Заградка 5 - 2015

c

m y

k

ROK LXVIII • ^ISLO 5 • MAJ 2015 CENA 100 DIN

Sintiy Tapi{ka, IV, Nove Orahovo

^ASOPI

@elyna Taka~, IV, Dxrdqov

Tea Nedimovi~, II, Srimska Mitrovica

ECI S ZA DZ

ПРЕДСТАВИ ЗА ДЗЕЦИ НА 47. ДРАМСКИМ МЕМОРИЯЛУ ПЕТРА РИЗНИЧА ДЯДЇ

МАЧЕ, ЛЮБИМ ЦЕ... На тогорочним Драмским мемориялу Петра Ризнича Дядї були виведзени и три театрални представи за дзеци. Окрем драмско-бабкарскей представи „Медведзова женїдба” Руского културного центру у Новим Садзе, на велькей бини Дома култури у Руским Керестуре участвовали и наймладши ґлумци РКУД „Др Гавриїл Костельник” зоз Кули. Драмски текст „Маче, любим це як цо качка люби каче” писателя Роберта Такарича режирала Александра Лендєр зоз Вербасу. Вона обдумала и сценоґрафию, а текст зоз сербского на руски язик преложела Амалия Ковач, хтора вибрала ґлумцох и музику, а була и суфлерка и остарала ше за костими. Ґлумели седмеро дзеци, а даєдни мали и по два улоги. Весна Вонич у представи була и Мая и Сашка, Дияна Канюґа ґлумела мацер и психолоґа, а Желько Стричко бул Дарко и музичар. Физкултурнїк бул Мирослав Стричко, а Филип Канюх ґлумел Ґорана. Себастиян Гарди мал улогу залюбеного Стевици, а Лїляна Кнежевич у представи була Милица. Публика уживала у сучасней приповедки о початку уходзеня до пубертету, бо ше ґлумци одлично ужили до своїх улогох. Ма. З.

ДУРНЇЛО ПОМОГОЛ ПРИНЦЕЗИ Дзецинска драмска секция КУД „Тарас Шевченко” зоз Дюрдьова за тогорочну театралну сезону пририхтала драмску сличку „Дурнїло”. Приповедку о Дурнїлови зоз кнїжки „Воденїчка на стриберним потоку” нашого писателя Мирона Будинския драматизовал Яким Олеяр, а адаптовал ю и режирал Яким Чапко. У представи участвовали школяре хтори ше уж указали як одлични ґлумци нє лєм на домашнєй бини, алє и на Драмским мемориялу Петра Ризнича Дядї влонї и позалоньским. Тераз у представи ґлумели: Иван Хромиш як Дурнїло, Борис Хро-

2

НАЙВЕКШA БИБЛИОТЕКA

миш як цар Забегайло II, Єлена Горняк ґлумела царицу, Владимир Горняк – цара, Єлена Мудри була принцеза, Иван Кухар – глашнїк, Милица Михальовски – дзива дзивка, Иван Скубан и Иґор Салаґ стражаре, а конферансиєр була Мария Горняк. Тамара Чордаш була суфлерка, Наташа Ч. Хромиш инспициєнт и костимоґраф, а Мирослав Чакан сценоґраф. О шветлу у представи ше старал Мирослав Шарик. С. Б.

ЯК РОЗОГНАЦ БРИДКИ СЛОВА На Драмским мемориялу виведзена и представа „Як настали бридки слова” автора Душка Радовича хтору зоз наймладшима ґлумцами Драмского студия „Арт” Дома култури Руски Керестур пририхтала режисерка Ксения Бодянец. Нєшка на каждим крочаю мож чуц бридки слова, а бешеду з нїма брудза и дзеци и їх родичи. Вериме же велїм тота представа помогнє одучиц ше од вигваряня бридких словох. Сиґурно помогнє и ґлумцом хтори участвовали у театралним фалаце, а то: Ребека Семан – Принцеза, Минеа Югас – Пестунка, Микола Еделински – Леополд, Яна Настасич – Марґарита, Андрей Надь и Алексей Надь – Официре, Иван Рац – Барнабас, Павле Венчельовски – Клаудиє, Тереза Будински и Марина Надь – Приповедаче, Милица Малинович, Корнелия Будински и Уна Планчак – Народ. Суфлерка була Сара Планчак, сценоґраф Александра Медєши, костимоґраф Таня Орос, музични сотруднїк и тон-майстор Михайло Бодянец, а майстор шветла Сашо Палєнкаш. М. Р.

БИБЛИОТЕКА ЕМОЦИЙОХ Тота библиотека ше находзи у шерцу городского парку у Тел Авиву, а наменєна є вибеженцом и приселєнцом. На нєй нєт мури, дзвери и облаки, алє єст 3 500 кнїжки на 15 шветових язикох, за дзеци и старших. Нє постої нїяка библиотецка система класификациї, анї по авторох анї по жанрох. Єдини принцип по хторим ше кнїжки склада на полїчки то емоциї спричинєни при читачох. Кажда пречитана кнїжка оценєна як: забавна, допита, возбудлїва, инспиративна лєбо смутна, та хто кнїжку пречитал, лїпи на ню налїпку одвитуюцей фарби.

Задумайце же стоїце при полїци зоз кнїжками, длугокей 850 километери, на хторей єст вецей як 29 милиони кнїжки. Тельо кнїжки єст у найвекшей библиотеки на швеце – Конґресней библиотеки у Зєдинєних Америцких Державох. Окрем кнїжкох, там ше чува и коло 2,7 милиони аудио и видео знїмки, 12 милиони фотоґрафиї, 4,8 милиони мапи и 57 милиони рукописи. Кажди дзень збирка у тей библиотеки постава богатша за коло 7 000 публикациї.

БИБЛИОЛАДЯ ЕПОС Норвежска, жем зоз завидну традицию рухомих библиотекох ма вельо библиобуси, алє ма и єдну нєзвичайну библиотеку – библиоладю ЕПОС. Ище у септмбру 1959. року почала робиц рухома библиотека, библиоладя Абдулах, а вец 1963. року ю одменєл ЕПОС. Ладя длугока 26 метери и ноши коло 6 000 кнїжки. Вжиме, од септембра по април то стаємни дом за посаду – двох лєбо трох библиотекарох, капитана ладї, моряка, кухара и двох аниматорох. У тим чаше нащиви 250 места у трох округох на заходним побрежю Норвежскей. На ладї єст найвецей кнїжки за дзеци. У тих изолованих крайох библиоладя им часто заменює школску библиотеку.

БИБЛИОТЕКА НА ҐАМИЛИ Национална библиотека Кениї, дзе стопа писмено сци менша як 15%, 1985. року почала програму приблїжованя кнїжкох номадскей популациї. Од теди караван зоз дзевец ґамилами хтори ноша кнїжки и камп-опрему за библиотекарох, путує по пустиньских пространствох и понука знанє вецей як 5 тисячи номадом. Кажди дзень, окрем пиятку, склада ше до шкатулох кнїжки, и вєдно зоз шатром, слункобранами, столом и карсцелями кладзе ше на ґамили, та гайд до изолованих валалох дзе нєт скоро нїяки драги анї дильови. Дзе нєт телевизори, компютери и други здобутки сучасней цивилизациї, ище як ше здаю библиоґамили.

Pririhtala Radmila ]iki~-Petrovi~

23

За

майске число часописа до Редакциї сцигли 103 роботи од вредних сотруднїкох. Коцур: Сара Горняк, Теодора Ґайдош (овода); Патриция Будински, Мартина Уйфалуши, Ана Папуґа, Михаела Ґубаш, Андрей Дорокхази, Стефан Буила, Борис Скубан, Томислав Бесерминї (I); Драґана Дудаш, Анастасия Бранков, Петар Рунич, Илия Мартич, Иван Ґайдош (II); Катарина Недич, Михаела Горняк, Катарина Ґайдош, Андрей Русковски, Антоний Чордаш, Павле Бесерминї, Алексей Салонтаї (III); Николета Чордаш, Наташа Тамаш, Катарина Кулич, Ребека Гарди, Давид Гарди, Марян Шанта, Иван Кучмаш, Михаел Скубан, Дамир Олеар, Владимир Сакач, Давид Неделькович (IV). Вєдно 49 роботи. Дюрдьов: Ана Рамач, Стефан Молнар, Стефан Ґнип, Арсен Станкович, Давид Будински (овода); Серґей Пушкаш, Лука Кашовски (I): Кристина Дюранїн, Теодора Виславски, Марина Барна, Борис Тиркайла, Кристиян Будински, Валентино Пушкаш, Михал Хромиш, Никола Орос (II); Иван НАГРАДА ЗА „НАЙЧИСТЕЙШИ” СОСТАВ

Того мешаца шицки барз понагляли писац, та у даєдних составох було вельо гришки, алє було и барз красни и без гришкох писмени состави, за хтори наставнїци подзелєли чисти петици. Найкрасше по руски состав написал Иґор Маньош, VII Руски Керестур

Скубан, Иван Хромиш, Лука Кухаров (III); Ясмина Будински, Желяна Такач, Мария Такач, Мария Горняк, Златка Канюх, Серґей Пап (IV); Валентина Салаґ (VI). Вєдно 46 роботи. Кула: Анастасия Джуджар (V); Анастазия Козар, Кристиян Ґажо, Себастиян Ґажо (VI); Ваня Шомодї (VII). Вєдно 6 роботи. Нови Сад: Кристина Ковач (овода) послала 2 рисунки.

ЯР Яр уж пришла до нашого краю, та птици на древох крашнє нам шпиваю.

Valentina Sala}, VI, Dxrdqov

Трава желєнєє, квитки розквитаю, пчолки и мотилї красну яр витаю.

Neda Pa<~, II, Savine Selo

(НЄ)КАЛЇЧЕНЄ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА Трудзице ше нє правиц гришки у составох, алє ище ше вше дакому нєздобачки уцагнє до мацеринского язика цудзе слово, та вец учителька муши подцаговац лєбо прецаговац зоз червеним пенкалом. Нє дайце єй же би вам пре дробни гришки хтори знаце и сами виправиц, зменшовала оцени.

ХТОШКА НАПИСАЛ ТАК ладя ше потопела найвецей любим єсц кайґану вон ме зна од оводи поклонєли зме им жимску обуцу

22

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Цепле слунечко шицких нас греє, з нєба белавого мило нам ше шмеє.

Иван Кучмаш, IV Коцур

Zdravo zagradkare!

Na naslovnim boku 1, 2 и 3: Стретнуце руских предшколских дзецох зоз Коцура, Дюрдьова и Руского Керестура 4. Зоз означованя 250. рочнїци образованя у Коцуре

У

априлу и маю було вельо стретнуца, екскурзиї, вилєти и змаганя, та ше народзели и вельо нови товаришства. Хтошка шепнул „Заградки” же ше Дарко зоз Коцура залюбел до Мартини зоз Вербасу, а були вєдно на спортским змаганю у Новим Садзе. Марияна зоз Шиду упознала Тамару зоз Дюрдьова, та ше тераз „фейсбукаю”. Аж пробую и родичох нагвариц же би вєдно пошли на лєтованє, кед нє до Єгипту, вец голєм на базен до Темерину. Яааай! Язик ми швидши од розума! Лєтованя ище нє сцигли на шор, бо тераз найгоруцейша часц школского рока. Лєм цо нє зовре. Кажди дзень голєм єден контролни лєбо писмени задаток, одвитованє за трецу оцену и виправянє лїхих штверкох, а ту би ше слунковац, бо нє крашнє пойсц на морйо били як сир. Нє забудзце же будзе на нас барз нагло пририхтац юнийску „Заградку”, бо конєц школского рока 12. юния. Цо скорей пишце, рисуйце, сликуйце... ратуйце! Ваша редакторка

МИХАЙЛО КОВАЧ

МАЙ У ЛЄШЕ У лєше тераз правдиви рай, бо и там зашол пахняци май. Тащки шпиваю, жабки танцую, медведз и когут лєм ше чудую... Лїшка заячка на танєц вжала, та з нїм круцела и нарабяла. Як им нє швечи, бо су нє пара, вон ище млади, а вона стара... Далєй там їжак вивирку вита, герчок шкорванка на танєц пита. Сваха лисичка робела жарти же ма бочкори ухач подарти, та тераз на ню лєм подудрує, барз ше погнївал та нє танцує...

Лєм дохтор хроми вше у роботи... хорих єст вельо, та ма клопоти. Ище нє скончел, други волаю, верице же му и спац нє даю... Так то, видзице, так то у гаю, весело, крашнє в мешацу маю.

А ТРЕБА ТАК ладя ше зачирела найволїм єсц ратоти вон ме позна од оводи подаровали зме им жимску обуй

3

Н

4

G

МИКОЛА СКУБАН є жадам зоз тим повесц же сом любел таблїчку хтору сом мал кед сом почал ходзиц до основней школи, алє ми тераз жаль же єй вецей нєт. Було так. Два роки скорей як цо у нашей жеми пришло до войни, я наполнєл седем роки, та сом уж на початку септембра почал ходзиц до школи. Паметам тот дзень кед ме мац одведла за руку першого дня до школи. За мнє то було цошка чудне. Бул сом дзецко котре виросло на салашу; нє ходзел сом дотля анї до оводи, нє мал сом блїзких сушедох, та анї пайташох.. Но, мойо школованє почало досц добре, цо ше пайташох дотика. У сушедстве зме ше нашли пейцме-шейсцме котри зме ходзели до истей класи, и ми ше досц швидко сприятелєли. Алє цо було зоз спомнуту таблїчку? Мац ми ю купела у дутяну, у Вилта (то бул теди у Коцуре главни дутян за таки ствари). Була то школярска таблїчка яки ше уж давно нє правя, а дакеди ше без нєй нє могло задумац анї єден дзень у школи.Таблїчка була вилята з якейшик твардей чарней маси, та зме думали же є зоз каменя. З єдного боку мала червени линиї, на узше и на ширше, а з другого боку коцки – квадрати. Так ше ю могло хасновац и за рахунки и за красне писанє. Но, кельо тото писанє було красне, о тим тераз нє рихтам споминац. То найлєпше знала наша учителька, а познєйше учитель, кед за нами одгадовали цо маме написане. Най нє забудзем и тото повесц: таблїчка була урамена до древеного рама як слика на муре. На раме була превартана дзирка през котру ше предзало и завязало порващок, а на порващку вишела шпунджия. Та кед вецей нє було потребне тото цо написане, таблїчку ше посцерало и знова ше на ню могло писац. На таблїчку ше писало тиж зоз „каменим” клайбасом. Була то якаш палїчка у форми клайбаса, а заструговало ше ю так же ше єй конєц почухало до циментових паланкох дома або до бетонских ґарадичох у школским дворе. Розуми ше, таблїчку ше лєгко могло розбиц. Спаднє вона так школярови зоз столка на патос, та му останє лєм рам, а зоз таблїчки – фалатки. Могло ше поламац и клайбас. Ша скоро нїхто з нас анї нє мал цали клайбас: накадзи му першираз випаднул з руки, уж з нього постали два або и три фалатки. Та зме вец писали зоз таким фалатком. Раз зме ше дакус побили док зме ишли зоз школи дому. Хлапци як хлапци! Юлин ше вимахнул на мнє зоз ташку же ме вдери, я ше вимкнул, а вон ме зарвал лєм по плєцу. Мнє нє болєло, алє у його ташки цошка счерепчало. Такой зме обидвоме знали же цо: таблїчка ше му розбила. Кед рано пошол до школи, мал вигварку же прецо нє виробел домашню задачу: таблїчка ше му розбила, а нову му ище нє купели, бо дутяни були заварти. И знал цо

го чека: учитель му дал зоз тирсовку по каждей дланї... Знаце, тирсовка була специялна палїчка, прут зоз бамбуса котри ше нє ламал и нє щипал, а од котрого барз болєло... Учителє нас звичайно били по дланьох, а дзекеди и „на дереш” – по задку – кед зме дацо векше завинєли. Зоз тих часох паметам же сом спочатку нє мал ташку, алє сом таблїчку ношел под пазуху. Док сом ишол од дому по школу, таблїчка ше ми чухала до рекли и висцерало ше тото цо було на нєй написане. Алє то ше нє лєм мнє случовало: ми то часто хасновали и як вигварку пре нєнаписану домашню задачу.

– Модлїм, панучитель, я написал... алє ше ми счухало! Зоз клайбасами сом кобурел, бо ше ми вше ламали, алє таблїчка якошик остала цала. През цалу першу, та аж и єдну часц другей класи. А вец нам учитель гварел же нє мушиме ношиц таблїчки. Почали зме писац до текох. Шицко тото сом нєдавно виприповедал мойому синови, школярови основней школи. Видзел сом му по твари же му тото нє цалком ясне.

– Добре, найдзем я тоту таблїчку у баби на пойдзе, та ци ю укажем, лєм нє знам дзе тераз найдзем за ню клайбас, бо ше таки уж давно нє прави. Нароком сом єдного дня облєкол стари шмати и пошол до старого обисца на пойд поглєдац таблїчку. Людзе мойо, цо там шицкого було! Желєзни або древени ствари, гандри, дослужени предмети за обисце, стари бависка без колєсох... Були ту и кнїжки, дакедишнї мойо учебнїки, рижни шкатули, ардзави пиксли, часци зоз кудзелї и цо ци я знам цо! Уж сом думал же таблїчку анї нє найдзем. Бул лєтни дзень, а и сами знаце як влєце горуцо на пойдзе. Кед сом о годзину зишол долу, озноєни и намурцани од праху, мал сом у руки лєм рам од таблїчки. Ище на нїм вишела и шпарґочка на хторей дакеди була завязана шпунджия. Хто и кеди розбил таблїчку, вецей нїхто нє дозна. Синови сом нє мог указац таблїчку. Чувствовал сом ше празни, як кед би ми дахто вжал дацо наймилше. А роби ше лєм о таблїчки хтору сом анї у дзецинстве нє любел, хтора вецей нїкому нє потребна и о хторей сом добри трицец роки анї нє думал. Та заш лєм, патраци до празного рама, видзел сом свойо дзецинство; хлапца хтори идзе боси по праху, хтори чува крави на сцернянки, хтори бомбону покоштовал лєм раз-двараз у року, а помаранче ище ридше; хлапца хтори бул любопитлїви и нєсташни як и шицки хлапци, хторого и хвалєли и били... Видзи ше ми тераз же бим лєпше зробел кед бим нє пошол глєдац на пойд тоту таблїчку. Думал бим же вона там и далєй цала, та бим нє бул таки розжалєни пре розбити фалаток каменя. А так... видзи ше ми же зоз ню розбити и памятки на мойо дзецинство.

ТАБЛЇЧКА

U

АПАТИКАР И ГОДЗИНКАР Однєсол апатикар оправиц свою годзинку. Годзинкар ю опатрел, та гвари: – Стара є и фейдери єй ослабнути. Мушице ю накруцац два раз на дзень. Апатикар ю бере, та ше пита: – Кеди ю накруцац: пред чи по єдзеню?

СТОЯЦА ГОДЗИНКА – Дзекуєм ци, Петре, же ши ми купел таку красну стояцу годзинку.

MO

R

– Кед добре паметам, я ци нє купел стояцу, алє ручну годзинку.

– Здабе на ручну, алє є стояца, бо ми вше стої.

НЄ ПОТРАФЕЛ Пита ше син оцови на фодбалским змаганю: – Оцец, чом шицки лярмаю на гевтого пана?

– Прето же до судиї руцел камень.

– Алє, чом го лаю кед анї нє потрафел судию?

– Праве прето же го нє потрафел.

БАВИСКО ЗОЗ БУКВАМИ Зоз буквох у слову КЛАЙБАС мож вискладац ище голєм дзешец слова – меновнїки.

ЛАБА, КЛАСА, КАЙСА...

КРИЖАЛЬКА

ZA GADKI Кеди конь найчежши? (кед ци станє на ногу) Якого писку у морю єст найвецей? (мокрого) Хтору траву и шлєпи може препознац? (покриву) ОФАРБ РИСУНОК

Офарб шицки поля означени з точками, та достанєш єден рисунок.

Горизонтално: 1. Пооране польо; 2. Госцох витаме зоз словом...; 3. Барз мали; 4. Хорота хтора ше лєгко преноши (заразна); 5. Мале шитко; 6. Умиванє власох; 7. Сладки єдла; 8. Тот хтори дакого зрадзел. Кет точно ришиш шицки горизонтални колони, у вертикалней достанєш назву єдней спортскей дисциплини.

21

ЛАВИРИНТ

ХТОРА КНЇЖКА ЧИЯ У єдней колони маце осем руских писательох, а у другей наслови осем кнїжкох за дзеци. Хтора кнїжка хторому писательови припада? Михайло Ковач Мелания Павлович Янко Фейса Штефан Гудак

Рибна свадзба Дванац сказки Сказков заглавчок Дожица Яника Мальованого Ирина Гарди Ковачевич Били жаданя Мирон Будински Кудлик Пудлик чека ґазду Мелания Римар Желєни лїсточка Микола Скубан Воденїчка на стриберним потоку

ДЮРА ПАПГАРГАЇ

МАЙСТОР ЗА ЦИҐОНЧОК Учим на циґончок живу хлїсту здзивац, кадзи муши вертко под дуґовом плївац. На терпеша учим пиялку штеловац и аж за корово циґонь заруцовац. Кед заруцим плїтко, цвенкнє ми бодорка. Я ю на здзиваче, а вона ми цморка. Каращик кус глїбше цвенка як зоз франти – буду за мачата смачни оловранти. А кед пущим на дно – цвенкнє деверика, лєм то ценка роба за юшку з котлїка. Дакеди так таргнє, аж ми шерцо скака, а вицагнєм жабу, школьку лєбо рака. Кед верим же пришла потька або чука, якош ми вше цвенкнє – зацерпнута рука. Кед руши бабушка – одженє ме хмара, та змокню и ґачи на задку рибара. Иґлинац ме зеза, коляк пальци колє, та ми место риби замешка на столє.

Помогнї Чарлийови сцигнуц ґу Тарки, бо ше обидвойо сцу бавиц, а лавиринт таки замервени, же ше потраца. ЗАКОНЧ ДОЛНЇ РИСУНОК

РОЗБИТИ ДЗБАН

ВАСИЛЬ МУДРИ

ХЛОП У ОБИСЦУ

Припатрай ше на горнї рисунок, та законч и офарб долнї так же би були єднаки.

20

Ту даскельо фалатки зоз порозбиваних дзбанох, алє лєм єден зоз того на слики. Хтори?

Рушел оцец на кус длугшу драгу, погласкал ме и так ми наказал: – Даскельо днї ти хлоп у обисцу та роб так, як кед би я розказал!

Патри баба: цо то за робота? И єй гварим, як ми поведзене: – Прейґ драги нє преходз дзе надумаш, алє лєм там, дзе то означене!

Лєм цо оцец вишол з авта вонка, уж ше учул мой ценючки глащок: – Ти, Иринко, такой идз до кухнї, за вечеру увар месо, гращок!

И за мацер мал сом порихтане: (бо так оцец дудрал вечарами): – У сушедох нєшка нє шедз длуго, алє придз, вечерай вєдно з нами!

А ти, Марчо – кус сом єй загрожел – нєшка слухай шестричку Ирину; помогнї єй дакус при вареню, а вец помий змасцену судзину!

Наказал сом, вжал дньово новини и, як оцец, шеднул до фотелї... Най ше зна же хто хлоп у обисцу – я окончел задачи барз велї.

5

СПОРТСКИ ФИҐЛЇ ОСОБИ: Тоза, Сенка, Дїдо, Мац, Баба

ВЛАСТА ЦЕНИЧ ТОЗА (шедзи на фотелї): Уф, яки сом смиядни! Мамо! Дзе тераз пошла? Бабо, принєш погар води унукови! Глуха як дзело, нїґда ме нє чує. (Пришло му на розум). Яй, яй! СЕНКА (убегла злєкнута): Цо ше случело? Болї це дацо? ТОЗА (публики) Одкеди преджобла уха, лєпше чує. (шестри): Смиядни сом... СЕНКА: Лєнюху єден, стань и вежнї сам. (Пошла). ТОЗА: Хто ми гвари! По цалим дню виши опрез жвератка. Лєм ше фарби, а зоз рисованя у школи – єдинка! СЕНКА (враца ше и цошка глєда по хижи): Скоч, панє, и дакус бегай по дворе. Пущиш корень до тей фотелї. ТОЗА: Я нє дармуєм, алє розбивам главу зоз хторим спортом най ше занїмам. Нє лєгко вибрац. Знаш кельо их єст? Атлетика, ґимнастика, борецки спорти, спорти на води, конїцки спорти, шлїзканє... СЕНКА (збачела же брат шедзи на тим цо вона глєда): Неплехо єдна, два годзини глєдам гребень, а ти шедзиш на нїм! ТОЗА (занєшени): Найбаржей би ми одвитовала атлетика, и то ходзенє. Алє кралїца спортох ма лєм швидке ходзенє. Я цар за ходзенє помали... Нє сцем ше занїмац зоз аматерским спортом. Професийни спорт би бул прави вибор. Достанєш пенєжи за подписованє контракту, вец стаємни приманя кажди мешац, вец роботни стаж, путуєш по билим швеце, а фамелия з тобу. Оцец и мац у ложи... Ей, цо я шицко робим за мацер, а єй нєт же би ми дала погар найобичнєйшей води. ДЇДО (уходзи помали, з куку): Чуєм, Тозо, же волаш мацер, бабу, шестру, а забул ши дїда. ТОЗА: Думал сом, дїду, же шпиш. ДЇДО: Нє сцем я же би ми шлєбодни час прешол у спаню. И кед ми очи заварти, я бегам за овцами, змагам ше з баранчатми у прескакованю препреченьох, руцам камень з плєца... И пещерски чловек знал мудро хасновац шлєбодни час. Правел орудиє и оружиє, украсни предмети, шмати. Дахто рисовал по мурох у пещерох. Найдзени вельо рисунки бизонох, єленьох, мамутох...

6

ТОЗА: Нє споминай мацер. Волам ю два годзини же би ми... (здогаднул ше чом ю волал, та ше заганьбел) ... же би ми поведла кеди оцец придзе з роботи. ДЇДО (предлужує приповедку о пещерских людзох): А оцове учели своїх пещерских синох цильовац зоз стрелу, руцац копию, веслац, лапац риби. Млади плївали, бегали, пендрали ше по древох. И шицки були моцни и красни. ТОЗА (смутно): Мой оцец нїґда нє ту... ДЇДО: Алє я ту. (Пришол ґу Тозови и облапел го): Я ци укажем як ше руца камень з плєца, як ше пендра на ягоду и ище тристо видумства и фиґлї. Будзем твой тренер! Будземе ше аматерски занїмац зоз спортом. Нєт заробку. Окрем кед заробиме запалєнє мускулох. Алє, то швидко прейдзе. Потим ше чувствуєм моцнєйши, веселши. Додай ми дакус води. ТОЗА: Бежим, бежим, тренеру! И я смиядни як пес. (Приноши дїдови погар води). СЕНКА (приходзи, чеше ше и одразу ше почина чудовац): Модлїм? Мали пан нє на фотелї, алє другому дава погар води? Нє можем вериц! ТОЗА: Шестричко, и ти будзеш мац почесне место у ложи, коло мацери, оца, баби и тренера. (Облапел дїда) СЕНКА: Цо ши попил? О чим приповедаш? ДЇДО: Тренинґи починаю такой. Одбегнї ґу мацери и поведз єй же ше врациме о годзину та подпишеме контракт. МАЦ и БАБА: Чули зе: Ми порихтаме ужину богату зоз витаминами за спортистох. И соки за наздравянє. ДЇДО: Идземе, Толе. Главу горе! Тааак! Просто на брег! Дихай глїбоко... Преложела М. Р.

СТРЕТНУЦЕ ПРЕДШКОЛСКИХ ДЗЕЦОХ Уж традицийне, штварте по шоре Стретнуце руских предшколских дзецох того року отримане у ПУ „Бамби” у оддзелєню „Цицибан” у Руским Керестуре 12. мая. На вельким автобусу тринацецеро дзеци зоз руского оддзелєня у ПУ „Дюрдєвак” зоз Дюрдьова зоз свою воспитачку Марину Будинскову и директорку Установи у Жаблю, Светлану Бошков зашли по єдного товариша до Нового Саду, а вец до Коцура до ПУ „Герлїчка” по ище тринацецеро дзеци и їх воспитачку Серафину Яґлица, та пошли до Керестура. Домашнї их дочекали з вельку радосцу и такой ше порозбеговали ґу бависком, бо дома таки нє маю. Єдни розложели фломастери та рисовали, други складали коцки, треци у кухньочки, у пластичних шерпеночкох варели смачни єдла. Вец шицки пошли до Дому култури, та на велькей бини танцовали, рецитовали и шпивали и так подознавали цо їх парняки, дзивчата и хлапци уча у Дюрдьове, цо у Коцуре, а цо у Керестуре. После заєднїцкей програми шицки вєдно полудньовали, а вец ше сладзели зоз вшелїякима бомбонами, бо и госци принєсли вельо бомбони, а и домашнї нових товаришох дочекали з лакотками у цифрованих паперикох.

Найгласнєйше бавенє було вонка, у оводовим парку на колїмбачкох, спущовалкох и на тобоґану. Стретнуце и того року орґанизовал Одбор за образованє Националного совиту Руснацох. Шлїдуюце Стретнуце будзе у маю 2016. року у Коцуре. Док путовали до Керестура, дзеци у автобусу научели и єдну писньочку, а вона глаши: Идземе до Керестура, отворена нам капура. Шицки ше барз радуєме, вєдно бавиц ше будземе.

250 РОКИ ОБРАЗОВАНЯ У КОЦУРЕ Означованє Дня школи „Братство-єдинство” у Коцуре того року було барз шветочне, бо источашнє означени и вельки ювилей – 250 роки образованя у тим нашим валалє. Окрем терашнїх, на шветочносци були и бувши школяре, наставнїци и други заняти у школи, а домашнї мали вельку чесц прияц и госцох. У мено Министерства просвити на програми бул началнїк Школскей управи Нови Сад Петар Виджикант, представителє Националного совиту Руснацох, Заводу за културу войводянских Руснацох, Дружтва за руски язик, литературу и културу, як и представителє општини Вербас и Месней заєднїци Коцур. Госцох привитала окончователька длужносци директорки коцурскей школи Славица Байор. У физкултурней сали отримане школярске змаганє у одбойки, а у школским дворе була подобова колония дзе дзеци мальовали зоз темперами. У голу школи отворена и вистава наставних средствох, як и старих фотоґрафийох хтори шведочели о историї школи, а окреме о образованю по руски. У школских учальньох була пририхтана вистава малюнкох бувших школярох тей школи, а госцолюбивосц ше чувствовало и на вистави руских, сербских и мадярских народних єдлох. Домашнї госцом подаровали шерца з медовнїка и мали кухарки з рецептами за лакотки хтори на тей велькей шветочносци кажде могол покоштовац. Шветочна академия з нагоди того ювилею отримана у сали Дома култури. Т. Х.

19

Visti zoz {koloh... БУЛИ ЗМЕ НА ДРАМСКИМ МЕМОРИЯЛУ Читали зме у новинох „Руске слово” же у Руским Керестуре будзе Драмски мемориял Петра Ризнича Дядї, алє зме анї нє шнїли же и ми пойдземе там патриц даєдну представу за дзеци. Кед нам наставнїца руского язика гварела же одпутуєме на Мемориял, барз зме ше радовали. Дзекуюци Националному совиту Руснацох хтори нам виплацел автобус, шицки школяре руских оддзелєньох зоз своїма учительками и наставнїцу, як и школяре першей класи хтори руски язик у нашей школи виучую як виборни предмет були зме патриц представу „Як настали бридки слова”. Виведли ю нашо нови товарише зоз Руского Керестура. Була барз поучна и интересантна. После представи зме ше дакус шпацирали по центре валала и ошвижели зме ше зоз смачним сладолядом. Були зме и у школи дзе нас крашнє дочекали и погосцели зоз закуску и соками. Школяре VI3 зоз Дюрдьова

Того року и школяре хтори виучую руски язик зоз елементами националней култури, мали нагоду провадзиц дзецински представи на Драмским Мемориялу Петра Ризнича Дядї. Зоз нашу наставнїцу Сенку Бенчик вибрали зме представу „Як настали бридки слова” хтора була 22. априла. Лєдво зме дочекали тот дзень. Порадзели зме ше же окрем представи, дакус поопатраме центер Руского Керестура и нащивиме Школу Замок дзе наша наставнїца ходзела до Штреднєй педаґоґийней школи. Представа була барз интересантна и поучна, а ґлумецка екипа одлична, та и ми достали дзеку за ґлуменє. Окрем нас у Доме култури представу патрели и керестурски школяре, а були и руски школяре зоз Дюрдьова. После представи зме подзелєли упечатки и заключели зме же би тоту представу требали видзиц и старши, бо нам бридки слова грожа зоз шицких бокох. Аж зме себе почали поставяц питанє: чи наисце потребна смертельна кара же бизме надвладали бридки слова? Нащива керестурскей представи и Школи було за нас праве дожице и красна екскурзия. Були зме и у Националним совиту Руснацох, та зме там, у Замку видзели и музейну збирку. Орши Олаи, Сабина Янушко, Орши и Аґи Хорват, VI, Нове Орахово

„ЗАГРАДКА” И ЗМАЙОВО ДЗЕЦИНСКИ БАВИСКА У ҐОСПОДЇНЦОХ

У Основней школи „Жарко Зренянин” у Ґосподїнцох нєдавно отримане литературне стретнуце на хторим представени наш часопис „Заградка” и двоязична кнїжка „Чи ми верице – Да ли ми верујете”. Кнїжка плод длугорочного сотруднїцтва нашого часописа за дзеци и Медзинародного центру за литературу Змайово дзецински бависка. О нєй бешедовала Мелания Римар хтора и направела вибор поезиї и прешпивала стихи найпознатших сербских поетох, и Весна Паунович зоз Змайових бавискох. Вона поволала ґосподїнских школярох же би участвовали на тей юнийскей манифестациї дзецинскей радосци и креативносци и подаровала дзецом рекламни материяли тото велького швета. На Стретнуцу були школяре другей и штвартей класи зоз своїма учительками, школяре хтори ходза на годзини пестованя руского язика зоз на-

18

ставнїцу Ана Марию Рац, и Таня Тот, директорка Школи у Ґосподїнцох. М. Р.

АГНЕТА БУЧКО ПАПГАРГАЇ

У КАПКИ РОСИ Ой, яки красни ошвитнул дзень!

Наисце бул красни! Вибегнул хлапец до вонкашнього желєнїдла дзе ше лїсца и квети блїскотали од роси.

– Як то же роса так блїскота? – прелєтло му през главу.

– Знам, опатрим през микроскоп! Кед було шицко намесцене, положел лїсточок на хторим була капка роси. Чудо! Яке чудо! Дробна папучочка штуха до чудней лилово-целовей створи хтора пробує завжац цо вецей места.

– Гей, хто то там? – опитал ше хлапец.

– Цо ше питаш, ша нє видзиш же то я! Тота до мнє штуха и нє да ми покоя.

– Яка ши мала у тей капки!

– Анї сом у моїм швеце нє така мала и кед ме ти, таки велїки, можеш видзиц, значи же сом нє мала.

– Яки то живот маш кед так кратко тирваш?

– Сцеш видзиц?

– Сцем!

– Заври очи! И нє чкуль! Нє спреведай. Хлапец завар очи и одразу ше нашол медзи малима створами у капки роси. Як ше змесцел? Ша, и вон бул таки мали!

– Най ше пачи, най ше пачи! – кричала тота лилово-целова створа. – Маме вельо роботи, а час преходзи!

– Яки час? Ша капка ше швидко випарює.

– Е, у тим нашим швеце иншак чече час, так же маме кеди шицко покончиц. Ниа, рихтаме свадзбу, и то двойнїсту. Алє у нас то иншак. Нє беру ше двойо, алє з єдного наставаю двойо. Прето нєт млодей и млодия – єст лєм млодзенє. Як видзиш, пришли и госци, и нашо и папучково, бо ше и вони буду млодзиц. Будзеш им кум?

– Знаже же будзем! То раз у живоце! И, понукнї ме з тей капковей сладосци.

*** – Ух, як ше кумови круци у глави од того капкового напою – шмеяла ше уж подзелєна, або помлодзена, папучка. А красна бридко-лилово-целова створа, тиж помлодзена, уж ше помали одпитовала од госцох.

– Час на одходзе и мушиме ше порихтац же бизме прежили по идуце стретнуце и млодзенє.

– Будзеце ме знова волац? – опитал ше хлапец.

– Тебе? Нє! Бо нашо идуце стретнуце будзе о стотки и стоски вашо роки, а ти уж нє будзеш таки, прето нам була чаривна чесц же ши бул з нами. По нове млодзенє! Врацай ше дому, до свойого швета, бо швет у тей капки роси замера. *** Хлапец под микроскопом обрацал лїсце, алє на нїм уж нїкого нє було. Як швидко шицко скапало. А, нє! Целово-лилова створа гварела же вони иншак мераю час. Так, нам ше лєм привидзує же капка роси крадко тирва.

– Живот наисце чудо! – попатрел хлапец на сухе лїсце под микроскопом и ище раз здихнул: Живот наисце чудо!

7

ДРАҐАН АЛЕКСИЧ

ГВАРЕЛ СОМ БРИДКУ ПРАВДУ НА КРАСНИ СПОСОБ

ЮНАК ШПИНАТ

Х

то нє зна за шпинат? Хто го нє єдол же би вироснул вельки и постал моцни? А кед и попри тим нє постал вельки и моцни, лєбо нє єдол досц шпинату, лєбо го нє любел, та ше и сам єдол док ше зоз шпинатом мордовал. Так гуторя дїдове и баби, оцове и мацери, нини и андї, а вон? Шпинат лєм цихо и рошнє, залїва ше и тарга, предава и купує. Горди є на свой добри глас и смутни же є нїзкого росту. Бо, його вредносц и краса у цмих желєних лїсцох хтори ше ширя лєм трицец центиметери над жему. Шветову славу юнакови шпинатови принєсол познати Попай. За ньго конзерва шпинату чаривна палїчка хтора му дава моц вицагнуц ше зоз найчежшей ситуациї и звладац вельо моцнєйшого нарисованого процивнїка. Кед моряк Попай одразу поє конзерву шпинату, мускули му ше надую, цело ше зацагнє як тетива – та кед ше руши, валя шицко опрез себе. Чи шпинац наисце змоцнєл Попая, чи тот пре у ве лї чал моц шпинату, останє тайна скрита у конзерви зоз хторей ше дух тей рошлїни викруца як дим зоз Аладиновей лампи. Уварене и посолєне лїсце шпинату на столє люби и смачну шницлу, та так здружени даваю моц дзивчатом и хлапцом хтори бежа на физкултуру, лєбо ше лапаю войовац зоз задатками на писменим з математики. Шпинат ше кладзе и до сланих рейтешох, а веґетариянци з нього правя и шницли. У шпинату єст желєза. Нє тельо же би ше поламало зуби, алє досц же би помогло дзецом хтори ше розвиваю и рошню. До наших кухньох сцигує два раз рочнє. Вчас наяр, вчас вєшенї, а єст го и цале лєто. Вжиме ше скрива у замарзовачох, та го нашо мацери и баби будза зоз глїбокого сна и даваю тим хтори троша моц на мразу. Обера ше лєгко, готови ище лєгчейше, а поє ше го найлєгчейше. Нє треба го жувац, лєм лїґац. Чесни є и скромни. З дакус глїни, дакус води и слунка лєгко подмири свойо потреби. Таки шпинат, мала вирна рошлїнка пишна баржей у приповедки як у танєру, гоч у обидвох случайох, як здравє, уходзи на уста.

8

Преложела А. Р.

Пред двома роками моя мац правела торти. Теди сом могол поєсц кажду єй торту. Єдного дня зме пошли до баби на полудзенок. На столє стали вельки и смачни капущанїки. Кед сом поєдол капущанїк, шлїдзел дезерт. Баба положела на стол ягодову торту и я такой поєдол три фалатки. Дакус познєйше сом почувствовал же ме болї брух. Попил сом чарнїцов чай, алє ми нє помогол. Кед сом вошол нука, питал сом ше мацери цо положела до тей торти. Вона гварела же нїч нє вименєла, лєм же шлаґ нє мал у себе цукру. Перше сом єй нє верел, алє кед сом покоштовал сам шлаґ, од нього ме такой ище баржей почал болїц брух, алє сом мацери нє гварел же мам болї од шлаґу. Кед ше ми питала яка торта, гварел сом же є нєзвичайна, алє добра. Теди сом зрозумел же красше повесц бридку правду на красни способ, бо ше вец нїхто нє увредзи. Леон Юрич, V, Руски Керестур

Damir Olear, IV, Kocur

ОЧИ ЖВЕРАТКО ДУШИ

ЗОРИЦА БАЇН ДЮКАНОВИЧ

ГОРУЦИ ГОСЦ Можебуц то Африка пришла до нас як госц, та бежиме до води, горучави нам досц. Можебуц ше слунко гнїва же розмазани людзе, та тераз бовчи и пече, нє дзба як им будзе. Можебуц рочни часци спадли на жиму и лєто, та ше ти вар лєбо змарзай, штредку нєт – чом? Прето! Прешпивала М. Римар

Nikola Oros, II, Dxrdqov

МОЯ МАЦ Мнє найкрасша и наймилша на швеце моя мац. Вона ма чарни власи и белави очи. Вше є нашмеяна. Люби облєкац сукнї и фармерки. Стара ше о мнє. Кед сом хори, идзе зо мну до дохтора. Мац вари тото цо любим єсц. Я єй часто помагам. Ношим чутки на огень и зберам вайца. Кед достанєм добру оцену, вона радосна. Михал Хромиш, II, Дюрдьов

Спознала сом красу очох щирих, милих, красних... Глїбоки погляд до вичносци, драга ґу шветлосци. Чистота тих очох у моїх очох найкрасша на швеце. Дакеди нєпотребна бешеда. Сами очи поведза шицко. И кед дацо добре, алє, нажаль, и кед нєдобре. Найкрасше чувство видзиц ше у очох любеней особи хтора патри на це з висока, алє нука, глїбоко сце вельо того повесц. Слова скрива, а блїщаци капки чуря по твари. Ошмих хтори ше укаже лєм же би затаєл смуток и боль, застараносц и вистатосц, лєм єдна хвилька... Очи поцихучки шептаю, слова нїжни вигваряю. О тих очох шнїєм и длуго их, длуго любиц будзем. Кристина Афич, VIII, Руски Керестур

17

СЛАДЯНА РИСТИЧ

НАЩИВА ОВОЦНЇКУ И ВИНЇЦИ На остатнєй годзини Природи и дружтва зоз учительку и товаришами з класи були зме у єдним овоцнїку и у винїци. Там зме приповедали о бивальнїкох. Учителька нас знїмала зоз камеру. Видзели зме вельо древа - яблонї и шлївки. Познєйше зме були и при малинох. На древох ище нєт узрети плоди. На концу зме були и у винїци и видзели зме вельо мали чокоти. Ище дакус зме приповедали о тих овоцох, а вец зме ше рушели дому. Тота нащива у овоцнїку и винїци була барз красна и интересантна. Ясмина Будински, IV, Дюрдьов

Milica Petri~, IV, Novi Sad

ВЕЛЬКА НОЦ Велька ноц то барз красне швето хторе я любим. Славиме го шицки у обисцу. Рано на осем годзин ставаме. Потим зоз кошарку идземе до баби. Там теди цала фамелия: баба, дїдо, бачи, нина и двоме браца. Кед пойдземе, чекаю нас пейц вельки гнїзда. У нїх єст вельо лакотки, яблука, помаранчата и динари. Потим уходзиме нука. Старши пию кафу, а ми, дзеци, соку. Вец ше дуркаме з писанками. Баба, мама и нина рихтаю кошарки. Кладу до нїх писанки, варену шунку и колбасу, хрин, сирец, масло и паски. З вельконоцнима єдлами идземе до церкви. Там єст вельо людзох и вельо кошарки позакривами зоз краснима салветками. Паноцец пошвеца шицки паски. У церковней сали вистава малюнкох и украсох младших и старших дзецох. Кед ше закончи пошвецанє и кед опатриме виставу, идземе до баби. Пошвецени кошарки кладземе на стол, модлїме ше и полуднюєме. У баби на Вельку ноц оставаме цали дзень. Мнє тото швето найкрасше од шицких шветох. Давид Гарди, IV, Коцур

ОСОБА ХТОРУ ЛЮБИМ Я барз любим мою бабу. Мено єй Славка. То моєй мами мац. Баба ма кафово-шиви власи и желєни очи. Роби у Вербаше у фабрики меса „Карнекс”. Барз люби и радує ше кед пойдзем до нєй. Вєдно печеме колача, ношиме древа на огень и бавиме ше. Найволїм кед бавиме домино и кед рисуєме, прето же моя баба зна барз крашнє рисовац. Сара Ґайдош, II, Коцур

16

David Gardi, IV, Kocur

ЯР У МОЇМ ОКОЛЇСКУ Яр почала двацец першого марца. Слунко греє, та розквита квеце у рижних фарбох. Птици селїдбенїци ше врацели з яга и тераз нам под облаком чвиринкаю прекрасни мелодиї. Позоблєкали зме шали, шапки, трикови и капути. Престали зме топиц до пецох. Людзе садза у заградох кромплї, пасулю, цибулю и другу желєняву. Вредни пчолки збераю мед, а мотилї лєтаю з квета на квет. Витрик подувує, а слунко вше баржей греє. Перше розквитли подшнїжнїки, а потим любичици, зомбульки и лампащики. На древох знова красне желєне лїсце. Животинї хтори пре спали жимски сон, зобудзели ше накадзи почала яр. Пажици ожелєнєли и знова пахню. Нєбо ма прекрасну белаву фарбу. Я барз любим яр, бо цепло, та ше можеме длуго бавиц на драже и у природи. Драґана Иванов, III, Ґосподїнци

ПРИПОВЕДКА О МОЄЙ РУСАЛКИ

Є

дней яри упознал сом русалку, а нє знал сом чи є права. Мено єй Ружичка и ма найкрасши ошмих на швеце. То ошмих хтори отвера шицки дзвери. Подумал сом же є зоз даєдней далєкей жеми, бо ше єй длуги власи блїщали як кед би у нїх мала тисячи гвизди. Питал сом ше баби чи є права, чи пришла зоз русалковей жеми, а вона мнє: – Мили мой, шицки ми покус юнаки зоз сказкох. Моя мац гвари же Ружичка лєм звичайна дзивка хтора помага дзецом же би научели математику и мацерински язик и так достали петици. Я любел кед вона пришла и сциха ше озвала зоз сладкима словами хтори ми помогли же бим постал послухни.

– Хлапче, ти прави юнак и можеш шицко – гварела би. И я такой шицко научел. Видзело ше ми же кажду загадку одгаднєм. Єдного дня, лєм же бим преверел єй русалкову моц, питал сом ше єй: – Чи я можем премесцац гори?

– Розуми ше, лєм перше мушиш ослуховац швет. Теди ми подаровала коритко. Притулєл сом го ґу лївому уху и чул сом гучанє моря: гуууууу! Чул сом габи и писнї подводного швета. Анї сом нє знал же риби шпиваю, а морски трави пущаю звуки. Яке то русалково коритко? Чудне, алє од теди сом ше нє бал од моря. Плївал сом и мурял сом ше без страху. Ружичка нє мала чаривну палїчку як други русалки. Лєм двофарбови клайбас. Махала з нїм як дириґент. З розширенима очми провадзел сом єй рухи з лїва на право.

– Пать, маш чаривни камень! Вау! – скричал сом возбудзени. Ружичка мала персцень зоз каменчком хтори менял фарби.

– Кажде з нас ма персцень за путованя. Я тот достала од чукундїда хтори жил далєко, аж за двома морями – гварела. Дотхнул сом персцень. А теди, як кед би ше якаш шветлосц зоз того каменчка пренєсла на мнє. У тей хвильки достал сом таку моц же сом прелєцел драгу од дому по школу. Єдного дня Ружичка ми подаровала жвератко.

– Я путуєм до другого городу – гварела ми. – Алє, мили хлапче, нє старай ше. Кеди лєм пожадаш, будзем ту. Охабим ци тото мале жвератко, дарунок од моєй прабаби, и увидзиш... Положела ми руку на плєцо и ошмихла ше з малим ошмихом хтори ме здогадовал на „Добре рано!”

Як ме могла охабиц? Дзе тота русалкова доброта? – питал сом ше. Преходзели днї, алє я ю нє забул. Кажде рано, док сом бежал до школи, дзвигал сом главу и патрел сом до хмарох. Випатрали ми як єй гвиздово власи. Теди бим попатрел до жвератка хторе ми дала. И вше сом видзел исте: дзешка у дну жвератка шмишкала ше русалка Ружичка и гуторела: – Хлапче, кажде з нас ма свою хмару на хторей плїва зоз своїма тайнами. Чувай свою шмелосц и мудросц, бо русалки любя таких принцох. Знал сом же дума на мнє и же, за седем горами и седем морями приповеда другим хлапцом и дзивчатом красни приповедки. А кед сом ше знова питал баби хто, наисце, Ружичка, баба ше ошмихла и гварела ми: – Ружичка? Вона така сладка и добра! Тераз ми нїч нє ясне. Можебуц кажда учителька покус русалка. Преложела М. Р.

9

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

БОЖА ФАМЕЛИЯ – ЦЕРКВА „А я ци гварим: Ти Петро – Стина и на тей стини вибудуєм Церкву свою и дзвери пекельни ю нє годни надвладац.” Евангелия по Матейови 16,18-19 Апостоли наказовали и кресцели у велїх жемох. Церква росла и росла. Нєшка християнох єст у шицких крайох швета. Исус поставел Петра за поглавара Церкви. Папа роби тото цо робел Петро. Вон нашлїднїк Петров. Владикове предлужую роботу апо столох. Вони ше стараю о нас так як ше добри пастире стараю о своїх овцох. Владикове маю Исусову улогу на жеми. Толкую нам Библию и уча нас як маме жиц по християнски. Кажди владика ма своїх помоцнїкох, священїкох хтори служа Служби Божо и други богослуженя, даваю вирним Святи тайни, поучую их, тримаю виронауку... У тим их водзи и прошвицує Дух Святи. Даєдни члени Божей фамелиї жию на окремни способ. Вони обецали – пришагали же цали свой живот пошвеца Богу. То монахи и монахинї хтори поучую людзох, робя у шпитальох, помагаю худобИсусе, єдини мой Приятелю, ним и широтом и модля ше за нас. дзекуєм Ци за Твойо одкупенє Алє, векшина членох Божей фамелиї анї нє владии любов котра ше потвердзела кове, анї нє паноцове, анї нє чесни шестри. То шицки у церпеньох и на крижу. ви, дзивчата и хлапци, вашо родичи и шицки людзе Нє дай же бим Це хторих нєдзелями и на швета видзице у церкви. Кажде зоз своїма грихами увредзовал(а). ма важну улогу у Церкви у хторей є покресцени, бо Зоз Учебнїка о. Юлияна Раца Церква як цело, составене зоз велїх часцох. Кед и на«Исус нас водзи ґу нашому йменша часц цела хиби лєбо є хора, церпи цали члоОцови Нєбесному» век. Кед родичи нє усадзую своїм дзецом християнску виру, ощербюю и калїча Церкву – Божу фамелию.

МОЛИТВА

ЦЕРКОВНИ ЛЕКСИКОН СОШЕСТВИЄ СВЯТОГО ДУХА – вельке християнске швето котре ше швеци пейдзешатого дня по сле Воскре сения (Велькей ноци), а дзешатого дня после Вознесения. Специфичносц того швета же ше после Служби Божей такой служи вечурня, на котрей ше, на клєчацо, модля три сериї молитвох, у котрих вєдно седем молитви. Швето тирва три днї, алє го у даєдних владичествох шведкую два днї. Другого дня Сошествия, котре народ вола Русадля, припада швето Пресвятей Тройци.

10

СВЯТА ПРИЧАСЦ На Тайней вечери Исус виполнєл свойо обецанє. Хлєб претворел на свойо цело: „То мойо цело котре ше жертвує за вас”. А вино претворел на свою крев: „То моя крев котра ше прелїва за вас”. Апостолох запричащал и додал: „То робце на мой спомин.” Зоз тима словами Исус дал апостолом власц претворйовац хлєб и вино на його цело и крев. Дал им власц же би служели Службу Божу та себе и других запричащали. Од нїх тоту власц прияли владикове и священїки. У каждей Служби Божей маме и причасц. Священїк перше себе запричаща, а потим ґу тей Святей тайни приступаю и вирни. По Святей причасци благодариме Богу зоз писню: „Най ше наполня уста нашо зоз твою хвалу, же ши нас зробел достойнима, же зме ше могли причащац зоз Твоїма святима, безсмертнима и животворнима тайнами. Захрань нас, Боже, у Твоїм поцешеню, же бизме цали живот препровадзели у роздумованю о Твоєй правди. Алилуя”.

Наградзени состав!!!

МОЙ ПЕРШИ ЗАРОБОК Перши раз сом заробел динари у мойого товариша и то бул мой перши заробок у живоце. Як и каждого дня, бавел сом ше зоз своїм сушедом, алє тот дзень бул вельо иншаки. Людзе ше уж рихтали за жиму, та куповели древа за огриву, як и мой сушед Давид. Волали зме го же би ше пришол зоз нами бавиц, алє вон гварел же ма вельо роботи, та най придземе, а вон после зроби тото цо му родичи гварели. Ми пошли до ньго, приповедали зме франти и дружели зме ше. Вец пришли його родичи и гварели му же би требал робиц, алє ше брат и я догварели же му помогнєме у його роботи. Кед зме вишли вонка, вищирели зме очи, бо було вельо конари за подпальку, односно за топенє. Побрали зме рукавици, та зме почали робиц. Шмеяли зме ше, бо нам рукавици були вельки. После шмиху зме предлужели робиц и з радосцу зме швидко закончели. Поношели зме шицки конари. Були зме щешлїви же зме шицко зробели. Його родичи братови и мнє дали по пейдзешат динари. Щешлїви зме ше врацели дому. Були зме задовольни, а боме и його родичи. Тот дзень и тоту роботу вше будзем паметац, бо то бул мой перши заробок. Иґор Маньош, VII, Руски Керестур

ЛЮБИМ СВОЮ БАБУ Моєй баби мено Ана, а волаю ю Ганча. Вона ма мужа – нашого дїда, штверо дзеци и вельо унучата. Нє ясне ми – кед є Дудашова, чом шицки гуторя же є народзена Сабадош. Ма шейдзшат пейц роки. Ноши окуляри, а власи ма длуги и покруцени. Дакеди ма пунджу, а дакеди их сцишнє зоз чатом. Ми кажди викенд ходзиме до баби спац. Вечар ше догвариме цо бизме сцели єсц, та най тото порихта. Найволїме пицу. Помагаме єй накласц присмачки хто яки люби, а вона вец лєм упече. Теди ше шицки смачнє наєме. Любиме и швижи сок направени з миксером. Баба нам часто чита писньочки и приповедки. Вец нам подзелї динари най себе дацо купиме. Прето я любим свою бабу. Клара Катрина, II Руски Керестур

Katarina Nedi~, IV, Kocur

ПУТОВАНЄ ДО РУСКОГО КЕРЕСТУРА Любим путовац. Ґлумим у театралних представох за дзеци, та мам нагоди нащивиц нашо руски валали. У априлу зме зоз представу „Дурнїло” були у Руским Керестуре на Драмским мемориялу. Рушели зме рано. Путовали зме два годзини. Були зме барз задовольни як зме одбавели представу, а и патрачом ше пачело. Потим зме ше шпацирали и ошвижовали зме ше зоз сладолядом. Пред вечаром зме ше рушели дому. Шицким ше барз пачело тото путованє, бо нам було наисце крашнє. Мария Горняк, IV, Дюрдьов

Eleonora Medw{i, II, Ruski Kerestur

15

Кристина Ковач, 5 роки, Нови Сад

Були зме зоз учительку у театру. Патрели зме представу за дзеци. Учителька нам гварела же там кажде муши шедзиц на своїм карсцелю. Нє шме ше наглас приповедац. Лєм кед ше у сали погаша шветла, треба барз лярмац, квичац, гвиздац и кукурикац. Так робя шицки крашнє воспитани дзеци. Ґлумцом треба кляпкац. У театру ше нє шме кусац маґочки и шушкац з папериками од бомбонох.. Хто барз гладни, може лєм поцихи похлїпац парадичову юшку, а танєр положиц до кишенки, же би ше други дзеци нє пажерели. Родичи нам наказали же бизме по сле представи зоз сали виходзели помали, а нє же бизме ше дриляли. Штухац з локцами тих за собу и копац з патиками до тих опрез себе можу лєм културни и пристойни дзеци.

Стеф

МЕЛАНИЯ ПАВЛОВИЧ

ан Ґн

ип, 5

роки,

Дюрд

ьов

ербас ласа, В к I , ч и Чав Невена

Лео Бесерминї, I класа, Коцур

14

Ана Рамач, 6 роки, Дюрдьов

УПРЕКОСНА ШНУРКА

Кед ци шнурка на ципели ше розвяже док идзеш по драже и замача до барки, нєт вигварки: же мокро, же єшень, же блато... Бо влєце ши нє мал страху же шнурка од праху. То ше нє видзело. Тераз ю завязац мушиш гоч би ци ше як нє сцело. Лєбо шнурку науч шора: най ше нє розвяже кед идзеш по драже.

11

МИХАЙЛО КОВАЧ

ДОБРИ ХЛАПЧИК

М

ой оцец ми гвари же я малки. А яки я малки кед сом уж векши од розвалки! Мам тельо роки кельо єст пальци на єдней ручки, та уж и по тим видно же я нє малючки. Мац кед ме люби, та ме обочкує, а кед ме нє люби, та зоз моїх панталонох прах витрепує. Теди нє же ме ґу себе нє притулює, алє ме ище и зоз койякима увредлївима словами наволує. Дакеди ше так моцно увредзим, же и по пол годзини нє бешедуєм, лєбо даґдзе у куцику шедзим. Кед огладнїм, починам зоз бешеду и забувам на увреду. Любим з оцом робиц у загради. У тей загради рошню ґереґи стари и млади. Того року я рушал лєм гевти стари, гевти цо були уж вельки як кошари. А були таки лєм штири. Я вжал ножик и у нїх справел дзири. Та гоч там вони лєжали як кошари вивалєни, шицки штири були зоднука желєни. Оцец кед видзел, барз ше єдовал же сом штири ґереґи поупрепасцовал. Мацери помагам олїзовац кантички од шметанки, лєбо варешки од мачанки. Мац ми гвари же док ше вишпим ище сто раз, а то нє будзе дораз, та будзем и я ходзиц до школи. У тим спаню думам же сом дошол дзешка до поли. Так ми голєм мац гварела, та ми озда прето и торбичку нову купела. Ви ше шицки напевно чудовац будзеце, же як чудно на тим швеце. Яни ище до школи нє почал, а тельо того ту написал, як кед би уж бул як вельки вишколовани... Нє чудуйце ше, дораз вам шицко на ухо пошепта ваш Яни...

– Я вам приповедал лєм о мацери и о оцови, а нїч сом вам нє гуторел о мойому дїдови. Е, тераз вам Яни вивола. Мойому дїдови мено так як мойому кандурови – Микола. Обидвоме Миколове за шицки мойо пригоди знали, та видзице, шицки тоти пригоди мойо и записали. Дїдо Микола записовал, а кандур Микола дїда на гевто цо призабул – здогадовал... Дїдо гварел же док ше читац и писац научим, вец вежнєм, та и сам тоту мою историю ище раз преучим. А дотля най ю гевти цо читац знаю преучую, а кед им ше пачи, най мойому дїдови Миколови подзекую...

ИРИНА ГАРДИ КОВАЧЕВИЧ

ЯБЛУКО И ХРОБАК Подуркай лєм до яблука, опитай ше хто там нука. Шовґор хробак поверцує, знука овоц окусує. А дзецом вец, кед є таки поохабя лєм чутаки.

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

ДОБРИ И ЯБЛУКА – Я би єдол вше банани – приповеда хлапчик Яни.

– Мнє смакує и папая – гуторела мала Мая.

– Я би манґо покоштовал кед би тато го куповал.

– Палє, палє!

– гвари Лука.

– Мнє смакую и яблука!

12

13

МИХАЙЛО КОВАЧ

ДОБРИ ХЛАПЧИК

М

ой оцец ми гвари же я малки. А яки я малки кед сом уж векши од розвалки! Мам тельо роки кельо єст пальци на єдней ручки, та уж и по тим видно же я нє малючки. Мац кед ме люби, та ме обочкує, а кед ме нє люби, та зоз моїх панталонох прах витрепує. Теди нє же ме ґу себе нє притулює, алє ме ище и зоз койякима увредлївима словами наволує. Дакеди ше так моцно увредзим, же и по пол годзини нє бешедуєм, лєбо даґдзе у куцику шедзим. Кед огладнїм, починам зоз бешеду и забувам на увреду. Любим з оцом робиц у загради. У тей загради рошню ґереґи стари и млади. Того року я рушал лєм гевти стари, гевти цо були уж вельки як кошари. А були таки лєм штири. Я вжал ножик и у нїх справел дзири. Та гоч там вони лєжали як кошари вивалєни, шицки штири були зоднука желєни. Оцец кед видзел, барз ше єдовал же сом штири ґереґи поупрепасцовал. Мацери помагам олїзовац кантички од шметанки, лєбо варешки од мачанки. Мац ми гвари же док ше вишпим ище сто раз, а то нє будзе дораз, та будзем и я ходзиц до школи. У тим спаню думам же сом дошол дзешка до поли. Так ми голєм мац гварела, та ми озда прето и торбичку нову купела. Ви ше шицки напевно чудовац будзеце, же як чудно на тим швеце. Яни ище до школи нє почал, а тельо того ту написал, як кед би уж бул як вельки вишколовани... Нє чудуйце ше, дораз вам шицко на ухо пошепта ваш Яни...

– Я вам приповедал лєм о мацери и о оцови, а нїч сом вам нє гуторел о мойому дїдови. Е, тераз вам Яни вивола. Мойому дїдови мено так як мойому кандурови – Микола. Обидвоме Миколове за шицки мойо пригоди знали, та видзице, шицки тоти пригоди мойо и записали. Дїдо Микола записовал, а кандур Микола дїда на гевто цо призабул – здогадовал... Дїдо гварел же док ше читац и писац научим, вец вежнєм, та и сам тоту мою историю ище раз преучим. А дотля най ю гевти цо читац знаю преучую, а кед им ше пачи, най мойому дїдови Миколови подзекую...

ИРИНА ГАРДИ КОВАЧЕВИЧ

ЯБЛУКО И ХРОБАК Подуркай лєм до яблука, опитай ше хто там нука. Шовґор хробак поверцує, знука овоц окусує. А дзецом вец, кед є таки поохабя лєм чутаки.

СИЛВЕСТЕР Д. МАКАЇ

ДОБРИ И ЯБЛУКА – Я би єдол вше банани – приповеда хлапчик Яни.

– Мнє смакує и папая – гуторела мала Мая.

– Я би манґо покоштовал кед би тато го куповал.

– Палє, палє!

– гвари Лука.

– Мнє смакую и яблука!

12

13

Кристина Ковач, 5 роки, Нови Сад

Були зме зоз учительку у театру. Патрели зме представу за дзеци. Учителька нам гварела же там кажде муши шедзиц на своїм карсцелю. Нє шме ше наглас приповедац. Лєм кед ше у сали погаша шветла, треба барз лярмац, квичац, гвиздац и кукурикац. Так робя шицки крашнє воспитани дзеци. Ґлумцом треба кляпкац. У театру ше нє шме кусац маґочки и шушкац з папериками од бомбонох.. Хто барз гладни, може лєм поцихи похлїпац парадичову юшку, а танєр положиц до кишенки, же би ше други дзеци нє пажерели. Родичи нам наказали же бизме по сле представи зоз сали виходзели помали, а нє же бизме ше дриляли. Штухац з локцами тих за собу и копац з патиками до тих опрез себе можу лєм културни и пристойни дзеци.

Стеф

МЕЛАНИЯ ПАВЛОВИЧ

ан Ґн

ип, 5

роки,

Дюрд

ьов

ербас ласа, В к I , ч и Чав Невена

Лео Бесерминї, I класа, Коцур

14

Ана Рамач, 6 роки, Дюрдьов

УПРЕКОСНА ШНУРКА

Кед ци шнурка на ципели ше розвяже док идзеш по драже и замача до барки, нєт вигварки: же мокро, же єшень, же блато... Бо влєце ши нє мал страху же шнурка од праху. То ше нє видзело. Тераз ю завязац мушиш гоч би ци ше як нє сцело. Лєбо шнурку науч шора: най ше нє розвяже кед идзеш по драже.

11

NA[O HRISTIYNSKI [VETA

БОЖА ФАМЕЛИЯ – ЦЕРКВА „А я ци гварим: Ти Петро – Стина и на тей стини вибудуєм Церкву свою и дзвери пекельни ю нє годни надвладац.” Евангелия по Матейови 16,18-19 Апостоли наказовали и кресцели у велїх жемох. Церква росла и росла. Нєшка християнох єст у шицких крайох швета. Исус поставел Петра за поглавара Церкви. Папа роби тото цо робел Петро. Вон нашлїднїк Петров. Владикове предлужую роботу апо столох. Вони ше стараю о нас так як ше добри пастире стараю о своїх овцох. Владикове маю Исусову улогу на жеми. Толкую нам Библию и уча нас як маме жиц по християнски. Кажди владика ма своїх помоцнїкох, священїкох хтори служа Служби Божо и други богослуженя, даваю вирним Святи тайни, поучую их, тримаю виронауку... У тим их водзи и прошвицує Дух Святи. Даєдни члени Божей фамелиї жию на окремни способ. Вони обецали – пришагали же цали свой живот пошвеца Богу. То монахи и монахинї хтори поучую людзох, робя у шпитальох, помагаю худобИсусе, єдини мой Приятелю, ним и широтом и модля ше за нас. дзекуєм Ци за Твойо одкупенє Алє, векшина членох Божей фамелиї анї нє владии любов котра ше потвердзела кове, анї нє паноцове, анї нє чесни шестри. То шицки у церпеньох и на крижу. ви, дзивчата и хлапци, вашо родичи и шицки людзе Нє дай же бим Це хторих нєдзелями и на швета видзице у церкви. Кажде зоз своїма грихами увредзовал(а). ма важну улогу у Церкви у хторей є покресцени, бо Зоз Учебнїка о. Юлияна Раца Церква як цело, составене зоз велїх часцох. Кед и на«Исус нас водзи ґу нашому йменша часц цела хиби лєбо є хора, церпи цали члоОцови Нєбесному» век. Кед родичи нє усадзую своїм дзецом християнску виру, ощербюю и калїча Церкву – Божу фамелию.

МОЛИТВА

ЦЕРКОВНИ ЛЕКСИКОН СОШЕСТВИЄ СВЯТОГО ДУХА – вельке християнске швето котре ше швеци пейдзешатого дня по сле Воскре сения (Велькей ноци), а дзешатого дня после Вознесения. Специфичносц того швета же ше после Служби Божей такой служи вечурня, на котрей ше, на клєчацо, модля три сериї молитвох, у котрих вєдно седем молитви. Швето тирва три днї, алє го у даєдних владичествох шведкую два днї. Другого дня Сошествия, котре народ вола Русадля, припада швето Пресвятей Тройци.

10

СВЯТА ПРИЧАСЦ На Тайней вечери Исус виполнєл свойо обецанє. Хлєб претворел на свойо цело: „То мойо цело котре ше жертвує за вас”. А вино претворел на свою крев: „То моя крев котра ше прелїва за вас”. Апостолох запричащал и додал: „То робце на мой спомин.” Зоз тима словами Исус дал апостолом власц претворйовац хлєб и вино на його цело и крев. Дал им власц же би служели Службу Божу та себе и других запричащали. Од нїх тоту власц прияли владикове и священїки. У каждей Служби Божей маме и причасц. Священїк перше себе запричаща, а потим ґу тей Святей тайни приступаю и вирни. По Святей причасци благодариме Богу зоз писню: „Най ше наполня уста нашо зоз твою хвалу, же ши нас зробел достойнима, же зме ше могли причащац зоз Твоїма святима, безсмертнима и животворнима тайнами. Захрань нас, Боже, у Твоїм поцешеню, же бизме цали живот препровадзели у роздумованю о Твоєй правди. Алилуя”.

Наградзени состав!!!

МОЙ ПЕРШИ ЗАРОБОК Перши раз сом заробел динари у мойого товариша и то бул мой перши заробок у живоце. Як и каждого дня, бавел сом ше зоз своїм сушедом, алє тот дзень бул вельо иншаки. Людзе ше уж рихтали за жиму, та куповели древа за огриву, як и мой сушед Давид. Волали зме го же би ше пришол зоз нами бавиц, алє вон гварел же ма вельо роботи, та най придземе, а вон после зроби тото цо му родичи гварели. Ми пошли до ньго, приповедали зме франти и дружели зме ше. Вец пришли його родичи и гварели му же би требал робиц, алє ше брат и я догварели же му помогнєме у його роботи. Кед зме вишли вонка, вищирели зме очи, бо було вельо конари за подпальку, односно за топенє. Побрали зме рукавици, та зме почали робиц. Шмеяли зме ше, бо нам рукавици були вельки. После шмиху зме предлужели робиц и з радосцу зме швидко закончели. Поношели зме шицки конари. Були зме щешлїви же зме шицко зробели. Його родичи братови и мнє дали по пейдзешат динари. Щешлїви зме ше врацели дому. Були зме задовольни, а боме и його родичи. Тот дзень и тоту роботу вше будзем паметац, бо то бул мой перши заробок. Иґор Маньош, VII, Руски Керестур

ЛЮБИМ СВОЮ БАБУ Моєй баби мено Ана, а волаю ю Ганча. Вона ма мужа – нашого дїда, штверо дзеци и вельо унучата. Нє ясне ми – кед є Дудашова, чом шицки гуторя же є народзена Сабадош. Ма шейдзшат пейц роки. Ноши окуляри, а власи ма длуги и покруцени. Дакеди ма пунджу, а дакеди их сцишнє зоз чатом. Ми кажди викенд ходзиме до баби спац. Вечар ше догвариме цо бизме сцели єсц, та най тото порихта. Найволїме пицу. Помагаме єй накласц присмачки хто яки люби, а вона вец лєм упече. Теди ше шицки смачнє наєме. Любиме и швижи сок направени з миксером. Баба нам часто чита писньочки и приповедки. Вец нам подзелї динари най себе дацо купиме. Прето я любим свою бабу. Клара Катрина, II Руски Керестур

Katarina Nedi~, IV, Kocur

ПУТОВАНЄ ДО РУСКОГО КЕРЕСТУРА Любим путовац. Ґлумим у театралних представох за дзеци, та мам нагоди нащивиц нашо руски валали. У априлу зме зоз представу „Дурнїло” були у Руским Керестуре на Драмским мемориялу. Рушели зме рано. Путовали зме два годзини. Були зме барз задовольни як зме одбавели представу, а и патрачом ше пачело. Потим зме ше шпацирали и ошвижовали зме ше зоз сладолядом. Пред вечаром зме ше рушели дому. Шицким ше барз пачело тото путованє, бо нам було наисце крашнє. Мария Горняк, IV, Дюрдьов

Eleonora Medw{i, II, Ruski Kerestur

15

СЛАДЯНА РИСТИЧ

НАЩИВА ОВОЦНЇКУ И ВИНЇЦИ На остатнєй годзини Природи и дружтва зоз учительку и товаришами з класи були зме у єдним овоцнїку и у винїци. Там зме приповедали о бивальнїкох. Учителька нас знїмала зоз камеру. Видзели зме вельо древа - яблонї и шлївки. Познєйше зме були и при малинох. На древох ище нєт узрети плоди. На концу зме були и у винїци и видзели зме вельо мали чокоти. Ище дакус зме приповедали о тих овоцох, а вец зме ше рушели дому. Тота нащива у овоцнїку и винїци була барз красна и интересантна. Ясмина Будински, IV, Дюрдьов

Milica Petri~, IV, Novi Sad

ВЕЛЬКА НОЦ Велька ноц то барз красне швето хторе я любим. Славиме го шицки у обисцу. Рано на осем годзин ставаме. Потим зоз кошарку идземе до баби. Там теди цала фамелия: баба, дїдо, бачи, нина и двоме браца. Кед пойдземе, чекаю нас пейц вельки гнїзда. У нїх єст вельо лакотки, яблука, помаранчата и динари. Потим уходзиме нука. Старши пию кафу, а ми, дзеци, соку. Вец ше дуркаме з писанками. Баба, мама и нина рихтаю кошарки. Кладу до нїх писанки, варену шунку и колбасу, хрин, сирец, масло и паски. З вельконоцнима єдлами идземе до церкви. Там єст вельо людзох и вельо кошарки позакривами зоз краснима салветками. Паноцец пошвеца шицки паски. У церковней сали вистава малюнкох и украсох младших и старших дзецох. Кед ше закончи пошвецанє и кед опатриме виставу, идземе до баби. Пошвецени кошарки кладземе на стол, модлїме ше и полуднюєме. У баби на Вельку ноц оставаме цали дзень. Мнє тото швето найкрасше од шицких шветох. Давид Гарди, IV, Коцур

ОСОБА ХТОРУ ЛЮБИМ Я барз любим мою бабу. Мено єй Славка. То моєй мами мац. Баба ма кафово-шиви власи и желєни очи. Роби у Вербаше у фабрики меса „Карнекс”. Барз люби и радує ше кед пойдзем до нєй. Вєдно печеме колача, ношиме древа на огень и бавиме ше. Найволїм кед бавиме домино и кед рисуєме, прето же моя баба зна барз крашнє рисовац. Сара Ґайдош, II, Коцур

16

David Gardi, IV, Kocur

ЯР У МОЇМ ОКОЛЇСКУ Яр почала двацец першого марца. Слунко греє, та розквита квеце у рижних фарбох. Птици селїдбенїци ше врацели з яга и тераз нам под облаком чвиринкаю прекрасни мелодиї. Позоблєкали зме шали, шапки, трикови и капути. Престали зме топиц до пецох. Людзе садза у заградох кромплї, пасулю, цибулю и другу желєняву. Вредни пчолки збераю мед, а мотилї лєтаю з квета на квет. Витрик подувує, а слунко вше баржей греє. Перше розквитли подшнїжнїки, а потим любичици, зомбульки и лампащики. На древох знова красне желєне лїсце. Животинї хтори пре спали жимски сон, зобудзели ше накадзи почала яр. Пажици ожелєнєли и знова пахню. Нєбо ма прекрасну белаву фарбу. Я барз любим яр, бо цепло, та ше можеме длуго бавиц на драже и у природи. Драґана Иванов, III, Ґосподїнци

ПРИПОВЕДКА О МОЄЙ РУСАЛКИ

Є

дней яри упознал сом русалку, а нє знал сом чи є права. Мено єй Ружичка и ма найкрасши ошмих на швеце. То ошмих хтори отвера шицки дзвери. Подумал сом же є зоз даєдней далєкей жеми, бо ше єй длуги власи блїщали як кед би у нїх мала тисячи гвизди. Питал сом ше баби чи є права, чи пришла зоз русалковей жеми, а вона мнє: – Мили мой, шицки ми покус юнаки зоз сказкох. Моя мац гвари же Ружичка лєм звичайна дзивка хтора помага дзецом же би научели математику и мацерински язик и так достали петици. Я любел кед вона пришла и сциха ше озвала зоз сладкима словами хтори ми помогли же бим постал послухни.

– Хлапче, ти прави юнак и можеш шицко – гварела би. И я такой шицко научел. Видзело ше ми же кажду загадку одгаднєм. Єдного дня, лєм же бим преверел єй русалкову моц, питал сом ше єй: – Чи я можем премесцац гори?

– Розуми ше, лєм перше мушиш ослуховац швет. Теди ми подаровала коритко. Притулєл сом го ґу лївому уху и чул сом гучанє моря: гуууууу! Чул сом габи и писнї подводного швета. Анї сом нє знал же риби шпиваю, а морски трави пущаю звуки. Яке то русалково коритко? Чудне, алє од теди сом ше нє бал од моря. Плївал сом и мурял сом ше без страху. Ружичка нє мала чаривну палїчку як други русалки. Лєм двофарбови клайбас. Махала з нїм як дириґент. З розширенима очми провадзел сом єй рухи з лїва на право.

– Пать, маш чаривни камень! Вау! – скричал сом возбудзени. Ружичка мала персцень зоз каменчком хтори менял фарби.

– Кажде з нас ма персцень за путованя. Я тот достала од чукундїда хтори жил далєко, аж за двома морями – гварела. Дотхнул сом персцень. А теди, як кед би ше якаш шветлосц зоз того каменчка пренєсла на мнє. У тей хвильки достал сом таку моц же сом прелєцел драгу од дому по школу. Єдного дня Ружичка ми подаровала жвератко.

– Я путуєм до другого городу – гварела ми. – Алє, мили хлапче, нє старай ше. Кеди лєм пожадаш, будзем ту. Охабим ци тото мале жвератко, дарунок од моєй прабаби, и увидзиш... Положела ми руку на плєцо и ошмихла ше з малим ошмихом хтори ме здогадовал на „Добре рано!”

Як ме могла охабиц? Дзе тота русалкова доброта? – питал сом ше. Преходзели днї, алє я ю нє забул. Кажде рано, док сом бежал до школи, дзвигал сом главу и патрел сом до хмарох. Випатрали ми як єй гвиздово власи. Теди бим попатрел до жвератка хторе ми дала. И вше сом видзел исте: дзешка у дну жвератка шмишкала ше русалка Ружичка и гуторела: – Хлапче, кажде з нас ма свою хмару на хторей плїва зоз своїма тайнами. Чувай свою шмелосц и мудросц, бо русалки любя таких принцох. Знал сом же дума на мнє и же, за седем горами и седем морями приповеда другим хлапцом и дзивчатом красни приповедки. А кед сом ше знова питал баби хто, наисце, Ружичка, баба ше ошмихла и гварела ми: – Ружичка? Вона така сладка и добра! Тераз ми нїч нє ясне. Можебуц кажда учителька покус русалка. Преложела М. Р.

9

ДРАҐАН АЛЕКСИЧ

ГВАРЕЛ СОМ БРИДКУ ПРАВДУ НА КРАСНИ СПОСОБ

ЮНАК ШПИНАТ

Х

то нє зна за шпинат? Хто го нє єдол же би вироснул вельки и постал моцни? А кед и попри тим нє постал вельки и моцни, лєбо нє єдол досц шпинату, лєбо го нє любел, та ше и сам єдол док ше зоз шпинатом мордовал. Так гуторя дїдове и баби, оцове и мацери, нини и андї, а вон? Шпинат лєм цихо и рошнє, залїва ше и тарга, предава и купує. Горди є на свой добри глас и смутни же є нїзкого росту. Бо, його вредносц и краса у цмих желєних лїсцох хтори ше ширя лєм трицец центиметери над жему. Шветову славу юнакови шпинатови принєсол познати Попай. За ньго конзерва шпинату чаривна палїчка хтора му дава моц вицагнуц ше зоз найчежшей ситуациї и звладац вельо моцнєйшого нарисованого процивнїка. Кед моряк Попай одразу поє конзерву шпинату, мускули му ше надую, цело ше зацагнє як тетива – та кед ше руши, валя шицко опрез себе. Чи шпинац наисце змоцнєл Попая, чи тот пре у ве лї чал моц шпинату, останє тайна скрита у конзерви зоз хторей ше дух тей рошлїни викруца як дим зоз Аладиновей лампи. Уварене и посолєне лїсце шпинату на столє люби и смачну шницлу, та так здружени даваю моц дзивчатом и хлапцом хтори бежа на физкултуру, лєбо ше лапаю войовац зоз задатками на писменим з математики. Шпинат ше кладзе и до сланих рейтешох, а веґетариянци з нього правя и шницли. У шпинату єст желєза. Нє тельо же би ше поламало зуби, алє досц же би помогло дзецом хтори ше розвиваю и рошню. До наших кухньох сцигує два раз рочнє. Вчас наяр, вчас вєшенї, а єст го и цале лєто. Вжиме ше скрива у замарзовачох, та го нашо мацери и баби будза зоз глїбокого сна и даваю тим хтори троша моц на мразу. Обера ше лєгко, готови ище лєгчейше, а поє ше го найлєгчейше. Нє треба го жувац, лєм лїґац. Чесни є и скромни. З дакус глїни, дакус води и слунка лєгко подмири свойо потреби. Таки шпинат, мала вирна рошлїнка пишна баржей у приповедки як у танєру, гоч у обидвох случайох, як здравє, уходзи на уста.

8

Преложела А. Р.

Пред двома роками моя мац правела торти. Теди сом могол поєсц кажду єй торту. Єдного дня зме пошли до баби на полудзенок. На столє стали вельки и смачни капущанїки. Кед сом поєдол капущанїк, шлїдзел дезерт. Баба положела на стол ягодову торту и я такой поєдол три фалатки. Дакус познєйше сом почувствовал же ме болї брух. Попил сом чарнїцов чай, алє ми нє помогол. Кед сом вошол нука, питал сом ше мацери цо положела до тей торти. Вона гварела же нїч нє вименєла, лєм же шлаґ нє мал у себе цукру. Перше сом єй нє верел, алє кед сом покоштовал сам шлаґ, од нього ме такой ище баржей почал болїц брух, алє сом мацери нє гварел же мам болї од шлаґу. Кед ше ми питала яка торта, гварел сом же є нєзвичайна, алє добра. Теди сом зрозумел же красше повесц бридку правду на красни способ, бо ше вец нїхто нє увредзи. Леон Юрич, V, Руски Керестур

Damir Olear, IV, Kocur

ОЧИ ЖВЕРАТКО ДУШИ

ЗОРИЦА БАЇН ДЮКАНОВИЧ

ГОРУЦИ ГОСЦ Можебуц то Африка пришла до нас як госц, та бежиме до води, горучави нам досц. Можебуц ше слунко гнїва же розмазани людзе, та тераз бовчи и пече, нє дзба як им будзе. Можебуц рочни часци спадли на жиму и лєто, та ше ти вар лєбо змарзай, штредку нєт – чом? Прето! Прешпивала М. Римар

Nikola Oros, II, Dxrdqov

МОЯ МАЦ Мнє найкрасша и наймилша на швеце моя мац. Вона ма чарни власи и белави очи. Вше є нашмеяна. Люби облєкац сукнї и фармерки. Стара ше о мнє. Кед сом хори, идзе зо мну до дохтора. Мац вари тото цо любим єсц. Я єй часто помагам. Ношим чутки на огень и зберам вайца. Кед достанєм добру оцену, вона радосна. Михал Хромиш, II, Дюрдьов

Спознала сом красу очох щирих, милих, красних... Глїбоки погляд до вичносци, драга ґу шветлосци. Чистота тих очох у моїх очох найкрасша на швеце. Дакеди нєпотребна бешеда. Сами очи поведза шицко. И кед дацо добре, алє, нажаль, и кед нєдобре. Найкрасше чувство видзиц ше у очох любеней особи хтора патри на це з висока, алє нука, глїбоко сце вельо того повесц. Слова скрива, а блїщаци капки чуря по твари. Ошмих хтори ше укаже лєм же би затаєл смуток и боль, застараносц и вистатосц, лєм єдна хвилька... Очи поцихучки шептаю, слова нїжни вигваряю. О тих очох шнїєм и длуго их, длуго любиц будзем. Кристина Афич, VIII, Руски Керестур

17

Visti zoz {koloh... БУЛИ ЗМЕ НА ДРАМСКИМ МЕМОРИЯЛУ Читали зме у новинох „Руске слово” же у Руским Керестуре будзе Драмски мемориял Петра Ризнича Дядї, алє зме анї нє шнїли же и ми пойдземе там патриц даєдну представу за дзеци. Кед нам наставнїца руского язика гварела же одпутуєме на Мемориял, барз зме ше радовали. Дзекуюци Националному совиту Руснацох хтори нам виплацел автобус, шицки школяре руских оддзелєньох зоз своїма учительками и наставнїцу, як и школяре першей класи хтори руски язик у нашей школи виучую як виборни предмет були зме патриц представу „Як настали бридки слова”. Виведли ю нашо нови товарише зоз Руского Керестура. Була барз поучна и интересантна. После представи зме ше дакус шпацирали по центре валала и ошвижели зме ше зоз смачним сладолядом. Були зме и у школи дзе нас крашнє дочекали и погосцели зоз закуску и соками. Школяре VI3 зоз Дюрдьова

Того року и школяре хтори виучую руски язик зоз елементами националней култури, мали нагоду провадзиц дзецински представи на Драмским Мемориялу Петра Ризнича Дядї. Зоз нашу наставнїцу Сенку Бенчик вибрали зме представу „Як настали бридки слова” хтора була 22. априла. Лєдво зме дочекали тот дзень. Порадзели зме ше же окрем представи, дакус поопатраме центер Руского Керестура и нащивиме Школу Замок дзе наша наставнїца ходзела до Штреднєй педаґоґийней школи. Представа була барз интересантна и поучна, а ґлумецка екипа одлична, та и ми достали дзеку за ґлуменє. Окрем нас у Доме култури представу патрели и керестурски школяре, а були и руски школяре зоз Дюрдьова. После представи зме подзелєли упечатки и заключели зме же би тоту представу требали видзиц и старши, бо нам бридки слова грожа зоз шицких бокох. Аж зме себе почали поставяц питанє: чи наисце потребна смертельна кара же бизме надвладали бридки слова? Нащива керестурскей представи и Школи було за нас праве дожице и красна екскурзия. Були зме и у Националним совиту Руснацох, та зме там, у Замку видзели и музейну збирку. Орши Олаи, Сабина Янушко, Орши и Аґи Хорват, VI, Нове Орахово

„ЗАГРАДКА” И ЗМАЙОВО ДЗЕЦИНСКИ БАВИСКА У ҐОСПОДЇНЦОХ

У Основней школи „Жарко Зренянин” у Ґосподїнцох нєдавно отримане литературне стретнуце на хторим представени наш часопис „Заградка” и двоязична кнїжка „Чи ми верице – Да ли ми верујете”. Кнїжка плод длугорочного сотруднїцтва нашого часописа за дзеци и Медзинародного центру за литературу Змайово дзецински бависка. О нєй бешедовала Мелания Римар хтора и направела вибор поезиї и прешпивала стихи найпознатших сербских поетох, и Весна Паунович зоз Змайових бавискох. Вона поволала ґосподїнских школярох же би участвовали на тей юнийскей манифестациї дзецинскей радосци и креативносци и подаровала дзецом рекламни материяли тото велького швета. На Стретнуцу були школяре другей и штвартей класи зоз своїма учительками, школяре хтори ходза на годзини пестованя руского язика зоз на-

18

ставнїцу Ана Марию Рац, и Таня Тот, директорка Школи у Ґосподїнцох. М. Р.

АГНЕТА БУЧКО ПАПГАРГАЇ

У КАПКИ РОСИ Ой, яки красни ошвитнул дзень!

Наисце бул красни! Вибегнул хлапец до вонкашнього желєнїдла дзе ше лїсца и квети блїскотали од роси.

– Як то же роса так блїскота? – прелєтло му през главу.

– Знам, опатрим през микроскоп! Кед було шицко намесцене, положел лїсточок на хторим була капка роси. Чудо! Яке чудо! Дробна папучочка штуха до чудней лилово-целовей створи хтора пробує завжац цо вецей места.

– Гей, хто то там? – опитал ше хлапец.

– Цо ше питаш, ша нє видзиш же то я! Тота до мнє штуха и нє да ми покоя.

– Яка ши мала у тей капки!

– Анї сом у моїм швеце нє така мала и кед ме ти, таки велїки, можеш видзиц, значи же сом нє мала.

– Яки то живот маш кед так кратко тирваш?

– Сцеш видзиц?

– Сцем!

– Заври очи! И нє чкуль! Нє спреведай. Хлапец завар очи и одразу ше нашол медзи малима створами у капки роси. Як ше змесцел? Ша, и вон бул таки мали!

– Най ше пачи, най ше пачи! – кричала тота лилово-целова створа. – Маме вельо роботи, а час преходзи!

– Яки час? Ша капка ше швидко випарює.

– Е, у тим нашим швеце иншак чече час, так же маме кеди шицко покончиц. Ниа, рихтаме свадзбу, и то двойнїсту. Алє у нас то иншак. Нє беру ше двойо, алє з єдного наставаю двойо. Прето нєт млодей и млодия – єст лєм млодзенє. Як видзиш, пришли и госци, и нашо и папучково, бо ше и вони буду млодзиц. Будзеш им кум?

– Знаже же будзем! То раз у живоце! И, понукнї ме з тей капковей сладосци.

*** – Ух, як ше кумови круци у глави од того капкового напою – шмеяла ше уж подзелєна, або помлодзена, папучка. А красна бридко-лилово-целова створа, тиж помлодзена, уж ше помали одпитовала од госцох.

– Час на одходзе и мушиме ше порихтац же бизме прежили по идуце стретнуце и млодзенє.

– Будзеце ме знова волац? – опитал ше хлапец.

– Тебе? Нє! Бо нашо идуце стретнуце будзе о стотки и стоски вашо роки, а ти уж нє будзеш таки, прето нам була чаривна чесц же ши бул з нами. По нове млодзенє! Врацай ше дому, до свойого швета, бо швет у тей капки роси замера. *** Хлапец под микроскопом обрацал лїсце, алє на нїм уж нїкого нє було. Як швидко шицко скапало. А, нє! Целово-лилова створа гварела же вони иншак мераю час. Так, нам ше лєм привидзує же капка роси крадко тирва.

– Живот наисце чудо! – попатрел хлапец на сухе лїсце под микроскопом и ище раз здихнул: Живот наисце чудо!

7

СПОРТСКИ ФИҐЛЇ ОСОБИ: Тоза, Сенка, Дїдо, Мац, Баба

ВЛАСТА ЦЕНИЧ ТОЗА (шедзи на фотелї): Уф, яки сом смиядни! Мамо! Дзе тераз пошла? Бабо, принєш погар води унукови! Глуха як дзело, нїґда ме нє чує. (Пришло му на розум). Яй, яй! СЕНКА (убегла злєкнута): Цо ше случело? Болї це дацо? ТОЗА (публики) Одкеди преджобла уха, лєпше чує. (шестри): Смиядни сом... СЕНКА: Лєнюху єден, стань и вежнї сам. (Пошла). ТОЗА: Хто ми гвари! По цалим дню виши опрез жвератка. Лєм ше фарби, а зоз рисованя у школи – єдинка! СЕНКА (враца ше и цошка глєда по хижи): Скоч, панє, и дакус бегай по дворе. Пущиш корень до тей фотелї. ТОЗА: Я нє дармуєм, алє розбивам главу зоз хторим спортом най ше занїмам. Нє лєгко вибрац. Знаш кельо их єст? Атлетика, ґимнастика, борецки спорти, спорти на води, конїцки спорти, шлїзканє... СЕНКА (збачела же брат шедзи на тим цо вона глєда): Неплехо єдна, два годзини глєдам гребень, а ти шедзиш на нїм! ТОЗА (занєшени): Найбаржей би ми одвитовала атлетика, и то ходзенє. Алє кралїца спортох ма лєм швидке ходзенє. Я цар за ходзенє помали... Нє сцем ше занїмац зоз аматерским спортом. Професийни спорт би бул прави вибор. Достанєш пенєжи за подписованє контракту, вец стаємни приманя кажди мешац, вец роботни стаж, путуєш по билим швеце, а фамелия з тобу. Оцец и мац у ложи... Ей, цо я шицко робим за мацер, а єй нєт же би ми дала погар найобичнєйшей води. ДЇДО (уходзи помали, з куку): Чуєм, Тозо, же волаш мацер, бабу, шестру, а забул ши дїда. ТОЗА: Думал сом, дїду, же шпиш. ДЇДО: Нє сцем я же би ми шлєбодни час прешол у спаню. И кед ми очи заварти, я бегам за овцами, змагам ше з баранчатми у прескакованю препреченьох, руцам камень з плєца... И пещерски чловек знал мудро хасновац шлєбодни час. Правел орудиє и оружиє, украсни предмети, шмати. Дахто рисовал по мурох у пещерох. Найдзени вельо рисунки бизонох, єленьох, мамутох...

6

ТОЗА: Нє споминай мацер. Волам ю два годзини же би ми... (здогаднул ше чом ю волал, та ше заганьбел) ... же би ми поведла кеди оцец придзе з роботи. ДЇДО (предлужує приповедку о пещерских людзох): А оцове учели своїх пещерских синох цильовац зоз стрелу, руцац копию, веслац, лапац риби. Млади плївали, бегали, пендрали ше по древох. И шицки були моцни и красни. ТОЗА (смутно): Мой оцец нїґда нє ту... ДЇДО: Алє я ту. (Пришол ґу Тозови и облапел го): Я ци укажем як ше руца камень з плєца, як ше пендра на ягоду и ище тристо видумства и фиґлї. Будзем твой тренер! Будземе ше аматерски занїмац зоз спортом. Нєт заробку. Окрем кед заробиме запалєнє мускулох. Алє, то швидко прейдзе. Потим ше чувствуєм моцнєйши, веселши. Додай ми дакус води. ТОЗА: Бежим, бежим, тренеру! И я смиядни як пес. (Приноши дїдови погар води). СЕНКА (приходзи, чеше ше и одразу ше почина чудовац): Модлїм? Мали пан нє на фотелї, алє другому дава погар води? Нє можем вериц! ТОЗА: Шестричко, и ти будзеш мац почесне место у ложи, коло мацери, оца, баби и тренера. (Облапел дїда) СЕНКА: Цо ши попил? О чим приповедаш? ДЇДО: Тренинґи починаю такой. Одбегнї ґу мацери и поведз єй же ше врациме о годзину та подпишеме контракт. МАЦ и БАБА: Чули зе: Ми порихтаме ужину богату зоз витаминами за спортистох. И соки за наздравянє. ДЇДО: Идземе, Толе. Главу горе! Тааак! Просто на брег! Дихай глїбоко... Преложела М. Р.

СТРЕТНУЦЕ ПРЕДШКОЛСКИХ ДЗЕЦОХ Уж традицийне, штварте по шоре Стретнуце руских предшколских дзецох того року отримане у ПУ „Бамби” у оддзелєню „Цицибан” у Руским Керестуре 12. мая. На вельким автобусу тринацецеро дзеци зоз руского оддзелєня у ПУ „Дюрдєвак” зоз Дюрдьова зоз свою воспитачку Марину Будинскову и директорку Установи у Жаблю, Светлану Бошков зашли по єдного товариша до Нового Саду, а вец до Коцура до ПУ „Герлїчка” по ище тринацецеро дзеци и їх воспитачку Серафину Яґлица, та пошли до Керестура. Домашнї их дочекали з вельку радосцу и такой ше порозбеговали ґу бависком, бо дома таки нє маю. Єдни розложели фломастери та рисовали, други складали коцки, треци у кухньочки, у пластичних шерпеночкох варели смачни єдла. Вец шицки пошли до Дому култури, та на велькей бини танцовали, рецитовали и шпивали и так подознавали цо їх парняки, дзивчата и хлапци уча у Дюрдьове, цо у Коцуре, а цо у Керестуре. После заєднїцкей програми шицки вєдно полудньовали, а вец ше сладзели зоз вшелїякима бомбонами, бо и госци принєсли вельо бомбони, а и домашнї нових товаришох дочекали з лакотками у цифрованих паперикох.

Найгласнєйше бавенє було вонка, у оводовим парку на колїмбачкох, спущовалкох и на тобоґану. Стретнуце и того року орґанизовал Одбор за образованє Националного совиту Руснацох. Шлїдуюце Стретнуце будзе у маю 2016. року у Коцуре. Док путовали до Керестура, дзеци у автобусу научели и єдну писньочку, а вона глаши: Идземе до Керестура, отворена нам капура. Шицки ше барз радуєме, вєдно бавиц ше будземе.

250 РОКИ ОБРАЗОВАНЯ У КОЦУРЕ Означованє Дня школи „Братство-єдинство” у Коцуре того року було барз шветочне, бо источашнє означени и вельки ювилей – 250 роки образованя у тим нашим валалє. Окрем терашнїх, на шветочносци були и бувши школяре, наставнїци и други заняти у школи, а домашнї мали вельку чесц прияц и госцох. У мено Министерства просвити на програми бул началнїк Школскей управи Нови Сад Петар Виджикант, представителє Националного совиту Руснацох, Заводу за културу войводянских Руснацох, Дружтва за руски язик, литературу и културу, як и представителє општини Вербас и Месней заєднїци Коцур. Госцох привитала окончователька длужносци директорки коцурскей школи Славица Байор. У физкултурней сали отримане школярске змаганє у одбойки, а у школским дворе була подобова колония дзе дзеци мальовали зоз темперами. У голу школи отворена и вистава наставних средствох, як и старих фотоґрафийох хтори шведочели о историї школи, а окреме о образованю по руски. У школских учальньох була пририхтана вистава малюнкох бувших школярох тей школи, а госцолюбивосц ше чувствовало и на вистави руских, сербских и мадярских народних єдлох. Домашнї госцом подаровали шерца з медовнїка и мали кухарки з рецептами за лакотки хтори на тей велькей шветочносци кажде могол покоштовац. Шветочна академия з нагоди того ювилею отримана у сали Дома култури. Т. Х.

19

ЛАВИРИНТ

ХТОРА КНЇЖКА ЧИЯ У єдней колони маце осем руских писательох, а у другей наслови осем кнїжкох за дзеци. Хтора кнїжка хторому писательови припада? Михайло Ковач Мелания Павлович Янко Фейса Штефан Гудак

Рибна свадзба Дванац сказки Сказков заглавчок Дожица Яника Мальованого Ирина Гарди Ковачевич Били жаданя Мирон Будински Кудлик Пудлик чека ґазду Мелания Римар Желєни лїсточка Микола Скубан Воденїчка на стриберним потоку

ДЮРА ПАПГАРГАЇ

МАЙСТОР ЗА ЦИҐОНЧОК Учим на циґончок живу хлїсту здзивац, кадзи муши вертко под дуґовом плївац. На терпеша учим пиялку штеловац и аж за корово циґонь заруцовац. Кед заруцим плїтко, цвенкнє ми бодорка. Я ю на здзиваче, а вона ми цморка. Каращик кус глїбше цвенка як зоз франти – буду за мачата смачни оловранти. А кед пущим на дно – цвенкнє деверика, лєм то ценка роба за юшку з котлїка. Дакеди так таргнє, аж ми шерцо скака, а вицагнєм жабу, школьку лєбо рака. Кед верим же пришла потька або чука, якош ми вше цвенкнє – зацерпнута рука. Кед руши бабушка – одженє ме хмара, та змокню и ґачи на задку рибара. Иґлинац ме зеза, коляк пальци колє, та ми место риби замешка на столє.

Помогнї Чарлийови сцигнуц ґу Тарки, бо ше обидвойо сцу бавиц, а лавиринт таки замервени, же ше потраца. ЗАКОНЧ ДОЛНЇ РИСУНОК

РОЗБИТИ ДЗБАН

ВАСИЛЬ МУДРИ

ХЛОП У ОБИСЦУ

Припатрай ше на горнї рисунок, та законч и офарб долнї так же би були єднаки.

20

Ту даскельо фалатки зоз порозбиваних дзбанох, алє лєм єден зоз того на слики. Хтори?

Рушел оцец на кус длугшу драгу, погласкал ме и так ми наказал: – Даскельо днї ти хлоп у обисцу та роб так, як кед би я розказал!

Патри баба: цо то за робота? И єй гварим, як ми поведзене: – Прейґ драги нє преходз дзе надумаш, алє лєм там, дзе то означене!

Лєм цо оцец вишол з авта вонка, уж ше учул мой ценючки глащок: – Ти, Иринко, такой идз до кухнї, за вечеру увар месо, гращок!

И за мацер мал сом порихтане: (бо так оцец дудрал вечарами): – У сушедох нєшка нє шедз длуго, алє придз, вечерай вєдно з нами!

А ти, Марчо – кус сом єй загрожел – нєшка слухай шестричку Ирину; помогнї єй дакус при вареню, а вец помий змасцену судзину!

Наказал сом, вжал дньово новини и, як оцец, шеднул до фотелї... Най ше зна же хто хлоп у обисцу – я окончел задачи барз велї.

5

Н

4

G

МИКОЛА СКУБАН є жадам зоз тим повесц же сом любел таблїчку хтору сом мал кед сом почал ходзиц до основней школи, алє ми тераз жаль же єй вецей нєт. Було так. Два роки скорей як цо у нашей жеми пришло до войни, я наполнєл седем роки, та сом уж на початку септембра почал ходзиц до школи. Паметам тот дзень кед ме мац одведла за руку першого дня до школи. За мнє то було цошка чудне. Бул сом дзецко котре виросло на салашу; нє ходзел сом дотля анї до оводи, нє мал сом блїзких сушедох, та анї пайташох.. Но, мойо школованє почало досц добре, цо ше пайташох дотика. У сушедстве зме ше нашли пейцме-шейсцме котри зме ходзели до истей класи, и ми ше досц швидко сприятелєли. Алє цо було зоз спомнуту таблїчку? Мац ми ю купела у дутяну, у Вилта (то бул теди у Коцуре главни дутян за таки ствари). Була то школярска таблїчка яки ше уж давно нє правя, а дакеди ше без нєй нє могло задумац анї єден дзень у школи.Таблїчка була вилята з якейшик твардей чарней маси, та зме думали же є зоз каменя. З єдного боку мала червени линиї, на узше и на ширше, а з другого боку коцки – квадрати. Так ше ю могло хасновац и за рахунки и за красне писанє. Но, кельо тото писанє було красне, о тим тераз нє рихтам споминац. То найлєпше знала наша учителька, а познєйше учитель, кед за нами одгадовали цо маме написане. Най нє забудзем и тото повесц: таблїчка була урамена до древеного рама як слика на муре. На раме була превартана дзирка през котру ше предзало и завязало порващок, а на порващку вишела шпунджия. Та кед вецей нє було потребне тото цо написане, таблїчку ше посцерало и знова ше на ню могло писац. На таблїчку ше писало тиж зоз „каменим” клайбасом. Була то якаш палїчка у форми клайбаса, а заструговало ше ю так же ше єй конєц почухало до циментових паланкох дома або до бетонских ґарадичох у школским дворе. Розуми ше, таблїчку ше лєгко могло розбиц. Спаднє вона так школярови зоз столка на патос, та му останє лєм рам, а зоз таблїчки – фалатки. Могло ше поламац и клайбас. Ша скоро нїхто з нас анї нє мал цали клайбас: накадзи му першираз випаднул з руки, уж з нього постали два або и три фалатки. Та зме вец писали зоз таким фалатком. Раз зме ше дакус побили док зме ишли зоз школи дому. Хлапци як хлапци! Юлин ше вимахнул на мнє зоз ташку же ме вдери, я ше вимкнул, а вон ме зарвал лєм по плєцу. Мнє нє болєло, алє у його ташки цошка счерепчало. Такой зме обидвоме знали же цо: таблїчка ше му розбила. Кед рано пошол до школи, мал вигварку же прецо нє виробел домашню задачу: таблїчка ше му розбила, а нову му ище нє купели, бо дутяни були заварти. И знал цо

го чека: учитель му дал зоз тирсовку по каждей дланї... Знаце, тирсовка була специялна палїчка, прут зоз бамбуса котри ше нє ламал и нє щипал, а од котрого барз болєло... Учителє нас звичайно били по дланьох, а дзекеди и „на дереш” – по задку – кед зме дацо векше завинєли. Зоз тих часох паметам же сом спочатку нє мал ташку, алє сом таблїчку ношел под пазуху. Док сом ишол од дому по школу, таблїчка ше ми чухала до рекли и висцерало ше тото цо було на нєй написане. Алє то ше нє лєм мнє случовало: ми то часто хасновали и як вигварку пре нєнаписану домашню задачу.

– Модлїм, панучитель, я написал... алє ше ми счухало! Зоз клайбасами сом кобурел, бо ше ми вше ламали, алє таблїчка якошик остала цала. През цалу першу, та аж и єдну часц другей класи. А вец нам учитель гварел же нє мушиме ношиц таблїчки. Почали зме писац до текох. Шицко тото сом нєдавно виприповедал мойому синови, школярови основней школи. Видзел сом му по твари же му тото нє цалком ясне.

– Добре, найдзем я тоту таблїчку у баби на пойдзе, та ци ю укажем, лєм нє знам дзе тераз найдзем за ню клайбас, бо ше таки уж давно нє прави. Нароком сом єдного дня облєкол стари шмати и пошол до старого обисца на пойд поглєдац таблїчку. Людзе мойо, цо там шицкого було! Желєзни або древени ствари, гандри, дослужени предмети за обисце, стари бависка без колєсох... Були ту и кнїжки, дакедишнї мойо учебнїки, рижни шкатули, ардзави пиксли, часци зоз кудзелї и цо ци я знам цо! Уж сом думал же таблїчку анї нє найдзем. Бул лєтни дзень, а и сами знаце як влєце горуцо на пойдзе. Кед сом о годзину зишол долу, озноєни и намурцани од праху, мал сом у руки лєм рам од таблїчки. Ище на нїм вишела и шпарґочка на хторей дакеди була завязана шпунджия. Хто и кеди розбил таблїчку, вецей нїхто нє дозна. Синови сом нє мог указац таблїчку. Чувствовал сом ше празни, як кед би ми дахто вжал дацо наймилше. А роби ше лєм о таблїчки хтору сом анї у дзецинстве нє любел, хтора вецей нїкому нє потребна и о хторей сом добри трицец роки анї нє думал. Та заш лєм, патраци до празного рама, видзел сом свойо дзецинство; хлапца хтори идзе боси по праху, хтори чува крави на сцернянки, хтори бомбону покоштовал лєм раз-двараз у року, а помаранче ище ридше; хлапца хтори бул любопитлїви и нєсташни як и шицки хлапци, хторого и хвалєли и били... Видзи ше ми тераз же бим лєпше зробел кед бим нє пошол глєдац на пойд тоту таблїчку. Думал бим же вона там и далєй цала, та бим нє бул таки розжалєни пре розбити фалаток каменя. А так... видзи ше ми же зоз ню розбити и памятки на мойо дзецинство.

ТАБЛЇЧКА

U

АПАТИКАР И ГОДЗИНКАР Однєсол апатикар оправиц свою годзинку. Годзинкар ю опатрел, та гвари: – Стара є и фейдери єй ослабнути. Мушице ю накруцац два раз на дзень. Апатикар ю бере, та ше пита: – Кеди ю накруцац: пред чи по єдзеню?

СТОЯЦА ГОДЗИНКА – Дзекуєм ци, Петре, же ши ми купел таку красну стояцу годзинку.

MO

R

– Кед добре паметам, я ци нє купел стояцу, алє ручну годзинку.

– Здабе на ручну, алє є стояца, бо ми вше стої.

НЄ ПОТРАФЕЛ Пита ше син оцови на фодбалским змаганю: – Оцец, чом шицки лярмаю на гевтого пана?

– Прето же до судиї руцел камень.

– Алє, чом го лаю кед анї нє потрафел судию?

– Праве прето же го нє потрафел.

БАВИСКО ЗОЗ БУКВАМИ Зоз буквох у слову КЛАЙБАС мож вискладац ище голєм дзешец слова – меновнїки.

ЛАБА, КЛАСА, КАЙСА...

КРИЖАЛЬКА

ZA GADKI Кеди конь найчежши? (кед ци станє на ногу) Якого писку у морю єст найвецей? (мокрого) Хтору траву и шлєпи може препознац? (покриву) ОФАРБ РИСУНОК

Офарб шицки поля означени з точками, та достанєш єден рисунок.

Горизонтално: 1. Пооране польо; 2. Госцох витаме зоз словом...; 3. Барз мали; 4. Хорота хтора ше лєгко преноши (заразна); 5. Мале шитко; 6. Умиванє власох; 7. Сладки єдла; 8. Тот хтори дакого зрадзел. Кет точно ришиш шицки горизонтални колони, у вертикалней достанєш назву єдней спортскей дисциплини.

21

За

майске число часописа до Редакциї сцигли 103 роботи од вредних сотруднїкох. Коцур: Сара Горняк, Теодора Ґайдош (овода); Патриция Будински, Мартина Уйфалуши, Ана Папуґа, Михаела Ґубаш, Андрей Дорокхази, Стефан Буила, Борис Скубан, Томислав Бесерминї (I); Драґана Дудаш, Анастасия Бранков, Петар Рунич, Илия Мартич, Иван Ґайдош (II); Катарина Недич, Михаела Горняк, Катарина Ґайдош, Андрей Русковски, Антоний Чордаш, Павле Бесерминї, Алексей Салонтаї (III); Николета Чордаш, Наташа Тамаш, Катарина Кулич, Ребека Гарди, Давид Гарди, Марян Шанта, Иван Кучмаш, Михаел Скубан, Дамир Олеар, Владимир Сакач, Давид Неделькович (IV). Вєдно 49 роботи. Дюрдьов: Ана Рамач, Стефан Молнар, Стефан Ґнип, Арсен Станкович, Давид Будински (овода); Серґей Пушкаш, Лука Кашовски (I): Кристина Дюранїн, Теодора Виславски, Марина Барна, Борис Тиркайла, Кристиян Будински, Валентино Пушкаш, Михал Хромиш, Никола Орос (II); Иван НАГРАДА ЗА „НАЙЧИСТЕЙШИ” СОСТАВ

Того мешаца шицки барз понагляли писац, та у даєдних составох було вельо гришки, алє було и барз красни и без гришкох писмени состави, за хтори наставнїци подзелєли чисти петици. Найкрасше по руски состав написал Иґор Маньош, VII Руски Керестур

Скубан, Иван Хромиш, Лука Кухаров (III); Ясмина Будински, Желяна Такач, Мария Такач, Мария Горняк, Златка Канюх, Серґей Пап (IV); Валентина Салаґ (VI). Вєдно 46 роботи. Кула: Анастасия Джуджар (V); Анастазия Козар, Кристиян Ґажо, Себастиян Ґажо (VI); Ваня Шомодї (VII). Вєдно 6 роботи. Нови Сад: Кристина Ковач (овода) послала 2 рисунки.

ЯР Яр уж пришла до нашого краю, та птици на древох крашнє нам шпиваю.

Valentina Sala}, VI, Dxrdqov

Трава желєнєє, квитки розквитаю, пчолки и мотилї красну яр витаю.

Neda Pa<~, II, Savine Selo

(НЄ)КАЛЇЧЕНЄ МАЦЕРИНСКОГО ЯЗИКА Трудзице ше нє правиц гришки у составох, алє ище ше вше дакому нєздобачки уцагнє до мацеринского язика цудзе слово, та вец учителька муши подцаговац лєбо прецаговац зоз червеним пенкалом. Нє дайце єй же би вам пре дробни гришки хтори знаце и сами виправиц, зменшовала оцени.

ХТОШКА НАПИСАЛ ТАК ладя ше потопела найвецей любим єсц кайґану вон ме зна од оводи поклонєли зме им жимску обуцу

22

^ASOPIS ZA DZECI

Direktor Martica Tama{ Odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar Vihodzi raz na me{ac u {kolskim roku • Vidava NVU “Ruske slovo” • Bulevar o{lwbodzeny 81/VII 21 000 Novi Sad, • Telefon (021) 6613-697 • @iro rahunok ~islo: 160-923244-82 • Ro~na predplata 1 000 dinari; za ino`emstvo 25 evra • Podobove u{orenw i ilustraci>: Lxbomir Sopka • Kompxterski obrobok: Mariy Gudak • Lektor: Ysmina Dxran>n • Rukopisi {e nw vraca • Drukuw: Drukarny “Maxima graf” Petrovaradin • Na osnovi dumany Ministerstva kulturi Republiki Serbi> ~islo 413-00-1103/98-04, na ~asopis {e nw placi porcix • YU ISSN 0353-9938 • E-mail: ruske@eunet.rs

CIP – Katalogizacija u publikaciji Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 821-93 ZAGRADKA: ~asopis za dzeci/odvi~atelqni redaktor Melaniy Rimar. – Ro~. 50, ~. 1 (1991) – . – Novi Sad: Ruske slovo, 1991 –. – Ilustr. ; 24 cm Mese~no tokom {kolske godine. – Nastavak publikacije: Pionirska zahradka ISSN 0353-9938

Цепле слунечко шицких нас греє, з нєба белавого мило нам ше шмеє.

Иван Кучмаш, IV Коцур

Zdravo zagradkare!

Na naslovnim boku 1, 2 и 3: Стретнуце руских предшколских дзецох зоз Коцура, Дюрдьова и Руского Керестура 4. Зоз означованя 250. рочнїци образованя у Коцуре

У

априлу и маю було вельо стретнуца, екскурзиї, вилєти и змаганя, та ше народзели и вельо нови товаришства. Хтошка шепнул „Заградки” же ше Дарко зоз Коцура залюбел до Мартини зоз Вербасу, а були вєдно на спортским змаганю у Новим Садзе. Марияна зоз Шиду упознала Тамару зоз Дюрдьова, та ше тераз „фейсбукаю”. Аж пробую и родичох нагвариц же би вєдно пошли на лєтованє, кед нє до Єгипту, вец голєм на базен до Темерину. Яааай! Язик ми швидши од розума! Лєтованя ище нє сцигли на шор, бо тераз найгоруцейша часц школского рока. Лєм цо нє зовре. Кажди дзень голєм єден контролни лєбо писмени задаток, одвитованє за трецу оцену и виправянє лїхих штверкох, а ту би ше слунковац, бо нє крашнє пойсц на морйо били як сир. Нє забудзце же будзе на нас барз нагло пририхтац юнийску „Заградку”, бо конєц школского рока 12. юния. Цо скорей пишце, рисуйце, сликуйце... ратуйце! Ваша редакторка

МИХАЙЛО КОВАЧ

МАЙ У ЛЄШЕ У лєше тераз правдиви рай, бо и там зашол пахняци май. Тащки шпиваю, жабки танцую, медведз и когут лєм ше чудую... Лїшка заячка на танєц вжала, та з нїм круцела и нарабяла. Як им нє швечи, бо су нє пара, вон ище млади, а вона стара... Далєй там їжак вивирку вита, герчок шкорванка на танєц пита. Сваха лисичка робела жарти же ма бочкори ухач подарти, та тераз на ню лєм подудрує, барз ше погнївал та нє танцує...

Лєм дохтор хроми вше у роботи... хорих єст вельо, та ма клопоти. Ище нє скончел, други волаю, верице же му и спац нє даю... Так то, видзице, так то у гаю, весело, крашнє в мешацу маю.

А ТРЕБА ТАК ладя ше зачирела найволїм єсц ратоти вон ме позна од оводи подаровали зме им жимску обуй

3

ПРЕДСТАВИ ЗА ДЗЕЦИ НА 47. ДРАМСКИМ МЕМОРИЯЛУ ПЕТРА РИЗНИЧА ДЯДЇ

МАЧЕ, ЛЮБИМ ЦЕ... На тогорочним Драмским мемориялу Петра Ризнича Дядї були виведзени и три театрални представи за дзеци. Окрем драмско-бабкарскей представи „Медведзова женїдба” Руского културного центру у Новим Садзе, на велькей бини Дома култури у Руским Керестуре участвовали и наймладши ґлумци РКУД „Др Гавриїл Костельник” зоз Кули. Драмски текст „Маче, любим це як цо качка люби каче” писателя Роберта Такарича режирала Александра Лендєр зоз Вербасу. Вона обдумала и сценоґрафию, а текст зоз сербского на руски язик преложела Амалия Ковач, хтора вибрала ґлумцох и музику, а була и суфлерка и остарала ше за костими. Ґлумели седмеро дзеци, а даєдни мали и по два улоги. Весна Вонич у представи була и Мая и Сашка, Дияна Канюґа ґлумела мацер и психолоґа, а Желько Стричко бул Дарко и музичар. Физкултурнїк бул Мирослав Стричко, а Филип Канюх ґлумел Ґорана. Себастиян Гарди мал улогу залюбеного Стевици, а Лїляна Кнежевич у представи була Милица. Публика уживала у сучасней приповедки о початку уходзеня до пубертету, бо ше ґлумци одлично ужили до своїх улогох. Ма. З.

ДУРНЇЛО ПОМОГОЛ ПРИНЦЕЗИ Дзецинска драмска секция КУД „Тарас Шевченко” зоз Дюрдьова за тогорочну театралну сезону пририхтала драмску сличку „Дурнїло”. Приповедку о Дурнїлови зоз кнїжки „Воденїчка на стриберним потоку” нашого писателя Мирона Будинския драматизовал Яким Олеяр, а адаптовал ю и режирал Яким Чапко. У представи участвовали школяре хтори ше уж указали як одлични ґлумци нє лєм на домашнєй бини, алє и на Драмским мемориялу Петра Ризнича Дядї влонї и позалоньским. Тераз у представи ґлумели: Иван Хромиш як Дурнїло, Борис Хро-

2

НАЙВЕКШA БИБЛИОТЕКA

миш як цар Забегайло II, Єлена Горняк ґлумела царицу, Владимир Горняк – цара, Єлена Мудри була принцеза, Иван Кухар – глашнїк, Милица Михальовски – дзива дзивка, Иван Скубан и Иґор Салаґ стражаре, а конферансиєр була Мария Горняк. Тамара Чордаш була суфлерка, Наташа Ч. Хромиш инспициєнт и костимоґраф, а Мирослав Чакан сценоґраф. О шветлу у представи ше старал Мирослав Шарик. С. Б.

ЯК РОЗОГНАЦ БРИДКИ СЛОВА На Драмским мемориялу виведзена и представа „Як настали бридки слова” автора Душка Радовича хтору зоз наймладшима ґлумцами Драмского студия „Арт” Дома култури Руски Керестур пририхтала режисерка Ксения Бодянец. Нєшка на каждим крочаю мож чуц бридки слова, а бешеду з нїма брудза и дзеци и їх родичи. Вериме же велїм тота представа помогнє одучиц ше од вигваряня бридких словох. Сиґурно помогнє и ґлумцом хтори участвовали у театралним фалаце, а то: Ребека Семан – Принцеза, Минеа Югас – Пестунка, Микола Еделински – Леополд, Яна Настасич – Марґарита, Андрей Надь и Алексей Надь – Официре, Иван Рац – Барнабас, Павле Венчельовски – Клаудиє, Тереза Будински и Марина Надь – Приповедаче, Милица Малинович, Корнелия Будински и Уна Планчак – Народ. Суфлерка була Сара Планчак, сценоґраф Александра Медєши, костимоґраф Таня Орос, музични сотруднїк и тон-майстор Михайло Бодянец, а майстор шветла Сашо Палєнкаш. М. Р.

БИБЛИОТЕКА ЕМОЦИЙОХ Тота библиотека ше находзи у шерцу городского парку у Тел Авиву, а наменєна є вибеженцом и приселєнцом. На нєй нєт мури, дзвери и облаки, алє єст 3 500 кнїжки на 15 шветових язикох, за дзеци и старших. Нє постої нїяка библиотецка система класификациї, анї по авторох анї по жанрох. Єдини принцип по хторим ше кнїжки склада на полїчки то емоциї спричинєни при читачох. Кажда пречитана кнїжка оценєна як: забавна, допита, возбудлїва, инспиративна лєбо смутна, та хто кнїжку пречитал, лїпи на ню налїпку одвитуюцей фарби.

Задумайце же стоїце при полїци зоз кнїжками, длугокей 850 километери, на хторей єст вецей як 29 милиони кнїжки. Тельо кнїжки єст у найвекшей библиотеки на швеце – Конґресней библиотеки у Зєдинєних Америцких Державох. Окрем кнїжкох, там ше чува и коло 2,7 милиони аудио и видео знїмки, 12 милиони фотоґрафиї, 4,8 милиони мапи и 57 милиони рукописи. Кажди дзень збирка у тей библиотеки постава богатша за коло 7 000 публикациї.

БИБЛИОЛАДЯ ЕПОС Норвежска, жем зоз завидну традицию рухомих библиотекох ма вельо библиобуси, алє ма и єдну нєзвичайну библиотеку – библиоладю ЕПОС. Ище у септмбру 1959. року почала робиц рухома библиотека, библиоладя Абдулах, а вец 1963. року ю одменєл ЕПОС. Ладя длугока 26 метери и ноши коло 6 000 кнїжки. Вжиме, од септембра по април то стаємни дом за посаду – двох лєбо трох библиотекарох, капитана ладї, моряка, кухара и двох аниматорох. У тим чаше нащиви 250 места у трох округох на заходним побрежю Норвежскей. На ладї єст найвецей кнїжки за дзеци. У тих изолованих крайох библиоладя им часто заменює школску библиотеку.

БИБЛИОТЕКА НА ҐАМИЛИ Национална библиотека Кениї, дзе стопа писмено сци менша як 15%, 1985. року почала програму приблїжованя кнїжкох номадскей популациї. Од теди караван зоз дзевец ґамилами хтори ноша кнїжки и камп-опрему за библиотекарох, путує по пустиньских пространствох и понука знанє вецей як 5 тисячи номадом. Кажди дзень, окрем пиятку, склада ше до шкатулох кнїжки, и вєдно зоз шатром, слункобранами, столом и карсцелями кладзе ше на ґамили, та гайд до изолованих валалох дзе нєт скоро нїяки драги анї дильови. Дзе нєт телевизори, компютери и други здобутки сучасней цивилизациї, ище як ше здаю библиоґамили.

Pririhtala Radmila ]iki~-Petrovi~

23

c

m y

k

ROK LXVIII • ^ISLO 5 • MAJ 2015 CENA 100 DIN

Sintiy Tapi{ka, IV, Nove Orahovo

^ASOPI

@elyna Taka~, IV, Dxrdqov

Tea Nedimovi~, II, Srimska Mitrovica

ECI S ZA DZ