку на кридло своєй пари и гварела: – Нїч то, мили мой, же ши ме охабел! На остатку ше шицко добре закончело! Шмелосц ми пришла теди кед сом подумала же у гнїздзе котре чувам уж наджубкани тройко нашо малючки...

МЕЛАНИЯ ПАВЛОВИЧ

ШОФЕР ВАНЯ Авто вожи мали Ваня, а при ньому шедзи Таня. Зоз корманьом вон обраца; „подножаї” з ногу маца. Тротька уж нарату дує. Шофер Ваня ше радує.

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

ГАЙЗИБАН Цо то гайзибан, у ствари, або желєзнїца, як ше гвари? То ци гадзиско котри ше цага кадзи го водзи желєзна драга кед ше до ньго локомотиву попрага.

Потим Ваня ключ обрацел и автови живот врацел. Кед у авту загурчало, им ше двоїм на „зло” дало. Вибег вонка шофер Ваня, и помоцнїк – мала Таня. Найду вони авто мали, чорт най ноши гевтот прави.

НАША АЗБУКА У тим школским року и „Мала заградка” будзе з вами, будуцима школяриками учиц нашу азбуку. У каждим чишлє будзеце мац три букви, а ваш задаток будзе нарисовац дацо цо почина на тоту букву. Найкрасши рисунки обявиме!

Т

У

Ф

ЧУДНИ ЖИВОТИНЇ

Boris Buila, IV, Verbas

ЯРНЇ РАДОСЦИ Яри зме ше шицки зрадовали. Шицко у природи ше пребудзело и достало дзеку за нови живот. Хвиля красна. Швици слунко, а дараз пада диждж. Ластовки и ґовлї ше приселєли зоз цеплих крайох. Глєдаю свойо стари гнїзда. Трава желєна и мегка. Древа уж попреквитали. У нашим дворе пахнє квеце. Дзеци ше лабдаю на желєней пажици. Людзе на польох и у заградох садза и шею. По цалим дню гурча трактори. На драже опрез хижох жени биля древка. Любим яр прето же вонка цепло и же ше мож бавиц на трави. Яр приноши вельо радосци шицким, а найвецей дзецом.

Мам когута Мирка цо ма чудни пирка. Куром вон допива, з гребеньом набива. Гребень му червени, яґод опечени. Залюбел ше когут до єдней там кури, та ше му у глави помервели шнури. Зоз оком джмурка, патри дзе капурка. До нєй ше набива як кед би попил два пива. Кури ше з нього шмею, од шмиху аж млєю. За брухи ше тримаю, прах зоз себе стресаю. Бул то галайк и парада пре когута Мирка цо ма красни пирка. Дорияна Пап, III Руски Керестур

Мария Скубан, III, Коцур

НАЙМИЛША ОСОБА Мнє наймилша особа моя мама. Мено єй Ясмина. Ма трицец седем роки. Вєдно зоз татом стара ше о мнє и о мойому младшому братови. Мама ма кафово очи и цми кафово власи. Нє барз є висока.. Люби печиц поґачики, кифлочки и други лакотки. Я любим шицко цо навари, алє найволїм сарму и шпаґети, бо тоти єдла барз смачни. Завжата є и вше даґдзе понагля, алє ма часу и за нас. Пита ше як нам було у школи и приповеда з нами о шицким. Кед сом хора, меркує на мнє, чува ме и купує шицко цо ми потребне же бим виздравела. Зоз маму вежбам математику, бо єй тото барз добре идзе. Научела ме ришовац чежки задатки з математики. Любим свою маму прето же барз добра и нїжна. Ана Монар, V, Нови Сад

Ivan Kolbas, V, Novi Sad

ПРИВИТАЛ СОМ ЯР Яри сом ше барз зрадовал. Привитал сом ю так же сом помагал родичом робиц у загради. Побрали зме мотики, ашови и грабелки, та зме пошли до загради. Мац перше окопала цалу заграду, вец шицко пограбала и почала садзиц це снок, цибульку и шалату. Штири канти зме полнєли з воду и шицку желєняву зме пополївали. Оцец садзел овоци. Зоз ашовом викопал дванац дзири. Посадзели зме шейсц шори вишнї и брескинї.. Розцагли зме черево, та зме их добре пополївали. Бул то прави привит яри. Радовал сом ше, бо нам заграда цифрована як весели мотилї. Кристиян Будински, III, Дюрдьов

БЛЇСКАВКА И ГРОМ

Tany Litri~, II, Ba~inci

МОЙ ПЕРШИ ЗАРОБОК Приблїжовал ше Кирбай. Людзе ушорйовали свойо обисца. Билєли, кладли фасади, кошели траву опрез хижох. Єдного дня тато положел до авта косачку и гварел же идзе до баби покошиц траву. Питал сом ше чи можем и я пойсц зоз нїм. Розуми ше же ме сцел зоз собу. Накадзи зме сцигли, такой зме почали кошиц. Помагал сом так же сом ношел траву и витарговал сом там дзе ше нє могло покошиц зоз косачку. Кед зме уж скоро закончели, сушеда ше питала чи бизме могли и єй покошиц. Понукнул сом ше же єй я помогнєм. Оцец пристал. Бул сом барз радосни. Вжал сом косачку и почал сом робиц. Перше сом кошел на ровней жеми, а вец и у ярку. Наишол сом на кертичняк и ко сачка ше загашела. Злєкол сом ше. Думал сом же ше погубела. Пробовал сом ю запалїц, алє даремно. Витресол сом зоз нєй глїну и вец почала гурчац. Предлужел сом робиц. На концу сом позберал и однєсол куром траву. Сушеда ме чекала опрез хижи. Похвалєла мою роботу и виняла з кишенки пейцсто динари, та ми дала. Бул сом радосни, гоч сом вистал од такого роботного авґустовского дня. Андрей Русковски, VI, Коцур

Раз давно, предавно, пред три милиони роками була єдна стина хторей було мено Боян. Цар преглашел Бояна за найвекшу стину на швеце. Боян прето бул барз щешлїви. Алє, три роки потим зявела ше стина Лазар. Цар знял Бояна зоз трона, а на його место поставел Лазара. Боян ше нагнївал и одлучел же нападнє Лазара. Збили ше два вельки каменя. Кед Боян скочел на Лазара, блїсла велька искра и чуло ше силне пращанє. Потим почал падац диждж и дул моцни витор. Блїскало, гирмело, и тре скали громи. Так настали блїскавки и гром. У нас тоти зявеня каждого лєта. Михаило Пап, V, Нови Сад

Antonij Vislavski, III, Ruski Kerestur

ШЕСТРИЧКА Мам шестричку червену у лїчку. Вше є нашмеяна, а мено єй Хана. Дакеди ми упрекосци, кед нам приду госци. Алє я ю любим, тото єй до уха трубим. Кяра Будински, III Руски Керестур

БАЛ СОМ ШЕ Раз сом остал сам дома и барз сом ше бал. Родичи и брат пошли до родзини. Замкли ме. Бул сом щешлїви же сом годзен робиц цо я зо сцем и же нє будзем Андрей Монар, I, Нови Сад мушиц слухац старших. Патрел сом телевизор и уживал сом. Одразу сом учул як цошка шкрипи и дурка. Шерцо ми почало моцнєйше биц. Тресол сом ше од страху. Злєкнути сом ходзел по хижи же бим видзел цо ше случує. Шицко було у шоре и чудни звуки ше змирели. Вжал сом телефон ґу себе. Предлужел сом патриц телевизор. Нєодлуга цошка знова почало шкрипац и дуркац. Ище баржей сом ше злєкнул. Нє шмел сом стануц и поопатрац по хижи. Телефоновал сом родичом най такой приду дому, бо ше барз боїм. Швидко сцигли, а я их, таки злєкнути и уплакани пооблапял и виприповедал им цо було. Вони ше нашмеяли и гварели же вонка дує витор, а мали облачок у кухнї нє мож добре заврец, та вон шкрипи и дурка. Бул сом щешлїви же сом нє сам. Гварел сом же други раз кед даґдзе буду исц, и я дзечнє пойдзем з нїма. Лука Кухар, IV, Дюрдьов

НЄПОГОДА Збуло ше єдного лєтнього дня. Пред тим длуго тирвали вельки горучави. Того дня сом ше шпацирала з пайташками. Приповедали зме и одразу зме обачели як ше на нєбе почали зявйовац шиви хмари. Нєодлуга почало гирмиц. Позлєкали зме ше, та зме понагляли дому. Кед зме були на пол драги, почал дуц моцни витотр. Блїскало. Бала сом ше же витор вивалї даєдно древо. Почал падац диждж. Лєм цо сом добегла дому, розплющал ше. Витор бул ище моцнєйши. Нєстало струї. Зоз сушедовей хижи почали падац черепи до нашого двора. Барз гирмело и блїскало, аж ше нам тресли облаки. Нє шмела сом анї викукнуц през облак. Нащесце, после каждого дижджу виходзи слунко, та так було и того дня. Ивана Фейди, IV, Руски Керестур

Mihajlo Mi<~, VI, Biki~ Dol

ПРЕДСТАВИ ЗА ДЗЕЦИ НА 48. ДРАМСКИМ

„НЄЛАПШНИ ШАРКАНЬ”

Наймладши ґлумци у КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове за тогорочну театралну сезону пририхтали представу „Нєлапшни шаркань”, а режирал ю Яким Чапко. Любовну приповедку єдного шарканя и його страхох написал Миро-

слав Настасиєвич, а на велькей бини у Руским Керестуре одлично ю „виприповедали” єденацецеро талантовани школяре. Главну улогу – шарканя, барз добре ґлумел Иван Хромиш. Нїжна принцеза була Єлена Мудри, а принц Лука Кухар. Мария Горняк була знаходлїва пестунка, а Иван Скубан осторожни княз. Його стражара ґлумел Мирослав Марянов. Улогу глашнїци мала Желяна Такач, а Милица Михальовски и Аня Хромиш були кухарки. Важну улогу мал и Сима Михальовски хтори у представи бул пекар, и Елеонора Винаї, наймладша учашнїца у тим театралним фалаце, хтора ґлумела дзецко з твердинї.

„НА ТЕРАПИЇ У МИЛЕВИ” Школярки зоз Коцура, члени КПД ДОК и того року були вредни и сцели, та пририхтали театралну представу „На терапиї у Милеви”, за своїх парнякох и дакус старших товаришох. Текст написала и режирала Катарина Фейди, а подняла ше буц и у главней улоги. Вона бавела Милеву. Зоз ню у театралним фалаце ґлумели ище пейц дзивчата. У улоги Марчи була Дарина Михняк, а у улоги Ґачи Силвия Маґоч. Наташа Маґоч ґлумела Джекия, а пациєнт була Єлена Чордаш. Ко стими порихтала Анамария Тамаш хтора мала и улогу суфлерки. Катарина Фейдийова ше остарала и за музику и за сценоґрафию, а треба повесц и же єй то уж треца представа за дзеци. Текст о купованю дипломох баржей опомнул старших най ше зоз

фалшивима дипломами нє „бавя” на дохторох, цо дзеци у публики, найвецей школяре нїзших класох, нє цалком розумели, алє учашнїци у представи зоз добрим ґлуменьом заш лєм забавели и наймладших.

МЕМОРИЯЛУ ПЕТРА РИЗНИЧА ДЯДЇ

„ОДАТА ЗА ВИТОР”

Театрални фалат „Одата за витор” по тексту писателя Роберта Такарича пририхтала драмска ґрупа школярох зоз РКУД „Др Гавриїл Ко стельник” зоз Кули, а режирала го Александра Лендєр. Вона вибрала и музику, пририхтала и сценоґрафию, та и текст преложела на руски язик. У роботи з дзецми режисерки помагала Амалия Ковач, хтора вибрала и костими. За музични и шветлосни ефекти бул задлужени Бранко Амиджич. Драма написана за дзеци у тинейджерских рокох кед ше „пошпоцую” на перши любови, перши нєлапшни и ганьблїви поцилунки. Улоги подзелєни дзецом праве того возросту, та им нє було чежко прешвечлїво на сцени указац бриґи петнацрочних.

У представи ґлумели: Себастиян Гарди, Весна Вонич, Лїляна Кнежевич, Дияна Канюґа, Филип Канюґа, Мартина Дер, Мирослав Стричко и Желько Стричко.

„ВАСО ПИКАСО”

Штварта представа на тогорочним Драмским мемориялу була „Васо Пикасо” автора Сави Шкобича, а ґлумели члени Дзецинского студия „Арт” Дома култури у Руским Керестуре. Режисерка була уж искусна у роботи з малима ґлумцами Ксения Бодянец. Главну улогу мал Емилиян Няради. Вон ґлумел Васу хтори себе надумал же будзе славни уметнїк Пикасо, та кед ше му нє сцело пойсц до школи, видумовал же муши мальовац и так ше

вицаговал од обовязкох покля го нє здогонєла кара за шицки спреводзки. Зоз нїм у представи ґлумели: Ивана Планчак, Ана Ко стелник, Андрей Надь и Петрик Надь. Режисерка обдумала и сценоґрафию, а текст на руски язик преложел Владимир Бодянец. Суфлерка була Сара Планчак, ко стимоґраф Таня Орос, музични сотруднїк и тон-майстор Михайло Бодянец, а майстор шветла Сашо Палєнкаш. Тоту представу, окрем домашнїх, патрели и вельо го сци- школяре зоз Вербасу, Нового Орахова, Бачкей Тополї, Коцура и Дюрдьова, хтори порядну наставу маю по руски, або мацерински язик уча як виборни предмет. Поведзме ище же шицки учашнїки у дзецинских представох того року до стали на дарунок кнїжку Ирини Гарди-Ковачевич „Нєбо керестурске”.

19

ПОПРЕМЕСЦАЙ БУКВИ Ту пейц слова, алє таки як кед би по нїх чеперкала квока. Анї єдна буква нє на своїм месце. Зоз каждого „розгребаного” слова мож вискладац назву єдней овоци, лєм треба попемесцац букви и кажду положиц на єй место.

Р Е Б У С И

(Наприклад: ИНАЛАМ=МАЛИНА) ЕЯРЧЕНШ

——————————

ШАГУРК

——————————

ЦЕЇСЛОВК

——————————

ЗИРБАЛИ

——————————

ШИЛАМАБ

——————————

Автор: Силвестер Д. Макаї

РОЗЛИКИ

БАВИСКО ЗОЗ БУКВАМИ У слову РУКАВИЦА єст осем букви, а зоз нїх мож вискладац ище голєм дзешец слова – меновнїки, и два нашо презвиска. КАРУЦА, КАРА...

ЄДНАКИ АВИОНИ

Найдз и заокруж пейц деталї по хторих ше тоти два рисунки розликую.

Медзи тима дзевец авионами лєм два цалком єднаки. Хтори?

G

U

MOR

НЄ РОЗДУМАЛ

ТРУБА ЗА ДУШЕК

Музичар ше поносує приятельови: – Задумай, вчера кед сом вежбал грац на кларинету, сушед руцел цеглу и розбил ми облак.

– Як нє роздумал? Тераз це будзе ище баржей чуц док граєш! – шмеє ше приятель.

Жена ше припатра на оркестер хтори на морю забавя туристох.

– Пребачце, модлїм вас, чи у ти оркестру маце и трубачох? – пита ше дириґентови.

– Маме, а чом ше питаце? – чудує ше дириґент.

– Сцели бисце замодлїц єдного най ми надує душек? – гвари жена.

У ДРУГЕЙ ШВИДКОСЦИ Дириґент на проби гандрує флаутисту: – Пожнїш, хлапче, барз пожнїш!

– Знам, алє нє старайце ше. Здогонїм я вас по дзешати такт, чесне слово! – гвари флаутиста.

[MI

[

Цо то зебра? То конь у морнарскей маїци.

N

I P

A T I

N

Y

Цо то контейнер? То шведски стол за мачки.

Кеди мож у шитку ношиц воду? Кед є змарзнута.

ЛАВИРИНТ

Помогнї малярови прейсц по лавиринту и сцигнуц ґу прибору за мальованє.

За майске число часописа

до Редакциї сцигли 150 литературни и подобово роботи од вредних сотруднїкох. Коцур: Мая Ґайдош, Теодора Ґайдош, Весна Бильня, Сара Горняк, Лука Дорокхази, Филип Хромиш, Дамян Радванї, Борис Чордаш, Алексей Медєши, Синиша Буила (I); Михаела Ґубаш, Мартина Уйфалуши, Патриция Будински, Ана Папуґа, Андрей Дорокхази, Стефан Буила, Борис Скубан, Томислав Бе серминї, Михаило Буила, Лео Бесерминї (II); Марина Медєши, Сара Ґайдош, Мария Скубан, Сара Гарди, Вид Неделькович, Иґор Чордаш, Алекса Дорокхази (III); Катарина Недич, Михаела Горняк, Катарина Ґайдош (IV). Вєдно 52 роботи. Дюрдьов: Иван Молнар, Никола Йованов, Александар Ристич, Арсен Станкович (овода); Ана Рамач, Катарина Джуня, Ивана Пеїч, Анастасия Кишадамов, Ивана Степанович, Йована Джамбас, Анастасия Мушицки, Николина Зекавчевич, Давид Будински, Стефан Дицков, Серґей Салонски, Никола Яковлєвич (I); Наталия Нота, Василиє Мудри, Серґей Пушкаш (II); Ясмина Мудри, Ксения Вереш, Кристина Дюранїн, Марина Барна, Мария Канюх, Сара Мушицки, Теодора Виславски, Кристиян Будински, Михал Хромиш (III); Иван Скубан, Иван Хромиш (IV). Вєдно 35 роботи. Вербас: Валентина Макаї, Андєлина Виславски Дабич, Мартин Фа, Оґнєн Сабадош, Милан Гарди, Дамян Косич, (I); Єлена Ґайдош, Мирослава Колошняи, Невена Чавич, Саня Авдулахи, Андрей Уйфалуши, Борис Буила, Михайло Бесерминї (II); Ивана Гарди, Кристина Будински, Драґана Оґризович, Андєла Ненезич, Андєла Миклош, Ваня Сабадош, Александер Мишевски (III); Ранка Бабич (IV). Вєдно 27 роботи. Руски Керестур: Клара Катрина, Елеонора Медєши, Елеонора Дудаш, Тина Чуни, Антоний Виславско, Мижо Баран, Давид Чордаш, Андрей

Бодвански, Желько Шомодї (III). Вєдно 18 роботи. Нови Сад: Сара Шовлянски, Андрей Монар (I); Сара Надрлянски, Михайло Ковач (III); Лидия Колбас (IV); Ана Монар, Милица Петрич, Михаило Пап (V). Вєдно 12 роботи. Кула: Лара Сопка (II); Мария Жирош, Невена Ясович, Саня Митич, Дарко Вукелич (III). Вєдно 5 роботи. Ветерник: Александар Сакач (IV) послал 1 роботу.

May ]ajdo{, I, Kocur

НЄ ТАК, АЛЄ ТАК Кажде ше люби поприберац кед ше рихта пойсц дакому на преславу родзеного дня або на Кирбай, кед ма участвовац на даяким фестивалу, або буц госц на дачиїм концерту, а о шветочних шматох, фризурох и шминки тераз найвецей приповедаю школяре осмих класох, бо ше приблїжує матурски вечар. Кед уж бешеда о красних шматох, примеркуйме и на нашо красни назви за даєдни часци облєчива.

• ЛЄМ МИРОН МА САКО И КРАВАТУ • ОБЛЄЧЕМ БЛУЗНУ И СУКНЮ • ШТИКОВАНИ КРАҐНИ НЄ У МОДИ • ВЛАСИ ЄЙ КРАТКИ ЗА ПЛЕТЕНИЦИ • НЄ ЗА НЮ ВИСОКИ ШТИКЛИ • ОБУЄМ ЧАРНИ ЛАКОВАНИ ЦИПЕЛИ

→ → → → → →

ЛЄМ МИРОН МА РЕКЛУ И МАШЛЮ ОБЛЄЧЕМ БЛУЗНУ И ШОС ДЗИРКОВАНИ ГАЗУЧКИ НЄ У МОДИ ВЛАСИ ЄЙ КРАТКИ ЗА ВАРҐОЧИ НЄ ЗА НЮ ВИСОКИ ЗАПЕТКИ ОБУЄМ ЧАРНИ ЛАҐОВО ЦИПЕЛИ

ВИБЕРНИ СУНЬОҐИ

БАҐРЕНОВА ЛАКОТКА Суньоґи знаю буц барз допити и зли. Дахто пре єдну суньоґу скака по спальнї док ю нє одтаманї, а дахто сладко шпи, аж чамка, гоч му коло ухох бринї цали рой тих инсектох. Фаховци гваря же лєм єдна од дзешец особох прицагує суньоґи. Чом? Самци вообще нє кусаю людзох. Тото робя лєм самички хторим чловекова крев потребна же би розвили плодни ваїчка. Хто би повед же тота мала „жвиринка” може буц така виберна. Наша ґенетика одредзує чиєй креви ше суньоґа напиє. Прицагую ю одредзени хемикалиї хтори ше вилучую зоз нашого цела на поверхносц скори. Напаха нас гоч є оддалєна и 50 метери. Найбаржей ю прицагую людзе хтори продукую вельки количества угльового диоксиду, а то найчастейше моцни, високи, тлустейши людзе. Кед ше вистанє и задиха ше, вилучує ше вельо угльового диоксиду, а суньоґом то одлични аларм за напад.

МОБИЛНИ ТЕЛЕФОНИ

Робиния, акация, панов церень, нєрод, стамболски церень, сиґнойка, гация, биле древо... то лєм даскельо з менох за древо хторе ми воламе баґрен. Походзи зоз Сиверней Америки, а нєшка є розшати по цалим швеце. До Европи нашенько того древа принєшене и посадзенє у 17. вику у загради єдного французкого краля. Може нароснуц високи и 30 метери. На яр го краша били пахняци квитки хтори здабу на ґиризди. Дараз дзеци (вашо баби и дїдове) єдли баґреново квитки, бо маю у себе цукру и етерични олєї. Ниа, лакотки, а задармо. И пчоли знаю цо добре, та кед баґрен квитнє, тоти вредни инсекти маю вельку госцину, а кед мед готови и посипани до дунчикох, теди ше ми госциме.

ПЕРШИ ХЛЄБ ЗОЗ ПАЛЕОЛИТУ

Кед ше сцеш спорозумйовац зоз барз велїма людзми на швеце, цо скорей себе куп мандарински словнїк, бо на тим язику приповеда найвекша часц шветового жительства – аж 12 одсто людзе. На другим месце шпански, а аж на трецим анґлийски язик зоз 7,83 одсто. Кед би швет бул ґлобални валал зоз 100 жителями, даєдни подзелєня би випатрали так: писмених би було 83, а нєписмених 17. Компютер би мали 7 особи, а без нього би були 93. Одроснутих би було 70, а дзецох 30. Факултетску диплому би мал лєм єден чловек, а 99 би нє студирали. Струю би мали 76, а 24 би жили без струї.

Нашо предки пекли хлєба ище пред 30 000 роками. Донєдавна ше верело же ше муку почало правиц пред 18 000 роками, алє резултати виглєдованьох археолоґох твердза же то було вельо скорей. Гоч ше думало же номадски дружтва ловарох у вчасним палеолиту єдли лєм месо, науковци гваря же єдли и хлєб богати зоз угльовима гидратами хтори им помагал лєгчейше подношиц жиму. Пекли го на врацим каменю. Шлїди найстаршого хлєба найдзени у Тоскани (у Италиї), на месце хторе тераз, зоз вибудову штучного озера Биланчино, остало зачирене под воду. На щесце, археолоґи виратовали найвекшу часц материялу зоз того находзиска.

Pririhtala R. ]. Petrovi~

Andrej Bodvanski, III, Ruski Kerestur Kristina Dxran<n, Boris Tirkajla i Nikola Oros, III, Dxrdqov

D z e c i r i s u x , na b uk v u n a b u k v u. . .

Pavle Besermin<, IV, Kocur

Славко Йованов, I, Дюрдьов