BRUZZ actua - editie 1695

Rubrieknaam

#1695 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

&

O P I N I E

12 | 02 | 2020

LIEFDE in de coulissen van de Munt

© SASKIA VANDERSTICHELE

NA HET MASSA-GEBED VOOR PREDIKER HADDACH

De echte Grote Moskee ligt in Molenbeek

OP STAP MET DE ANDERLECHTSE BURGERVADER

Eric Tomas neemt afscheid

Edito

V 08

REPORTAGE

Valentijn in De Munt

14

INTERVIEW

Eric Tomas,burgemeester van Anderlecht

04

De week

06

Samenleving

12

Valentijn

De Al Khalilmoskee

20

Jacques Evrard en Christine Bastin

22

Poëzie

23

Vileyne gedachten

24

Nick Trachet

25

Big City

Reporter op speeddate

Samenleving

13

Een pluktuin in Jette

Enfant Terrible

18

Leslie Holden

Fotografie

Hubert van Herreweghen

NOG MEER THUIS IN TAAL In Brussel vind je de hele wereld. BRUZZ gaat op bezoek bij dertien Brusselaars uit evenveel windstreken. Ze leren allemaal Nederlands bij het Huis van het Nederlands. Waar komen ze vandaan? Hoe beleven ze hun nieuwe thuis?

Portretreeks elke dinsdag en donderdag

▲

BRUZZ tv

ijftien jaar geleden ging onderzoeksjournaliste Hind Fraihi undercover in Molenbeek. Ze stelde er vast dat de conservatieve islam er een rijke voedingsbodem was voor moslims, die er haast in een parallelle wereld leven. We zagen daarna het jihadisme dat wortel schoot in de volkse wijken van Molenbeek, en de aanslagen, maar sinds het boek van Fraihi lijkt er niet zo veel veranderd in Molenbeek.

Ja, moslims gaan over het algemeen minder naar moskeeën. Het internet heeft het deels overgenomen, met preken op YouTube. Maar de religie is daarom niet weg uit de Molenbeekse wijken.

En de moskee blijft nog altijd een belangrijk ankerpunt. Dat mochten we vaststellen in de Al Khalilmoskee waarover we hier verder in het magazine berichten en die afgelopen week op een opzienbarende manier in het nieuws kwam. Bij de plechtigheid voor de overleden prediker Rachid Haddach kwamen zesduizend gelovigen op straat. Ze kwamen er in de publieke ruimte samen om te bidden. Mannen in één straat, vrouwen in de andere.

Niet alleen leverde het spectaculaire beelden op. De massabijeenkomst doet ook vragen rijzen over de plaats van godsdienst in onze samenleving.

Die is, aan de toeloop te zien, belangrijker dan we misschien hadden gedacht.

Natuurlijk was Rachid Haddach een soort van cultfiguur. Hij heeft vele jonge Marokkanen geïnspireerd. Sommigen kregen, naar eigen zeggen, dankzij Haddach, hun leven weer op het spoor.

Dat mechanisme is ons in het Westen niet helemaal onbekend. De tijd dat de priester vanaf de kansel zei wat goed was en fout, is niet zo gek lang geleden. Alleen kunnen we het ons vandaag, in de geseculariseerde wereld, niet goed meer voorstellen dat we ons zouden laten leiden door het enige woord van God. Al sinds de verlichting zijn we STEVEN VAN GARSSE er in het Westen van doordrongen dat de mens zelf de SENIOR WRITER maatstaf moet zijn voor wat goed is en kwaad. God is van geen tel.

Een van de andere verdiensten van de verlichting is tegelijk dat er tolerantie moet zijn voor religie, uitgedrukt in de godsdienstvrijheid, die deel uitmaakt van de Rechten van de Mens.

Toch stelt een toename van dat religieuze bewustzijn een stad als Brussel ook op de proef. En dan hebben we niet alleen over de islam, maar ook over de populaire Pinksterkerken en de bomvolle Poolse missen.

In heel die mikmak aan culturen en religies, moet Brussel op zoek naar een common ground. Dat geeft fricties. Boerkaverbod of niet? Keppeltje aan het loket of niet? Halal op school of niet? Een minaret op de moskee? Een publiek debat hierover is zeldzaam, tenzij in een hypergepolariseerde versie.

Het is ook een moeilijk debat, omdat het diep ingrijpt in de overtuigingen van de mens, of hij nu gelovig is, agnost of vrijzinnig. Het verklaart misschien ook waarom een partij als de Parti Socialiste hier zo mee worstelt.

“Eens zal dat debat toch gevoerd moeten worden,” zegt Eric Tomas hierover in een afscheidsinterview in dit magazine.

Maar het is tegelijk een boeiend en noodzakelijk debat, omdat Brussel hierbij als laboratorium kan dienen voor een wereld die de komende decennia ongetwijfeld meer en meer op onze hoofdstad zal lijken.

"Brussel kan als laboratorium dienen voor een wereld die de komende decennia meer en meer op onze hoofdstad zal lijken"

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

LOUIS DIDELLE ( 20 ) , PLEIN EUROPEES PARLEMENT "Ik studeer politieke wetenschappen in Lille in Frankrijk. In het derde jaar worden we verplicht een jaar in het buitenland te studeren. Ik kies voor een halfjaar stage en een halfjaar studie.

Ik doe nu mijn stage bij Surfrider Foundation Europe, een ngo die zich

inzet voor de bescherming van de oceanen. Al van toen ik jong was, ben ik gevoelig voor het milieu. Ik groeide op in de vallei van de DauphinĂŠ, tussen de bergen in de natuur. Mijn grootouders waren landbouwers. Ecologie is de strijd van de 21ste eeuw. Ik droom ervan om

met de fiets de wereld rond te reizen, zo eenvoudig mogelijk en alleen met de kracht van mijn benen. Brussel is magnifiek, maar ik mis soms de kalmte en de bergen, en vooral de sneeuw. De dag dat het mogelijk is om te skiĂŤn in Brussel, dan blijf ik voor altijd."

12 FEBRUARI 2020

I

3

De week

Terugblik op het nieuws

Zuidfoor

Man-vrouwrits

8.474

De Zuidfoor zal komende zomer opschuiven richting Ninoofsepoort, om de werken voor metrolijn 3 en metrostation Toots Thielemans te ontwijken. “Op die manier kunnen we een staanplaats verzekeren voor alle foorkramers,” zegt schepen van Economische Zaken Fabian Maingain (Défi).

De Brusselse meerderheidspartijen dienen een ordonnantie in die de rits verplicht maakt bij de volgende gewestverkiezingen.

Mannen en vrouwen zullen daarbij afwisselend op de lijst staan, met een uitzondering voor plaats twee en drie.

Het aantal Syriërs in Brussel blijft snel stijgen. De migranten uit het land waar al bijna negen jaar een oorlog woedt, zijn nu al met 8.474, goed voor een derde plaats in de categorie ‘Brusselaars van buiten de EU’. De belangrijkste nationaliteiten van buiten de EU blijven de Marokkanen (34.984) en de Turken (8.522).

EERSTE PLANNEN UIT 2010 OOGSTTEN HEEL VEEL WEERSTAND

BRUZZ | DE WEEK

Getorpedeerde jachthaven wijkt voor woonwijk met groen Het project voor een jachthaven in Anderlecht is na jaren begraven. Het terrein is verkocht aan Vervoordt RE en op de plaats komt een woonwijk met veel groen, dat ook voor de omliggende buurten toegankelijk is. “Die marina was vooral een argument om dure appartementen te verkopen.” — KRIS HENDRICKX

W

e schrijven 2010 als het project van de Anderlechtse marina voor het eerst op tafel komt. Het voorstel van projectontwikkelaar MikMax klinkt op dat moment vooral megalomaan: er is sprake van 4.500 woningen op en rond een groot braakliggend terrein ten noorden van de Kuregembrug, een aantal dat later zal slinken tot 350.

De toenmalige liberale burgemeester Gaëtan Van Goidsenhoven (MR) mag dan meteen gewonnen zijn voor het project, voor de rest was er vooral veel weerstand. Van de Haven, die watergerelateerde industrie op het terrein ziet. Van stadsverenigingen, die er vooral een project in zagen om privéwinst te maken zonder iets voor de omliggende wijkbewoners te doen. En van verschillende overheden.

4

I

12 FEBRUARI 2020

“Er waren minstens vier echte bezwaren tegen het project,” legt Julie Collet van het team van de Brusselse bouwmeester uit. “Zo was er nooit onderzocht of een tweede jachthaven in Brussel wel nodig was. En als dat al het geval was geweest, is het nog aan de overheid om te bepalen waar die dan wel moest komen. Nu bleek uit alles dat het gewoon een privéproject was dat moest dienen om de omliggende appartementen duurder te verkopen.”

Collet wijst er verder op dat de keuze voor een grote waterpartij op het terrein meteen betekende dat het – vastgelegde – aantal woningen voor het gebied automatisch op de rest van het perceel terechtkwam, in een erg hoge dichtheid. Zo omvatte het plan onder meer een woontoren van veertien verdiepingen. “Terwijl het Kanaal daar op zijn

De plannen voor een jachthaven in Anderlecht worden opgeborgen. © THE DOCK

smalst is, dat is geen plaats voor torens.”

“Verder betekende die waterpartij ook dat er geen plek meer was om echte openbare ruimte voor de buurt te creëren,” zegt Collet, die ook wijst op de complicaties voor het gewestelijke fietspad. “De marinaingang zou dat fietspad onderbreken, uitgerekend op één van de weinige plekken waar er al een onderdoorgang voor dat fietspad onder de brug ligt. Een keuze voor luxejachten en tegen fietsers, dat klonk niet erg zinvol.”

PRILLE PLANNEN Wat nu? Het braakliggende terrein in kwestie is ondertussen verkocht

aan Vervoordt RE, dezelfde promotor die ook de voormalige Actirishoofdzetel tegenover het Beursgebouw onder handen neemt.

De nieuwe plannen voor het gebied zitten nog in een beginfase, maar het is wel al duidelijk dat er woningen zullen komen en heel wat groen, zegt schepen voor Stedenbouw Susanne Müller-Hübsch (Groen).

“De nadruk zal op echte openbare ruimte liggen, terwijl het vorige project toch vooral een gated community was. Er komt onder meer een voetgangersverbinding tussen de site van de Atlasbrouwerij en het Kanaal. Het is tijd dat het dossier echt in beweging komt, want voor

Monument

Meer fietsers

Ciara

Op de Haachtsesteenweg in Schaarbeek wordt woensdag een kunstwerk ingehuldigd ter herinnering van De Standaard-journaliste Stephanie Verbraekel, die op 7 november 2017 op diezelfde weg werd doodgereden. Het kunstwerk moet tegelijkertijd blijven sensibiliseren rond verkeersveiligheid.

Het aantal fietsers in Brussel is in 2019 opnieuw gestegen. Dat staat in het laatste rapport van het Fietsobservatorium. Het aantal bakfietsen is verdubbeld. Aan Merode, Wetstraat, Kroonlaan/Mouterij en de Vlaamse Poort werden vorig jaar de meeste fietsers geteld. Gemiddeld tussen de 500 en 1.000 per uur.

De storm Ciara heeft ook op maandag nog impact op de Brusselaars. Een deel van het dak van het Legermuseum vliegt maandagvoormiddag weg. Zeker vier scholen houden maandag de deuren dicht. Parken blijven gesloten. Ook het tramverkeer is verstoord.

Door het gebrek aan toeristen vind je er zelfs nog geen hotel BRUZZ | DE WEEK

THE GUARDIAN prijst de universiteitswijk in Elsene als ‘tweede coolste buurt van Europa’

Cartoon Wauter Kim Duchateau en Wauter Mannaert wisselen elkaar af voor hun kijk op de week

de wijk kan dit een grote sprong voorwaarts zijn.”

Ook de promotor zelf zit op die lijn.

“Groen dat toegankelijk is voor de omliggende wijken, woningen en buurtwinkels, dat zijn enkele elementen van het toekomstige project,” zegt Dick Vervoordt.

De plannen zijn op dit moment nog zo pril dat de verschillende betrokkenen nog geen timing kunnen geven.

Ze passen alvast wél binnen het ruimere kader dat burgemeester Eric Tomas (PS) voor ogen heeft met zijn Kanaalzone. In een interview met dit magazine (p.14-17) zegt hij dat hij zijn gemeente in dat gebied met 15 à 20.000 inwoners ziet groeien in de komende tien jaar.

12 FEBRUARI 2020

I

5

Samenleving

Al Khalil: het zwijgzame gebedshuis

De echte Grote Moskee ligt in Molenbeek Met zijn zesduizend waren ze, de gelovigen die vorige week op straat baden in Molenbeek. De opkomst toont niet alleen de populariteit van de overleden prediker Rachid Haddach. Hij maakt ook duidelijk dat de echte Grote Moskee vandaag Al Khalil heet en niet meer aan het Jubelpark ligt. Verslag uit een huis waar traditie en wantrouwen vandaag nog overheersen: “Doet u geen moeite, we antwoorden niet op uw vragen.” — KRIS HENDRICKX

V

BRUZZ | DE VERHALEN

rijdag, 13 uur. In de Molenbeekse Vanderstraetenstraat, op een boogscheut van de Ninoofsepoort, heerst een drukte vanjewelste. Circa tweeduizend gelovigen verzamelen er voor het vrijdaggebed. Terwijl de mannen een banale garagepoort in de straat binnenlopen, hebben de vrouwen om de hoek toegang tot hun eigen ruimte, zoals dat in de meeste moskeeën gebruikelijk is.

Zo onooglijk de ingang van het gebouw, zo indrukwekkend de grote zaal waar we naartoe worden geleid: een ruimte met paleisallures, rijk versierde zuilen en een grote kroonluchter die makkelijk drie meter doorsnede meet. De uitgestrekte gebedshal biedt plaats aan een duizendtal gelovigen, schatten we. In deze ruimte zitten enkel mannen, die de imam straks ook op groot scherm kunnen volgen. Heel af en toe zien we jongeren, maar het gros van de gelovigen lijkt vooral van middelbare en oudere leeftijd.

Het is in deze zaal dat huisimam Mohamed Toujgani even later een lange en vlammende preek afsteekt in het Arabisch. Crescendo’s, nadrukkelijke gebaren en effectvolle pauzes, de man weet hoe je een publiek bespeelt. Na een half uurtje neemt tweede imam Mustafa Kastit over en met een samenvatting van de preek in het Frans, een taal die de hoofdimam na decennia in België onvoldoende beheerst. We luisterden naar een preek over la convoitise, blijkt, het begeren. En we leren dat er goede en slechte vormen van dat

6

I

12 FEBRUARI 2020

hevige verlangen bestaan. In zijn samenvatting maant Kastit zijn publiek terloops ook tot netheid, zowel thuis als in de openbare ruimte.

De gebedszaal waar de imam preekt is maar een van de drie uitgestrekte gebedsruimtes in een complex dat in totaal zo’n 20.000 vierkante meter beslaat, de grootste hap van het omvangrijke huizenblok.

Want naast de cultusruimtes heeft de Ligue d’Entraide Islamique, zoals de vzw achter de moskee heet, er ook nog lagere school La Plume, een school voor weekendlessen Arabisch en een instituut voor Islamstudies.

Als het aan de Ligue ligt, moet dat complex de volgende jaren overigens nog groeien, minstens met een bibliotheek en een sportzaal.

INMENGING Het geheel maakt van het instituut vandaag al ‘de eerste mosliminstelling in België’, lezen we op de summiere website van de moskee (welgeteld één pagina). Maar ook los van de nevenactiviteiten is Al Khalil de belangrijkste moskee van het land, leert een belronde, zowel qua oppervlakte als bezoekerscijfers.

Groter en invloedrijker dan de Grote Moskee. “Zeker nu die laatste in een overgangsfase zit en een erkenning aanvraagt,” zegt een bron uit de moslimgemeenschap die niet bij naam genoemd wil worden.

“Nogal wat gelovigen en moskeeverantwoordelijken zien dat als inmenging door de staat.”

De mobilisatiekracht van Al Khalil bleek misschien nog het best afgelopen week. Zesduizend

gelovigen vonden toen de weg naar het gebedshuis voor een herdenkingsdienst ter ere van de razend populaire prediker Rachid Haddach. Zelfs voor Brussels grootste moskee bleek de toeloop te groot. Duizenden gelovigen gingen dan maar op straat bidden. Het leverde opmerkelijke beelden op van het anders zo onzichtbare gebedshuis, maar ook menig schamper commentaar over de islamisering van Brussel.

DE ZWIJGZAAMSTE MOSKEE Maar hoe zit het nu met de rol van de Al Khalilmoskee? Is het een verbindend gebedshuis dat voor een Belgische islam staat, geworteld in de stad? Of toch een moskee die voornamelijk naar het buitenland luistert en de moslimgemeenschap vooral wil afgrenzen van niet-moslims? En hoe zit het met de financiering?

We hadden de vragen graag zelf gesteld aan Mohamed Laroussi, de Tunesische directeur van de moskee.

Maar die weigerde drie dagen lang een reactie. Als we hem in de moskee zelf aanspreken, houdt hij het op “slechte ervaringen met journalisten”. Of iemand anders het woord kan voeren? “Neen, niemand.” De grootste moskee van Brussel lijkt daarmee meteen ook de zwijgzaamste.

Welke dan de slechte ervaringen zijn, vertelt Laroussi niet. Maar amper een jaar geleden raakte dezelfde imam die vandaag preekte nog in opspraak. Toen dook een tien jaar oud videofragment op, waarin Toujgani tijdens de preek opriep om

© IVAN PUT

Joden te verbranden. Een emotionele uitschuiver midden in de Gaza-oorlog, liet de imam, die excuses aanbood, weten. En ook de jaren ervoor kreeg de moskee vooral het etiket van een erg behoudsgezinde instelling, met nauwe banden met de Grote Moskee en de Moslimbroeders, een soennitische strekking die naar een politieke islam streeft.

Een belronde naar een reeks experts en kenners van de moskee brengt meer duidelijkheid. “Al Khalil was de allereerste politieke moskee in ons land,” zegt Alain Grignard. De man heeft er niet enkel een carrière als antiterreurspeurder opzitten, maar is ook islamoloog en docent aan de Luikse universiteit ULG.

© KRIS HENDRICKX

“Ik noem het ‘une mosquée plurielle’. De link met de Moslimbroeders is er wel, maar er is ook plaats voor liberale of wahabitische predikers” JOHAN LEMAN, FOYER

“Toen de moskee in de jaren 1980 ontstond werd er meteen ook een islamitische werknemersvereniging aan gekoppeld, een islamitische studentenbond ... Andere moskeeën waren tot dan toe gewoon gebedsplaatsen.” Grignard bevestigt de link met de Moslimbroeders, “al was die in de beginfase wellicht sterker”.

Islamologe Monique Renaerts deelt die mening: “Directeur Laroussi is zeker een moslimbroeder, maar de laatste jaren zie je toch een verschuiving en raakt de moskee opnieuw in de gratie van de Marokkaanse autoriteiten.” Binnen de moskee is vooral hoofdimam Mohamed Toujgani de link met het Marokkaanse bestuur. Renaerts ziet

daarnaast ook salafistische invloeden bij Al Khalil. “Met name bij de tweede imam en coming man Mustafa Kastit zie je accenten.”

Kastit, die aan de universiteit van Medina studeerde, laat ons per e-mail weten dat we ook van hem geen antwoorden moeten verwachten. Hij staat immers “op het punt om op reis te vertrekken”.

De financiering dan. De meeste experts vermoeden dat de moskee vooral gefinancierd wordt via de eigen gemeenschap. Geen Grote Moskee-scenario dus, waarnaar jaarlijks veel geld uit Saudi-Arabië vloeide. Het verklaart mogelijk waarom het uitbreidingsproject met onder meer een sportzaal al jaren in

het slop zit. Zekerheid over de geldstromen is er echter niet. “Het zal pas transparant worden als ze een erkenning aanvragen,” denkt Johan Leman, die al jaren voorzitter van integratiecentrum Foyer in Molenbeek is. Uit niets blijkt vandaag echter dat Al Khalil dat overweegt.

KINEPOLIS Leman wijst erop dat de moskee in de eerste plaats verschillende stromingen ontvangt. “Ik noem het une mosquée plurielle. De link met de Moslimbroeders is er wel, maar er is evengoed plaats voor meer liberale of wahabitische predikers. Dat is ook de verklaring voor de grote opkomst.

12 FEBRUARI 2020

BRUZZ | DE VERHALEN

De ingang (zie hieronder) van de Al Khalilmoskee steekt schril af tegen de indrukwekkende binnenkant, op de foto tijdens het vrijdaggebed.

Met één stroming lok je nooit meer dan duizend gelovigen voor het vrijdaggebed. Al Khalil is een beetje de Kinepolis onder de moskeeën, je krijgt er een heel gevarieerd aanbod.”

Zowel Grignard als Leman benadrukt dat de schaal van Al Khalil ook risico’s inhoudt. Leman: “Er wordt daar zeker niet tot jihad opgeroepen door de verantwoordelijken. Maar waar ga je als je radicale ideeën aan de man wil brengen? Naar de grootste moskeeen, waar er minder sociale controle is natuurlijk. Je laat er de softies links liggen en spreekt er de mensen aan met een wat orthodoxer uiterlijk. Dat is bij de Grote Moskee gebeurd en zeker ook bij Al Khalil.

Als moskeeleiding is dat niet zo eenvoudig te beteugelen. Iedereen mag de Kinepolis binnen.”

“Typisch voor moslimbroeders is ook dat ze heel erg het verschil benadrukken tussen gelovigen uit de eigen religie en alle andere groepen,” vervolgt Leman. “Het halal/haram-discours met al zijn regeltjes leefde er enkele jaren geleden zeker nog.”

Dat Al Khalil vooral een conservatieve moskee is, betekent overigens niet dat er geen schuchtere pogingen zijn om zich opener op te stellen.

Johan Leman werd er zelf al eens uitgenodigd om te gaan spreken en ook filosoof Philippe Van Parijs kreeg onlangs een uitnodiging. “Er is een langzame beweging bezig,” zegt een bron uit de moslimgemeenschap, die liever anoniem blijft.

“Maar we moeten beseffen dat de instelling nog in handen is van de eerste generatie migranten, die haar zelf hebben opgericht. Ik zie een wil tot meer opening, maar het bestuur weet niet hoe het daar moet aan beginnen. En als ze kritiek krijgen, kruipen ze in hun schulp.”

Om echt een stap vooruit te zetten, is er volgens Johan Leman maar één oplossing. “Ze moeten een erkenning aanvragen. En dat is trouwens niet alleen de verantwoordelijkheid van de moskee. Voor mijn part mag de overheid veel nadrukkelijker achter de veren van moskeeën zitten die niet erkend willen worden.

Willen ze toch niet? Dan mogen ze ook niet meer moskee heten.”

Waarom wil Al Khalil geen erkenning, een stap die die andere Grote Moskee aan het Jubelpark ondertussen wél zet? Het is een vraag die we maar wat graag aan de directeur hadden gesteld.

I

7

Reportage

Elke dag Valentijn op het werk

Liefde met een Muntsmaakje “Ja, in de lift durven we weleens een kus te geven.” Discretie is het codewoord voor koppels op de werkvloer, maar een gestolen kus, ach, dat gebeurt soms wel. Met Valentijn in zicht, trok BRUZZ naar De Munt, waar met opera, theater, dans, decors en een artistieke input van hoog niveau, de toon voor veel passie wordt gezet.

— JEAN-MARIE BINST, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

D

8

I

12 FEBRUARI 2020

richtte zijn pijlen op De Munt, maar niet iedereen staat graag met zijn liefde openlijk op de scène. Vooral de jongere generatie bleek terughoudend, hoewel die net erg vertrouwd is met exposure op social media. De meeste koppels op het werk gedragen zich veeleer low profile, zo staat bekend. Volgens de

▲

uizenden koppels delen hun werkplek: de bekende slager met zijn meewerkende echtgenote, maar grote diensten- en telecombedrijven, banken, mediahuizen en ministeries bieden net zo goed onderdak aan bekende en iets minder bekende stelletjes. BRUZZ

12 FEBRUARI 2020

I

9

BRUZZ | DE VERHALEN

Liefde in De Munt

▲

gangbare personeelsrichtlijnen is dat zelfs verplicht. Daardoor weten veel collega’s niet altijd welke paren zich op hun werkvloer bevinden, zeker niet als de partners op verschillende diensten werken.

Volgens de site Jobat.be zijn er do’s-and-don’ts voor werkgeliefden.

Samen lunchen kan, slowen op het bedrijfsfeestje ook. Staan flirten in de gang kan niet. “In principe is er tijdens het werk geen tijd voor andere dingen. En als partners op het werk een ondergeschikte functie uitoefenen, kan het al eens mislopen,” zo stelde psychologe en columnist Willeke Bezemer in Knack.

GEEN ONDERZOEK

BRUZZ | DE VERHALEN

Maar professor Lesley Verhofstadt, hoofd van de onderzoeksgroep Relatie- en Gezinsstudies (Family Lab) van de Universiteit Gent geeft toe dat er eigenlijk weinig over paartjes op de werkvloer bekend is.

“Onze universiteit is als enige in België gespecialiseerd in onderzoek naar partnerrelaties,” zegt Verhofstadt. “Maar naar ‘vaste relaties op het werk’ is nog geen onderzoek gevoerd. Wel bestaan er oudere, Amerikaanse studies over workplace romances, maar bij ons is de problematiek niet bestudeerd.

Het is wel algemeen bekend dat fysieke proximiteit, zoals op eenzelfde plek werken of studeren, aanleiding geeft tot relaties. Dezelfde koppels zouden elkaar in andere omstandigheden niet gevonden hebben.”

Hoe het voor drie koppeltjes bij De Munt verliep, vertellen ze zelf.

Gemma en Jef zijn allebei ‘vaste’ vrijwilligers voor de post in De Munt, die onder meer instaat voor de verzending van libretto’s aan abonnees. En hij is soms ook chauffeur voor artiesten. Verder doken we de orkestbak in met Carlos, eerste fluitist van het symfonisch Muntorkest. Is het geweten dat Linda, de coördinator Familie- en onderwijsprojecten, zijn vrouw is? En ook haalden we Ilse en Dirk naar de barokke foyer. Zij werkt als coördinator Verkoops- en publieksanalyse, hij ging na een viertal decennia in december met pensioen, als coördinator Bewaking en receptie. Allen zijn ze samen een ware Valentijnsopera waard, in drie bedrijven.

10

I

20 FEBRUARI 2020

EERSTE BEDRIJF

Ilse & Dirk “Eigenlijk kennen we elkaar al sinds augustus 1979, ik liep als zeventienjarige nog school en kwam Dirk tegen op een rockfestival van jeugdhuis De Finkel in Jette,” begint Ilse hun verhaal.

“Mijn ouders werkten allebei voor De Munt. Mijn vader op de personeelsdienst, mijn moeder kookte in de cafetaria. Dirk werkte oorspronkelijk bij het Mechels Miniatuurtheater. In november, toen hij geen werk had, kwam er een jobke vrij op de plaatsbespreking in De Munt. Mijn vader haalde hem binnen. Met een gesprek van twee minuten was het ‘in de sacoche’, zo ging dat toen, zonder HR-dienst. Zelf was ik als jobstudent vertrouwd met de ticketvoorbereiding in het zomerseizoen.

Toen mijn ouders mij vroegen of ik wou verder studeren na de humaniora of in De Munt bij de boekhouding komen werken, was het snel beslist. In De Munt kon ik hem alle dagen zien.”

Dirk herinnert het zich nog alsof het gisteren was. “Sinds 1981 komen we elke dag samen werken,” vertelt hij. “En elke dag spreken we ‘s middags af in de kantine of eten we samen. Verder komen we elkaar overdag niet tegen. Veel collega’s in De Munt hebben nooit geweten dat we getrouwd zijn, zelfs op mijn afscheidsdrink in december kregen we nog verbaasde reacties. Je bazuint je relatie toch niet aan iedereen rond.

Trouwens: dit is de plek toch niet om staan te kussen. Alhoewel … hier wordt veel gekust onder collega’s.

Dat komt door de Franstalige cultuur, mochten we het toch doen, zou het niet opvallen.”

Biedt onder hetzelfde dak werken een voordeel? “We hebben nooit anders gekend,” zegt Ilse. “Het voordeel is dat je meteen weet waarover de ander het heeft. Je luistert niet ongeïnteresseerd naar jobproblemen, je kan het meteen

kaderen. Als je partner ergens werkt in een domein dat ver van je interesses staat, is die communicatie niet zo vanzelfsprekend. Wel ben ik drie jaar chef van Dirk geweest, en dat was niet ideaal. Je commandeert nu eenmaal anders tegen je partner, dan tegen collega’s.” “Dat commanderen was ik toch al van thuis gewoon, zo erg viel het niet op,” lacht Dirk. “Onze relatie onderling en die met De Munt liepen gewoon veel samen. De tijd van intendant Gerard Mortier bijvoorbeeld, met de zondagmatinees voor Parijzenaars.

Ilse en ik reisden dan op zaterdag met de trein naar Parijs, mochten er overnachten en zondagochtend namen we een 350-tal operaabonnees uit Parijs met de trein mee naar Brussel. Die ervaring als ‘Munt-hostess’ was super.”

“Die vrijheid hier in De Munt, die gemoedelijke sfeer, dat familiale haast, zonder controlegevoel omdat ieder zijn verantwoordelijkheid opneemt: we zouden het buiten dit huis niet gevonden hebben,” zegt Dirk. “We waren samen trots op onze werkplek. Als een opera in productie ging, werd je meegezogen in het elan van betrokkenheid. Een stuk van jezelf zit in elke avond. Als het applaus begon, leek dat ook voor ons, voor ieder van die 25 man zaalpersoneel. Veertig jaar samen in één bedrijf, noem het gerust een ‘vaste relatie’.”

Ilse en Dirk: “Sinds 1981 komen we elke dag samen werken.”

TWEEDE BEDRIJF

Linda & Carlos

Gemma & Jef groter en ik gaf als freelancer de eerste opera-inleiding voor publiek.

Voor drie man, die eerste keer. Het was de start van publiekswerking.

Sinds dan, 1999, werken we dus samen in De Munt, maar we zien elkaar hier zelden. Het orkest heeft andere werkuren dan ik.” “Vroeger deden we tournees met het orkest. Ik zat dan drie weken in Barcelona, maar we zagen elkaar toch,” haalt Carlos aan. “Oh ja, weet je nog,” mijmert Linda. “Ik kwam een weekendje snel over en weer, en toen werden we ‘gespot’ door een collega die doorvertelde dat we samen gezien waren. We hebben er eens goed mee gelachen. In dit huis doet soms veel geroddel over koppels de ronde, maar daar doen we niet aan mee (terwijl ze het aantal koppeltjes in de orkestbak op hun vingers tellen).”

“Ik vind het goed dat we in andere diensten werken,” zegt Linda. “En ja, als ik de lift moet nemen, en plots staat Carlos daar ook in, dan gaat er wel wat door mijn lijf (ze lachen allebei). ‘k Zal hem dan wel snel een kusje geven, ook al kijken de andere liftgebruikers dan raar.”

“De reizen naar Aix-en-Provence, met het orkest, of naar New York, die hebben we graag samen met de kinderen gedaan,” vertelt Linda nog.

“De Munt hoorde nu eenmaal bij onze familie.”

“Gemeenschappelijke stof hebben om over te praten schept een meerwaarde voor elke relatie omdat de betrokkenheid met het werk van de andere sterker is als je dat werk ook goed kent,” is Carlos weer wat ernstiger. “Je kan de job realistischer inschatten en voelt ook beter wanneer de andere echt steun nodig heeft, of wanneer stress maar een bevlieging is.”

“De Munt deed een oproep voor 175 figuranten voor de slotscène van de opera Parsifal in 2011. Het leek een uitgelezen kans om na bijna dertig jaar opera-abonnement uit de pluchen zetels te komen en de coulissen mee te maken,” zo vertelt toenmalig verpleegster Gemma, die nu net als Jef een van de vaste vrijwilligers bij de verzendingsdienst is. “Bij de eerste repetitie sprak een dame uit Dilbeek me aan, op zoek naar een andere Nederlandstalige die zich ook zou hebben aangemeld als figurant. ‘Ik zou eens willen weten wie die vader van de nieuwe vriend van mijn ex-schoondochter is,’ zei ze. Dat was Jef, en hij stond achter ons en maakte zich bekend. En zo raakten we aan de praat, tien repetities lang.”

“Ik was net met pensioen, ook operaliefhebber en wou weleens op het podium staan,” zegt Jef, op dat moment nog installateur van industriële keukens. “Nu helpen we allebei als vrijwilliger bij de post in De Munt. Na die Parsifalrepetities zijn de figuranten nog samengekomen. De Nederlandstaligen zochten elkaar spontaan op in die grotere Franstalige groep. Er volgde een picknick in de kiosk van het Warandepark. Nu gaan we samen op reis met de vereniging die uit die figurantenploeg is gegroeid: de vzw Parsifoules,

waarin ook andere koppeltjes zitten. We stappen zelfs mee in de Ommegang, dragen dan de vlaggen van de provincie en acht mannen zijn de wachters van Filips II.” Hoe de vonk tussen de Munt-vrijwilligers oversloeg, naast de gedeelde passie voor opera? “Ik had een concertticket gewonnen voor een optreden van Céline Dion in Las Vegas en keerde terug naar huis. Met mijn reisgezellin giechelde ik over alle mannen die met een bordje iemand aan de luchthaven kwamen afhalen. Ik had Jef gebeld, of het hem paste om ons in Zaventem af te halen, omdat hij net als wij, diezelfde avond naar een voorstelling van Mozart moest. En Jef stond daar, met een ruiker bloemen in de hand. Het ijs was gebroken.

Behalve de operavoorstellingen vormt ook het vrijwilligerswerk in De Munt onze band, zelfs al is het door omstandigheden een LAT-relatie. Maar het moet in Brussel deze Week (nu BRUZZ, red.) geweest zijn dat ik de ‘oproep tot figuranten’ gelezen had. Dus eigenlijk bent u de echte bron van ons samen-zijn.” (lachen allebei)

BRUZZ | DE VERHALEN

“In een paar dagen tijd moest De Munt veertig muzikanten aanwerven,” zo blikt fluitist-aanvoerder Carlos terug op zijn eerste kennismaking met De Munt. “Maar ik was het die aandrong dat hij met de audities zou meedoen,” reageert Linda, die al met Carlos van in het Conservatorium van Antwerpen samen was. “In De Munt stond duidelijk iets vernieuwends te gebeuren, dat was voelbaar in die beginjaren 1980.” “De auditie was om vier uur ‘s middags gepland, maar ik werd pas om halfelf ‘s avonds binnengeroepen,” vertelt Carlos. “Ik was 23 jaar en werd aangeworven.

Linda was ook 23 en gaf les in de muziekacademie van Edegem.”

“Het bijzondere aan ons verhaal is dat ik hem geduwd heb om de Opera van Antwerpen voor De Munt te verlaten, en dat hij mij later naar De Munt heeft getrokken,” zegt Linda. “Het was het prille begin van de educatieve dienst, en hij vond dat toelichting bij muziek geven aan kinderen, echt iets voor mij was. In een trio speelden ze een bewerking op Carmen, en daar moest commentaar bij. Onze kinderen waren al wat

DERDE BEDRIJF

Gemma en Jef: “We waren allebei figurant in de opera Parsifal en wat later sloeg de vonk over.”

Linda en Carlos: “Reizen naar Aix-en-Provence met het orkest of naar New York, deden we met de kinderen. De Munt hoorde bij onze familie.”

20 FEBRUARI 2020

I

11

Valentijn

Speeddaten in tijden van Tinder

‘Schrijf niet zomaar een nul’ BRUZZ | DE VERHALEN

Hebben Tinder, Bumble en andere datingapps voorgoed veranderd hoe we een lief zoeken? Een academisch onverantwoorde rondvraag bij vrienden en het deskundige advies van (love)dokter Google leren dat schermloos daten ook in digitale tijden moedig standhoudt. We volgden een avondje speeddaten, waar 29 singles op zoek gingen naar een match in gesprekken van zeven minuten. “Het is niet omdat je in de stad woont, dat je makkelijker iemand leert kennen.” — NADIA NAJI

A

ls je een grote nul of min schrijft, kan je date dat misschien zien, dus wees discreet,” waarschuwt moderator Christian, gin-tonic in de hand. We staan achteraan in een café in de buurt van de Grote Markt. Christian deelt formulieren uit waarop de verzamelde singles notities kunnen maken. We voelen gezonde stress bij de deelnemers, want na een slag op de gong kan het daten beginnen.

Tot onze eigen verbazing heeft niemand vragen voorbereid. “Het is zoals een sollicitatie: je vertelt wie je bent, wat je doet, waar je vandaan komt. Daarna komen de vragen vanzelf. Het moeilijkste is hoe je elkaar moet begroeten. Geef je een hand of een kus?” zegt een mannelijke deelnemer, nog voor we zien dat de anderen elkaar helemaal niet fysiek begroeten.

“Ik was bijna mijn eigen naam vergeten, het is mijn eerste keer,” zegt een duidelijk nerveuze Brusselse IT’er. Hij vraagt of ik dit

12

© SHUTTERSTOCK

I

12 FEBRUARI 2020

artikel schrijf omdat Tinder aan het uitsterven is. “Ik heb gehoord dat de gouden jaren van Tinder voorbij zijn. Ik was er niet bij, bij die gouden jaren. Het voordeel van Tinder is dat je toch al een week met iemand kunt babbelen voor je afspreekt, maar er zijn ook mensen die vlot chatten en niks kunnen zeggen als ze voor je zitten.” Bijna alle deelnemers die we vanavond spreken gebruiken Tinder, maar we detecteren duidelijk een zekere swipemoeheid. Voor hij weer verdergaat met speeddaten bezoekt hij nog even het toilet.

“Stress.”

“Ik denk dat mensen nog eens iemand in het echt willen ontmoeten door al dat onlinedaten. In Brussel organiseren we dates voor twee leeftijdsgroepen: 25 tot 35 jaar en 35 tot 45,” vertelt Christian wat later. “We merken dat ouderen niet zo goed weten wat het is. Ze kennen het van op tv, maar de drempel ligt nog te hoog.”

Later op de avond begint de groep 35- tot 45-jarigen aan haar

speeddates. In tegenstelling tot de eerste groep, die wat ongemakkelijk zat te wachten op de start van de avond, maken zij het gezellig druk. Wanneer een man per ongeluk het glas van een deelneemster omstoot, haast hij zich naar de bar om haar een nieuw glas te brengen. Zo raken ze aan de praat. Of dat een ingestudeerde move was, hebben we hem niet kunnen vragen om het potentiële liefdesgeluk niet te hypothekeren.

BLIJVEN PLAKKEN Verschillende deelnemers blijken niet aan hun proefstuk toe te zijn.

Ze hebben dus ook al wat tips verzameld. Zo blijf je na de dates best nog wat plakken: de date is een intro, achteraf maak je het wat gezelliger in het café. Je datet ook best in eigen regio. “Ik heb het vroeger al eens gedaan in Mechelen, voor sommigen leek Brussel echt zo ver,” zegt een deelnemer uit de Rand.

Na afloop van de dates, vragen we Simon uit Jette of hij denkt een

match te hebben gevonden. Hij weet het nog niet, maar tijdens vorige speeddates was dat wel telkens het geval. Hij vindt het moeilijk om iemand te vinden.

“Het is niet omdat je in de stad woont, dat je makkelijker iemand leert kennen. Hier is iedereen single, je praat sneller met elkaar.

Ik ken niemand die een vrouw die alleen op café zit, heeft aangesproken met ‘Hey, ik ben single, jij ook?’ Ik denk niet dat dat kan.”

De deelnemers moeten pas de volgende dag online aangeven met wie ze willen matchen, maar Christian heeft nog goede raad: “Als je een match hebt, moet je er wel iets mee doen! Mailtje sturen, Whatsappje.”

Een maand later nemen we contact op met een aantal deelnemers om te vragen hoe alles is afgelopen. “Er waren veel sympathieke mannen, maar niemand met wie ik verder wilde babbelen,” zegt Ana. “Het was wel beter dan op Tinder zitten te swipen: je ziet de houding van mensen, hun manier van spreken.”

Ellen had wel twee matches, met wie ze nog een paar keer op date ging. Helaas zit er geen nieuw lief bij, maar ze heeft geen spijt van haar deelname: “Als ik met vrienden op stap ben, ben ik niet bezig iemand te zoeken. Ik laat er nu wat tijd overgaan en dan doe ik misschien nog eens mee aan een speeddate.”

Samenleving

Atelier Groot Eiland opent zelfoogstboerderij aan Laarbeekbos

Maïsveld wordt biologische pluktuin Brussel krijgt een tweede pluktuin.

Atelier Groot Eiland begint met een zelfoogstboerderij in Jette, aan het Laarbeekbos. De jonge boeren – Jef Merckx en Tom Seconde – verwachten hun eerste oogst in mei.

BRUZZ | DE VERHALEN

Jef Merckx (l.) en Tom Seconde, de boeren van de nieuwe zelfoogstboerderij , op hun akker aan het Laarbeekbos. © SASKIA VANDERSTICHELE

— BETTINA HUBO

I

n het zuiden van de stad is er al een zelfpluktuin, La ferme du Chant des Cailles in Bosvoorde. Nu komt er een gelijkaardig initiatief in het noorden van de stad, De oogst van Jette. “Ons veld ligt vlak bij de volkstuintjes aan de Schapenweg in Jette,” vertelt Bengt Hendrickx, die coördinator is van de moestuinen van Groot Eiland. “Het is negenduizend vierkante meter groot en eigendom van de VUB. Jarenlang werd het bewerkt door boer Hoogsteyns uit Ganshoren.

Na zijn dood wilde de VUB er een project van sociale economie van maken, liever dan het opnieuw in pacht te geven.”

Hendrickx werkte een plan uit voor een boerderij die zou werken volgens de principes van Community Supported Agriculture. “CSA betekent ‘landbouw gedragen door de gemeenschap’. De deelnemers betalen vooraf een bijdrage voor het hele jaar en voor het hele gezin. In ruil kunnen ze 365 dagen, wanneer ze maar willen, groenten komen plukken,” legt Hendrickx uit. “Door de voorafbetaling geven ze de boer bestaanszekerheid. En ze delen ook in het risico van de boer. Als het voorjaar droog is, zijn er bijvoorbeeld minder worteltjes. Op een ander moment is er dan weer een overschot aan tomaten. Dat is landbouw.”

De bijdrage ligt al vast: 365 euro per jaar per volwassene, één euro per dag dus. Voor de kinderen die ouder zijn dan zes moet 17 euro

maal de leeftijd betaald worden. Hendrickx: “We mikken op 120 tot 150 volwassenen, zo’n veertig tot vijftig gezinnen.”

De twee boeren die de zelfoogstboerderij zullen runnen, zijn sinds begin deze maand aan de slag. Het zijn twee jonge Brusselaars, Tom Seconde (27) en Jef Merckx (28). Seconde volgde een bio-landbouwopleiding, Merckx is landschaps- en tuinarchitect en werkte al eerder in een biotuin.

Samen bereiden ze momenteel de eerste oogst voor. “Er moet nog veel gebeuren als we in mei willen oogsten. De akker moet zo snel mogelijk omgeploegd worden. Half maart willen we het plantgoed zeker kunnen zaaien.

Voor die tijd moeten er ook serres neergezet worden,” zegt Seconde. Voor het zaaien, planten en wieden zullen Seconde en Merckx hulp krijgen van mensen in arbeidszorg, mensen die niet terechtkunnen in het normale arbeidscircuit. Dagelijks zullen er vijf à zes mensen aan de slag zijn.

VIJFTIG GROENTEN Bij het veld komt een gebouwtje, dat neergezet zal worden door Klimop, de schrijnwerkerij van Atelier Groot Eiland. Seconde: “We moeten een plek hebben voor de medewerkers en ook een

onthaalruimte, waar de plukkers uitleg krijgen en materiaal kunnen vinden om te oogsten.”

De boeren willen, verspreid over het jaar, vijftig tot zestig verschillende bekende en vergeten groenten en ook wat kleinfruit aanbieden. In de lente zullen er bijvoorbeeld tuinbonen, erwtjes en peultjes te vinden zijn, in de zomer gaat het van tomaten, aubergines en paprika’s tot courgettes en sla, en in de winter zullen er allerlei kolen, pompoenen, radicchio’s en ook serregroenten geoogst kunnen worden.

De groenten zullen biologisch geteeld worden. “We zullen dan ook de biocertificatie aanvragen,” zegt Seconde. “De akker was vroeger een maïsveld. De omzetting tot bioperceel duurt wellicht een jaar of drie.”

Of de initiatiefnemers straks geen misbruiken vrezen? De boeren en hun medewerkers zijn immers niet dag en nacht aanwezig om te kijken hoe er geplukt wordt en of er geen clandestiene plukkers zijn. “Dit systeem werkt op basis van vertrouwen,” zegt Bengt Hendrickx. “En je hebt ook de sociale controle.

Er zijn de andere plukkers en de volkstuintjes zijn vlakbij. Ik denk niet dat we ons daarover zorgen hoeven te maken. Mensen gaan ook niet stiekem ergens patatten uitsteken op een aardappelveld.”

12 FEBRUARI 2020

I

13

Interview

Burgemeester van Anderlecht Eric Tomas (PS) verlaat de politiek

‘Ik heb nooit de numero uno willen zijn’ BRUZZ | DE VERHALEN

Je hoeft geen tafelspringer te zijn om politiek carrière te maken. Dat toont afscheidnemend Anderlechts burgemeester Eric Tomas (PS) aan. Hij was eerder Kamerlid, minister, parlementsvoorzitter én burgemeester. Portret van een bescheiden burgervader, langs enkele cruciale locaties in zijn Anderlecht. “Ik wou eigenlijk schepen worden.”

— STEVEN VAN GARSSE, FOTO’S IVAN PUT

D

e familiegeschiedenis van Eric Tomas leest als die van vele anderen in Brussel en omstreken. Zijn grootouders kwamen uit Anderlecht.

Ze spraken Brussels en Frans. Zijn ouders verhuisden in de jaren vijftig van Anderlecht naar Dilbeek. De periode van de stadsvlucht. Op zoek naar groen en rust, maar met een blijvende hang naar dat Brussel waar ze vandaan kwamen.

Eric Tomas deed iets atypisch. Hij keerde terug. Ging weg uit Dilbeek en werd actief in de PS in de gemeente waar hij als kind al vaak kwam.

“Ik kende Anderlecht tamelijk goed. Je moet weten: er waren geen crèches in die tijd. Dus brachten mijn ouders mij bij mijn grootouders in de Porseleinstraat. Daar had mijn grootvader zijn kleermakersatelier.”

De Porseleinstraat. Het is waar onze rit door Anderlecht begint. Het ‘oudste stroetje’ van Anderlecht.

Pittoresk met de minuscule huisjes,

14

I

12 FEBRUARI 2020

de kasseien en met het mooiste zicht op de Sint-Guidokerk. We staan voor nummer 36. Tomas herinnert het zich goed. Het huisje, een kamer diep, en een trap naar boven. Het atelier, de keuken, de koer en de koterijen achterin waar zijn grootvader duiven hield. “Hier is mijn liefde voor Anderlecht ontstaan,” zegt Tomas.

Hij kwam zelf in de gemeente wonen begin van de jaren 1980. Het waren de donkere jaren van Brussel.

De bevolking daalde spectaculair, de stad verloederde. Tomas beaamt: “Brussel bestond niet. De Brusselaars hadden geen politieke vertegenwoordiging, zoals Vlaanderen of Wallonië. Ze konden niet voor hun belangen opkomen.” Dat zou duren tot 1989, toen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werd opgericht. “Ik heb, als Kamerlid, nog mee aan de wet geschreven. Ik was zelfs verslaggever.”

Tomas troont ons mee naar het nabijgelegen Dapperheidsplein om

zijn punt te maken. Het hart van Anderlecht. Hij toont de littekens in het stedelijke weefsel na de aanleg van de metro. De mooie huizen werden afgebroken om plaats te maken voor het metrostation Saint-Guidon. Wat overblijft, is een geschonden plein. “Het werd allemaal boven de hoofden van Brusselaars beslist. We kunnen ons dat vandaag niet voorstellen, maar de MIVB hing af van de nationale regering. Het was een nationale minister die over de metrolijnen besliste.”

Voor we in de limousine stappen naar Neerpede, onze volgende bestemming, toont Tomas ons nog snel de Sint-Guidokerk. Een gebouw dat eigendom is van de gemeente en dat de burgemeester nauw aan het hart ligt. “Het is in permanente renovatie.” Hij betreurt wel de bomen voor de kerk. “Ze belemmeren het zicht. Een kerk moet je van ver kunnen zien. Ik vond altijd dat die bomen weg moesten, maar ik

begrijp ook wel dat je dat vandaag nog moeilijk gedaan krijgt (droog lachje).” *** Tomas vertelt tijdens het autoritje hoe hij gebeten raakte door de politiek. Niet van thuis uit, hoewel zijn vader even militeerde bij de tweetalige BSP in Dilbeek. “Het was aan de ULB dat ik politiek werd aangestoken. Ik ontmoette er Hervé Hasquin, Philippe Moureaux. Men zei me: je durft tegenstanders tegemoet te treden, je kan je dossier uitleggen. De politiek is iets voor jou.”

“Voor mij was er geen andere partij mogelijk dan de PS. Ik had wel voeling met het liberalisme, maar zag hoe de liberalen dat in de

BRUZZ | DE VERHALEN

De skipiste van Neerpede, eigendom van RSCA. Eric Tomas: “De verhouding tussen de gemeente en RSCA is altijd moeilijk geweest.”

antwoordt hij zonder blikken of blozen. “Omdat je je politieke overtuiging het best tot uiting kan brengen, je eigen partij kan ondersteunen en tegelijk de democratie kan dienen. Als parlementsvoorzitter ben je de go-between tussen de regering, de oppositie en de meerderheid. Dat deed ik echt graag.

Het klopt dat je als burgemeester meer in de kijker loopt. Als ik in de supermarkt mijn boodschappen doe, vind ik het fijn dat mensen naar me knikken. Maar doen ze dat niet, dan vind ik dat net zo goed.”

Die bescheidenheid typeert Tomas. Hij beaamt. “Ik heb nooit de nummer één willen zijn. Ik was altijd nummer twee. Letterlijk. Of het nu op de lijst na Philippe Moureaux, Magda De Galan of Charles Picqué was. Het interesseert me niet om

“De PS zal op een bepaald moment het debat moeten voeren over de ‘laïcité’” ERIC TOMAS,

haantje-de-voorste te zijn. Dat ik ooit minister ben geworden, is eerder toevallig, al heb ik wel altijd hard gewerkt.”

“Die periode als minister was lastig. Ik stond er als PS’er tamelijk alleen voor, in een regering onder MR-voorzitterschap, in een rechtse setting. Het was een permanent gevecht.” ***

BURGEMEESTER ANDERLECHT

We zijn intussen in Neerpede aangekomen. De Olympische Dreef.

Een vreemd stukje Brussel. Het autoverkeer op de Ring raast onophoudelijk voorbij. Even verder ligt het golfterrein van Brussel en het bucolische landschap van Pede dat overgaat in het Pajottenland. Maar er ligt ook een

▲

praktijk brachten. Daar kon ik me niet in vinden. Ik heb altijd de sociale ongelijkheid willen bestrijden. Ik heb me altijd links gevoeld.”

Tomas stapte in 1982 in de gemeentepolitiek. “Ik wou schepen worden. Het heeft nooit mogen zijn (lacht).”

Tomas trad wel een mooi gevulde politieke carrière tegemoet, hoewel hij nooit hard in de kijker liep. Vivons cachés, vivons heureux, zei hij daar nog onlangs over.

Als je aan een politicus vraagt welke functie ze het liefst hebben bekleed, antwoorden negen op de tien ‘burgemeester’. Omwille van de reële macht, omwille van het aanzien, omdat ze dicht bij de mensen staan. Tomas ziet het verrassend anders. “Het liefste was ik voorzitter van het parlement,”

12 FEBRUARI 2020

I

15

Eric Tomas

Eric Tomas °1948

▲

1978 Doctor in de chemische ingenieurswetenschappen (ULB)

BRUZZ | DE VERHALEN

skipiste met borstels, het voetbalopleidingscentrum van RSCA, een atletiekpiste en een hockeyterrein.

Tomas toont ons de feestzaal waaraan volop wordt gebouwd, in een ruilovereenkomst met eersteklasseclub RSCA. In 2014 beslist en nu in aanbouw. Dat is naar Brusselse normen tamelijk snel. “Er is plaats voor zeshonderd man,” zegt Tomas trots. “Ze is goed bereikbaar, maar vooral: we hadden geen degelijke feestzaal in Anderlecht. De zaal zal dienen voor pensenkermissen, voor theater, et cetera.” Later komen er nog een sportzaal en een petanquezaal.

Kortom, Neerpede als plek voor sport en vertier, wat ons naadloos brengt bij … RSCA. Tomas is een zelfverklaard Anderlechtfan. “Ik ga niet naar alle matchen, neen, maar ik pluis de kranten wel uit als het over de Sporting gaat. Het is de enige club die me interesseert.”

Wat niet wil zeggen dat het op wieltjes loopt tussen Anderlecht & Anderlecht, tussen de club en de gemeente. “Die spanning is er altijd geweest,” relativeert Tomas. “De club is niet tevreden omdat ze belastingen moet betalen, maar wij hebben die inkomsten nodig om de politie te betalen. En de buurtbewoners klagen over overlast. Maar toch willen we de club graag op ons grondgebied houden.”

“RSCA hoort bij Anderlecht. Het is ons paradepaardje. Het is goed voor de lokale commerce. Alle plannen om een stadion elders te bouwen zijn trouwens mislukt.

RSCA heeft niets in handen. Dus denk ik dat we terug moeten naar de consensus die we in 2013 gevonden hebben: een stadion aan het Astridpark met een extra voetbaltribune. Jammer genoeg is RSCA niet altijd duidelijk over wat het zelf wil.” *** We springen in de limousine naar een andere uithoek van Anderlecht: de Kanaalzone. We proberen Tomas zijn visie op de toekomst van het Brussels Gewest te ontfutselen, maar dat gaat moeizaam. Tomas ziet een verdeeld Brussel met een rijk, blank zuidoosten en een armer multicultureel noordwesten en een Kanaal dat beide delen doormidden klieft, maar met echte oplossingen voor een beter evenwicht komt hij niet. Hij stelt wel

16

I

12 FEBRUARI 2020

voor om sociale woningen te bouwen in die rijkere gemeenten.

Ook op het vlak van mobiliteit hangt hij een eerder traditionalistisch PS-gedachtegoed aan. Hij loopt niet warm voor rekeningrijden zolang er geen volwaardige alternatieven zijn. “We moeten de mensen niet op kosten jagen. Wie in de Rand woont, kan moeilijk in Brussel raken zonder wagen,” zegt hij.

En in de dieselban in 2030 gelooft hij al helemaal niet. Tomas: “De elektrische motor brengt geen soelaas. De batterijen zijn vervuilend, de grondstoffen komen uit Afrika en elektriciteit opwekken is vandaag ook zelden CO2-neutraal. Ik ben ervan overtuigd dat we in 2050 nog altijd met de benzinewagen door de stad rijden,” voorspelt hij.

Voor Eric Tomas kan de automobiel hoe dan ook weinig verkeerd doen. Hij komt pas echt goed op dreef als hij vertelt over zijn Ford Anglia die hij in studententijd kocht.

Vandaag is het een collector’s item.

“Ik hou van auto’s, dat is waar. Ik zal er nu meer tijd voor hebben.”

een derde plaats. Het ging om meer dan over de kieslijst. In de achtergrond speelde de opvolging als burgemeester. Tomas hield voet bij stuk: niet Laanan zou hem opvolgen als burgemeester, maar Fabrice Cumps, zijn trouwe kabinetschef van vroeger, en schepen van Financiën.

“Het zijn niet de makkelijkste momenten geweest,“ zegt Tomas hierover.

Heeft het kaltstellen van Laanan iets te maken met de strijd die momenteel binnen de PS woedt tussen de Belgen met een migratieachtergrond en de rest? Tomas: “Zeker niet. Mustafa Akouz bijvoorbeeld is een gewaardeerd schepen sinds 2006. Maar het klopt wel dat de PS op een bepaald moment het debat zal moeten voeren over de laïcité. We zien ook un repli identitaire, een terugplooien.

Dat is niet goed voor de stad, en zeker niet voor de politiek. Ik heb het altijd gezegd: als politicus moet je voor iedereen werken en niet alleen voor de gemeenschap die je denkt te vertegenwoordigen.”

Tot 2009 Docent aan de ULB 1985-1995 Kamerlid 1995-2014 Brussels parlementslid 1993-1995 Minister van Begroting, Cultuur en Sport van de Franse Gemeenschap 1995-1999 Staatssecretaris voor Huisvesting 1999-2004 Minister van Werk en Economie en Huisvesting 2004-2009 Voorzitter van het Brussels parlement 2009-2014 Parlementslid van de Franse Gemeenschap 2012-2020 Burgemeester van Anderlecht. Hij wordt opgevolgd door Fabrice Cumps

*** We staan op de Pont Marchant aan het Kanaal. Het eindpunt van onze rit door Anderlecht. De helwitte gloednieuwe appartementsblokken steken af tegen de grijze lucht. Ze geven het oud-industrieel gebied van het Kanaal in korte tijd een heel andere aanblik. De blokken hebben namen als Nautilus en City Dox. Een beetje verder, aan Biestebroek komen later hoge woontorens.

“Hier woonde tot voor kort niemand. In tien jaar tijd zullen er vijftien- tot twintigduizend bewoners bijkomen,” zegt Tomas. “Dat is zoveel als een forse Waalse of Vlaamse gemeente. Zo’n stijging is een mooie duw in de rug voor de gemeente, maar je moet als lokaal bestuur ook wel denken aan de voorzieningen: scholen, crèches, rusthuis, et cetera.” *** Afsluitend willen hem nog vragen wat er misliep met Fadila Laanan.

Het is misschien de enige smet op zijn rijkgevulde carrière. De PS in Anderlecht raakte in een hopeloze ruzie verzeild, waarbij Laanan, toch PS-staatssecretaris op dat moment, weigerde genoegen te nemen met

“Ik ben ervan overtuigd dat we in 2050 nog altijd met de benzinewagen door de stad rijden” ERIC TOMAS, BURGEMEESTER ANDERLECHT

Het kanaal Brussel-Charleroi, waar in een ijltempo nieuwe woningen worden gebouwd.

“Vroeger woonde hier niemand,” zegt Eric Tomas.

De pittoreske Porseleinstraat. Eric Tomas: “Hier, in het atelier van mijn grootvader, ontstond mijn liefde voor Anderlecht.”

12 FEBRUARI 2020

I

17

Enfant Terrible Bijzondere mensen in een bijzondere stad

‘We zijn allemaal honden van een gemengd ras’ Leslie Holden, hoofd postgraduaat-studies Amsterdam Fashion Institute

H

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

et was nooit mijn droom om modeontwerper te worden, eerder schilder of beeldhouwer. Maar in mijn eerste jaar kunstacademie - in het Schotse Dundee - ontdekte ik ‘patroondesign’ voor textiel, en zo is het begonnen. Het hing zeker ook samen met de tijdsgeest. Het was begin jaren 1980: Madonna brak door, je had groepen als Duran Duran en Ultravox die zeer modebewust waren. Mode was een manier om je uit te drukken, te performen, een identiteit te creëren. Er waren maanden dat ik elk weekend met een andere haarkleur thuiskwam (lacht).

Fashion was so fashionable those days, het ging echt om een soort levensstijl. We gingen als student vaak tweedehandskledij kopen om eigen creaties te maken en ons er licht provocatief mee uit te dossen.

Na mijn studies heb ik twee jaar in Italië gewerkt voor verschillende modehuizen. Toen ik me weer in Londen vestigde, werd ik een van de ontwerpers voor Alfred Dunhill, een oud Engels merk dat zich specialiseerde in dure mannenkledij van hoge kwaliteit. Daar heb ik zoveel geleerd dat ik uiteindelijk mijn eigen bedrijf ben begonnen, Montague.

We deden voor verschillende modemerken zowel consultancy op het vlak van design als de fabricage zelf. Burberry, Dunhill en Liberty waren enkele van onze klanten.

Intussen had ik ook een engagement in bijberoep als docent aan The

18

I

12 FEBRUARI 2020

American University in Londen, wat me erg beviel. Op een gegeven moment hebben we ons bedrijf verkocht, en ben ik me volledig gaan richten op een carrière in onderwijs en opleiding.

De shift naar Brussel kwam er in 2001. Ik ontmoette mijn vriend die op dat moment ook in Londen woonde, maar van Belgische origine is. Ik was uitgekeken op Londen, om eerlijk te zijn, en dringend aan verandering toe. We hebben allebei onze job opgezegd, zijn een paar maanden gaan reizen en hebben ons hier gevestigd.

Op een of andere manier heb ik na verloop van tijd telkens weer behoefte aan verandering op professioneel vlak. De afgelopen veertien jaar was ik hoofd van het departement ‘Mode en Design’ van het Amsterdam Fashion Institute (AMFI). Ik heb er hard gewerkt, er onder meer mee voor geijverd dat we een voorbeeldfunctie kregen als opleiding in duurzame mode. Ik was ook dol op Amsterdam waar ik tijdens de week logeerde. Elke ochtend fietste ik naar mijn werk langs de prachtige Prinsengracht, ik had fantastische collega’s, een mooi loon. En toch voelde het de laatste jaren als … een gouden kooi. Het werd te voorspelbaar. Ik werd 57 en vroeg me af: waar wil ik de volgende tien jaar nog echt voor gaan? Niet om hoger op de ladder te geraken, maar als mens. Dus heb ik mijn functie op school omgegooid, en

mezelf een half jaar sabbatical gegund om een doctoraat voor te bereiden. De mode-industrie is aan het veranderen en streeft - weliswaar zeer traag - naar een meer duurzame, milieuvriendelijke benadering.

Maar de opleidingen volgen niet.

Modestudenten worden helemaal niet klaargestoomd voor de toekomst, terwijl de uitdagingen enorm zijn. Ik wil in mijn doctoraat onderzoeken hoe we de modescholen beter ‘future proof’ kunnen maken. Hoe dan, vraag je? Gosh, het is complexe materie, maar bijvoorbeeld door meer in te zetten op digitaal design dan op fysiek, materieel design. En in plaats van producten af te leveren, zal het in de toekomst veel meer draaien om ‘ervaringen’, en dan eerder in de virtuele werkelijkheid. Maar hier kan ik makkelijk nog een uur over doorbomen (lacht).

Toen we hier pas kwamen wonen, kon ik amper hoogte krijgen van Brussel. Het is geen stad die zich meteen gewonnen geeft. En de tegenstellingen tussen mooi en lelijk zijn ook zooo groot. Maar sinds we in Sint-Gillis wonen, voel ik me hier helemaal thuis. Pas onlangs dacht ik: ik ben zelf ook een Zinneke van nature, een bastaard. Er zijn mijn Schotse wortels, en lange tijd voelde ik me vooral Londenaar, en later Amsterdammer … Kortom, net als zowat iedereen hier ben ik een hond van een gemengd ras. And proud to be so! — PATRICK JORDENS

Leslie Holden (57) is geboren in Stirling, Schotland. Na een jaar kunstacademie ging hij mode studeren in Edinburgh en Londen, waar hij jaren woonde en werkte.

In 2001 verhuisde hij samen met zijn Belgische vriend naar Brussel en werd hoofd van de afdeling ‘Mode & Design’ aan Amsterdam Fashion Institute (AMFI). Het voorbije half jaar bereidde hij een doctoraat voor. Hij woont in Sint-Gillis.

© SASKIA VANDERSTICHELE

12 FEBRUARI 2020

I

19

Fotografie

Fotografenkoppel Bastin & Evrard geeft 43ste fotoboek uit

‘Nonchalance heeft de stad verprutst’ BRUZZ | DE VERHALEN

Enkele weken terug werden de deurbellen van het Solvayhuis gestolen. Het Elsense koppel Christine Bastin en Jacques Evrard kan dan redding brengen: uit hun duizenden inventarisfoto’s kunnen ze meer dan één beeld opdiepen om de originele art-nouveaupareltjes te bekijken.

20

— JEAN-MARIE BINST, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

H

un levenswandel begon ruim veertig jaar terug.

“We zijn begonnen met boeken bij uitgeverij Mardaga, dé enige architectuurspecialist,” zegt Jacques Evrard.

“Industria was het eerste boek dat het industrieel erfgoed in de kijker zette. Daarvoor maakten we de foto’s voor het boek Cogels-Osylei, omdat de wijk Zurenborg in Berchem bedreigd was. Architectuurcriticus Geert Bekaert wou er een lans voor breken. Zo werden we fotografiespecialisten in patrimonium.” Voor hun jongste, en 43ste boek samen, Never again. Gardens of peace over oorlogsbegraafplaatsen en hun landschapsarchitectuur, namen ze tweeduizend foto’s.

Fotografe Christine Bastin kreeg architectuur met de paplepel mee, als kind van de modernistische architect Roger Bastin (1915-1980), die aangesteld was om de oorlogsschade - vooral aan kerken en patrimonium in Wallonië - te herstellen. Zij werd aangeworven om illustraties te maken voor de Commissie van Monumenten en Landschappen. “Archeologen maakten wel foto’s, maar het ontbrak aan correcte, perfect beelden, uit verschillende hoeken getrokken,” zegt Bastin. Haar man,

I

12 FEBRUARI 2020

Jacques Evrard, deelde eenzelfde passie als assistent van graficus Lucien De Roeck (1915-2012) in La Cambre.

Bastin: “Mijn eerste boek was Bruxelles, les gens (1972), een sociologisch werk over de Brusselaars, met commentaar van schrijver/fotograaf Jacques Meuris.

In die tijd gaven fotografen zelf geen boeken uit. Ik ontmoette een uitgever die postkaarten maakte, en hij bleek geïnteresseerd.”

Evrard treedt haar bij: “Nadat Christine de Inventaire voor de federale Commissie van Monumenten en Landschappen begonnen is, hebben we samen ons eerste boek gemaakt. Het project bestond erin om de (dorps)landschappen van de hele provincie Luxemburg in te blikken. We hadden in de jaren 1970 een zeer multidisciplinaire ploeg nodig om die zeer precieze beeldinventarissen van Luxemburg te doen, van geografen en kunsthistorici tot fotografen, tot dertig man toe.

Het was een gekkenwerk. Het duurde jaren. Het panoramabeeld bestond nog niet (laat collages van foto’s zien die een heel landschap tonen), we puzzelden en berekenden dat ter plaatse. We vertrokken van de Ferrarikaarten (gedetailleerde topografische kaarten, uit 1771 tot

“Met onze inventarisboeken over erfgoed is geen rekening gehouden bij latere stedenbouwkundige ontwikkeling” JACQUES EVRARD, FOTOGRAAF

BOEK

ART NOUVEAU

1778, red.) om alles correct in beeld te brengen. Daaruit bleek dat er eertijds grote bezorgdheid voor het landschap was bij de aanleg van dorpen.”

“Als je nu naar die plekken teruggaat, valt de totale stedenbouwkundige anarchie op,” zegt Evrard.

Bastin toont in het boek Industria (1986) de foto’s over Thurn & Taxis.

“We maakten de foto’s bij de teksten van erfgoedspecialist Adriaan Linters (medestichter van de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie, red.). Kijk eens hoe Thurn & Taxis er toen bij stond. De site werkte nog. Met ons fototoestel in de hand vielen ons ook dingen op, die we signaleerden aan wie met erfgoed bezig was. En niemand die dacht aan herstel of herbestemming. Wat een prachtige architectuur, en zo lang duurde de verkommering.”

Bij de vraag hoe de uitgever zich aan een dure publicatie wou wagen, gaan hun ogen nog meer fonkelen.

“Grote bedrijven gaven een tijd lang chique kunstboeken uit als relatiegeschenk. In een tweedehandsboekenzaak had ik een oude publicatie van Franco Borsi zien staan en ik tipte een van de bazen van computerbedrijf Bull om over art nouveau te publiceren. De edities van Borsi waren uitgeput, en er werd 10.000 frank (nu 250 euro, red.) voor gevraagd. Omdat wij het onderwerp meester zijn, kunnen we beter zelf een boek uitgeven, dacht ik. We spraken architect Jos Vandenbreeden en Hortamuseum-conservator Françoise Aubry aan voor de teksten.

Die man van Bull hapte toe voor de financiering. We moesten alleen nog een uitgeverij vinden. We trokken naar Gembloux, waar Racine gevestigd was en werden afgewezen.

Zelfs met de sponsor die alles zou betalen, geloofden ze niet in het project. Maar soit, Bull wou het boek, en Lannoo/Racine drukte. Wat bleek, ze verkochten alles uit en mochten verschillende heruitgaven drukken, tot 30.000 exemplaren voor bijna 3.000 frank per stuk. Zo volgden series fotoboeken over Art deco en modernisme, 19de eeuwse architectuur en Hedendaagse architectuur.”

“Al viel het grote publiek niet voor alle fotoboeken,” geeft Evrard toe, het begon vrij plots met art nouveau. “Een van de eerste

belangrijke restauraties van een art-nouveaupand was het Stripmuseum. Christine heeft er foto’s gemaakt. Het was een heel secuur werk, dat weinig fotografen hadden kunnen doen. We werkten enkel met contactafdrukken op groot formaat en een technische camera, een dure affaire. Het is dat soort publicaties, over art nouveau en art deco, dat de ogen heeft geopend.

Aan waardering voor hedendaagsere architectuur zijn weinigen toe. Het metrostation Alma (1982) van Lucien Kroll staat in de wereld bekend als de best gekende parel van een hedendaagse Belgische architect. Japanners komen er speciaal voor naar Sint-Lambrechts-

De federale overheid houdt niet eens rekening met het menselijke aspect van zo’n ingreep, nu al klaagden suppoosten dat ze de hele dag in een donkere ruimte moeten zitten. Wie houdt daar rekening mee? Het imago van Brussel brokkelt dermate af, dat we ons schamen tegenover buitenlandse architecten. Deze stad kent een nooit eerder geziene laissez-aller.”

“U gelooft toch niet dat het museum Kanal over twintig jaar af zal zijn?” verheft Evrard zijn stem.

“Geen Brusselse politicus die al

“De inventarissen van dertig en veertig jaar terug zijn vandaag gouden referenties voor Monumenten en Landschappen”

BRUZZ | DE VERHALEN

“Die boeken dienden als voorbeeld voor de gemeenten en ontwikkelaars om verder te breien op die landelijke schoonheid. Maar het is duidelijk dat die inventarisboeken niet gelezen zijn, en dat er bij latere stedenbouwkundige ontwikkeling geen rekening mee werd gehouden.”

Never again. Gardens of peace.

A landscape and architectural history of war cemeteries.

Fotografie Christine Bastin en Jacques Bastin.

Teksten Michel Racine.

Uitgeverij Mercatorfonds, 224 blz., 34,95, ook in Franse versie.

CHRISTINE BASTIN, FOTOGRAAF

Woluwe. Parijs hield er een expo over (Bozar ook, red.). Wie waardeert in Brussel het gebouw? We hebben mee actie moeten voeren om de afbraak te voorkomen. Gelukkig is het nu beschermd.”

Hoe kan de aandacht niet gefocust zijn op conservatie van architectuurparels? Evrard: “Omdat er immobiliënbelangen zijn die druk zetten op de politiek. De bouwgrond is te kostbaar. Trouwens wie kent de architecten bij naam, die achter de vele letterwoordondernemingen staan die meedingen op het vastgoedterrein? Zag u de toestand van het Museum voor Moderne Kunst, en hoe het wordt aangepakt architectonisch? De lichtput op het Museumplein (1967-1984, door architect Roger Bastin, vader van Christine, red.) vervult zijn originele functie van daglichtvoorziening naar de kelderniveaus niet meer.”

Ze laten twee versies van locatiefoto’s zien, van de beginjaren en nu. “Zie het verschil eens, een echt vuil boeltje buiten en binnen een verduistering vanjewelste, waar buitenlandse architecten ons op aanspreken,” zucht Evrard. ”De lichtput zou zelfs overdekt worden.

cijfers heeft getoond van wat het Centre Pompidou zal vragen voor zijn betalende uitleencollecties.”

“De inventarissen van dertig en veertig jaar terug zijn vandaag gouden referenties voor Monumenten en Landschappen,” zegt Bastin.

“Neem nu het Solvayhuis van Horta. De twee art-nouveaudeurbellen zijn sinds enkele weken verdwenen, duidelijk afgetrokken.

Hetzelfde is eerder gebeurd bij het Hortamuseum. Gelukkig hebben we al die bellen in detail gefotografeerd.

De restauratie is gebeurd vertrekkend van onze foto’s, want er waren geen andere foto’s. Hetzelfde met de klink van het toilet in het Hortamuseum, non-stop moest Françoise Aubry daar kopieën van plaatsen. Ook voor de luifel aan de voorgevel van het Stockletpaleis: op een dag reed een vrachtwagen de hele luifel stuk. Voor de schadeaangifte van de verzekeringspolis kan je geen tekening of foto van 1919 voorleggen. Onze publicaties en ons fotoarchief hebben dus al veel betekend.”

Een selectie van foto’s van Christine Bastin en Jacques Evrard vindt u op Bruzz.be 12 FEBRUARI 2020

I

21

Poëzie

Hubert van Herreweghen herdacht met Verzamelde Gedichten

1000 bladzijden dichtkunst Drie jaar en drie maanden na zijn dood verschijnt ‘Verzamelde gedichten’ van de Brusselse Pajot Hubert van Herreweghen (1920-2016). Twee eeuwen aan dromerijen verbonden in tijdloosheid. — JEAN-MARIE BINST

Ochtend op de Keizerslaan BRUZZ | DE VERHALEN

Het meisje Morgen in haar tulen rose rijst boven de voetlichten op de scène van Sinte-Goedele en de Madeleine, tot hoge stad en hemel minnekozen (...)

Luisteren Ik, als ik scherp toeluister en ik werk een beetje mee hoor ik ‘s nachts, te Brussel de zee.

BEIDE UIT EEN BRUSSELS TUINTJE, 1999

E

en kathedraal van een bibliotheek met meer dan twintig dichtbundels schreef Hubert van Herreweghen bij elkaar. Naast andere lectuurspijs over geuzebier bijvoorbeeld. Gedichten die verrassen door hun wisselende stemming, als een onvoorspelbare ‘gril’, niet toevallig ook de naam van de straat in Sint-Jans-Molenbeek, waar hij met zijn groot gezin woonde: de Grilstraat. Zijn honderdste geboortejaar is de aanleiding om hem te vieren met een publicatie en literaire hommages, in Vlaanderen. Want wie kent hem (nog) in Brussel?

“Zodra ze in Laken zijn, vervagen ze (de Vlamingen, red.), ze verliezen hun kleur, hun taal, alles,” zo typeerde Van Herreweghen de ingeweken Nederlandstaligen, in een interview met toen nog Brussel Deze Week in 2008.

22

I

12 FEBRUARI 2020

De uit Pamel afkomstige, maar naar Molenbeek om beroepsredenen uitgeweken Van Herreweghen - die eigenlijk dacht dat hij een grond in Dilbeek had gekocht - werd om zijn taalvaardigheid zeer gerespecteerd. En dat wist hij ook in de naoorlogse tijd van Vlaamse volksverheffing te verzilveren. Als journalist voor het dagblad De Standaard, in de tijd dat die krant nog ‘Alles Voor Vlaanderen, Vlaanderen Voor Kristus’, naast haar naam droeg. Later als radiocommentator. En vooral als hoofd van de Dienst Drama van de toenmalige BRT (nu VRT) in het Flageygebouw.

In de pionierstijd van de Vlaamse tv-series - zoals ‘Wij, Heren van Zichem’, waarvan hij producer was - maakte hij ook naam als dichter van de ‘Bezettingsgeneratie’. Hij schreef rode

schriftjes vol met gedichten, die werden gebundeld. Bundels met namen als Het is een geur die ge moet vinden, Webben en wargaren, Korte metten, Zie ik mezelf, De bulleman en de vogels of Een Brussels tuintje. Tussen 1962 en 2006 kreeg hij dan ook de meest verdienstelijke poëzieprijzen, waaronder de Prijs voor Letterkunde van de Vlaamse Provincies (2006).

GOUDEN VONDSTEN Zijn oude bureaukamer, ontoegankelijk geworden omdat ze nokvol boeken en documenten stond, werd na zijn overlijden in november 2016 door twee dochters wekelijks uitgevlooid, op zoek naar onbekend materiaal, notities allerhande en gouden vondsten. En die grot van Ali Baba opende zich, samen met de interesse van Uitgeverij P om met samenstellers Patrick Latteur en Dirk de Geest een turf van Verzamelde gedichten uit te brengen, 976 pagina’s dik.

Daarmee wordt de hele erfenis aan onvoorspelbare beeldoproepen van de dichter gebundeld,

BOEK

Vileyne gedachten

Hubert van Herreweghen.

Verzamelde Gedichten, samengesteld door Dirk de Geest en Patrick Latteur, 976 blz, Uitgeverij P, 44,50 euro.

Dertig jaar Brusselse journalistiek Dertig jaar puur Brusselse journalistiek heeft BRUZZ-redacteur Danny Vileyn erop zitten. In het magazine blikt hij tweewekelijks terug op wat hem van die drie decennia is bijgebleven. Online presenteert hij u interviews.

Deze thema’s verschenen eerder: - Brussel als kosmopolitische stad - Katholiek Brussel DEZE WEEK: Vrijzinnig Brussel ▲

bruzz.be/vileyn

Leopold Flam © SASKIA VANDERSTICHELE

genoeg om de innemende betrokkenheid van zijn gevoelens over de noeste arbeid, het afscheid nemen, de behekstheid van de dood (van vriend tot kind), de natuur, de liefde, het Pajottenlandkarakter en zelfs Brussel te (her)ontdekken. Een korzelig fijne taalvirtuoos zonder gelijke.

Met de hoofdstad waarin hij Vlaming bleef en geen Brusselaar, had Van Herreweghen een verhouding met een expliciete ondertoon: de aangename stad an sich betoverde hem, maar de bewoners kregen stempels.

Getuige deze versregels: ‘Achter gevel en gordijn / Vlamingen monddood genoeg / die Brussel zo Brussels maken.’ of ‘Drie tienermeisjes langs de kathedraal / reien als nimfen lentezot een dans. / Zij kwamen uit het park. De bronzen kardinaal / begrijpt ze niet: zij lachen Nederlands.’

Van Herreweghen heeft het nooit gehad met Franstalig Brussel, met Walen daarentegen wel. In dat opzicht blijft het oeuvre van de Brusselse Pajot leerrijk en verrijkend tegelijk, en een inspiratiebron voor cultuuralertheid op de cadans van het gedicht.

Gedichten die als liefde de eenzaamheid troosten.

Na het interview stond Dethier erop om een goede fles wijn te kraken, het was inmiddels halfacht ’s avonds, maar dankzij mijn onhandigheid is het bij één glas moeten blijven: toen ik mijn opnameapparaatje wou afzetten, werd alles gewist. Ik ben dan maar vliegensvlug naar huis gespoord – Dethier woonde in Vilvoorde – en heb op basis van mijn notities het interview uitgeschreven. Drie dagen later kwam Dethier naar het Centraal Station, waar we in het cafetaria de tekst doorgenomen hebben. Hij had maar één opmerking. Dethier was een lieve man.

We spraken ook af om elkaar nog eens te zien, om lang over filosofie te mijmeren. Helaas is het er nooit van gekomen. Mijn eigen stomme schuld.

Deze week leest u een dubbelinterview met Filip Moeykens van het Instituut voor Morele Dienstverlening, de vrijzinnige ‘kerkfabriek’ zoals het instituut in de volksmond heet en Henk Van hellem die mee aan de wieg stond van de vrijzinnige uitzendingen voor derden en strijdend atheïst is. En ook met Lydia Deveen-De Pauw, één van de grote dames in de recente geschiedenis van Brussel, hoogleraar, atheïst, socialist, emeritus-prof aan de VUB, staatssecretaris en feminist, maar bovenal anti-nationalist.

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Hubert van Herreweghen woonde in Molenbeek, maar bleef een Pajot.

Met de grote filosoof Leopold Flam, hoogleraar aan ULB en VUB, maakte ik kennis op de middelbare school in Brugge. Ik volgde les in een katholieke school, waar de leraar godsdienst, een priester, in de hogere jaren amper aan de Bijbel toekwam, maar wel veel tijd uittrok voor Karl Marx, Friedrich Nietzsche en Jean-Paul Sartre. Hij besprak de filosofen eerst grondig – de man had een hele rits diploma’s – maar eindigde steevast met een waarschuwing: het waren atheïsten.

Hetzelfde gold voor Leopold Flam voor wie we gewaarschuwd werden.

De man werd als zeer invloedrijk beschouwd als inspecteur geschiedenis. Maar er zijn ook verhalen over de hoffelijke ontvangst door de zuster-directrice van een normaalschool.

Als journalist heb ik het voorrecht gehad om Hubert Dethier, professor filosofie, te interviewen voor het blad Akademos van de VUB. Het was een boeiend, intens gesprek dat af en toe alle kanten uitwaaierde en waarbij hij zich zeer kwetsbaar opstelde. Hij vertelde over zijn fascinatie voor Flam, maar ook hoe die heel erg beslag legde op hem - hij moest die heel Vlaanderen rondrijden voor lezingen - en hoe zwaar Flam op zijn huwelijk en zijn gezinsleven gewogen had. Het zijn van die uitzonderlijke, aangrijpende momenten die je als journalist maar zelden meemaakt: hoe mensen hun ziel voor je blootleggen, in levenden lijve, face-to-face, niet op YouTube, niet geschreven, niet op tv. Mediagewijs kan alleen de radio de magie van een dergelijke ontmoeting benaderen.

— DANNY VILEYN

ZATERDAG ONLINE Henk Van hellem, Filip Moeykens en Lydia Deveen-De Pauw schetsen een beeld van Brussel als vrijzinnige stad.

12 FEBRUARI 2020

I

23

Nick Trachet

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

Cacasse cul nu

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Ik kreeg voor de feesten een boek, een woordenboek: Dictionnaire de la gastronomie et de la cuisine belges.

Met groeiende verbazing leerde ik over allerhande bereidingen waar ik nog nooit van had gehoord.

Maar toch schoot het tekort.

De auteur, Jean-Baptiste Baronian, hecht wel heel veel belang aan wat literatoren en dichters vinden van de Belgische keuken. Je merkt dat hij voor dit boek nauwelijks van achter zijn bureau is geweest. Hij staat bekend als Simenon-kenner en dat zie je dan weer aan het aantal citaten van de Luikse meester.

Identiteit en authenticiteit zijn twee begrippen die de laatste jaren erg belangrijk werden en de vraag: ‘Wat is de Belgische keuken?’ houdt ook mij bezig. Dit boek leerde het mij niet, maar ik maakte wel kennis met originele bereidingen. Dat zijn uiteraard vooral Waalse, want net zoals de meeste Vlamingen heb ik over dit landsdeel slechts flarden kennis. Ooit al van choupin gehoord? Dat is een Luikse spitskool. Over tarte al djote en Maitrank heb ik hier ooit al wel geschreven, maar matoufé (een boerenomelet uit de Famenne), hâte levée (een soort gebakken Waalse pancetta), lev’go (een worst van varkenskop en ingewanden), die waren nieuw voor mij.

Ja maar, zullen sommigen zeggen, dat is Waals, en de Vlaamse keuken is anders. ‘Think again,’ zegt de Engelsman. Antwerpse worstenbroodjes en

24

I

12 FEBRUARI 2020

avisances uit Namen blijken hetzelfde, het verschil tussen jenever en pékèt ligt enkel in het nationalisme van wie erover schrijft.

Cougnous zijn identiek met de klaaskoeken uit mijn kindertijd en de mikkemannen uit Limburg.

Van wie is konijn met pruimen? Vraag dat eens in Doornik? De bereidingen lopen ook vaak over de landsgrens. Geen groter verdedigers van potjesvlees dan de Noord-Fransen. En babelutten zijn toch van Rijsel? Wiens lot het is op

te groeien op het kruispunt van Europa, moet niet verwachten veel ‘endemische’ recepten en gebruiken te vinden in eigen streek.

Een origineel recept: la cacasse à cul nu. Het is een bereiding van de oevers van de Ardense Maas, maar in Frankrijk doen ze alsof voorbij Chooz een groot gat gaapt en denken ze dat cacasse cul nu ‘van hen’ is.

Ook zij dwalen.

Cacasse à cul nu is een armemensengerecht van aardappelen, spek met ajuinen:

“Cougnous zijn identiek met de klaaskoeken uit mijn kindertijd en de mikkemannen uit Limburg”

Laat in een cocotte spekjes uitbakken in een beetje smout. Als je hard getroffen werd door de besparingen, wrijf de pot dan gewoon in met een stuk spek. Laat vastkokende aardappeltjes fruiten in het vet, als ze groot zijn, snij die dan eerst in twee. Haal de gebruinde patatjes en de spekjes er even uit. Laat in hetzelfde vet dan stukjes ajuin aanfruiten tot ze minstens glazig zijn.

Besprenkel met een lepel bloem en schrob de bodem van de pan krachtig met een houten lepel. Als de roux begint te kleuren, voeg dan wat vocht bij, maak alles los met de lepel en doe er de aardappelen en spekjes weer bij. Voeg voldoende water toe om alles net onder te zetten. Kruid met peper, laurier en tijm (teentje look misschien?). Laat garen op een rustig vuur gedurende een uur of zo, tot de aardappelen zacht zijn. Dat duurt in een vet milieu altijd langer dan gewoon in water.

De roux zal het vocht binden tot een saus.

Waarom heet die cacasse nu ‘cul nu’ (blote kont)?

Wel, omdat er geen vlees bij is. Ja maar, gaat u zeggen, er is toch spek bij? Inderdaad, maar spek werd in de boerenkeuken niet beschouwd als vlees. Men zegt vaak dat de mensen vroeger niet alle dagen vlees aten, dat is juist, maar ze gebruikten wel alle dagen smout en spek. Ook al was het maar een klein beetje.

Als je er een stuk vlees bij geeft, worst of spiering die een tijdje meekoken, dan is de cacasse niet langer cul nu, maar culottée of zelfs habillée. Smakelijk.

De hele reeks nalezen?

BRUZZ.be/trachet

Big City Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

“Om de interventie bij een brand nog efficiënter te laten verlopen, wordt er binnenkort aan deze ingangen een brandkast geïnstalleerd,’ vertelt An Van hamme, woordvoerder van de MIVB. “In die kast zal een scherm hangen waarop aangeduid staat waar de verschillende branddetectoren hangen. Het scherm staat dan weer in verbinding met de branddetectiecentrale, zodat de brandweer het incident onmiddellijk kan lokaliseren zonder te moeten neerdalen naar het technische lokaal in het station. Verder zal er ook een knop aanwezig zijn om alle poortjes in het hele station te openen en de sirenes te laten loeien.”

Rechtsboven brandt het lichtje aan de metro-ingang. © MIVB

Waarom brandt er soms een rood lichtje aan het M-bord dat een metro-ingang aangeeft?

CHLOÉ UIT OUDERGEM

D

e populairste Big City-vragen zijn toch wel die over het openbaar vervoer en meer specifiek over de Brusselse vervoersmaatschappij MIVB. En de vraag die het meest gesteld is over de MIVB is: waarom is de rechterbovenhoek op sommige van de grote blauwe borden met iconische letter M aan de ingang van het metrostation, roodgekleurd? En vandaag klaren we die met plezier uit.

Het is de oplettende pendelaar misschien al opgevallen dat maar één bord per station een rode hoek heeft.

De rode rand geeft namelijk aan dat dat de voorkeursingang is voor de hulpdiensten.

Vindt er in het station een incident plaats, dan is dat de ingang waar de hulpdiensten verzamelen voor ze de locatie betreden om in te grijpen.

Vooral voor de brandweer is het een herkenningspunt. Het is de plek waar er zich binnenin een radioaansluiting bevindt en de ingang waarvan ze een speciale sleutel bezitten om de rolluiken te besturen. Verder is het ook de uitgang die het langst wordt opengehouden om de passagiers te evacueren bij noodsituaties.

De voorkeursingang in de stations is er altijd geweest. Het rode lampje op het blauwe bord is later toegevoegd, zodat de ingang ook ‘s nachts zichtbaar is. Indien je als passagier trouwens zelf een brand, verdacht pakket of een zorgwekkend incident opmerkt, hoef je niet te wachten tot het MIVBpersoneel de hulpdiensten contacteert. In elk station hangen er SOS-telefoons op de perrons en in de lokettenzalen die in rechtstreekse verbinding staan met de noodcentrale.

— LUANA DIFFICILE

VOLGENDE WEEK Klopt het gerucht dat de ‘filet américain’ in een restaurant op de Jacqmainlaan is uitgevonden?

COLOFON

CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx REDACTIE Jean-Marie Binst, Eva

BRUZZ

Christiaens, Filip De Rycke, Sara De Sloover, Tim Gatzios, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Bram Van Renterghem, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Eyck, Steven Van Garsse, Danny Vileyn, Tom Zonderman

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

MEDEWERKERS Nicolas Alsteen,

Gilles Bechet, Michaël Bellon, Céline Emmerechts, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Sophie Soukias, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden

ADVERTEREN? Marthe Paklons,

EINDREDACTIE Karen De Becker CULTUUR & UIT: Geert Van der Hallen

02-650 10 61, sales@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

VORMGEVING CULTUUR & UIT: Heleen Rodiers ACTUA: Ruth Plaizier

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

KALENDER UIT Sam De Ryck

HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs

(algemeen hoofdredacteur), Mathias Declercq

VERTALING John Arblaster, Martin McGarry, Laura Jones

VACATURE

Lerian (www.lerian.be) is een dynamische talenschool met kantoren in Antwerpen, Brussel, Gent en Luik. Al meer dan 20 jaar biedt Lerian een waaier van kwaliteitsvolle taaldiensten aan bedrijven aan.

AANBOD - Een freelance contract met degelijke vergoeding, een job vol uitdagingen in een multiculturele omgeving - Een doorgedreven opleiding door onze pedagogen, didactische onder-

steuning met inhouse ontwikkelde syllabi - Een zeer goed geoliede organisatie.

Samen met de planner stel je zelf je uurrooster samen in functie van je beschikbaarheden

Geïnteresseerd?

Mail je cv naar conny. awouters@lerian.be.

We ontmoeten je graag voor een gesprek!

Tot binnenkort.

N

EW

Voor de regio Brussel werft Lerian dynamische, gemotiveerde en creatieve freelance taaltrainers Nederlands aan

TAAK het geven van privé, duo- en/of groepsopleidingen (drie tot zes cursisten) aan volwassenen in professionele context.

De opleidingen zijn functioneel en interactief met focus op communicatie.

-1€

Bij aankoop van een pack Chaudfontaine® Fusion niet-bruisend of Sensation 500ml

Enkel geldig in gedrukte versie, met uitsluiting van elektronische dragers en alle reproducties. Enkel geldig in België. Onmiddellijk aftrekbaar aan kassa. Eén bon per gezin en niet cumuleerbaar. Bericht aan de HH. Handelaren: deze bon geldt enkel bij aankoop van het vermelde product. Coca-Cola European Partners Belgium bvba behoudt zich het recht voor de terugbetaling te weigeren bij gebrek aan voldoende aankoopbewijzen. Bonnen terug te sturen vóór 08/06/2020 naar Coca-Cola European Partners Belgium bvba c/o HighCo Data, Kruiskouter 1, 1730 Asse voor controle en terugbetaling. Enkel geldig op de originele papieren versie, met uitsluiting van alle elektronische media en reproducties.

Geldig van 01/02/2020 tem 08/03/2020

(255)5449000018403(3900)001 LEMON & LEMON GRASS

LIME, MINT & CUCUMBER

NIETBRUISEND

100% GERECYCLEERD PLASTIEK*

• Het natuurlijk mineraalwater van Chaudfontaine • Natuurlijke fruitaroma’s • Zonder caloriëen

Bij aankoop van een flesje Chaudfontaine® Fusion niet-bruisend of Sensation 500ml

100% GERECYCLEERD PLASTIEK*

• Het natuurlijk mineraalwater van Chaudfontaine • Een intens fruitige smaak • Laag in caloriëen

© 2020 CHAUDFONTAINE is a gedeponeerd merk van MMJ. VU – Coca-Cola European Partners Belgium bv - 1424 Bergensesteenweg, 1070 Brussel – RPR BE 0425071420. *Fles behalve het etiket en de dop.

DB653133B0

-0,50€

LICHT BRUISEND

Enkel geldig in gedrukte versie, met uitsluiting van elektronische dragers en alle reproducties. Enkel geldig in België. Onmiddellijk aftrekbaar aan kassa.

Eén bon per gezin en niet cumuleerbaar. Bericht aan de HH. Handelaren: deze bon geldt enkel bij aankoop van het vermelde product. Coca-Cola European Partners Belgium bvba behoudt zich het recht voor de terugbetaling te weigeren bij gebrek aan voldoende aankoopbewijzen.

Bonnen terug te sturen vóór 08/06/2020 naar Coca-Cola European Partners Belgium bvba c/o HighCo Data, Kruiskouter 1, 1730 Asse voor controle en terugbetaling. Enkel geldig op de originele papieren versie, met uitsluiting van alle elektronische media en reproducties.

Geldig van 01/02/2020 tem 08/03/2020

(255)5449000018410(3901)005

DB623068I9

SPECIALIST TECHNIEKEN Als specialist technieken sta je in voor het preventief en curatief onderhoud van de technische installaties op onze campus te Brussel.

Je werkt nauw samen met je collega’s binnen de technische dienst en bent medeverantwoordelijk voor het correct en conform functioneren van de technische installaties.

Odisee is dé co-hogeschool van Vlaanderen en Brussel, omdat ze 100% wil inzetten op co-creatie. Bij Odisee denken en doen we zoveel mogelijk ‘in co’.

Studenten, docenten, onderzoekers, bedrijven én de maatschappij werken samen aan een boeiend onderwijsproject. We bundelen onze krachten om de complexe uitdagingen van vandaag aan te pakken – binnen de hogeschool én op de werkvloer van onze bedrijfspartners. Op die manier stomen we jongeren én volwassenen klaar voor een steeds sneller veranderende maatschappij.

Onze hogeschool omarmt verschillen en diversiteit. Ze wil samen met studenten, bedrijven en andere partners experimenteren en ondernemen. Ze is gericht op levenslang leren en duurzaam praktijkgericht onderzoek, waar de maatschappij ook echt iets mee is.

TAKEN

ALS SPECIALIST TECHNIEKEN

• Je staat in voor het preventief onderhoud van de technische installaties.

• Je zorgt voor het up-to-date brengen en houden van de technische inventaris en de onderhoudsplanning.

• Je voert kleine installatiewerken uit binnen verwarming, koeling, ventilatie en elektriciteit.

• Je staat in voor het curatief onderhoud: het opsporen en herstellen van diverse defecten.

• Je denkt mee na over onze gebouwbeheerssystemen.

• Je analyseert bestaande gegevens en werkt optimalisatievoorstellen uit.

• Je biedt ondersteuning bij de coördinatie van taken van de gespecialiseerde arbeiders.

• Bij afwezigheid van de coördinator technische dienst neem je bepaalde verantwoordelijkheden over.

• Je intervenieert bij defecten of storingen, desgevallend buiten de werkuren.

• Heb je een brede technische opleiding genoten op bachelor-of graduaatniveau of ben je gelijkwaardig door ervaring.

• Beschik je over een sterk organisatietalent en heb je zin voor verantwoordelijkheid.

• Heb je oog voor veiligheid en waak je over de kwaliteit van het uitgevoerde werk.

• Ben je handig en denk je na vooraleer uit te voeren.

• Neem je initiatief en ben je een doorzetter.

• Ben je administratief sterk. Je kan vlot overweg met Microsoft Office en bent bereid de gebruikte softwarepakketten binnen de organisatie aan te leren (Planon, ProCure, …).

WIJ BIEDEN JE Een job in een dynamische en stimulerende onderwijsomgeving.

Een boeiende job vol interessante contacten, projecten en mogelijkheden om je competenties aan te scherpen.

Geïnteresseerde kandidaten dienen ten laatste op 1 maart 2020 online te solliciteren via www.odisee.be/vacatures DB653742B0

Vilvoorde is een innovatieve stad aan het water met meer dan 45 000 inwoners.

Om het team van stad en OCMW te versterken, zijn we op zoek naar dynamische en enthousiaste medewerkers (m/v) die samen met ons willen bouwen aan een stad waar het aangenaam wonen en werken is.

DB652547A0

diensthoofd ICT (nieuwe aanwervingsvoorwaarden)

dienst ICT A4a – A4b, voltijds, statutair

bemiddelaar GAS

Op zoek naar een technische job met pit?

teamverantwoordelijke burgerlijke stand dienst Burgerzaken B1 – B3, voltijds, statutair

boekhouder

dienst Veiligheid A1a – A3a, voltijds, contractueel

dienst Financiën B1 – B3, voltijds, contractueel

procesbeheerder

hovenier

dienst ICT A1a – A3a, voltijds, contractueel

dienst Stads- en Wijkonderhoud D1 - D3, voltijds, contractueel

deskundige jeugdaanbod gemeenschapswacht (2 functies) dienst Preventie • Werfleider wegen • Arbeiders wegen • Arbeiders groenonderhoud • Loodgieter • Buschauffeurs • Zaalverantwoordelijken Vrije Tijd

dienst Vrije Tijd B1 – B3, voltijds, contractueel “De afwisseling en de fijne collega’s maken de job leuk. Ik zal ze missen als ik in mei met pensioen ga.

Het groepsgevoel bij ons is vergelijkbaar met dat van een voetbalploeg.”

E1 – E3, halftijds, contractueel

Ons aanbod Een boeiende functie binnen een openbaar bestuur met heel wat mogelijkheden om zich verder te ontplooien • relevante ervaring wordt onbeperkt in aanmerking genomen voor het bepalen van de wedde • de wedde wordt vermeerderd met vakantiegeld, eindejaarstoelage en maaltijdcheques • gratis woon-werkverkeer bij gebruik van het openbaar vervoer, fietsvergoeding, hospitalisatieverzekering en tweede pensioenpijler (voor contractuelen) • interessante verlofregeling en werktijden waardoor een evenwichtige combinatie van vrije tijd/gezin en werk

Vragen? Spring binnen op een van onze

mogelijk is.

doorlopende infomomenten op 2 of 9 maart tussen 17.30 u en 19.30 u aan loket 1 in

Interesse? Meer informatie?

AC De Vuurmolen (Begijnhof 17, 3090 Overijse)

Alle info vind je op www.vilvoorde.be of kan je opvragen bij de dienst Personeel

of contacteer ons op 02 785 33 44 of via

(02 255 79 48 – sollicitaties@vilvoorde.be).

personeelsdienst@overijse.be.

Solliciteren kan tot 8 maart 2020 via: www.vilvoorde.be of schriftelijk aan het college van burgemeester en schepenen, Stadhuis, Grote Markt, 1800 Vilvoorde,

Meer info? Kijk voor de functiebeschrijvingen, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs.

Solliciteren kan t.e.m. 16 maart.

www.overijse.be/jobs DB653537B0

of tegen ontvangstbewijs af te geven op de dienst Personeel.

Stad en OCMW Vilvoorde maken werk van een diversiteitsbeleid.

Kandidaten worden dan ook geselecteerd op basis van hun kwaliteiten en vaardigheden, ongeacht leeftijd, gender of culturele achtergrond.

Stad Vilvoorde Grote Markt 1800 Vilvoorde t 02 255 45 11 f 02 255 47 80 www.vilvoorde.be

www.poolstok.be

DB653577B0

The most beautiful COUCH

DB653065B0

is the one you share with someone you LOVE

DB623070I9

Lokaal bestuur Beersel werft aan: 2 PROJECTMANAGERS PATRIMONIUM

Je werkt in de dienst patrimonium en helpt het ambitieuze project van onze gemeente waar te maken. Je treedt op voor de gemeente Beersel die bouwheer is en volgt de nieuwe bouwprojecten, administratief en technisch, van A tot Z op.

Je hebt hierbij contact met verschillende partners (aannemers, ontwikkelaars, openbare instanties,…). Je zorgt ook mee voor het beheer van de bestaande gemeentelijke gebouwen.

Voltijds ● A1a-A3a ● contractueel Masterdiploma in een bouwkundige richting Kandidatuur ten laatste op 20 februari ● Selectie op 19 maart

IGE D E S KU N D M IMONIU PATR

Je bent geboeid door een veelzijdige functie: je inventariseert en beheert de onroerende goederen en gemeentewegen van ons lokaal bestuur. Je volgt aanen verkoopdossiers op van onroerende goederen en onderhoudt contacten met notarissen en eigenaars. Je kan rekenen op een grondige introductie.

DB652467A0

Elke dag helpen we blinde en slechtziende mensen zelfstandiger te zijn.

Ben jij gepassioneerd door het helpen van anderen? Wil jij net als onze collega’s het verschil maken in het leven van personen met een visuele handicap?

Aarzel niet en solliciteer vandaag nog!

De Brailleliga zoekt een (M/V) :

VOLTIJDSE POLYVALENTE TECHNIEKER

BENIEUWD NAAR DE FUNCTIES? www.beersel.be/beerselwerftaan Solliciteer via personeel@beersel.be of tav CBS Alsembergsteenweg 1046, 1652 Alsemberg en word onze collega!

Contract van onbepaalde duur

DB620650H9

Krijg je een goed gevoel bij het lezen van deze vacature?

Meer info en voorwaarden vindt u op onze website: www.braille.be/nl/job

Ierland!

8 mooie dagen

€1.590 /persoon

Re i s f a m i l i e Car l i e r

DB653080B0

Op zoek naar passende kandidaten voor je bedrijf?

Rondreis met Vlaamse gids alle hoogtepunten 2 AFREISDATA 2020 13 mei • 9 september INBEGREPEN • vliegreis • excursies • mooie hotels, halfpension

Luikersteenweg 62 • St-Truiden • T 011 70 55 00 • www.deblauwevogel.be

Wij staan voor je klaar

hallo@regiotalent.be

tel. 051 26 67 89 AANKOOP nertspels (bontjassen) • parels oude merkhorloges • oud goud zilveren en gouden munten • tin tandgoud • allerlei zilver • porselein zijden tapijt • rode koralen • edelstenen schilderijen (16e-17e-18e E) • porselein merkhandtassen • diamanten

BEL 0489 94 49 72 GRATIS OFFERTE

DB634786J9

DB652468A0

Bachelordiploma (in vastgoed of bouwkundige richting is een troef) Kandidatuur ten laatste op 20 februari 2020

DB653748B0

Voltijds ● B1-B3 ● contractueel