BusinessEnergy 79

ΤΕΥΧΟΣ 79 • ioynioΣ 2025 • TIMH: 3 € www businessenergy.gr

ΜΕΧΡΙ ΤΕΛΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ Η METLEN ΣΤΟ LSE ■ ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΑΓΟΡΕΣ ΔΕΝ ΠΙΣΤΕΨΑΝ

ΤΗN ΚΡΙΣΗ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ ■ ΔΕΗ fiber: Μπαίνει στο Internet με στόχο την κορυφή

2 ● index

Μηνιαίο περιοδικό για την ενέργεια, την οικονομία, τις επιχειρήσεις. Κυκλοφορεί κάθε 1η του μήνα. Η ψηφιακή έκδοση είναι διαθέσιμη στο site businessenergy.gr Εκδότης: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜOTORI ΕΠΕ Συντακτική ομάδα: Γιάννης Κανουπάκης Μανταλένα Πίου Έλενα Σκιαθίτη Γιάννης Σταυρόπουλος Χάρης Φλουδόπουλος Τάσος Φραγκούλης Σταύρος Χαρίτος Γιώργος Ψαρράς Σύμβουλος Επικοινωνίας -Διαφήμισης: Λήδα Θωμάκου Σχεδίαση: Αλίκη Χατζημιχαήλ Ιδιοκτήτης: Εκδόσεις Μotori ΕΠΕ Λ. Αλεξάνδρας 209 ΤΚ 11523 Αθήνα, Τηλ: 2106400281 info@businessenergy.gr ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΕ 8

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Σε κρίση η αγορά των ΑΠΕ στην Ελλάδα

To μερίδιο των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρισμού στη χώρα μας έφθασε στο 55%, η εγκατεστημένη ισχύς, ειδικά των φωτοβολταϊκών, αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς, όμως η παραγωγή ανά μονάδα μειώθηκε το πρώτο τρίμηνο λόγω των καιρικών συνθηκών.

ioynioσ 2025

18

Χρηματιστήριο

4 δισ. ευρώ διαθέσιμα για εξαγορές από τις τράπεζες

Μόνο αδιάφορες δεν είναι χρηματιστηριακά οι τραπεζικές εξελίξεις που συντελούνται στην ευρωπαϊκή χρηματοπιστωτική σκακιέρα, με τις αποτιμήσεις του κλάδου να φτάνουν και τη 1,5 φορά την τιμή προς τη λογιστική αξία, όταν το αντίστοιχο μέγεθος για τις τέσσερις συστημικές διαμορφώνεται μόλις σε 1 φορά!

20

24

ΑΓΟΡΑ

Penny stocks

Έντεκα διαφορετικά ονόματα επενδυτών έχουν βγει μπροστά στο ταμπλό από τις αρχές του 2025, συγκεντρώνοντας συνολικά 784,1 εκατομμύρια ευρώ μέσω πωλήσεων πακέτων.

Δεκαπέντε εκατ. ευρώ στα… αζήτητα για τις τρεις εισηγμένες, Υάλκο, Βιοτέρ και Μπήτρος, όση δηλαδή η συνολική τους κεφαλαιοποίηση, αφού το Χρηματιστήριο κατά την τελευταία του αξιολόγηση έθεσε τις συγκεκριμένες μετοχές σε αναστολή διαπραγμάτευσης.

Κανονισμός Χρηματιστηρίου και αναβάθμιση αγοράς πιέζουν τους βασικούς μετόχους για placements

Τα 15 εκατ. ευρώ… ταπετσαρία!

business energy

4 ● editorial

Λείπουν 19 δισ. ευρώ παραγωγικός εξοπλισμός στην ελληνική οικονομία

Τ

α τελευταία 5 χρόνια οι επενδύσεις παγίων στην Ελλάδα, ενισχυόμενες από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), βρίσκονται σε φάση ανάκαμψης. Σύμφωνα με το τμήμα μελετών της Eurobank, από 11,0% του ΑΕΠ το 2019 αυξήθηκαν στο 15,3% το 2024. Το 2022 οι καθαρές επενδύσεις παγίων (επενδύσεις μείον αποσβέσεις παγίων) πέρασαν σε θετικό έδαφος για πρώτη φορά από το 2009, ενώ το 2023 και το 2024 ενισχύθηκαν περαιτέρω. Συνεπώς, τα 3 τελευταία χρόνια το σύνολο του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού της ελληνικής οικονομίας βρίσκεται σε φάση σταδιακής ανάκαμψης, ποιοτικό χαρακτηριστικό που αναμένεται να συνεχιστεί το 2025 και το 2026, σύμφωνα με τις εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Εντούτοις, παραμένει μειωμένο κατά -75,5 δισ. ευρώ σε σύγκριση με τα προ κρίσης χρέους επίπεδα (-74,8 δισ. ευρώ ή -8,8% σε σταθερές τιμές, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή). Εξαιρουμένων των θεσμικών τομέων των νοικοκυριών και των χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων, η μείωση του φυσικού κεφαλαίου της ελληνικής οικονομίας διαμορφώνεται στα -19,0 δισ. ευρώ (-12,1 δισ. ευρώ για τις μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις και -7,0 ioynioσ 2025

δισ. ευρώ για τη Γενική Κυβέρνηση). Ως εκ τούτου, για να ανακτηθεί ένα μεγάλο μέρος του παραγωγικού κεφαλαιουχικού εξοπλισμού που συρρικνώθηκε στην κρίση χρέους απαιτούνται καθαρές επενδύσεις παγίων 19,0 δισ. ευρώ τα επόμενα χρόνια, δηλαδή οι εν λόγω επενδύσεις θα πρέπει να υπερβούν σωρευτικά τις αντίστοιχες αποσβέσεις κατά αυτό το ποσό. Το 2024 οι αποσβέσεις παγίου κεφαλαίου των μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων και της Γενικής Κυβέρνησης ήταν 12,3 δισ. ευρώ και 7,5 δισ. ευρώ αντίστοιχα. Σε κάθε περίοδο, οι επενδύσεις παγίων προσθέτουν φυσικό κεφάλαιο (physical capital) στην οικονομία. Οι νέες υποδομές, τα νέα εργοστάσια, ο νέος μεταφορικός εξοπλισμός, ο νέος εξοπλισμός τεχνολογίας πληροφορικής και επικοινωνίας, ο νέος μηχανολογικός εξοπλισμός κ.ά. ενισχύουν τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας. Εντούτοις, σε κάθε περίοδο, ένας μέρος του υπάρχοντος φυσικού κεφαλαίου αποσβένεται, δηλαδή αποσύρεται από την παραγωγική διαδικασία (π.χ. λόγω τεχνολογικής απαξίωσης, αυξανόμενου κόστους λειτουργίας, συντήρησης κ.ά.). Όταν οι επενδύσεις παγίων είναι υψηλότερες από τις αποσβέσεις, δηλαδή όταν το φυσικό κεφάλαιο που προστίθεται στην οικονομία υπερβαίνει το φυσικό

κεφάλαιο που αποσύρεται, οι καθαρές επενδύσεις παγίων είναι θετικές και το σύνολο του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού μεγεθύνεται. Όταν συμβαίνει το αντίθετο, δηλαδή όταν οι επενδύσεις παγίων υπολείπονται των αποσβέσεων, οι καθαρές επενδύσεις παγίων είναι αρνητικές και το σύνολο του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού συρρικνώνεται. Τέλος, η κατακόρυφη πτώση των επενδύσεων παγίων στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους είχε ως αποτέλεσμα για πολλά χρόνια να υπολείπονται των αντίστοιχων αποσβέσεων. Η εν λόγω απόκλιση διατηρήθηκε για μια 12ετία (2010-2021) και οδήγησε στη συρρίκνωση του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού της οικονομίας κατά -88,7 δισ. ευρώ σε τρέχουσες τιμές. Η αντίστοιχη μείωση σε σταθερές τιμές εκτιμάται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα -87,0 δισ. ευρώ ή στο -10,2% σε όρους ποσοστιαίας μεταβολής. Τα παραπάνω στοιχεία αναδεικνύουν τη διττή επίδραση των επενδύσεων παγίων στην οικονομία. Η μεγάλη κάμψη τους στις αρχές της δεκαετίας του 2010 δεν επηρέασε αρνητικά μόνο τη ζήτηση και το παραγόμενο προϊόν της ελληνικής οικονομίας, αλλά και τη δυνητική προσφορά. business energy

6 ● αρθρο

Οι αναθεωρητικές δυνάμεις (Τουρκία) χαίρονται στην αναμπουμπούλα Της ΜΑΝΤΑΛΕΝΑΣ ΠΙΟΥ

Σ

τάση αναμονής στις αγορές αλλά και στάση αναμονής των δυνάμεων που επιδιώκουν να ενισχύσουν τις θέσεις τους στη Μέση Ανατολή φέρνουν οι πρόσφατες γεωπολιτικές ανακατατάξεις, με τον πόλεμο Ισραήλ - Ιράν και την εμπλοκή των ΗΠΑ.Είναι φανερό πλέον ότι ο ρόλος της Ουάσινγκτον αναβαθμίζεται στην περιοχή, με τη Ρωσία και την Κίνα να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, διεκδικώντας τις δικές τους σφαίρες επιρροής, ενώ η Ευρώπη μοιάζει ακόμα να αναζητά, επί ματαίω, την ενιαία, δική της στρατηγική. Η απότομη πτώση της τιμής του πετρελαίου, ακριβώς την επομένη της, συμβολικής όπως χαρακτηρίστηκε, ιρανικής αντεπίθεσης σε αμερικανικές βάσεις στο Κατάρ και το Ιράκ κατέδειξε τη δύναμη του ισχυρού παίκτη, των ΗΠΑ. Μετά τον βομβαρδισμό των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν από τις ΗΠΑ, η κατάσταση άρχισε να αλλάζει. Ερώτημα, όμως, παραμένει πώς επηρεάζουν τις εξελίξεις αλλά και πώς επηρεάζονται από αυτές άλλες χώρες, που αρχικά έμειναν σιωπηλές. Στην πρώτη φάση του πολέμου, το Ιράν επέλεξε να μην μπλοκάρει τα Στενά του Ορμούζ, που ήταν και η μεγάλη ανησυχία των αγορών. Από τα Στενά διακινείται το 1/5 των παγκόσμιων εξαγωγών πετρελαίου και μεγάλες ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Στην περίπτωση που το Ιράν αποφασίσει να διαταράξει την ομαλή διέλευση, όλοι σχεδόν οι αναλυτές θεωρούν αναπόφευκτη την εκτόξευση των ioynioσ 2025

τιμών του αργού αλλά και του φυσικού αερίου. Μάλιστα, η JP Morgan βλέπει τις τιμές να ανεβαίνουν στα 130 δολ./βαρέλι, αν επαληθευτεί το σενάριο αυτό. Όμως αυτό δεν συνέβη, μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές. Και όπως εκτιμούν αρκετοί αναλυτές, ο λόγος που η Τεχεράνη δεν προχώρησε άμεσα σε μία τέτοια κίνηση δεν σχετίζεται μόνον με τα έσοδα που θα έχανε το ίδιο το Ιράν, εφόσον όλες οι εξαγωγές του περνούν από τα Στενά. Σχετίζεται, τόσο με την αντίδραση που θα είχαν οι ΗΠΑ όσο και με τα συμφέροντα των αφανών «συμμάχων» του, όπως η Κίνα, η Ρωσία, ενδεχομένως και η Ινδία, όπως επισημαίνουν αρκετοί εμπειρογνώμονες. Είναι γεγονός ότι η απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να δράσει χωρίς να ειδοποιήσει τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ σε συνδυασμό με το αποτέλεσμα που επέφερε η παρέμβασή του ενισχύ-

ει σημαντικά τον ρόλο των ΗΠΑ στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, υποβαθμίζοντας στη φάση αυτή τον ρόλο όλων των υπόλοιπων παικτών, πλην του Ισραήλ.

H Τουρκία, η οποία επίσης παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, προσπαθεί όπως και σε όλες τις πρόσφατες πολεμικές συγκρούσεις να ενδυναμώσει τη θέση της, ενώ η Ευρώπη μένει σταθερά πίσω. Για την Ελλάδα, που κατά βάση ακολουθεί την Ευρώπη, τα περιθώρια είναι λιγοστά. Το μεγάλο ζήτημα, όμως, που προκύπτει μέσα από τη σωρεία των γεωπολιτικών ανακατατάξεων είναι ότι οι αναθεωρητικές δυνάμεις είναι αυτές που κερδίζουν έδαφος στη νέα εποχή. Δεδομένης δε της στάσης της Άγκυρας απέναντι στα ελληνικά εθνικά θέματα είναι προφανές ότι σε αυτόν τον κόσμο που αλλάζει, η Αθήνα για να προασπίσει τα συμφέροντα της θα πρέπει να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα και να δράσει ανάλογα. business energy

8 ● ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Στην Ελλάδα η εγκατεστημένη ισχύς των ΑΠΕ από 6.965 MW το 2019 έφθασε τον Ιούνιο του 2024 στα 12.166 MW

ioynioσ 2025

Της ΜΑΝΤΑΛΕΝΑΣ ΠΙΟΥ

T

o μερίδιο των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρισμού στη χώρα μας έφθασε στο 55%, η εγκατεστημένη ισχύς, ειδικά των φωτοβολταϊκών, αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς, όμως η παραγωγή ανά μονάδα μειώθηκε το πρώτο τρίμηνο λόγω των καιρικών συνθηκών. Ταυτόχρονα αυξάνονται οι περικοπές έγχυσης ενέργειας κυρίως την άνοιξη και το φθινόπωρο, όταν η ζήτηση είναι περιορισμένη και ο καιρός ευνοϊκός, με τις τιμές να μηδενίζονται για πολλές ώρες μέσα στην η-

μέρα. Αντίθετα, το βράδυ που σβήνουν τα φωτοβολταϊκά οι τιμές εκτοξεύονται, καθώς μπαίνουν στο σύστημα οι μονάδες με ορυκτά καύσιμα και τα «σπάνια νερά» -λόγω της ξηρασίας- των υδροηλεκτρικών. Το ίδιο συμβαίνει το καλοκαίρι και τον χειμώνα, όταν αυξάνεται η ζήτηση αλλά ο καιρός δεν ευνοεί πάντα την παραγωγή των ΑΠΕ, με αποτέλεσμα οι τιμές να τραβούν την ανηφόρα. Η αγορά των ΑΠΕ στην Ελλάδα και την Ευρώπη περνά κρίση. Για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση σχεδιάζονται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο επενδύσεις σε αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας και δίκτυα, αξίας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων business energy

ΕΝΕΡΓΕΙΑ ● 9

Σε κρίση η αγορά των ΑΠΕ στην Ελλάδα

ευρώ. Όλα αυτά, όμως, δείχνουν ότι ο δρόμος για να φθάσει κάποτε η φθηνή ενέργεια των ΑΠΕ στην τσέπη του καταναλωτή, όπως ευαγγελίζονται πολιτικοί και αξιωματούχοι στη χώρα μας και την Ε.Ε., είναι όχι μόνον πολύ μακρύς και χρονοβόρος, αλλά και εξαιρετικά ακριβός, τόσο για την Ελλάδα όσο και για την υπόλοιπη Ευρώπη.

Φιλοδοξία

H φιλοδοξία της Ευρώπης να αναπτύξει φθηνή και καθαρή ενέργεια δοκιμάζεται σκληρά στην πραγματικότητα, επισημαίνει αρθρογράφος του Reuter, προσθέτοντας στο όλο σκηνικό τις ανηbusiness energy

To μερίδιο στην παραγωγή ηλεκτρισμού στη χώρα έφθασε στο 55%, η εγκατεστημένη ισχύς, ειδικά των φωτοβολταϊκών, αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς, όμως η παραγωγή ανά μονάδα μειώθηκε το πρώτο τρίμηνο λόγω των καιρικών συνθηκών

συχίες για black out -όπως το πρόσφατο της Ισπανίας, που ακόμα ερευνάται επισήμως-, καθώς και τη σειρά ακυρώσεων έργων ΑΠΕ. Το 2024 το μερίδιο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρισμού στην Ε.Ε. αυξήθηκε στο 47%, ενώ οι επενδύσεις που απαιτούνται στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής για να ανταποκριθεί το σύστημα στη νέα πραγματικότητα απαιτούν επενδύσεις 1,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2040, αναφέρει έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ). Από το 2019 ως το 2024 οι ΑΠΕ στην Ευρώπη αυξήθηκαν απότομα από μερίδιο 34% στο 47%, ioynioσ 2025

10 ● ΕΝΕΡΓΕΙΑ

ενώ η εγκατεστημένη ισχύς ανήλθε στο ρεκόρ των 168 GW από φωτοβολταϊκά και 44 GW από αιολικά. Πρόκειται για μία απότομη αύξηση, καθώς οι κυβερνήσεις ενέτειναν τις πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, μία στρατηγική που επιταχύνθηκε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και το σοκ στις τιμές της ενέργειας, που ακολούθησε. Στην Ελλάδα η εγκατεστημένη ισχύς των ΑΠΕ από 6.965 MW το 2019 έφθασε τον Ιούνιο του 2024 στα 12.166 MW, σύμφωνα με στοιχεία του ΙΕΝΕ, και στο τέλος του 2024 ανήλθε σε περίπου 15.000 MW, ενώ υπολογίζεται ότι επιπλέον 3.000 ανανεώσιμα μεγαβάτ θα έχουν εγκατασταθεί ως το τέλος του χρόνου. Ωστόσο, οι επενδύσεις σε υποδομές δικτύων μεταφοράς και διανομής, σε τεχνολογία και σε αποθήκευση ενέργειας, απέχουν σημαντικά από τον ταχύ μετασχηματισμό του μείγματος παραγωγής. Συνολικά στην Ε.Ε. υπολογίζεται ότι το 40%-55% των γραμμών χαμηλής τάσης θα υπερβεί την ηλικία των 40 ετών έως το 2030, ενώ το μήκος τους αυξήθηκε μόνο κατά 0,8% μεταξύ 2021 και 2022, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. ιουνιοσ 2025

Κατευθύνσεις

Πρόσφατα η Κομισιόν ανακοίνωσε κατευθύνσεις για την ανάπτυξη δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, εκτιμώντας ότι θα απαιτηθούν επενδύσεις ύψους 730 δισεκατομμυρίων ευρώ στη διανομή ηλεκτρικής ενέργειας και άλλα 477 δισεκατομμύρια ευρώ σε ανάπτυξη δικτύων μεταφοράς έως το 2040. Η υποεπένδυση σε υποδομές δικτύου δημιουργεί πιέσεις σε πολλά συστήματα. Πρόκειται για έναν κίνδυνο που αποκαλύφθηκε στις 28 Απριλίου, με το black out στην Ισπανία. Παρότι τα ακριβή αίτια της κατάρρευσης του συστήματος δεν έχουν ακόμα εξακριβωθεί, αυτό που είναι γνωστό είναι ότι η διακοπή προηγήθηκε της αποσύνδεσης δύο φωτοβολταϊκών πάρκων στη νότια Ισπανία. Εμπειρογνώμονες επισημαίνουν ότι το πρόβλημα είναι ότι το σύστημα δικτύου δεν έχει αναβαθμιστεί κατά τρόπο που να λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι τα φωτοβολταϊκά, σε αντίθεση με τις μονάδες ορυκτών καυσίμων, δεν παράγουν αδράνεια -την κινητική ενέργεια που δημιουργείται από την περιστροφή των γεννητριών- η οποία μπορεί να βοηθήσει στη σταθεροποίηση ενός δικτύου σε περίπτωση διαταραχών ισχύος. Το επεισόδιο στην Ισπανία φέρνει με τον τρόπο business energy

ΕΝΕΡΓΕΙΑ ● 11

τα ηλεκτρικής ενέργειας θα αντιμετωπίζουν ολοένα και περισσότερα προβλήματα, εκτός εάν δαπανηθούν τρισεκατομμύρια σε αναβαθμίσεις δικτύων. Ένας άλλος τομέας ανανεώσιμων που έπεσε σε κρίση είναι τα υπεράκτια αιολικά πάρκα. Η δανεζική εταιρεία Orsted, από τους παγκόσμιους κολοσσούς στα υπεράκτια αιολικά, ακύρωσε στις 7 Μαΐου το Hornsey 4, ένα μεγάλο έργο στα ανοικτά των ανατολικών ακτών της Βρετανίας. Σύμφωνα με την Orsted, η οποία πριν από λίγα χρόνια είχε επίσης ματαιώσει ένα άλλο υπό κατασκευή υπεράκτιο αιολικό στις ΗΠΑ, η αιτία της τελευταίας ακύρωσης ήταν η πρόσφατη αύξηση του κόστους υλικών. Για το συγκεκριμένο έργο η εταιρεία είχε ήδη 5,5 δισεκατομμύρια δανικές κορόνες (840,5 εκατ. δολάρια). Στις 16 Μαΐου η ολλανδική κυβέρνηση ανέβαλε τους διαγωνισμούς για δύο υπεράκτια αιολικά πάρκα συνολικής χωρητικότητας 2 GW λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος από πιθανούς υποψηφίους. Αρκετές εταιρείες δήλωσαν ότι δεν θεωρούν βιώσιμα τα έργα, εφόσον δεν συνοδεύονται από κρατικές επιδοτήσεις για τους κατασκευαστές.

Χρυσή εποχή

αυτό ένα ακόμα πρόβλημα στο προσκήνιο. Οι διαχειριστές δικτύων και οι επιχειρήσεις θα πρέπει να επενδύσουν σε τεχνολογίες όπως οι σύγχρονοι πυκνωτές και οι μπαταρίες που ενεργοποιούνται μέσα σε χιλιοστά του δευτερολέπτου σε περίπτωση διακοπής ρεύματος για να προσφέρουν εφεδρική υποστήριξη. Σύμφωνα με έκθεση της IEA που δημοσιεύθηκε στις 5 Ιουνίου, οι παγκόσμιες επενδύσεις σε δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας έφτασαν στο ρεκόρ των 390 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2024 και αναμένεται να ξεπεράσουν τα 400 δισεκατομμύρια δολάρια το 2025, περίπου 20% υψηλότερες από ό,τι πριν από δέκα χρόνια. Ωστόσο, η αύξηση αυτή δεν επαρκεί, καθώς η αναλογία των δαπανών για αναβαθμίσεις δικτύων ηλεκτρισμού σε σχέση με τις δαπάνες για παραγωγή ενέργειας έχει επιδεινωθεί σε βάρος των δικτύων. Το 2016 για κάθε δολάριο που δαπανούνταν σε νέα παραγωγική ικανότητα αντιστοιχούσαν περίπου 60 σεντς σε επενδύσεις σε δίκτυα. Αυτός ο λόγος έχει μειωθεί σε λιγότερο από 40 σεντς, σύμφωνα με την IEA.

Ανισορροπία

Πρόκειται για μία ανισορροπία που δεν είναι βιώσιμη, καθώς τα γερασμένα δυτικά συστήμαbusiness energy

Είναι φανερό πως η χρυσή εποχή των ΑΠΕ έχει τελειώσει και τώρα η αγορά δείχνει να προσγειώνεται στη νέα πραγματικότητα. Οι τεράστιες επενδύσεις που απαιτεί ο πλήρης μετασχηματισμός του ενεργειακού μείγματος έτσι όπως σχεδιάστηκε από την Ε.Ε. και εφαρμόστηκε και στη χώρα μας υπόσχονται έναν μάλλον «τσουχτερό» λογαριασμό ρεύματος για τους καταναλωτές για αρκετά ακόμα χρόνια. Οι κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν αντιδράσεις κάθε φορά που αυξάνονται οι λογαριασμοί ρεύματος ή οι φόροι. Ωστόσο, θα πρέπει να βρουν τη χρυσή τομή που θα εξασφαλίζει μία στοιχειώδη ισορροπία τιμών-επάρκειας ηλεκτρικής ενέργειας και ασφάλειας. Και ενδεχομένως αυτό να απαιτήσει αναθεώρηση και επανασχεδιασμό ορισμένων παραμέτρων, λαμβάνοντας υπόψη το κόστος για τους καταναλωτές αλλά και τον παράγοντα της ζήτησης ηλεκτρισμού, που μέχρι σήμερα έχει διαψεύσει όλα τα σενάρια περί του ρυθμού αύξησης της, που προέβλεπαν τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα των περισσότερων χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Αν η Ευρώπη θέλει την πράσινη ενέργεια, θα πρέπει να αποδεχθεί την πραγματικότητα που δείχνει ότι το κόστος της μετάβασης είναι αρκετά υψηλό και ότι θα περάσουν πολλά χρόνια ακόμα για να έχουμε πραγματικά φθηνή και ανταγωνιστική ενέργεια. ιουνιοσ 2025

12 ● Εισηγμένες

Κόπωση… κερδοφορίας δείχνουν τα αποτελέσματα α’ 3μήνου

Toυ ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Μ

όνο ενθουσιασμό δεν προκαλεί η εικόνα των εισηγμένων με αφορμή τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων του πρώτου 3μήνου. Η κερδοφορία, παρά τη δυναμική που έκλεισε το 2024, δείχνει να «λαχανιάζει» στην εκκίνηση του 2025. Ούτε τα καθαρά κέρδη ούτε τα λειτουργικά αποτελέσματα κατάφεραν να ξεπεράσουν τον πήχη της περσινής

ιουνιοσ 2025

χρονιάς. Ο κλάδος που τραβάει τον μέσο όρο προς τα κάτω είναι τα διυλιστήρια. Χαμηλότερα περιθώρια διύλισης, εργασίες συντήρησης, οι συνέπειες από τις ζημιές στο εργοστάσιο της Motor Oil, χαμηλότερη απόδοση του αιολικού δυναμικού και πίεση στη λιανική ενέργειας συνθέτουν ένα δύσκολο τρίμηνο. Ο δανεισμός στις ενεργειακές ενισχύθηκε, εν μέρει, λόγω προμερισμάτων και της αποπληρωμής του φόρου αλληλεγγύης. Από τις 39 εταιρείες που δημοσίευσαν αποτελέσματα, ο κύκλος εργασιών αυξήθηκε οριακά (+2,5%), ακολουθώντας τον πληθωρισμό. Τα λειτουργικά κέρδη

υποχώρησαν 9,8%, ενώ τα καθαρά κέρδη εμφάνισαν πτώση 9,1%. Η εικόνα θα ήταν χειρότερη αν δεν υπήρχε το «μαξιλάρι» των τραπεζών, που εμφάνισαν σταθεροποίηση στην κερδοφορία (+2,1%), παρά τη μικρή υποχώρηση (0,4%) στα κέρδη προ προβλέψεων. Ο τραπεζικός κλάδος παρέμεινε στο θετικό αντίβαρο. Το 47% των εταιρειών που παρακολουθούνται από αναλυτές εμφάνισε καλύτερα των προσδοκιών αποτελέσματα, ενώ 27% δεν έπιασε τον στόχο. Στα λειτουργικά, οι εκπλήξεις μειώνονται στο 14%, με τις αρνητικές αποκλίσεις να ανεβαίνουν στο 36%. Η

business energy

Εισηγμένες ● 13

κερδοφορία, πάντως, δείχνει να έχει χάσει μέρος της ορμής της. Αν δεν συνυπολογίζονταν τα αποτελέσματα των διυλιστηρίων στο σύνολο του δείγματος, τότε η κερδοφορία θα ήταν αυξημένη κατά 4,8%. Και πάλι, όμως, η ανάσχεση του ρυθμού ανόδου της κερδοφορίας των εισηγμένων είναι εμφανής. Για παράδειγμα, το περυσινό πρώτο τρίμηνο τα κέρδη EBITDA των εισηγμένων ήταν αυξημένα κατά 14% και τα καθαρά κέρδη ενισχυμένα κατά 21%. Αρνητικοί καταλύτες υπήρξαν αρκετοί: καιρικές συνθήκες, οξύς ανταγωνισμός στη λιανική ρεύματος, απου-

business energy

σία έκτακτων περυσινών εγγραφών (μερίσματα, αποθεματικά). Από την άλλη, ο τουρισμός έδειξε ισχύ, τα χρηματιστηριακά κέρδη αυξήθηκαν, ενώ η ανοδική αγορά ακινήτων έδωσε ώθηση σε εταιρείες με έκθεση στο real estate. Καλά ξεκινήματα σημειώθηκαν σε αρκετούς τίτλους: Alpha Bank, Πειραιώς, Aegean, ΕΧΑΕ, ΟΠΑΠ, Cenergy, Ελβαλχαλκόρ, Quest, ΟΛΠ, Πετρόπουλος, Παπουτσάνης. Σταθερές αποδόσεις, εντός των εκτιμήσεων και με θετικό τόνο για το επόμενο διάστημα. Δεν έχουν ανακοινώσει μεγέθη τριμήνου οι εταιρείες Coca Cola, Metlen και

Jumbo, που έχουν περιοριστεί σε ένα trading update, δίνοντας ένα καλό στίγμα μόνο για τον τζίρο τους. Θεωρείται πως η ενσωμάτωσή τους θα βελτίωνε την τελική εικόνα. Σημειώνεται πως αποτελέσματα πρώτου τρίμηνου δημοσιεύουν υποχρεωτικά μόνο οι τράπεζες. Η πρόκληση για μια τέταρτη διαδοχική χρονιά ιστορικών επιδόσεων είναι δεδομένα δύσκολη. Όμως, οι επιμέρους θετικές εξαιρέσεις, αν αποκτήσουν διάρκεια, μπορεί να κρατήσουν ζωντανό το επενδυτικό ενδιαφέρον -και κυρίως τη ρευστότηταστο ταμπλό του Χ.Α.

ioynioσ 2025

14 ● ΑΓΟΡΑ

Αυτές είναι οι δέκα πιο εμπορεύσιμες μετοχές Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

A

lpha Bank, Πειραιώς, Ευρωσύμβουλοι, Εθνική Τράπεζα, Ίλυδα, Q&R, AS Company, Άβαξ, ΕΚΤΕΡ και ΕΧΑΕ είναι σήμερα οι μετοχές με τη μεγαλύτερη εμπορευσιμότητα στο Χρηματιστήριο. Η άνοδος της ελεύθερης διασποράς σε δεικτοβαρείς μετοχές, η τροποποίηση του κανονιστικού πλαισίου και το γενικότερο momentum ενίσχυσαν τους τζίρους. Μέχρι το τέλος Μαΐου οι συναλλαγές έφτασαν τα 19,72 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 33% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι. Η μέση ημερήσια αξία διαμορφώθηκε στα 195,3 εκατ. ευρώ, επίπεδο κατά 40,8% υψηλότερο από τον μέσο όρο του περυσινού δωδεκαμήνου. Αντίστοιχη βελτίωση καταγράφεται και στον όγκο: 45,3 εκατ. μετοχές αλλάζουν χέρια ημερησίως έναντι 40,3 εκατ. το 2024. Θα έλεγε κανείς ότι έπειτα από 112 συνεδριάσεις μέχρι τα τέλη Μαΐου, η παράμετρος που ξεχωρίζει στη φετινή εικόνα του Χρηματιστηρίου Αθηνών είναι η εμπορευσιμότητα των μετοχών που καταγράφει αισθητή ενίσχυση, αντανακλώντας όχι μόνο το θετικό επενδυτικό κλίμα αλλά και τη σταδιακή ωρίμανση της αγοράς. Στο μείγμα των επενδυτών, οι ξένοι συνεχίζουν

ioynioσ 2025

την αργή αλλά σταθερή διείσδυση. Το ποσοστό τους στις συναλλαγές ανέβηκε στο 61,7% από 58% πέρυσι, επιβεβαιώνοντας μια τάση που διαμορφώνεται από το 2020. Οι Έλληνες θεσμικοί υποχώρησαν στο 22%, ενώ η συμμετοχή των μικροεπενδυτών έπεσε στο 16,3% - το χαμηλότερο επίπεδο από την έναρξη του ανοδικού κύκλου το 2019. Δεν είναι τυχαίο πως οι μετοχές που ευνοήθηκαν από την αυξημένη διεθνή συμμετοχή ανήκουν κατά κανόνα στη μεγάλη κεφαλαιοποίηση. Από τις 148 εισηγμένες με καθημερινή παρουσία στις συναλλαγές, οι 90 συμμετείχαν και στις 101 συνεδριάσεις του έτους, με ικανοποιητικά spreads αγοραστών-πωλητών, στοιχείο κρίσιμο για την αξιοπιστία και τη διαχειριστική ευελιξία. Οι μετοχές του FTSE-25 επιβεβαιώνουν τη θέση τους, συγκεντρώνοντας υψηλό τζίρο και στα παράγωγα, με αύξηση 37% στα συμβόλαια επί μετοχών. Η ρευστότητα, ωστόσο, είναι αυστηρός κριτής: μια μετοχή που δεν καταφέρνει να γεφυρώσει συστηματικά το spread δεν πρόκειται να ενταχθεί ποτέ σε δείκτη αναφοράς, όσο υψηλή κι αν είναι η κεφαλαιοποίησή της, σημειώνει ο Μάνος Χατζηδάκης, αναλυτής της Beta Χρηματιστηριακή. Αν ήδη συμμετέχει, κινδυνεύει με αποπομπή. Η εικόνα στην Εναλλακτική Αγορά, όπως αναμενόταν, παραμένει χαμηλής εμπορευσιμότητας λόγω περιορισμένης διασποράς, με λίγες εξαιρέσεις. Όσον αφορά τις πιο εμπορεύσιμες μετοχές του Χ.Α., προκύπτει ότι την πρωτοκαθεδρία κατέχουν οι τραπεζικοί τίτλοι - όχι μόνο λόγω κεφαλαιοποίησης, αλλά και υψηλών αποδόσεων από την αρχή του έτους. Πλάι τους, διακρίνονται και μικρότερες εταιρείες, οι οποίες, παρά τη χαμηλή διασπορά, κατάφεραν μέσα από αποτελέσματα ή προοπτικές να διευρύνουν το επενδυτικό τους ακροατήριο. Σε κάθε περίπτωση, η αύξηση της εμπορευσιμότητας δεν είναι απλώς στατιστικό δεδομένο. Είναι όρος λειτουργικής αποτελεσματικότητας της αγοράς και βασική προϋπόθεση για την προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων διεθνούς εμβέλειας, με διάρκεια και ουσία. business energy

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ● 15

Το 2,38% των ξένων κωδικών ελέγχει το 73,56% των blue chips! Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

T

o 2,38% των κωδικών που ελέγχουν οι ξένοι θεσμικοί πραγματοποιεί συναλλαγές για το…

73,56%, δηλαδή επίπεδα ρεκόρ, επί των μετοχών της μεγάλης κεφαλαιοποίησης, του FTSE Large Cap! Αυτό δείχνουν τα μηνιαία στοιχεία του Χ.Α. για την κίνηση των κωδικών, τον περασμένο μήνα, τον Μάιο, με τους ξένους θεσμικούς επενδυτές και τα funds να σαρώνουν την εγχώρια χρηματιστηριακή αγορά. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός, όπως έχει καταγραφεί από τους επαγγελματίες της αγοράς, ότι με το άνοιγμα της Wall Street στις 16.30 ώρα Ελλάδος και μέχρι τις 17.19 που περνάει και η τελευταία πράξη στο Χρηματιστήριο, στην αγορά γίνονται κατ’ ελάχιστο μεταξύ 40-100 εκατ. ευρώ! Στις δε μέρες που υπάρχει rebalancing, οι συναλλαγές απογειώνονται, όπως στο τέλος Μαΐου που οι συναλλαγές ξεπέρασαν τα… 600 εκατ. ευρώ σε μία μόλις συνεδρίαση. Για το σύνολο της αγοράς, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία πάντα, οι Έλληνες επενδυτές με το 97,79% των κωδικών ή με 455.000 ενεργούς κωδικούς με υπόλοιπα, πραγματοποίησαν τον Μάιο το 31,31% του συνολικού τζίρου, όταν οι ξένοι με… 10.295 κωδικούς ή ποσοστό 2,21% πραγματοποίησαν το… 68,69% των συναλλαγών. Οι περισσότερες εισροές κεφαλαίων καταγράφηκαν από την… Ιρλανδία τον περασμένο μήνα, όταν οι επενδυτές από τις ΗΠΑ ήταν πωλητές με μόλις… 450.000 ευρώ καθαρές εκροές. Οι καθαρές εισροές από τους ξένους ανήλθαν τον Μάιο στα 108 εκατ. ευρώ, αφού πρώτα είχαν προβεί σε αγορές ελληνικών μετοχών αξίας 2,83 δισ. ευρώ και σε πωλήσεις 2,723 δισ. ευρώ. Οι καθαρές εισροές κεφαλαίων από την αρχή της χρονιάς για τους ξένους επενδυτές στις μετοχές της μεγάλης κεφαλαιοποίησης ξεπερbusiness energy

νούν τα… 580 εκατ. ευρώ, και να φανταστεί κανείς ότι δεν είχαμε placements στις τράπεζες, όπως πέρσι, παρατηρούν οι χρηματιστές. Το σύνολο των εισροών από την αρχή της χρονιάς από τους ξένους ανέρχεται σε 451 εκατ. ευρώ! Οι ιδιώτες Έλληνες επενδυτές έχουν πουλήσει μετοχές αξίας 558 εκατ. ευρώ και τα αμοιβαία κεφάλαια 90,4 εκατ. ευρώ. Η εικόνα της χρηματιστηριακής αγοράς τον Μάιο διαμορφώθηκε ως εξής: - Δημιουργήθηκαν 2.334 νέοι λογαριασμοί πελάτη και εγγεγραμμένων διαμεσολαβητών, σε σχέση με 1.649 νέους λογαριασμούς τον Απρίλιο, ενώ οι Συλλογικοί Λογαριασμοί Πελατείας στο σύνολό τους (Μερίδες Εγγεγραμμένων Διαμεσολαβητών και Μερίδες Ασφαλειών) κατέχουν 3,63 δισ. ευρώ (3,20% της συνολικής Αξίας Χαρτοφυλακίου).

- Η κεφαλαιοποίηση του Χ.Α. διαμορφώθηκε στο τέλος του μήνα στα 113,40 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 9,18%, σε σχέση με τα επίπεδα του Απριλίου (103,86 δισ. ευρώ).

- Η Αξία Συναλλαγών για τον Μάιο 2025 έφτασε τα 4,493 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 12,85% από τη συναλλακτική δραστηριότητα του προηγούμενου μήνα που ήταν 3,982 δισ. ευρώ, ενώ σε σχέση με τον Μάιο 2024 που η αξία συναλλαγών ήταν 3,079 δισ. ευρώ, σημειώθηκε αύξηση 45,93%.

- Οι χώρες με τη μεγαλύτερη αξία χαρτοφυλακίου (μερίδες πελάτη) για τον μήνα Μάιο 2025 ήταν οι ΗΠΑ, με αξία συνολικού χαρτοφυλακίου 18,69 δισ. ευρώ, η Κύπρος με αξία χαρτοφυλακίου 12,30 δισ. ευρώ και η Γερμανία με αξία χαρτοφυλακίου 7,37 δισ. ευρώ.

- Οι Αλλοδαποί Δικαιούχοι Μερίδων πραγματοποίησαν το 62,1% των συνολικών συναλλαγών (αγορές & πωλήσεις) τον Μάιο 2025 (σε σχέση με το 55,9% τον προηγούμενο μήνα), ενώ οι Ημεδαποί Δικαιούχοι Μερίδων πραγματοποίησαν το 37,9% των συναλλαγών (σε σχέση με το 44,1% τον προηγούμενο μήνα). ioynioσ 2025

16 ● ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Περίπου 1 δισ. ευρώ γλιτώνουν φέτος οι εισηγμένες από τη μείωση των επιτοκίων Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Κ

οντά 1 δισ. ευρώ (για την ακρίβεια 904,3 εκατ. ευρώ) αναμένεται να μειωθεί φέτος ο δανεισμός των εισηγμένων, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της χρήσης του 2024. Ο συνολικός δανεισμός των εισηγμένων στο Χ.Α. εταιρειών ξεπέρασε το 2024 τα 45,8 δισ. ευρώ. Με το βασικό επιτόκιο του ευρώ στο 2% από 4% πριν από 11 μήνες, δημιουργεί νέα δεδομένα στους ισολογισμούς, με τους χρημα-

ioynioσ 2025

τιστές να σχολιάζουν ότι η νέα πτώση θα φανεί στα αποτελέσματα του τετάρτου 3μήνου, δηλαδή στο σύνολο της χρήσης που διανύουμε. Ισχυρές, όμως, ήταν οι πιέσεις στα αποτελέσματα πολλών εισηγμένων εταιρειών από τα υψηλά επιτόκια των τραπεζών, που περιμένουν με ανυπομονησία να πάρουν ανάσες μέσα από μειώσεις επιτοκίων κατά τις επόμενες εταιρικές περιόδους. Μάλιστα, αρκετές διοικήσεις έχουν ήδη ενημερώσει τους αναλυτές στις ενημερώσεις που κάνουν, ότι θα ευνοηθούν από τη μείωση των επιτοκίων (π.χ. Βιοχάλκο και θυγατρικές), ενώ βασικός μέτοχος σε εισηγ-

business energy

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ● 17

μένη ανέφερε χαρακτηριστικά στο «Β.Ε.» ότι «οι τράπεζες ίσως θα πρέπει να κατανοήσουν πως πρέπει να μειώσουν το spread και να μην πυροβολούν τα πόδια των πελατών τους». Αν γίνει αυτό, μοχλευμένες εταιρείες θα είναι μεταξύ των ωφελημένων από τις μειώσεις επιτοκίων. Σε πολλές περιπτώσεις είδαμε διπλάσιους ή και τριπλάσιους τόκους στο διάστημα των τελευταίων δύο ετών. Από το 2025 είναι το πιθανότερο να δούμε κάποια ελάφρυνση στους ισολογισμούς. Εταιρείες όπως ΕΛΒΑΛΧΑΛΚΟΡ ή Cenergy θα έχουν όφελος και οι διοικήσεις στις τηλεδιασκέψεις είχαν πει πως περίμεναν με ανυπομονησία μειώσεις. Χρηματιστηριακά, οι εταιρείες ακινήτων που παίζουν με μεγάλο discount θα ωφεληθούν, καθώς η μείωση των επιτοκίων θα εξοικονομήσει πόρους για επενδύσεις και θα αυξήσει την κερδοφορία. Υπενθυμίζεται πως ο λόγος του μεγάλου discount είχε να κάνει με την αύξηση των επιτοκίων. Μάλιστα, οι ΑΕΕΑΠ ευνοούνται όχι μόνο γιατί θα δουν το κόστος χρηματοδότησής τους να περιορίζεται -αν και πολλές από αυτές business energy

έχουν κλειδωμένα επιτόκια εδώ και χρόνια για ένα πολύ σημαντικό ποσοστό των δανείων τους μέσω εταιρικών ομολόγων και προϊόντων της αγοράς παραγώγων-, αλλά και γιατί οι μειώσεις των επιτοκίων επηρεάζουν ανοδικά τις αποτιμήσεις των ακινήτων, όταν οι άλλοι παράγοντες διατηρούνται σταθεροί. Πολλές εισηγμένες, πάντως, προκειμένου να αναδιαρθρώσουν τα δάνειά τους προέβησαν σε πωλήσεις περιουσιακών τους στοιχείων. Πέρσι το καλοκαίρι η ΣΙΔΜΑ πούλησε τη ρουμανική θυγατρική της έναντι 9 εκατ. ευρώ (ισόποση μείωση δανεισμού), ενώ η Centric ανακοίνωσε ότι πούλησε ακίνητο στο κέντρο της Αθήνας για περισσότερα από 3 εκατ. ευρώ. Σε πώληση αγροτεμαχίου στον Ασπρόπυργο προέβη πέρσι και η Μαθιός Πυρίμαχα, εισπράττοντας 400.000 ευρώ. Πέρσι δε, η Unibios είχε ρευστοποιήσει τμήμα του ακινήτου της στη Μαγνησία που δεν χρησιμοποιούσε για λειτουργικούς σκοπούς, με αποτέλεσμα να αποπληρώσει τμήμα των υποχρεώσεών της. ioynioσ 2025

18 ● aγορα

Χρηματιστήριο

4 δισ. ευρώ διαθέσιμα για εξαγορές από τις τράπεζες Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Μ

όνο αδιάφορες δεν είναι χρηματιστηριακά οι τραπεζικές εξελίξεις που συντελούνται στην ευρωπαϊκή χρηματοπιστωτική σκακιέρα, με τις αποτιμήσεις του κλάδου να φτάνουν και τη 1,5 φορά την τιμή προς τη λογιστική αξία, όταν το αντίστοιχο μέγεθος για τις τέσσερις συστημικές διαμορφώνεται μόλις σε 1 φορά! Σελίδα γυρίζει ο ευρωπαϊκός τραπεζικός χάρτης, με τη δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Γαλλίας, την BPCE, να βάζει πλώρη για τη Λισαβόνα. Στο τιμόνι μιας στρατηγικής που φέρνει πιο κοντά Γαλλία και Πορτογαλία, ο γαλλικός τραπεζικός όμιλος, σε σύμπραξη με το αμερικανικό fund Lone Star, υπέγραψε μνημόνιο συμφωνίας για την απόκτηση του 75% της Novobanco - μιας από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Πορτογαλίας. Η Alpha Finance σε πρόσφατο report της παρατηρεί τη σημαντική στροφή των τραπεζών προς εξαγορές και επενδύσεις, αξιοποιώντας τα πλεονάζοντα κεφαλαιακά αποθέματα. Σύμφωνα με την Alpha Finance, έχουν ήδη ανακοινωθεί οκτώ συναλλαγές αξίας άνω των 2,2 δισ. ευρώ, ενώ υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια ύψους έως και 4 δισ. ευρώ για μελλοντικές κινήσεις. Οι συμφωνίες αυτές αναμένεται να ενισχύσουν τα κέρδη του κλάδου κατά 10%15% τα επόμενα έτη, προσθέτοντας άνω των 100 μονάδων βάσης στο RoTE. Επιστρέφοντας στην Ευρώπη, με αφορμή την εξαγορά της πορτογαλικής Novobanco από τη γαλλική BPC, πρόκειται για τη μεγαλύτερη ioynioσ 2025

διασυνοριακή εξαγορά τραπεζικού ιδρύματος στη ζώνη του ευρώ την τελευταία δεκαετία. Η αποτίμηση φτάνει τα 6,4 δισεκατομμύρια ευρώ για το σύνολο των μετοχών, δίνοντας σαφές στίγμα ότι η αγορά τραπεζών στην Ευρώπη βρίσκεται ξανά σε κίνηση - αυτή τη φορά με γεωπολιτικές και οικονομικές προεκτάσεις. Η BPCE δεν περιορίζεται στην ιδιωτική συμφωνία. Βρίσκεται ήδη σε συνομιλίες με την πορτογαλική κυβέρνηση για την εξαγορά του ποσοστού που κατέχει το κράτος (11,5%) αλλά και του μεριδίου του Ταμείου Εξυγίανσης Τραπεζών (13,5%) - μια εξέλιξη που, αν ευοδωθεί, θα καταστήσει την Πορτογαλία τη δεύτερη μεγαλύτερη λιανική αγορά του ομίλου, μετά τη Γαλλία. Η Novobanco, τέταρτη σε μέγεθος τράπεζα της Πορτογαλίας, διαθέτει παρουσία με 290 καταστήματα και προσωπικό άνω των 4.000 υπαλλήλων, εξυπηρετώντας 1,7 εκατ. πελάτες και ένα ισχυρό χαρτοφυλάκιο εταιρικών δανείων ύψους 17 δισ. ευρώ. Πρόκειται για έναν «παίκτη» με στιβαρές επιδόσεις: δείκτης κόστους προς έσοδα κάτω από 35% και αποδόσεις ιδίων κεφαλαίων (RoTE) άνω του 20%. Η εξαγορά πραγματοποιείται με πολλαπλασιαστές 9 φορές τα καθαρά κέρδη και 1,7 φορές την ενσώματη καθαρή θέση αποτιμήσεις που αποτυπώνουν όχι μόνο την κερδοφορία, αλλά και τη θέση ισχύος που φιλοδοξεί να κατακτήσει η BPCE στη νοτιοευρωπαϊκή τραπεζική αγορά. Και στην Ελλάδα, όμως, οι εξελίξεις δεν υστερούν. Η Eurobank ολοκλήρωσε την εξαγορά της Τράπεζας Κύπρου, ενώ η Alpha αναμένει τις εγκρίσεις για την Astro Bank - αποδεικνύοντας ότι ο χάρτης των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου παραμένει κομβικός στις στρατηγικές των μεγάλων ομίλων. business energy

20 ● ΑΓΟΡΑ

Κανονισμός Χρηματιστηρίου και αναβάθμιση αγοράς πιέζουν τους βασικούς μετόχους για placements

Έ

ντεκα διαφορετικά ονόματα επενδυτών έχουν βγει μπροστά στο ταμπλό από τις αρχές του 2025, συγκεντρώνοντας συνολικά 784,1 εκατομμύρια ευρώ μέσω πωλήσεων πακέτων. Αυτό, όταν πέρσι μέσα από placements και πωλήσεις

ioynioσ 2025

πακέτων μετοχών είχαν περάσει από το σύστημα 2,7 δισ. ευρώ και συγκεκριμένα από 8 εκδότες σε 10 μεγάλες συναλλαγές. Η φετινή δραστηριότητα είναι αξιοσημείωτη, αν και οι κρατικοί πυλώνες -το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και το Υπερταμείο- κρατούν στάση αναμονής. Το κλίμα αναμένεται να αλλάξει business energy

ΑΓΟΡΑ ● 21

όσο πλησιάζει η αναβάθμιση της αγοράς μας σε ώριμη. Στο πλαίσιο αυτό, το ενδιαφέρον εστιάζεται στις 24/6, στην απόφαση της MSCI για το αν το ελληνικό Χρηματιστήριο θα ενταχθεί ή όχι στη «watch-list», στο πλαίσιο της ετήσιας αναθεώρησης της κατάταξης των αγορών, κάτι που, όμως, δεν αναμένεται να συμβεί, επειδή ο οίκος έχει αυστηροποιήσει περαιτέρω τα κριτήρια ένταξης σε developed market. Η αναβάθμιση της αγοράς σε «ώριμη» από «αναδυόμενη» θα δημιουργήσει επιπλέον ενδιαφέρον και ζήτηση για πακέτα και μετοχές από βασικούς μετόχους ή άλλα funds που ήδη έχουν θέση. Ακολουθεί η απόφαση της Standard & Poor’s τον Ιούλιο, η οποία θα κρίνει την αναβάθμιση του ελληνικού Χρηματιστηρίου στις αναπτυγμένες αγορές, ενώ τον Σεπτέμβριο αναμένεται η απόφαση του FTSE Russell και τον Απρίλιο του 2026 θα αποφασίσει ο Stoxx. Το 2025 ιδιαίτερη κινητικότητα επέδειξε ο επενδυτής Τζον Πόλσον, ο οποίος μέσα σε λίγες εβδομάδες μηδένισε πλήρως τη θέση του στην Alpha Bank με δύο διαδοχικές κινήσεις και προχώρησε στη μερική αποεπένδυση από την Τράπεζα Πειραιώς. Οι συγκεκριμένες συναλλαγές δεν προκάλεσαν πιέσεις στις μετοχές, όπως συχνά συμβαίνει σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Αντίθετα, ενίσχυσαν τη ζήτηση στην αγορά, πιθανώς επειδή η αποχώρηση ενός μεγάλου πωλητή δημιούργησε κενό προσφοράς που ενεργοποίησε νέους αγοραστές. Σε σύγκριση με το 2024, φέτος παρατηρείται διεύρυνση των πωλήσεων και σε εταιρείες μικρότερης κεφαλαιοποίησης, γεγονός που μεταφράζεται σε αύξηση του θεσμικού ενδιαφέροντος σε λιγότερο «προβεβλημένα» σημεία της αγοράς.

στην Εθνική Τράπεζα, ενώ το Υπερταμείο κατέχει το 31,2% της Helleniq Energy. Όσον αφορά την Attica Bank, η ελεύθερη διασπορά είναι κάτω του 10%, κάτι που δημιουργεί πίεση για συμμόρφωση με τις κανονιστικές απαιτήσεις του Χρηματιστηρίου Αθηνών, καθώς η πρώτη αξιολόγηση γίνεται στις 8 Ιουλίου.

Οι εταιρείες με υψηλή συγκέντρωση μετοχών

Ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά συγκέντρωσης εμφανίζονται σε σειρά εισηγμένων. Ενδεικτικά, σύμφωνα με τον Μάνο Χατζηδάκη, υπεύθυνο ανάλυσης της Beta Χρηματιστηριακή: Viohalco (83%), Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών - ΔΑΑ (81%), Prodea (81%), Elvalhalcor (84%), Λάμψα (81%), Premia (83%), ΕΥΑΘ (79%), Ιατρικό Αθηνών (80%), Κρι-Κρι (79%), AVE (79%), Δάιος (83%), Λαζαρίδης (84%), Βογιατζόγλου (82%), Αττικές Εκδόσεις (80%), Μινέρβα (81%), Μαθιός (81%) και Ακρίτας (78%).

Ποιοι μπορεί να ακολουθήσουν

Η λίστα των δυνητικών πωλητών είναι ήδη σχηματισμένη. Στην Πειραιώς, ο Πόλσον μπορεί να επανέλθει για περαιτέρω αποεπένδυση - πιθανότητα που δεν αποκλείει ευρύτερες μετοχικές ανακατατάξεις. Στην Τράπεζα Κύπρου, αρκετά επενδυτικά funds συνεχίζουν σταδιακά να μειώνουν την παρουσία τους. Το ΤΧΣ εξακολουθεί να διατηρεί ποσοστό business energy

ioynioσ 2025

22 ● ΛΙΜΑΝΙΑ/Υποδομές

ΟΛΘ

Blackrock - MSC φέρονται ως άμεσα ενδιαφερόμενοι

Α

ρχίζει και σχηματοποιείται το ενδιαφέρον για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Κι αν πρόσφατα μπήκε ένα stop στο ράλι της μετοχής του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) εξαιτίας της αναταραχής που προκλήθηκε στις αγορές από την αιφνιδιαστική επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν, οι πληροφορίες επιμένουν ότι το ενδιαφέρον για τον ΟΛΘ είναι υπαρκτό. To σχήμα Blackrock Mediterranean Shipping Co (MSC) φέρεται να ενδιαφέρεται να πατήσει στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, αν και οτιδήποτε ειπωθεί μπορεί να θεωρηθεί πρόωρο, αναφέρουν καλά ενημερωμένες πηγές. Κι αυτό διότι, ο Ιβάν Σαββίδης, οι Γάλλοι συνέταιροι, που ελέγχουν επισήμως το 67%, αλλά και το ioynioσ 2025

Υπερταμείο, που έχει το 7,3%, είναι οι άμεσα ενδιαφερόμενοι. Αυτοί που θα ανοίξουν την πόρτα, κυρίως ο βασικός μέτοχος, η South Europe Gateway Thessaloniki (SEGT) Ltd, κάτι που έχει να κάνει και με την προσφορά που θα κατατεθεί. Η έκθεση του ανεξάρτητου εκτιμητή προς το Δ.Σ του ΟΛΘ όταν κατατέθηκε η προσφορά της οικογένειας Ντρέιφους (στα 27 ευρώ) πριν από τέσσερις μήνες έκανε λόγο για δίκαιο εύρος αποτίμησης μεταξύ 38,88 ευρώ 44,08 ευρώ. Οι Ντρέιφους από τη δημόσια προσφορά κατάφεραν να αποκτήσουν ποσοστό 2,6%. Οι ίδιες πηγές σχολιάζουν την «ήσυχη» στάση, προς το παρόν, της πλευράς Ντρέιφους, η οποία αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους suppliers παγκοσμίως, που θα μπορούσαν αυτόνομα ή και με τη συνεργασία κάποιας ξένης τράπεζας ή fund να business energy

ΛΙΜΑΝΙΑ/Υποδομές ● 23

«χτυπήσουν» εκ νέου το λιμάνι. Το νέο σχήμα που φέρεται ότι ενδιαφέρεται για τον ΟΛΘ δεν είναι χθεσινό στην… αγορά των λιμανιών. Μόλις στις 5 Μαρτίου έγινε γνωστό ότι η Blackrock απέκτησε 43 λιμάνια, μεταξύ των οποίων και αυτά που βρίσκονται στη Διώρυγα του Παναμά, η οποία αποτελούσε σημείο τριβής μεταξύ Τραμπ και Κίνας, κατηγορώντας την τελευταία ότι ελέγχει τη διακίνηση των εμπορευμάτων αποκλείοντας αμερικανικές εταιρείες. Η πρόσφατη εξαγορά σημαντικών λιμενικών τερματικών σταθμών από την Terminal Investment Limited (TIL), θυγατρική της MSC, σε συνεργασία με την BlackRock, σηματοδότησε ένα ορόσημο στον διεθνή λιμενικό τομέα. Αυτή η στρατηγική κίνηση περιλαμβάνει την αγορά πλειοψηφικού μεριδίου σε λιμάνια που διαχειρίζεται η CK Hutchison Holdings (με έδρα το Χονγκ Κονγκ) στον Παναμά και σε άλλες σημαντικές τοποθεσίες παγκοσμίως. Η συναλλαγή, αξίας άνω των 20 δισεκατομμυρίων ευρώ (21,65 δισεκατομμύρια δολάρια), όχι μόνο ενισχύει τη θέση της MSC ως ενός από τους κορυφαίους λιμενικούς φορείς στον κόσμο, αλλά και υπογραμμίζει τη δέσμευση της BlackRock να επενδύει σε κρίσιμες υποδομές. business energy

Μια στρατηγική και ισχυρή συμμαχία

Η συμφωνία περιλαμβάνει την απόκτηση του 80% των λιμενικών τερματικών σταθμών της CK Hutchison, με σημαντικά περιουσιακά στοιχεία, όπως ο τερματικός σταθμός BEST στο λιμάνι της Βαρκελώνης και εγκαταστάσεις στη Διώρυγα του Παναμά. Συνολικά, η συναλλαγή περιλαμβάνει την απόκτηση αποτελεσματικού μεριδίου σε θυγατρικές και συνδεδεμένες εταιρείες που ανήκουν στην Hutchison, οι οποίες δραστηριοποιούνται σε 43 λιμάνια σε 23 χώρες, μαζί με όλους τους πόρους διαχείρισης, τις λειτουργίες, τα συστήματα λειτουργίας των τερματικών σταθμών, την πληροφορική και άλλα περιουσιακά στοιχεία που σχετίζονται με τον έλεγχο και τη λειτουργία αυτών των λιμανιών. Υπό τα δεδομένα αυτά και με την κίνηση της μετοχής του ΟΛΘ να ξεπερνάει κάθε προσδοκία, οι νέοι επενδυτές, αν και όποτε έρθουν, καλούνται εκτός από την απόκτηση της συμμετοχής στον ΟΛΘ, να ρίξουν τουλάχιστον άλλα 150-160 εκατ. ευρώ σε επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό του λιμανιού. ioynioσ 2025

24 ● θεμα

Penny stocks

Τα 15 εκατ. ευρώ… ταπετσαρία! Του ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Δ

εκαπέντε εκατ. ευρώ στα… αζήτητα για τις τρεις εισηγμένες, Υάλκο, Βιοτέρ και Μπήτρος, όση δηλαδή η συνολική τους κεφαλαιοποίηση, αφού το Χρηματιστήριο κατά την τελευταία του αξιολόγηση έθεσε τις συγκεκριμένες μετοχές σε αναστολή διαπραγμάτευσης. Στις 30 Μαΐου ολοκληρώθηκε η αναδρομική αξιολόγηση των μετοχών σύμφωνα με τον νέο κανονισμό του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Αναμενόμενα, οι εταιρείες Τρία ioynioσ 2025

Άλφα και Προοδευτική εξήλθαν από την επιτήρηση. Ωστόσο, το πραγματικό στοίχημα για αυτές είναι η ενεργοποίηση των δραστηριοτήτων τους και η επίτευξη ουσιαστικού τζίρου. Με την ολοκλήρωση της συναλλαγής με τη Frigoglass αναμένεται και η έξοδος αυτής από την επιτήρηση. Τι άλλαξε; Ότι οι δύο εισηγμένες έγραψαν θετικά ίδια κεφάλαια. Ειδικά η Τρία Άλφα, για παράδειγμα, περιμένει νέες συμφωνίες με το Δημόσιο (Ελληνικός Στρατός). Αντίθετα, η εταιρεία Λεβεντέρης εντάχθηκε στην επιτήρηση, ενώ μετοχές που παρέμεναν επί σειρά ετών σε αυτήν τέθηκαν εκτός διαπραγμάτευσης, σύμφωνα με τις νέες business energy

θεμα ● 25

διατάξεις. Από τις αρχές Ιουνίου οι μετοχές των εταιρειών Υάλκο, Βιοτέρ, Μπήτρος και Σπύρου τίθενται εκτός διαπραγμάτευσης. Οι τρεις πρώτες αναμένουν την ολοκλήρωση συμφωνιών εξυγίανσης, διαδικασία που καθυστερεί εδώ και χρόνια. Ίσως τώρα καταφέρουν να επιταχύνουν τις κινήσεις τους. Η Βιοτέρ εξέδωσε ανακοίνωση εκφράζοντας ενστάσεις, ωστόσο, είναι κρίσιμο να προχωρήσει στην πώληση ακινήτων, όπως προβλέπεται από τη συμφωνία, προκειμένου να επιτευχθούν αποτελέσματα.

Frigoglass

Η Frigoglass ΑΒΕΕ προχωρά στην ολοκλήρωση της εξαγοράς των ισπανικών Provisiona Iberia, S.L. και της πορτογαλικής Serlusa Refrigerantes, LDA. Η διαδικασία αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2025, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της εταιρείας. Για την κάλυψη εξόδων της εξαγοράς και γενικό κεφάλαιο κίνησης η Frigoglass υπέγραψε σύμβαση δανείου με την Kar-Tess Holding S.à.r.l., συνδεδεμένη εταιρεία με ποσοστό 48,39% στη Frigoglass. Το δάνειο ύψους έως 1 εκατ. ευρώ έχει επιτόκιο 4,9% ετησίως, με αποπληρωμή έως το 2027. Επιπλέον, η Frigoglass ολοκλήρωσε την έκδοση νέων Senior Secured Notes αξίας 20 εκατ. ευρώ με επιτόκιο 4% σε μετρητά και 11,5% σε PIK (Payment-in-Kind). Τα κεφάλαια θα χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή τόκων και για κεφάλαιο κίνησης.

Μπήτρος

Η εταιρεία Μπήτρος ανακοίνωσε την υπογραφή Συμφωνιών Εξυγίανσης για τις θυγατρικές της ΜΠΗΤΡΟΣ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΗ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΕΒΕ και ΜΠΗΤΡΟΣ ΟΠΛΙΣΜΟΣ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ ΑΒΕΤΕ. Οι συμφωνίες προβλέπουν την αναδιάρθρωση του συνόλου σχεδόν του τραπεζικού δανεισμού των δύο θυγατρικών εταιρειών, με την αποπληρωμή μέρους του και τη διαγραφή του υπολοίπου, υπό την προϋπόθεση της τήρησης των συμφωνηθέντων. Τα κεφάλαια για την αποπληρωμή θα προκύψουν, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, από την πώληση περιουσιακών στοιχείων των εταιρειών.

Οι συμφωνίες εξυγίανσης προβλέπουν ρητά τα εξής:

Για την «ΜΠΗΤΡΟΣ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΗ business energy

ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΕΒΕ» προβλέπεται επί συνόλου δανεισμού τη 31.12.2024 160.695 χιλ. ευρώ η διαγραφή ποσού 124.513 χιλ. ευρώ. Εντός διετίας, δηλαδή μέχρι το 2027, θα αποπληρωθεί υποχρεωτικά ποσό 33.600 χιλ. ευρώ μέσω της πώλησης περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας (ακίνητα, Φ/Β, μηχανήματα). Για τη «ΜΠΗΤΡΟΣ ΟΠΛΙΣΜΟΣ ΣΚΥΡΟ- Οι παραγΔΕΜΑΤΟΣ ΑΒΕΤΕ» προβλέπεται επί συγελίες του νόλου δανεισμού που εντάχθηκε στη συμφωνία εξυγίανσης τη 31.12.2024 Ελληνικού ποσού 22.158 χιλ. ευρώ η διαγραφή πο- Στρατού ξελασού 18.449 χιλ. ευρώ. Για το υπόλοιπο ποσό αξίας 3,7 εκατ. η εταιρεία δύναται σπώνουν την να πωλήσει περιουσιακά στοιχεία προ- Τρία Άλφα, κειμένου να το αποπληρώσει εντός του το comeback έτους 2025. Η συγκεκριμένη έχει ασφαλιστικές και της Frigoglass, φορολογικές υποχρεώσεις 10 εκατ. ευρώ το... όχημα της και επηρεάζουν το κεφάλαιο κίνησης, Προοδευτικής που είναι αρνητικό! Η εταιρεία θα καταθέσει αίτηση υπαγω- και άλλες γής για ρύθμιση των οφειλών της, αφού ιστορίες σχεδιάζει να προσφύγει σε ένδικα μέσα και για τον σκοπό αυτό βρίσκεται στη διαδικασία επεξεργασίας νέου επιχειρηματικού σχεδίου σύμφωνα με την αρχή της συνέχισης της δραστηριότητας. Η διοίκηση της εταιρείας εκτιμά ότι θα επιτύχει την τελική ρύθμιση των ανωτέρω υποχρεώσεων με τρόπο που να καθιστά την εξυπηρέτησή τους βιώσιμη. Ωστόσο τα αποτελέσματα των τελευταίων ετών δεν ενθουσιάζουν και η διαδικασία εξυγίανσης θα πάρει κάποια χρόνια.

Προοδευτική

Οι χρηματιστές κάνουν λόγο για κλασική περίπτωση... οχήματος. Η Προοδευτική με αποτίμηση 10 εκατ. ευρώ από… 7,6 εκατ. «διαθέτει», όπως λέει η εταιρεία, συμφωνία με την LDA Capital. Η τελευταία έχει 1,21 εκατ. δικαιώματα αγοράς με τιμή 0,304 ευρώ. Η συμφωνία από το 2022 προβλέπει πως θα επενδύσει 20 εκατ. ευρώ μέσω αυξήσεων κεφαλαίου. Εντός του 2024, θυγατρική εταιρεία του ομίλου προέβη σε εξαγορά νομικού προσώπου με διασυνδεδεμένο φωτοβολταϊκό σταθμό δυναμικότητας 500 KW. Ο τζίρος το 2024 ήταν αρκετά χαμηλός και τα ίδια κεφάλαια στα 8,5 εκατ. ευρώ. ioynioσ 2025

26 ● θεμα

ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΙΡΑΝ - ΙΣΡΑΗΛ

Πώς αντιμετωπίζουν ΕΛΠΕ, Motor Oil και Energean τη νέα κρίση στη Μέση Ανατολή Των ΜΑΝΤΑΛΕΝΑσ ΠΙΟΥ - ΣΤ. Κ. ΧΑΡΙΤΟΥ

Μ

ε έντονη ανησυχία παρακολουθεί η διεθνής κοινότητα τις εξελίξεις στο μέτωπο Ισραήλ - Ιράν, ενώ ο φόβος για μία νέα ενεργειακή κρίση είναι εμφανής, μετά την εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου πάνω από 7%. Όσο διαρκεί η νέα αυτή κρίση στη Μέση Ανατολή οι εξαγωγές πετρελαίου από την περιοχή μπορεί να διαταραχθούν σοβαρά, ιδιαίτερα αν διακοπεί η διέλευση ή υπάρξει ioynioσ 2025

πρόβλημα στα Στενά του Ορμούζ, ενώ είναι αμφίβολο κατά πόσο μπορούν άλλες χώρες να αυξήσουν γρήγορα την παραγωγή τους για να καλύψουν τη ζήτηση, καθώς η Δύση μπορεί να έχει επιβάλει εμπάργκο στις ιρανικές εξαγωγές πετρελαίου, όμως το Ιράν συνέχιζε να πουλά σε άλλες αγορές, πέραν της εσωτερικής του κατανάλωσης. Η ελληνική αγορά μοιάζει, προς το παρόν, καλυμμένη από τα δύο διυλιστήρια της HelleniQ Energy και της Motor Oil. Ας σημειωθεί ότι καμία από τις δύο εταιρείες δεν εισάγει αργό από το Ιράν. Ωστόσο, οι τιμές της αμόλυβδης βενζίνης δεν αποκλείεται να αυξηθούν, σκαρφαλώνοντας σύντοbusiness energy

θεμα ● 27

μα κοντά στα 1,80 ευρώ/λίτρο από 1,737 ευρώ/λίτρο που ήταν η μέση τιμή στα πρατήρια στις 13/6. Σε συνέντευξη στον ΑΝΤ1 προ ημερών ο υπουργός Περιβάλλοντος - Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου δήλωσε ότι κανείς δεν ξέρει πώς θα εξελιχθεί αυτή η κρίση, τονίζοντας ότι «η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη έχει αποδείξει την ικανότητα να διαχειρίζεται κρίσεις με τρόπο που διατηρεί την κοινωνική συνοχή». Πρόσθεσε ότι η ενεργειακή αυτάρκεια και αυτονομία είναι κρίσιμες για κάθε χώρα και ειδικότερα για την Ελλάδα, καθώς και ότι το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου διακινείται από τα Στενά του Ορμούζ, επισημαίνοντας ότι η νέα αυτή κρίση αποδεικνύει τη σημασία που έχει για κάθε χώρα να διαθέτει διαφοροποιημένο ενεργειακό μείγμα και να μη στηρίζεται μόνο σε πετρέλαιο ή σε φυσικό αέριο. Εξαιτίας της κατάστασης η Energean σταμάτησε την παραγωγή της από τα offshore ισραηλινά κοιτάσματα αερίου, ενώ η Αίγυπτος ήδη έλαβε μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης στις βιομηχανίες της, λόγω των διακοπών στις εισαγωγές φυσικού αερίου, του οποίου επίσης οι τιμές αυξήθηκαν. Το συμβόλαιο TTF για τις παραδόσεις Ιουλίου έκλεισε στις 13/6 στα 35,57 ευρώ/MWh, καταγράφοντας αύξηση 3,2% Την ίδια ημέρα, που ήταν και η πρώτη ημέρα της επίθεσης, το πετρέλαιο Brent έκανε ένα άλμα της τάξης του 13% κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης, φθάνοντας ως τα 78,50 δολάρια/βαρέλι, το υψηλότερο επίπεδο από τις 27 Ιανουαρίου, για να κλείσει τελικά κατά 7,02% υψηλότερα, στα 74,23 δολάρια/βαρέλι. Ανάλογη εικόνα παρουσίασε και το αμερικανικό πετρέλαιο αναφοράς, το WTI, το οποίο έπειτα από μία άνοδο άνω του 14%, που το έφερε στα 77,62 δολάρια/βαρέλι -το υψηλότερο επίπεδο από τις 21 Ιανουαρίου-, τελικώς έκλεισε στα 72,98 δολάρια/βαρέλι (+7,62%). Πρόκειται για τις υψηλότερες ενδοημερήσιες διακυμάνσεις που έχουν παρουσιάσει το Brent και το WTI από το 2022, όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Το Ιράν, του οποίου πυρηνικές αλλά και πετρελαϊκές εγκαταστάσεις έχουν γίνει στόχος του Ισραήλ, παράγει σήμερα περίπου 3,3 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα (bpd) και εξάγει πάνω από 2 εκατομμύρια bpd πετρελαίου και καυσίμων. Σύμφωνα με αbusiness energy

ναλυτές, η πλεονάζουσα δυναμικότητα παραγωγής των χωρών του ΟΠΕΚ και των συμμάχων του (ΟPEC+), συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, για την άντληση περισσότερου πετρελαίου προκειμένου να αντισταθμιστούν τυχόν διαταραχές, είναι περίπου ισοδύναμη με την παραγωγή του Ιράν.

To ερώτημα είναι πόσο γρήγορα μπορεί αυτή η «νέα» παραγωγή να βγει στις αγορές, αν τελικώς χρειαστεί, καθώς μέχρι η μόνη Το άλμα της χώρα που είχε αυξήσει την παραγωγή της τιμής του πεήταν η Σαουδική Αραβία. τρελαίου που Το άλλο μεγάλο ερώτημα είναι αν και κατά πόσον οι τελευταίες εξελίξεις μπορούν να πέταξε μέχρι προκαλέσουν διαταραχές στα Στενά του τα… 78,5 δολάΟρμούζ, καθώς τόσο η Σαουδική Αραβία όσο και το Κουβέιτ, το Ιράκ, το Ιράν και ρια το βαρέλι άλλες χώρες της περιοχής χρησιμοποιούν αυτή τη διαδρομή για τις εξαγωγές τους. Η κερδοσκοΠερίπου το 1/5 της συνολικής παγκόσμιας πία στην ελκατανάλωσης πετρελαίου περνάει από τα ληνική αγορά Στενά του Ορμούζ, που αντιστοιχεί σε 18 έως 19 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα καυσίμων εν (bpd) πετρελαίου, συμπυκνωμάτων και καυ- όψει θέρους σίμων. Το Ιράν εξαπέλυσε πυραύλους κατά του Ισραήλ που έπληξαν ένα διυλιστήριο και πολυκατοικία στο Τελ Αβίβ, το οποίο απάντησε με βομβαρδισμούς σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του Ιράν. Οι διπλωματικές κινήσεις μέχρι στιγμής δεν έχουν αποδώσει. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κάλεσε για μία συμφωνία και διακοπή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, ενώ είχε συνομιλία για την κατάσταση με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, που είναι σύμμαχος του Ιράν, και τον εμίρη του Κατάρ, ο οποίος έχει άμεση επικοινωνία με τον πρόεδρο του Ιράν.

Τι λέει ο Ανδρέας Σιάμισιης

Αναφορικά με τη σύγκρουση στη Μ. Ανατολή, ο επικεφαλής του ομίλου της HelleniQ Energy Ανδρέας Σιάμισιης ξεκαθάρισε ότι δεν δείχνει, για την ώρα, να επηρεάζει την ασφάλεια εφοδιασμού και τις τιμές, εντούτοις η Helleniq Energy έχει πάρει τα μέτρα της αποφεύγοντας να παίρνει φορτία από τον Κόλπο και καλύπτοντας τις ανάγκες από άλλες πηγές. «Αποφασίσαμε να μη σηκώσουμε κάποια φορτία ιρανικού αργού. Είναι επικίνδυνο να περιμένεις για δέκα ημέρες για να βγουν τα καράβια από τον Κόλπο» είπε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι, για την ώρα τουioynioσ 2025

28 ● θεμα

λάχιστον, οι επιπτώσεις στις τιμές δεν είναι παρά μερικά σεντς στην αντλία. Σχετικά περιορισμένη είναι η επίπτωση και στο φυσικό αέριο, χωρίς και εδώ να υπάρχει ζήτημα εφοδιασμού. Στην κατεύθυνση αυτή, πάντως, θύμισε ότι στις ελληνικές θάλασσες τα βάθη αγγίζουν τα 2-3 χιλιόμετρα και μια γεώτρηση κοστίζει ακόμα και 100 εκατ. ευρώ, άρα δεν θα ήταν σώφρονα κίνηση για τον όμιλο, που ούτως ή άλλως έχει έναν πανίσχυρο ξένο partner, την ExxonMobil, να πορευτεί μόνος του.

Το χρονικό

Τον τελευταίο χρόνο το Ιράν ήταν ένας από τους πιο αυστηρούς επικριτές του Ισραήλ για τους βομβαρδισμούς στη Γάζα - πιστό στην πολιτική που ακολουθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Το παλαιστινιακό ζήτημα βρίσκεται στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο χωρών και η Τεχεράνη προειδοποίησε από την πρώτη στιγμή το Ισραήλ και τις ΗΠΑ για τις πολεμικές επιχειρήσεις στη Γάζα αλλά και τις γύρω περιοχές - τον Λίβανο και τη Συρία. Οι σχέσεις Ισραήλ - Ιράν δεν ήταν πάντοντε εχθρικές. Αντίθετα, από το 1925 έως και το 1979, κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Παχλαβί, τα δύο κράτη είχαν φιλικούς δεσμούς, με το Ιράν να είναι το δεύτερο μουioynioσ 2025

σουλμανικό κράτος που αναγνώρισε το Ισραήλ έπειτα από την ίδρυσή του το 1948. Μάλιστα, το Ιράν ήταν ένα από τα 11 κράτη-μέλη μιας ειδικής επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών που δημιουργήθηκε το 1947 για να αναζητήσει λύση για την Παλαιστίνη, όταν οι Βρετανοί εγκατέλειψαν τον έλεγχο της περιοχής. Ήταν μία από τις χώρες που ψήφισαν κατά του σχεδίου διαχωρισμού της Παλαιστίνης των Ηνωμένων Εθνών, εκφράζοντας ανησυχία για έκρηξη βίας στην περιοχή. Το Ιράν, η Ινδία και η Γιουγκοσλαβία παρουσίασαν ένα εναλλακτικό σχέδιο, μια ομοσπονδιακή λύση, που θα επέτρεπε στην Παλαιστίνη να είναι κράτος με μια κυβέρνηση αλλά να διαχωρίζεται σε αραβικά και εβραϊκά καντόνια.

H Τεχεράνη και το Τελ Αβίβ είχαν εκείνη την εποχή εκτεταμένη στρατιωτική συνεργασία και αντάλλασσαν πληροφορίες ασφαλείας, την οποία όμως δεν διατυμπάνιζαν για να μην προκαλέσουν τα αραβικά κράτη. Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν όταν έγινε πρωθυπουργός του Ιράν ο Μοχάμεντ Μοσαντέκ το 1951, που ήθελε να εθνικοποιήσει τη βιομηχανία πετρελαίου της χώρας και έκοψε τους δεσμούς με το Ισραήλ, θεωρώντας ότι εξυπηρετούσε δυτικά συμφέροντα. business energy

θεμα ● 29

Το ισραηλινό αντιπυραυλικό σύστημα Iron Dome εκτοξεύει πυραύλους για να αναχαιτίσει ιρανική επίθεση στο Τελ Αβίβ Το χρονικό από το 1967 μέχρι σήμερα: Οι εντάσεις και οι διαξιφισμοί ήταν συχνοί τις επόμενες δεκαετίες, με Ισραήλ και Ιράν να συγκρούονται και να ανταλλάσσουν πυρά κυρίως εν κρυπτώ.

1967 Τις πρώτες ημέρες της διαμάχης το Ιράν πήρε τον έλεγχο του Ερευνητικού Αντιδραστήρα της Τεχεράνης, που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του αμερικανικού προγράμματος «Atoms for Peace», δηλαδή «Άτομα για την Ειρήνη».

■ 1979

▶ Ο σάχης Μοχαμάντ Ρεζά Παχλαβί του Ιράν αρρώστησε βαριά και στη συνέχεια εγκατέλειψε τη χώρα, όταν ο λαός διαδήλωνε μαζικά εναντίον του. Διατηρούσε οικονομικούς δεσμούς αλλά και συνεργασία ασφαλείας με το Ισραήλ. ▶ Ο Αγιατολάχ Ρουχολάχ Μουσαβί Χομεϊνί, πρώην ανώτατος ηγέτης του Ιράν, επέστρεψε στην Τεχεράνη, με την Ισλαμική Επανάσταση να του δίνει την εξουσία της χώρας. Σπουδαστές πήραν τον έλεγχο της αμερικανικής πρεσβείας στην Τεχεράνη, κρατώντας ομήρους για 444 ημέρες. Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ρίχνει ρυθμούς, έπειτα από διεθνείς πιέσεις. Το νέο καθεστώς αναλαμβάνει την εξουσία και χαρακτηρίζει το Ισραήλ μέγιστο εχθρό.

■ 2002

Αύγουστος: Δυτικές υπηρεσίες ασφαλείας και ιρανική πολιτική ομάδα της αντιπολίτευσης αποκαλύπτουν τις μυστικές εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στη Νατάνζ.

■ 2003

Ιούνιος: Η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία κάθονται στο «τραπέζι» με το Ιράν για να θέσουν επί τάπητος τα πυρηνικά της χώρας. Οκτώβριος: Έπειτα από μακρές διαπραγματεύσεις το Ιράν «παγώνει» τον εμπλουτισμό ουρανίου.

■ 2006

Φεβρουάριος: Τρία χρόνια μετά την αναστολή του προγράμματος εμπλουτισμού ουρανίου, ο νεοεκλεγείς business energy

τότε σκληροπυρηνικός πρόεδρος του Ιράν Μαχμούτ Αχμεντινετζάντ ανακοίνωσε ότι οι εργασίες θα επανεκκινήσουν. Η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία αρνούνται να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις.

■ 2009

Ιούνιος: Παρά τις κατηγορίες για νοθεία, ο Αχμεντινετζάντ επανεκλέγεται πρόεδρος του Ιράν, κάτι που οδήγησε σε έντονες διαμαρτυρίες -γνωστές ως «Πράσινο Κίνημα»- και βίαιη καταστολή από πλευράς της κυβέρνησης. Οκτώβριος: Υπό την προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα, οι ΗΠΑ και το Ιράν ανοίγουν έναν κρυφό δίαυλο επικοινωνίας για την ανταλλαγή μηνυμάτων στο σουλτανάτο του Ομάν. Το 2010 το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν γίνεται βασικός στόχος, ενώ γίνεται γνωστό πως ο ιός ηλεκτρονικών υπολογιστών Stuxnet, κοινό δημιούργημα ΗΠΑ και Ισραήλ, κατέστρεψε ιρανικούς φυγοκεντρητές.

■2015

14 Ιουλίου: Το Ιράν και διεθνείς δυνάμεις ανακοινώνουν μια μακροπρόθεσμη πυρηνική συμφωνία, που περιόριζε τον εμπλουτισμό ουρανίου από πλευράς της Τεχεράνης με αντάλλαγμα τη μερική άρση οικονομικών κυρώσεων.

■ 2018

Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου λέει ότι έχει στην κατοχή του δεκάδες χιλιάδες σελίδες δεδομένων που αποδεικνύουν ότι το Ιράν συγκάλυψε το πυρηνικό του πρόγραμμα προτού υπογράψει τη συμφωνία με τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις το 2015. Πρώην επικεφαλής της Μοσάντ επιβεβαιώνει ότι οι πληροφορίες αυτές εκλάπησαν από χρηματοκιβώτια στην Τεχεράνη από μη Ισραηλινούς πράκτορες.

■ 2020

Το Ισραήλ φέρεται ότι αύξησε τις επιθέσεις του κατά του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος μετά την κατάρρευση της συμφωνίας του 2015, η οποία είχε ως βασικό στόχο να αποτρέψει την Τεχεράνη από το να αναπτύξει πυρηνικά όπλα. Ιούλιος: Μια μυστηριώδης έκρηξη καταστρέφει ερioynioσ 2025

30 ● θεμα

γοστάσιο παραγωγής φυγοκεντρητών στις πυρηνικές εγκαταστάσεις Νατάνζ. Το Ιράν κατηγορεί το Ισραήλ για την έκρηξη. Νοέμβριος: Ο ανώτερος Ιρανός στρατιωτικός πυρηνικός επιστήμονας Μοχσέν Φαχριζαντέχ δολοφονείται από τηλεχειριζόμενο πυροβόλο όπλο ενώ βρισκόταν σε αυτοκίνητο σε περιοχή έξω από την Τεχεράνη. Ανώτερος αξιωματικός ασφαλείας κατηγόρησε το Ισραήλ ότι χρησιμοποίησε ηλεκτρονικές συσκευές για να σκοτώσει από μακριά τον επιστήμονα, που θεωρείται ο «πατέρας» του ιρανικού στρατιωτικού πυρηνικού προγράμματος του 2000.

■ 2021

11 Απριλίου: Επίθεση βάζει στο «στόχαστρο» τις υπόγειες πυρηνικές εγκαταστάσεις στη Νατάνζ, με την Τεχεράνη να δείχνει πάλι ως ένοχο το Ισραήλ. Το Τελ Αβίβ δεν ανέλαβε την ευθύνη της επίθεσης, ωστόσο ισραηλινά ΜΜΕ μετέδωσαν ότι η κυβέρνηση της χώρας ήταν αυτή που ενορχήστρωσε την κυβερνοεπίθεση που προκάλεσε ioynioσ 2025

blackout στις εγκαταστάσεις.

16 Απριλίου: Το Ιράν ξεκινάει τον εμπλουτισμό ουρανίου μέχρι το 60%, το υψηλότερο ποσοστό μέχρι τότε και ένα «βήμα» πριν από το 90% που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικών όπλων.

■ 2022

Ιούνιος: Το Ιράν κατηγορεί το Ισραήλ ότι δηλητηρίασε δύο πυρηνικούς επιστήμονες από διαφορετικές πόλεις μέσα σε διάστημα τριών ημερών. Οι συνθήκες των θανάτων τους παραμένουν, ωστόσο, θολές μέχρι και σήμερα.

■ 2023

7 Οκτωβρίου 2023: Μαχητές της Χαμάς από τη Λωρίδα της Γάζας εισέβαλαν στο Ισραήλ, σκοτώνοντας 1.200 ανθρώπους και παίρνοντας 250 αιχμαλώτους. Το Ισραήλ απάντησε άμεσα, με τις πολεμικές επιχειρήσεις του Ισραήλ στη Γάζα να συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Το Ισραήλ, που εδώ και δεκαετίες δίνει όπλα και χρήματα στη Χαμάς, προσφέρεται να στηρίξει τους μαχητές της. business energy

θεμα ● 31

δολοφονείται από αεροπορική επιδρομή κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην Τεχεράνη. Η Τεχεράνη κατηγορεί ξανά το Ισραήλ, που άλλωστε είχε διαμηνύσει ότι θα σκοτώσει τον Χανίγια αλλά και τους υπόλοιπους ηγέτες της Χαμάς μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου.

27 Σεπτεμβρίου: Ισραηλινή αεροπορική επιδρομή σκοτώνει τον ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα. Η Χεζμπολάχ ήταν η πρώτη ένοπλη ομάδα της περιοχής με ιρανική στήριξη, που δημιουργήθηκε μάλιστα από μέλη των Φρουρών της Ιρανικής Επανάστασης που ταξίδεψαν στον Λίβανο το 1982.

1 Οκτωβρίου: Το Ιράν εξαπολύει τη δεύτερη ευθεία επίθεσή του κατά του Ισραήλ, με τον στρατό της χώρας και τους δυτικούς συμμάχους της να εξουδετερώνουν τους περισσότερους από τους πυραύλους.

16 Οκτωβρίου: Το Ισραήλ σκοτώνει τον ηγέτη της Χαμάς Γιαχία Σινουάρ στη Λωρίδα της Γάζας.

26 Οκτωβρίου: Το Ισραήλ επιτίθεται για πρώτη φορά ανοιχτά στο Ιράν, βάζοντας στο στόχαστρό του συστήματα αεράμυνας και εγκαταστάσεις που σχετίζονται με το πυρηνικό του πρόγραμμα.

■ 2025

■ 2024

14 Φεβρουαρίου: Ισραηλινό σαμποτάζ προκαλεί σειρά εκρήξεων σε ιρανικό αγωγό φυσικού αερίου, που ενώνει τις δυτικές επαρχίες Τσαχαρμαχάλ και Μπαχτιαρί με τις πόλεις στην Κασπία Θάλασσα.

1 Απριλίου: Ισραηλινή αεροπορική επιδρομή καταστρέφει το προξενείο του Ιράν στη Δαμασκό της Συρίας, σκοτώνοντας 16 ανθρώπους. Μεταξύ των θυμάτων ήταν και δύο Ιρανοί στρατηγοί.

14 Απριλίου: Το Ιράν εξαπέλυσε μια άνευ προηγουμένου επίθεση με πυραύλους και drones κατά του Ισραήλ. Ως απάντηση στην επίθεση στη Δαμασκό, η Τεχεράνη εκτόξευσε 300 πυραύλους και δεκάδες drones κατά του Ισραήλ. Παρ’ όλα αυτά, το Ισραήλ, με τη βοήθεια των ΗΠΑ και των υπόλοιπων συμμάχων του, κατάφεραν να αναχαιτίσουν τα περισσότερα πυρά.

19 Απριλίου: Το Ιράν κατηγορεί το Ισραήλ ότι χτύπησε σύστημα αεράμυνας κοντά στο αεροδρόμιο του Ισφαχάν.

31 Ιουλίου: Ο ηγέτης της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια business energy

30 Απριλίου: Το Ιράν εκτελεί άνδρα που υποστηρίζει ότι συνεργαζόταν με την ισραηλινή Μοσάντ και φέρεται ότι έπαιξε ρόλο στη δολοφονία του συνταγματάρχη των Φρουρών της Επανάστασης Χασάν Σαγιάντ Χοντανεΐ στην Τεχεράνη στις 22 Μαΐου 2022.

13 Ιουνίου: Το Ισραήλ εξαπολύει δύο επιθέσεις στην «καρδιά» των πυρηνικών και στρατιωτικών εγκαταστάσεων του Ιράν. Όπως έγινε γνωστό, χρησιμοποίησε μαχητικά και drone που είχε περάσει στη χώρα παράνομα για να επιτεθούν σε εγκαταστάσεις-κλειδιά και να σκοτώσουν ανώτερους στρατηγούς και επιστήμονες.

14 Ιουνίου: Το Ισραήλ επεκτείνει τις αεροπορικές του επιδρομές και βάλλει κατά ενεργειακών στόχων στο Ιράν. Η Τεχεράνη συνεχίζει να εκτοξεύει πυραύλους και drones κατά ισραηλινών εδαφών.

15 Ιουνίου: Ο IDF συνεχίζει τους βομβαρδισμούς στο Ιράν για τρίτη ημέρα, ενώ απειλεί να κλιμακώσει ακόμη περισσότερο τις επιθέσεις του. Μερικοί ιρανικοί πύραυλοι καταφέρνουν να περάσουν τα συστήματα αεράμυνας του Ισραήλ, χτυπώντας κτίρια στην «καρδιά» της χώρας. Οι προγραμματισμένες συζητήσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα μεταξύ του Ιράν και των ΗΠΑ, που είχαν προγραμματιστεί το επόμενο διάστημα στο Ομάν, έχουν πλέον ακυρωθεί. ioynioσ 2025

32 ● ΤΡΑΠΕΖΕΣ

ΕΠΙΤΟΚΙΑ

Γιατί τα νοικοκυριά γυρίζουν την πλάτη στις καταθέσεις προθεσμίας Και γιατί στρέφονται στα έντοκα

Της EΛΕΝΑΣ ΣΚΙΑΘΙΤΗ

Γ

υρίζουν την πλάτη όλο και περισσότερα νοικοκυριά στις καταθέσεις προθεσμίας, λόγω των χαμηλών επιτοκίων, και στρέφονται σε εναλλακτικές επενδύσεις, καθώς το 2024 τοποθέτησαν 9 δισ. ευρώ σε έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου και σε μερίδια επενδυτικών οργανισμών, όπως διαπιστώνει η ioynioσ 2025

Τράπεζα της Ελλάδος στην Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής, που δόθηκε στη δημοσιότητα. Την ίδια ώρα οι χορηγήσεις στεγαστικών δανείων κινούνται με ταχύτερο ρυθμό, παραμένοντας ωστόσο σε αρνητικό έδαφος, τα καταναλωτικά δάνεια δείχνουν να πατάνε φρένο, ενώ οι χρηματοδοτήσεις προς τον επιχειρηματικό τομέα συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία. Όπως αναφέρει η ΤτΕ: Η διατήρηση των επιτοκίων καταθέσεων σε χαμηλά επίπεδα -τόσο business energy

ΤΡΑΠΕΖΕΣ ● 33

σε ονομαστικούς όσο και σε πραγματικούς όρους- ενθάρρυνε τη μετατόπιση σημαντικού ύψους διαθεσίμων προς άλλες αποταμιευτικές επιλογές, οι οποίες προσφέρουν καλύτερες αποδόσεις. Ενδεικτικά, σύμφωνα με στοιχεία από τους χρηματοπιστωτικούς λογαριασμούς, οι καθαρές τοποθετήσεις από εγχώρια νοικοκυριά σε έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου και σε μερίδια επενδυτικών οργανισμών το 2024 ανήλθαν σε 9 δισ. ευρώ περίπου. Οι συνολικές καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα διαμορφώθηκαν τον Απρίλιο του 2025 σε 198,4 δισ. ευρώ, μειωμένες κατά 4,9 δισ. ευρώ σε σχέση με το τέλος του 2024.

To μεσοσταθμικό επιτόκιο των καταθέσεων προθεσμίας για τα νοικοκυριά διαμορφώθηκε στο 1,5% κατά μέσο όρο το πρώτο τετράμηνο του 2025 (από 1,8% το ίδιο διάστημα πέρυσι) και το αντίστοιχο επιτόκιο για τις προθεσμιακές τοποθετήσεις των επιχειρήσεων στο 2,2% (από 3,2% πέρυσι). Ενώ τα επιτόκια στις καταθέσεις όψεως, ταμιευτηρίου και τρεχούμενους λογαριασμούς είναι ανύπαρκτα, καθώς διαμορφώνονται στο 0,03% για τα νοικοκυριά και στο 0,14% για τις επιχειρήσεις. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί πως σε σύγκριση με τη ζώνη του ευρώ, τα επιτόκια προθεσμιακών καταθέσεων στην Ελλάδα από τα μέσα του 2022 διαμορφώνονται σε χαμηλότερο επίπεδο. Σε ό,τι αφορά τα δάνεια, η Έκθεση υπογραμμίζει ότι η μείωση ήταν μεγαλύτερη στα επιτόκια που δανείζονται οι επιχειρήσεις σε σχέση με αυτά των νοικοκυριών, καθώς: - Το μεσοσταθμικό επιτόκιο τραπεζικού δανεισμού των επιχειρήσεων διαμορφώθηκε το α’ τετράμηνο του 2025 σε 4,5% (από 5,9% το ίδιο διάστημα πέρυσι), με τα επιτόκια να είναι χαμηλότερα στα δάνεια πάνω από 1 εκατ. ευρώ. Συγκεκριμένα, το μεσοσταθμικό επιτόκιο για δάνεια ως 250.000 ευρώ διαμορφώθηκε στο 5,4% (από 5,7%), για δάνεια μέχρι 1 εκατ. ευρώ στο 4,8% (από 6,1%) και στο 4,3% για δάνεια άνω του 1 εκατ. ευρώ (από 5,7%).

- Το μεσοσταθμικό επιτόκιο για τα δάνεια των νοικοκυριών διαμορφώθηκε σε 5,8% κατά μέσο όρο (από 6,3% το 1ο τετράμηνο του 2024). Το επιτόκιο των στεγαστικών δανείων υποχώρησε κατά 0,75% από την αρχή του χρόνου και διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο τον Απρίλιο στο 3,7%. business energy

Μάλιστα, όπως αναφέρει η Έκθεση, το 10% των νέων στεγαστικών δανείων -αξίας περίπου 50 εκατ. ευρώ- που χορηγήθηκαν το διάστημα Ιανουαρίου - Απριλίου αφορούσε τα επιδοτούμενα προγράμματα «Σπίτι μου 2» και «Αναβαθμίζω το σπίτι μου». Το πρώτο τετράμηνο φέτος η ανάπτυξη των καταναλωτικών δανείων σημείωσε μικρή επιβράδυνση (Απρίλιος: 5,4%). Αντίθετα, καλύτερα κινήθηκαν τα στεγαστικά, καθώς ο ρυθμός συρρίκνωσης περιορίστηκε τον Απρίλιο στο -2,2%. Ειδικότερα, εκταμιεύονταν περί τα 143 εκατ. ευρώ σε καταναλωτικά δάνεια τον μήνα για το διάστημα Ιανουαρίου - Απριλίου φέτος (από 137 εκατ. ευρώ πέρυσι) και άλλα 120 εκατ. ευρώ τον μήνα για στεγαστικά δάνεια (από 113 εκατ. ευρώ πέρυσι). Σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση των επιχει-

ioynioσ 2025

34 ● ΤΡΑΠΕΖΕΣ

ρήσεων, η Έκθεση της ΤτΕ αναφέρει πως: - Τον Απρίλιο του 2025 οι χρηματοδοτήσεις αυξήθηκαν κατά 17,2% (ετήσιος ρυθμός), που είναι το υψηλότερο επίπεδο που έχει παρατηρηθεί μετά τον Φεβρουάριο του 2009.

- Την περίοδο Ιανουαρίου - Απριλίου 2025 η μέση μηνιαία καθαρή ροή τραπεζικής χρηματοδότησης προς επιχειρήσεις ήταν 562 εκατ. ευρώ και η μέση μηνιαία ακαθάριστη ροή τραπεζικών δανείων τακτής λήξης το α’ τετράμηνο του 2025 διαμορφώθηκε σε 1,2 δισ. ευρώ (από 1,5 δισ. ευρώ το α’ τετράμηνο του 2024). Ακόμα, η ΤτΕ επισημαίνει πως η απορρόφηση δανείων στο πλαίσιο του RRF αναμένεται να είναι υψηλότερη το 2025-2026, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις, καθώς έχουν ήδη έχουν συμβασιοποιηθεί αρκετά δάνεια, τα οποία πρόκειται να εκταμιευθούν, και αναμένονται νέες υποioynioσ 2025

γραφές συμβάσεων, δεδομένου ότι το πρόγραμμα σε ό,τι αφορά τις συμβάσεις λήγει το 2026. Και ακόμα έρχονται και νέα προγράμματα του Ομίλου ΕΤΕπ που εντάσσονται στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ (2021-2027), καθώς και τα προγράμματα της ΕΑΤ.

Oι ψηφιακές πλατφόρμες με τα ακίνητα

Με το στεγαστικό να αποτελεί σημείο αιχμής για τις τράπεζες, η μία μετά την άλλη δημιουργούν τις δικές τους ψηφιακές πλατφόρμες, τις οποίες «φορτώνουν» με ακίνητα, βοηθώντας έτσι τους υποψήφιους αγοραστές στην εξεύρεση της κατάλληλης για αυτούς στέγης και παράλληλα απλοποιούν τις διαδικασίες, από τον τεχνικό και νομικό έλεγχο μέχρι την έγκριση δανείου. Και κυρίως δημιουργούν συνθήκες για την αναθέρμανση της αγοράς στεγαστικών business energy

ΤΡΑΠΕΖΕΣ ● 35

δανείων. Πειραιώς, Εθνική, Eurobank και Attica από την αρχή του χρόνου έχουν δημιουργήσει και λειτουργούν ανάλογες πλατφόρμες, στις οποίες περιλαμβάνονται ακίνητα τα οποία είναι έτοιμα προς μεταβίβαση στο πλαίσιο και του προγράμματος «Σπίτι μου 2». Μάλιστα, στις αρχές Ιουνίου η Πειραιώς ανακοίνωσε ότι σε συνεργασία με την Qualco δημιουργεί νέα πλατφόρμα για ακίνητα, αξιοποιώντας τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (το 51% θα ελέγχεται από την τράπεζα). Στόχος της τράπεζας είναι να προσφέρει «ένα ολοκληρωμένο ψηφιακό ταξίδι στους πελάτες στεγαστικών δανείων, επιταχύνοντας τον χρόνο εκταμίευσης και απλοποιώντας τα βήματα από την αίτηση έως την εκταμίευση, μέσω αυτοματοποιημένων και ψηφιακά υποστηριζόμενων διαδικασιών, όπως αναφέρει σε ανακοίνωση της. Η πλατφόρμα θα καλύπτει τόσο την επεbusiness energy

ξεργασία δανείων που χορηγούνται από την τράπεζα όσο και τη διερεύνηση ευκαιριών χρηματοδότησης για λογαριασμό της Πειραιώς.

Εθνική

Η Εθνική Τράπεζα επίσης σε συνεργασία με την Qualco έχει αναπτύξει τη δική της ψηφιακή πλατφόρμα Uniko για αγοραπωλησίες ακινήτων. Σύμφωνα με την επικεφαλής Λιανικής της ΕΤΕ Χριστίνα Θεοφιλίδη, πρωταρχικός στόχος για τη δημιουργία της Uniko ήταν η αξιοποίηση ευκαιριών στην αναπτυσσόμενη αλλά και κατακερματισμένη εγχώρια αγορά ακινήτων. «Δημιουργήσαμε δηλαδή έναν ψηφιακό μεσίτη που θα έχει πρόσβαση και στη σταδιακά αναπτυσσόμενη αγορά των ακινήτων σε πλειστηριασμό, καθώς και των ακινήτων που έχουν στην κατοχή τους οι τράπεζες/ servicers/funds» έχει πει χαρακτηριστικά. Το πλεονέκτημα του Uniko είναι ότι οι συναλioynioσ 2025

36 ● ΤΡΑΠΕΖΕΣ

λαγές γίνονται πιο γρήγορα και εύκολα, καθώς περιορίζει τη γραφειοκρατία, μέσα από μία γκάμα αξιόπιστων υπηρεσιών, ξεκινώντας από την έγκυρη εκτίμηση και πιστοποίηση των ακινήτων τους από την Εθνική Τράπεζα, έως την ψηφιακή περιήγηση ενός ακινήτου και την επιτυχή ολοκλήρωση ενός συμβολαίου.

Eurobank

Η Eurobank σε συνεργασία με την εταιρεία τεχνολογίας Prosperty RE (της οποίας απέκτησε το 25%) προωθεί μέσω της πλατφόρμας theprosperty.com 800 ακίνητα ιδιοκτησίας της, εκ των οποίων ένα σημαντικό ποσοστό ικανοποιεί τα κριτήρια του προγράμματος «Σπίτι μου 2». Ενώ στην πλατφόρμα υπάρχουν και άλλα 500 ακίνητα, τα οποία διαχειρίζεται η

Τ

ρία δισ. ευρώ τουλάχιστον εκτιμάται ότι θα αντλήσουν φέτος από τις αγορές οι ελληνικές τράπεζες με την έκδοση πράσινων ομολόγων, με τις Eurobank και Πειραιώς να έχουν προχωρήσει ήδη στην έκδοση τριών ομολογιακών εκδόσεων ύψους 1,4 δισ. ευρώ, ενώ ανάλογη κίνηση αναμένεται από την Attica Bank για ομόλογο 100 εκατ. ευρώ, όσο και από την Optima για έκδοση 150 εκατ. ευρώ. Εκδόσεις senior ομολόγων αναμένονται επίσης από την Εθνική Τράπεζα, όπως και από την Alpha Bank.Η Attica Bank πρόκειται προχωρήσει στην έκδοση ομολόγου ύψους 100 εκατ. ευρώ ΑΤ1. Η CEO της τράπεζας, Ελένη Βρεττού, στην ενημέρωση των αναλυτών για τα οικονομικά αποτελέσματα 1ου τριμήνου είχε αναφέρει πως η τράπεζα θα προχωρήσει στην έκδοση ομολογιακών εκδόσεων Tier II και AT1, καθώς έχει προγραμματίσει σειρά από οργανικές και μη οργανικές ενέργειες κεφαλαιακής ενίσχυσης κατ’ εφαρμογή του επιχειρηματικού της σχεδίου. Να σημειωθεί ότι ο δείκτης CET1 διαμορφώθηκε στο 11% το πρώτο τρίμηνο. Επίσης, η τράπεζα σχεδιάζει μέχρι το τέλος του χρόνου να προχωρήσει (και να ολοκληρώσει) την έκδοση ομολόγου Τier ΙΙ ύψους 140 εκατ. ευρώ. Την ίδια πολιτική θα ακολουθήσει και η Optima, καθώς στην ενημέρωση ioynioσ 2025

Prosperty και ικανοποιούν τα κριτήρια του προγράμματος. Με περισσότερα από 12.000 καταχωρισμένα ακίνητα, οι πλατφόρμες της Prosperty δέχονται περί τις 800.000 επισκέψεις τον μήνα και ακόμα μπορεί να αντιστοιχεί ζητήσεις με το σύνολο της αγοράς διαθέσιμων ακινήτων. Στόχος είναι μέχρι το τέλος του χρόνου να αυξηθούν σε τουλάχιστον 2.000 τα ακίνητα της Eurobank που θα βγουν προς πώληση μέσα από την πλατφόρμα της Prosperty. Κι όπως δήλωσε ο επικεφαλής Λιανικής της Eurobank Ιάκωβος Γιαννακλής, «η συνεργασία αυτή προσφέρει στους πελάτες μας μια ολοκληρωμένη λύση “one-stop-shop”, εξασφαλίζοντάς τους την πλήρη υποστήριξη της τράπεζας σε κάθε στάδιο της διαδικασίας απόκτησης ακινήτου, από την αναζήτηση και τη

Τρία δισ. ευρώ πράσινα ομόλογα

των αναλυτών για τα οικονομικά αποτελέσματα πρώτου τριμήνου ο CEO της τράπεζας Δημήτρης Κυπαρίσσης είχε αναφέρει πως μέχρι το τέλος Ιουνίου η τράπεζα θα προχωρήσει στην έκδοση ομολόγου Tier II, ύψους 150 εκατ. ευρώ, για την ενίσχυση των κεφαλαιακών αναγκών της και για να συνεχίσει να μεγαλώνει το αποτύπωμά της στην αγορά. Η τελευταία έκδοση ήταν αυτή της Eurobank στις 28 Μαΐου, που άντλησε από στις αγορές με ΑΤ1 ομόλογο

500 εκατ. ευρώ. Η έκδοση υπερκαλύφθηκε 8 φορές, καθώς συγκέντρωσε προσφορές 4 δισ. ευρώ. Το επιτόκιο διαμορφώθηκε στο 6,625% (από το αρχικό 7,25%). Το perpetual ομόλογο -με δυνατότητα ανάκλησης στα 6 χρόνια- μπορεί να χρησιμοποιηθεί για επενδυτικούς σκοπούς και την ενίσχυση του δείκτη MREL (Ελάχιστη Απαίτηση Ιδίων Κεφαλαίων και Επιλέξιμων Υποχρεώσεων), που ωστόσο είχε καλυφθεί πριν από την έκδοση και βρίσκεται στο business energy

ΤΡΑΠΕΖΕΣ ● 37

χρηματοδότηση έως και την ασφάλιση».

Attica Bank

Πλατφόρμα με 22.000 διαθέσιμα ακίνητα που πληρούν και τα κριτήρια του προγράμματος «Σπίτι μου 2» έχει αποκτήσει από την αρχή του χρόνου η Attica Βank. Η πλατφόρμα που δημιούργησε αποκλειστικά για την τράπεζα η Ask Wire ανανεώνεται κάθε 48 ώρες και ο ενδιαφερόμενος ειδοποιείται live για το ακίνητο που τον ενδιαφέρει. Να σημειωθεί ότι τα ακίνητα προέρχονται από δίκτυο μεσιτών, αλλά και από το πλήθος που διαχειρίζονται οι servicers. Παράλληλα η Attica Bank έχει προχωρήσει σε στρατηγική συνεργασία με τη Resolute Cepal Greece, στην πλατφόρμα της οποίας υπάρχουν περίπου 800 ακίνητα προς

28,8%. Το 89% της συμμετοχής στο βιβλίο καλύφθηκε από ξένους επενδυτές, με τη ζήτηση να προέρχεται από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία (33%), τη Γαλλία (28%) και την Ιταλία (7%). Το 68% κατανεμήθηκε σε Διαχειριστές Κεφαλαίων (Asset Managers), το 17% κατανεμήθηκε σε τράπεζες και Private Banks και το 12% σε Hedge Funds. Υπενθυμίζεται ότι αυτή ήταν η δεύτερη ομολογιακή έκδοση στην οποία προχώρησε η Eurobank, καθώς φέτος τον business energy

διάθεση, με το 1/5 αυτών να είναι άμεσα μεταβισάσιμα. Να σημειωθεί ότι υπολογίζονται στα 120.000 τα ακίνητα προς πώληση στο σύνολο της αγοράς (οικιστικά, επαγγελματικά, αποθήκες, οικόπεδα, αγροτεμάχια κ.λπ.), εκ των οποίων 40.000 με 50.000 εμπίπτουν στις προδιαγραφές του «Σπίτι μου 2». Όπως ανέφερε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Νίκος Παπαθανάσης, μέχρι στιγμής, έχουν εγκριθεί 6.838 δάνεια, συνολικού ύψους 821,5 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχούν στο 43% του προϋπολογισμού, ενώ έχουν υπογραφεί 1.097 συμβάσεις. Στην Αττική έχουν εγκριθεί πάνω από 2.000 δάνεια, ενώ πάνω από 500 εγκρίσεις ανά περιοχή έχουν δοθεί σε Θράκη και Θεσσαλία. Αντίθετα, το Νότιο Αιγαίο βρίσκεται στην τελευταία θέση των εγκρίσεων.

Ιανουάριο άντλησε από τις αγορές 400 εκατ. ευρώ με ομόλογο Tier II, με επιτόκιο 4,25%. Μία μέρα νωρίτερα, στις 27 Μαΐου, η Πειραιώς προχώρησε στην έκδοση πράσινου ομολόγου senior preferred, ύψους 500 εκατ. ευρώ, με λήξη στις 3 Δεκεμβρίου 2028 (3,5 χρόνια) και δυνατότητα επαναγοράς στα 2,5 χρόνια. Το βιβλίο έκλεισε με προσφορές άνω των 3,7 δισ. ευρώ (υπερκάλυψη 7,4 φορές) και το επιτόκιο διαμορφώθηκε στο 3,15%. Τα κεφάλαια προο-

ρίζονται για σκοπούς της χρηματοδότησης - αναχρηματοδότησης, των «πράσινων» assets καθώς και για την περαιτέρω ενίσχυση των MREL της Πειραιώς -η οποία ήδη είχε πετύχει τον στόχο του 27,4%- και πλέον ο δείκτης διαμορφώνεται στο 29,6%. Η συγκεκριμένη ήταν η 3η έκδοση πράσινου ομολόγου για την Πειραιώς, η οποία είναι η μόνη από τις ελληνικές τράπεζες με τρεις εκδόσεις ομολόγων με πράσινη στόχευση συνολικού ύψους 1,65 δισ. ευρώ, αποδεικνύοντας την ισχυρή της δέσμευση σε θέματα βιωσιμότητας. Η έκδοση συγκέντρωσε ισχυρό επενδυτικό ενδιαφέρον με συμμετοχή άνω των 200 θεσμικών επενδυτών, με το 64% να κατανέμεται σε διαχειριστές κεφαλαίων, το 27% σε τράπεζες, το 5% σε κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου και το 4% σε λοιπούς επενδυτές. Περισσότερο από το 80% της έκδοσης διατέθηκε σε διεθνείς θεσμικούς επενδυτές, με τη ζήτηση να προέρχεται κυρίως από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία (29%), τη Γαλλία (18%) και τις χώρες της περιοχής DACH2 (14%). Περίπου το 75% της έκδοσης διατέθηκε σε επενδυτές με εστίαση σε κριτήρια ESG. Να σημειωθεί ότι πάνω από τον ελάχιστο απαιτούμενο δείκτη MREL βρίσκονται η Εθνική Τράπεζα με 28,4% και η Alpha Bank με 29,3%. ioynioσ 2025

38 ● ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

METLEN

Αρχές Ιουλίου εκκινεί η διαδικασία εισαγωγής στο LSE Πάνω από 60 ευρώ η τιμή-στόχος που δίνουν εγχώριοι και ξένοι οίκοι Του ΣΤ. Κ.Χαρίτου

Χ

αλί για την εισαγωγή στην αγορά του Λονδίνου έχουν αρχίσει να στρώνουν οι ξένοι οίκοι. Οι πληροφορίες του «Β.Ε.» αναφέρουν ότι στις αρχές Ιουλίου εκκινούν οι σχετικές διαδικασίες με κατάθεση του φακέλου στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς του City, με στόχο την έγκριση και την εισαγωγή μέσα στο τρίτο τρίμηνο του 2025. Η Metlen εισάγεται στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου, χωρίς αύξηση κεφαλαίου και δίχως αλλαγή έδρας. ioynioσ 2025

Η απάντηση του Ευάγγελου Μυτιληναίου σε σχετική ερώτηση, κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης, ήταν αποκαλυπτική: «Μόνο η πρόθεση να εισαχθεί στο LSE έχει ως αποτέλεσμα τη διαφορετική αντιμετώπιση από τις πραγματικές αγορές. Η εταιρεία έχει προτάσεις για συνεργασίες σε όλο τον κόσμο και αυτό καταδεικνύει τον προσανατολισμό της διοίκησης. Μέχρι τώρα χτυπούσαμε πόρτες, τώρα έρχονται σε εμάς» τόνισε, εξέλιξη που διανοίγει άλλα περιθώρια ανάπτυξης τόσο επιχειρηματικά όσο και επενδυτικά. Η μετάβαση στο Λονδίνο δεν γίνεται για να δουν (διοίκηση και μέτοχοι) απλώς τη μετοχή να ανεβαίνει, αλλά για να βρεθεί και να καθιερωθεί στις οθόνες business energy

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ● 39

όλου του κόσμου. Το LSE και ο FTSE 100 διευρύνουν την «ορατότητα» στις ξένες αγορές, «ξεκλειδώνουν» ακόμα περισσότερες συνεργασίες με διεθνείς ομίλους, ενισχύουν περαιτέρω την αναγνωρισιμότητα της εταιρείας, δημιουργούν προϋποθέσεις καταρχήν επιχειρηματικής μεγέθυνσης, επισημαίνουν αναλυτές. Αυτό υποδηλώνει και η σταθερή αναφορά του επικεφαλής του ομίλου για παραγωγή EBITDA 1,9-2,08 δισ. ευρώ, με επίτευξη του στόχου μόνο μέσω οργανικής ανάπτυξης (τυχόν εξαγορές θα διαφοροποιήσουν τα δεδομένα). Η είσοδος και η παρουσία στο LSE και μετέπειτα στον FTSE 100 αναπόφευκτα θα έχουν ως αποτέλεσμα την «επανατιμολόγηση» της εταιρείας, σημειώνουν πηγές της αγοράς. Απόρροια της πολύ μεγαλύτερης συμμετοχής passive funds σε εισηγμένες στο Λονδίνο απ› ό,τι στο Χ.Α. και της πολλαπλάσιας εισροή κεφαλαίων από funds που έχουν ως κριτήριο ένα ελάχιστο όριο επενδυσιμότητας σε μία «Αναπτυγμένη Αγορά» από μία «Αναδυόμενη». Και μόνο 2-3 συγκριτικά στοιχεία καταδεικνύουν τη διαφορά μεγέθους του London Stock Exchange έναντι του Χρηματιστηρίου Αθηνών: Η συνολική αποτίμηση των εισηγμένων στον FTSE 100 διαμορφώνεται στα 2,49 τρισ. (σε ευρώ), όταν του FTSE 25 δεν ξεπερνά τα 124,34 δισ. ευρώ (τιμές 3/6). Στα 6,3 δισ. ευρώ η τρέχουσα χρηματιστηριακή αξία της Μetlen στο Χ.Α., μέγεθος που στον FTSE 100 θα την έφερνε σε θέση μεταξύ των WPP Group, Airtel Africa, Phoenix Group Holdings, ενώ σύμφωνα με έκθεση της Morgan Stanley «...η αναπτυξιακή δυναμική ενισχύει τις προοπτικές εισαγωγής της Μetlen στο LSE, φέρνοντας τη θέση της σε μια υποθετική ένταξη στον FTSE 100 στη θέση 41, με βάση το μεσοπρόθεσμο EBITDA...». Παράλληλα, η διαφορά επενδυόμενων κεφαλαίων σε αναπτυγμένες-αναδυόμενες αγορές είναι τεράστια, καθώς στις πρώτες, τα active funds επενδύουν 10 τρισ. δολάρια, τα δε passive περί τα 2 τρισ. δολάρια. Υπολογίζεται ότι η απόκλιση στα κεφάλαια που μπορεί (επιτρέπεται, σύμφωνα με το καταστατικό τους) να επενδύσουν είναι δυνατό (δυνητικά) να διαμορφώσει συνθήκες επανατιμολόγησης από (τουλάχιστον) 50% και πάνω. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Axia Research, η αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας IG είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις ενεργές ροές, ενώ το στάτους των αναπτυγμένων αγορών είναι πιο σχετικό για τις ροές των business energy

funds που παρακολουθούν δείκτες (indexed funds, κυρίως ETF). Την ίδια ώρα, σε νέο της report, η επενδυτική εταιρεία EDISON με έδρα το Λονδίνο ανεβάζει σημαντικά την τιμή-στόχο για τη μετοχή της Metlen στα 60 ευρώ, από 49 ευρώ προηγουμένως, διατηρώντας τη σύσταση «αγορά». Σε συνέχεια των Morgan Stanley (τιμή-στόχος 62 ευρώ) και NBG (τιμή-στόχος 61 ευρώ), η Edison δίνει και αυτή με τη σειρά της ψήφο εμπιστοσύνης στα σχέδια που ανακοίνωσε η εταιρεία για αύξηση της κερδοφορίας της στα επίπεδα των 2 δισ. ευρώ το 2028. Συγκεκριμένα, η ομάδα ανάλυσης της Edison προβλέπει αύξηση της κερδοφορίας σε επίπεδο EBITDA το 2025 στα 1,1 δισ. ευρώ, ενώ για το 2026 εκτιμά ότι αυτή θα προσεγγίσει τα 1,3 δισ. ευρώ, πριν βρεθεί στο επίπεδο των 2 δισ. ευρώ το 2028. Το report της Edison χαρακτηριστικά αναφέρει ότι έπειτα από δύο απολύτως επιτυχημένους μετασχηματισμούς τα τελευταία 8 έτη, η διοίκηση της Μetlen είναι σε θέση να κάνει ακόμα ένα μεγάλο βήμα μπροστά. Συγκεκριμένα, συμπεριλαμβάνει στις εκτιμήσεις της τόσο την οργανική ανάπτυξη της Μetlen (critical raw materials, circular metals κ.λπ.) όσο και την ενδυνάμωση των υπαρχόντων πυλώνων κερδοφορίας (ΑΠΕ, Ελληνικό Utility, Αλούμινα/ Αλουμίνιο, κ.λπ.). Ταυτόχρονα η Edison επισημαίνει και τα θετικά της ένταξης της Μetlen στο LSE (FTSE 100), αναφέροντας ότι το μέγεθος της εταιρείας, πλέον, της επιτρέπει με βεβαιότητα την ένταξη στο FTSE 100 (73η θέση στις 100 μεγαλύτερες εταιρείες του ΗΒ), με ό,τι θετικά μπορεί να συνεπάγεται η ένταξη μίας εταιρείας στον πιο σημαντικό δείκτη της Ευρώπης.

NBG

Νέα, υψηλότερη τιμή-στόχο για τη μετοχή της Metlen, στα 61 ευρώ από 51,3 ευρώ δίνει η NBG Securities σε πρόσφατη έκθεσή της, στην οποία διατηρεί τη σύσταση outperform. Με βάση την τιμή-στόχο, το upside για τη μετοχή κινείται στο 35% από τα τρέχοντα επίπεδα, παρά τη μεγάλη άνοδο που έχει προηγηθεί. Η χρηματιστηριακή αναπροσαρμόζει τις εκτιμήσεις της συνυπολογίζοντας τις τρέχουσες τάσεις και τις νέες επενδύσεις της εισηγμένης. Σε γενικές γραμμές, αναμένει ότι το θετικό momentum στην άνοδο των EBITDA διατηρείται άθικτο. Πλέον αναμένει ότι τα λειτουργικά κέρδη της Μetlen θα διαμορφωθούν στο 1,849 δισ. ευρώ το 2028, υποδηλώνοντας ioynioσ 2025

40 ● ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

μέση ετήσια άνοδο 14% στην τετραετία. Η χρηματιστηριακή σημειώνει ότι η νέα τιμή στόχος υποδηλώνει λόγο ΕV/EBITDA στο 6,3, που θεωρείται λογικό, δεδομένης της ταχύτατα αυξανόμενης κερδοφορίας της Μetlen από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τον κλάδο μεταλλουργίας. Όπως αναφέρει, οι πληροφορίες που έδωσε η εταιρεία για νέους πυλώνες ανάπτυξης στο Capital Markets Day του Λονδίνου είναι game changer για τη μετοχή, ανοίγοντας σταδιακά τον δρόμο για σημαντικό re-rating και αναβαθμίσεις των εκτιμήσεων από τους αναλυτές.

Morgan Stanley

Η διαφορετική αναπτυξιακή πορεία της Metlen και η ασυνέχεια στην αποτίμησή της παρουσιάζουν μια ελκυστική σχέση ρίσκου-απόδοσης εν όψει της προγραμματισμένης εισαγωγής της στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου (LSE) αργότερα φέτος, επισημαίνει η Morgan Stanley σε ανάλυσή της. Τονίζει ότι το re-rating για τον τίτλο εξαρτάται από την επιτυχημένη υλοποίηση του σχεδιασμού, τομέα στον οποίο η Μetlen διαθέτει ισχυρό ιστορικό, και γι’ αυτό αυξάνει την τιμή-στόχο (PT) στα 62 ευρώ και τη χαρακτηρίζει πλέον ως «Top Pick». Το σχέδιο της Μetlen να διπλασιάσει μεσοπρόθεσμα τα EBITDA στα ~2 δισ. ευρώ (δεν υπολογίζονται εξαγορές) προσφέρει μια μοναδική αναπτυξιακή ιστορία και είναι καλά διαφοροποιημένο: - Περίπου 60% μέσω της επέκτασης στους τομείς Ενέργειας, Μετάλλων και Υποδομών/ Παραχωρήσεων.

- Περίπου 40% μέσω νέων δραστηριοτήτων στους τομείς Άμυνας, Κυκλικών Μετάλλων και Κρίσιμων Μετάλλων (γαλλίου). Η αναπτυξιακή δυναμική ενισχύει τις προοπτικές εισαγωγής της Μetlen στο LSE, φέρνοντας τη θέση της σε μια υποθετική ένταξη στον FTSE100 στη θέση 41, με βάση το μεσοπρόθεσμο EBITDA. «Αναθεωρούμε ανοδικά την εκτίμησή μας για το μεσοπρόθεσμο EBITDA κατά περίπου 35% στα 1,8 δισ. ευρώ, αυξάνοντας τον ετήσιο ρυθμό αύξησης (CAGR) 3ετίας στο 15%. Ενσωματώνουμε πλήρως τον στόχο για τον τομέα της Άμυνας (150 εκατ. ευρώ /έτος EBITDA), με εντυπωσιακή απόδοση επί του απασχολούμενου κεφαλαίου (ROCE) 70% μετά φόρων, γεγονός που αναδεικνύει τη δυνητική ισχύ στην τιμολόγηση στις προμήθειες αμυντικού εξοπλισμού. Παραμένουμε ελαφρώς πιο συντηρητικοί σε ioynioσ 2025

σχέση με τις προβλέψεις της διοίκησης στους εξής τομείς: - Στα Κυκλικά Μέταλλα, όπου ενσωματώνουμε ~110 εκατ. ευρώ EBITDA (50% του στόχου), διατηρώντας σημαντικό περιθώριο ανόδου, καθώς αυξάνεται η ορατότητα γύρω από την τεχνολογία, που είναι εν δυνάμει game changer.

- Στη δραστηριότητα Integrated Utility, λόγω της μεταβλητότητας των ενεργειακών αγορών. Αισθανόμαστε ασφαλείς σε σχέση με τον καθοδηγούμενο επενδυτικό προϋπολογισμό (capex) ύψους 2,5 δισ. ευρώ έως το 2028 (εκτίμηση Morgan Stanley: 2,6 δισ. ευρώ), καθώς μεταφράζεται σε χαμηλότερη ετήσια δαπάνη σε σχέση με την προηγούμενη 3ετία, ενώ παράλληλα η κερδοφορία αυξάνεται ραγδαία. Η Μetlen παραμένει θετική σε επίπεδο ελεύθερων ταμειακών ροών (FCF) κατά την έντονη επενδυτική φάση 2025-2027 και προσφέρει απόδοση FCF 13-15% από το 2028 και μετά. Επιπλέον, προβλέπεται η βασική μερισματική απόδοση να φτάσει το 7% (με βάση καταβολή μερίσματος 35% των καθαρών κερδών), με υγιές περιθώριο αύξησης των αποδόσεων στους μετόχους μέσω ενίσχυσης του προγράμματος επαναγοράς ιδίων μετοχών. Η διαφοροποιημένη και υψηλότερη κερδοφορία της Μetlen, σε συνδυασμό με την ελκυστική αποτίμησή της, υποδηλώνει σημαντικό περιθώριο περαιτέρω υπεραπόδοσης. Ο λόγος EV/EBITDA περιορίζεται από 7,3x το 2025 σε 4,5x βάσει του βασικού σεναρίου μας για EBITDA 1,8 δισ. ευρώ το 2028 ή σε 4,0x με βάση την καθοδήγηση για 2 δισ. ευρώ EBITDA. Η Μetlen αναμένεται να παράγει περίπου 70% του μεσοπρόθεσμου EBITDA στόχου της από τον τομέα Integrated Utility και την Άμυνα, αλλά διαπραγματεύεται με έκπτωση 50%-60% σε σύγκριση με τους αντίστοιχους κλάδους. Η τιμή-στόχος μας αυξάνεται κατά περίπου 30% στα 62 ευρώ (από 48 ευρώ), βάσει ανάλυσης προεξοφλημένων ταμειακών ροών (DCF). Μια ενδεικτική ανάλυση με βάση συγκρίσιμες εταιρείες (SoTP) προσφέρει ακόμα υψηλότερη αποτίμηση στα 72-88 ευρώ, υποδηλώνοντας περιθώριο ανόδου 70% έως και >100%. Με βάση αυτή την προσέγγιση, η τρέχουσα επιχειρηματική αξία (Enterprise Value) θα αντιστοιχεί περίπου σε αυτή του κλάδου ενέργειας, κάτι που σημαίνει ότι δεν θα αποδίδεται σχεδόν καθόλου αξία στον τομέα των μετάλλων». business energy

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ● 41

Χρηματιστήριο

Πώς αντιδρά στα μεγάλα γεγονότα, και η διαφορά με Covid και Ουκρανία Του ΣΤ. Κ.Χαρίτου

Σ

αν να μην έχει υπάρξει πόλεμος στη Μέση Ανατολή, σαν να μην πέφτουν εκατέρωθεν βόμβες σε Τεχεράνη και Τελ Αβίβ, και κυρίως σαν να μην έχουν εμπλακεί σε πόλεμο στην περιοχή οι Αμερικανοί και μάλιστα εναντίον του Ιράν, οι αγορές δεν… καταλαβαίνουν τίποτα! Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους και το βασικό παράδειγμα είναι η ελληνική αγορά, η οποία και μας αφορά: Πρόσφατα, όταν όλοι κρατούσαν την ανάσα τους για το αν θα μπουν στον πόλεμο οι Αμερικανοί, η εγχώρια χρηματιστηbusiness energy

ριακή αγορά κατέγραψε σε εβδομαδιαία βάση πτώση μόλις… 1,8%! Σύμφωνα με τους χρηματιστές, η αγορά μας έχει δείξει απίστευτη δυναμική, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος είχαν κινηθεί οι μεγάλες αγορές του πλανήτη, με απώλειες μεταξύ 2%-3% σε εβδομαδιαία βάση. Η αγορά δεν έχει δώσει σημασία, σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία πάντα, στην πολεμική σύγκρουση Ισραήλ - Ιράν. Δεν συνέβη όμως, το ίδιο, στις 24/2/2022, όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Το Χ.Α. κατέγραψε, τότε, ιστορική πτώση 6,42%! Δύο χρόνια νωρίτερα, οι αγορές είχαν πανικοβληθεί από έναν άλλο μεγάλο πόλεμο της ανθρωπότητας: Αυτόν με τον Covid. Έχουμε και λέμε: Στις 24/2 του 2020 ioynioσ 2025

42 ● ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

το Χ.Α. είχε βουτήξει 8,36%, στις 27/3 5,26%, στις 28/3 η πτώση ήταν 6,3%, στις 9/3 13 και στις 12/3 η βουτιά ήταν 10%. Την τελευταία 5ετία στις μεγάλες κρίσεις το Χ.Α. έχει συμπεριφερθεί με αστάθεια, φοβικά και με μεγάλη υποτιμητική κερδοσκοπία, όπως σημειώνουν οι αναλυτές. Πλέον, όμως, η συμπεριφορά δεν είναι ίδια. Η αναβάθμιση της οικονομίας από όλους τους μεγάλους οίκους, οι ρυθμοί ανάπτυξης της χώρας, το πρωτογενές πλεόνασμα του Προϋπολογισμού, η σταθερότητα στην κυβέρνηση, η επιστροφή στα μερίσματα από τις τράπεζες και μεγάλους οργανισμούς, όπως η ΔΕΗ, η επικείμενη επιστροφή του Χ.Α. στις ώριμες αγορές, οι καθαρές εισροές κεφαλαίων από την αρχή του χρόνου άνω των 450 εκατ. ευρώ, τα επιτυχημένα placements σε τράπεζες και εταιρείες, όλα αυτά καταμαρτυρούν ότι κάτι έχει αλλάξει, αναφέρουν χρηματιστές, θεωρώντας ότι είναι πολλά τα κεφάλαια που διακυβεύονται για να αλλάξει κάτι από την εμπιστοσύνη στο ελληνικό Χρηματιστήριο και στα ελληνικά assets. Επιστρέφοντας στο συγκεκριμένο ζήτημα, αυioynioσ 2025

τό του Ιράν, οι fund managers υποστηρίζουν ότι είναι ξεκάθαρο ότι το οπλοστάσιο του Ιράν έχει υποστεί τεράστιο πλήγμα και πως ακόμα κι αν έχει μεταφερθεί το ουράνιο σε άλλες μυστικές εγκαταστάσεις θα πάρει πολύ χρόνο, τουλάχιστον τρία χρόνια, προτού αρχίσει πάλι ο εμπλουτισμός του. Σύμφωνα με τον υπεύθυνο ανάλυσης της Beta Χρηματιστηριακή Μάνο Χατζηδάκη, «σε αυτό περιβάλλον οι αγορές εμφανίζουν κατά περιόδους την ανάλογη μεταβλητότητα, καθώς τα γεγονότα που συνδέονται με τους γεωπολιτικούς κινδύνους μπορούν ανά πάσα στιγμή να δημιουργήσουν μεγάλης κλίμακας κινήσεις στις τιμές των μετοχών και των ομολόγων. Ωστόσο, η συντριπτική πλειοψηφία των γεωπολιτικών γεγονότων δεν δημιουργεί μακροπρόθεσμες απώλειες στις χρηματιστηριακές αγορές. Αντίθετα, δημιουργεί μια σχετικά σύντομη και πιθανόν απότομη υποχώρηση που ακολουθείται από ανάκαμψη. Το πόσο μεγάλη είναι αυτή η ανάκαμψη εξαρτάται από την αγορά και από το αν έχουμε να κάνουμε με απειλές πολέμου ή με πολεμικές πράξεις». business energy

THE GAME NEVER STOPS

e-basket.gr

44 ● θεμα

φορολογικό άρθρο

Επιστροφή κεφαλαίου στους μετόχους από αποθεματικό αναπροσαρμογής αξίας ακινήτων Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΨΑΡΙΑΝΟΥ

Τ

α αποθεματικά αποτελούν ένα δύσκολο κεφάλαιο της Λογιστικής και της Φορολογίας των Νομικών Προσώπων, αφού πρόκειται για ειδικά θέματα και οι διαχειριστές των φορολογικών και λογιστικών αυτών θεμάτων καλούνται να εφαρμόσουν νόμους και λογιστικές αρχές με τις οποίες ίσως δεν έχουν ασχοληθεί ποτέ ή ακόμα και δεν έχουν μελετήσει, αφού δεν εμπίπτουν στις τρέχουσες ιουνιοσ 2025

εργασίες τους, αν και υπάγονται στα καθήκοντά τους. Όμως, ακόμα κι αν έχουν αντιμετωπίσει αυτά τα θέματα, δεν θα είναι συχνά, αφού σπανίως βρίσκονται στην ανάγκη οι επιχειρήσεις να σχηματίσουν αποθεματικά βάσει ειδικών νόμων, να κεφαλαιοποιήσουν ή να τα διανείμουν. Και είναι οι νόμοι τόσο ασαφείς και πολύπλοκοι, λόγω αυτών καθαυτών των θεμάτων, αλλά και λόγω του δυσνόητου και δαιδαλώδους φορολογικού μας συστήματος. Και, επιπλέον, γιατί οι νόμοι που διέπουν τα αποθεματικά δεν είναι κοινοί, αλλά διαφέρουν ανάλογα με τις περιπτώσεις business energy

θεμα ● 45

και τον χρόνο θέσπισής τους, και απαιτείται να ανατρέξει κανείς στον χρόνο του σχηματισμού τους -ακόμα και δεκαετίες ολόκληρες-, προκειμένου να διαχειριστεί επιτυχώς και να εφαρμόσει με ακρίβεια τις σχετικές φορολογικές διατάξεις. Εδώ θα εξετάσουμε το θέμα της επιστροφής στους μετόχους μέρους του κεφαλαίου που έχει προέλθει από Κεφαλαιοποίηση Αποθεματικού Αναπροσαρμογής Αξίας Ακίνητων, μέσω μείωσης του μετοχικού κεφαλαίου. Βάσει της παρ. 2, άρθρου 26 του ν. 2065/1992, «Με την καταβολή του φόρου στο ποσό της προκύπτουσας υπεραξίας γηπέδων και κτιρίων, εξαντλείται κάθε φορολογική υποχρέωση από τον φόρο εισοδήματος της επιχείρησης, των μετόχων. Ειδικά, για την ανώνυμη εταιρεία η εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης παρέχεται με την προϋπόθεση ότι η εταιρεία δεν θα διαλυθεί ή το κεφάλαιό της δεν θα μειωθεί με σκοπό διανομής στους μετόχους ή εταίρους του ποσού της προκύψασας υπεραξίας των ακινήτων, πριν από την πάροδο πέντε (5) ετών από τον χρόνο της αναπροσαρμογής της αξίας των ακινήτων». Στην παρ. 3 της ίδιας διάταξης ορίζεται ότι «Σε περίπτωση business energy

διάλυσης των πιο πάνω εταιρειών ή μείωσης του κεφαλαίου τους πριν από την πάροδο πέντε (5) ετών η υπεραξία δεν θεωρείται φορολογικά ως κεφάλαιο που έχει καταβληθεί και φορολογείται με τις διατάξεις που ισχύουν κάθε φορά στη φορολογία εισοδήματος, προστιθέμενη στα κέρδη της επιχείρησης του χρόνου διάλυσης ή μείωσης του κεφαλαίου τους μετά την αφαίρεση του φόρου που καταβλήθηκε. Η διάταξη της παραγράφου αυτής δεν εφαρμόζεται σε περίπτωση διάλυσης της εταιρείας με σκοπό συγχώνευσης αυτής με άλλη επιχείρηση και ίδρυσης νέας ανώνυμης εταιρείας ή σε περίπτωση εξαγοράς ή απορρόφησης από άλλη ανώνυμη εταιρεία». Επομένως, μετά την πάροδο πέντε ετών από την αναπροσαρμογή της αξίας των ακινήτων με τις διατάξεις του ν. 2065/1992, εφόσον επιστραφεί στους μετόχους το κεφαλαιοποιημένο ποσό της υπεραξίας από αναπροσαρμογή αξίας ακινήτων, σε συνέχεια σχετικής απόφασης της Γ.Σ. των μετόχων της Α.Ε. περί μείωσης του μετοχικού της κεφαλαίου, θεωρείται φορολογικά ως καταβεβλημένο κεφάλαιο και δεν υπόκειται σε περαιτέρω φορολόγηση. (Βλ. και ΔΕΔ 2778/2021). ioynioσ 2025

46 ● ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

ΔΕΗ FIBER

Αλλάζει το τοπίο στις τηλεπικοινωνίες με την είσοδο της ΔΕΗ

Α

λλάζουν τα δεδομένα στο τηλεπικοινωνιακό τοπίο με την είσοδο της ΔΕΗ στις ευρυζωνικές υπηρεσίες. Ο νέος, ‘’παίκτης’’ θα διεκδικήσει μερίδια σε μια αγορά που επεκτείνεται ραγδαία, αλλά παραμένει ακόμα χαμηλά σε επίπεδο διείσδυσης στην Ελλάδα. Η εμπορική είσοδος της ΔΕΗ, με "όχημα" ioynioσ 2025

τη θυγατρική της, ΔΕΗ FiberGrid, επισημοποιήθηκε με την ανακοίνωση τριών πακέτων υπερυψηλών ταχυτήτων, τα οποία σημειωτέον, δεν προσφέρονται συνδυαστικά με υπηρεσίες σταθερής τηλεφωνίας. Οι χαμηλές τιμές όμως που συνοδεύουν τα πακέτα αυτά, εκτιμάται ότι θα αυξήσουν τον ανταγωνισμό όχι μόνο με την Inalan, που προσφέρει broadband υπηρεσίες και θεωρείται υπό αυτή την έννοια ο πιο άbusiness energy

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ● 47

μεσος "αντίπαλος" της ΔΕΗ, αλλά και με τους παραδοσιακούς τηλεπικοινωνιακούς παρόχους. Το πρώτο πακέτο, το οποίο περιλαμβάνει σύνδεση 500 Mbps download / 250 Mbps upload, στοιχίζει 17,90 ευρώ το μήνα. Το κόστος του "μεσαίου" πακέτου- 1 Gbps download / 500 Mbps upload- ανέρχεται στα 19,90 ευρώ/μήνα, ενώ για χρήστες που επιθυμούν ακόμα υψηλότερες ταχύτητες, προσφέρεται σύνδεση 2,5 Gbps download / 1,25 Gbps upload, με μηνιαίο κόστος 52,90 ευρώ. Από την τιμολογιακή πολιτική της ΔΕΗ γίνεται αντιληπτό ότι το "βάρος" για την προσέλκυση πελατών πέφτει στα δύο πρώτα πακέτα, τα οποία είναι αρκετά πιο φθηνά σε σχέση με αυτά των υπόλοιπων παρόχων (Cosmote, Vodafone, Nova). Πάντως, η απόφαση της ΔΕΗ να λανσάρει στην αγορά προϊόν λιανικής για οπτική ίνα, δεν ανακόπτει τον πρωταρχικό σχεδιασμό της, που είναι να καταστεί πάροχος business energy

τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών στην αγορά χονδρικής, όπως κάνουν αντίστοιχα στο εξωτερικό επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της ενέργειας. Σύμφωνα με τις σχετικές ανακοινώσεις, τo ΔΕΗ Fiber είναι από σήμερα διαθέσιμο στη λιανική σε 600.000 νοικοκυριά και επιχειρήσεις ενώ επεκτείνεται συνεχώς σε νέες περιοχές. Εκτός Αττικής και Θεσσαλονίκης, έχουν ήδη ξεκινήσει να καλύπτονται αστικά κέντρα όπως η Πάτρα, ο Βόλος, τα Τρίκαλα και το Ηράκλειο, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη εργασίες για την ανάπτυξη του δικτύου σε Λάρισα, Ιωάννινα, Καλαμάτα, Κόρινθο, Βέροια, Κοζάνη και Μεγαλόπολη. Στόχος είναι το δίκτυο FTTH να φτάσει σε 1,5 εκατομμύριο νοικοκυριά και επιχειρήσεις στο τέλος του έτους και σε 3 εκατ. νοικοκυριά εντός της επόμενης πενταετίας, δημιουργώντας ένα ανταγωνιστικό "αντίβαρο" έναντι των τηλεπικοινωνιακών παρόχων. ioynioσ 2025

48 ● θεμα

HELLENiQ ENERGY

Ξεκινά το Πρόγραμμα Πρακτικής Άσκησης «Empowering Interns»

Η

HELLENiQ ENERGY προσφέρει τη δυνατότητα θερινής πρακτικής άσκησης, σε φοιτητές και νέους επιστήμονες που θέλουν να αποκτήσουν ουσιαστική εργασιακή εμπειρία και να εξελιχθούν σε ένα δυναμικό και σύγχρονο περιβάλλον. Το Πρόγραμμα απευθύνεται σε: Προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές ΑΕΙ πανεπιστημιακού τομέα της Ελλάδας ή του εξωτερικού, καθώς και Αποφοίτους ΑΕΙ που ολοκλήρωσαν ioynioσ 2025

τις σπουδές τους εντός του 2025. Η απασχόληση θα έχει διάρκεια δύο (2) μηνών, θα πραγματοποιηθεί τον Ιούλιο και Αύγουστο, και οι ενδιαφερόμενοι φοιτητές μπορούν να υποβάλλουν αίτηση συμμετοχής μέχρι και την Παρασκευή 27/06/2025. Το Πρόγραμμα Πρακτικής Άσκησης “Empowering Interns” καλύπτει ένα ευρύ φάσμα Ακαδημαϊκών κλάδων, όπως Μηχανική, Διοίκηση Επιχειρήσεων, Οικονομικά, Πληροφορική, Επικοινωνία, καθώς και άλλες ειδικότητες που σχετίζονται με τις δραστηριότητες του Ομίλου. Οι φοιτητές θα απασχοληθούν σε τομείς σχετικούς με τις σπουδές και

τα ενδιαφέροντά τους. Θα έχουν την ευκαιρία να συνεργαστούν με επαγγελματίες του κλάδου ενώ, υπό την καθοδήγηση και εποπτεία στελεχών της HELLENiQ ENERGY, θα συμμετάσχουν σε συγκεκριμένα projects διευρύνοντας τις γνώσεις τους. Το Πρόγραμμα Πρακτικής Άσκησης συνδέει στην πράξη τις σπουδές με την αγορά εργασίας και παρέχει τη δυνατότητα στους νέους για μια πραγματική εμπειρία απασχόλησης σε έναν ηγετικό ενεργειακό όμιλο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη των προσωπικών και επαγγελματικών τους δεξιοτήτων. business energy

θεμα ● 49

business energy

ioynioσ 2025

50 ● ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Πράσινη ενέργεια από την Αίγυπτο για νοικοκυριά, βιομηχανίες και ψηφιακούς κόμβους

Πώς το GREGY διαμορφώνει ένα νέο ενεργειακό τοπίο

Σ

τη σύγχρονη εποχή, η ανάγκη για σταθερής ροής, άφθονη, αλλά κυρίως φθηνή πράσινη ενέργεια γίνεται στρατηγικής σημασίας. Οι χώρες και οι περιοχές που μπορούν να εξασφαλίσουν τέτοια ενέργεια θα αποτελέσουν τους φυσικούς κόμβους της παγκόσμιας ανάπτυξης σε όλους τους κλάδους της βιομηχανίας και της ψηφιακής υποδομής. Έτσι, η φθηνή ενέργεια παύει να είναι μόνο παραγωγικός συντελεστής, γίνεται συγκριτικό πλεονέκτημα στην βιομηχανική και τεχνολογική ανάπτυioynioσ 2025

ξη και καινοτομία. Στο πλαίσιο αυτό, η ηλεκτρική διασύνδεση Αιγύπτου – Ελλάδας (το έργο GREGY), προβλέπεται να φέρει ουσιαστική ελάφρυνση του ενεργειακού κόστους στα ελληνικά νοικοκυριά. Παράλληλα, οι ενεργοβόροι βιομηχανικοί καταναλωτές και οι πάροχοι ενέργειας αποκτούν πρόσβαση σε ανταγωνιστική πράσινη ενέργεια σταθερής ροής, με τη δυνατότητα σύναψης μακροχρόνιων συμβάσεων προμήθειας (PPAs), διασφαλίζοντας όχι μόνο προβλέψιμο ενεργειακό κόστος, αλλά και ενίσχυση της βιωσιμότητας και της διεθνούς ανταγωνιστικότητάς τους.

Ακριβώς σε αυτές τις προεκτάσεις της δυναμικής του GREGY εστίασε ο κ. Θωμάς Αχείμαστος, Αντιπρόεδρος του Ομίλου Κοπελούζου, μιλώντας στο συνέδριο που συνδιοργάνωσαν οι Financial Times και η Καθημερινή. Όπως ανέφερε, το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Αιγύπτου- Ελλάδας θα φέρει στην Ελλάδα και στην Ευρώπη φθηνή πράσινη ενέργεια από την Αφρική. Τεχνητή Νοημοσύνη και παραγωγικοί κλάδοι της οικονομίας επωφελούνται από το GREGY Όπως τονίστηκε, η εκρηκτική ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης και των υποδομών cloud έχει προbusiness energy

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ● 51

καλέσει μια παγκόσμια ενεργειακή πίεση που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Τα μεγάλα data centers – η «ραχοκοκαλιά» της ψηφιακής οικονομίας – καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας, όχι μόνο για υπολογιστική ισχύ αλλά και για την ψύξη των συστημάτων τους. Αυτός ο τομέας τεχνολογικής ανάπτυξης θα ωφεληθεί σημαντικά από την παροχή σταθερής ροής φθηνή πράσινη ηλεκτρική ενέργεια από το GREGY. Παράλληλα, την ώρα που η ακριβή ενέργεια πλήττει τους παραγωγικούς κλάδους, η δυνατότητα εισαγωγής στην Ελλάδα χαμηλού κόστους ηλεκτρικής ενέργειας δεν είναι απλώς στρατηγικό πλεονέκτημα, αλλά προϋπόθεση για τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη του εγχώριου παραγωγικού ιστού και την εξωστρέφεια της ελληνικής βιομηχανίας. Σε αυτό το πλαίσιο, το GREGY δεν είναι απλώς ένα ακόμη ενεργειακό έργο αλλά μία υποδομή ψηφιακής κυριαρχίας. Τοποθετεί την Ελλάδα στον παγκόσμιο χάρτη ως γέφυρα business energy

φθηνής και καθαρής ενέργειας, ικανής να στηρίξει την ανάπτυξη. Έργα με εθνικό αποτύπωμα και διεθνή προοπτική Η υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Αιγύπτου- Ελλάδας εντάσσεται στη σταθερή και διαχρονική προσήλωση του Ομίλου Κοπελούζου σε έργα που έχουν χαρακτήρα εθνικού κεφαλαίου που υποστηρίζουν τη στρατηγική τοποθέτηση της χώρας στο διεθνές σκηνικό. Με όραμα,

τεχνογνωσία και βαθιά εμπιστοσύνη στις προοπτικές της χώρας, ο Όμιλος Κοπελούζου συμβάλλει ενεργά στη μετάβαση της Ελλάδας σε ένα πιο ισχυρό, πιο αυτόνομο και πιο ψηφιακά θωρακισμένο ενεργειακό μέλλον. «Επενδύουμε στην Ελλάδα και το εννοούμε», σημείωσε χαρακτηριστικά ο Θωμάς Αχείμαστος, υπογραμμίζοντας τη διαχρονική δέσμευση του Ομίλου σε έργα με εθνικό αποτύπωμα και διεθνή προοπτική.

ioynioσ 2025

52 ● θεμα

Φωτίζονται τα Τείχη για την ανάδειξη της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης

Σ

υνέντευξη Tύπου, για τον φωτισμό των Βυζαντινών Τειχών της πόλης, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη με την εκπρόσωπο της METLEN Βίβιαν Μπουζάλη Chief Corporate Affairs and Communication Officer και την σχεδιάστρια του έργου Ελευθερία Ντεκώ, παρουσία του Δημάρχου Στέλιου Αγγελούδη. Η μελέτη φωτισμού που εκπονήθηκε, με τη γενναιόδωρη δωρεά της εταιρείας METLEN, εντάσσεται στο πλαίσιο της στρατηγικής του ΥΠΠΟ για ioynioσ 2025

την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και τη δημιουργία αναπτυξιακών πόλων, μείζονος πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Η μελέτη εκπονείται από το γραφείο της Ελευθερίας Ντεκώ και υλοποιείται σε δύο φάσεις: Στην πρώτη φάση, θα φωτιστούν –εσωτερικά και εξωτερικά– το βορειοδυτικό και το βορειοανατολικό τείχος της Ακρόπολης, καθώς και το Επταπύργιο. Στη δεύτερη φάση, ακολουθεί ο φωτισμός των δυτικών τειχών της πόλης. Το έργο προβλέπεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2026. Η φωταγώγηση των τειχών θα επιτρέψει την ενοποίηση του σπουδαίου αρχιτεκτονικού συνόλου της βυζαντινής πόλης, ανα-

δεικνύοντας τη σημασία του και ενισχύοντας τη δυναμική του, ως τοπόσημο. Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε: «Τα τείχη της Θεσσαλονίκης, μνημείο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 1988, αποτελούν ένα από τα πλέον επιβλητικά και σημαντικά οχυρωματικά σύνολα της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Σήμερα, σωζόμενα σε μήκος περίπου 4,5 χιλιομέτρων, εξακολουθούν να διαμορφώνουν το πολιτιστικό τοπίο της Θεσσαλονίκης και να αποτελούν πολύτιμα τεκμήρια της ιστορίας της πόλης στη μακρά ιστορική της διάρκεια. Εξ αιτίας των ανωτέρω, το Υbusiness energy

θεμα ● 53

πουργείο Πολιτισμού διαχρονικά επιδεικνύει ιδιαίτερη μέριμνα για την προστασία και την ανάδειξή τους. Ιδιαίτερα, τα τελευταία χρόνια, δια της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης υλοποιείται το έργο της συντήρησης και της προστασίας των βορείων, βορειοδυτικών και δυτικών τειχών, το οποίο ολοκληρώνεται στο τέλος του 2026, με ευεργετικά αποτελέσματα στην αναβάθμιση του δημοσίου χώρου στις επιβαρυμένες από την πυκνή δόμηση δυτικές περιοχές της πόλης. Χάρη στη γενναιόδωρη χορηγία τηςMETLEN αυτό το μοναδικής αξίας οχυρωματικό σύνολο, τοπόσημο της Θεσσαλονίκης, λαμπρύνεται, φωτίζεται, κάνοντας κατανοητό σε όλους, πολίτες και επισκέπτες, το μέγεθος, την εξέχουσα σημασία και τον ιστορικό ρόλο της πόλης. Ο φωτισμός, αναδεικνύει τον όγκο, τη δομή και τη γεωμετρία των τειχών, ενώ προσφέρει ταυτόχρονα μια νέα εμπειρία θέασης για τους κατοίκους και τους επισκέπτες. Το έργο σχεδιάστηκε με σεβασμό προς το περιβάλλον και την ιστορική φυσιογνωμία του μνημείου και της πόλης. Ευχαριστώ θερμά τη METLEN και προσωπικά τον Πρόεδρό της Βαγγέλη Μυτιληναίο για τη γενναιόδωρη προσφορά του στην ανάδειξη της εξαιρετικής πολιτιστικής κληρονομιάς της Θεσσαλονίκης». Η Βίβιαν Μπουζάλη, εκπρόσωπος της METLEN σημείωσε: «Η πορεία της METLEN στη Θεσσαλονίκη χαράσσεται σαφώς με επενδύσεις, αλλά πάνω από όλα χαρακτηρίζεται από ένα αίσθημα βαθιάς ευθύνης. Η επιλογή να στηρίξουμε το έργο του φωτισμού στα Κάστρα είναι μία ουσιαστική δέσμευση να προσφέρουμε στη Θεσσαλονίκη ένα έργο υψηλής αισθητικής, με απόλυτο σεβασμό στον αρχαιολογικό χαρακτήρα του χώρου. Αν υπάρχει μια λέξη που συνοψίζει αυτό που νιώθουμε σήμερα, εδώ, είναι σεβασμός. Σεβασμός στην Ιστορία. Στον πολιτισμό. Στην πόλη. Στους ανθρώπους της. Γιατί τα Κάστρα της Θεσσαλονίκης είναι ταυτότητα, είναι μνήμη, είναι το ανάγλυφο του χρόνου που περνά, αλλά δε φθείρει, αντιθέτως ενώνει. Όπως business energy

ακριβώς και η Θεσσαλονίκη: μια πόλη με βάθος, με ένταση, με πολιτισμό. Αυτή την εμπειρία θελήσαμε να φωτίσουμε. Όχι όμως απλώς να φωταγωγήσουμε ένα μνημείο, αλλά να φωτίσουμε ένα κομμάτι της ψυχής της πόλης». Η Ελευθερία Ντεκώ, δήλωσε σχετικά: «Είναι μεγάλη τιμή κι ευχαριστούμε θερμά το Υπουργείο Πολιτισμού τον Δήμαρχο Θεσσαλονίκης και την χορηγό εταιρεία METLEN για την εμπιστοσύνη να μας αναθέσουν αυτό το εμβληματικό έργο. Ο φωτισμός έχει δύναμη την νύχτα, αλλά διατηρεί τους συμβολισμούς του και την ημέρα. Εκτός από φωτοδότης ενός μνημείου, μπορεί και αφηγείται την ιστορία, τον πολιτισμό, την διαχρονικότητα του μνημείου. Και στην προκείμενη περίπτωση όλης της πόλης της Θεσσαλονίκης. Σκοπός της μελέτης φωτισμού είναι η ανάδειξη του μνημείου με τρόπο που σέβεται τον ιστορικό και αρχιτεκτονικό του χαρακτήρα. Αποσκοπεί στην ευκρινή ανάγνωση του όγκου και της γεωμετρίας από κοντινή απόσταση όσο και από απομακρυσμένα σημεία θέασης, χωρίς όχληση στους κατοίκους, με ιδιαίτερο σεβασμό κι ευθύνη». Ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης Στέλιος Αγγελούδης δήλωσε: «Ο Φωτισμός είναι Πολιτισμός, είναι Ανάπτυξη, είναι Καινοτομία, είναι το Μέλλον που ενισχύει τη συλλογική Αυτοπεποίθηση. Θέλω να ευχαριστήσω το Υπουργείο

Πολιτισμού και προσωπικά την Υπουργό Λίνα Μενδώνη, που για μία ακόμη φορά ανταποκρίθηκε άμεσα στην έκκλησή μου, ώστε μια ανεπανάληπτη οπτική εμπειρία να γίνει κτήμα πολιτών και επισκεπτών αυτής της πόλης. Καταλυτική προς την κατεύθυνση αυτή είναι και η αρωγή της ΜETLEN και του Ευάγγελου Μυτιληναίου, που με την απόφασή να αναλάβει τα έξοδα υλοποίησης αυτού του μεγάλου έργου δίνει μία άλλη διάσταση στην έννοια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, τιμά το παρελθόν, δημιουργεί το παρόν και ορίζει το μέλλον». Τα Βυζαντινά Τείχη της Θεσσαλονίκης αποτελούν ένα από τα πιο επιβλητικά οχυρωματικά έργα της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ήδη από την ίδρυσή της από τον Κάσσανδρο το 316/315 π.Χ., η πόλη οχυρώθηκε με ισχυρά τείχη, τα οποία διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην προστασία των κατοίκων της ανά τους αιώνες. Στη βυζαντινή περίοδο, η οχύρωση εξελίχθηκε σε περίβολο μήκους περίπου 8 χλμ., ενισχυμένο με πύργους και προτείχισμα, που κατέληγε στην Ακρόπολη. Εκεί, κατά την ύστερη βυζαντινή εποχή, ιδρύθηκε το Επταπύργιο, το οποίο αποτέλεσε το τελευταίο οχυρωματικό καταφύγιο των πολιτών. Αργότερα, επί Οθωμανικής κυριαρχίας, στέγασε τη διοίκηση και από τη δεκαετία του 1890 λειτούργησε ως φυλακή. Σήμερα διασώζεται μόνο 4,5 χλμ. από την αρχική περίμετρο των τειχών. Όμως το μνημείο εξακολουθεί να δεσπόζει στο τοπίο της σύγχρονης πόλης, οριοθετώντας τον ιστορικό της πυρήνα. Τα σωζόμενα τμήματα, με τους πολυάριθμους πύργους και τις πύλες, αποτελούν πολύτιμους μάρτυρες της μακραίωνης ιστορίας της Θεσσαλονίκης. Διατηρούν επεμβάσεις τόσο από επώνυμους αυτοκράτορες όσο και από ανώνυμους χορηγούς, που επανέφεραν τη συνοχή των τειχών μετά από κάθε καταστροφή. Με το φωτισμό, θα αποδοθεί στο κοινό μια νέα οπτική εμπειρία, που θα φέρει στο φως το μέγεθος, τη λαμπρότητα και τον ιστορικό ρόλο της Θεσσαλονίκης. ioynioσ 2025

54 ● θεμα

Νέο ΔΕΗ Mini Park στον Δήμο Αγίας Παρασκευής

T

o ΔΕΗ Mini Park του Δήμου Αγίας Παρασκευής παρέδωσε στους κατοίκους της περιοχής η ΔΕΗ, στο πλαίσιο του στόχου της για ενίσχυση της αστικής βιωσιμότητας και μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Το ΔΕΗ Mini Park μεταμόρφωσε την πλατεία Ρίτσου σε έναν σύγχρονο χώρο αναψυχής προσφέροντας μια

ioynioσ 2025

ξεχωριστή εμπειρία για επισκέπτες κάθε ηλικίας, με στόχο τη μείωση της θερμοκρασίας τοπικά, τον περιορισμό της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, καθώς και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Το νέο ΔΕΗ Mini Park στην Αγία Παρασκευή προστίθεται στη λίστα των δώδεκα πάρκων που έχουν ήδη ολοκληρωθεί σε δήμους της Αττικής, σε Πέραμα, Παλλήνη, Άλιμο, Χαλάνδρι, Πειραιά, Μαρούσι, Κορυδαλλό,

Πετρούπολη και Κηφισιά. Η ΔΕΗ έχει αναλάβει τη μελέτη, κατασκευή και συντήρηση συνολικά 25 ΔΕΗ Mini Parks, σε όλη την επικράτεια σε σημεία που επιλέγονται σε συνεργασία με τους κατά τόπους Δήμους. Με μέσο όρο επιφάνειας τα 300 τ.μ., τα νέα αυτά σημεία αστικού πρασίνου σχεδιάζονται με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής και εντάσσονται αρμονικά στον ιστό της πόλης.

business energy

56 ● auto

Τ

ο XPeng G6 είναι αμιγώς ηλεκτρικό SUV, προϊόν της κινεζικής αυτοκινητοβιομηχανίας. Με μήκος 4,753 χλστ., πλάτος 1,920 χλστ. και ύψος 1,650 χλστ., οι διαστάσεις του G6 είναι σχεδόν ίδιες με του Model Y, ενώ το πορτμπαγκάζ προσφέρει 571 λίτρα με τα πίσω καθίσματα σε πλήρη ανάπτυξη και 1.374 αναδιπλωμένα. Στο design, σημείο αναφοράς στην κινεζική σιλουέτα είναι το πίσω μέρος, που σχηματίζει coupe στυλ με πολύ λεπτά φωτιστικά σώματα που εκτείνονται και στα φτερά. Το πλατύ επίπεδο καπό διαχωρίζεται από τον προφυλακτήρα με τα επίσης πολύ λεπτά φωτιστικά σώματα που διατρέχουν όλο το πλάτος, ενώ στο κάτω μέρος του προφυλακτήρα και στις

άκρες βρίσκονται οι προβολείς ομίχλης. Επίσης, τα παράθυρα είναι χωρίς πλαίσια και με ενσωματωμένες χειρολαβές. Το εσωτερικό είναι ιδιαίτερα άνετο και για ψηλούς επιβάτες, ειδικά στις πίσω θέσεις, καθώς δεν υπάρχει και το μεσαίο τούνελ, ενώ το coupe «τελείωμα» της οροφής δεν περιορίζει τον χώρο. Αυξημένος ο χώρος μεταξύ οδηγού και συνοδηγού με αιωρούμενη κονσόλα, με πολλές θήκες μικροαντικειμένων καθώς και δύο ποτηροθήκες, αλλά και επαγωγική φόρτιση smartphone. Ο ψηφιακός πίνακας οργάνων είναι 10,2 ιντσών και η οθόνη αφής 14,96 ιντσών, ενώ μην ψάξετε για μπουτόν και διακόπτες, δεν υπάρχουν. Το ασημί των φωτογραφιών είναι η κορυφαία από τις τρεις εκδόσεις, η Performance, με δύο ηλεκτροκινητήρες 210 kW και 140 kW συνολικής απόδοσης 476 ίππων, με ροπή 660 Nm,

motori.gr όλος ο κόσμος του ιουνιοσ 2025

business energy

auto ● 57

Του ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟy

XPeng G6

Πρόγευση από το μέλλον! και μπαταρία ΝCM ( νικελίου - κοβαλτίου μαγγανίου) 88 kWh. Μάλιστα, όταν καθίσαμε στη θέση του οδηγού η μπαταρία στο 95% έδειχνε αυτονομία 581 χλμ. Το G6 διατίθεται σε τρεις εκδόσεις: - RWD Standard Range: 258 ίπποι, αυτονομία 435 χλμ., μπαταρία LFP 66 kWh. - RWD Long Range: 286 ίπποι, αυτονομία 570 χλμ., μπαταρία NCM 88 kWh. - AWD Performance: 476 ίπποι, αυτονομία 550 χλμ., μπαταρία NCM 88 kWh. Η βασική έκδοση διαθέτει μπαταρία LFP (λιθίου - σιδήρου - φωσφορικού), ενώ οι ισχυρότερες χρησιμοποιούν τεχνολογία NCM (νικελίου κοβαλτίου - μαγγανίου), με μεγαλύτερη χωρητικότητα και απόδοση. Ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα του G6 είναι

η ηλεκτρική αρχιτεκτονική 800 Volt, που επιτρέπει εξαιρετικά γρήγορη φόρτιση. Η ανάρτηση αποτελείται από διπλά ψαλίδια εμπρός, και πολλαπλών συνδέσμων, με υποπλαίσια από χυτό αλουμίνιο. Αυτή η ανάρτηση προσφέρει πολύ καλή οδική συμπεριφορά. Πολύ ήσυχο στον δρόμο, ξεκινάει σαν βέλος, είναι ταχύ, ενώ, αν «ξεχαστείτε», τα φρένα είναι αποτελεσματικά. Για την κατανάλωση ρεύματος ο κατασκευαστής αναφέρει 17,9 kWh/100. Το XPeng G6 αποτελεί ένα ολοκληρωμένο προϊόν, που ανταγωνίζεται άμεσα το Tesla Model Y, με την ποιότητα κατασκευής, την τεχνολογία και τις επιδόσεις να το καθιστούν μία από τις πιο ενδιαφέρουσες -καινούργιες- προτάσεις της κατηγορίας των premium αμιγώς ηλεκτρικών. Οι τιμές στην Ελλάδα δεν έχουν ανακοινωθεί.

Αυτό είναι το μοντέλο με το οποίο η Xpeng θα κάνει τα πρώτα της βήματα στη χώρα μας.

αυτοκινήτου στην οθόνη σας business energy

ιουνιοσ 2025

58 ● Motech Κείμενο - φωτογραφίες: Δημήτρης Σκιάννης - getelectric.gr

Τρικυκλα ηλεκτρικά

Aνάσα για τις πόλεις Ο τομέας των «urban logistics» μετασχηματίζεται χάρη στα μικρά, ελαφρά, ηλεκτρικά οχήματα και οι εφαρμογές τους στην Ελλάδα είναι -κυριολεκτικά- αμέτρητες…

Π

ριν από λίγες ημέρες η Fiat «γύρισε κεφάλια» με το Tris, ένα… χαριτωμένο ηλεκτρικό τρίκυκλο με χώρο φόρτωσης στο πίσω μέρος, ιδανικό για μεταφορά και διανομή αγαθών και γενικώς φορτίων πάσης φύσεως, κυρίως εντός πόλης. Το Tris είναι μόνο μία από τις ενδείξεις τού ότι κάτι αλλάζει στα logistics και στις επαγγελματικές μεταφορές χάρη στην ηλεκτροκίνηση, έστω με αργό ρυθμό. Η εταιρεία θα αρχίσει τη διάθεσή του αρχικά σε χώρες της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, αλλά δεν θα μας κάνει εντύπωση αν σύντομα το δούμε

ιουνιοσ 2025

και στην Ευρώπη, ξεκινώντας από την Ιταλία.

Προδιαγραφές Τι μπορεί να κάνει ένα ηλεκτρικό τρίκυκλο σαν το Fiat Tris, όμως; Ενδεικτικά αναφέρουμε: Μπαταρία 6,9 KWh που του προσφέρει έως 90 χλμ. αυτονομία, 12 ίπποι και μέγιστη ταχύτητα 45 χλμ./ώρα, η οποία το κατατάσσει στα οχήματα ήπιας κυκλοφορίας. Ωστόσο, μπορεί να μεταφέρει φορτίο 540 κιλών, με φρούτα, λαχανικά, ποτά, κ.λπ., άρα μπορεί να καλύψει τη συντριπτική πλειονότητα των ελαφρών μεταφορών εντός πόλης. Άλλωστε, πολλά οχήματα εταιρειών διανομής συχνά κυκλοφορούν με μικρό φορτίο (φακέλους, ελαφρά δέματα κ.λπ.) και θα μπορούσαν εύκολα να αντικατασταθούν από ένα

οικονομικό στην αγορά και τη χρήση και εύκολο στην οδήγηση ηλεκτρικό τρίτροχο ή τετράτροχο. Η μικρή μπαταρία του Tris επαναφορτίζεται πλήρως από πρίζα σούκο σε 4-4,5 ώρες και… τι άλλο θέλετε; Το Tris δεν είναι «μόνο» του εκεί έξω. Νέα ηλεκτρικά επαγγελματικά εμφανίζονται διαρκώς στην αγορά, ακόμα και στην ελληνική, δίνοντας νέες λύσεις στον τομέα των διανομών. Άλλωστε, τα ηλεκτρικά βαν (έως 3,5 τόνους) αποδείχθηκαν ιδιαίτερα δημοφιλή σε εταιρικούς στόλους την τελευταία διετία, χάρη όμως και στις κρατικές επιδοτήσεις αλλά και τα λοιπά οικονομικά οφέλη για μια επιχείρηση. Απόντων αυτών, η αγορά δεν κινείται τόσο έντονα, άρα η κρατική στήριξη πρέπει να συνεχιστεί. Ο τομέας των business energy

Motech ● 59

επαγγελματικών μεταφορών είναι από αυτούς που προκαλούν τη μεγαλύτερη όχληση και επιβάρυνση εντός πόλεων, με υψηλούς ρύπους και ηχορύπανση ανά όχημα, έτσι μπορεί να ωφεληθεί σημαντικά από την ηλεκτροκίνηση.

Τάση Μήπως, όμως, οχήματα όπως το παραπάνω δείχνουν μια γενικότερη τάση στα logistics; Για σκεφθείτε το λίγο: Πόσες φορές έχετε δει διπλοπαρκαρισμένο φορτηγό τροφοδοσίας να εμποδίζει την κυκλοφορία, ακόμα και ώρες που δεν θα έπρεπε να βρίσκεται εκεί υπό κανονικές συνθήκες; Πόσα καταστήματα που εξυπηρετούν ή εξυπηρετούνται μέσω μικρών/μεγάλων φορτηγών δεν διαθέτουν καν θέση στάθμευσης μπροστά τους, με αποτέλεσμα οι επαγγελματίες οδηγοί να «αναγκάζονται» να σταθμεύουν παράνομα; Πόσες φορές έχετε δει φορτηγά να χωρούν οριακά σε ένα στενό ή να αδυνατούν να στρίψουν σε διασταυρώσεις, πρακτικά εγκλωβίζοντας και τους υπόλοιπους οδηγούς; Όλα αυτά είναι γεγονότα και επιβαρύνουν το κυκλοφοριακό πρόβλημα των ελληνικών πόλεων, ενώ η λύση είναι μία: Μικρότερα, πιο ευέλικτα οχήματα. Η ηλεκτροκίνηση έρχεται να «κουμπώσει» εδώ, προσφέροντας μικρά τρίτροχα και τετράτροχα, με σχετικά μικρές ταχύτητες κίνησης και ισχύ αρκετή να μεταφέρει ένα μικρομεσαίο φορτίο σε μια μεγάλη ανηφορική κλίση, ενώ η αυτονομία δεν χρειάζεται να ξεπερνά τα 100-150 χλμ. Αυτά τα οχήματα μπορούν να υποκαταστήσουν τα μεγαλύτερα βανάκια και φορτηγά σε πολλές περιπτώσεις, με πολύ μικρότερο αποτύπωμα και δίνοντας μια σημαντική «ανάσα» στις επιβαρυμένες αστικές περιοχές. Πηγαίνοντας ακόμα πιο… χαμηλά, οι πολύ ελαφρές μεταφορές θα μπορούσαν να εξυπηρετηθούν ακόμα και από ηλεκτρικά ποδήλατα με χώρο φόρτωσης, όπως τα πολύ δημοφιλή στην κεντρική Ευρώπη cargo bikes. Ακούγεται… αστείο αλλά δεν είναι σε καμία περίπτωση, αφού άνεbusiness energy

τα ένα τέτοιο όχημα μπορεί να μεταφέρει φορτίο μικρού όγκου και βάρους προς σημεία όπου ένα τυπικό τετράτροχο δεν θα μπορούσε καν να πλησιάσει, υπό κανονικές συνθήκες (ένα παράδειγμα είναι το εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας).

Άλμα Φυσικά, αυτός ο μετασχηματισμός περιλαμβάνει και μια γενικότερη αλλαγή στη νοοτροπία, αλλά και ένα θαρραλέο άλμα από τις επιχειρήσεις, ώστε να εντάξουν στους στόλους τους

τέτοια ηλεκτρικά οχήματα «cargo», αφήνοντας στην άκρη τα παραδοσιακά φορτηγάκια. Ορισμένοι δήμοι της χώρας έχουν δείξει τις προθέσεις τους, εντάσσοντας μικρά ηλεκτρικά οχήματα στους στόλους τους, όμως αυτό δεν αρκεί. Χρειάζονται ισχυρά κίνητρα για τον ιδιωτικό τομέα, αν θέλουμε κάποια στιγμή να ζήσουμε σε πιο ανθρώπινες πόλεις, χωρίς την τεράστια όχληση που προκαλεί ο τομέας των επαγγελματικών μεταφορών. Είμαστε έτοιμοι να το κάνουμε, άραγε;

ιουνιοσ 2025

60 ● παρασκηνιo

Press Button

Frigoglass

Μ

ετράει αντίστροφα ο χρόνος για την πολυαναμενόμενη έξοδο της Frigoglass από την κατηγορία της Επιτήρησης και την επιστροφή της στην κανονική διαπραγμάτευση στην Κύρια Αγορά του Χρηματιστηρίου Αθηνών. Η αφετηρία αυτής της προσπάθειας ήταν η εξαγορά των εταιρειών Provisiona Iberia και Serlusa Refrigerantes, που «χρεώθηκε» με την έκδοση 32 εκατομμυρίων νέων μετοχών. Η Γενική Συνέλευση είχε ήδη εγκρίνει την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου, ανοίγοντας τον δρόμο για την αναδιάρθρωση. Πλέον, όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η οποία αναμένεται να δώσει το «πράσινο φως» εντός του μήνα, επιτρέποντας στην εταιρεία να απαλλαγεί από το καθεστώς επιτήρησης που τη «βάραινε» από τις 7 Μαρτίου 2023, όταν και πέρασε ο έλεγχος των μετοχών της από την οικογένεια Δαυίδ στους ομολογιούχους.

Aύξηση κεφαλαίου

Η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου ύψους 10,2 εκατ. ευρώ ανατρέπει πλήρως το κεφαλαιακό προφίλ της Frigoglass, η οποία στο τέλος του πρώτου εξαμήνου 2024 είχε ίδια κεφάλαια μόλις 1,7 εκατ. για τη χρήση που έληξε στις 31 Δεκεμβρίου 2024 και, ως εκ τούτου, είναι μικρότερη από το μισό (1/2) του μετοχικού της κεφαλαίου. Ως εκ τούτου, εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 119 του Ν. 4548/2018, οι οποίες προβλέπουν την υποχρέωση της εταιρείας να λάβει μέτρα για την αποκατάσταση της κεφαλαιακής της επάρκειας. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η αλλαγή αυτή θα μεταφραστεί σε άμεση άρση της επιτήρησης. Το ιστορικό δείχνει ότι σε ανάλογες περιπτώσεις, όπως αυτή της Lavipharm, η έξοδος έγινε με γρήγορες διαδικασίες. Η ΕΧΑΕ κρατά τα χαρτιά της

ΕΧΑΕ

Η πρόσφατη Γενική Συνέλευση της ΕΧΑΕ δεν κύλησε χωρίς τριγμούς. Αρκετοί μέτοχοι δεν έκρυψαν τη δυσφορία τους για τις αποδοχές των μελών του διοικητικού συμβουλίου και του διευθύνοντος συμβούλου, οι οποίες -όπως ειπώθηκε- μοιάζουν να μη συμβαδίζουν με τις πραγματικές επιδόσεις της εταιρείας. Πολύ περισσότερο, σε σχέση με την πρόοδο που έχει ως σήμερα επιτευχθεί. Παρά τις αντιδράσεις, η Συνέλευση ενέκρινε αυξήσεις αποδοχών για τον πρόεδρο του Δ.Σ. και τους προέδρους των ioynioσ 2025

κλειστά, αφήνοντας να εννοηθεί πως η τελική απόφαση θα εκδοθεί σύντομα.

Πελάτες

Η αποτίμηση των εξαγοραζόμενων εταιρειών δείχνει διαφορετικές προσεγγίσεις: η Provisiona αγοράζεται με EV/ EBITDA περίπου 4 φορές, ενώ η Serlusa με 8,3 φορές, παρά το μικρότερο μέγεθος και τα χαμηλότερα κέρδη της. Η στρατηγική θέση της Serlusa και οι σημαντικές συνεργασίες της με μεγάλους πελάτες, όπως Coca-Cola, McDonald’s και Dominos, δικαιολογούν εν μέρει τον υψηλότερο πολλαπλασιαστή. Η μετοχή της Frigoglass καταγράφει σημαντική άνοδο, με κέρδη 44% από τα χαμηλά των 0,29 ευρώ, ενώ από την ανακοίνωση της συμφωνίας τον Απρίλιο έχει ενισχυθεί σχεδόν κατά 90%. Σήμερα κινείται στα 0,4180 ευρώ, σημειώνοντας άνοδο πάνω από 10%, καθώς πλησιάζει η διαπραγμάτευση των νέων μετοχών. H έξοδος από την επιτήρηση φαίνεται πιο κοντά από ποτέ. Το «στοίχημα» πλέον είναι η σταθεροποίηση και η επιστροφή της Frigoglass σε τροχιά ανάπτυξης.

επιτροπών, από το 2025 και μετά. Η απόφαση στηρίχθηκε σε μελέτη ανεξάρτητου συμβούλου, που συνέκρινε τη δομή αμοιβών με εκείνη δεκαοκτώ εισηγμένων του Χρηματιστηρίου.

Επιλογή

Ο πρόεδρος της ΕΧΑΕ Γιώργος Χαντζηνικολάου υπερασπίστηκε την επιλογή, δηλώνοντας πως το Δ.Σ. αξιολογεί ετησίως τον CEO Γιάννο Κοντόπουλο με βάση συγκεκριμένους δείκτες απόδοσης και ότι η εμπιστοσύνη προς το πρόσωπό

του παραμένει αδιαπραγμάτευτη. Υπενθύμισε πως η εταιρεία λειτουργεί με βάση διεθνή πρότυπα, ενώ δεν δίστασε να παραθέσει την αγγλική ρήση: «If you give peanuts, you get monkeys» - φράση με σαφές μήνυμα για το επίπεδο στελεχών που προσελκύει μια πολιτική χαμηλών αμοιβών.

Κύπρος

Το τοπίο γύρω από τις ίδιες μετοχές της εταιρείας (2.498.000 τεμάχια στις 7/6/2025) παραμένει ακόμη θολό. Εξεbusiness energy

παρασκηνιo ● 61

Τι θα γίνει με ΟΛΘ και Ιβάν Σαββίδη Αρχίζει και σχηματοποιείται το ενδιαφέρον για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Κι αν μπήκε ένα stop στο ράλι της μετοχής του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ) εξαιτίας της αναταραχής που προκλήθηκε στις αγορές από την αιφνιδιαστική επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν, οι πληροφορίες επιμένουν ότι το ενδιαφέρον για τον ΟΛΘ είναι υπαρκτό. To σχήμα Blackrock Mediterranean Shipping Co (MSC) φέρεται ότι ενδιαφέρεται να πατήσει στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, αν και οτιδήποτε ειπωθεί μπορεί να θεωρηθεί πρόωρο, αναφέρουν καλά ενημερωμένες πηγές. Κι αυτό διότι, ο Ιβάν Σαββίδης, οι Γάλλοι συνέταιροι, που ελέγχουν επισήμως το 67%, αλλά και το Υπερταμείο που έχει το 7,3%, είναι οι άμεσα ενδιαφερόμενοι. Αυτοί που θα ανοίξουν την πόρτα, κυρίως ο βασικός μέτοχος, η South Europe Gateway Thessaloniki (SEGT) Ltd, κάτι που έχει να κάνει και με την προσφορά που θα κατατεθεί. Η έκθεση του ανεξάρτητου εκτιμητή προς το Δ.Σ του ΟΛΘ όταν κατατέθηκε η προσφορά της οικογένειας Ντρέιφους (στα 27 ευρώ) πριν από τέσσερις μήνες έκανε λόγο για δίκαιο εύρος αποτίμησης μεταξύ 38,88 - 44,08 ευρώ. Οι Ντρέιφους από τη δημόσια προσφορά κατάφεραν να αποκτήσουν ποσοστό 2,6%. Οι ίδιες πηγές σχολιάζουν την «ήσυχη» στάση, προς το παρόν, της πλευράς Ντρέιφους, η οποία αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους

τάζεται, ωστόσο, η πιθανότητα πώλησης της μειοψηφικής συμμετοχής της ΕΧΑΕ στο Χρηματιστήριο του Κουβέιτ, ενδεχομένως και εντός του έτους. Αναφορά έγινε και στην κυπριακή περίπτωση. Αν το σχετικό νομοσχέδιο για την πώληση του Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου ψηφιστεί, η ΕΧΑΕ δεν αποκλείει να διεκδικήσει ενεργά τη συμμετοχή της.

Επενδυτικός λογαριασμός

Οικονομικά, η εισηγμένη χρειάζεται περίπου 45 εκατομμύρια ευρώ σε διαθέbusiness energy

suppliers παγκοσμίως, που θα μπορούσαν αυτόνομα ή και με τη συνεργασία κάποιας ξένης τράπεζας ή fund να «χτυπήσουν» εκ νέου το λιμάνι.

Νέο σχήμα

Το νέο σχήμα που φέρεται ότι ενδιαφέρεται για τον ΟΛΘ δεν είναι χθεσινό στην… αγορά των λιμανιών. Μόλις στις 5 Μαρτίου έγινε γνωστό ότι η Blackrock απέκτησε 43 λιμάνια, μεταξύ των οποίων και αυτά που βρίσκονται στη Διώρυγα του Παναμά, η οποία αποτελούσε σημείο τριβής μεταξύ Τραμπ και Κίνας, κατηγορώντας την τελευταία ότι ελέγχει τη διακίνηση των εμπορευμάτων αποκλείοντας αμερικανικές εταιρείες. Η πρόσφατη εξαγορά σημαντικών λιμενικών τερματικών σταθμών από την Terminal Investment Limited (TIL), θυγατρική της MSC, σε συνεργασία με την BlackRock, σηματοδότησε ένα ορόσημο στον διεθνή λιμενικό τομέα. Αυτή η στρατηγική κίνηση περιλαμβάνει την αγορά πλειοψηφικού μεριδίου σε λιμάνια που διαχειρίζεται η CK Hutchison Holdings (με έδρα το Χονγκ Κονγκ) στον Παναμά και σε άλλες σημαντικές τοποθεσίες παγκοσμίως. Η συναλλαγή, αξίας άνω των 20 δισεκατομμυρίων ευρώ (21,65 δισεκατομμύρια δολάρια), όχι μόνο ενισχύει τη θέση της MSC ως ενός από τους κορυφαίους λιμενικούς φορείς στον κόσμο, αλλά και υπογραμμίζει τη δέσμευση της BlackRock να επενδύει σε κρίσιμες υποδομές.

σιμα για λόγους εποπτείας και λειτουργίας. Τα κεφάλαια που περισσεύουν μετά τη διανομή του μερίσματος ενδέχεται να αξιοποιηθούν σε περίπτωση ελκυστικής εξαγοράς - ιδίως εκτός συνόρων. Το μέρισμα διαμορφώθηκε στα 29 λεπτά. Στον ορίζοντα διαφαίνεται και μια νέα προοπτική: η θέσπιση φορολογικού κινήτρου για μακροπρόθεσμο επενδυτικό λογαριασμό εντός της επόμενης διετίας. Η διοίκηση δείχνει αποφασισμένη να πιέσει την κυβέρνηση προς αυτή την

κατεύθυνση. Όσο για την προσέλκυση νέων εταιρειών στο ταμπλό, αυτή απαιτεί χρόνο και επιμονή. «Συνήθως περνούν δύο χρόνια από την πρώτη προσέγγιση μέχρι να εκδηλωθεί ενδιαφέρον για εισαγωγή» ειπώθηκε χαρακτηριστικά. Οι επαφές υπάρχουν, αλλά η καρποφορία τους μοιάζει να κινείται με ρυθμό ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, το κλείσιμο της Συνέλευσης με τη φράση: «Η Ρώμη δεν χτίστηκε σε μια μέρα». ioynioσ 2025

62 ● τελευταία λέξη

ΑΓΟΡΕΣ

Τι δείχνει η εμπορευσιμότητα των μετοχών εν μέσω κρίσεων

Η

αγορά μιλά με αριθμούς, και οι επενδυτές συνεχίζουν την αργή αλλά αριθμοί δεν λένε ποτέ ψέματα. σταθερή διείσδυσή τους, φτάνοντας να Στο ταμπλό του Χρηματιστηρίου καλύπτουν το 61,7% των συναλλαγών, Αθηνών η κίνηση έχει πυκνώσει, από 58% το 2024. Αντίστροφα, οι Έλληνες θεσμικοί περιορίζονται στο 22%, οι τζίροι φουσκώνουν και οι επενδυτές ενώ οι ιδιώτες μικροεπενδυτές συρριδείχνουν να επιστρέφουν - ή, έστω, να κνώνονται στο 16,3%, το χαμηλότερο κοιτούν ξανά προς τα εδώ. Μέχρι τώρα, οι ποσοστό από την αρχή του ανοδικού συνολικές συναλλαγές ξεπέρασαν τα 20 κύκλου το 2019. δισ. ευρώ, καταγράφοντας άνοδο 33% σε Η κεφαλαιαγορά, ωστόσο, δεν συγχωρεί σχέση με πέρυσι, ενώ η μέση ημερήσια αξία Τoυ Στ. Κ. Χαρίτου την αδράνεια. Από τις 148 εισηγμένες των συναλλαγών σκαρφάλωσε στα 194,5 που εμφανίζονται τακτικά στο ταμπλό, εκατ. ευρώ, περίπου 41% υψηλότερη από μόνο 90 μετοχές έχουν καθημερινή πατον περσινό μέσο όρο. Όλοι θυμούνται την περίοδο της κρίσης το πόσο η μικρή εμπορευσιμότητα ρουσία, με ικανοποιητικό βάθος και spread. Το ζητούμενο είναι σαφές: ρευστότητα και διαχειρισιμότητα. εμπόδιζε την είσοδο ή την έξοδο από μία μετοχή. Σε αυτό το σκηνικό, δέκα μετοχές ξεχωρίζουν για την Όπως επισημαίνει και ο Μάνος Χατζηδάκης της Beta εμπορευσιμότητά τους. Πρόκειται για τους τίτλους Χρηματιστηριακή, μια μετοχή χωρίς σταθερό ενδιατων: Alpha Bank, Πειραιώς, Ευρωσύμβουλοι, Εθνική φέρον και χαμηλό spread δεν θα ενταχθεί ποτέ σε Τράπεζα, Ίλυδα, Q&R, AS Company, Άβαξ, ΕΚΤΕΡ και κάποιον δείκτη αναφοράς - όσο μεγάλη κι αν είναι η κεφαλαιοποίησή της. Αν συμμετέχει ήδη, διατρέχει ΕΧΑΕ. Οι τραπεζικοί τίτλοι παραμένουν στην κορυφή, επι- τον κίνδυνο αποπομπής. βεβαιώνοντας τη βαρύτητά τους τόσο σε κεφαλαιο- Η εικόνα στην Εναλλακτική Αγορά επιβεβαιώνει τις ποίηση όσο και σε ρυθμούς διαπραγμάτευσης. Δίπλα προβλέψεις: χαμηλή εμπορευσιμότητα, περιορισμένη τους, επιχειρήσεις μικρότερου βεληνεκούς, που ωστό- διασπορά, ελάχιστες εξαιρέσεις. σο έχουν καταφέρει να κερδίσουν έδαφος - είτε λόγω Όμως η αύξηση της εμπορευσιμότητας δεν είναι αισχυρών αποτελεσμάτων είτε χάρη σε ελκυστικές πλώς λογιστικό μέγεθος, εξηγούν παράγοντες της αγοράς. Είναι προϋπόθεση ουσίας για μια αγορά που προοπτικές. Συνολικά, 115 συνεδριάσεις από την αρχή του έτους θέλει να κοιτάξει μπροστά. Αφορά την ελκυστικότητα, έχουν αποκαλύψει μια σημαντική μεταβολή: η εμπο- την προσβασιμότητα, την ίδια τη δυνατότητα να προρευσιμότητα έχει ενισχυθεί αισθητά, στοιχείο που δεν σελκύσει κεφάλαια διεθνούς βεληνεκούς και μακροαντανακλά μόνο το θετικό κλίμα, αλλά και μια γενι- πρόθεσμης προοπτικής. κότερη ωρίμανση της αγοράς. Ο αριθμός των ημερή- Σύμφωνα με τους χρηματιστές, η ρευστότητα, εν τέλει, σιων συναλλαγών έχει ανέβει στις 45,3 εκατ. μετοχές, είναι το οξυγόνο της αγοράς. Χωρίς αυτήν, κανένας από 40,3 εκατ. πέρυσι. δείκτης, καμία πρόβλεψη, καμία κεφαλαιοποίηση Την ίδια ώρα, στο «μείγμα» των επενδυτών, οι ξένοι δεν επαρκεί.

ioynioσ 2025

business energy