Заградка 1 - 2017

ROK LXХ • ^ISLO 1 • ЯНУАR 2017 • CENA 100 DIN

^ASOPIS

Z A D Z EC I

ДЗЕЦИ НА КРАЧУНСКИХ КОНЦЕРТОХ На перши дзень Крачуна, 25. децембра 2016. року у Велькей сали Дома култури у Руским Керестуре отримани традицийни крачунски концерт. Найчисленши и найвеселши на бини були мали и вельки школяре. Дзецински хор „Шкорванчки” нащивительом повинчовал швето Христового народзеня зоз двома колядами. Зоз щиру крачунску винчованку присутних привитал и наш владика кир Георгий Джуджар, а потим ше з колядами представела Дзивоцка шпивацка ґрупа и Хлопска жридлова ґрупа Дома култури, як и Мишани хор Дома култури и Катедралней церкви святого оца Миколая. Школяре Минеа Югас и Павле Гербут рецитовали стихи о тим найрадоснєйшим християнским швету, а конферансу водзела Адрияна Надь. М. Р.

У Коцуре

Фото: С. Надь

У Руским Керестуре

и тамбурови оркестер, танєчнїки и шпиваче Дома култури зоз Руского Керестура. Кажда ґрупа учашнїкох представела часц своєй култури и обичайох. Конферансу водзела школярка Катарина Ґайдош. М. Р.

У Дюрдьове Найрадоснєйше християнске швето, Рождество Исуса Христа зоз традицийним крачунским кон-

Фото: Т. Ходак

Фото: С. Саламун

У сали Дома култури у Коцуре на други дзень Крачуна, 8. януара того року отримани традицийни Крачунски концерт хтори орґанизовали члени КУД „Жатва”. Крачунску винчованку на церковнославянским и сербским язику пречитали школяре Катарина Недич и Никола Адамович. Дзеци зоз виронаучней ґрупи у грекокатолїцкей парохиї пририхтали кратку драмску сличку, а зоз танцами ше представели члени дзецинскей танєчней секциї КУД „Жатва”. Шпиваче Крачун винчовали зоз колядами. Госци на концерту були и аматере КУД „Завичайно врело”, Мадярска шпивацка ґрупа, Євангелска церква, цертом означене и у КУД „Тарас Шевченко” у Дюрдьове. На нїм участвовали младши члени фолклорней, шпивацкей, драмскей и рецитаторскей секциї Дружтва, школяре ОШ „Йован Йованович Змай” и дзеци ПУ „Дюрдєвак”. Мали ґлумци на бини приказали як ше дакеди зоз вифлеємом ходзело по шпиваню, та публика наисце дожила Вилїйов вечар у руским обисцу. Дзеци рецитовали и шпивали коляди, а млади тамбураше их провадзели на своїх музичних инструментох. На концерту було коло шейдзешат учашнїкох, за хторих Дружтво порихтало крачунски пакецики. С. С.

Zdravo zagradkare! ^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Martica Tama{ • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw drukarny: ARTPRINT MEDIA DOO NOVI SAD

YU ISSN 0353-9938 E-mail: casopiszahradka@gmail.com Ilustraci>: Aleksandra Medw{i

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine.

– Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

На насловним боку: Нєпреповедзена радосц одгукла валалом кед януарски шнїг завял керестурски улїци и кед Желько Папуґа попрагал свойо пишни, одгеверовани конї, та санкал весели дзеци. (Фото: Ясмина Папуґа)

Розпуст бул кратки, алє сладки, агейце! Шнїгу було кус вецей як по костки, алє лєпше и дакус, як нїч. Хто ше барз сцел санкац, нашол даяки брещок зоз хторого ше мож було спущовац, а знам же було и таких щешлївих цо их родичи одведли на праве жимованє до горох. Моцни мрази дзбали о шлїщанкох, та було и корчоляня, лєм ше Дїдом Шнїжнїком нє дало нароснуц. Мали гунцути нє барз мали з чим заруцовац дзивчатом капурки, алє жима ище колєши коло нас и годна обрадовац тих хторим ше шнїг аж и шнїє. На хвилю нє можеме уплївовац, алє можеме уплївовац на успишни цек другого полроча. И на... и на цо красшу „Заградку”. Обовязно пречитайце цали 4. бок пошвецени ювилейом того часописа. Хто би повед же вше млада, красна и весела „Заградка”того року преслави 70-ти, а перши часопис за дзеци по руски „Наша заградка” аж 80. родзени дзень! До преслави будзеце уключени и ви, вредни сотруднїки, та провадзце як ше пририхтує означованє ювилейох. Вельо здравя, сцелосци и веселосци у другим полрочу жада вам ваша редакторка

ЯНКО ФЕЙСА

ЖИМА, ШНЇЩОК И ШМИЩОК Так ше нєбо захмарело яґод да ше нахмурело, а шнїг з нього вше лєм веє... Дзе ше телї лєм подзеє? Завял нам уж двори, драги, а и шицки нашо праги.

Жимни витор єднак дує як да ше му облїзкує. Уноши шнїг аж до очкох нашмеяних нам дзивочкох. Тот витриско, а и шнїщок, баш сцу завяц тераз шмищок.

Алє хлапци нє мирую, та го з лїчком им счухую. Дзивочки ше однїмаю: вища, квича и сцекаю. Баба Жима их однїма, а Дїдо Мраз дзечнє прима.

„ЗАГРАДКОВО” РОДЗЕНИ ДНЇ

Ц

ЯНКО ФЕЙСА

ТАК ТО БУЛО А И БУДЗЕ Так то було вше на вики, а так вше и будзе, же завидзиц и пакосциц буду себе людзе.

70 80

али 2017. рок будземе означовац два вельки ювилеї нашого єдиного часописа за дзеци по руски „Заградка”. У юнию ше наполня 70 роки часописа „Пионирска заградка” (1947), тераз „Заградка”, алє прави початок часописа бул у септембру 1937. року кед видруковане перше число „Нашей заградки”, та на єшень означиме 80 роки од єй виходзеня, односно, будземе славиц аж два родзени днї. Редактор бул Михайло Ковач, наш познати пиосатель, теди учитель у тим валалє. Роки и условия були чежки, алє вон за часопис жертвовал цалого себе. Нє бул лєм редактор. Сам зглєдовал и прекладал писньочки и приповедки, сам нагварял младих сотруднїкох же би складали стищки, сам видумовал ребуси, крижальки, зберал пенєжи на фонд часописа, а найвецей тексти мушел написац сам, бо нє було руских писательох. Же би у „Заградки” нє було лєм його мено, подписовал ше як Дїдо Заградар, Иринка Калїнова, Задунайов, Яни Мальовани, або зоз инициялами М. К., а лєм даґдзе як М. Ковач лєбо Михайло Ковач. Нажаль, у марцу 1941. року виходзенє тей новинки за дзеци претаргла Друга шветова война, та руски школяре по 1947. рок вирастали без свойого часописа на мацеринским язику.

З ДЇДОВОГО МЕЩКА

Мили дзеци! Велї од вас маю дома заградку. У нєй родителє садза и шею вшелїяку желєняву и овоци. Єст там и кромпльочки, и цибульки, и капусти, и вишнї и яблучка червени. А коло дражкох у тей заградки шором квеце засадзене. Там тулїпани пишни як руски дзивчата, там божури червени як лїца руБо хто другому завидзи, ских хлапцох-соколох, там лелийки били як шнїг, а пахняци як душичка. а лєбо пакосци, Єст у ваших заградкох и фиялки, и ружи коляци, и розмариї и вашильцу сам настрада од тей своєй желєного цо го мац одклада до преднєй хижи за образ. Єдно єце, а друге превелїкей злосци. пахаце. Пахаце и до рук береце кед до церкви идзеце. А ваш дїдо редактор нє ма таку заградку як ви. Вон себе отвера иншаку. „Наша заградка”, число 4, Вон нє будзе шац до жеми, алє на папер. Його лелиї и вашилєц то буду децембер 1938. красни писньочки, а смачни яблучка то буду приповедки и представочки. Будзеце пахац дїдово квеце? Кед будзеце любиц тото квеце цо у „Нашей заградки” вирошнє, вец вирошнєце як маково квеце – на потїху своїм родительом, а на славу и чесц рускому народу. Алє, чежко повесц а так єст – я уж стари старенки (паметам ище кед була велька вода у Керестуре), та сом нє годзен вшадзи постарчиц. Мнє треба помоц. Поможеце ми? А знаце як поможеце дїдови? Патьце як: Кед пречитаце шицко цо у „Нашей заградки” написане, вежце карточку лєбо писемко та напишце дїдови чи вам ше пачи „Наша заградка”. Може и сами маце даяке квеце за ню. Може сце и зложели даяку приповедку, загадку лєбо подобне. Пошлїце ми, а я то пресадзим до „Нашей заградки”, та и други буду читац. А тераз скорей як закончим, дїдо вас модлї же би кажди хто купи „Нашу заградку”, нашол ище голєм єдного предплатнїка. Барз вас крашнє поздравя Дїдо Заградар Цица ше дзешка скрила ту на дворе – Алє то нє крашнє, а и каждому ше швеци, зато нїзач так нє робце мили руски дзеци.

поглєдайце ю.

„Наша заградка”, число 1, септембер 1937.

ОБЛАЧОК ДО ШВЕТА МИХАЙЛО КОВАЧ, наш писатель, учитель и вельки приятель дзецох, народзени 27. октобра 1909. року у Шидзе. Як учитель робел у велїх сримских и бачванских школох. Пририхтовал и буквари и читанки за руски дзеци, а порушал и видаванє першого часописа за дзеци по руски „Наша заградка” далєкого 1937. року. Писал писнї, приповедки, драмски слички, а робел и як новинар. Кажде руске дзецко вироятно зна даєдну його писньочку напамят, як: Хижочко стара, Баба и циберей, Козо, козо брадата, Наш пан тулїпан, Мам конїка з медовнїка... За дзеци написал кнїжки приповедкох: Дзецински швет, Перши радосци, Яни Мальовани и Челядз дринкова, и збирку писньох Писнї дїда заградара. Михайло Ковач умар 17. юния 2005. року у Новим Садзе.

ЧЕЛЯДЗ ДРИНКОВА

У

(Виривок)

Фрушкей гори, кед сце нє знали, єст менша гора, а вола ше Мала Маковица. На тей гори, и то кед сце нє знали, бива нина Ирина. Бива ту з нину Ирину и єй чловек, шовґор Шимко. Е, так раз, едного дня, у того шовґра и тей нини Ирини зявела ше челядз дринкова. У тей челядзи були штири букви С и єдна буква Б. Най ше розумиме. Нє зявели ше букви, алє дзеци, родзина нинова хторим мена починали з букву С: Славка, Сена, Славо и Соня. Под букву Б зявел ше хлапец Борис. Тоти мена – Славка, Сена, Славо и Соня – були мена за кажди дзень. Шветочна мена им були Ярославна, Ксения, Славомир и Нотавецка. Лєм Борис свойо мено єднак хасновал и роботним и шветочним дньом. Славку ше лєгко могло препознац. Була медзи нїма найвекша и найстарша. Мала власи, як шицки Ярославни того швета – лєново. Була и наученша медзи тоту дринкову челядзу. Кнїжку могла так швидко читац як, поведзме, митралєз чита кельо ма кульки у пантлїки кед обачи нєприятеля. Вона єдина за цалу дринкову челядз поздравкала старшим. Придзе так до шовґра сушед, а вона сушедови поздравка крашнє, воспитано: – Добри дзень.

– Добри дзень! – одвитує и сушед. Алє сушед зайдзе до шовґра и по пейц раз на дзень. Ярославна пейцраз поздравка сушедови. Ище єдну добру прикмету мало тото дзивче. Зберало до своей теки красни слова и писало писнї. Прето шлєбодно мож повесц же Славка була тей д р и н ко в е й челядзи таке як учителька.

Других членох тей челядзи нє будземе окреме представяц, бо их баржей упознаме на самим вилєту на хтори ше єдного дня вибрали. З Маковици до лєсох Фрушкей гори ведзе узка кривулькаста дражка. Перше долу, вец през якишик кукурици, вец през високу траву, вец ше дзвига горе прейґ другого брещка, вец ше знова спущує и ведзе просто до лєса, дзе дринкова челядз того єшеньского дня рушела. По дражки перше идзе – шовґров стари калап. Од крисох калапа до задку анї нє видно же то под калапом Борис. Идзе ше до лєса, а у лєше єст вшелїячини, та нє можу озда напредок пущиц найменшу Соню. Иду вони так єдно за другим по тей кривулькастей дражки – Бориц напредок, за нїм Славо, за Славом Сена, за Сену Соня, за Соню остатня Славка. Же би ше нє геверовало анї драгом, Славка поставя питанє: – Дзеци, хто зна цо то дринка.

– Дринка то мала Дрина! А Дрина то рика хтора дзелї Сербию од Босни и Герцеґовини! – гвари Сена, бо вона такой после Славки у тим дружтве найстарша.

– То нє рика алє – циґаретла, кричи з предку Борис.

– Мой оцец кури лєм ”дрину”.

– Я нє знам анї цо то Дрина анї цо то дринка! – помали, жуваюци цошка, гвари Славо. Но та вецка я знам! – гвари найменши член тей челядзи Соня. – Дринка то мено єдного сербского дзивчеца цо ходзи зо мну до захоронки. Можебуц, можебуц – гвари Славка. – Єст мено Дринка, єст циґарета “дрина”, а можебуц же єст даґдзе у швеце и ричка Дринка, алє слово дринка то мено плоду цо родзи на єдним лєсовим древе хторе ше вола дринково древо. Тото древо барз тварде, та нашо дїдове и баби кед були барз стари ишли даґдзе, помагали ше з дринковим киящком. Плод дринкового древка таки червени и длуговасти як длуговасти пацерки цо их дзивки ноша коло шиї...

– Та ми тераз идземе до лєса глєдац тоти дринки? – пита ше Соня.

– Идземе опатриц яки випатра лєс вєшенї. Шицки ми пойдземе нєодлуга до школи, та ше нам учительки буду питац дзе зме були, цо зме видзели, цо зме дожили през тоти днї одпочивку. Тераз маме нагоду буц, видзиц и дожиц дацо у тим лєше цо ту, ниа, пред нами...

ЛЮБОМИР ФЕЛДЕК

СОЛЬ ДРАГОЦИНША ОД ЗЛАТА (Драматизация народней приповедки)

ОСОБИ: Краль, його три дзивки, Патульок Перша дїя КРАЛЬ: Я краль. Сина нє мам. Мам лєм три дзивки. Праве тераз роздумуєм хтору преглашим за кралїцу после моєй шмерци. Е, пришло ми на розум: преглашим тоту хтора ме найволї. Гибайце ту, мили мойо дзивки! ТРИ ДЗИВКИ: Ту зме, оцец! Прецо ши нас волал? КРАЛЬ: Волал сом вас най ми шицки три крашнє, єдна за другу, повеце хтора як ме люби. НАЙСТАРША: Я, найстарша, я це любим баржей як злато, таточку! ШТРЕДНЯ: А я, штредня, я це любим баржей як стрибло, таточку! НАЙМЛАДША: А я це, таточку, я це любим баржей як соль! КРАЛЬ: Цо ши гварела? Нєдоброто єдна! Ти ме любиш лєм кущик баржей як соль? Трац ше ми з очох! Друга дїя МАРУШКА (при каменю): Я Марушка, кральова наймладша дзивка. Оцец ме вигнал, бо сом гварела же го любим лєм кущик вецей як соль. Уж три днї блукам по лєсох. Гладна сом, смиядна и барз вистата. Анї сламку бим нє могла подзвигнуц. ПАТУЛЬОК: Анї мнє би ши нє могла подзвигнуц, Марушко? МАРУШКА: Хто ти и дзе ши? Чуєм це, алє це нє видзим.

ПАТУЛЬОК: То я, патульок! Ту сом, за каменьом опрез хторого стоїш. Любел бим закукнуц на бину и привитац патрачох, алє ме нєт хто подзвигнуц. Боїм ше же сом сам нє годзен. МАРУШКА: Бидни Патульок! Нє бой ше, годзен ши и висц на бину и привитац патрачох. Озда назберам тельо моци подзвигнуц це! (Кукла за камень и пробує) Гооо... гооп! ПАТУЛЬОК: Здраво! Шицким вам гварим: Здраво! (Скрива ше за камень) А тебе, Марушко, прето же ши була добра, даруєм тоту хусточку. Кед ю завяжеш на главу, будзеш здабац на бабу. Вежнї и тоту груду солї зоз сольней пещери. Вона ше нїґда нє може потрошиц. МАРУШКА: Барз ци дзекуєм, мили Патульку! (Завязала на главу хусточку) Цо тераз будзем, кед здабем на бабу? Однєшем тоту соль оцови на дарунок. Треца дїя КРАЛЬ (у своїм дворцу): Цо почнєм, цо почнєм! Од кеди сом вигнал Марушку, у моїм кральовстве шицко идзе наспак. Тоти два дзивки ше лєм госца и прибераю. Випатра же воля злато и стрибло як мнє. На госцини потрошели соль зоз цалого кральовства и тераз ми кухар вари нєслани єдла. Яке то нєсмачне! Барз сом хори. Думам же такой енки умрем. МАРУШКА (уходзи ґу оцови): Добри дзень, панє кралю! Нє умерайце ище. Ниа, принєсла сом вам дарунок. КРАЛЬ: Лєм ти себе затримай свой дарунок, мила бабочко. Сиґурно ши принєсла даяке злато лєбо стрибло, а воно ми нїч нє значи. Соль, соль найдрагоцинша. Вона вредзи вецей як злато. Яааай! Кед би ше ми врацела Марушка! МАРУШКА (сцагла хусточку з глави): Оцец, врацела сом ше. А дарунок хтори сом принєсла, анї нє злато анї нє стрибло. То лєм обична груда солї хтору нє мож потрошиц. КРАЛЬ: Соль хтору нє мож потрошиц? (Олїзує соль) Ням, ням... наисце соль! Ознова сом здрави! Гибайце швидко, дзивки мойо! ДВА ДЗИВКИ (бежа ґу оцови): Ту зме, таточку! Прецо ши нас волал? КРАЛЬ: Волал сом вас най вам повем же вашу шестру Марушку преглашуєм за кралїцу!

МИКОЛА М КОЧИШ

ЧУДНА СВАДЗБА Нєшка рано у приклєце галайк, гук и звискованє. Чарни ожог и кочерга вибрали ше на винчанє. Сваха-брила танцовала, метла-дружка звисковала, шметнїк писню виквицовал, кабел му ше видрижньовал. И снопи ше умишали та по пари танцовали, по керпарох ґазловали, цали приклєт вирипали. Галайк, гук и звискованє, писня, лярма, танцованє! Аж и гордов зоз капусту вилєз з угла на вешелє, дупкал, скакал, подскаковал, сам, без пари вон танцовал, руши право, скруци лїво, дружтву кричи: „Живо, живо!” Галайк, писнї, танцованє, живе, швидке викруцанє! Лєм орманчик цошка дудре, вешелє му нє по волї – нє патри го дружка-метла, та го шерцо яґда болї. Галайк, писня, звискованє, а вец нараз мир! Пошла пара на винчанє, закончел ше пир!

СЕРАФИНА МАКАЇ

МЛАДОСЦ И МОДА

П

ознате ми же дзеци любя провадзиц справованє старших и задумовац себе уж як одроснутих. Так ше и я здогадуєм свойого дзецинства. Док ше други дзеци на улїци бавели, мнє було барз цикаве внєдзелю и на швета провадзиц Амалию, шестру мойого оца, кед ше зберала до церкви. Тото єй виберанє бул окремни церемониял. Я Амалию барз любела и жадала сом най будзе найкрасша у церкви. Теди я була ище мала, анї до школи сом нє ходзела. Тото єй виберанє випатрало так: теди ше ношело широки пасово сукнї. А Амалия була, як би ше теди поведло, ошмацена, бо мала даскельо красни сукнї, блузни,фартухи, и то: белави блишово, целово дуплово, виново шорикасти, желєни шлїзки, брокатово... Потим на сподок облєкала били викрохмалєни три або штири, орубени зоз билу рецу, а горе под блузну дзирковане (штиковане) рекельче. Кед було жимно, облєкала и били анґорови штрикер и хустку заруцовачку. Вше обувала били ботоши, а ципели або сандали лаґово, ушити так же шкрипели док ходзела. Таки ципели ношели лєм нялкошки. Виберанє починало зоз чесаньом власох, плєценьом варґочох „о дробно”, потим ше варґочи круцело до контї хтору тримали орнодли, а на предку, над чолом ше власи бреновало. А бренованє випатрало так: запалєло ше витрионову лампу, до цилиндра ше положело бренайзло, та кед ше зограло, на власох ше з нїм правело габи и закрутки. Бренайзло було зоз желєза, та могло и опечиц або затлєц власи. Прето ше мушело мерковац и перше ше пробовало сциснуц до бренайзла папер, та кед нє затлєл, могло ше правиц фризуру. На остатку на контю ше кладло баршонь, чарну блишову машлю. Потим Амалия напудеровала твар, зоз червеним креп папером нафарбела ґамби и лїца, а зоз згореним древком ширки ґаравела оберва. Кед уж була така вирихтана, напахняцела ше зоз водичку, до рукох вжала билу викрохмалєну хусточку и до нєй даяке квеце и пенєжи до дзвончка, та дринґала до церкви же би нє пожнєла, бо ганьба було пожнїц. Була красна, споднї били сукнї за ню сущали, ципели шкрипели, а людзе ше за ню оглядали же чия то нялкошка. Я ше теди барз цешела у нашей Амалиї и задумовала сом себе таку поприберану док вирошнєм, алє мойо часи младосци означела иншака мода, гоч була тиж так красна. А младосц и мода ше вше складаю.

КАТАРИНА ЧЕЛИКОВИЧ

СТРАЦЕНЕ ШЕРЦО

– Яаай, чежко мнє! Страцел сом шерцо!

Похопел Микола же знова цошка страцел, алє аж кед ше врацел зоз школи дому. Трацел вон и други ствари, алє тото шерцо му було важне. Анї нє було таке важне же то бул привязок зоз ключами и же без нього нє могол войсц до обисца. Тото шерцо му було наймилши дарунок. Чувал го од прешлого родзеного дня, а страцел го праве пред славеньом нового, єденастого по шоре. До обисца заш лєм могол войсц, бо ше родичи уж врацели з роботи. Уф, мал щесца! Дома и у школи вредзело правило: „Кед сцеш забуц же ши дацо мал, лєм дай Миколови”. Тому цо траци без причини. Шицко люби мац, а кед достанє дацо цо жада, истого дня му скапе. Поправдзе, Микола бул забудлїви. У нїзших класох основней школи знал забуц и винд,якну у штред жими, а врацал ше по ню аж кед ше му дахто питал чи му жимно. Случовало ше и же до школи вежнє шапку и рукавици, а дому ше враци без нїх. Пораячки часто кладни поохабяни ствари на полїчку коло зборнїци же би ше щешлїво врацели власнїком. На тей полїчки, уж шицки знали, найвецей були Миколово ствари, медзи хторима, хто би знал чом, найвецей було теки. У пиятей класи можебуц причина було нєпреривне селєнє з єдней до другей учальнї. Пре його нїжни белави очи и щири ошмих, нїхто ше нє могол гнївац на того забудлївка. Дружтво з його класи мало ище єдно нєписане правило: „Чувац Миколово ствари и надпоминац му яки обовязки ма”.

ДУШАН ПОП ДЮРДЄВ

ВИВИРКА БЕЗ КАРИЄСУ Вивирки робя без алатох у фабрики чоколадох. Без дипломох и петицох чисца лупи зоз лїсковцох. Услуги таки дзечнє даваю, специялносц тоту маю. Хторим зуби прахняви лїсковци им горкави. Прешпивала М. Римар

Вон знал забуц родичом повесц кеди будзе родительска схадзка, а и домашнї задатки часто забувал виробиц. Бул подзековни шицким хтори го щицели од „забудлївосци”, а наградзовал их зоз свою духовитосцу, найчастейше на власни рахунок. Та, хто би му за таки добри гумор нє врацел циркель, а раз му товарише аж дому однєсли мобилни телефон, бо забул же го на годзини виключел и положел под лавку. Ришенє ше глєдало... и нашло ше го! Мац предложела Миколови най шицко цо важне, записує на паперики. Помогнє му же би нє забул важни подїї, цо треба вжац до школи, дзе и кеди треба пойсц. Упарто записовал на паперики, алє тото функционовало лєм даскельо днї. Мал их тельо, же наполнєли преграду у школскей ташки, та ше нє могол знайсц и препознац хтори паперики „потрошени”, а хтори ище вше важаци. Теди му прибегла до помоци Саня хтора з нїм була у истей класи. Надпоминала му цо най положи до ташки, цо треба повесц родичом, а цо нарано ма вжац до школи. Постали блїзки приятелє, алє Микола, хто зна пре яку причину престал „слухац” свою живу „здогаднїцу”. Вше частейше спущовал погляд кед би вона уходзела до учальнї, а нє сцел ше анї врацац дому по дражки по хторей ше рушела Саня. Чудне, наисце чудне. Того пиятку, кед „його шерцо нєстало”, Микола вошол до обисца зоз смутним попатрунком и занєшени з думками. Нє може потолковац чом после остатнєй годзини сцел сам исц дому, чом крачал у пиятей швидкосци же би го Саня нє здогонєла. Алє знал же забул „свойо шерцо” вєдно зоз ключами од обисца. Положел их ґу ташки и лєм их требал вжац. Тото шерцо му барз миле и положел го на ключи, бо бул сиґурни же ключи вше бере зоз собу. А тераз до пондзелку будзе без шерца... Миколу таргнул звук бренчка на дзверох. Кед их отворел, опрез нїх стала Саня! Принєсла му його ключи. Лїца му почервенєли, та єй зоз збунєтим ошмихом лєдво гварел: − Дзекуєм ци! Випатра же окрем шерца на привязки, хторе було Миколов дарунок за родзени дзень од Санї, у питаню було ище єдно шерцо, и то тото його. Преложела М. Римар

СЛАДЯНА РИСТИЧ

ШАРКАНЬ ЗА ЛАРУ

У

ж три ноци правим шарканї за белавооку Лару, пайташку з найкрасшим ошмихом у цалей класи. Нє спал бим, нє гладни сом, лєм скравам паперово шарканї. Смутни сом, бо вона вецей нє будзе у Беоґрадзе. З родичами прелєци океан и три роки будзе жиц у Америки. Нє так же би барз путовала, бо ту звикла на мойо франти и видумства, алє мушела. Прето сом направел седем паперово шарканї за кажди дзень у тижню, лєм за белавооку. Кажди шаркань ма єдну дугову фарбу. Поєднал сом ше зоз витром и слунком... Шарканї пущим внєдзелю на пажици коло Дунаю... Ту витор найвеселши, лєгко го влапим. По приповедкох мойого прадїда, прави шарканї дакеди пребували у хмарох точно на тим месце. Ришел сом: влапим на тей пажички шветлосц за Лару. Догварел сом ше зоз витром. Я йому подаруєм приповедку, а вон мнє свою моц и шветлосц! А вец ше паперово лєтаче почали дзвигац ґу хмаром. Пирхали годзинами. Лара ше хихотала. − Яке нєшка красне златне слунко цо ше пребива през витор! А аж шарканї яки красни: як кед би спущели нєбо на жем. Найкрасши ми тот желєни. Дам му мено „Балкански витяз”. Теди ме влапела за руку. Бегали зме, унапрямовали шарканї перше ґу востоку, а вец ґу югу. Лапали зме златни капки хтори падали зоз слунка и лїпели ше нам на твари. Кед авион того рана полєцел ґу далєкому Нюйорку, махал сом дзивчецу ище длуго, длуго. Зоз Лару одлєцел и шаркань „Балкански витяз”...

ВЛАДА БАТИНИЧ

ЛИМУН Одкеди зна за себе, вон у моди, поведли бизме, по обичаю. Влєце ше хладзи у лимунади, а вжиме греє у цеплим чаю. Прешпивала М. Р.

Тераз при нюйоркскей рики Гадсон Лара корманює зоз желєним шарканьом и кажди дзень ми прейґ интернету посила порученя. Вона мнє писма, а я єй кажди тидзень посилам шарканї зоз тей пажици по хторей зме лєцели. Єдного рана од Лари ми пришло писмо: − Вчера ми злєцел на балкон златни шаркань. Праве чудо же го нє потаргали даяки струї. На нїм писало: „Мено ми Дунай. Стоп!” Влапела сом го и завязала за свою ципелу! За щесце и лєценє! Нє одгаднул сом як мой шаркань могол витримац таку далєку драгу и прелєциц вельке морйо, алє сом дзешка у глїбини души верел же тот чудесни витор чул мою тайну же мойо шерцо припада дзивчецу цо шмело лєци над океаном... Преложела М. Р.

К

ИСУС СЦЕКА ДО ЄГИПТУ

ед ше Исус народзел, указала ше гвизда. Троме мудерци на востоку зрозумели значенє гвизди и пошли на далєку драгу. Пошли за гвизду поклонїц ше Исусови. Сцигли до Єрусалиму. Питали ше там за Исуса. У Єрусалиме бул зли цар Ирод. Кед дознал же ше Исус ма народзиц у Вифлеєму, послал трох мудерцох, алє гварел же кед найду там Исуса, най приду и йому повесц, та ше и вон пойдзе поклонїц... а вон думал Исуса забиц! Мудерци нашли Исуса, поклонєли ше му и принєсли му свойо дари. А по Божим порученю нє врацели ше ґу Иродови, алє пошли дому по другей драги. Кед Ирод видзел же є спреведзени, у вельким гнїву и страху дал розказ позабивац шицких хлапчикох до двох рокох живота, же би так забили и Исуса. Алє, ангел ше вноци явел Осифови и гварел му: Вежнї дзецко и Мацер Його и идз до Єгипту, та там остань док Ирод нє умре! Як ше Бог остарал за Исуса! Бог нїкого нє забува. Бриґує ше и за тебе, окреме кед у опасносци твоя душа РУСКИ ДЗЕЦИ ПРИ и цело.

ЯШЕЛЬКОХ

Ноц над Вифлеєм цма ше спущела, Там Мати Божа сина родзела. Колїба бидна, була палата, Дзе го повила Мария свята. Ангелски хори писнї шпивали, Пастире з даром швидко бежали... Дари дали на фуяри грали, Сина Божого перши витали. И ми це нєшка Христе витаме, А место дарох – шерца даваме. Запануй з нїма, водз их ґу правди, Чувай од злого, шветскей нєправди. Народ наш руски нєдай да страда Род наш благослов, душа нам жада. ЗАДУНАЙОВ (Псевдоним Михайла Ковача) „Наша заградка”, число 5, януар 1938.

Катакиз „Моя вира”

Ц

СЛУХАЙ И ПАМЕТАЙ

о робиш кед пишеш домашнї задатки? Применюєш знанє хторе ши принєсол зоз школи. Кед ши на годзинох слухал и записовал цо учитель гуторел, дома лєгко ришиш шицки задатки. А кед поряднє ходзиш до церкви, провадзиш Службу Божу и слухаш паноцову казань, будзеш знац як ше треба справовац, як заобисц спокуси и звладовац чежкосци. Бог од тебе очекує же тото цо чуєш у церкви и на виронауки, будзеш хасновац у каждодньовим живоце. Нє досц лєм слухац Божу науку, алє ю треба жиц най у це мож препознац праве християнске дзецко. И нє досц ходзиц на виронауку лєм єден або два роки, научиц главни молитви и пририхтац ше за Першу причасц, та ше оддалїц од Церкви. Чи би твойо родичи були ровнодушни кед биш после законченей другей класи основней школи поведол же вецей нє будзеш ходзиц до школи, бо уж знаш читац, писац и раховац. Чи то шицко цо ши мал научиц за живот? То барз мало. До школи маш ходзиц найменєй осем роки, а на виронауку? Дакому вельо и раз у тижню єдну годзину слухац Божу науку, дакому ше нє сце анї раз у мешацу, та анї раз у року, алє ти ше нє спатрай на таких. Як праве християнске дзецко, притримуй ше Трецей заповиди Божей (Паметай же би ши дзень нєдзельни шведковал) и Другей заповиди церковней (Внєдзелю и на швета у Служби Божей участвовац). Вер же з Божу помоцу лєгчейше будзеш ришовац шицки задатки.

МЕЛАНИЯ РИМАР

ЦАР ЯНУАР Пришол цар, нови цар, а мено му ЯНУАР. Главу му греє паньска шубара, лєм за цара – цара ЯНУАРА. Хрибет му чува бунда з барана, цепла бунда за ЯНУАР-пана. Под ногами яґод керпара нова шлїщанка за цара ЯНУАРА. Сама краса тот наш цар, жимски цар ЯНУАР!

ЛЄВ ТОЛСТОЙ

И

ТРИ ДРЕВОРУБАЧОВО ШЕКЕРИ

ван бул барз худобни леґинь. Нє мал нїч окрем єдней шекери зоз хтору рубал древа и так зарабял за живот. Єдного дня, док робел на побрежю рики, шекера му вилєцела з руки и спадла до води. Леґинь ше розжалосцел: як тераз зароби даяки динар и купи себе дацо за єдзенє? Знал же без шекери, зоз голима руками нє годзен нїч заробиц. Його здихованя учул якиш чудни старик. Знаюци цо ше случело леґиньови, скочел до рики, замурел ше и вец виплївал на поверхносц ношаци у руки златну шекеру.

– Ниа, твой алат! – скричал на Ивана, алє леґинь лєм одмахнул з главу и гварел: – Нє, то нє моя шекера. Старик ше знова замурел до води и вицагнул стриберну шекеру, та ю указал Иванови.

– Анї тота нє моя – одвитовал леґинь. Треци раз старик вигцагнул з рики Иванову шекеру.

– Яааай! Тота шекера моя!

– Вец ю вежнї и нє мушиш ми нїч плациц за тото же сом ци ю нашол. Понеже ши указал же ши нє ґаладни, нє гамишни и же нє циґанїш, заслужел ши же би це я наградзел: вежнї и златну и стриберну шекеру!

РУСОМИР Д. АРСИЧ

НА ПРАВО И НА ЛЇВО МЕНЯЮ МЕСТО

Б

аба и дїдо пошли з Мижом шпацирац ше. Драгом приповедали и шмеяли ше наглас. Мижо люби нєзвичайни и цикави приповедки. А найволї ше шмеяц.

– Стань ту, на право – гварела му баба – та попий сок и поєдз ужину. Мижо ше рушел на лїво, коло брескинї на дражки.

– Мижу, гварела сом ци – на право, а нє на лїво – опомла го баба.

– Мижу, озда знаш дзе лїви бок – погласкал дїдо унука по глави и станул опрез нього.

– Алє, знаш, дїду, там сом бул дакус скорей, кед зме станули попиц сок.

– Гей, Мижу, алє тераз ше врацаме зоз шпацираня. Хлапец збунєно попатрел на бабу и дїда.

– Гей, Мижу – гварели и пообочковали унука. – Тото цо нам було на право кед зме ишли од дому, тераз, кед ше врацаме, тото нам на лїво.

– Ясне ми, бабо. Знам, дїду. На право и на лїво меняю место! Преложела М. Р.

МЕЛАНИЯ ПАВЛОВИЧ ЯКИМ ОЛЕЯР

САНОЧКИ Два шестрички а двойнята, хто их зна, хто их ма, з нїма бега на верх брега, вец ше назад долу враци кед ше даґдзе нє вивраци.

КОРЧОЛЇ Мам таки корчолї цо ше сами шлїзкац знаю. Кед им скричим же: стой! На команду ми ставаю.

ДЮРА ЛАТЯК

ШНЇГ Пада шнїщок, пада, била нам заграда! Била уж и драга, та нас вонка цага! Ми ше облєчеме, санкац ше будземе!

Александар Ристич, 6 роки, Дюрдьов Уна Рашич, I класа, Вербас

Воїслав Мркович, 6 роки, Нови Сад Кристина Сопка, 6,5 роки, Руски Керестур

Никола Чакан, 6 роки, Дюрдьов София Симунович, 6,5 роки, Руски Керестур

Школярски роботи... ПРИПОВЕДАМ ЩИРО О СЕБЕ Дакому чежко приповедац о себе, а дакому то найкрасша тема. Мнє нє лєгко описовац саму себе, прето же кажде о мнє ма иншаке думанє. Медзитим, нє обтерхована сом з тим, бо я мам свою власну слику о себе, а то барз важне. Як и шицки други людзе, и я мам добри и нє барз добри прикмети. Любим же ше нє часто вадзим. Трудзим ше нє обрацац увагу на тото цо ме секира. Єст хвильки кед дацо нє можем вицерпиц, та ше з даским повадзим. Теди ше шицки нєсподзиваю. Як нє розумя же и мнє дакеди допию нєприємносци? Оцени у школи ми одлични. Всоботу и внєдзелю правим плани цо и кеди будзем учиц. У шлєбодним чаше ше дружим зоз шестринїцу. Приповедаме о вшелїяких дожицох. Дакеди патрим даяки филм лєбо читам кнїжку. Облєкам ше спортски и єдноставно. Шминкам ше лєм за важни подїї. Любим ше дружиц и упознавац нових товаришох. Мило ми же мам товаришох хтори ме зашмеюю и любя ме и зоз моїма чеснотами и зоз неґа-

Синиша Буила, II, Коцур

тивнима прикметами, а нє лєм кед им треба у дачим помогнуц. Шицки тайни можем повесц єдней особи, а то моя шестринїца. Кед єй дацо виволам, знам же нїкому нє пове. Од нєдавна сом почала писац дньовнїк. Записуєм шицки свойо чувства и памятки. Зоз шицкима добрима и нєдобрима прикметами – то я. Кед ше дакому нє пачим така яка сом, най нє обчекує же ше пре ньго пременїм. Можебуц ше дакеди и пременїм, алє тото зробим пре себе, а нє пре дакого другого. Лидия Чапко, VIII, Дюрдьов

ШНЇЄМ О ПУТОВАНЮ ДО БРАЗИЛУ Каждей ноци шнїєм исти сон. Шнїєм о путованю до Бразилу. У тим сну перше ходзим по городу Рио де Жанеиру и опатрам його красоти. Застановюєм ше при памятнїку Христа Спасителя. Вец идзем на стадион на хторим отримани олимпийни бависка. Гора Корковадо ми шлїдуюца дестинация. Потим ше знова шпацирам по городу и заходзим до познатих ресторанох бразилскей кухнї. Стретам єдну з найпознатших гвиздох фодбалу – Неймара. Щешлїви пре тото стретнуце, одходзим на познату плажу Копакабана. После длугого плїваня идзем до готелу одпочинуц ше. Кед спаднє ноц, виходзим ше шпацирац по улїцох и площох того велького городу. Уходзим и до предавальньох и цукрарньох. Видзим яки ноцни живот у Бразилу. Рано кед ше зобудзим, видзим же то бул лєм сон, алє барз верим же ше ми таки сон дакеди виполнї. Владимир Сакач, VI, Коцур

Валентина Сабадош, IV, Вербас

Школярски роботи...

БАВЕНЄ Любиме ше бавиц, як и шицки дзеци. Нє сцеме бриґовац, бо час швидко лєци. Обовязки маме, учиц ше мушиме, алє попри того вєдно ше бавиме.

Патриция Будински, III Коцур

Катарина Ґайдош и Катарина Недич, V Коцур

ПРИПОВЕДАМ О СЕБЕ Чежко бешедовац о себе, бо кажде дума же є найлєпши и чежко нам припознац свойо слабосци и нєкрасни прикмети. Цо би я могла повесц о себе? Нїзкого сом росту, мам кафово власи, белави очи и випатрам нормално, як и мойо парняци. Любим шпивац и слухац музику. Кед шпивам, думам же сом єдна нєвироятна особа. Ходзим до музичней школи и мам одлични успих. Любим и танцовац, та ходзим на фолклор и на рецитаторску секцию. Барз вельо приповедам и тото ше ми нє пачи. Дружелюбива сом, та вельо часу препровадзуєм зоз пайташками. Помагаме єдна другей и франтуєме. Прицагує ме и рисованє. Часто на рисунку виражуєм цо чувствуєм. Мам авантуристични дух, любим путовац и видзиц нови места. Мили ми шицки животинї, а окреме пси. Нє барз ше любим учиц, алє сом заш лєм одлична школярка. При себе нє любим же нє виражуєм свойо чувства, алє их часто скривам. Чловек найлєпши кед спозна самого себе, кед спозна свойо чесноти и нєдостатки. Я шицки свойо прикмети любим, гоч су красни, гоч нє, бо знам же то Я. Валентина Салаґ, VIII, Дюрдьов

Валентина Фаркаш, II, Руски Керестур

КРАШНЄ МАЦ ДОБРОГО ТОВАРИША Мац доброго товариша то цошка найкрасше цо може збогациц живот. Я мам два добри товаришки, Марию и Златку. Шицки три ходзиме до истей класи. Упознали зме ше ище у оводи. З часом зме ше почали вше баржей дружиц. Тераз зме уж вельки, и дакеди ше знаме и повадзиц, алє ше такой ютредзень помириме. Нє можем ше на нїх нагнївац, бо су ми барз мили. Кед ше пре дацо повадзиме, гуторим сама себе же ше вецей нє будзем дружиц з нїма, алє вец швидко пременїм думанє. Кед маме шлєбодного часу, шпацираме ше по парку. Маме вельо домашнї задатки, та кед даєдна дацо нє зна, вола другу най єй помогнє. Мария и Златка по тераз у школи вше мали одлични успих. Златка и я уж седем роки вєдно ходзиме на фолклор, а Мария танцує у младшей ґрупи. Кед маме писац писмени состав з руского язика, гуториме єдна другей цо бизме могли написац. Обидва педантни и барз добри и щири товаришки. Кажде люби свойого товариша, та гоч є яки. И я любим Златку и Марию, бо ми вони найлєпши товаришки на цалим швеце. Ясмина Будински, VI, Дюрдьов

Школярски роботи...

МОЯ ТАЙНА Була єшень. Лєм цо нє почал падац диждж. Шпацирала сом ше по дворе и одразу сом учула же ме хтошка вола.

– Лорко! Лорко! Пооглядала сом ше доокола. Нє видзела сом нїкого лєм мойого пса Ґария. Мирно патрел на мнє. Зачудовала сом ше же пес бешедує. Гварел ми: – Лорко, помогнєш ми? Одвитовала сом му: – Гей, помогнєм ци. Ґари заглобел ножку у своєй хижки. Такой сом го виратовала. Барз ми подзековал. Питала сом ше як вон може бешедовац. Чудовала сом ше, а вон ми гварел же шицки пси знаю бешедовац. Наприповедали зме ше, алє ми гварел най чувам тоту нашу тайну. Обецала сом же нє виволам нїкому. Шлїдуюцого дня, кед сом пошла до школи, хвалєла сом ше товаришком же мам тайну. Випитовали ше, алє я им нє могла повесц яка то тайна. Мушела сом ю чувац, бо сом обецала Ґарийови. Барз го любим и нє шмела сом одкриц бешеду зоз моїм псом. Лора Новакович, IV Руски Керестур

Лана Штранґар, II, Руски Керестур

ДОК Я БУДЗЕМ ВЕЛЬКА Лєдво чекам же бим виросла. Док будзем велька, любела бим буц фризерка. Правела бим красни фризури хтори би ше шицким пачели. Любела бим путовац по швеце, вожиц ше на авиону и на гайзибану. Док я будзем велька, верим же будзем мац вельо товаришки и будзем з нїма одходзиц на одпочивки. Мартина Уйфалуши, II Коцур

ПОДАРОВАЛ СОМ

Кристиян Будински, IV, Дюрдьов

Було красне рано. Приємне и слунечне. Ишол сом до школи. Обачел сом хлапца як стої при дутяну, опарти на мур. Видзел сом же є смутни. Застановел сом ше при ньому. Питал сом ше цо ше збуло же є таки смутни. Гварел же забул з дому вжац ужину, а нє ма динари же би купел дацо за єдзенє. Значи, останє гладни - подумал сом. Нє знал сом цо мам робиц, а знал сом же мушим даяк помогнуц тому хлапцови. Здогаднул сом ше же у ташки мам кифлу. Дам му ю – одлучел сом. У хвильки ми було жаль же останєм без ужини, а заш лєм сом му подаровал свою. Хлапец ше ошмихнул. Подзековал ми и вжал ужину. Гварел ми же и вон помогнє дакому вше кед годзен. Радосни пошол, а я радосни остал. Чувствовал сом же сом добре зробел и же крашнє подаровац дакому дацо. Зробел сом добре дїло. Петар Сабадош, IV Руски Керестур

Висти зоз щколох...

М. Р.

КРАЧУНСКИ ДАРУНКИ ЗОЗ НЄМЕЦКЕЙ Социялно-гуманитарна, нєвладова орґанизация „Табита” у Новим Садзе уж вецей децениї, анимируюци донаторох зоз цалого швета, помага здравственим установом, школом, церквом, вирским заєднїцом и другим хторим помоц потребна. Того року, на Перши дзень Крачуна шицки дзеци хтори були у грекокатолїцкей церкви у Новим Садзе на Служби Божей, достали од „Табити” пакецики. Дарунки порихтали дзеци зоз Нємецкей, а за нашу церкву обезпечени 130 наисце красни пакецики. Тото дїло любови указало и нашим дзецом як крашнє одрекнуц ше дачого и подаровац другим, та обрадовац и своїх парнякох и себе. М. Р.

Фото: o. Ю. Рац

Традицийна „Пахулька” – програма новосадских дзецох на концу першого полроча школского року, а пред приходом крачунских и новорочних шветох отримана 22. децембра 2016. року у велькей сали Руского културного центру. Школяре хтори у новосадских основних школох ходза и на годзини руского язика, зоз своїма професорками Ана-Марию Рац и Олю Яковлєв научели вельо рецитациї и шпиванки о жимских радосцох, а уж порихтани за Вилїйов вечар, публику розвешелєли и зоз краснима колядами. Музични точки дзецом помогли пририхтац Мирослав Пап и Владимир Сивч. Цо у першим полрочу зоз виховательку Александру Колбас научели на годзинох мацеринского язика у ПУ „Радосне дзецинство” у обєкту „Палчочка” указали наймладши, дзеци предшколского возросту. Конферансу успишно водзели Марина Грубеня, Николина Миячич, Альоша Дюранїн и Михаило Пап. Дїдо Мраз програму провадзел закукуюци през ключову дзирку, а кед шицки учашнїки гласно почали шпивац „Трицец и першого децембра вечаром...” нє могол витримац скрити, та вошол до сали цагаюци мех полни з дарунками. Кажде дзецко достало пакецик, а тоту радосц им обезпечел Руски културни центер.

Фото: В. Вуячич

„ПАХУЛЬКА” ПРИЦАГЛА ДЇДА МРАЗА

У ОРИЄНТИРИНҐ ДИСЦИПЛИНИ

СТРИБЛО ЗА ЕКИПУ ЗОЗ КОЦУРА Нашо троме школяре: Матей Яким, Владимир Тимко и Владимир Олеар зоз Основней школи „Братство-єдинство” у Коцуре у дисциплини Ориєнтиринґ (ориєнтация) у штафетней екипи завжали друге место и освоєли стриберну медалю. Тота дисциплина то ориєнтацийне беганє у природи зоз мапу и компасом у руки. Учашнїки на змаганю доставаю мапу зоз означенима местами хтори вони треба же би цо швидше нашли. Змаганє було орґанизоване 22. октобра прешлого року у Вербаше на терену Провалийох. Орґанизатор змаганя було Горяцки клуб „Гора” зоз Вербасу. Циль бул же би тот нови спорт популаризовали и медзи школярами основних школох на териториї вербаскей општини. Школяре зоз Коцура зоз свою наставнїцу Снежану Шанта

НА РОЗПУСТУ

КОРЧОЛЯНЄ НА ДАНЧОВЕЙ ДОЛЇНИ

Шнїгу за правенє Дїда Шнїжнїка тей жими нє було вельо, а бул сухи та ше розтресал, алє хто бул витирвали як Филип и Сара, направел жими красни памятнїк.

Тей жими славна Данчова долїна у Руским Керестуре у своїм правим шветлє. Блїщи ше залядзена и зволує корчоляшох. Коло країчку „рачкую” дзеци хтори перши раз обули корчолї, алє накадзи звладаю перши лекциї того жимского спорту, лєца по гладким лядзе док им нє зайдзе за нохци. Вельки бавя гокей, а кус менши ше припатраю и уча ше од нїх. Р-р

РЕБУСИ

окшабєлХ

рандоБ

ПИРАМИДА

Офарб поля означени зоз числом 1 на желєно, а поля означени зо числом 2 на кафово. Нєофарбени поля охаб били, або их офарб як сцеш, та достанєш красни рисунок.

ЦО НЄ СПАДА ТУ Ту маш петнац меновнїки написани по азбучним шоре. Шицким заєднїцка родзина жима, лєм єден финка, бо го нє сцу притулїц ґу себе. Нє спада ту. Найдз го.

БУНДА, ДЇДО ШНЇЖНЇК, КОРЧОЛЇ, ЛЯДОВИЦА, МРАЗ, РЕКЕЛЬЧЕ, РУКАВИЦИ, САНКИ, САНЇЦА, СКИЇ, ЦОМПЛЯ, ШАЛ, ШЛЇЩАНКА, ШНЇГ, ШУБАРА

Горизонтално: 1. 14. буква рускей азбуки; 2. Основна школа – скрацено; 3. Дванац мешаци; 4. Єдна сладководна риба; 5. Обрабянє жеми зоз плугом: 6. Кед дахто нє люби робиц, гвариме же є...; 7. Баранче лєбо...; 8. Єден дзень у тижню. Кед точно ришиш шицки горизонтални колони, у вертикалней достанєш назву того хто ше корчоля.

Автор: Силвестер Д. Макаї

ОФАРБ РИСУНОК

ГУМ

ОР

СЛАДКИ СОН

БАВЕНЄ

Оцец и син пошли до театру. Дзешка коло половки представи син порвал оца за рукав и гвари му: – Тато, пать, гевтот бачи напрез нас заспал!

– Та цо? – дудре оцец. – Озда ши ме прето мушел зобудзиц?

– Мамо, гибай ше з нами бавиц на зоо-загради! Я будзем тигриш, а Мижо лєв – вола син мацер.

– А цо я будзем у тим бависку? – пита ше мац.

– Ти будзеш дзецко хторе придзе опатриц животинї и будзеш им руцац бомбони, кекси и банани – толкує хлапец.

КРАСНОПИС – Пребачце, учитель, алє я нє можем пречитац цо сце написали под мою писмену задачу – гвари Мирко учительови.

– Написал сом ци же биш красше писал – одвитує му учитель.

ШМИХОВАЛЬНИ ПОРОВНАНЯ

Сити як деска. Сиґурни як вербов клїнок. Здабе як песц на око.

ПОВЯЖ ЧИСЛА

ЛАВИРИНТ

Кенґурче ше страцело од мацери. Помогнї застараней кенґурки найсц свойо чадо.

Повяж числа од 1 по 57, та достанєш красни рисунок.

За перше тогорочне число „Заградки” до Редакциї сцигли 82 роботи. Руски Керестур: Марияна Сивч, Валентина Фаркаш, Кристина Русковски, Сара Гарди, Дуня Апро, Ивана Цифрич, Матеа Керекдярто, Каролина Пап, Лука Фа, Даниел Иванкович, Иван Фейди, Теодор Штранґар, Адриан Гарди, Вукашин Илич,

Марко, Андрей, Максим, Матей, Александра, Алек, Дуня и 5 нєподписани роботи (I); Валентина Кочиш, Ивона Рац, Лана Штранґар, Аня Ґовля, Яна Варґа, Сара Ковач, Аня Симич, Емина Няради, Ема Живкович, Марґарета Чизмар, Василия Пап, Мирко Малацко, Иван Медєши, Алексей Роман, Дамян Чапко (II); Валентина Олеар, Мая Сивч, Дорияна Пап, Ана-Мария Малацко, Елеонора Дудаш, Елеонора Медєши, Лора Новакович, Мая Сопка, Ґлориян Штранґар, Борис Жирош, Петар Сабадош (IV). Вєдно 69 роботи. Дюрдьов: Александар Ристич, Лука Михайловски, Никола Чакан (овода); Кристина Дюранїн, Борис Тиркайла, Кристиян Будински (IV); Мирослав Марянов (V). Вєдно 11 роботи. Нови Сад: Воїслав Мркович (овода) послал 2 рисунки.

СТРЕТНУЦЕ ЗА ПАМЕТАНЄ Живот нам приноши вшелїяки стретнуца. Дараз радосни, дараз жалосни, стретнуца хтори сцеме швидко забуц, лєбо их сцеме чувац у найкрасших памяткох. Зоз фолклорну ґрупу каждого року путуєме до Словацкей на фестивал участвовац зоз своїма танцами. Так було и у юнию прешлого року. Розшпивани и з радосцу на тварох рушели зме ше до Свиднїку. У тим месце єст вельо манифестациї през цали рок, а ми були лєм на єдней. Домашнї нас щиро привитали, одведли нас до готелу, а потим зме ше були прешпацирац

по городу. Були зме у єдним ресторану. Пришло ґу нам єдно нєпознате дзивче. Похопели зме же сце з нами буц покля ше нє рушиме назад до Коцура. Мено єй Ася. Мала нєвельку торбичку у хторей було вшелїяки лакотки зоз хторима нас шицких понукла. Познєйше ме Ася волала най идзем до єй обисца. Гварела най ше догварим зоз своїма родичами, та най вєдно пойдземе до нєй на вилєт, же бизме ше длужей дружели, бо нашо пребуванє у Свиднїку тирвало кратко. Пришол дзень розходу. Ася и я були смутни. Пооблапяли зме ше, а з очох ше нам котуляли сли-

зи. Мушела сом войсц до автобуса и врациц ше дому. Гоч час нашого товаришства нє тирвал длуго, Ася ми го виполнєла зоз интересантнима и поучнима дожицами. Приповедала ми же би любела нащивиц Коцур, алє же тераз нє ма пенєжи за таке путованє. Поцешела сом ю же придзе час кед годна присц до нашого валалу вєдно зоз своїма родичами. Тото стретнуце ми було найкрасше од шицких по тераз. Обчекуєм єй приход и наздавам ше же и я годна ище дараз пойсц до нєй, та ше знова будземе дружиц и вешелїц. Силвия Маґоч, VII, Коцур

НАГРАДЗЕНИ РИСУНОК

Борис Тиркайла, IV, Дюрдьов

На Наградним подобовим конкурсу за школярох, хтори у децембру 2015. року, з нагоди означованя 17. януара – Дня Руснацох, розписала „Заградка”, на тему Национални символи Руснацох, участвовали лєм школяре руского оддзелєня штвартей класи ОШ „Йован Йованович Змай” зоз Дюрдьова. Награду за найкрасши малюнок достал Борис Тиркайла, та його малюнок обявени на муровим календаре Националного совиту рускей националней меншини за 2017. рок. Винчуєме Борисови, алє и цалому оддзелєню, як и учительки Єлени Салаґовей.

Ж И В О Т И Н Ї Н А Ж И М О ВА Н Ю

К

ед почнє сцискац жима, дзиви животинї порихтани за жимованє. Хтори змаржлїви, ище вєшенї одпутовали до цеплих крайох. Даєдни ше и по грубим шнїгу шпацираю, а даєдни жимованє прешпя. Найпознатши животинї хтори барз любя спац, то медведзи, їжи, вивирки, язавци, миши, инсекти, жаби, гади и ящурки. Медведз ше уклада спац скорей як почнє жима. Влєце ше добре подкарми, та ше уж у новембру уцагнє до дзири и зачири ше до глїбокого сна. Вивирка вєшенї найвреднєйша. Збера лїсковци, орехи, жалудзи и одклада их до „шпайзу” же би вжиме, кед ше зобудзи, мала цо заєсц. Язавец вжиме шпи у глїбокей дзири у жеми, дзе насцелєл сухого лїсца, та ше з цеплей посцелї вицагує лєм накратко понацаговац ноги и предлужує спац. Їж ше влєце так нає же є два раз чежши як вжиме. Кед ше уцагнє до хижки у жеми, обложеней зоз лїсцом, маховину и траву, нє дал би ю анї за швет цали. Нє будзи ше до яри. Жаби ше уж концом септембра уцагню до мутлянки на дну бари, рики лєбо озера. Там дихаю прейґ скори. Кед барз тварда жима, можу ше аж залядзиц, алє на яр, накадзи блїшнє слунко, вони ше одмаржню и предлужую жиц як кед би жими анї нє було. Шицким тим животиньом заєднїцке же знїжую температуру цела, даєдни аж на 4 ступнї Целзиюсово. Под час жимского сна поживу хтора у їх целу нагромадзена у форми масцох, троша помали, бо нєрухомей, склубаченей животинї шицки орґани вельо помалши робя. Инсекти найчисленши животинї на швеце. Велї вжиме загиню, алє їх ваїчка прежию поскривани под скору на древох або под пняком, та на яр починаю нови живот. Так прежимую мухи, мотилї, суньоґи... Животинї у лядових предїлох коло сиверного и южного полу цали живот на жимованю. Вони ше и кармя и розмножую у чежких природних условийох. Били медведз вше на шнїгу, а окреме люби плївац на лядових кригох и глєдац найсмачнєйши лакотки – фоки. Фоки ше кармя зоз рибу. Нє оддалюю ше на отворене морйо, а кед ше розмножую, виплїваю на вельку кригу и там ше стараю о потомству. Поларна лїшка жиє у залядзених обласцох Канади, Ґренланду, Скандинавиї и Сибиру. Влєце є шива, а пред початком жими ше „преблєка” до барз густей, билей бундички. Карми ше зоз глодарами и птицами хтори задримали на лядзе. Пинґвини на южним полу одлични плїваче. Єдза рибу, а гнїзда правя далєко од побрежя и теди, док шедза на вайцох, тижнями гладую. Найвекша опасносц поларним животиньом розпущованє ляду, заґадзованє животного штредку и вше менєй покарми од хторей завиша.

МЕДЗИНАРОДНИ ДАТУМИ ХТОРИ ШЕ ОЗНАЧУЄ З БОКУ UNESCA 1. януар – Шветови дзень фамелиї, Шветови дзень мира 8. януар – Шветови дзень писменосци 10. януар – Шветови дзень шмиху 15. януар – Дзень вирских шлєбодох 25. януар – Дзень борби процив лепри (ґуби)

23

Ема Штефанчик, IV, Бикич Дол

Мая Сивч, IV, Руски Керестур

Дарко Провчи, V, Руски Керестур

Шарлота Стоїлькович, I, Вербас