Заградка 5 - 2017

Фото: В. Вуячич

ROK LXХ • ^ISLO 5 • МAЙ 2017 • CENA 100 DIN

^ASOPIS

Z A D Z EC I

ВЕЛЬКОНОЦНИ КОНЦЕРТ У ДЮРДЬОВЕ

На традицийним рочним вельконоцним концерту аматерох КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове участвовали и числени члени дзецинских секцийох.

Нащивительом Концерта ше представели шицки танєчни ґрупи, а найвеселши були наймладши танєчнїки. Швету и участвованю на велькей бини радовали ше и шпиваче, музичаре хтори грали на своїх инструментох и успишни рецитаторе. Шицки указали тото найкрасше цо у Дружтве през рок научели, та гоч Концерт тирвал два годзини, нїхто нє вистал провадзиц вредних аматерох и наградзовац их з моцнима аплаузами. По законченю програми за шицких учашнїкох и госцох у просторийох Дружтва була пририхтана пасхална вечера, а потим предлужене веселе друженє.

ЦО ЗНАШ О ТРАНСПОРТУ На Општинским змаганю „Цо знаш о транспорту” хторе отримане у ОШ „Иса Баїч” у Кули 22. априла того року найлєпши були школяре ОШ „Петро Кузмяк” зоз Руского Керестура. Вони и поєдинєчно и екипно посцигли найлєпши резултати. На Окружне змаганє пойду першопласовани: Уна Планчак и Милица Малинович у Б-катеґориї за дзивчата, Леонела Цифрич у Ц-катеґориї за дзивчата и Иван Рац у Ц-катеґориї за хлапцох. Теодор Няради завжал треце место у Б-катеґориї, а Теодора Русковски тиж треце место, у Ц-катеґориї. На змаганю були и наймладши школяре, од седем по дзевец рочних. Перше место завжала Елена Шомодї и Стефан Колошняї, треце Юлияна Бодянец, а участвовали и Виктор Надь, Андрей Дудаш и Давор Хома. Специялну награду, бициґлу, достала Леонела Цифрич, хтора влонї на змаганю сцигла аж по европски уровень. Медзи екипами зоз пейцох школох керестурска екипа була перша. Школярох за змаганя пририхтує наставнїк Технїчного образованя Зденко Шомодї. М. А.

ШКОЛЯРСКА РОБОТНЯ У ВЕРБАШЕ Пред Вельку ноцу у КПД „Карпати” у Вербаше отримана традицийна роботня на хторей участвовали коло штерацецеро школяре хтори у основних школох „Светозар Милетич” и „20. октобер” маю и наставу руского язика и язичней култури. Учителька Славица Малийова их на порядних годзинох пририхтовала за тоту роботню. Научели рецитовац писнї о найвекшим християнским швету – Пасху, а дознали и як ше преславює тото швето и яки обичаї го провадза. Шицки вєдно фарбели писанки, рисовали и правели вельконоцни прикрасни. У роботнї бул и паноцец Алексий Гудак хтори у парохиї школяром трима виронауку и вше дзечнє сотрудзує зоз рускима дзецми у Вербаше, чи у даєдней школи, чи на парохиї лєбо у КПД „Карпати”.

Zdravo zagradkare! ^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Martica Tama{ • Rukopisi {e nw vraca Drukuw drukarny: “MAXIMA GRAF”, Petrovaradin

YU ISSN 0353-9938 E-mail: casopiszahradka@gmail.com Ilustraci>: Aleksandra Medw{i

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine.

– Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

На насловним боку: Школяре ОШ „Братство єдинство” зоз Коцура на Републичней смотри дзецинскей народней творчосци у Каравукове завжали треце место

Нє привидзенє анї нє сон. Наисце по конєц школского рока маме ище лєм два-три тижнї, а дахто анї тельо. Мали матуранти ше уж одбераю, та згартаю на громадку найкрасши памятки з основней школи, а дакус младши од нїх ище понагляю скоком понаучовац цо остало нє утвердзене. Шорую ше змаганя, та найвреднєйши нє можу оддихнуц анї през викенд, алє хто ше пласовал гет високо, нє банує. Кажда диплома за посцигнути успих злата вредзи. Вредни сотруднїки старчели и учиц, и бавиц ше, алє и думац на „Заградку”, а най, най, найвреднєйши були наймладши. Емилия Ждиняк, школярка першей класи зоз Шиду послала аж 9 рисунки, а Мария Сакач зоз ПУ „Герлїчка” у Коцуре того мешаца свойому часопису подаровала 7 рисунки. Випатра вельо лєгчейше рисовац як писац, та медзи школярскима роботами аж три штварцини подобово, а лєм єдна штварцина литературни роботи. Хто би любел постац писатель, най уж нєшка почнє писац писньочки и приповедки, а най дакус помогню и учительки, та помогнє и „Заградка”. Поздравя вас ваша редакторка

МЕЛАНИЯ РИМАР

МОНИКА И ФИЗИКА Наставнїк ме сце ратовац кед будзем пробовац виправиц єдинку тлусту по початок розпусту. Крашнє звучи! Добри наставнїки! Лєм кед би „квачка„ нє була з физики.

– Потрудзим ше, научим физику, алє ми важнєйше прицагнуц Монику. Гоч бим ше днями зоз физику борел, вецей од двойки я би нє виборел. Алє... кед з Монику до диска пойдземе двойо, будзе то, верце, вельке щесце мойо.

„ЗАГРАДКОВО” РОДЗЕНИ ДНЇ

З ПРОГРАМИ ЮВИЛЕЯ „ПИОНИРСКЕЙ ЗАГРАДКИ”

УСНИ НОВИНИ

70 80

Ориєнтацийни план преслави 35-рочнїци виходзеня „Пионирскей заградки” уж виробени. Святочне число видзе у юнию того року на вецей бокох, односно на 36 бокох у вецей фарбох. Наградни конкурс „Пионирска заградка ,82” будзе мац 35 вельки награди, символично зоз 35 роками виходзеня, а отрима ше у Руским Керестуре на Дзень младосци, односно на Дзень школи. За старших писательох розписани конкурс за дзецинску драмску сличку. На тот способ ше обезпечи добри театрални фалати за наиходзаци час. Усни новини „Пионирскей заградки” отрима ше у Коцуре, Дюрдьове, Петровцох, Миклошевцох, Новим Садзе, Шидзе и Вербаше. Окрем новинарох, членох Редакциї, у програми вежню учасц дзецински писателє, дзеци шпиваче и старши шпиваче и музичаре. У орґанизованю тих усних новинох активну учасц вежню нашо сотруднїки у своїх местох зоз литературнима роботами, шпиванками и танцами. Таки усни новини на скорейших ювилейох були барз удатни, дзекуюци анґажованю пионирох и просвитних роботнїкох. З нагоди того ювилею така удатносц прешири ше и на Школа з учительским квартельом (прейґ Церкви, други места.

на Маковским шоре) у Руским Керестуре у хторей учитель Петро Кузмяк робел полни 35 роки

ОТРИМАНА „ЧЕРВЕНА РУЖА 69”

ПУПЧЕ З ПАХНЯЦИМА ЛЇСТОЧКАМИ Уж по традициї 5. и 6. юлия у Руским Керестуре отримана културна манифестация Руснацох и Українцох у Югославиї под назву „Червена ружа 69”... ... У рамикох швета внєдзелю наймладши дожили найвекшу радосц. Отворене перше „Червене пупче”. Коло 250 учашнїки з Керестура, Нового Орахова, Нового Саду, Шиду, Петровцох, Дюрдьова, Вуковару, Миклошевцох итд. шпивали, рецитовали, грали пред вельким числом своїх парнякох у дворе Старей школи. Окремну радосц патрачом приготовели госци зоз ЧССР, дзеци зоз Свиднїку. Совит за воспитанє и охрану дзецох Войводини подаровал шицким учашнїком на „Червеним пупчецу” значки Югославянских пионирских бавискох. Програма тирвала длуго и була красна, так же велї єй патраче уж з нєсцерпеньом чекаю же би нарок, у рамикох „Червеней ружи 70”, запахло друге „Червене пупче”. И. Гарди „Пионирска заградка”, септембер 1969

М. Сеґеди „Пионирска заградка”, фебруар 1982

МОЯ МАЦ Моя мац як и кажда жена люби приповедац о прешлосци. У єй приповеданю мож видзиц прежити чежки часи. Видзим єй ошмих хтори я барз любим. При нєй нєт блїзшого и дальшого, почитує каждого. Дзивоцки танци ю здогадую на товаришство хторе препровадзела док була млада. Єй найчастейши слова тоти:„Меркуй на себе”. Тото ме вше здогадує на мацер, гоч сом од нєй як далєко. Єй чарни власи кеди-нєкеди спадню, алє вона их швидко оправи. Твар и чоло єй влєце узноєни и зоз нїх чуря вельо капки зною. Прето ми шицки хтори любиме свойо мацери, мушиме им тото указац. Їх старосци и нєшмелим крогайом мушиме помогнуц. Геленка Балоґ, V, Руски Керестур „Пионирска заградка”, април 1974

МИХАЙЛО КОВАЧ

М

ЧУДНИ МУХИ

и шицки цо у дворе жиєме, жиєме весело. Кажде би з нас вше дацо нове робиц сцело. И лєм кед ше нам робота нє уда, вец ше трафяю чуда. За кажду нєудатну роботу доставаме поуку: раз зоз пруциком, другираз зоз ременьом, а дзекеди лєм так, з руку. Тераз пред даскельома днями, стало ше заш таке єдно чудо з нами. Були зме у товариша Мижа, того цо им такой ту обок при нас хижа. Його мац нас до нїх волала, бо нас барз любела, до загради нас послала и так гварела: – Идзце – гвари – до загради кед сце овоци ради. Добре ше наєдзце! Лєм меркуйце же бисце нє поламали квеце. У загради коло плоцика якишик мали древени хижки стали, а коло тих хижкох якишик чудни мухи лєтали. Були на кафово омальовани, а як ше познєйше указало и барз погани. Ми коло тих мухох преходзели, а сами зме себе нє верели же то єст и таки мухи цо власни хижи маю, лєм повонку коло квеца лєтаю, а до хижох ше нє набиваю. Качур Дюра на єдну ногу надибовал, зоз тоту вельку главу покивовал и до каждей тей малей хижки закуковал. Козичка з брадичку кивала и, тиж так як и Дюра, до каждей хижки закуковала. Бурко ше дал до бреханя, бо у тих ладичкох чуц якишик гурчаня. Наймудрейши бул кандур Микола. Вон ше од нас оддзелєл и пошол такой доокола. Марципаня ше коло Ферка тримала и цошка му до уха шептала. Нараз ше Ферко набурел, вищирел очи як кед би здурел и пред самима хижками замахнул даскельо раз зоз кридлами и, кельо гарла мал, зашпивал: – Кукурикууууу! Та волєл зоз тим своїм кукурику остац дома на пойдзику, бо ше одразу коло нас цала хмара тих мухох створела и як шалєна на нас налєцела. Так швидко коло нас геваль-тамаль лєцели як кед би шицки здурели. Ей, кед бисце нас голєм теди видзели як зме випатрали, верим же бисце ше од шерца нашмеяли. Марципаня ше так престрашела, же сцекаюци Дюру виврацела. Дюра на хрибце лєжал, а Бурко як без розума геваль-тамаль бежал. Єдна ше му муха на хвост прилїпела, та му просто живот загорчела. Микола з далєка уживал як ту Дюра з виставенима ножками кивал. Ферко ше дал перше до надзераня, а вец аж и до – кодкодаканя. И я ше вєдно зоз дружтвом сцекнуц од тих чудних мухох намагал, а кельо знам, источасно сом и Феркови надзерац ше помагал. Кед зме ше по тей велькей паради вицагли зоз загради, мой нос випатрал як добра квашена огурка груби, я очи мали як мишово кед ше нає отруби. Я теди ище нє ходзел до школи, та сом прето анї нє знал же то нє були мухи алє – пчоли.

СИЛВО ЕРДЕЛЇ

ВЕЛЬКИ СТРАХ На нашим дворе чудо ше стало кед мале целє наглас зричало. Кандур Микола так ше барз злєкол же аж за буджак од страху сцекол. А пшичок Бурко скруцел свой хвост, од страху велького сцекол под мост. Курки з когутом гребац престали, под вигризки од страху сцекали. И цап брадати румеґац престал, спод копки шена тиж дзешка нєстал. Кожлята таркасти, кед чули „му”, од страху ше скрили под сламу! Прашата, швинї залапел страх, и так сцекали же дзвигли прах. А мале целє прето зричало же мацер свою воно глєдало. А кед ю нашло, то ше уж зна, зоз смаком вельким цицкало млєка. Нєстало гладу, та и ричаня, страху велького, та и сцеканя.

РАНКО ПАВЛОВИЧ

ВИШАЦИ ЗАГРАДКИ OСОБИ: Милош, оцец и мац МИЛОШ: Оцец, нєшка док мац и ти були на роботи, патрел сом телевизийну емисию о чудесних вишацих заградкох. Правела их, гваря, якаш кралїца, чийо мено нїяк нє можем виповесц. МАЦ: Семирамида? МИЛОШ: Гей, праве тота, алє мено... Сема... Семи... Семи... Сема... Єй мено нєможлїве виповесц. ОЦЕЦ: Семирамида... Видзиш, нє чежко. МИЛОШ: Тебе нє, алє я тото нїяк нє можем виповесц. МАЦ: Давно, барз давно, як дознаваме зоз старих приповедкох, тоти заградки правела асирска кралїца Семирамида... ОЦЕЦ: ... и вони представяли єдно шветове чудо, а други чуда... МИЛОШ (прерива го): Знаш, оцец, кед тота кралїца чийо мено нє знам виповесц, могла правиц вишаци заградки, прецо би и ти таки нє могол направиц медзи високима будинками у нашим населєню? ОЦЕЦ: Я? Як то думаш? МИЛОШ: Ти архитекта, та биш мушел знац тото цо знали будователє у давних часох. МАЦ: Сину, а чом би оцец мал правиц вишаци заградки? МИ ЛОШ: Чу є це як по улї цох дуд ня ав та? И нє досц им улї ца, алє зав жа ли и тро то а ри.

Кадзи най преходзиме ми, дзеци, и дзе най ше бавиме? ОЦЕЦ: Бавце ше у парку. МАЦ: Наисце, парк вам на розполаганю. МИЛОШ: У парку шедза старши бачикове и андї и вадза ше з нами кед ше бавиме коло нїх. ОЦЕЦ: А кед бисце мали свойо вишаци заградки...? МИЛОШ: Вец бизме ше у нїх безбрижно бавели кеди и кельо бизме лєм сцели. ОЦЕЦ: Алє, ти би нє знал виповесц мено тих Семирамидових заградкох. МИЛОШ: Ти наисце чудни! Чом бизме их волали по тей кралїци чийо мено нїчому нє служи лєм же би дзеци ламали язики? МАЦ: И? Як бисце их волали? МИЛОШ: Видзице, першу вишацу заградку би требало направиц медзи нашим будинком и гевтим хтори просто нашого. ОЦЕЦ: А у гевтим будинку бива Милица зоз хтору це часто видзиме...? МИЛОШ: Заградки бизме могли... могли бизме их... Га, могли бизме их волац – Милицово вишаци заградки. (Пада зависа же би скрила Милошову розчервенєту твар.) Преложела М. Р.

ЛЮБИВОЄ РШУМОВИЧ

СЛАДЯ БАВИ ТЕНИС ОСОБИ: Сладя, Саша и Бата

СЛАДЯ: Саша, врацела сом ци гевтот тениски рекет, цо сом пожичела прешлого тижня? САША: Нє. Чом ше питаш? СЛАДЯ: Сцела сом це замодлїц най ми го знова пожичиш! САША: Добри фазон! А гварел сом ци же це вноци шнїєм? Аж и воднє це шнїєм! СЛАДЯ: Га, кед шпиш на годзинох, мушиш дацо шнїц! САША: А каждого рана моя перша думка припада тебе! СЛАДЯ: Нїч ориґиналне! Тото исте ми гуторя и Иґор и Бата! САША: Алє я ставам скорей як вони! *** СЛАДЯ: И Бата и ти любоморни на Иґора, и готове! САША: На тлустого Иґора любоморни! Нє плєц! СЛАДЯ: Нє тлусти є, волаю го Пеца – широки плєца. Лєм, є розвити! САША: А окрем того, вон и єден вельки дурак! БАТА: Гришиш, Саша. Видзел сом го вчера, нє таки є вельки дурак! САША: Як нє? БАТА: Схуднул.

Преложела М. Р.

КСЕНИЯ ВАРҐА

Х

МОНИКА

то з нас нє люби екскурзиї, збераня и чеканя кед треба преспац ище лєм єдну ноц. Сцискал бим очи од возбудзеня и нїяк сом нє могол заспац. Нєясно сом задумовал же увидзим цошка нове, иншаке. Ютредзень, пол годзини пред одходом, приходзели зме опрез школи зоз ташками, огромнима и брухатима. Помагали нам их ношиц нашо родичи. Ми стоїме у єдней громади и викукуєме чи идзе автобус, у другей громади тоти цо нас випровадзаю. Треца громада то нашо ташки. Автобус конєчно сцигнул, ми уходзиме нука. Возбудзени глєдаме места. Автобуц руша. Махаме тим цо оставаю дома.

Два тижнї зме пребували у Школи у природи на Фрушкей гори. Найчастейше зме ходзели по лєше, або зме бавели фодбал. По полудзенку зме ше одпочивали у камп хижкох и приповедали о филмох, о возбудлївих авантурох. Дакеди ґу нам приходзели и нашо дзивчата. Их нє так интересовали нашо нїби геройства, та волєли медзи собу водзиц „дзивчатски” розгварки. Вечарами бул диско. Ту зме ше дружели зоз школярами з рижних школох. Нє бул сом даяки нялкош, та мойо зберанє на вечарше друженє було у тим же сом нацагнул жовти ґумово чижми и вифуркнул до диску. Там уж шицки танцовали якешик коло, тримаюци ше за руки. Учителька видзела же я стоїм сам и нє знам цо мам робиц, та ме послала до кола. Я шмишно цагал чижми и на лїво и на право, алє сом нїяк нє могол ускладзиц свойо ноги зоз музику. И одразу ше при мнє становело дробне белавооке дзивчатко зоз ценкима билима

варґочиками. Станула до кола праве ґу мнє и влапела ме за руку. Так ше схопно кивала и на лїво и на право же мойо ноги одразу постали лєгчейши и послухнєйши. По такту музики крачал сом раз на єден, раз на други бок. Трудзел сом ше провадзиц єй рухи. Попатрела на мнє и ошмихла ше. Престала музика. Розишли зме ше по своїх хижох. Скорей як сом заспал, ясно сом видзел два белави ока и два ценки варґочики. Ютредзень зме ше паковали и рушали зме дому. Так же би ме нїхто нє видзел, написал сом свойо мено, презвиско и адресу на цидулку и пошол сом поглєдац белавооку. Бивала у сушедней камп хижки. Дал сом єй паперик и збунєно ше опитал: – Як ци мено?

– Я Моника, а ти?

– Петро. Ту ци адреса! – нашвидко сом одвитовал, страшно почервенєл и одбегнул ґу своїм. О тидзень сцигла розгляднїца на хторей писало: „Вельо це поздравя Моника!” Одписал сом: „Вельо це поздравя Петро!” Прешли даскельо роки. У нашим месце отримовала ше уж традицийна манифестация „Червене пупче”. Внєдзелю пополадню хтошка забренкал. Опрез капурки стали два дзивчата.

– Ту бива Петро? – опитали ше.

– Гей, то я! – одвитовал сом.

– Нє познаш ме? Я Моника! – зашмеяла ше и затресла з грубим варґочом. – Танцовац ши научел? – питала ше весело. Док пила сок, виприповедала же нєшка у нас наступаю. Жовти ґумово чижми дзешка на пойдзе. Монику сом од теди нїґда нє видзел. Мойо найкрасши памятки на школярски днї то екскурзиї, збераня и рихтаня од котрих це цалого виполнюю якишик сладки обчекованя.

МИРОН КАНЮХ

ПРЕХОДНИ РОКИ Нє знам кельо єст днї у тижню и хто пренашол Питаґорову теорему, нє знам як знова за живот винайсц давну безбрижну дзецинску схему. Нємир ми змотал ноги и руки, обраца з главу на шицки боки, нє знам як поднєсц перши розпуки цо их приноша „преходни роки”. Провадзим пред жвератком рост баюсох и празно патрим до кнїжки у класи док ми пред очми ровно трепеца длугоки билки Ясново власи.

ПОП. Д. ДЮРДЄВ

ЯЗИЧНА БАРИЄРА Стретли ше на гноїску два кури.

– О, добре рано, сушедо. Аякжесце?

– Дзекуєм на питаню, добре сом.

– Чуєм же сце ше одали. Винчуєм!

– Дзекуєм.

– Аякже ваш пан супруг? Чи є, можебуц, нє хори?

– Забога милого, а чом думаце же є хори?

– Га, цошка нє чуєм же додня рано кукурика.

– Знаце, мой супруг ґалски когут.

– Та цо?

– Моншери, як най кукурика кед Французи нє можу вигвариц букву Р?

ВЕСНА АЛЕКСИЧ

ЗОО ЗАГРАДА СЛОБОДАН СТАНИШИЧ

ПЕРША СИМПАТИЯ У лавки сом шедзел зоз Миряну, по глави ме бовкла з ленийку цифровану. Кед ше гнїва Мира нє викрикує лєм ми з кнїжку два-три здує! Цалком сом претаргнул борбу, кед ме тресла зоз чежку школску торбу. Вдерела ме аж ми цвенкли зуби. То лєм значи же ме Мира Люби. Прешпивала М. Р.

Кед перши раз пошол до зоолоґийней загради, Милан пребегнул коло слонох, закукнул на гади, маймуни му нє були интересантни, медведзи були далєко, лєви дримали, а тиґриш бул розєдзени. Милан ишол по дражки, провадзел стрелки и надписи, глєдаюци свойо облюбени животинї.

– Дзе су? – питал ше наглас.

– А цо ти глєдаш, хлапче? - озвал ше чувар, патраци на нєначати мещок з пуканками у Милановей руки.

– Сцел бим видзиц и накармиц свойо облюбени животинї. Модлїм вас, дзе їх клїтки? – питал ше хлапец.

– А хтори животинї так барз любиш?

– Праисторийски животинї! Преложела М. Р.

ДЕЯН АЛЕКСИЧ

МУХА И ЦИХОСЦ Єдного дня у цихосци, хтора була цалком глуха, кед же я то добре видзел мухавела ше єдна муха. Сиґурни сом, заключуєм же цихосц барз добре чує, и анї кус є нє глуха кед ше там мухави муха. Прешпивала М. Римар

АНА ДУДАШ

ПЕТАР ПАН У ТАБАЧКЕЙ ЧАРШИЇ – Яаааой! Яаааой! Яаааой! Зидз з моєй ноги! Станул ши на мнє! Болїиии! Зврещал дзецински глащок.

– Я тебе станула на ногу!? Дзе ши? Нє видзим це.

– Ти, Любицо, кед ши принцеза, нє можеш ставац на нас малих. Я пришол упознац це и годзинами облєтуєм коло твойого обисца, чекаюци хвильку кед видзеш вонка. Прелєцел сом, односно, препешачел, крачаюци швидко як шлїмак, од Анґлиї по Сербию! Єдине жаданє котре ми давало моци за таку чежку драгу, було упознац це и прешвечиц ше же твойо очи наисце таки белави як нєбесни звод, як морски габи...

–А хто ти?

– Я Петар...

– Ти нє Петар. Я ище у оводи упознала Петра, и од теди вон моя права симпатия.

– Я Петар, алє Петар Пан!

– Так значи, ти даяки други Петар, бо тому мойому хлапцови мено лєм Петар, без того Пан, а я би му можебуц додала Красотан.

– Конєчно ши похопела, алє, модлїм це, ошлєбодз ме од своєй чежини, зидз з моєй ноги, бо ме барз болї. Розплакал бим ше кед бим нє бул хлоп. А кед постої даяки други Петар, значи же у твоїх очох за мнє нєт места, а я думал же накадзи попатрим на це, зачирим ше до белавидла жренкох у хторих бим дзечнє остал до вичносци, же бим ше ошлєбодзел од потерашнїх, часто опасних авантурох. Бул бим ци у нїх найшвицацша гвиздочка.

– Ниа, нє стоїм ци вецей на ноги.

– Наисце ши права принцеза! Як сом лєм могол подумац же ме замеркуєш! Спреведнул сом ше...

– Нє спреведнул ши ше! Обачела сом це! Чом ши таки мали? Красни ши, алє ши таки малючки! Кеди вирошнєш?

– Нїґда! Я нє рошнєм! Кед бим вироснул, у мнє би ше намножели и вельо жаданя хтори би ше нє пачели анї тебе, анї нїкому другому...

– А, так! Ти остал вично мали же би ши бул защицени од зла, лєбо даякей опасносци хтора вше оддакаль грожи нам, малим и наївним.

– Нє точне! Я ше знам сам защициц без огляду на физичну велькосц. Кед моя подоба будзе преселєна до твоїх белавих очох, я и тебе будзем чувац од койяких напашнїкох хтори ше нє лєм коло тебе, алє коло каждого дзецка круца... Ище цошка, бул бим шветло на твоєй животнєй драги...

– Радуєм ше! Значи, од тераз вше будзем мац правого защитнїка.

– Рахуй на тото, маш привилеґию, бо це я вибрал, а ти ме ратуєш од блуканя по швеце. Змирим ше у белавидлу твоїх очох и будзем робиц лєм добри дїла на хтори ми ти будзеш унапрямена. Нїяке зло ше нє годно приблїжиц ґу тебе и напакосциц ци.

– Поведзме же це я прилапюєм як шветло у моїх очох, як защитнїка, а цо би я требала зробиц же бим ци вично нє була длужна...

– Е, моя принцезо, нє роби ше добри дїла же би ци тот кому помагаш, мушел такой врациц..

– Алє прецо?

– Пре щесце хторе ци ше розлїва по цалим целу и рошнє у нїм як ярнї конар. То ци найвекша награда. И, як гваря мудри людзе: „Роб добре же биш бул задовольни, а нє пре материялни хасен.”

– Правда! Прилапюєм, будз шветлосц у моїх очох...

– Нє роздумуюци Петар Пан ше занавше преселєл до тих белавих очох хтори ше одразу наполнєли зоз швицацима гвиздочками. Верце ми, так вон остал у Табачкей чаршиї, ошлєбодзени од шицких блуканьох по швеце и ризичних авантурох. Преложела М. Р.

МАҐДАЛЕНА САМОЗВАНЄЦ

ПРИНЦЕЗА ШМИШКА У хижи дзе биваю, тоту Принцезу Шмишка волаю. Чи цма ноц чи слунко греє, Принцеза ше вше лєм шмеє И чуц лєм „хи-хи! ха-ха!” Од шмиху лєдво диха. Треше ше, лапа ше за брух: „О, шмейце ше як я, ух!” Шмих ю гартуши, як з того висц шицко би дала ґу себе присц. Уж лєм питанє часу кеди принцеза спаднє до фрасу, Нїяк нє може стануц, удихнуц: од шмиху принцеза годна пукнуц. Зоз польского на сербски прешпивал Зоран Дєрич, а на руски Мелания Римар

ПРАРОДИТЕЛЬСКИ ГРИХ И ЙОГО ПОШЛЇДКИ Нашо прародичи свидоми нє послухали Бога и так чежко согришели. Адам, як глава людского роду приял ласку Божу и други дари нє лєм за себе, алє за шицких своїх потомкох. Кед их страцел, страцел их нє лєм за себе, алє за шицких потомкох. Кажди чловек нашлїдзел грих наших прародичох. Тот грих ше вола прародительски, бо походзи од наших прародичох. То нє особни грих, та пре ньго нїхто нє будзе осудзени, алє хто умре у тим гриху, нє може пойсц до нєба. Єдина Пресвята Богородица ше нє народзела у тим гриху, прето же була вибрана за мацер Исусову. Бог ю очувал од того гриха. Исус Христос, наш Одкупитель, зоз свою шмецу на крижу ошлєбодзел нас од гриха, врацел нам ласку пошвецуюцу, а з тим и право на нєбо. Прето основал Тайну кресценя и споведзи. Други кари нам остали и далєй же бизме их сцерпезлїво подношели та так задоволєли за нашо грихи и назберали себе заслуги за вични живот. Исус Христос вжал на себе тїлесни и душевни церпеня и саму шмерц, а нас поволує: „Хто сце зомну исц, най вежнє свой криж, най ше одрекнє самого себе и най ме шлїдзи.” „Старозавитне обявенє” – катехизис V, 1972.

ДУХОВНА ПРИПОВЕДКА

МЕНЯЦ СЕБЕ Єден арабски учитель гуторел своїм школяром: „Кед сом бул млади, бул сом вельки бунтовнїк, та сом модлєл Бога: ’Господи, дай ми моци же бим пременєл швет!’ Кед сом вошол до узретих рокох, видзел сом же ше нїч нє пременєло, та сом модлєл Бога: ’Господи, дай ми моци же бим пременєл свою фамелию и приятельох. Будзе досц!’ Тераз, кед сом остарел, починам похопйовац яки сом бул глупи, та ше тераз модлїм: ’Господи, дай ми ласки най пременїм себе!’ Кед бим ше од початку так модлєл, нє упрепасцел бим найкрасшу часц свойого живота.” А седемнацрочна дзивка записала: „Ми людзе будучносци, на нас стої же бизме меняли ситуацию. Найгорше мирно стац и нїч нє поднїмац, припатрац ше на брудни швет як ше розпадує. Ми ше закладаме за мир, а побудзуєме войну, бориме ше процив дроґи, а змоцнюєме єй тарґовину, обвинюєме тероризем, а забиваме нєвиноватих... Сцем повесц: Кед ши смутни пре мержню у швеце, нє трац надїю, алє зроб дацо док ши млади...” Духовни писатель нашого часу модлї Бога: „Най ми Бог да порихтаносц прилапиц ствари хтори нє можем пременїц; шмелосц пременїц ствари хтори можем меняц; мудросц же бим єдно од другого розликовал...” Людевит Антон Марачич

ЗАПОВИД ЛЮБОВИ ДО БОГА И ЛЮДЗОХ „То моя заповид, любце єден другого, як цо Я вас полюбел” Исус Христос любел свойого Оца и у шицким му бул послухни. На поставене питанє – хтора Заповид Божа найвекша, одповед: „Люб Господа Бога свойого зоз цалим своїм шерцом, зоз цалу душу и шицку свою силу”. То перша и найвекша заповид. А друга, єй подобна: „Люб ближнього свойого як самого себе” (Матей 22,37-39) Исус Христос сцел же би шицки людзе знали як их люби Господь Бог и же би и вони Його так исто любели. Любиме Бога кед го тримаме за найвекшого приятеля и бешедуєме зоз Нїм о шицким цо преживюєме. Исус усовершел Заповид любови и гварел: „То моя заповид: любце єден другого як Я вас полюбел” (Йо 15,12). Исус научовал же кажди чловек то наш ближнї, та каждому мушиме робиц добре, аж и нєприятельом. Пребачел тим хтори Го розопяли. Исус нас полюбел так же и свой живот дал за нас. „Зоз Исусом за столом” – катехизис, 2001

МАРИЯ С. ГОРНЯК

ВРЕДНИ ПЧОЛКИ Витрик сциха кед задує, запах лїпи розношує. Пчолки бруня, понагляю, сладки медзик з нєй збераю. Будзе меду барз сладкого; вони робя за каждого. Будзе меду лїпового, будзе меду барз доброго. Єдзце, дзеци, ви, медзику, нє треба вам другого лїку.

БРАНКО СТЕВАНОВИЧ

ЕЛВИРА Елвира ме любела, а я ше єй випендрал на верх глави. Ти нє познаш Елвиру? Елвира ма очи глїбоки як кишенка, а белави як моя кошуля. Вона зна тристо чуда. Дзекуюци єй, знам завязац шнурки. Научела ме оддвоїц скорку од хлєба, так же бим нє понамасцал пальци з маджуном. Боже, чувай Елвиру – найлєпшу виховательку на швеце хтору познам. Преложела М. Р.

ДРАҐАН ЛУКИЧ

ЗАГЛАВЧОК Бул мешац юлий, та оцец зоз Ясну пошол на савску плажу. Окупала ше Ясна и окупал ше оцец. Вец ше обидвойо сцели слунковац. Оцец лєгнул на писок и, як старши, замодлєл Ясну най му будзе заглавчок. Ясна ше уцагла под оцову главу и так постала найлєпши оцов заглавчок. Алє, и тота приповедка ма єдно алє. Кед прешли пейц минути, Ясна ше почала гнєсц, та оца, хтори праве задримал, зобудзела. Оцец отворел очи и гварел Ясни: – Ясно, нє гнєц ше тельо. Ти заглавчок, а заглавчки мирую. Хто би их кладол под главу кед би ше ровно гнєтли?

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

МИЖО – ХЛЇСТА Завчером вечар у єдней барки руцени були два-три шкварки. Вчера рано при капурки бул руцени фалат гурки. Та и нєшка, ту при грушки, сухи галушки єдза брамушки. И з дня на дзень слика иста; прето Мижо яґод хлїста.

МЕЛАНИЯ РИМАР

ЦВЕРЧОК Лєнїви цверчок вискочел на гарчок; у нїм була юшка, плюсла му до брущка. У брущку мутькала, мира му нє дала, та пре тоту юшку цверчок трима смужку.

Емилия Уйфалуши, роки, Коцур

Мария Сакач, 6 роки, Коцур

Симона Ґайдош, 6 роки, Коцур

Матия Макша, 7 роки, Коцур

Никола Чакан, 7 роки, Дюрдьов

Лука Михайловски, 6 роки, Дюрдьов

НА КОНЦУ ДРАЖКИ ДЛУГОКЕЙ ОСЕМ РОКИ

Андрей Киш, III, Вербас

ДО ҐОСПОДЇНЦОХ СЦИГЛА ЯР До мойого околїска конєчно сцигла яр. Єдного рана кед сом ше зобудзела, попатрела сом през облак моєй хижи и видзела сом же вонка прекрасни дзень. Древа ожелєнєли и руцаю прекрасни цинї на калдерму. Квеце у нашей заградки розквитло, шири прекрасни запах. Радосно сом скричала: Сцигла яр! Нашвидко сом ше пооблєкала, обула и швидко сом вибегла вонка. Слунко ме ошвицело з цеплима зарями. Попатрела сом до трави, а там ше на нїжним витрику кивали порозквитани дробни квецики. Ми маме у загради любичици, зомбульки и ище вшелїякого квеца хторе прикрашує наш дом. Птички на конарох прекрашнє чвиринкали. Пчолки и рижни инсекти лєтали з квета на квет. Мой пес Леон лєдво чекал вибегнуц зоз своєй хижочки. Мачки себе уживаю на слунку. Людзе повиходзели з обисцох вонка. Цала природа ше зобудзела. Моя найоблюбенша рочна часц то яр. Драґана Иванов, V Ґосподїнци

Филип Хромиш, II, Коцур

Здогадуєм ше початку першей класи як кед би було вчера. Своїх товаришох сом упознала у оводи, а на привиту першокласнїкох зме ше упознали зоз учительку. У першей класи зме почали учиц тото найосновнєйше – читац, писац, раховац... Як зме поставали старши, вше баржей зме ше упознавали. Найвецей красни памятки паметам од першей по штварту класу. Учителька нас водзела на велї интересантни места – на пияц, на Моников салаш и на екскурзиї. У трецей и штвартей класи зме були на седемдньових екскурзийох. Барз зме крашнє препровадзели тоти днї, а учителька нам там була як друга мац. Дружела ше з нами и мерковала на нас. Нїґда нє забудзем єдну шмишну подїю з першей класи. На годзини зме учели букву Г, а на помоцним средстве за ученє написали зме слово „гуска”. Кед учителька вишла на одпочивок, ми остали у учальнї и сцели зме ю обрадовац. Написали зме виреченє „Учителька мудра”. Медзитим, забули зме положиц точку, та випадло же зме написали „Учителька мудра гуска”. Кед вошла до учальнї, почала ше шмеяц и поволала других учительох най видза цо зме написали. Ми нє могли похопиц чом ше вони шмею. Кед нам потолковали, и нам було шмишне, алє зме ше дакус и заганьбели. Перши штири роки у школи нам барз швидко прешли. На початку пиятей класи зме були як потрацени. Достали зме вельо нових наставнїкох и класну. Було нам дакус чежко звикнуц ше же кажду годзину маме у другей учальнї. Класну зме барз любели и знали зме же нам помогнє кед будзе потребне. Була нам класна у пиятей и шестей класи, а вец пошла до пензиї. Барз зме ше розжалосцели. У седмей нам друга наставнїца була класни старшина. Вона нас тиж так люби и потримує, алє зме ше зоз предходну лєпше злагодзели. Пришла и осма класа. То нам остатнї рок у основней школи дзе зме шицки вєдно. Ище вше нє можем вериц же по конєц осмей класи остало барз мало часу, лєм даскельо днї. Треба думац до котрей штреднєй школи ше упишеме. Я ище нє знам цо бим найволєла далєй учиц, алє знам же ми барз буду нєдоставац товарише, наставнїци и шицки роки у основней школи. Осемрочна дражка була длугока, алє зме по нєй швидко прешли. Лидия Чапко, VIII, Дюрдьов

ПАПАҐАЙ ЖИКА Мой папаґай Жика красни яґод слика. Пирє ма цифроване, як намальоване. Барз крашнє шпива, так ше оздзива. Його писня така нїґда нє єднака. На нашим муре нєт красша слика, анї фиґурка як папаґай Жика. Мария Скубан, IV, Коцур

Филип Илич, II Руски Керестур

МОЙО ОКРЕМНЕ МЕСТО

ПРИХОД ЯРИ

Дзень юния буц напарти и преполнєти зоз краснима и чежкима авантурами и дожицами, а маме мало часу за одпочивок и бависко, алє у своєй глави, кед заджмуриме або зашпиме, можеме пойсц на даяке красне место. Верим же кажде з нас ма свой швет дзе ше може одпочинуц и опущиц. Мойо окремне место то швет поживи. Кед заджмурим очи, одблукам до швета поживи. Там мам вельо пайташох. Мури моєй хижи поскладани зоз кексох, патос направени зоз ґумових бомбонох, а закрице вискладане зоз подсцегнох. Мам жену чоколадку и сина кексочку. У дворе коло хижи маме посадзени яблонї и квеце зоз грушкох. У тим моїм швеце мрийох хмари направени зоз цукровей волни и кед плющи диждж, теди з хмарох падаю кромпльочки. Место трави у дворе ванелийов пудинґ,о а место горох и лєсох доокола банани. Мой сушед пан целер, а його жена панї бундава. Вони нє маю дзеци, алє маю ґумову швиню. Вона нам часто поє яблука з конарох. У тим моїм швеце поживи нїч ше нє купує, алє ше є тото цо ше находзи у околїску, бо вше дозрею нови плоди. На древе рошню курчецово криделка, а доокола маме мачанково рики зоз копру. Место правих автох, ми ше вожиме на розмариї. Кед сом вистати, я ше у моїм швеце одпочинєм и опущим. Любим блукац у моїм чаривним швеце мрийох, бо ше у нїм збуваю красни ствари и вше сом смутни кед ме дахто претаргнє у тих думкох.

Уж и до нашого валалу сцигла яр. Барз сом ше єй приходу зрадовала, бо яр красна, цифрована. Шицки улїци оквицела зоз пахняцима квитками. Птици селїдбенїци ше врацели до нашого краю. Овоцово древа порозквитани, а на лєто лєбо на єшень на конарох буду узрети, сладки плоди. У заградкох порозквитали тулїпани, лампащики, канчовики, ружи и гвиздочки. Пчолки лєтаю з квета на квет и збераю поленов прах. На польох почали ярнї роботи. Людзе ору, шею, садза... Даєдни ище маю у чардакох лоньскей кукурици, та ю тераз лупаю. Дзеци понагляю зоз школи дому виробиц домашнї задатки, та ше бежа вонка бавиц. Менєй шедза опрез компютерох, бо их цепла хвиля цага вонка вожиц ше на бициґлох або на ролерох. Любим яр пре розквитнуту, пахняцу природу и пре весели бависка, а и прето же на яр мойому братови родзени дзень.

Михаило Пап, VI Нови Сад

Єлена Чордаш, V, Коцур

Кристина Дюранїн, IV, Дюрдьов

НАШ ДЖОНИ Дома маме пса. Мено му Джони. Чарни є и барз мили. Подаровала нам го кума. Даскельо днї скинчал за свою маму, а вец ше звикнул у нашим доме. Кажди дзень го кармим и давам му швижей води. Вше ме чека при капурки док ше нє врацим зоз школи. Меркуєм най ми нє вибегнє на улїцу. Сара Ковач, II, Руски Керестур

СОН Цо будземе шнїц, мушиме сами одкриц. Кед вноци завреме очи, вериме же нам у сну дацо страшне нє вискочи. Кед дацо страшне шнїєме, позлєкани врещиме, а вец, о пейц минути знова лєгнєме и такой мирно пошпиме. Валентина Видичевич, V, Руски Керестур

Ґлориян Штранґар, IV Руски Керестур

Я ФИОНОВ ХИЖНИ ЛЮБИМЕЦ Мено ми Жучко. Жиєм у фамелиї Грубеня, у їх єдальнї. Я папаґай, Фионов хижни любимец. Упознал сом ше зоз ню, за мнє давного 2014. року. Бул красни ярнї дзень, кирбай у Руским Керестуре. Зоз свою фамелию бивал сом у клїтки и чекал сом же ме дахто придзе купиц. Док ше людзе припатрали на мнє, и я на нїх патрел зоз повагу, же би ми нє сцекнул дахто хто ше ми пачи, бо зоз нїм будзем жиц. Теди сом обачел єй вельки очи. Почал сом лєциц и скакац же би ме замерковала. Случело ше праве так. Купела ме и такой ме положела до авта, бо єй родичи понагляли дому. Од теди жиєм зоз Фиону и барз сом щешлїви. Поряднє ме карми и сипе ми швижей води. Дакеди зашпивам же бим єй подзековал за таке красне товаришство. Кед цала їх фамелия при столє, и я теди єм и дуркам же бим шицким обрацел повагу на себе. Я щешлїви хижни любимец, бо дзелїм свой живот зоз кимшик кого любим. Фиона Грубеня, V, Нови Сад

Виолета Доброєвич, I, Шид

НЄЗҐОДИ ЗОЗ ШКОЛЯРСКОГО ЖИВОТА У тих се дем ро кох, ке льо ход зим до шко ли, слу че ли ше ве лї ин те ре сант ни зґ о ди и нє зґ о ди. Єдного дня кед зме бавели фодбал, достал сом лабду же бим дал ґол. Почал сом бежац ґу ґолу же бим бул блїжей, алє сом ше у єдней хвильки пошпоцел и спаднул сом на колєно. Почала ми чу-

риц крев. Злєкол сом ше, алє ми товарише такой помогли же бим ше умил. Дакус познєйше пришол наставнїк и завил ми рану на колєнє. Калїченє нє було опасне. Од теди вше меркуєм як бежим же би ше ми знова нє случела нєзґода. Леонтий Сивч, VII, Руски Керестур

Висти зоз щколох...

VIII МЕДЗИОКРУЖНЕ ЗМАГАНЄ З РУСКОГО ЯЗИКА Медзиокружне змаганє з руского язика и язичней култури, осме по шоре, отримане 9. априла того року у Основней и штреднєй школи зоз Домом школярох „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре. Окрем домашнїх, у катеґориї порядней настави участвовали и школяре ОШ „Братствоєдинство” зоз Коцура и ОШ „Йован Йованович Змай” зоз Дюрдьова, вєдно 35-еро од пиятей по осму класу. У катеґориї виборней настави руского язика змагали ше 28-еро школяре зоз 17 школох, зоз 9 местох: Нового Саду, Ветернику, Бачкей Тополї, Нового Орахова, Вербасу, Кули, Савиного Села, Бачинцох и Сримскей Митровици. Шицки учашнїки достали припознаня, а наградзеним школяром Дружтво за руски язик, литературу и културу обезпечело и руски кнїжки. Змаганє орґанизовало Министерство просвити, науки и технолоґийного розвою Републики Сербиї, Школа „Петро Кузмяк” и Дружтво за руски язик. НАГРАДЗЕНИ ШКОЛЯРЕ Порядна настава V – 1. Милица Малинович зоз Руского Керестура 2. Ребека Семан зоз Руского Керестура 3. Катарина Недич зоз Коцура

VI – 1. Катарина Кулич зоз Коцура 2. Наташа Тамаш зоз Коцура 3. Мария Горняк зоз Дюрдьова VII – 1. Александар Киш зоз Руского Керестура 2. Леон Юрич зоз Руского Керестура 3. Єлена Чордаш зоз Коцура VIII – 1. Соня Балїцки зоз Руского Керестура 1. Давор Хома зоз Руского Керестура 1. Теодора Новакович зоз Руского Керестура 2. Емануела Горняк зоз Коцура 3. Александра Русковски зоз Коцура Виборна настава V и VI – 1. Фиона Грубеня зоз Нового Саду 2. Михаило Пап зоз Нового Саду 2. Ана Чизмар зоз Вербасу 3. Иван Сеґеди зоз Вербасу 3. Боґларка Ґере зоз Бачкей Тополї VII и VIII – 1. Каролина Гарди зоз Нового Саду 2. Наташа Джуджар зоз Нового Саду 2. Божидар Загорянски зоз Бачинцох 2. Анастасия Джуджар зоз Кули 3. Матияс Гуняди зоз Бачкей Тополї 3. Орши Олаи зоз Нового Орахова 3. Павле Медєши зоз Вербасу

Висти зоз щколох... ДЗЕНЬ ШКОЛИ У КОЦУРЕ Дзень школи „Братство єдинство” у Коцуре означени 9. мая зоз рижнородну и барз богату програму. Уключени були шицки школяре и їх учителє и наставнїки, а можлївосци вибрац за себе найинтересантнєйшу активносц було вельо, та нїкому нє було допито. Програма почала зоз штафетнима бависками школярох перших класох. Потим на кошаркашским терену була вистава домашнїх любимцох. Дзеци поприношели у ладичкох, шкатулох и клїтком своїх наисце красних и допатраних любимцох, та було чежко вибрац найкрасшу животиньку. За школярох других класох у физкултурней сали отримани бависка без гранїцох, а у бависку „Квадрата” участвовали штварти класи. Хлапцох зоз висших класох прицагли активносци вонка, на рукометним терену, дзе бул турнир у малим фодбалу. У полуфиналних змаганьох фодбалере шестих класох победзели младших товаришох зоз пиятих класох, а у другим полуфиналу хлапци седмих победзели старших, фодбалерох зоз осмих класох. Финалне змаганє закончене зоз побиду седмих класох над шестима, а резултат бул 3:1. Кого нє прицагнул спорт, могол буц на сайме науки дзе правени рижни експерименти зоз хемиї,

як цо нєобачлїва тинта, як функционую М-боти, як ше прави оцисок пальца, як вайцо мож положиц до фляши, як зоз лимунову лєбо помаранчецову лупу мож предзиравиц балон... Учашнїки подобовей колониї рисовали на шлєбодну тему. За школярох трецих класох прицагуюце було правенє фиґурох зоз леґо коцкох, а дзивчата ше бавели на фризерки. Школяре висших класох у Креативней роботнї правели рижни стикери и мурал з котрим приберу єден мур у своєй школи. Любителє язикох ше змагали у язичним квизу. Означованє Дня школи би нє було таке веселе кед би нє було и шпиваня. На караоки ше згарла числена публика, а представели ше солисти, шпиваче у дуету и у квартету. Шицки достали моцни аплаузи и дипломи, и шицки барз задовольни зоз участвованьом у наисце богатей програми. З. К.

ТРЕЦЕ МЕСТО НА РЕПУБЛИЧНЕЙ СМОТРИ ДЗЕЦИНСКЕЙ НАРОДНЕЙ ТВОРЧОСЦИ На Републичней смотри дзецинскей народней творчосци з тему „Свадзба дакеди“, хтора у Каравукове отримана 28. априла, участвовали и школяре з ОШ„Братство єдинство“ з Коцура – Сара Гарди и Алекса Дорокхази зоз штвартей класи, зоз свою учительку Лидию Будински. Школяре з Коцура приказали традицийну руску свадзбу, а Сара Гарди освоєла и треце место за колекцию старих фотоґрафийох и предметох. Штанд школярох з Коцура бул опремени з рижнима предметами хтори ше дакеди хасновало на руских свадзбох. Представене и нашо националне єдло – геровци, котре на дакедишнїх свадзбох понукане як лакотка. Кажде могол покоштовац геровци и вжац рецепт. Наш школяр Алекса Дорокхази на смотри бул пан дружба.Сара и Алекса на бини одшпивали два руски народни шпиванки. На Републичней смотри участвовали школяре зоз штерацец єдней школи зоз Зренянину, Кикинди, Зомбора, Враня, Лесковцу, Лапова, Пожаревцу, Беоґраду, Алексинцу, Лалитю..., хтори представели традицийни єдла, облєчиво свойого краю одкаль приходза, предмети, обичаї, шпиванки и друге. На змаганю школяре мали нагоду упознац народну творчосц , алє и своїх парнякох зоз других крайох и вичерац искуства. Велї на своїх штандох представели розлични обичаї, културу, свою националну заєднїцу, цо нам гутори же нам нашо предки зохабели богати скарб. Школяре руского оддзелєня IV класи зоз Коцура

РЕБУСИ

тнеманро издив икиМ

анецсеман жу ажих ероГ

Горизонтално: 1. Єдна рочна часц; 2. Сто роки; 3. Мале око; 4. Велька судзина за квашенє капусти; 5. Женске мено (наша поетеса Балерлах); 6. Гусково дзеци; 7. Єден борительни спорт; 8. Польо обробене з плугом; 9. Птица (по сербски - вивак); 10. Мацерова лєбо оцова шестра мнє...; 11. Радосц, потїха лєбо поц...

ЗМЕРВЕНИ ШАРКАНЇ

Вертикално: Кед точно ришиц шицки горизонтални колони, у вертикалней жовтей коло ни достанєш мено и презви ско нашо го писателя и линґвисти.

ЦО ТУ НЄ СПАДА Ту начишлєни валали и городи у Бачкей и Сриме у хторих орґанизована виборна настава руского язика з елементами националней култури, а медзи нїх ше уцагнул и єден валал у чиєй школи нєт годзини мацеринского язика за руских школярох. Хтори то валал?

БАЧИНЦИ, БАЧКА ТОПОЛЯ, БЕРКАСОВО, БИКИЧ ДОЛ, ВЕРБАС, ВЕТЕРНИК, ҐАЙДОБРА, ҐОСПОДЇНЦИ, КУЛА, НОВЕ ОРАХОВО, НОВИ САД, САВИНО СЕЛО, СРИМСКА КАМЕНЇЦА, СРИМСКА МИТРОВИЦА, ШИД

Мини, Пая и Шиля пошли на пажицу пущац шарканї, алє ше витор побавел з нїма и барз их змервел. Помогнї тим Дизнийовим юнаком розмервиц шарканї, бо тераз нє знаю хтори чий.

Автор: Силвестер Д. Макаї

КРИЖАЛЬКА

ГУМ

ОР

НЄ МОЖ ПОЦИХИ Марча роби у кухнї и нараз там цошка зчерепчало.

- Могла биш дакус поцихши з тоту судзину! – кричи з хижи мац.

- Нє можем, мамо. Як мож розбиц миску поцихи? – бранї ше Марча.

НА ПЛАЖИ - То ваш хлапец загребує до писку мойо шмати? – пита ше туриста.

- Нє мой, алє шестров. Мой гевтот менши цо з вашим калапом черпа воду до каблїка – одвитує жена.

ЗЛАТО Наставнїк ше пита школярови: - Цо ше случи кед фалат желєза охабиш вонка, на дижджу?

- Желєзо заардзави – одвитує школяр.

- А кед на дижджу охабиш фалат злата?

- Нє сцигнє анї змокнуц, бо го дахто такой украднє – мудро одвитує школяр.

ПОВЯЖ ПАРИ

ЗАКОНЧ РИСУНОК

Повяж вирази у лївей колони зоз виразами у правей колони, та достанєш назви желєняви. ЦИ ФИОЛ ПЕТ ДАВА ПАС РИҐА ГРА БУЛЯ КАР ЩОК КАП РУШКА БУН УЛЯ ПАП УСТА

НАЙДЗ РОЗЛИКИ

Законч рисунок повязуюци шором точки од числа 1 по число 46.

Найдз и заокруж шейсц розлики медзи тима двома рисунками. Пририхтала Нела Таталович

За майске число часописа до Редакциї „Заградки” сцигли 102 роботи зоз даскелїх наших школох. Руски Керестур: Валентина Кочиш, Ивона Рац, Аня Ґовля, Тияна Бучко, Марґарета Чизмар, Василия Пап, Иван Планчак, Даниєл Надь, Андрей Рац (II); Андрея Надь, Мая Сопка, Даница Плавшич, Ґлориян Штранґар (IV); Єлена Фейди, Валентина Видичевич, Дарко Провчи, Марио Иличич (V); Анастазия Надь (VI); Катарина Чизмар, Марияна Ґайдош (VII). Вєдно 29 роботи.

Коцур: Мария Сакач, Симона Ґайдош, Исидора Шуваков, Тамара Салонтаї, Катарина Штефанко, Емилия Уйфалуши, Матия Макша, Сташа Буила, Давид Абрагамски, Павле Тимко (овода); Сара Горняк, Теодора Ґайдош, Борис Чордаш, Филип Хромиш (II). Вєдно 28 роботи. Дюрдьов: Иван Будински, Йован Михайловски, Никола Чакан, Александар Ристич (овода); Ксения Вереш, Кристина Дюранїн, Марина Барна, Ясмина Мудри, Михал Хромиш, Кристиян Будински, Валентино Пушкаш, Борис Тиркайла, Никола Орос (IV); Олеся Хромиш, Валентина Салаґ (VIII). Вєдно 25 роботи. Шид: Емилия Ждиняк, Виолета Добриєвич, Никола Гнатко (I); Уна Шеремет, Александар Девич (II); Леа Ралбовски (III); Милан Гарвилчак (V). Вєдно 16 роботи. Нови Сад: Фиона Грубеня (V) и Михаило Пап (VI). Вєдно 3 роботи. Ґосподїнци: Драґана Иванов (V) послала єдну роботу.

ЦО ЛЮБИМ РОБИЦ У ШЛЄБОДНИМ ЧАШЕ Шлєбодни час хаснуєм за рижни интересованя, а найволїм даґдзе пойсц, шпацирац ше. Скоро кажди дзень идзем до дакого. Барз любим пойсц до тети. Скорей сом до нєй ходзел кажди дзень. И до сушеда ходзим, алє зме у школи нє у истей змени, та ше нє можеме так часто дружиц. Любим пойсц и до своїх шестринїцох. Зоз товаришом ше шейтаме, а кед цепло, ходзиме на полиґон бавиц фодбал. Скорей зме ше у шлєбодним чаше пилькали. Од шицкого того найволїм ше шпацирац. Иван Скубан, V, Дюрдьов

МЕДАЛЇ КОЦУРСКИХ КАРАТИСТОХ На Вельконоцним турнире у каратеу, хтори отримани 15. априла у Бачу, участвовали и наймладши каратисти зоз Коцура хтори маю били, жовти и помаранчецово паси. За змаганє их тренер Йован Сабо барз добре порихтал, та освоєли аж 20 медалї, од чого 5 златни, 5 стрибени и 10 бронзово. Карате секция у Коцуре роби як оддзелєнє Карате клуба „Вербас” зоз Вербасу.

З. К.

Катарина Чизмар, VII Руски Керестур

НЇЧ БЕЗ МЕТЛИ Перша метла анї кус нє здабала на нєшкайшу. Була направена зоз ґранча лєбо трави и нє мала ручку. У штреднїм вику людзе о метли думали лєм як о превозки за босорки, а вец єден америцки фармер 1797. року направел своєй жени праву, циркову метлу. На тот алат за заметанє 1810. року видумана и древена ручка чи пориско. Нєшка Сербия, точнєйше, Войводина, штварта на швеце, после Китаю, Шри Ланки и Мексика, по чишлє вивежених метлох. У Селенчи и околних валалох рочнє ше випродукує кило 7 милиони цирково метли. У тим словацким валалє єст коло двацец приватни „фабрики” у хторих ше дньово направи 12 000 метли. Купую их Италиянє, Нємци и Латиноамериканци, та з нїма тарґую по швеце.

МЕДЗИНАРОДНИ ДАТУМИ ХТОРИ ШЕ ОЗНАЧУЄ З БОКУ UNESCA 3. май – Дзень Слунка 15. май – Медзинародни дзень фамелийох 17. май – Шветови дзень телекомуникацийох 22. май – Медзинародни дзень биолоґийних розличносцох 25. май – Дзень Африки 31. май – Шветови дзень борби процив куреня

НЄГОСЦОЛЮБИВЕ ОЗЕРО НАТРОН

На сиверу Танзаниї (Африка), нєдалєко од кенийскей гранїци находзи ше озеро Натрон. Ма найсланшу и найгоруцейшу воду на Жеми, та є єдно з найнєгосцолюбивших местох на швеце. Температура води коло 50, даґдзе аж и 60 ступнї Целзиюсово, а пре вельки количества натриюм карбонату вода барз нагриза. Тот минерал озеро достава од вулкана Гора Богох (Ol Doinyo Lengai), хтори єдини активни продукователь лави зоз натриюм карбонатом. Кед даєдна птица „заблука” та злєтнє на поверхносц озера, спаднє скаменєна, а з другого боку, 65-75 проценти шветовей популациї менших фламинґосох вилягли ше праве на озеру Натрон. Вони там домашнї и прилагодзени су условийом. Кармя ше зоз белавожелєнима алґами (циянобактериями), а векши ше госца зоз лїчинками главоножкарох.

ГВИЗДА СЛУНКО – ЖРИДЛО ЖИВОТА И ШВЕТЛОСЦИ Од 1978. року, на предкладанє Джимия Картера, предсидателя ЗАД, 3. май ше каждого року означує як Шветови дзень Слунка. Тота огромна жовта гвизда оддалєна од Жеми коло 150 милиони километери (93 милиони милї). Шветлосц од Слунка ґу нам путує 8 минути и 20 секунди. Жем ше обраца коло Слунка, а Слунко ше обраца коло центра ґалаксиї Млєчна драга зоз швидкосцу коло 230 километери у секунди. Слунков пречнїк длугоки коло 1 400 000 километери (865 000 милї), цо значи же є 109 раз векши од Жемового пречнїка. Слунко таке велїке же би до ньго станули 1 3.000.000 планети велькосци Жеми. Од Жеми тота гвизда чежша 330 000 раз. У каждей секунди Слунко траци даскельо милиони тони своєй маси при рижних процесох претворйованя до шветлосци и енерґиї. Його температура у ядру (штредку) коло 15 000 000 ступнї Целзиюсово. Слунко старе коло 5 милиярди роки, а науковци рахую же будзе тирвац ище тельо.

Pririhtala R. ]. Petrovi~

23

Емилия Ждиняк, I, Шид

Алексей Медєши, II, Коцур

Наталия Жирош, V, Кула Уна Шеремет, II, Шид