Sortzen otsaila nafarroa eus

sortu.info

sortu.info

sortu.info

sortu.infosortu.sortu sortu. info so sortu.info sortu.info

sortu.info

nfo

info

2014ko otsaila

NAFARROA_Zenbaki berezia

Nafarroan aldaketa politiko eta soziala eraikiko dugu

Estatu ereduaren krisi estrukturala Nafarroan gertatzen ari dena ezin da ulertu Nafarroari soilik begiratzen bazaio. Ez da Nafarroako krisia soilik, ezta Gobernuaren krisia soilik ere. Ustezko Trantsiziotik sortu zen Estatu eredu osoa da krisian dagoena. Krisi hirukoitza pairatzen ari da: ekonomikoa, politikoa eta lurralde-artikulazio ereduari dagokiona. Nafarroa Estatu auzia da eta izango da, atzo, gaur eta bihar. Oso argi utzi zuen Barcinak MadriGordailu legala: SS-1471-2012

SORTU

len: “Nafarroa ‘erortzen’ bada, Espainia osoa eroriko da”. Barcinak erortzeko arriskuan ikusten duena zera da; erregimena bera, hainbat hamarkadetan elite oligarkiko txiki baten mesedetan kudeatzea ahalbidetu duen Erregimena. Erregimen hori erori egingo da benetako demokraziari ateak irekitzeko gai bagara, hau da, herritar guztien eskubideetan, interesetan, hitzan eta erabakian oinarritutako demokraziari bide ematen bazaio.

Nafarroak bizi duen krisiaren benetako irismen estrukturalaz jabetzen bagara, hobeto ulertuko dugu Nafarroako aldaketarako estrategiak, edo demo-

1

sortu.info BEREZIA_NAFARROA

kraziarako Nafar bideak, berezko lotura duela Euskal Herri osoak demokraziarantz eta burujabetzarantz egin behar duen bidearekin, are gehiago, bide horren palanka katalizatzailea izan daitekeela. Nafarroako herritarrak beren hitzaren eta erabakiaren jabe izatea lortzen dugun neurrian, Euskal Herri osoko herritarrak ere beren hitzaren eta erabakiaren jabe izateko bidea irekiko dugu.

Egoera politikoa aztertzerakoan, sor daitezkeen agertokiak aurreikustean eta aldaketa politiko eta sozialerako estrategia integrala diseinatzeko orduan, oso argi eduki behar dugu indar batzuen premiazko helburua soilik beraien botere oligarkikoa bermatuko duen sistema iraunaraztea izango dela. Argi eduki behar dugu ere, badirela beste sektore sozial eta indar batzuk benetako interesa dutenak gauzak errotik aldatzeko, era antidemokratikoan gobernatu duen eliteari botere guztia kentzeko eta beste eredu bat sortzeko, boterea herritar guztien eskuetan jarriko duen eredu berri bat.

Garrantzitsua da hori argi edukitzea etorkizunaren gakoa hauxe delako: Nafarroako jendartearen gehiengoa erabateko demokrazia erdiesteko, botere politikoa Nafarroarentzat eta bere instituzioentzat berreskuratzeko, estrategia partekatu batean inplikatzea izango da.

Ildo horretan, demokrazia, lanaren eta aberastasunaren banaketa funtsezko printzipio gisa edukiko duen bestelako eredu sozial bat eraikitzeko, bidea izango da.

2

Frankismorako trantsiziotik sortutako ereduak porrot egin du “La estrategia del Estado es romper el jarrón (Euskal Herria) en cachos para que sea imposible su reconstrucción. Si para ello tienen que utilizar la violencia y el soborno lo utilizarán”. Telesforo Monzonen esaldi horrek ezin hobeto laburbiltzen du Estatuak Euskal Herriarekiko darabilen estrategia.

“La unión o simplemente la fórmula de una federación vasco-navarra sería inaceptable, abriría un frente de irracionalidad y violencia y pondría en peligro la solución de los demás problemas existentes en el Estado”.

Fraga Iribarne (1980). Franco hil ondoren eman zen eztabaida argitzen duten bi aipu.

Nafarroako mugimendu antifrankistak, beste aldarrikapen batzuen artean, Autodeterminazio Eskubidea eta Hego Euskal Herriaren lurralde batasuna eskatzen zituen, eta propiotzat hartzen zituen euskara eta euskal kultura.

Estatuko botere faktikoen eta PSOE eta PCEren arteko akordio sekretuen ondorioz, bi alderdiok bertan behera utzi zuten eskubide horien eta beste batzuen aldeko jarrera. Bestetik, Txibertan EAJk uko egin zion Estatuarekin abertzaleen batasunetik konfrontatzeari, eta

sortu.info BEREZIA_NAFARROA

Oso argi utzi zuen Barcinak Madrilen: “Nafarroa ‘erortzen’ bada, Espainia osoa eroriko da”. Barcinak erortzeko arriskuan ikusten duena zera da; erregimena bera.

Erregimen hori erori egingo da benetako demokraziari ateak irekitzeko gai bagara, hau da, herritar guztien eskubideetan, interesetan, hitzan eta erabakian oinarritutako demokraziari bide ematen bazaio.

bakarrik utzi zuen Ezker Abertzalea kontzeptu horien defentsan. Ildo horretan, oso positiboki baloratu behar dugu zatiketa eta haren euskarriak (1978ko Konstituzioa, EAEko Estatutua eta Foru Hobekuntza) ez onartu izana. Batzuetan oso baldintza zailetan aurrera eraman zen erresistentzia militante hori egon ez balitz, sekula ez ginen gaur egungo agertokira iritsiko. Oso erabaki egokia izan zen espainolismoaren hegemonia onartzea exijitzen zuten joko arau biziatu eta tranpatiei men ez egitea.

Hala ere, alderdi horien babesa izan arren, Estatuarentzat ez zen erraza izan bere planak inposatzea, eta errepresiora eta eroskeriara jo behar izan zuen.

Batetik, BVE, AAA, Cristo Rey, German, Gladys, Jurramendi, Cano…, odol-jarioa; Estatuak argi erakutsi nahi zuen ez zuela amore emango. Bestetik, ustel-

kerian, eroskerian… oinarritutako egitura instituzional bat sortu zuen.

Hala, 1979an UPN sortu zen, helburu bakar batekin: Hego Euskal Herriko lurraldeen batasuna eragoztea. Foru Hobekuntza inposatu zuten (Estatuarekiko negoziazioetan, 7tik 2k kanpo utzi zituzten nazionalistak), herriari galdetu gabe, eta UPN-PSN ituna Nafarroako politikaren ardatz bihurtu zen, akordioa UGT, CCOO, Diario de Navarra, CEN eta Opus Deira zabalduz eta, horrela, oraindik ere jardunean dagoen bunker bat sortuz.

Bunker horren ezaugarriak honako hauek izan dira: Madrilekiko menpekotasuna; euskararen, euskal kulturaren eta euskal ikurren kontrako jazarpen obsesiboa; abertzaleen bazterketa; multinazionalekiko menpekotasun ekonomikoa; entxufismoa, ustelkeria eta burokrazia administrazioetan; eta kontrol sozialaren aldeko apustu eroa. Kontrol sozialaren arloan, eskubide zibil eta politikoak murriztu dituzte eta Foruzaingoa polizia politiko errepresibo gisa erabili dute herritarren kontra, Nafarroako eliteen interesak defendatzeko. Haien fobia nagusietako bat Iruñerriko herri mugimendua da.

3

sortu.info BEREZIA_NAFARROA

Azken urteotan, UPN eta PSNren arteko itunak bi helburu nagusi izan ditu beti: Foru Hobekuntza blindatzea eta Estatuarekiko loturei eustea.

Legitimitate demokratikorik ezak, krisi ekonomikoak eta Ezker Abertzaleak Zutik Euskal Herria ebazpenean finkatutako ildo estrategikoak Konstituzioaren eta Foru Hobekuntzaren markoaren porrota eragin duten gakoak dira

4

Legitimitate demokratikorik ezak, krisi ekonomikoak eta Ezker Abertzaleak Zutik Euskal Herria ebazpenean finkatutako ildo estrategikoak Konstituzioaren eta Foru Hobekuntzaren markoaren porrota eragin duten gakoak dira.

Krisiak eta haren ondorioek aldaketa politiko eta sozialaren aldeko mugimendu garrantzitsuak eragin dituzte jendartean. UPN-PSN Gobernuak planteatutako murrizketen kontrako mobilizazioek eragina dute PSNren oinarrian, eta horrek tentsioa sortzen du bi alderdien artean. Haien eredu ekonomikoak orain arte ezagutu gabeko bazterketa sozial egoerak sortzen ditu Nafarroako jendartean eta, horren ondorioz, haserrea gero eta handiagoa da, M29ko eta I26ko greba orokorretan ikusi zen bezala. Horri dagokionez, azpimarratzekoa da mobilizazioen transbertsalitatea.

Madrilen inposizioek eta UPN-PPren estrategiara makurtzeak beste ondorio bat ere badute: inboluzioa lurraldearen, ekonomiaren, lanaren eta askatasunen arloan. Bestetik, erreskate ekonomikoek (BEZ, VW eta Banco Santander) oso argi utzi dute Nafarroako garapen ekonomikorako eta herritarren ongizaterako daukaten eredua ez dela bideragarria.

sortu.info BEREZIA_NAFARROA

UPN eta PSNren arteko gobernu itunaren haustura UPN-PP akordioa (Madrilerako hauteskundeak), indar subiranistek gehiengoa lortzeko arriskuaren aurrean (2 UPN-PP, 1 PSN, 1 Amaiur, 1 Geroa Bai). UPN-PSN gobernuak egindako murrizketen, kontrako mobilizazio oso transbertsalen, ondorioz PSNk kontrako jarrera zabala aurkitu du bere oinarriaren artean eta Nafarroako Ogasunaren egoerari buruzko datu ekonomikoak ezkutatu izanak haustura eragin dute.

PSN Gobernutik kanporatu eta oposiziora pasatu zen, baina horrek ez du inola ere esan nahi Nafarroan markoari (Erregimenari) buruz duen jarrera aldatu duenik. Oso argi eduki behar dugu hori. Azken urte eta erdi honetan, PSNk argi utzi digu Erregimenaren “nerbioari” dagozkion gaietan azken 30 urteotan egon den leku berean dagoela (Konstituzioaren eta Foru Hobekuntzaren printzipioak, bake eta normalizazio prozesua, ikurren legea, euskararen legea, CANi buruko ikerketa batzordea, Moderna plana, AHT, Mapa Lokala…). PSNko zuzendaritzaren berezko joera (eta are gehiago PSOErena) UPNrekin aliantzen marko berri bat osatzea izango da, “bi alderdiko” jokoan boterea lehiatu ahal izateko, baina Nafarroan Erregimen foral eta espainiarraren esentziak blindatuz.

UPN-ren gobernuaren deskonposizioa UPNk bakarrik gobernatzen daraman urte eta erdi luzea gurutze-bide bilakatu da. Gurutze-bide horretan, Gobernuak UPNren barne zatiketaren zama jasan behar izan du (zatiketa horren sakoneko arrazoia Nafarroan markoaren inguruko aliantzak egonkortzeko moduari buruzko ikuspuntu estrategiko desberdinak dira). Aurrekontuak onartzeko eta kontuak koadratzeko ezintasunari beste hainbat faktore gehitu zaizkio: funtsezko sail batzuetan bata bestearen segidan etorri diren krisiak (Osasuna eta Hezkuntza, besteak beste); EH Bilduk planteatutako zentsura mozioa; CANen inguruko afera erabakigarria eta haren adar guztiak (UPNri ez ezik, Erregimenaren indar guztiei eragiten diete); eta Ogasunean lehertutako krisia. Azken krisi

horrek azkartu egin du Barcinaren erortze jadanik ekidinezina.

UPN-PSN ituna hautsita eta Barcinaren gutxiengoko Gobernua agortuta, une honetan Nafarroan jokoan dagoena ezinbestean gertatu behar den aldaketaren izaera da. Batzuentzat, UPN-PSN akordiora itzultzea izango da lehentasuna, gaur egun itun hori zailtzen duten oztopoak kenduz. Baliteke baten batek pentsatzea dagoeneko beranduegi dela horretarako eta saihestezina dela UPNk denboraldi bat oposizioan ematea…, hori bai, Nafarroan Erregimenaren zimenduak arriskuan jarri ahal dituztenei Nafarroako Gobernuaren ateak itxiz.

5

Nafarroako aldaketaren aldeko estrategiaren oinarriak Guretzat, badatorren aldaketak oso helburu argia izan behar du: Nafar jendarteari bere etorkizunari buruzko hitza eta erabakia ematea, lehenbailehen hauteskundeetara deituz. Bide hori egiteko, errotik erauzi behar da Nafarroako instituzioetan instalatuta dagoen ustelkeria guztia, eta parte-hartze demokratikorako bideak artikulatu behar dira, herritar guztiek Nafarroan ezarri behar diren politika guztiez erabakitzeko aukera izan dezaten.

Horregatik, une honetan gure lehentasunak bi dira.

Alde batetik, UPNren Gobernua kendu eta eperik ahalik eta laburrenean hauteskundeetara deitzea lortu behar dugu. Beste alde batetik, ahaleginak biderkatu, harremanak estutu eta akordioak erdietsi behar ditugu aldaketaren aldeko indar politiko, sozial eta sindikal guztiekin. Horrela, PSNri ikusarazi behar diogu aldaketan parte hartu nahi badu hausnarketa sakona burutu eta 180o-ko biraketa egin behar duela.

Ukaezina da Nafarroan UPNren higadurak aldaketara hurbiltzen gaituela, baina argi eduki behar dugu alternantzia huts batean erortzeko inertziak ere badaudela.

Aldaketa sakonerako berme bakarra gehiengo sozialak kalean duen indarra Parlamentura eta Gobernura eramatea da. Definituta daukagu posizio ezkertiar eta abertzaleetatik aldaketaren alde lan egingo duen subjektua EH Bildu dela. Hori da erronka nagusia, eta EH Bilduk ezin du huts egin horretan

Ondorioa Nafarroan aldaketa politiko eta soziala egin ahal izateko, horren aldeko mugimendu transbertsal handi bat artikulatzeko gai izan behar gara. Mugimendu horren eraginez, gaur egun alternantziaren alde egiten duten indar politikoek aldaketa politiko eta sozialerako minimoak onartzera behartuta ikusi behar dute beren burua.

Lehen urratsa eskuina Nafarroako gobernutik kentzea da. Bigarrena, ezkerreko parametroetatik alternatiba prestatzea.

6

LEHENTASUNAK 1- UPNren Gobernua kendu eta eperik ahalik eta laburrenean hauteskundeetara deitzea lortu behar dugu.

2- Ahaleginak biderkatu, harremanak estutu eta akordioak erdietsi behar ditugu aldaketaren aldeko indar politiko, sozial eta sindikal guztiekin