Заградка 2 - 2017

ROK LXХ • ^ISLO 2 • ФЕБРУАR 2017 • CENA 100 DIN

Z A D Z EC I S I P O S ^A

Фото: M. Афич

НАЦИОНАЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ ОЗНАЧЕЛИ И ДЗЕЦИ У Дюрдьове шветочна програма отримана 17. януара у просторийох КУД „Тарас Шевченко”, та и на нєй, попри старших, участвовали и рецитаторки з руских оддзелєньох Школи, Єлена Горняк и Валентина Салаґ, гоч шицки школяре мали свойо пригодни змисти на школских годзинох. З учительками приповедали як ше нашо предки ту присельовали пред 266 роками, а на одпочивкох зоз розгласу слухалу руски шпиванки. Дзеци у мишаней ґрупи у ПУ „Дюрдєвак” рисовали руски ручнїки и з паперу правели фитюли, а мали нагоду покоштовац и старе руске єдло – капущанїки.

У Руским Керестуре швето Руснацох Сербиї, 17. януара уж традицийно зоз пригоднима програмами означели и дзеци. У Основней и штреднєй школи зоз домом школярох „Петро Кузмяк” за тоту шветочносц пририхтани окремни панои на руским и на сербским язику, а на обидвох язикох бул пречитани и пригодни текст у шицких оддзелєньох Школи. Школяре нїзших класох рисовали на тему Националного швета и вифарбйовали националну заставу и герб. И наймладши, дзеци у дзецинскей заградки „Цицибан” у Руским Керестуре, ПУ „Бамби” Кула, зоз своїма виховательками означели Швето. Приповедали о присельованю Руснацох до тих крайох, о нашей традициї и култури, опатрали вишивки и други ручни роботи, а були опатриц и Музей у Замку.

Фото: Дю. Винаї

С. С.

У Новим Садзе у просторийох Руского Културного Центру тиж отримана пригодна шветочносц. Як и у других наших местох, и ту хор одшпивал гимни, а потим школярка осмей класи Марина Грубеньова хтора ходзи на годзини руского язика, пречитала кратки текст пошвецени Руснацом, а представели ше и школярки хтори у штреднїх школох маю наставу свойого мацеринского язика. Дю. В.

М. А.

Т. Х.

У Вербаше Дзень Руснацох зоз шветочну програму означени у КПД „Карпати”. Медзи учашнїками, старшима аматерами того Дружтва, були и школяре хтори у своїх школох ходза на годзини руского язика, та Аґата Ковач и Кристина Будински збогацели музичну часц програми. Т. Х.

Фото: Т. Ходак

У Коцуре на шветочносци з нагоди означованя Националного швета Руснацох, хтора отримана 16. януара у голу Дома култури участвовали и школяре Основней школи „Братство-єдинство”. Успишни рецитаторе присутним на програми Дзень Руснацох повинчовали зоз пригоднима стихами, а шицки школяре и у школи зоз учительками и наставнїцами приповедали о нашим Националним швету.

У Новим Орахове програма отримана у Руским доме. Наймладши члени КУД „Петро Кузмяк” – Даниєла Бицок, Дюри Гуняди, Хунор Надь, Марина Барна, Кристиан Колошняї и Лана Горват рецитовали стихи руских писательох, а Дзецинска фолклорна ґрупа виведла народни руски звичай „По шпиваню”. С. Б.

Zdravo zagradkare! ^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Martica Tama{ • Rukopisi {e nw vraca Drukuw drukarny:

Пукла жима – так гваря старши людзе, кед хвиля дакус одмекнє и кед од шнїгу останє лєм блато. Може то навяц и у фебруару, та ище нє одкладайце саночки, алє часу за бавенє будзе вше менєй, бо ученя маце аж поверх глави. Кед нє сцеце влєчиц блато на патикох и злюштац ше по уха, бо мокри и ярки и парки, уцагнїце ше до своєй хижи и напишце дацо красне до „Заградки”. Нє гварим же нє треба посилац рисунки, алє состави маме вше менєй, та нє барз єст з чого виберац. Того мешаца барз вредни були школяре зоз Шиду, Бикич Долу и Бачинцох, та заслужели пред шицкима буц похвалєни, а най, най, найвреднєйша була Милица Папова зоз Бачинцох хтора до Редакциї „Заградки” послала аж 29 рисунки. Чекаме и школярски роботи зоз Нового Орахова и Бачкей Тополї, зоз Савиного Села, Нового Саду и Ґосподїнцох. Майце на розуме же и того року найвреднєйши сотруднїки буду наградзени так же будзе зняти окремни прилог за телевизийну емисию по руски „Дзецински швет” у хторим вони буду главни, найглавнєйши.

“MAXIMA GRAF”, Petrovaradin

Поздравя вас ваша редакторка

YU ISSN 0353-9938 E-mail: casopiszahradka@gmail.com Ilustraci>: Aleksandra Medw{i

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine.

– Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ На насловним боку: И дзеци означели Националне швето Руснацох 1. У Руским Керестуре наймладши нащивели Музей у Замку (Фото: М. Афич) 2. У Дюрдьове предшколски дзеци у мишаней ґрупи рисовали национални символи (Фото: С. Саламун)

МАЛ Я САНКИ Мал я санки, лєм страдали: кури на нїх вше шедали. Я вец здумал, чи верице, посанкац ше у корице! То превозка як ракета, ма кабину зоз шпоргета. Ту и авспух, лєм ше кива зоз шпоргета стара цива. Алє оцец зоз капурки: – Дзе корито, сто му гурки?! Мушим солїц ту сланїну, а ти санки оправ, сину!

„ЗАГРАДКОВО” РОДЗЕНИ ДНЇ

ТО БУЛА „НАША ЗАГРАДКА”

70 80

Од приселєня перших руских фамелийох на тоти простори прешли 186 роки док дзеци нє достали свой перши часопис на мацеринским язику „Наша заградка” 1937. року. Була то нєпреповедзена радосц, и гоч людзе були худобни, бо ше до динарка чежко доходзело, були свидоми же дзецом таки часопис барз потребни и же го муши мац кажде руске обисце. Нє лєм же кажди школяр бул предплацени, алє родичи видвойовали пенєж и до окремного фонду, лєм же би „Наша заградка” жила и росла. Загашела ю 1941. року Друга шветова война. Чувайме нашу „Заградку”, купуйме ю и читайме же бизме себе ю сами нє загашели, бо то наш єдини часопис за дзеци по руски. ПАМЕТАЙ! Єст пейц ствари хтори нїч нє вредза без других пейцох. Нїч нє вредза: слова без дїлох богатство без милосердносци наука без совисци даровитосц без трудолюбивосци живот без здравя

ЯНИКОВА ПРИГОДА З КОЗУ Мац ме послала єдно рано назберац козички дакус трави. А я вец надумал у своєй глави, же би можебуц Макрена волєла квеце з баґрена. Прето, же би моя козичка могла цо скорей папац, я насправди надумал на баґрен ше видрапац. Макрену сом привязал крашнє ґу баґрену, а сам сом ше за древо лапал и помали, помали на баґрен драпал. Так драпаюци ше, дошол сом ґу самому верху. Алє єден конар нє витримал терху, та ме скламал. Крашнє ше подомну заламал, а я почал з баґрена нагло як тащок лєтац, а место кридлох з ногами преплєтац. Лєцел сом як єден камень, а да сом до жеми долєцел, та би може було и амень, алє сом ше дзешка заквачел, та сом ше почал на тим конаре кивац як даяка обешена зайда, лєбо як славни козак Байда у Цариґраду. Но, алє то нє було готове з тоту параду. Коза долу бечала, бо ше за мнє барз бала, а може и прето, же єсц нїч нє мала. Мац ю учула, пришла ґу баґрену, та лєдво остала жива, кед видзела же ше єй Яни на конарку кива. Вец пошла по драбину и по сушедову нину, та ме виратовали. А док ме знїмали, та ми ище єдну платку зоз задку на панталонох вирвали. Та сом тераз у порядку. Мам таку исту платку як и моя коза Макрена. Лєм ше од того часу обидвойо странїме баґрена. Розуми ше же вечар, ке оцец пришол з поля, я заш бул платани. Писал Яни Мальовани „Наша заградка,” число 9, май 1939.

НОВА БУКВА Буква Ш и буква Ч надумали зробиц клопоти хлапцом и пошли до ковача, та му так гварели: – Справце зоз нас двох нову букву зоз хвосциком! Сцеме хлапцом задац роботи. Ковач праве ковал подкову. Кед справел подкову, вжал Ш и Ч и справел нову букву. Тота нова буква так випатрала Щ. Мала хвосцик, а читала ше ШЧ. Хлапци дораз научели писац нову букву, та вше место ШЧ писали Щ. Так место шчец писали щец, место шчетка писали щетка, место шчесце писали щесце, а место мешчок писали мещок. „Наша заградка”, децембер 1940. рок

ФЕРКОВА ТАЙНА – Дзе же Ферку так понагляш на кочику? – Помали!

– Идзем по пняк, цо зме нєшка у лєшику – зрубали!

– Пнячок чежки, гей нялкошу, нас послухай – окань ше. З тей роботи нїч нє будзе, запаметай – и врац ше!

– Зоз пол драги нє врацим ше, добре знайце – панове! Древо з лєса я привежем, паметайце – сватове! И так було! Веже Ферко древо з лєса – весели. Конїк форкал, та так цагал, же колєса – шкрипели.

– Як то було зоз тим пнячком, хлопе Ферку? – Но, нолє! Кед ши дзвигал таку терху, чи це реку – нє колє?

– Хто лєм сцели, а досц шмели, лєм пренєше – шугає! Хто з розумом силу зложи, тот пайташе – виграє. Задунайов „Наша заградка”, число 10, юний 1938. року

ИРИНА ГАРДИ-КОВАЧЕВИЧ

МЛАТОК Надумали зме з Владком бавиц ше з оцовим млатком. Я будзем тримац гвозд до проста, а вон же го забиє кандурови до хвоста. Тераз мам палєц зоз фатьолом повязани, а Владко набрундани же є у куце, покарани и шицок подрапани.

ВАСИЛЬ МУДРИ МИХАЙЛО КОВАЧ

НЄСТАШНИ СУЛЯ Сцем вам виприповедац цошка, алє лєм на кратко. Тих дньох купел оцец прашатко. Мале, малючке, а биле, билючке. Нощок трима дакус до горе, а уха му цалком нє у шоре. Таки су затрепани, яґод да су седем роки нє умивани. Очи му таки каправи яґод да су нє здрави. Хвосцик му таки скруцени як е писане, а вше є таке як нагнїване. Цали дзень у слами лєжи и лєм так кеди-нєкеди по хлївку бежи. А кед нє лєжи и кед нє бежи, вец шедзи и квичи яґод кед мале дзецко кричи. Тото надзеранє кандур Микола дакус шмишно вола: швиньске плаканє и нариканє.

– То – гвари – праше єсц пита. Кукурици, ярцу лєбо жита. А Бурко, товариш стари, так гвари: – Дармо пита тото праше жита, кед му зуби слаби яґод у даякей баби... Лєм най воно помиї пиє, та и од нїх натиє. И наисце, кед му оцец помиї почнє до валовка сипац, воно почнє наглас хлїпац, а так му шицко смакує, же ше аж надує. Випатра теди яґод куля лєбо даяка ґомбуля. Я му прето и дал мено: тлусти Суля. Тот наш Суля барз ше радує кед видзи же ше шнїг розпущує, бо рошнє и травичка, та кед пойдзе вон и козичка, та ше на дєпику при сушедовим салашу по ґаґор напашу. Раз так од велькей радосци мало нє поламал мойому качурови косци. Алє козичка то на час обачела, та го зоз главку по чолє так вдерела, же му такой велька гиря вискочела.

– Гоч ши – гвари – праше, мушиш знаш же ше нє шму биц пайташе. Мушиш знац даякого шора, бо кед нє, я це виплашим з двора. Зоз ким ше жиє, того ше нє биє. Тераз знаш и тото завше запаметац маш.

КОГУЦИКИ Патьце лєм як ше бию тоти когуцики: як ше им лєм набурели пирйово хвосцики. Припатрам ше на нїх давно же як подскакую и як єден на другого боком попатрую. А прецо ше так побили, чом ше так кусаю? На тото нам праве вони точно повесц знаю. Як нє шумнє кед ше бию, кед звада настава: приятельство медзи нїма енкучки престава. Нєздобачки ище дацо кед напаратую, теди цали, цали живот барз, а барз баную. Но, нагейце же нє шумнє, же то бридки слики! Гей, а кельо єст и при вас таки когуцики?!

ВЛАСТА ВУЦЕЛЯ

ДОБРИ ДЗЕНЬ, СТРАШИДЛО Улоги: СТРАШИДЛО, ЗАЯЦ И МЕДВЕДЗ Сцена: На грушковим древе привязане страшидло зоз спущену главу. ДЇДО (Чує ше лєм глас): Гей, ти, страшидло, запаметай, кед ми лєм єдна грушка нєстанє з древа, одведзем це и запалїм зоз сухим лїсцом. Єшень уж сцигла, та и ти нє будзеш длуго жиц. СТРАШИДЛО (Помали дзвига главу): Єшень уж, однєшу ме и запаля зоз сухим лїсцом. Бридке сом и лєм сламяне страшидло. Одо мнє ше шицки боя и нїкому сом нє потребне кед придзе єшень. Любело бим кед би ше ми виполнєло лєм єдно жаданє. Кед би ґу мнє пришол дахто цалком блїзко, а нє бал ше одо мнє. Кед би ми дал руки и поведол: „Добри дзень, страшидло!” Бул би то найкрасши дзень у моїм живоце. (Чуц чвиринканє птицох). Птички, птички! Поце. Нє бойце ше. Злєцце на мойо руки! Можебуц єст на мнє ище дєдно заренко житка за вас. Птички, птички, нє бойце ше! Одлєтли, уж одлєтли! Нїхто нє зна як я любим птички. ЗАЯЦ (скака): Оооо, хто то? Чуєш? Хто ши? (Цага го зоз лабку за рукав) Живе ши? (Кладзе му лабку на шерцо) Шерцо ци дурка. СТРАШИДЛО: Живе сом. (Ознова спущує главу) ЗАЯЦ: Прецо ши так длуго цихо и прецо вше тримаш спущену главу? СТРАШИДЛО: Боїм ше же ше одо мнє злєкнєш и сцекнєш. ЗАЯЦ: Хто це таке бидне ту завязал? Ниа, я ци такой одвяжем тото зоз чим ши ту привязане. (Одвязує го.)

СТРАШИДЛО: Дзекуєм, заячку. ЗАЯЦ: Як тебе мено? СТРАШИДЛО: Мено ми, мено ми... Страшидло. (Спущує главу.) Сцекай, заячку, мали ши. Кед ме лєпше поопатраш, злєкнєш ше одо мнє. ЗАЯЦ: Подзвигнї главу най це лєпше видзим. Страшидло, видзим ци слизи у очох. Поведз ми чом плачеш? Кед дахто плаче, такой и я порихтани заплакац. Маш ти свою мацер? СТРАШИДЛО: Нє мам я нїкого. Вше сом саме. ЗАЯЦ: А чи ши и вноци саме? СТРАШИДЛО: Гей, вше сом саме. ЗАЯЦ: А кед пада диждж и кед дує витор? СТРАШИДЛО: Гей, и теди сом саме. ЗАЯЦ: А чи ше ти од дакого боїш? Од вовка, або од медведза? СТРАШИДЛО: Нї од кого ше я нє боїм, я страшидло. (Чуц медведза як брунда.) ЗАЯЦ: Яй, яй! Страшидло, дзе най ше скриєм? Идзе медведз! (Уходзи медведз, алє кед видзи страшидло, такой сцека). Заяц и страшидло ше весело шмею, танцую и шпиваю: „Весели зме, ла-ла-ла, ла-ла-ла! Медведза зме злєкли, ла-ла-ла, ла-ла-ла!” ЗАЯЦ: Бавме ше. Влап ше за мнє, страшидло. (Заяц ше скрива за страшидло, скака, бавя ше.) ДЇДО (Чує ше лєм глас): Гей, страшидло, такой придзем по це! СТРАШИДЛО: Заячку, то дїдо. Сцекай, бо и тебе влапи! ЗАЯЦ: Нє сцекнєм, бо ти мой товариш. Гибай ґу мнє, до мойого дому. СТРАШИДЛО: Нє можем. Хто вец будзе чувац грушки? ЗАЯЦ: Най их себе чува дїдо сам, кед так кричи на тебе! А сце це и спалїц. Страшидло, гибай ти ґу мнє. Я дома мам оца, мацер, брата и малу шестричку. Будзеш чувац наш овоцнїк и нїґда нє будзеш саме. Ти мой приятель. СТРАШИДЛО: Идзме, идзме! Маш право, заячку. Тераз видзим же ши мой найлєпши приятель. Нєшка мой найкрасши дзень. (Одходза и шпиваю: „Весели зме, ла-ла-ла, лала-ла. Постали зме приятелє, ла-ла-ла.”)

МИКОЛА М. КОЧИШ

ДЗЕЦИ И МРАЗ Мразу, мразу, нє щип нас! Пришол, ниа, праве час: треба шнїг одметац, треба двор заметац, огриви назношиц, до пеца натопиц. Мразу, мразу, попущ ти, нє хпай нам ше под нохци; до школи идземе и кнїжки нєшеме... Школа гет на краю, а руки змарзаю. Нє слуха то спрични мраз, анї жима, його мац... Швидко робме, понагляйме, та ше так будземе грац.

СЕРАФИНА МАКАЇ

КЕД БИ ДАЯК ДНЯ ЄДНОГО Кед би даяк, дня єдного учителька постала мала, алє би класа цала уживала, бо теди би шицки школяре були вельки, та би шицки вєдно заповедали учительки. Най би и вона голєм дараз єдинку достала, та би потим озда и школярох баржей розумиц знала. Най би и вона дараз при табли лекцию нє знала, алє би, думам, нас „одроснутих” запаметала.

ДАНИЦА БАНДИЧ

ПРИПОВЕДКА О ПОДШНЇЖНЇКУ

И

ще ше баба Андя нє рушела на драгу. Знала же ше приблїжує конєц єй царству, алє ше нє одберала.

– Най напакосцим тей голопупей Яри – жубротала спрична баба Андя. – Лєдво чека превжац ми царство. А я шицко так крашнє ушорела, закрила сом жем з билим шнїгом, най ше одпочинє. Будзе роботи док я пойдзем. Лєм най ше зяви тота нєдозрета Яр, най приведзе зоз собу птици, мотилї, пчоли, божи катички и други хробачки. Уф, уф! Будзе галайк! Жуброта баба Андя и шпацира ше, а за ню дринґа витор, та згина древа аж ґу жеми, а лядово игелки аж бренча и черкаю як склєняни. Алє, чуц ище якиш дзвончки. Чи их чуц, чи ше баби лєм так видзи? Станула, та слуха. Гей! Бренчки. Сладки, мали, стриберни бренчки черкаю спод шнїгу. Цо то? Зогла ше баба Андя, та чеперка по шнїгу. Збачела красни, били квецики. Гойсаю ше на своїх желєних конарчкох, та бренча, бренча. Як кед би упрекосцели.

– Гей, ви, вчас сце поставали. Я ище ту, а Яр далєко.

– Знаме ми, знаме – одвитую квецики.

– Кед знаце, чом викукуєце и бренчице? – чудує ше баба Андя.

– Бренчиме же би нас чула Яр – упрекосца квитки.

– Ви мнє так упрекосцице? Нєт Яри – скричала баба и вдерела з палїцу же ше аж жем затресла.

– Придзе, придзе – бренча квецики.

– Хто ви? Як вам мено? пита ше баба дакус мирнєйше.

– Ми подшнїжнїки, подшнїжнїки!

– Их, хто вам лєм дал таке красне мено? – ошмихла ше баба Андя, та ше закашляла, аж ше конари затресли, а ина почала падац на жем.

– Га, по тебе зме достали мено. Ти влонї охабела дакус шнїгу под конарами, паметаш?

– Ага! – здогадла ше баба. – Паметам, паметам. Та цо вец?

– Та Весна зишла на жем и з босу ногу станула на шнїг. А то було страшне, бо ше мушела врациц до Слункового двора и вецей нїґда нє зидзе на жем – приповедали квитки.

– Пать, пать – обрадовала ше баба Андя.

– Гей. Слункова мац єй гварела же кед з босу ногу станє на шнїг, такой ше муши врациц и вецей нїґда нє шме зисц на жем. А то було прето же Весна нє сцела причекац же би ше на жеми розпущел шнїг. Ниа, так прешла бидна Весна. Плакала, плакала, та єй слизи капкали по шнїгу, и вец зоз тих слизох випукли квитки. То були ми. Ище нам и мено дала, як памятку на тебе, бабо Андьо: подшнїжнїки, подшнїжнїки. Цинцин, цин-цин-подшнїжнїки. Баба почала штудирац. Патрела на порозбивани лядово игелки цо попадали зоз конарох. Одразу єй цошка почало печиц главу. Була то перша слункова заря хтора викукла споза хмари.

– Яаай, яаай, як ми горуцо! – здихла баба и попатрела коло себе. А зоз лєса ше чуло брунданє. Медведз ше зобудзел. Рушел ше опатриц чи придзе Весна. Вона вецей нє придзе, алє придзе єй шестра, мила Яр.

– Придзе, придзе! – бренча спод шнїгу мали подшнїжнїки. Баба Андя нє ма кадзи, та ше рихта на драгу. Вигнали ю подшнїжнїки. Преложела М. Р.

АНДЄЛКО ЕРДЕЛЯНИН

М

СТРАХ ОД МЕСА

ой бачи, Драґутин Максимович, бачи Драґо, загаковал ше кед приповедал, а нє загаковал ше кед шпивал. Барз добре ше загаковал кед бул нагнївани, а часто ше гнївал пре рижни ствари пре хтори лєм вон знал буц розєдзени. И так, кед є нагнївани, бачи Драґо ше ище баржей загакує и вец ше ище баржей гнїва. Було ми шмишне, та сом ше дакеди мушел скриц, бо кед видзел же ше шмеєм, ище баржей ше розєдол. Бачи Драґо бул параст, обрабял жем и кармел статок, а знал ище даєдни ремесла. Найлєпше знал клац швинї. Нє знам як виучел месарске ремесло, алє робел як прави месар. Знал нє лєм лєгко заклац викармену швиню, алє ю знал и розтранджирац, оддвоїц шунки и карменадли, печинку, покрутки и сланїну, а потим ше знал наєсц и напиц, и опиц, а вец шпивац на дисновтору, а кед шпивал, забул ше загаковац. Мал бачи и помоцнїкох у тей роботи. Звичайно то були домашнї и їх челядз. Знали хто цо ма робиц, а кед дахто забул свою длужносц лєбо дацо зробел нєлапшно, бачи ше нагнївал и почал лац загакуюци ше. Найлєпши помоцнїк му була його мац и моєй мацери мац Єлена, моя баба Лела, хтора випражовала шкварки. Баба Лела була глуха як тенк, алє найлєпше слухала бачика, бо найлєпше познала його обичай. Вона го народзела и воспитовала. Нїхто нє знал направиц таки шкварки як вона. Прето и жила скоро сто роки (лєм два менєй). Бачи жил вельо кратше, бо бул нагнївани кед єдол компоту. Прелїґнул маґочку и вошла му до плюцох, та од того умар. Од теди прешло вельо часу. И я уж дїдо, а ище чувствуєм у устох смак шкваркох хтори баба випражовала на дворе. Любел сом шкварки, алє и месо. Єдол сом шицко цо ми дали, алє раз кед бачи Драґо клал швиню, так сом ше барз злєкол, же сом вецей нє шмел єсц меса. Нас малих посилали нука же бизме нє патрели як бачи колє швиню. Могли зме ше припатрац аж кед ю почал розберац, кед нє здабала на швиню, алє лєм на месо и сланїну. Хтошка од старших хлапцох, моїх братнякох, сцел ше нашалїц з моїм страхом. Вжал одрубану швиньску главу, положел ю опрез своєй глави, та рушел ґу мнє. Такей франти сом ше нє наздавал, та сом ше престрашел и од теди сом нє шмел єсц меса. Понукали ми пражену шлїжинку, найлєпши шницли, паприґашу и шкварки, а я ше надзерал и сцекал сом.

Тот мой страх тирвал длуго, можебуц по шлїдуюцу жиму, а можебуц и длужей. Сцекал сом од меса, и вареного и печеного, и бул сом на драги постац веґетариянєц, а то значи же бим бул цалком други чловек. Страх скапал одразу, так як и пришол, лєм на красши способ. Знова була забивачка и потим велька вечера. Шицки єдли меса, а я одбивал и єдол сом лєм бухти. Шедзел сом за буджаком и госцел ше з бухтами, так як поп Чира у кнїжки Стевана Сремца, лєм дакус менєй од нього. Шицки були задовольни, єдли, пили и шпивали. И бачи бул задовольни. Гоч ше цали дзень загаковал, тераз забул, та кед ше наєдол и напил, почал шпивац. Мал красни глас. Музични талант нашлїдзел од свойого оца, а мойого дїда Бранка и од свойого дїда, а мойого прадїда Драґутина. Вони давно нє медзи живима, алє жию памятки на нїх и на їх ґайди. Грали на свадзбох и кирбайох ширцом Сриму и прейґ Сави. Бачи Драґо и я нашлїдзели од нїх музични талант, лєм мой остал нєрозвити. И так, док бачи занєшени шпивал, хтошка положел опрезо мнє танєр зоз праженим швиньским месом, а я занєдзбал бухти и, гваря, сладко сом ше наєдол. Кед сом шицко поєдол, нїхто нїч нє гуторел, бо шицки слухали як бачи шпива. Так ше я престал бац од меса. Поправдзе, научел сом ше знова єсц меса. Анї по нєшка сом нє забул. Преложела М. Р.

Ч

ПЕРШИ ДРАГОКАЗ

и знаце дзе описани перши знак за напрям у хторим маме исц? Найважнєйши знак у цалей чловековей историї? Тот перши и найважнєйши знак – драгоказ записани у Святим Писме, у Кнїжки Постаня. Вола ше „Древо спознаня добра и зла”. У тей першей кнїжки Библиї описане як Бог задумал же би чловек бул щешлїви и шлєбодни. Бог му дал власц над цалу природу. Требал лєм робиц и буц подобни як Створитель. Тота робота би му нє була чежка, лєм би у нєй уживал, так як Бог уживал створююци швет. И требал жиц у любови з Богом и зоз шицкима людзми. Бог му дал подполну шлєбоду и лєм єден закон. То закон добра и зла. У Библиї тот закон приказани як єдно стебло. Шицки други стебла, то значи цали швет, Бог дал на волю чловекови, а тото єдно стебло чловек нє шмел рушац. То значи же чловек нє шме сам одредзовац цо добре, а цо зле. Тото одредзує Бог, а чловек ше ма притримовац. И нєшка ше драгокази и транспортни знаки кладзе на слупи. Так и у Библиї приказане як кед би Бог свой Закон дал у форми єдного слупа, єдного стебла. Библия вше приказує ствари так сликовито, же би и дзеци лєгко розумели и запаметали. Чловек може буц щешлїви и шлєбодни покля ше трима Божого закона добра и зла. Над тим законом чловек нє ма власц и нє шме го меняц. Кед ше модлїме „Най будзе воля Твоя!” ми жадаме же би кажди чловек робел добре, а же би сцекал од зла, бо така воля Божа. Кед дахто пове же добре украднуц, же добре спреведац, же то нїяки нє грих, то таке як кед би по шицких драгох попременьовал або познїмал драгокази и транспортни знаки. Велї би ше покалїчели, настрадали би лєбо би були покарани. Почитуйме Божи закон, та будземе щешлїви и шлєбодни. Зоз кнїжочки за першопричашнїкох „Свадзебни шмати”

Духовна приповедка

СЕДМИ БРАТ Жили у злоги и любови седемцме браца. Шейсцме ходзели на роботу, а седми оставал дома. Пораєл обисце, райбал и варел. Кед ше браца врацали з роботи вистати и гладни, чекал их цепли дом и смачне єдзенє на столє. Шицки були задовольни и щешлїви. Алє єдного дня шейсцме браца почали пригваряц же чом седми вше остава дома, а нє ходзи з нїма робиц. Зобрал ше, та пошол з нїма на роботу. Кед ше вечар врацели дому вистати и гладни, у хижи було жимно и нє було порихтане нїч за єдзенє. Були барз нєзадовольни, а нє сцели припознац же погришели и же знова треба єдного охабяц дома най пораї, вари и чека их зоз смачну вечеру у цеплим обисцу. Вец одлучели же най ше седми брат знова стара о доме и най шицким у кухнї будзе цепло и приємно. Так шицки були задовольни и щешлїви. Людевит Антон Марачич

О ПОСТУ

Пост у християнским значеню то стримованє од даєдних файтох єдзеня, од напою, свадзбох и балох, алє ище баржей одреканє од дачого на хасен наших ближнїх. Церква гвари же посциц значи даровац ше другим и преглїбйовац свою виру. Исус свою жемску мисию почал з вельким постом. Дух го одведол до пустинї, дзе го диявол спокушовал штерацец днї. За тот час нїч нє єдол. Прето и ми посциме. Зли дух котри Исуса спокушовал у пустинї, и нас нєпреривно спокушує, наводзи на грих. Спроцивиц ше му можеме лєм зоз щиру молитву и зоз постом. Пост ма свой корень у любови, прето нє може буц строго вязани лєм за одредзени днї, так як цо любов нє можеме вязац лєм за даєдни днї у тижню лєбо року. Родичох любиме кажди дзень, а нє лєм, наприклад, всоботу, кед маю вецей часу прешпацирац ше з нами, пойсц на вилєт лєбо до пицериї. Нашо стари посцели стреду и пияток. Стреду прето же того дня Юда зрадзел Исуса, а пияток прето же Исус бул розопяти и умар на крижу за нашо спашенє. Кед ше у посце одрекнєме даєдного єдзеня (месо, лакотки...), а нє модлїме ше, вец то лєм обична диєта. Богу милши наш пост кед у школи подзелїме ужину зоз товаришом, кед шмати хтори зме барз любели, а виросли зме з нїх, однєшеме худобному, кед ше помодлїме за хорого сушеда, як кед ше будземе хвалїм же зме у посце схудли три кили. Пост тирва штерацец днї. Того року вельконоцни пост почнє 27. фебруара, а Велька ноц будзе 16. априла и по григориянским и по юлиянским календаре.

КСЕНИЯ ПАЛАТИНУС

ГОМБАЛКА Раз є долу, раз є горе. Яка чудна то лавочка! Так високо полєцела, лєм цо хмари нє побочка. На нєй шедза хлапци пишни, пайташе ше припатраю. Як им добре, роздумую, на гомбалку шор чекаю. Полєца вец гет, високо, лєм им чулки залєтую, як випатра швет з висока барз ше шицки зачудую. Нє раз вони подумаю же су птица котра лєци. Яке щесце, яка радосц кед гомбалку маю дзеци.

БОРИС КОМАР

ВОЛАНИ Ой и волани бул Юрко! Поволую го: Вон нє идзе, чека же би го длуго модлєли. Зна, без нього ше нє обиду. Або понукнє дахто од госцох цукрик: – На, ту маш дарунок. Юрко скриє руки за хрибет и нє вежнє. Чека док го намодля. Аж кед го раз тракторист сцел вжац ґу себе до кабини, и теди вон длуго нє шедал.

А ту нєдавно пошол Юрко до свойого сушеда, дїда Антона, зоз хторим ше пайташел. Антон праве у тот час єдол пироги зоз вишнями.

– Шедай, леґиню, ґу пирогом – вола го дїдо.

– Здрави будзце, нє сцем – гвари Юрко – я лєм цо полудньовал. Доєдол дїдо єдну пирогу, бере другу, та знова: – Твоя мац, озда, нє варела пироги?

– Нє варела – припознава Юрко.

– Вец вежнї гоч єдну, покоштуй – дава му дїдо. – Пать яка є груба.

– Нє, нє сцем. Я нє гладни – остава при своїм Юрко.

– Но як сцеш, а я будзем єсц. Добри пироги! – чамкал дїдо Антон и вецей нє поволовал. А Юрко, гоч як ше одмагал, так би сцел пироги, голєм покоштовац, бо их барз любел. Вше кед дїдо замачал пирогу до меду, йому аж шлїни ишли. Та вон чекал чи дїдо ище раз повола – теди би уж такой шеднул. Алє тераз приповедал о цалком иншим. Випитовал ше Юркови чи уж будзе до школи ходзиц и чи нє предзиравел лабду цо му оцец з городу принєсол, а вец почал приповедац о себе яки вон бул кед бул мали. О шицким бешедовал, лєм пироги нє споминал. Видзел Юрко як швидко щезую пироги и мед, нє витримал, та ше пита: – Дїду, цо ви мнє гварели кед сом пришол до вас?

– Цо то я тебе, хлапче, гварел? – задумал ше дїдо Антун. – Можебуц тото, же биш поздравкал кед уходзиш до обисца?

– Нє, познєйше. Теди кед я ту, ниа, стал.

– А-а, то же биш кошулю до панталонкох вохпал и ґомбички закапчал?

– Та нє, нє тото. Ви мнє цошка модлєли, а я нє сцел – допомагал Юрко старому же би ше цо скорей здогадал, бо у миски остали ище лєм три пироги, а у танєрчку лєм дас два ложки меду. Алє дїдо Антон ше нїяк нє могол здогадац цо гварел Юркови. И аж теди кед вимачал з танєрка пахняци мед, кед поєдол и остатню пирогу, вдерел з руками по колєнох: – Та то ти, можебуц, сцел пироги коштовац?

– Ага, сцел... – лє дво стри му ю ци сли зи, гва рел Юр ко и по по на глял ґу дзвером.

РОЗЧИТОВАНЯ МЕЛАНИЯ ПАВЛОВИЧ

Ґили, ґили, змогнї сили, та ме влап. Вертки ножки най бегаю, швидко за мну оганяю.

МЕЛАНИЯ РИМАР

НАТАЛИЯ ГОЛУБ

Слон, жирафа, зебра, ной, маймун кричи: такой стой! Бо банану жовту мам, та ю тебе такой дам!

Єден, два, три, штири, дзе ше скрили дзиви жвири? Пейц, шейсц, седем, дзе ше скрили нє повем. Осем, дзевец, дзешец, сцекай од нїх за руски пец.

Лука Михайловски, 6 роки, Дюрдьов Никола Чакан, 6 роки, Дюрдьов

Мария Сакач, 6 роки, Коцур

Катарина Штефанко, 6 роки, Коцур

Тамара Салонтаї, 6 роки, Коцур

Силвия Папуґа, 6 роки, Руски Керестур

Школярски роботи... ЖИМА Мнє ше жима пачи прето же теди Крачун – найкрасше швето. Ядловец у хижи оквицени, а на верху ангелчок ошвицени. Вжиме и Дїдо Мраз приходзи зоз крайох далєких. Дзецом приноши дарунки у шкатулох блїщацих. Валентино Пушкаш, IV Дюрдьов

ЄДЕН БОК З МОЙОГО ДНЬОВНЇКА У моїм дньовнїку єст вельо виписани боки. Медзи нїма и даєдни хтори бим зачувала лєм за себе. „Зобудзела сом ше рано щешлїва, бо сцигол дзень котри сом барз длуго чекала. Нєшка вечар ше рушиме до Словацкей. Вжала сом куфер, положела сом до ньго дакус облєчива и инше цо ми було нєобходне. Мама ми помогла порихтац народне облєчиво за танєц, обуй и шицко потребне за виступ у иножемстве. Куфер ище стал отворени, прето же сом нєпреривно докладала койцо до ньго. Пасош ми уж у ташки, телефон ше полнї же би бул порихтани за драгу. Преверела сом чи сом побрала шицко цо ми треба. Надумала сом ище пойсц до товаришки же би ми час швидше прешол. Кед сом ше врацела дому, моя нєсцерпезлївосц була барз обачлїва, та ме мойо дома посилали най ше пойдзем дакус одпочинуц пред путованьом котре ме чекало. Алє, хто би тераз могол спац! Загнала бим годзинку напредок. Уж сом облєчена, берем мобилни телефон и пасош, же бим нє позабувала тото без чого нє можем пойсц з дому. Родичи вжали мой куфер. Питали ше чи ше селїм, бо куфер бул барз чежки. Гварела сом же идзем на драгу хтора будзе тирвац штири днї, та мушим мац вельо ствари. Сцигли зме до Дому култури. Автобус мал сцигнуц на дзешец годзин вечар. Нєсцерпезлїво зме го чекали. Кед сцигол, полиция преверела чи є нє погубени. Гварели нам же можеме поуходзиц нука. Швидко зме пошедали, а нєодлуга и поспали. За мну бул єден длугоки дзень.” Дньовнїк сом предлужела писац кед сом ше врацела зо Словацкей. О тим дожицу були виписани вельо боки, бо путованє нє жадам нїґда забуц. Александра Русковски, VIII , Коцур

Ґлория Джуджар, V, Руски Керестур

ДЇДО МРАЗ Було барз жимно. Вонка падал шнїг. Шестричка и я писали писмо Дїдови Мразови. Вец зме полєгали спац, а рано кед зме поставали, видзели зме под ядловцом дарунки. Знали зме же вноци у нас бул Дїдо Мраз. Барз зме були радосни и понагляли зме поотверац дарунки. Достали зме шицко цо зме пожадали. Знали зме же пречитал нашо писмо. Були то найкрасши дарунки. Цали рок зме були добри и слухали зме своїх родичох, прето ше нам виполнєли жаданя. Вериме же и того року придзе до нас Дїдо Мраз. Чекаме го. Емина Няради, II Руски Керестур

Ксения Вереш, IV, Дюрдьов

Школярски роботи... ГВИЗДОЧКИ Патрим горе – цошка швици, думам себе: хто нєбо квици. Ша то гвиздочки як лампаши клїпкаю, вноци нам драгу найсц помагаю. Сцигнуц дому гоч як з далєка, бо там цепла посцелка чека.

Клара Катрина, III Руски Керестур

Тияна Бучко, II, Руски Керестур

ТЕЛЕВИЗОР Ей, тот наш телевизор! Нє ма анї прави ретровизор. Цали є цми, шиви, випатра же є нє живи. Дїдо ше до ньго чуха як маче до кожуха. Баба до ньго закукує, унуком го вихвалює. Кед ше вони почню шмеяц, дїдо барз нє люби, бо сце патриц емисию як ше лапа голуби.

Невена Яшович, IV, Кула

Марина Барна, IV Дюрдьов

Ана Драґич, IV, Кула

ПРИПОВЕДАМ О СЕБЕ Людзе о себе думаю дараз нє барз добре, а дараз добре. Або зме розположени, нашмеяни, весели, културни, або шицко процивно од того. На перши попатрунок, кед ше опатрим до жвератка, видзим єдно високе и веселе дзивче котре випатра як и єй парняки. Мам вельо добри прикмети зоз котрима ше цешим, а мам и даєдни зоз котрима ше нє можем похвалїц, а то пораєнє и слуханє старших. Кед ми родичи задаю поробиц дацо, часто их такой послухам, алє дакеди, кед сом нє розположена, вец шицко охабим на бок. Оптимистична сом и барз любим франтовац з товаришами, алє кед мнє дахто увредзи, заврем ше до хижи и гнївам ше. Знам буц и твардоглава и кед дацо надумам, мушим тото и витвориц. Найвекши нєдостаток ми же ше нє любим учиц.

Щира сом и чувам тайни. Барз любим путовац и на каждим путованю научим дацо нове и чувам у памяткох вельо красни дожица. Вше думам неґативно кед сом, наприклад, на даяким змаганю лєбо у чежкей ситуациї, а тото ме єдного дня годно одвесц на горшу драгу, та ше трудзим будз позитивнєйша. Дружелюбива сом, та з рока на рок мам вше вецей нових товаришох од котрих можем дознац вельо нового. Франтуєме, шмеєме ше, сликуєме ше, а найважнєйше же єдни других почитуєме и любиме. То лєм часточка приповеданя о мнє и о моїм живоце. Найлєпше спознанє кед чловек спозна самого себе, алє то чежко, бо найвекша часц людзох о себе дума лєм шицко найлєпше, а нє видзи свойо неґативни прикмети. Олеся Хромиш, VIII, Дюрдьов

Школярски роботи... НАША УЧАЛЬНЯ Наша учальня велька. Крашнє є ушорена. Трудзиме ше же би була чиста. Обилєна є на желєно. У нєй єст єденац лавки. Маме и два табли. Єдна желєна, а друга била. Билу частейше хаснуєме, бо на нєй лєпше видно цо написане. У учальнї маме и лавабо, а над нїм жвератко. Долу канта до хторей руцаме шмеце. На лївим боку учальнї вельки облаки, а на заднїм муре панои на хторих нашо роботи. На правим боку учительково ормани. Я барз любим буц у своєй учальнї, бо ше там приємно чувствуєм.

Милица Пап, II, Бачинци

Антоний Виславски, III Руски Керестур

ЦО МИ ЗАВАДЗА ПРИ СТАРШИХ Кажди чловек ма добри и подли прикмети, та ше по тим розликую єдни од других. Родичи ше трудза же бизме мали красне дзецинство. Нє можу похопиц же зме вецей нє мали и же можеме одлучовац о даяких менших стварох. Принєсла сом дому таркасте мачатко. Оцови нє було право же сом без питаня принєсла з улїци маче. Потолковала сом му же сом уж велька и же ше будзем о нїм старац. Длуго сом го нагваряла и на концу прилапел мою одлуку. Ище даєдни реаґованя родичох ми завадзаю. Нє маю сцерпеня вислухац прецо зме нє зробели дацо цо нам задали. Раз ми мац гварела най поодкладам судзину покля вона будзе на полю. Учела сом ше и забула сом цо ми гварела. З поля ше врацела вистата. Кед видзела цо сом зробела, лєпше повесц, цо сом нє зробела, була нагнївана. Нє сцела анї слухац прецо сом нє поодкладала помиту судзину. Кед другого дня пошла на польо, я одложела судзину, поуцицовала сом хижи и упекла сом колач хтори вона найволї. Була приємно нєсподзивана. Колач зме вєдно поєдли. Гоч родичи и маю мали нєдостатки, ми их любиме, а вони нас ище баржей. Сара Горняк, II, Коцур

Єлена Горняк, VII Дюрдьов

ЖИМСКИ РАДОСЦИ Пришла моцна жима, дзеци ше шнїгу радую, а старши людзе зоз шлїзкацу драгу бриґую. Будземе ше на долїни санкац, шлїзкац и корчоляц, а кед придзе вечар, дзивчатом капурки заруцовац. Андрей Рац, II, Руски Керестур

СЦИГЛА ЖИМА Сцигла жима на саночкох. Вишла Марча у чижмочкох. Сцигла жима, шнїщок веє, а витор Яникови шапочку знєє. Сцигла жима у сукнї билей. Владко ше шлїзка у бунди шивей. Сцигла жима, Мижо ше корчоля, а Дїда Шнїжнїка вонка прави Оля. Сцигла жима, Иринка ше дури, руца груди до нашей капури. Емина Бики, III, Руски Керестур

Висти зоз щколох... ШКОЛСКА СЛАВА СВЯТИ САВА

Д

зень святого Сави означує ше 27. януара у шицких школох у Републики Сербиї як Школска слава. На чесц тому велькому просвитительови пририхтує ше пригодни програми. Так було и того року. Кажда шветочносц почала зоз святосавску гимну и зоз обрядом ламаня славского колача. У Основней и штреднєй школи зоз домом школярох „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре тот обичай ламаня колача зверени бул школяром штреднєй школи, а гимну одпшивала дзивоцка шпивацка ґрупа.

Фото: С. Саламун

Покраїнски секретар за образованє, предписаня, управу и национални заєднїци, Михаль Нїлаш шицким школом винчовал Славу, а його винчованка на програми у керестурскей школи пречитана по руски и по сербски. Шветочносц збогацена и зоз краткима текстами о Святому Савови, велькому сербскому просвитительови, зоз пригоднима стихами и музичнима точками. У Шидзе централна шветочносц отримана у Културно-образовним центру. На нєй предсидатель општини подзелєл „Святосавски повелї” 17 найлєпшим школяром основних, штреднїх и музичних школох, як и шесцерим наставнїком, и Катедри за културну и явну дїялносц. Програма з нагоди Школскей слави святого Сави отримана и у Бачинцох у Основней школи „Бранко Радичевич”. После гимни и пошвецаня

Фото: Т. Ходак

славского колача зоз приг о д н и м а точками наступели школяре, а медзи нїма бул и Божидар Загор я н с к и , школяр осмей класи хтори поряднє ходзи и на годзини руского язика. У Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове зоз Святосавску гимну и пошвецаньом славского колача и колїва почала културно-уметнїцка програма на чесц просвитительови Святому Савови. Пририхтали ю школяре и їх наставнїки. На шветочносци було рецитациї о живоце и дїлу Святого Сави и жридлово шпиванки, а члени музичней секциї одграли даскельо композициї. Дзень Святого Сави школяре Основней школи „Братство-єдинство” у Коцуре зоз богату програму означели у сали Дома култури. Школяре од першей по осму класу участвовали зоз рецитациями и шпиванками по руски и по сербски, а пририхтали и драмску сличку о славских звичайох при Сербох. М. А., Вл. Дї., С. С., Т. Х.

СПОРТСКИ СЕКЦИЇ У ШКОЛИ У ДЮРДЬОВЕ

У

Школяре од пиятей по осму класу маю можлївосц ходзиц на ґимнастику. Секцию водзи наставнїк Зоран Тот. Спортски секциї зоз школярами нїзших класох водзи учителька Сандра Перович. Плановане школске змаганє у кошарки и рукомету за дзивчата и у фодбалу и рукомету за хлапцох. У школи барз прицагуюци и орґанизовани одход на базен и на шлїзканє на СПЕНС до Нового Саду, як и до Аква-парку до Бачкого Петровцу. На плїванє можу пойсц школяре од трецей по осму класу (хтори знаю плївац). Хто би нє вихасновал таку вилагоду, кед тренере орґанизую одход (резервую автобус), а школяре лєм виплаца превоз и уходнїцу за купанє лєбо корчолянє и уживаю. Каждей яри школяре осмих класох зоз Дюрдьова участвую на Фрушкогорским маратону. Звичайно ше на дражку длугоку 23 километери одшмеля пойсц коло дзешецеро дзеци. За здраве цело и дух школяре маю и обовязни виборни предмет зоз обласци спорта, та так у пиятей класи тренираю рукомет, у шестей кошарку, у седмей одбойку, а у осмей фодбал. Фото: Р. Стоянович

Основней школи „Йован Йованович Змай” у Дюрдьове медзи велїма звонканаставнима активносцами замерковани и даскельо спортски секциї. О нїх нам виприповедал Радомир Стоянович, настав нїк физич но го вос пи таня. Нєдавно одбойкаше на општинским змаганю у Жаблю завжали перше место, а одбойкашки були други. И у хлапцовскей и у дзивчатскей екипи на змаганю зоз Дюрдьова були по седмеро млади спортисти. У тей секциї школяре седмих и осмих класох, а тренира з нїма наставнїца Марияна Самарджич. На тренинґи ходза од петнац до двацец школяре, и на школским змаганю кажда класа ма свою екипу, а за општинске змаганє наставнїк вибера найлєпших до репрезентациї. Тераз ше хлапци рихтаю за окружне змаганє зоз одбойки хторе будзе концом фебруара лєбо початком марца у Новим Садзе. У дюрдьовскей школи барз популарни и мали фодбал. После школского змаганя шлїдзело општинске, а потим окружне. Роби з нїма наставнїк Радомир Стоянович. Школске змаганє у малим фодбалу и одбойки мали и дзивчата, а хлапци ше змагали и у кошарки. У децембру отримани и турнир у одбойки за дзивчата.

М. Римар

КРИЖАЛЬКА

РЕБУСИ

Автор: Силвестер Д. Макаї

їотс вотатнум илаМ

цепалХ

Кед точно ришиш крижальку, у окреме означених жовтих квадрацикох достанєш мено Основней и штреднєй школи зоз домом школярох „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре.

1. Єдна ґеометрийна фиґура; 2. Рика у восточней Сербиї, лїва притока Дунаю; 3. Дзивчата их кладу на власи; 4. Майстрове хтори мурую хижи; 5. Старе руске єдло; 6. Єдна планета; 7. Палїчка за „воспитованє” нєпослухних дзецох; 8. Мали кози; 9. Ровномирне рушанє; одредзене вименьованє тонох спрам їх тирваня; 10. Петро Ризнич; 11. Жимски спорт на лядзе (корчолянє лєбо...).

ЛАВИРИНТ

СКРИВАЦИ ВИРЕЧЕНЯ У каждим зоз тих виреченьох криє ше по єдна часц облєчива. Попробуй их найсц!

1) Иринка лапа риби у ярку.

2) Як наручени ши пришол.

3) Нє идз ґу ньому, бо то шалєняк!

4) Нялкошу, ляд ше под тобу завалї!

5) Роман ти лапаш, а нє учебнїк!

6) Нєшка путуєм до Коцура.

7. Ловаре кладу шена сарньом.

8. Гоч котри ковач зна справиц клїнок.

Найдз драгу хтора це одведзе ґу таїнственому патулькови.

ГУМ АМРЕЛ

ОР

ДАХТО БУДЗЕ БИТИ

– Цо видзиш кед попатриш горе?

– Нєбо, хмари и слунко.

– А цо видзиш кед пада диждж?

– Видзим свой желєни амрел.

Хлапец гвари учительки: – Знаце, нє сцем вас страшиц, алє мой оцец гварел же кед однєшем дому слаби оцени, дахто будзе бити.

ДЕЛФИНИ Наставнїк ше пита Данилови: – Хторей фамелиї припадаю делфини?

– Нє знам. У нашей улїци их сиґурно нє ма анї єдна фамелия, а думам же анї у цалим валалє нїхто нє трима делфини – одвитує мудро Данил.

ШМИХОВАЛЬНИ ПОРОВНАНЯ Схопни як осел на килашох. Полни пенєжу як жаба шерсци. Зложели ше як гуска и праше. Швечи му як швинї цинґалов. НАЙДЗ ДРАЖКУ ҐУ ШНЇЖНЇКОВИ

ПОВЯЖ ТОЧКИ Давид себе направел Дїда Шнїжнїка, а вец збачел же його товарише дакус далєй направели вельо векшого. Сце пойсц ґу ньому, алє нє зна по хторей дражки там дойдзе. Помогнї му найсц праву дражку.

РУСКИ ПРЕЗВИСКА

Повяж точки од 1 по 47, та достанєш єден красни, а кущик и страшни рисунок.

У громади буквох найдз 14 руски презвиска. БИКИ КИШ ФА БУЛЬЧИК МОСКАЛЬ ХОМА БУША РАМАЧ ЧАКАН ВАРҐА САЛАК ЮГАС КАНЮХ СИВЧ

За фебруарске число „Заградки” до Редакциї нам сцигли 155 роботи од барз вредних сотруднїкох. Руски Керестур: Силвия Папуґа, София Симунович, Кристина Сопка, Яна Сивч, Мая Надь, Ксения Катрина, Йована Фаршанґ, Патрик Варґа, Иван Будински (овода); Лана Штранґар, Марґарета Чизмар, Ивона Рац, Яна Варґа, Тияна Бучко, Андрей Рац (II); Ґабриєл Сивч, Емина Бики, Доротеа Колєсар, Юлияна Бодянец, Стефан Колошняї, Андрей Афич (III); Андрея Надь, Даница Плавшич, Хелена Новта, Кяра Будински, Лора Новакович, Ґлориян Штранґар (IV); Анамария Селинґер, Йована Вилянац, Яна Настасич, Милица Малинович, Ґлория Джуджар, Валентина Видичевич, Дарко Провчи (V). Вєдно 40 роботи.

Коцур: Катарина Штефанко, Мария Сакач, Емилия Уйфалуши, Тамара Салонтаї, Петар Штефанко, Павле Штефанко, Павле Тимко (овода); Теодора Ґайдош, Сара Горняк, Мая Ґайдош, Весна Бильня, Филип Хромиш, Борис Чордаш, Алексей Медєши, Дамян Радванї, Лука Дорокхази, Синиша Буила (II); Сара Ґайдош, Марина Медєши, Мария Скубан, Сара Гарди, Алекса Дорокхази (IV). Вєдно 35 роботи. Бачинци: Милица Пап, Ружица Андрич (II); Младен Андрич (III); Миле Андрич (VII); Божидар Загорянски (VIII). Вєдно 35 роботи. Дюрдьов: Марко Чельовски, Лука Михайловски, Никола Чакан (овода); Марина Барна, Кристина Дюранїн, Ксения Вереш, Ясмина Мудри, Никола Орос, Михал Хромиш, Борис Тиркайла, Валентино Пушкаш (IV). Вєдно 26 роботи. Бикич Дол: Дора Боцко (I); Уна Майхер, Михайло Миїч (II); Митар Боцко (III); Михалько Романяк, Адриан Майхер (IV); Емилия Миїч, Ема Штефанчик, Никола Пеурача (V). Вєдно 12 роботи. Шид: Емилия Ждиняк (I); Александар Девич (II); Мария Симанович (V). Вєдно 6 роботи. Кула: Саша Потпара (III); Ана Драґич, Невена Яшович, Мария Жирош (IV); Наталия Жирош (V). Вєдно 5 роботи.

НАЦИОНАЛНЕ ШВЕТО РУСНАЦОХ У БИКИЧ ДОЛУ У рамикох Централней преслави Националного швета Руснацох у Доме култури у Бикич Долу отримана вистава малюнкох и етно стол. На тей програми Сашо Сабадош, предсидатель Роботного цела за младеж Националного совиту Руснацох школяром зоз Бикич Долу, Беркасова и Привиней Глави хтори ходза на годзини мацеринского язика, придал дарунки хтори обезпечели млади, члени того Роботного цела. Школяре зоз коляду присутним повинчовали швето и подзековали за красни дарунки. М. Р.

ШКОЛСКА СЛАВА У БАЧКЕЙ ТОПОЛЇ Школска слава Святи Сава у Основней школи „Чаки Лайош” у Бачкей Тополї означена зоз шветочну програму. Школски хор одшпивал гимну, а представела ше и рецитаторска и фолклорна секция. Дзеци у народним облєчиве танцовали сербски, мадярски и руски танци. Школяре хтори ходза на годзини руского язика, а активни су и у КУД „Петро Кузмяк” у Новим Орахове, одтанцовали руски танєц. С. Б.

КОКОС ЗА КОЛАЧИ, ПОМАДИ, ЩЕТКИ...

ЧОМ НАМ У ТУНЕЛУ ПИЩИ У УХОХ Кед ше чловек хтори путує на швидким гайзибану, дзе облаки и дзвери герметично позаверани, найдзе у тунелу, у кабини висши воздушни прицисок як вонка. Тот прицисок ше преноши до чловекових ухох, та у тей хвильки чувствуєме одредзену нєлагодносц. Тото нєприємне чувство нєстанє накадзи прелїґнєме напразно, бо ше теди змоцнєни прицисок преноши до гарла, та ше у його глїбки прициски виєднача. Пуканє лєбо пищанє у ухох пошлїдок розличних прицискох у гайзибану и у гарлє.

Кокосова палма найволї роснуц у тропских крайох, на побрежйох и островох Цихого и Индийского океану. Стебло єй барз ценке, а високе 25 до 30 метери. Коруна на самим верху древа. Млада палма перши плоди приноши аж кед наполнї седем роки, а вец, од петнастого по пейдзешати рок на древе вирошню 60 до 80 велїки и барз тварди орехи. Фаховци гваря же то найхасновитша рошлїна на швеце. Чом? Прето же ше зоз кокосовей палми прави... нєт цо нє. Стебло ше хаснує як будовательни материял (греди, дески, лати...). Плод, док є ище желєни, у ядру ма марз здрави млєчни напиток богати зоз калиюмом и минералами. Зоз осушеного и потартого ореха прави ше муку за хлєб, кекси, колачи, олєй и масло. У хемийней индустриї кокос ше хаснує за помади, мидла и за лїки. Зоз влакна ше прави моцни цверни за плєцени штранґи, тепихи и за вшелїяки щетки. Тварду лупу жени хасную як судзину и украсни предмети, а майстрове знаю понаправяц и ґомбички, украсни ланцушки, наруквици... Велїке, штириметерове лїсце людзе хасную за закрица на хижох, а скору прерабяю до ґуми. Чкода же у наших крайох кокосова палма нє сце роснуц.

ЗЛАТНЕ КАМЕНЄ З МАРСА Науковци потвердзели же у юлию пред даскельо роками коло седем килограми метеорити спадли з Марса на територию Марока. Розжирячена лабда замеркована на нєбе ище шейсц мешаци пред тим, алє фалати стинох найдзени на тлу Сиверней Африки аж концом децембра. То важна и єдинствена нагода же би науковци дознали дацо о можлївосци живота на Марсу. Метеорити уж тераз поєдинцом приноша заробок, бо на Жеми того каменя єст барз мало, вельо менєй як злата. Найчежши метеорит чежки коло єден килограм. „Прекрашнє же нам Марс посила фалатки метеоритох, окреме тераз кед нам кишенки плїтки, та нє можеме одпутовац на далєку планету и назберац себе дакус драгоциного каменя” – гваря науковци. Новоодкрити метеорити права лакотка за науковцох и виглєдовачох вселени, а пре свою єдинственосц од злата су драгши и до дзешец раз.

23

Емилия Миїч, V, Бикич Дол

Емилия Ждиняк, I, Шид

Сара Ґайдош, IV, Коцур

Анамария Селинґер, V, Руски Керестур