BRUZZ actua - editie 1689

#1689 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

ZE VE N I N TE R VI E W S

2019

&

18 | 12 | 2019

O P I N I E

‘De stad weer leefbaar maken, moet van onderuit’

‘Om de realiteit te representeren, mag je ze licht overdrijven’

DIRK SEGHERS

DIEUDONNÉ

RECYCLART-DIRECTEUR

JAAR VAN VERZET

‘Mannen blijven het moeilijk hebben met mondige vrouwen’ ANNEMIE NEYTS

ADELINE SCHRIJFSTER

‘In elke hechte vriendschap schuilt een kiem van verzet’ SELMA FRANSSEN JOURNALIST-AUTEUR

MINISTER VAN STAAT

‘Wat ik doe, noem ik vriendelijk verzet’ LIDEWIJ NUITTEN REPORTAGEMAKER

‘Ik hoef geen vier of vijf winkels’ LORIE MEURMANS BIO-WINKELIER

‘Heeft Brussel een mannekenpis-syndroom?’

MARIAN LENS LGBTQI-ACTIVISTE

© SASKIA VANDERSTICHELE

2019

De Kriekelaar Gemeenschapscentrum met pit

BRUSSEL DANKT. MERCI AAN ALLE SPONSORS!

De Kriekelaar Gemeenschapscentrum met pit

De Kriekelaar Gemeenschapscentrum met pit

De Kriekelaar Gemeenschapscentrum met pit

De Kriekelaar Gemeenschapscentrum met pit

Alle vrijwilliger s Brussel Helpt is de jaarlijkse solidariteitsactie van

En merci uiteraard aan alle spaghettimakers en -eters! De opbrengst van Brussel Helpt 2019 gaat integraal naar DoucheFLUX.

De Kriekelaar

De Kriekelaar

Gemeenschapscentrum met pit

Gemeenschapscentrum met pit

GEMEENSCHAPSCENTRUM

Café ‘t Kroegske - Oostende -

Brussels

W A A R M

PETER GENYN PARALYMPIC TEAM BELGIUM ATLEET

T H ON TEN VOORDELE VAN

DOE NET ALS PETER MEE AAN DE WARMATHON VAN BRUSSEL T.V.V. PARANTEE-PSYLOS En zorg ervoor dat kinderen met een beperking dichter bij huis kunnen sporten.

INSCHRIJVEN OP DEWARMSTEWEEK.BE 19 dec. 2019 Koning Boudewijnstadion

MET DE STEUN VAN

highly ambitious

Think big this year, and let us help you achieve your dreams.

2019-041-KBC BR_Annonce Bruzz_215x142,5.indd 1

21/11/19 15:08

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

TRACY OFOSUA ADONTENG, WARMOESBERG "Het was proclamatie vandaag. Ik heb net mijn diploma van sociaal werker ontvangen. Daarom draag ik de square cap met het kenmerkende

zwarte kwastje. Heel mijn familie is meegekomen. Supertrots waren ze aan het glunderen. Ik kom uit Ghana, maar ben in BelgiĂŤ opgegroeid. Ik

wil nog verder studeren: toegepaste psychologie. Naast mijn studies ben ik predikant in een protestantse kerk.

Mijn droom is om het evangelie van

Jezus Christus over heel de wereld te verspreiden en hulp te bieden aan mensen in maatschappelijk kwetsbare posities."

18 DECEMBER 2019

I

5

NIEUWJAARSCONFERENCE

18 januari 2020 20u00 vaudeville theater

Koninginnegalerij 13 1000 brussel Tickets €10,-

Vol verwondering naar 2020

tickets & info suzanne.terhaar@willemsfonds.be of 0497 58 54 96 PODIUM EN MUZIEK

COLOFON BRUZZ

CULTUUR & UIT

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Gerd Hendrickx

ABONNEMENTEN

Jean-Marie Binst, Eva Christiaens, Filip De Rycke, Sara De Sloover, Tim Gatzios, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Stefanie Nijs, Jasmijn Post, Bram Van Renterghem, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Eyck, Danny Vileyn, Tom Zonderman

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be

REDACTIE

MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Céline Emmerechts, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden

DISTRIBUTIE

EINDREDACTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

Karen De Becker CULTUUR & UIT:

ALGEMENE DIRECTIE

VORMGEVING CULTUUR & UIT: Heleen Rodiers ACTUA: Ruth Plaizier

Jo Mariens HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Mathias Declercq, Steven Van Garsse

Geert Van der Hallen

KALENDER UIT

Sam De Ryck VERTALING

John Arblaster,

Meld nieuws

Martin McGarry, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke

Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Hebt u nieuws uit Brussel, dan kunt u ons dat melden via het WhatsApp-nummer 0489-988.988 Persberichten kunnen via nieuws@bruzz.be

Inhoud

Analyse en tijdlijn 08

2019

JAAR VAN VERZET

Reportagemaker Lidewij Nuitten 18

Bio-winkelier Lorie Meurmans 26

Auteur Selma Franssen 10

LBGTQI+-activiste Marian Lens 16

Recyclart-directeur Dirk Seghers 20

Schrijfster Adeline Dieudonné 24

Dit is het laatste nummer van BRUZZ voor 2019.

We sluiten twee weken. Op woensdag 8 januari 2020 komt het volgende magazine uit.

Oud-politica Annemie Neyts 28

BRUZZ | VOORAF

Zeven interviews

© SHUTTERSTOCK

NOG MEER BRUSSEL BIJ BRUZZ Warmathon De Brusselse Warmathon schuift een beetje op, naar de atletiekpiste van het Koning Boudewijnstadion.

De BRUZZ bus zorgt er voor ambiance én voor de enige echte BRUZZ mutsen. Kom langs en win!

Donderdag 19 december Koning Boudewijnstadion

BRUZZ bus

Eindejaarslijstjes voor Brussel

Jaaroverzicht Klimaat, veiligheid, politiek, cultuur en sport. BRUZZ blikt in vijf afleveringen

terug op een jaar 2019 vol verzet.

Vanaf 23 december

Onze BRUZZ-stemmen en -gezichten vatten het afgelopen jaar samen aan de hand van (onder meer) hun favoriete plek, hun Brussel-tip en de trend van het jaar.

Vanaf 23 december

BRUZZ tv

BRUZZ.be

CULTUUR IN BRUSSEL?

BRUZZ SELECT

EXTRA BRUZZ SELECT MAGAZINE OP 15/01

GA NAAR BRUZZculture.be OF DOWNLOAD DE GRATIS BRUZZ APP

DE ULTIEME CULTUURGIDS VOOR BRUSSEL

18 DECEMBER 2019

I

7

2019

2019 JAAR VAN

H

VERZET

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

et afgelopen jaar was het jaar van de verruwing. In het publieke debat, op de sociale media, in het parlementair halfrond, in de journalistiek ook. We lijken er gewoon aan te worden. Wat er op de

sociale media te vinden is, was tien jaar geleden niet denkbaar. Hondenfluitjes, provocaties, persoonlijke aanvallen, het fatsoen is soms ver te zoeken. 2019 was ook het jaar van de polarisatie. Die trend was vooral internationaal zichtbaar, met de

opkomst van nieuwe autocraten en de verschraling van de democratie in de achtertuin van Europa.

Maar als we inzoomen op Brussel, ligt het toch enigszins anders. In 2019 is Brussel de plek gebleken waar het verzet hoogtij kon vieren. Dat is, paradoxaal misschien, een bemoedigende vaststelling.

Want verzet betekent in de eerste plaats niet akkoord gaan. Het debat willen aangaan. En niet toegeven aan een bepaalde pensée unique die ons wordt ingelepeld. Het betekent meteen ook dat Brussel zijn historische roeping als vrijplaats voor het moderne denken niet verloren heeft.

Op 27 januari lopen er 70.000 betogers door Brussel om maatregelen te eisen tegen de klimaatopwarming. Eerder die maand hadden al tienduizenden jongeren gespijbeld en betoogd voor een beter klimaat.

In navolging van Greta Thunberg, intussen persoon van het jaar bij Time Magazine. Thunberg kwam zelf mee betogen in Brussel. Ze nam de

KLIMAATBETOGINGEN

VERKIEZINGEN Elke week trekken spijbelende jongeren door Brussel om aandacht te vragen voor de klimaatverandering. De grootste spijbelbetoging trekt door Brussel op 24 januari met 35.000 deelnemers.

Op 27 januari nemen 70.000 betogers deel aan een zondagse klimaatbetoging. Andere organisaties sluiten zich aan: op 15 maart, de dag waarop FilterCaféFiltré opnieuw begint met acties voor schone lucht aan de scholen, worden 30.000 betogers geteld.

Op 17 juli is er een Brusselse regering. De paars-groene meerderheid (zonder MR, met Défi) stelt 15.000 sociale woningen voor, gratis openbaar vervoer tot 25 jaar,

FEBRUARI

MAART

APRIL

MEI

JUNI

15/1 In Sint-Gillis beslist een vrederechter voor het eerst om de huur van een appartement met 150 euro te verlagen

3/2 De vijvers van het Rood Klooster zijn vervuild door koolwaterstoffen afkomstig van de E411

12/3 De rechtbank veroordeelt Mehdi Nemmouche tot levenslang voor de aanslag op het Joods museum in 2015

18/4 Vzw Toestand roept de miljoenen m² leegstand uit tot de ‘Leegbeek, de 20ste gemeente’

6/5 De Lijn verplaatst de haltes aan het Noordstation naar het Rogierplein na klachten over onveiligheid

26/4 Het komt tot rellen bij Ecole n°1 in Schaarbeek, na een vermeende aanranding op een peuter

16/5 De politie ontruimt de ‘rustruimte’ in het Noordstation, waar transmigranten verblijven

20/6 De doodrijder van De Standaard-redactrice Stephanie Verbraekel krijgt een werkstraf en 4 jaar rijverbod

25/2 Na meer dan een eeuw vertrekt Delhaize uit de Osseghemstraat in Molenbeek

Elisabeth De Proost, de oudste Brusselaar en Belg, wordt op 5 februari in een rusthuis in Anderlecht 111 jaar.

“Ik ben nog altijd jong,” zegt ze strijdvaardig.

I

Bij de verkiezingen van 26 mei groeit het aantal stemmen op Vlaamse lijsten in Brussel met een derde, tot net geen 70.000. Aan Nederlandstalige kant is Groen de winnaar, gevolgd door N-VA. One.brussels/SP.A, CD&V en Open VLD boeren achteruit. Burgerbeweging Agora rijft een zetel binnen. Ook de PVDA haalt een zitje, dankzij een lijstverbinding met DierAnimal. Aan Franstalige zijde verliest de PS, maar ze blijft wel de grootste. Ecolo zit haar op de hielen, de PTB groeit fors.

JANUARI

17/1 Na twee jaar werken heropent de Hallepoorttunnel aan de Kleine Ring

8

trein uit Stockholm, stapte uit in Brussel-Zuid en kwam Jean-Claude Juncker inpeperen dat het vijf voor twaalf is.

Het zijn momenten die het jaar onmiskenbaar gemarkeerd hebben.

Voor de jongeren die meeliepen zullen de betogingen onvergetelijke belevenissen blijken te zijn die ergens richtingbepalend zullen zijn voor hun verdere leven. En zelfs al zullen sceptici vinden dat de politici te traag en met te weinig enthousiasme de zaak ter harte nemen, de hearts en de minds in de bevolking zijn wél in groten getale gewonnen.

Precies dat beleid, het politiek bedrijf in zijn geheel, is een tweede mikpunt van verzet gebleken in 2019. Bij de verkiezingen van 26 mei werd de meerderheid afgestraft, de oppositie beloond. In Vlaanderen, in België en zeker ook in Brussel. De groene golf heeft zich in de hoofdstad voortgezet. Beschouw het, kort door de bocht, als een verzet tegen een stad die in de greep is van het verstikkende autoverkeer. Een

18 DECEMBER 2019

27/3 Zwangere Guy is voor één dag hoofdredacteur van BRUZZ Een man met een voorlopig rijbewijs rijdt op 31 maart Dariana Palcau (30) dood op de Jetselaan in Koekelberg.

De buurt reageert met het actiecomité 1081/0.

Vincent Kompany keert in mei na 13 jaar terug naar RSC Anderlecht als speler-trainer én uithangbord. De fans roeren zich na de slechte resultaten.

26/6 De laatste beroepen tegen de gevangenis van Haren zijn verworpen Op 31mei verdwijnt de 18-jarige Théo Hayez uit Oudergem tijdens zijn verblijf in Australië.

De politie stopt de zoektocht, zijn ouders blijven hopen en zoeken.

worden om tot een werkbaar model te komen.

Ook het najaar was er één van verzet. Brussel bruist in 2019.

Brussel is the place to be voor de urban grooves, de plek waar de toppers Zwangere Guy, Stromae en Angèle het beste aarden. Waar Franstaligen en Nederlandstaligen elkaar vinden. Ga naar Beursschouwburg, AB, Kaaitheater of KVS. Bezoek Bozar, de Muntschouwburg, Flagey of Wiels. De bezoekers delen er hun liefde voor wat mooi is, voor wat doet nadenken, voor wat uitdaagt, ongeacht de taal die ze spreken, of hun afkomst en verleden.

Maar 2019 is ook het jaar waarin Vlaanderen het mes zet in de subsidies die dat allemaal mogelijk maken. Zelfs al gaat het om ‘slechts 6 procent’, voor de cultuurhuizen en artiesten komt de kaasschaaf over als een slag in het gezicht, een motie van wantrouwen. Een afwijzing van de energie en de passie die zij in het culturele bedrijf investeren. Er wordt geprotesteerd en betoogd, maar het

“In 2019 is Brussel de plek gebleken waar het verzet hoogtij kon vieren”

blijft oorverdovend stil bij de Vlaamse regering.

Dat is een groot verschil met 2015. Ook toen, onder de vorige regering, werd in de cultuursubsisdies gesneden. Maar toen stond er een verhaal tegenover. Een van snoeien om te bloeien. Een van reculer pour mieux sauter. Een verhaal dat vandaag vanuit de Vlaamse regering niet te horen is.

De besparingsronde komt daarmee nog harder aan. De culturele sector likt zijn wonden maar Brussel laat zich niet kennen. Daar is iedereen van overtuigd. Brussel zal ook bruisen in 2020.

BRUZZ wou weten hoe de Brusselaars het afgelopen jaar hebben meegemaakt. We gingen in dit interviewnummer voor een eigenzinnige selectie van zes vrouwen en één man. Veel leesplezier. — STEVEN VAN GARSSE Samenstelling tijdlijn Jean-Marie Binst, Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo en Bram Van Renterghem.

BESPARINGEN een veralgemeende zone 30 en een daling van de CO2-uitstoot met 40 procent tegen 2030. Een staten-generaal moet orde scheppen in het Brusselse bevoegdheids-

kluwen. Minister-president blijft Rudi Vervoort (PS). Aan Nederlandstalige kant is Elke Van Den Brandt (Groen) de nummer één. Sven Gatz (Open VLD) neemt het over van Guy Vanhengel. Pascal Smet (One. brussels) wordt staatssecretaris.

In augustus schrapt het Gewest een kwart van de parkeerplaatsen op straat, om ruimte vrij te maken voor voetgangers, fietsers en openbaar vervoer. In december krijgen burgers een zitje in het Brussels parlement, een wereldprimeur.

Op 30 september bereiken N-VA, Open VLD en CD&V een akkoord over een nieuwe Vlaamse regering. Die wil het Brusselbeleid van de vorige regering voortzetten. Zo blijft de Brusselnorm behouden.

Benjamin Dalle (CD&V) wordt de Vlaamse minister bevoegd voor Brussel en Media.

Een week later blijkt dat de nieuwe Vlaamse regering 2,2 miljard aan besparingen plant. Ook in Brussel zullen de besparingen gevoeld worden, want de culturele sector en middenveld- en

welzijnsorganisaties raken zes procent van hun subsidies kwijt. Ook de VRT en BRUZZ moeten inleveren. In december houdt het middenveld een VuurWerk-week tegen de besparingen van Jambon.

JULI

AUGUSTUS

SEPTEMBER

OKTOBER

NOVEMBER

DECEMBER

19/7 Eerste en enige zwemtest van Expedition Swim in de Neerpedevijver. De nieuwe regering wil het openluchtzwemmen steunen

8/8 Na het nachtverbod in het Sint-Joostse deel, verbiedt Schaarbeek alcohol dag en nacht in de Brabantwijk

4/9 Uber trekt na vandalisme zijn elektrische deelfietsen terug uit Anderlecht, Koekelberg, Molenbeek en Laken

5/10 De Oostenrijkse treinmaatschappij ÖBP kondigt de komst aan van een nachttrein Brussel-Wenen in 2020

18/11 De vakbonden van Net Brussel starten een actie. Het afval blijft wekenlang liggen

1/12 Na een kwarteeuw Olivier Maingain is François De Smet de nieuwe voorzitter van Défi

16/8 Deelstepaanbieders Wind, Tier en Hive verlaten Brussel

25/9 Burgemeester Close wil meer tijd om te beslissen over Neo in Laken

12/10 De politie treedt hard op tegen activisten van Extinction Rebellion

25/11 Basisschool de Knapzak in Sint-AgathaBerchem stopt er na één jaar mee door geldgebrek

2/12 De politie neemt voor het eerst de auto van een wegpiraat bestuurlijk in beslag in Schaarbeek

25/7 Nieuw hitterecord: in Ukkel is het 39,7 °C

Twee etappes van de Ronde van Frankrijk rijden door Brussel, 50 jaar na de eerste zege van eregast Eddy Merckx.

“Het is druk, maar het moet,” reageert hij.

Een politiepatrouille rijdt op 20 augustus de zeventienjarige Mehdi Bouda dood aan het Centraal Station. Zijn broer organiseert een witte protestmars.

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

hartenkreet voor een leefbare stad.

Ook antisysteempartijen deden het goed. In Vlaanderen werd een extreemrechtse partij de tweede grootste. In Franstalig België scheerden de communisten hoge toppen. Brussel beleefde een primeur met twee gloednieuwe partijen, een die opkomt voor dierenrechten, een ander die op termijn de klassieke parlementaire democratie op de schop wil en de burgers meer rechtstreekse inspraak wil geven.

De burgerdemocratie lijkt hiermee in de startblokken te staan. Informateur Paul Magnette (PS) pikte het idee op, het Brussels parlement gaat aan de slag met burgercomités via loting samengesteld en de lokale besturen in Brussel willen nog veel meer dan vroeger inzetten op participatie. Er zit sleet op het huidige politieke bestel, zo klinkt het. Hoe het anders kan? Precieze antwoorden zijn er niet. Veel vragen wel.

Er zal geëxperimenteerd moeten

Het album Brol van de Brusselse zangeres Angèle haalt in september de kaap van 500.000 verkochte exemplaren.

De zangeres trekt ten strijde tegen seksisme.

De Brussel Helpt-actie van BRUZZ brengt 45.303 euro op. Het bedrag gaat naar de daklozenorganisatie Doucheflux van Laurent d’Ursel. © PHOTONEWS, IVAN PUT, SASKIA VANDERSTICHELE

18 DECEMBER 2019

I 9

Selma Franssen

De kunst van vrienden maken en houden volgens auteur Selma Franssen

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

‘Vriendschap is een ondergeschoven kindje’ ZEVEN INTERVIEWS Journalist-auteur Selma Franssen Activiste Marian Lens Reportagemaker Lidewij Nuitten Recyclart-directeur Dirk Seghers Auteur Adeline Dieudonné Oprichter Small is biotiful Lorie Meurmans Minister van staat Annemie Neyts

“Als je zegt dat je een lief zoekt, is iedereen begripvol en behulpzaam. Zeg je dat je nieuwe vrienden wil, dan vinden de mensen dat raar, een beetje zielig ook.” In haar boek ‘Vriendschap in tijden van eenzaamheid’ verzet de Nederbrusselse journaliste Selma Franssen zich tegen de lagere status van vriendschap.

— BETTINA HUBO, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

N

a omzwervingen in Denemarken, Ierland en Schotland belandde Selma Franssen, afkomstig uit de buurt van Maastricht, ruim zes jaar geleden in Brussel.

Ze ging aan de slag als freelancejournalist en probeerde in haar nieuwe thuishaven een sociaal leven op te bouwen. Dat ging met vallen en opstaan.

Toen ze zich ging verdiepen in het thema vriendschap moest ze vaststellen dat daar nauwelijks literatuur over bestaat. “Er zijn oneindig veel adviesboeken over liefdesrelaties en hoe je die uit het slop kan trekken, over vriendschap is amper iets te vinden.” Dus schreef ze afgelopen jaar zelf een boek.

In deze tijden van facebook lijkt het of iedereen een massa vrienden heeft. Wordt het woord vriend ijdel gebruikt?

10

I

18 DECEMBER 2019

Wat is er nodig om het van verwante geest te schoppen tot echte vriend?

FRANSSEN: Twee zaken: tijd en openheid. Voor echte vriendschap moet je eerst genoeg tijd met iemand hebben doorgebracht, volgens studies tweehonderd uur. En liefst echte vrije, niet van tevoren volgeplande tijd.

Voorts moet je je kwetsbaar durven te tonen ten opzichte van de ander, je masker laten vallen.

Kwetsbaarheid en tijd staan beide onder druk in onze maatschappij.

FRANSSEN: Inderdaad, we worden niet aangemoedigd om ons kwetsbaar te tonen, zeker mannen niet. Op social media laat je de beste versie van jezelf zien.

En dan is er de drukke tijdsbesteding van veel dertigers en veertigers. Voor elke afspraak moeten twee of meer volle agenda’s op elkaar worden afgestemd. Doodles worden gebruikt om elkaar toch maar te kunnen treffen.

Ik erken, ook bij mij moet je een afspraak twee weken van te voren inplannen. Onlangs zat ik op het Festival van de Gelijkheid in Gent in een panel samen met een sympathieke ▲

SELMA FRANSSEN: Het klopt dat vriend een soort containerbegrip is geworden voor alle mensen met wie we een niet-romantische, maar wel liefdevolle band hebben. Het aantal echte vrienden dat mensen hebben is niet veranderd sinds facebook. Uit onderzoek blijkt dat de meeste mensen een drietal heel goede vrienden hebben. Het zijn de mensen die je opbelt als er echt iets aan de hand is. Daaromheen cirkelen

tien of twaalf vrienden die eerder verwante geesten zijn. En daarrond hangt nog een netwerk van kennissen.

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

Selma Franssen: “Vriendschap is een soort tegengif tegen de kilheid van het marktdenken.�

18 DECEMBER 2019

I

11

A perfect Christmas present A10

D1

A36

DRUMFIRE

A26

C3

A40

Verkrijgbaar bij S O U N D O F S C A N D I N AV I A

Selma Franssen

“Er rust nog steeds een groot taboe op zeggen dat je een vriend zoekt,” zegt auteur Selma Franssen.

▲

Een van de conclusies uit uw boek luidt dat vriendschap in onze maatschappij veel minder status heeft dan de romantische liefde of familiebanden. Hoe uit zich dat?

FRANSSEN: Je ziet het in films en tv-series, die gaan bijna altijd over romantische relaties.

Ook de wetgever hecht weinig waarde aan vriendschap. Voor wie met vrienden wil samenwonen of mantelzorg wil verlenen aan een vriend, is niets geregeld. Alleen voor erfenissen aan vrienden is er nu in Vlaanderen een kleine opening.

Maar ook in de hoofden van de mensen staat vriendschap op een lager trapje. Vaak wordt het gezien als een soort uitlaatklep wanneer het niet goed gaat met die andere relaties.

Ik zag het ook bij mezelf. Als men me vroeg of er ‘iemand’ in mijn leven was, dan kwam het niet bij me op te zeggen dat ik een heel goede vriendin en ook nog andere vrienden heb. Sinds ik dit boek geschreven heb, doe ik het wel.

Hoe wordt daarop gereageerd?

FRANSSEN: Soms vreemd. Een vriendin van vroeger kwam er onlangs achter dat ik geen familie heb om kerst mee te vieren. Ik heb geen partner en heb weinig contact met mijn eigen familie. Ik breng die dag dan ook door met mijn vrienden, dat zijn de belangrijkste mensen in mijn leven. Voor haar was dat niet genoeg. Ze drong erop aan dat ik bij haar en haar gezin zou komen. Want kerst vier je in een familiesetting.

“Mijn vrienden zijn de belangrijkste mensen in mijn leven”

FRANSSEN: Als kind, tiener of student gaat het meestal nog makkelijk. Je zit samen op school of aan de universiteit, je hebt veel ongeplande tijd, zo kom je snel aan die benodigde tweehonderd uur.

Maar mensen blijven niet wonen in de stad waar ze gestudeerd hebben, sommigen vertrekken naar het buitenland. Op een gegeven moment zal je toch weer nieuwe vrienden moeten maken. En als volwassene is het ingewikkelder. Op de werkvloer zie je je collega’s weliswaar dagelijks, maar vriendschap is lastiger, omdat je met machtsverhoudingen en onderlinge concurrentie zit, niet de beste ingrediënten om vrienden te maken. Veel volwassenen gaan dan ook naar een hobbyclub of doen vrijwilligerswerk, voor hen een soort dekmantel om vrienden te vinden.

Is Brussel een makkelijke stad om vrienden te maken?

dat het gaat met onze vriendschap?

Dat niet uitspreken leidt ertoe dat we niet altijd weten hoe belangrijk we zijn voor de ander. Bovendien zijn er geen rituelen die de wederkerigheid van de vriendschap kunnen bevestigen. In een liefdesrelatie zijn die er wel, je kan je verloven of trouwen.

Alleen jonge kinderen formaliseren hun vriendschap. Die zeggen nadat ze een hele dag samen gespeeld hebben: nu zijn we vrienden, en bezegelen dat de dag nadien met een vriendschapsbandje of iets dergelijks.

FRANSSEN: Het voordeel van Brussel is dat er altijd nieuwe mensen arriveren, studenten, stagiaires bij de EU, die ook nieuwe mensen willen leren kennen. Maar een deel van hen vertrekt ook altijd weer. Mijn Britse vriendin die ik hier heb leren kennen, woont inmiddels in Amsterdam. Ik ben nog steeds bevriend met haar, maar als ik hier mensen om me heen wil, moet ik altijd weer nieuwe vrienden bijmaken.

In België word je ook niet zo makkelijk bij mensen thuis uitgenodigd. Ik herinner me dat mijn eerste baas in Nederland mij op mijn eerste werkdag al uitnodigde om bij haar brei- en wijnclub te komen. Vlamingen zullen dat niet zo snel doen. Ze zijn vaak erg gehecht aan de vriendenkring uit hun jeugd, zeker als ze vroeger bij de chiro of de scouts hebben gezeten. Elk jaar samen op Ardennenweekend.

Om daar als nieuweling tussen te komen, is lastig.

Vrienden maken lijkt simpeler dan het is, zeker naarmate we ouder worden?

Hoe hebt u het zelf aangepakt toen u in deze stad kwam wonen?

SELMA FRANSSEN JOURNALIST-AUTEUR

▲

Een andere opmerkelijke vaststelling: mensen beseffen zelden dat hun vriendschappen niet altijd wederkerig zijn.

FRANSSEN: Dat zit zo. Als iemand mij vraagt om mijn beste drie vrienden op te noemen, kan het goed zijn dat ik jouw naam noem, maar dat ikzelf vervolgens niet voorkom in jouw top drie.

Volgens onderzoek idealiseren we ons beeld van vriendschap nogal en is bijna de helft van onze vriendschappen niet helemaal wederkerig.

Dat we dat soms niet in de gaten hebben komt doordat we er heel weinig over praten. In een prille romantische relatie probeer je na een tijdje bevestiging van die ander te krijgen. Onder vrienden reflecteer je zelden over de intensiteit van de onderlinge band. Je zegt niet: hoe vind jij

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

Iraakse vluchteling. Hij bleek met zijn vrouw in Brussel te wonen en hij nodigde me uit om bij hen langs te komen. Always welcome for some hummus. Een afspraak maken was niet nodig, gewoon de dag zelf laten weten dat ik zou komen, appte hij. Ik vond dat mooi. Maar het staat zo haaks op mijn manier van leven.

18 DECEMBER 2019

I

13

SCHOOLJAAR

2020-2021

Vind alle info op:

INSCHRIJVENINBRUSSEL.BE Schrijf in tussen 6 en 17 januari 2020

Naar dezelfde Nederlandstalige basisschool als broer of zus?

KLEUTER- EN LAGER ONDERWIJS

Ook voor alle broers en zussen geboren in 2018

Heb je al een kind in een Nederlandstalige kleuter- of lagere school in Brussel?

Dan krijgen je andere kinderen voorrang en mogen ze zich eerst inschrijven in die school. Ook kinderen van schoolpersoneel krijgen voorrang. Kinderen zonder broer of zus kunnen zich pas later inschrijven.

Ga naar de school tussen 6 januari (van 8 u.) en 17 januari 2020 (tot 16 u.) en schrijf broer of zus in.

Belangrijk • Na 17 januari 2020 (16 u.) is er geen voorrang meer voor broers, zussen of kinderen van personeel. Dan volg je de normale procedure.

• Schrijf alle broers en zussen geboren in 2018 in, ook als ze pas vanaf september 2021 naar school gaan.

• Alle andere kinderen meld je aan op inschrijveninbrussel.be, tussen 2 en 31 maart 2020.

SCHOOL

Vragen? Surf naar inschrijveninbrussel.be.

inschrijveninbrussel.be

SCHOOLJAAR

2020-2021 Vind alle info op:

Naar dezelfde Nederlandstalige secundaire school als broer of zus?

INSCHRIJVENINBRUSSEL.BE Je kind inschrijven in een Nederlandstalige secundaire school in Brussel?

Surf naar inschrijveninbrussel.be.

Heb je al een kind op een secundaire school?

Dan krijgen broers en zussen voorrang in die school, in het eerste leerjaar.

Ga naar de school tussen 6 en 17 januari 2020.

En schrijf broer of zus in. Zij mogen zich eerst inschrijven, andere kinderen pas later. Ook kinderen van personeel hebben dan voorrang.

Opgelet!

• Na 17 januari 2020 is er geen voorrang meer voor broers, zussen of kinderen van personeel.

SCHOOL

inschrijveninbrussel.be

• Voor kinderen zonder broer of zus is er een andere procedure. In sommige scholen moet je eerst aanmelden, tussen 2 maart en 31 maart 2020. Op de website vind je alle info.

Selma Franssen

Selma Franssen 31 jaar studeert Scandinavische talen (Groningen), onderzoeksjournalistiek (Mechelen) en Westerse literatuur (Leuven)

Selma Franssen: “Onder vrienden reflecteer je zelden over de intensiteit van de onderlinge band.”

heeft de Nederlandse nationaliteit landt zes jaar geleden in Brussel freelancejournalist (onder meer Charlie Magazine) en moderator

▲

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

auteur van ‘Vriendschap in tijden van eenzaamheid’

FRANSSEN: In het begin vond ik het heel moeilijk. Ik ging zelfs naar expatborrels die een heel slechte reputatie hebben omdat veel EU-mannen het als een soort datingclub gebruiken. Ik voelde me daar niet echt om mijn gemak, maar heb er toch een vriend aan overgehouden. Daarna ging het vooral via via: vrienden van vrienden werden mijn vrienden.

O ja, ik heb ook gebruikgemaakt van de vriendschapsapp Hey!Vina. Daar zitten vooral mensen op die nieuw zijn in de stad en die iemand zoeken om leuke dingen mee te ondernemen. Het werkt zoals Tinder.

Tinder was vroeger ongemakkelijk, nu doet iedereen het. Is het ongemak bij een vriendschapsdate ook weg?

FRANSSEN: Nog niet helemaal. Ook omdat telkens de vraag komt: waarom zoek je vrienden? Ik moest tijdens mijn vriendschapsdate erkennen dat ik al vijf jaar in Brussel woonde. Dan zie je de mensen helemaal vreemd opkijken. Scheelt er iets met haar? Er rust nog steeds een groter taboe op zeggen dat je een vriend zoekt dan op toegeven dat je een lief mist.

Hoe komt dat?

FRANSSEN: Mensen vinden je dan een beetje

zielig. Want je slaagt er niet in om op eigen kracht nieuwe vrienden te maken. Wie een druk sociaal leven heeft, maakt alleen daardoor al makkelijker vrienden. Want met een heel sociale persoon willen we ons graag verbinden, liever dan met een eenzaam iemand. Dat is het sneue van eenzaamheid. Het is een vicieuze cirkel.

Zijn social media al bij al een zegen voor vriendschap of toch een vloek?

FRANSSEN: Beide. Een zegen omdat ze langeafstandsvriendschappen mogelijk maken. Mijn beste vriendin woont in Polen, maar we hebben dagelijks op de een of andere manier contact.

Tegelijkertijd zijn sociale media een rem. Als vrienden elkaar zien, zijn ze soms meer met hun gsm bezig dan met elkaar. Phubbing, heet dat fenomeen. Die gsm op tafel zorgt ervoor dat er niet gesproken wordt over diepe emotionele zaken, zo blijkt uit onderzoek.

Je moet er onder vrienden ook voor waken dat je niet alleen via appjes communiceert. In een app hoor je de intonatie, de emotie in iemands stem niet. Smileys kunnen een en ander nuanceren, maar ze kunnen het wegvallen van de emoties nooit helemaal compenseren. Face-to-facecontact is belangrijk. Daarom zorg ik ervoor dat ik mijn vriendin in Polen vaak genoeg spreek en zie.

In elke hechte vriendschap schuilt een kiem van verzet, schrijft u.

FRANSSEN: Vrienden zijn mensen die elkaar vinden en in gesprek gaan over datgene wat hen verbindt. Op die manier kan vriendschap aan de wieg staan van sociale verandering. De vrouwenrechtenbeweging en de homorechtenbeweging zijn allebei ontstaan vanuit vriendschap. Ook het recente klimaatprotest in Vlaanderen begon vanuit de vriendschap tussen Anuna (De Wever, red.) en Kyra (Gantois,red.).

Ondertussen lijkt die vriendschap tussen beiden weliswaar wat bekoeld.

Voor overheden is vriendschap iets lastigs, omdat ze er geen grip op hebben, vriendschap is niet geïnstitutionaliseerd, niet te controleren.

Volgens u kan je met vriendschap zelfs een vuist maken tegen de neoliberale ratrace?

FRANSSEN: Ja, de tijd die je met vrienden doorbrengt is er meestal een van ontspanning en onthaasting. Even weg uit de mallemolen die onze consumptiemaatschappij is.

Bovendien vraagt echte vriendschap dat je verder kunt kijken dan je eigen belang en soms iets doet waar je zelf niet meteen baat bij hebt. In die zin is vriendschap een soort tegengif tegen de kilheid van het marktdenken.

Wat is er nodig om een vriendschap bloeiende te houden?

FRANSSEN: We wisselen sowieso van vrienden.

Uit studies blijkt dat de samenstelling van je vriendengroep om de zeven jaar verandert.

Met sommige mensen, studievrienden bijvoorbeeld, deel je op den duur alleen nog het verleden. Het kan een tijdje leuk zijn om roddels op te halen over ‘die en die’. Maar voor een bloeiende vriendschap is meer nodig. Je moet elkaar vaak genoeg blijven zien, vriendschap vergt enige consistentie. Belangrijk ook, je moet samen leuke dingen doen. Het moet verrassend blijven.

En wat als de rek er echt uit is? Beëindig je dan de vriendschap?

FRANSSEN: Ik laat het meestal verwateren.

Ik heb nog nooit een vriendschap beëindigd na een knallende ruzie. Doorgaans heb je ook meerdere vrienden. Als je je aan de ene ergert, ga je gewoon vaker om met de andere.

In een liefdesrelatie kan dat niet. Je kan je partner moeilijk een tijdlang op een lager pitje zetten.

18 DECEMBER 2019

I

15

Marian Lens

Pionier Marian Lens ziet nog altijd discriminatie van lesbiennes

‘Veel witte homobars sluiten ons uit’ B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

Brussel pakt graag uit met zijn LGBTQI+-tolerantie en zijn ‘toeristische’ Brussels Gay Village. Toch vindt Marian Lens, ‘éminence grise’ en pionier van de lesbo-revolte, het een doekje voor het bloeden. ”De genderongelijkheid blijft overeind en de Brusselse overheid doet eraan mee,” stelt de anders zoetzingende Sapphist over hoe de lesbo’s in de hoofdstad ondergesneeuwd blijven. — JEAN-MARIE BINST, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

H

et was feest te over in het voorbije jaar 2019 voor de LGBTQI+-gemeenschappen, met 25 jaar spektakelbar Chez Maman en 30 jaar gay parties La Demence. En in 2020 gaat het vuurwerk af voor een kwarteeuw Belgian (Gay) Pride. Of de strijd hiermee gestreden is en iedereen happy aanvaard wordt in de maatschappij kan Marian Lens niet bevestigen. Met veertig jaar homo-emancipatie en feminisme op haar teller, schreef ze mee aan de geschiedenis en revolte, maar “de 21ste eeuw zal nog veel moeten oplossen in Brussel”.

Hoe rolde u in de lesbo-revolte?

MARIAN LENS: Vóór mijn twintig

was ik het thuis al afgetrapt wegens onenigheid over mijn lesbo-zijn. Ik mocht wel studeren, zonder meer, het was toch maar om later getrouwde huisvrouw te zijn. Het verschil tussen man ‘kunnen’ zijn en máár vrouw deed me rebelleren.

In de tweede licentie Sociologie aan de ULB kwam de vrouwenboekhandel La Rabouilleuse op de Elsenesteenweg te koop. Die wou ik overnemen, al kon dat als student-zonder-geld niet. Waarom dat idee? Zelfs de ULB en de progressieve groepen in België hadden duidelijk problemen met feministische en lesbienne-litera16

I

18 DECEMBER 2019

tuur. In Louvain-la-Neuve vond je veel meer boeken over en voor vrouwen. Het stuitte me tegen de borst.

Uw boekhandel Artemys hoort tot de Belgische lesbo-legende. Hoe kwam die er?

LENS: Ik kocht dozen met boeken van La Rabouilleuse op en andere vrouwenboeken in tweedehandszaken in de Zuidstraat, Bortiergalerij

“Er is meer dan vroeger een grote ongelijkheid tussen homo’s en lesbiennes” MARIAN LENS ACTIVISTE

60.000 kunstprentkaarten (eerst op de Elsenesteenweg en van 1987 tot 2001 in de Bortiergalerij, red.).

Het cliënteel was internationaal, trendy en alternatief. We gingen discussies aan over mijn dada, ‘engelenkaartjes’, symbool van geen seks en of dat geslachtsgebonden was.

Zijn die genderverschillen inmiddels uitgeklaard?

LENS: De maatschappij heeft veel coderingen en verplichtingen opgelegd aan het individu. Als socioloog kan ik beweren dat de samenleving snel beslist wat iemand wel of niet kan doen, al weten we niet waarom. Waarom beperkingen? Waarom bestempelingen, naamgevingen? Alles wordt sociaal bepaald en in de tijd afgebakend. En dat terwijl nog steeds één op de drie jongeren probeert zelfmoord te plegen omdat hij of zij identiteitsvragen rond anders-zijn heeft.

LGBTQI+ heeft in ons land juridisch toch een status bereikt? en Nieuwstraat (Vlaamse boeken).

Ik wou een eigen nichewinkel, omdat ‘lezen’ ideeën doet opborrelen. Lectuur leert je kritisch om te gaan met de maatschappij. In 1985 opende ik de drietalige vrouwenboekhandel Artemys, met wel

LENS: Als u naar het wettelijk

homohuwelijk verwijst (tweede land in de wereld in 2003, na Nederland enkele maanden eerder, red.) of andere beschermende maatregelen, dan kunnen we ons inderdaad beroepen op justitie als

er iets misloopt. Maar de ‘mentaliteitsverandering’ van de mensen staat zover nog niet. Een paar jaar terug vond mijn echtgenote - nog zo een woord, dat men mij constant laat verduidelijken - ‘s ochtends op de voordeur en op haar auto Ici des jeannettes geplakt,

LENS: Er is meer dan vroeger een grote ongelijkheid tussen homo’s en lesbiennes. De grote solidariteit, hand in hand voor dezelfde zaak, is passé. Zolang de subsidies niet gelijk verdeeld worden, onderhoudt de politiek die ongelijkheid.

Visit.brussels van het Brussels Gewest heeft het over de Gay Village, met de warme mannelijke homogemeenschap die u daar ontvangt. Het is een toeristische tool. Homobars voor mannen zijn één van de tien economische activiteiten die de meeste toeristen naar Brussel zouden halen. Gay parties als La Demence (trekt regelmatig 10.000 buitenlanders, red.) horen bij de topattracties voor de Europese hoofdstad. Maar een lesbische bar met concertenprogrammatie als de Crazy Circle wordt niet vernoemd op het LGBTQI+-stadsplan van het Gewest en krijgt ook geen steun of vermelding ergens.

Voor Marian Lens zijn verzet en revolte deel van haar leven: “Ik was amper twintig en het verschil tussen man ‘kunnen’ zijn en máár vrouw deed me rebelleren.”

eigenlijk Frans en Vlaams door elkaar gehaspeld. Het blijft een bedreiging van de vrijheden. Zo zie je nog diverse stadia van ‘commentaar’, die je als persoon almaar gegeneerd doen voelen. Vandaar het belang van vorming van mensen: iedereen moet ermee

leren omgaan. Want de grote sociale verandering is wel present, maar het individu weet zich er niet naar te gedragen. Met mijn cultuur-historische regenboog-rondleidingen in de stad leer ik mensen om daar rustig mee om te gaan.

Hoe wordt daar tegenin gegaan?

LENS: Ik heb bijvoorbeeld vijf jaar terug vanuit het Regenbooghuis L-Tour opgericht, dat rondleidingen en LGBTQI+-voordrachten organiseert. Alle deelnemers stellen honderduit vragen over hoe de strijd is geleverd door de jaren heen. En hoe hard we het moesten verduren.

Toch blijft onwetendheid overeind: te vaak wordt gedacht dat vrouwen er niet van bij het begin bij waren, alhoewel wij voortreksters zijn.

Binnen de LGBTQI+-beweging, hebben de lesbiennes de eerste duidelijk geprofileerde vereniging in 1953 opgericht, een archief in 1979, en een boekhandel in 1985. En toch krijgen we vandaag nog weinig erkenning of steun voor ons educatief project. Noch onze tour, noch andere lesbische verenigingen staan op het plattegrond van Visit.brussels. Wellicht omdat we ‘maar’ lesbiennes zijn. En dat enkel omdat in onze broek niet hetzelfde zit (lacht)? Een mannekenpissyndroom?

Hoe hard komt die discriminatie aan?

en ‘ze verstoppen zich’, het zijn stuk voor stuk clichés die door een aantal instanties binnen de overheid als excuus gebruikt worden om de lesbische beweging niet op dezelfde manier als de homobeweging te steunen. Die instanties van de overheid nemen ons niet au sérieux, ervaren we allemaal. Wat wil je, een oude generatie blijft ons kleineren, ook binnen de overheid. De ongelijkheid blijft groot tussen de benadering van man en vrouw.

Daarom zal solidariteit onder de minderheidsgroepen meer dan ooit nodig zijn.

Genderongelijkheid is niet van gisteren.

LENS: De geschiedenis heeft dat ook zo onderhouden. Toen de eerste LGTB-vereniging in 1953 werd gesticht door een lesbienne, Suzan Daniel, werd ze snel opzijgezet door homo’s. Die vonden het niet kunnen dat een zaak van de homobeweging door een vrouw kon worden geleid.

Ook vandaag nog zie ik in de Kolenmarktwijk, rond het Regenbooghuis, enkele ‘witte gaybars’. In sommige ben je niet welkom als allochtoon of als vrouw. Niet dat er conflicten ontstaan, maar je voelt het aan de blikken. Dit is ‘blank’ homoterrein. Een topadvocaat uit Turkije vertelde ons zijn ervaring tijdens een L-Tour-rondleiding. ‘Ik heb me in die Brusselse bar voor het eerst in mijn leven een vreemdeling gevoeld, bijna een terrorist,’ zo verwoordde hij de schok. Het is duidelijk dat die bars niet ‘modern’ zijn. Homo’s hebben het nu eenmaal beter in onze mannenmaatschappij, en krijgen ook een sterke plaats. Je kan het niet over zelfbeschikkingsrecht hebben als je beperkt wordt in je doen en laten.

En dat gaat ver, tot in de economische armoede waaraan een alleenstaande lesbische nog sterk onderhevig is in de machowereld.

De 21ste eeuw heeft nog veel werk aan Brussel.

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

Wat maakt u onzichtbaar als vrouw in het LGBTQI+-landschap?

Marian Lens geboren in 1956 in Kessel-Lo studeert sociologie aan de ULB

LENS: Onzichtbaarheid is een

woont in Sint-Pieters-Woluwe

systeem geworden. Iets wat ons voortdurend klein houdt of ons bestempelt als ‘vervelende’ vrouwen.

‘Ze doen niets’, ‘ze vallen nergens op’, ‘ze durven niet buiten te komen’

revolteert en opent Artemys (1985-2001), de enige vrouwenboekhandel in Europa sticht in 2014 L-tour.be, voor lesbo- en regenboogtours

18 DECEMBER 2019

I 17

Lidewij Nuitten

Lidewij Nuitten biedt subtiel verzet tegen ons eigen hokjesdenken

‘Ik heb het gevoel dat ik een missie heb’ Op 30 oktober schudt documentairemaakster Lidewij Nuitten weldenkend Vlaanderen en Brussel door elkaar met een open brief aan Mehdi, de jongen die eind augustus werd doodgereden door een politiewagen. Genadeloos haalt ze haar eigen vooroordelen onderuit, en houdt zo iedere lezer een spiegel voor. “Ik geloof niet in vingerwijzen naar machthebbers alleen. Mijn verzet begint bij mezelf.” — STEFANIE NIJS, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

L

iefste Mehdi, welke krantenkop hadden we gezien als je blond en blank was?’ Met die aanhef legt de Schaarbeekse VRT-journalist Lidewij Nuitten (27) de vinger op de wonde, daags na de herdenkingsmars voor Mehdi Bouda.

Drie maanden eerder werd de zeventienjarige jongen doodgereden door een politiewagen aan de Brusselse Kunstberg. De omstandigheden van het ongeluk zijn tot op vandaag onduidelijk: reed de politiewagen door het rood? Stak Mehdi over op het zebrapad? Maar het proces van Mehdi als vermeend Marokkaans ‘drugsboefje’ werd ondertussen via de media al gevoerd.

Alleen vertellen familie en vrienden een heel ander verhaal: Mehdi was alom geliefd op zijn kunstschool en daarbuiten.

VIRAAL Ook Nuitten ging aanvankelijk mee in het clichédenken, tot haar vriendin haar een interview liet lezen met Mehdi’s broer Ayoub en zijn verloofde Maude, in De Morgen. In haar brief aan Mehdi beschrijft Nuitten hoe de woorden van Ayoub haar beeld van Mehdi helemaal veranderden, hoe ze zich bewust werd van alle vooroordelen die ze de

18

I

18 DECEMBER 2019

voorbije maanden had gehad, en hoe dat haar spijt.

“Het was helemaal niet het plan om een opiniestuk te schrijven,” vertelt Nuitten in een bar bij BrusselCentraal. “De avond dat mijn vriendin me het interview toonde, wilde ik het gewoon delen op facebook, met een zinnetje van mezelf erbij. Maar ik was zo verontwaardigd over mijn eigen gedachten dat die ene regel vanzelf uitgroeide tot een brief. Het vloeide eruit, alsof alles al klaar zat en ik het alleen nog maar moest opschrijven.

Ondertussen was mijn vriendin al gaan slapen. Ik kroop bij haar in bed en zei: ‘Schat, ik heb even een opiniestuk geschreven’ (lacht).”

Nadat de brief was verschenen in De Morgen, ontstond er een storm aan reacties. “Ik deelde de brief op mijn eigen facebookpagina zodat mijn vrienden hem konden lezen.

Plots was die post 1.500 keer gedeeld. Om de twee minuten kreeg ik een melding. Ik denk niet dat ik ooit al iets heb gemaakt dat zo snel viraal is gegaan.”

Op mijn brief aan Mehdi kwamen nauwelijks negatieve reacties. Ik heb dat altijd voor de hand liggend gevonden, tot een paar weken geleden. Nadat juriste Yousra Benfquih bij Radio 1 op

“Tot voor een paar jaar stelde ik mezelf niet echt in vraag.

Nu doe ik dat wel” LIDEWIJ NUITTEN REPORTAGEMAKER

mijn brief gereageerd had, vertelde ze mij hoeveel haatmails ze al had gekregen op goedbedoelde stukken. Hoewel we in ons werk vaak dezelfde boodschap brengen, heb ik nooit één haatmail in mijn inbox gevonden. Toen besefte ik echt hoe geprivilegieerd ik eigenlijk ben, wat mij opnieuw verontwaardigd maakte.”

JUSTICE POUR MEHDI “Toen dat opiniestuk zijn eigen leven ging leiden, was ik bijna vergeten waarom ik dat oorspronkelijk geschreven had. Ik voelde me ‘belangrijk’ en was druk bezig alle commentaren te monitoren, wat niet echt gepast is gezien de context. Tot ik een reactie kreeg van Ayoub, de grote broer van Mehdi, en zijn vriendin Maude. Het stuk had hen erg veel deugd gedaan, schreven ze.

Mijn hartje was plots nog maar heel klein. De dag erna wilde ik hen in een bericht bedanken en veel moed wensen. Ik had nog maar een letter getypt en voor ik het wist zat ik te huilen aan mijn bureau. Eigenlijk is het gek dat ik me zo betrokken voel, terwijl ik Mehdi niet eens kende.”

“Binnenkort ontmoet ik Ayoub voor het eerst. Ik ga misschien meehelpen als vrijwilliger in hun organisatie Justice pour Mehdi. De familie heeft nog niet eens kunnen rouwen, want ze weten nog altijd niet wat er precies gebeurd is met Mehdi. En toch zijn ze al bezig om mensen samen te brengen, een community te creëren. Omdat Mehdi het zo gewild zou hebben.”

SMARTPHONEBUBBEL Al in haar rubriek ‘Mijn straat’, in het Eén-programma Iedereen Beroemd, counterde Nuitten alle vooroordelen door met camera aan te kloppen bij haar veelkleurige buren in de Schaarbeekse Albert Giraudlaan. Een treffende illustratie van haar visie op verzet.

“Ik stap ook mee in marsen tegen het onrecht in de samenleving, maar niet zonder naar mezelf te kijken.

Tot voor een paar jaar stelde ik mezelf niet echt in vraag. Nu doe ik dat wel. Een subtielere aanpak heeft vaak veel meer effect dan vingerwijzen, merk ik. Ik noem het vriendelijk verzet: beginnen bij mezelf en zo ook

geen goesting in, dacht ik eerst.

Maar deze keer ben ik uit mijn comfortzone gestapt. Ondertussen is hij een van mijn beste vrienden.”

DE ( WAN ) HOOP VAN DE WERELD

“Het valt op hoe burgers steeds vaker zelf op straat komen om onrecht aan te kaarten” LIDEWIJ NUITTEN REPORTAGEMAKER

Los van die onverwachte avonturen is 2019 goed geweest voor Lidewij Nuitten. “Voor het eerst was mijn leven voorspelbaar. Ik heb nu regelmatige uren bij Iedereen Beroemd, ik woon nog altijd samen met mijn vriendin in Schaarbeek, elke maandag en woensdag ga ik voetballen ... Een kleinburgerlijk leven, en ik vind het geweldig (lacht). Zolang er daarna maar weer iets uitdagends op mijn pad komt.”

“Afgelopen jaar heb ik ook ontdekt dat schrijven enorm louterend is voor mij. Voor de brief aan Mehdi heb ik nog andere brieven geschreven – vaak over onderwerpen waar ik niet meteen over kan filmen – en dat is voor mij een enorme uitlaatklep gebleken om mijn verontwaardiging te kunnen lossen.”

En aan verontwaardiging geen gebrek het afgelopen jaar. “Het valt

op hoe burgers steeds vaker zelf op straat komen om onrecht aan te kaarten. Dingen die altijd als normaal beschouwd werden, komen plots hoog op de agenda te staan. Dan denk ik natuurlijk aan de klimaatbetogingen of het debat over dekolonisatie, maar dichter bij huis ook aan verkeersveiligheid.

Collectief 1030/0 is het afgelopen jaar echt groot geworden en laat meer bougeren dan de politiek ooit gedaan heeft.”

“Ik heb het gevoel dat er de laatste jaren echt iets aan het veranderen is,” klinkt het hoopvol. Tot we het hebben over oprukkend racistisch gedachtegoed en andere haatreacties: dan ziet Nuitten niet hoe het ooit nog allemaal goed kan komen. De toestand van de wereld anno 2019, we komen er niet uit.

Maar de rode draad is intussen wel duidelijk: het durven te benoemen van het probleem is de eerste stap. “Dat is wat ik probeer te doen, bewustzijn creëren. In de eerste plaats bij mezelf. Zonder arrogant te willen zijn: ik heb het gevoel dat ik een missie heb (lacht).

Voilà, je hebt je titel al.”

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

anderen een spiegel voorhouden, zonder al te veel oordeel.”

“Natuurlijk moet ik mij soms inhouden om niet te beginnen te roepen op sociale media, zoals bij de verkiezingsuitslagen van mei. Maar het is belangrijk om die kwaadheid ook te kunnen transformeren in iets anders. Als dat niet gebeurt, riskeert alle dialoog verloren te gaan en voeden we de polarisatie alleen maar meer.”

Van vriendelijk verzet getuigt ook Nuittens nieuwste documentaire, die ze zelf draaide in haar vrije tijd en binnenkort hoopt uit te zenden. “Het is een subtiele aanklacht, tegen wat elk jaar duidelijker wordt op straat, in de tram, in de trein. Iedereen zit op zijn smartphone en weinig mensen hebben aandacht voor wie er naast hen zit, inclusief mezelf.

Dus heb ik mezelf gedwongen om mijn telefoon in mijn zak te laten en wel te kijken naar wat er om mij heen gebeurt.”

Het resultaat is een persoonlijk verhaal, waarin ze toont hoe vier Brusselaars haar het afgelopen jaar uit haar bubbel haalden. Een ervan is een Marokkaanse jongen die haar nummer vroeg. “Daar heb ik echt

Lidewij Nuitten noemt wat zij doet ‘vriendelijk verzet’: “Ik wil niet te veel oordelen.”

Lidewij Nuitten geboren op 28 februari 1992 in Lier studeert journalistiek aan de Erasmushogeschool in Brussel begint in 2013 te werken bij Eén-programma Iedereen Beroemd wordt bekend met de reeks ‘Mijn Straat’ in 2015 woont in Schaarbeek

18 DECEMBER 2019

I 19

Dirk Seghers

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

Dirk Seghers en de wederopstanding van Recyclart

‘Een stad heeft plekken nodig om te dwalen’ Dirk Seghers gaat van Recyclart naar de Zavel: “Ik heb heel mijn leven in extremen geleefd.”

20

I

18 DECEMBER 2019

Dertig jaar nachtleven heeft hij achter de kiezen, onder meer bij de Beursschouwburg en Recyclart.

Straks sluit Dirk Seghers (62) dat hoofdstuk af met een koerswijziging van formaat. In maart begint hij immers aan een fulltimeleven als galerist van middeleeuwse kunst nabij de Zavel. “Die Vlaamse besparingen op innoverende kunst begrijp ik niet. Als je de traditie niet vernieuwt, rest enkel nog folklore.”

— KRIS HENDRICKX, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

Is er een gebrek aan interesse van Infrabel? mensen in zo’n buurt stellen is niet ‘Geef ons kunst’, maar ‘Geef ons werk’.

Recyclart was altijd meer dan een cultuurcentrum en zocht eveneens de stad op. De locatie in Kapellekerk was ook gekozen om buurten die door de Noord-Zuidverbinding van elkaar afgesneden waren, weer dichter bijeen te brengen. Wil u hier iets gelijkaardigs realiseren?

zitten we in de fase van het ondankbare mollenwerk, waarin je onder de radar zoekt naar organisaties en sleutel- en brugpersonen.

De eerste activiteit met de buurt ligt ondertussen een jaar achter ons: Sinterklaas vieren op een boot op het kanaal met tweehonderd kinderen.

Dat is toch fantastisch? Deze wijk was net als de Marollen altijd wat achtergesteld. Dit was dé industriebuurt van Brussel. En de plek waar wij zitten was een van de grootste industriesites: de suikerraffinaderij Gräffe.

Lukt het hier ook om bruggen naar de buurt te slaan?

SEGHERS: Buurtwerking werpt alleen vruchten af op lange termijn. Nu

“Recyclart werkt aan een gemeenschappelijke taal voor deze diverse stad” DIRK SEGHERS RECYCLART

SEGHERS: Ja. Terwijl het in andere steden dus wel kan. Kijk naar Zürich, Berlijn of Londen: al die vrije onbenutte ruimte onder spoorwegen wordt gebruikt. Terwijl Infrabel er gewoon zijn kas aan veegt. Ik hoorde het letterlijk: “Ons kan het niet schelen wat hier gebeurt, onze rol is om de treinen te doen rijden.”

Infrabel snapt niet welk goud het in handen heeft. In elke grootstad wordt elke vierkante millimeter intens benut, maar dit bedrijf zou die plekken bij wijze van spreken liever met zand volgieten.

Misschien moet het Gewest al die ongebruikte ruimtes gewoon onteigenen? Want naast station Kapellekerk is er nog veel meer ruimte. Denk aan de ‘quadrilatère’, de prachtige zalen onder de sporen tussen de Kleine Ring en Zuidstation.

Of ook het oude postsorteercentrum dat al ruim twintig jaar leegstaat.

Allemaal ruimtes die een sleutelrol kunnen spelen in de ontwikkeling van de stad.

SEGHERS: Ja! Heel het Zuidstation is een geweldig voorbeeld van mismanagement. Als je nu van de Ring naar het station stapt, heb je het gevoel dat er niets komt, behalve een hotel. Er is geen fierheid, geen signalisatie … De ruimte rond het station is een woestenij, terwijl de afgesloten ruimtes juist kathedralen zijn, met zeven meter onder het plafond. Doe daar iets mee! Nu maak je het sociale weefsel rond de sporen dood. ▲

oor Recyclart en zijn artistiek leider waren het twee bewogen jaren. In 2018 veegde Infrabel de organisatie uit het station Kapellekerk, een episode die sporen heeft nagelaten bij Seghers. “Ik herinner me het afscheidsmoment nog om 5 uur ’s ochtends. Er was nog duizend man en mensen zongen ‘Merci Recyclart’. Als ik eraan terugdenk, krijg ik nog altijd kiekenvel.”

Anno 2019 was dan weer het jaar van de onverhoopte heropstanding in Molenbeek, op een industriële site in de Manchesterstraat. Het is daar dat we Dirk Seghers ontmoeten, enkele maanden voor hij er de deur achter zich dichttrekt. “We werken hier aan een gemeenschappelijke taal voor bewoners en publiek. Want dat is de sleutel om de stad weer leefbaar te maken.”

DIRK SEGHERS: Onze mission statement is nog steeds dezelfde: we werken met een mix van cultuur en sociale economie als katalysator in een populaire buurt.

Het is een unieke en heel slimme combinatie. De eerste vraag die

SEGHERS: Eerst was er sprake van vier tot vijf jaar, maar na al die investeringen denken we eerder aan tien tot vijftien jaar. Als we ooit terugkeren, zouden we best de twee sites ontwikkelen. Dan kunnen we hier dingen doen die daar niet lukken. Maar er is in het station Kapellekerk sinds ons vertrek niets meer gebeurd.

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

V

Hoe lang blijft Recyclart?

18 DECEMBER 2019

I

21

Dirk Seghers

▲

hebben. Identiteit evolueert, ook de Vlaamse, die de voorbije eeuwen beïnvloed is door iedereen die hier gepasseerd is.

meer ze beschadigd worden, hoe abstracter ze worden en dus hedendaagser. Hoe ouder, hoe jonger, dat is bijna alchemie.

Wat moet de reactie van de cultuursector zijn op de besparingen?

‘Hoe kapotter, hoe jonger,’ zegt u. Een geruststelling nu u de zestig voorbij bent?

SEGHERS: Ik vind het vooral pijnlijk

dat de grote instellingen ontzien worden, en de kleintjes moeten inleveren. De groten hebben al zoveel privileges, ontvangen zoiets als een blanco cheque en moeten zich amper verantwoorden als er iets fout loopt. Dat is je reinste mattheuseffect. Terwijl je het zaad moet koesteren waar je over enkele jaren de vruchten van plukt. Ik begrijp ook niet dat Vlaanderen patrimonium wil beschermen ten koste van het innovatieve. Als je traditie niet innoveert, wordt het folklore zonder impact. Het zijn juist de vernieuwers die de traditie levend houden. Kijk naar de stedelijke elektronische muziek of global ghetto. In de hele wereld put die ook uit de lokale roots. In Brazilië heet dat baile funk, in Zuid-Amerika zijn er cumbia-invloeden ... (gaat nog een tijdje door met voorbeelden uit de hele wereld)

Wat zit er achter die besparingen in Brussel?

SEGHERS: Ik kan niet in het hoofd van de politici kijken, maar vind het wel bizar om Brussel zo hard aan te pakken. Dit is de plek waar veel nieuwkomers trots zijn dat ze hier kunnen verblijven, waar ze ook in korte tijd Nederlands spreken, terwijl Franstalige Belgen en Fransen vaak vooral excuses

SEGHERS: Ik zie al een sterke frontvorming. Maar het beste antwoord is ondanks alles sterke projecten blijven neerzetten. De uitdaging ligt in het kamp van de creatieven. Als ik in een masterjury zit, hoor ik wel vaker dat studenten niet genoeg middelen hadden. Ik draai het dan om en leg uit dat het artistieke idee zo sterk moet zijn, dat het zonder veel middelen kan.

U wordt binnenkort fulltimegaleriehouder voor middeleeuwse kunst, vlak bij de Zavel. Dat is nogal een stap, van het vernieuwende nachtleven in een achterbuurt naar de traditie en bourgeoisie. Wat boeit u aan die oude kunst?

SEGHERS: Ik heb heel mijn leven in extremen geleefd: penthouse or pavement. En middeleeuwse kunst kan erg hedendaags zijn. Zeker de romaanse kunst is op dat vlak interessant. Men probeerde er emotie in toe te laten zonder goed te weten hoe. Je krijgt zo heel stuntelige en tegelijk ontroerende werken, die soms zelfs scabreus of erotisch zijn. Er zit ook een interessante paradox in middeleeuwse kunst. De objecten zijn vijfhonderd of zeshonderd jaar oud en daardoor bijna allemaal beschadigd. En hoe

Dirk Seghers 62 jaar muziekprogrammator Beursschouwburg 1991-2006 artistiek leider Recyclart sinds 2009 in 2020 wordt hij galeriehouder voor middeleeuwse kunst in de Miniemenstraat

SEGHERS: (lacht) Het beste moet nog komen, absoluut! Dit kan ik doen tot ik honderdtwintig ben. Het nachtleven heeft me trouwens ook veel energie gegeven. Een volle zaal, zoals we die hier met Zwangere Guy op 20 december opnieuw zullen hebben, dat geeft je weer de energie om de vampier die een stad is weer een aantal weken in de ogen te kijken.

Hoe kijkt u terug op 2019?

SEGHERS: Voor Recyclart was het een hoogtepunt na het annus horribilis 2018. Niemand had ook gedacht dat we die nieuwe zaal zouden klaarhebben tegen de opening van het Kunstenfestival.

Heeft u ook een hoogtepunt voor de stad?

SEGHERS: De heraanleg van het park aan de Ninoofsepoort. Het getuigt van een ongelofelijk lef om daar gewoon een plek te creëren met gras en bomen, waar geen geld moet worden verdiend. Als de stad iets nodig heeft, is het plekken om te dwalen. Je perspectief reikt hier meestal maar zover als de straat breed is, een tiental meter misschien. Je botst altijd op iets.

Recyclart is altijd op zoek geweest naar vernieuwing. Welke ontdekkingen zijn u bijgebleven?

SEGHERS: De opleving van de Brusselse hiphop, met Damso, Roméo Elvis en Zwangere Guy. En wat onze buurtwerking betreft: die jaren in de Marollen hebben me geleerd dat, hoe nederig en arm iemand ook mag zijn, je er altijd iets kan van leren. Ik herinner me een vrouw die haar jeugd op een binnenschip had doorgebracht en daar een prachtig fotoalbum over had. Er is daar een Afrikaans spreekwoord voor: ‘Elke mens die sterft is een museum dat brandt.’

Is de rol van Recyclart, en breder van kunst in Brussel, er ook een van verzet?

SEGHERS: Ik kan met een boutade antwoorden dat goede kunst altijd iets subversiefs heeft. Maar de uitdaging van Recyclart is toch vooral om een nieuw gemeenschappelijk referentiepunt te vinden voor het publiek, aan een gemeenschappelijke taal voor Brusselaars te werken. In deze stad leven heel veel mensen met erg verschillende ankerpunten. We proberen die van onderuit opnieuw samen te brengen, door te lassen, te koken, brood te bakken of op een gitaar te krabben. Dat is, denk ik, de sleutel om de stad weer leefbaar te maken.

Ook voor mensen die naar Brussel kijken vanuit Vlaanderen. Ook een buitenstaander kan zo’n model begrijpen.

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

Hoe interpreteert u de Vlaamse besparingen, niet enkel in cultuur, maar ook op andere Brusselse fondsen en organisaties?

Dirk Seghers: “Ik zie na de aangekondigde besparingen al een sterke frontvorming.

Maar het beste antwoord is sterke projecten blijven neerzetten.”

18 DECEMBER 2019

I

23

Adeline Dieudonné Het jaar na het jaar van auteur Adeline Dieudonné

‘Blijkbaar zie ik relaties tussen mensen in termen van roofdier en prooi’ Hét jaar van de Brusselse schrijfster Adeline Dieudonné was eigenlijk 2018. Maar ‘Het echte leven’ - de Nederlandse vertaling van haar ongelooflijke succesdebuut ‘La vraie vie’ - kwam pas uit in september van dit jaar. Een uitgesteld gesprek met de Franstalige evenknie van Lize Spit.

MICHAËL BELLON, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

H

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

et is haast een cliché geworden om Adeline Dieudonné (1982) in één adem te noemen met Lize Spit. Tijdens het afgelopen Passa Porta Festival spraken beide Brusselse bestsellers nog samen over hun internationale succes en over de hoge verwachtingen voor het tweede boek dat ze allebei aan het schrijven zijn. De overeenkomsten zijn nu eenmaal frappant. Dat de twee jonge vrouwen zo kort na elkaar met een debuutroman ontelbare prijzen, vertaalrechten en filmcontracten binnenhaalden is één ding. Dat in hun beider coming of age-romans - vol zwarte humor, spitsvondige beelden en wrede gebeurtenissen - een jong vrouwelijk hoofdpersonage zich emancipeert uit een beklemmend milieu waar de wetten van de sterkste niet zelden ook de wetten van de mannen zijn, een ander.

Tijdens dat dubbelinterview op het Passa Porta Festival zei u nog dat schrijven voor u niet het alfa en omega was. Toen u op uw achttiende van Waals-Brabant naar Brussel verhuisde, was dat om een theateropleiding aan het conservatorium te volgen.

ADELINE DIEUDONNÉ: Ik wilde

inderdaad actrice worden.

Uiteindelijk is dat niet geweldig goed gelukt en heb ik vooral veel andere baantjes gehad. Maar aan schrijven dacht ik nooit. Tot ik dertig werd en in een soort vertrouwenscrisis belandde waardoor ik alles in vraag stelde.

24

I

18 DECEMBER 2019

Zelfs of ik mijn kinderen wel op deze wereld had moeten zetten. Ik voelde toen de noodzaak om voor mezelf een ruimte te creëren om me uit te drukken, en mijn bezorgdheden en woede te ventileren.

Met ‘deze wereld’ bedoelt u de door klimaatopwarming en wilde groei bedreigde maatschappij. Toch zijn

veranderen. Tot niet zo lang geleden ging ik in debat en wilde ik de ander op een bijna evangelische manier overtuigen: laten weten dat jij gelijk hebt en de ander ongelijk. Vandaag denk ik dat de strijd daar niet zozeer gevoerd wordt. Rond de kerstkalkoen zal je je schoonbroer niet van de feministische strijd overtuigen.

Misschien is het dan beter om hem eens een goed boek cadeau te doen.

DIEUDONNÉ: Ik ben in 2017 begon-

DIEUDONNÉ: Dat speelt ook een rol.

nen met het schrijven en het spelen van het theaterstuk Bonobo Moussaka, omdat ik ervan uitging dat ik zo het makkelijkste een publiek kon bereiken. Daarna wilde ik niet meer stoppen met schrijven. Het echte leven is ook niet geschreven met een

Dat publieke podium geeft me trouwens ook bij vrienden en familie meer legitimiteit, merk ik.

Als de media je aan het woord laten, dan kraam je misschien niet alleen stommiteiten uit en word je al iets sneller au sérieux genomen.

Nog niet zo snel als een man, maar toch.

AUTEUR

enorm van mijn kinderen en ik ga hen niet bezwaren met bezorgdheden, maar als ik me vroeger zou hebben gerealiseerd in welke toestand we beland zijn, dan had ik het anders aangepakt.

Ik realiseer me heel goed hoe geprivilegieerd wij in dit land nog zijn, maar de sociaal-economische en ecologische vraagstukken zijn enorm, de wereld is extreem gewelddadig en de perspectieven voor de jongste generatie niet rooskleurig.

DIEUDONNÉ: Daarin ben ik aan het

Dankzij het succes heeft u nu ook een publiek forum.

ADELINE DIEUDONNÉ

DIEUDONNÉ: Ik hou natuurlijk

Op familiefeesten mijd je best politiek, wordt altijd gezegd. Maar ook om met vrienden en kennissen in de clinch te gaan is soms moed nodig.

Hoe pakt u dat aan?

Het ligt ook niet voor de hand dat u de uitweg in het schrijven zocht en vond.

“Ik wilde een verhaal vertellen waar ik zelf plezier aan beleefde en waarvan later is gebleken dat mensen erdoor geraakt werden”

weinigen zo pessimistisch dat ze hun ouderschap in vraag stellen.

wil horen. Wat klimaatscepticisme, wat ultraliberale praat, een snuifje racisme … Uiteindelijk wordt het haar laatste kerstfeest en belooft ze haar kinderen dat ze zal vechten voor een betere toekomst.

politieke drijfveer of wat dan ook. Ik wilde een verhaal vertellen waar ik zelf plezier aan beleefde en waarvan later is gebleken dat mensen erdoor geraakt werden. Misschien is dat ook de efficiëntste weg: iets uitlokken waarvan de diepere betekenis je zelf nog ontsnapt, waarna de lezers die betekenis er zelf uithalen.

Waarover ging ‘Bonobo Moussaka’?

DIEUDONNÉ: Het stuk speelt zich af

rond Kerstmis, wanneer het hoofdpersonage aan tafel schuift met haar neven, schoonbroers en nonkels die het gezelschap entertainen met uitspraken die je niet per se

Dat is ook één van de thema’s in ‘Het echte leven’. Vader is een dwingeland tegen wie moeder niet durft in te gaan, broertje volgt comfortabel in zijn sporen, maar elke stap naar de vrijheid die het meisje zet, is er een te veel.

DIEUDONNÉ: Ik heb het boek op

voorhand niet bedacht, dus ook niet de thema’s. Maar ondertussen is het wel duidelijk dat ik relaties tussen mensen makkelijk zie in termen van roofdieren en prooien.

Dat de groten de kleintjes opeten die niet voldoende worden beschermd, is mijn perceptie van het ultraliberalisme. In Het echte leven wordt er letterlijk en figuurlijk gejaagd. Door mensen op dieren, door mannen op vrouwen, en door volwassenen op kinderen.

Ook het feministische motief in het boek was echt geen afrekening die ik vooraf had gepland. Dat de jongen meer mag dan het meisje heb ik zo opgeschreven omdat ik het blijkbaar zo geleerd heb, maar ik heb het pas echt ingezien toen ik het opschreef.

Zoals u het uitlegt, leek het schrijven van het boek bijna op exorcisme.

DIEUDONNÉ: Zeker. Anders zou het

waarschijnlijk ook niet zo rauw en zo zwart geworden zijn. Er heeft een catharsis plaats en ik merk dat veel lezers dat ook zo aanvoelen.

Misschien ligt daar, naast uw mooie zinnen, uw zwarte humor en uw gevatte vergelijkingen, de sleutel tot het succes van het boek.

DIEUDONNÉ: Voor het succes heb ik

geen verklaring. Ook de mechanismen van het literaire wereldje spelen een rol. Ik zoek ook niet naar een verklaring, want dan zou ik de formule misschien proberen te reproduceren. Terwijl ik gewoon in alle oprechtheid moet blijven schrijven.

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

Net als bij Lize Spit maken de licht absurde uitvergrotingen, de extreme gebeurtenissen en de wrede, wat sprookjesachtige toets het tragische verhaal juist beter navoelbaar.

DIEUDONNÉ: De beste manier om de

realiteit te representeren is misschien ze licht te overdrijven. Kijk naar Joker met die gesatureerde kleuren: ook bigger than life. De film speelt in Gotham City, maar New York is nooit ver weg.

Een veelbesproken kwestie is natuurlijk hoe het komt dat u precies toen #Metoo uitbrak dit boek schreef.

DIEUDONNÉ: Waren vrouwen klaar

om te spreken, of was de wereld klaar om te luisteren? Het onderwerp interesseert me in ieder geval enorm.

Ik lees er veel over en voel me als schrijver ook verantwoordelijk. Want representatie is belangrijk. Met name in de cinema heeft de machistische beeldvorming een enorme rol gespeeld. Niet dat daar een uitgesproken agenda achter zat, maar als je bijvoorbeeld kijkt naar het vrouwbeeld in het merendeel van de films waar wij sinds de jaren zeventig tot nu mee zijn grootgebracht, dan weet je dat je daar als kunstenaar ook iets aan kan veranderen.

Adeline Dieudonné (1982) schreef in 2017 het toneelstuk Bonobo Moussaka en de novelle Amarula.

keer verkocht in Frankrijk, en in bijna twintig talen vertaald.

Het echte leven uit 2018 won tal van literaire prijzen, werd meer dan 200.000

Adeline Dieudonné, Het echte leven, Atlas Contact, 208 blz.

Ze heeft een radiocolumn op RTBF La Première

Adeline Dieudonné over het verzet in elke kunstenaar: “Kijk naar het vrouwbeeld in de meeste films, als kunstenaar kan je daar iets aan veranderen.”

18 DECEMBER 2019

I 25

Lorie Meurmans

Small is Biotiful van Lorie Meurmans ontketent biorevolutie in Neder-Over-Heembeek

‘Ik hoef geen vier of vijf winkels’

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

Toch al snel veertig minuten met tram en bus vanuit het centrum.

Neder-Over-Heembeek, tot 1921 nog een Vlaams dorp, was lang een vergeten uithoek van het gewest, met als voornaamste ‘claim to fame’ het Militair Hospitaal. Maar in de afgelopen tien jaar groeide de bevolking met zowat een kwart, tot ruim 18.500 inwoners. De Stad bouwde er in de voorbije jaren 1.500 woningen, en heeft er nog meer in de pijplijn. Heembeek verstedelijkt, “en zal nooit meer zoals vroeger zijn,” zei burgemeester Philippe Close (PS) eerder deze maand in ‘Le Soir’.

26

— SARA DE SLOOVER, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

S

tad en Gewest investeren navenant in infrastructuur: de allereerste wijkraad wordt er dezer dagen opgericht, in maart rijdt de allereerste bus 56 richting Schuman uit, en over een jaar of vijf zou een nieuwe tram Rogier moeten verbinden met het Peter Benoîtplein in het centrum van Heembeek.

Voorlopig geen Starbucks of Ellis Gourmet Burger op dat Peter Benoîtplein. Met uitzondering van de fors uitgevallen kerk lijkt het plein sterk op dat in menig Vlaams dorp – café ‘In den Achtsten Hemel’ incluis. Maar sinds een half jaar is er één teken van stedelijke insijpeling: Small is Biotiful, een biologische kruidenierszaak die zo veel mogelijk producten in bulk verkoopt.

Dat Lorie Meurmans (25) hier ooit achter de kassa zou staan, stond niet bepaald in de sterren geschreven. Meurmans groeide op op het platteland in de regio Spa-Malmédy, en studeerde chemie in Luik en Toulouse. Toen ze drie jaar geleden omwille van de liefde naar Brussel verhuisde, was dat bovendien eerst naar het centrum. “Maar daar hebben we maar een paar maanden gewoond. Ik vond het er veel te druk, te kil ook. Mijn vriend stelde toen Heembeek voor, en hier voel ik me een stuk beter.”

I

18 DECEMBER 2019

“Ik was voorbestemd om in een labo te werken, maar had al tijdens mijn laatste jaar door dat dat niets voor mij was. Ik moet met mensen kunnen werken.” Voor de job van haar dromen, bij een sociale of culturele organisatie, had ze niet het juiste diploma. “Dus dacht ik dat ik maar beter mijn eigen job creëerde.”

Al tijdens haar studies deed Meurmans boodschappen bij lokale boeren, een vorm van stil verzet. Ze was lid van transitiegroepen, kocht producten in bulk en was erg geïnteresseerd in duurzame landbouw. Met hulp van een ondernemingscoach kwam ze bij het idee van een eigen bio-kruidenierszaak. “Het was mijn coach die me zei: je bent zelf elke keer een half uur enkele reis onderweg om boodschappen te doen, er zijn vast nog meer mensen zo in Heembeek.

Waarom zou je hier niet beginnen?”

GROENTEN UIT ANDERLECHT “Hoe meer ik daarover nadacht, hoe meer ik overtuigd raakte van zijn gelijk. Waarom een zaak beginnen in een andere gemeente die ik nog minder kende? Er is een goede basis hier, met twee grote stadsboerderijen, een Repair Café, stadstuintjes en compostpunten.”

Lorie Meurmans met haar vriend Romal: “Ouderen komen hier soms gewoon twee eieren kopen. Het doet hen denken aan de buurtwinkel van weleer.”

“Bovendien groeit de bevolking in Heembeek sterk door alle nieuwbouwprojecten. Die nieuwkomers zijn vooral twintigers en dertigers die het al gewend waren om in bulk of bio te kopen, maar dat hier niet meer konden. Hoe meer ik erover nadacht, hoe meer ik overtuigd raakte dat dit een succes zou worden in een wijk die vaak overgeslagen wordt.”

Met hulp van een microkrediet, familie, de Stad Brussel en een beurs van Actiris kon Small is Biotiful midden juni de deuren openen.

Zestig procent van de groenten in de winkel stamt uit Anderlecht, en wordt geteeld op de velden van de landbouwtestruimte in Neerpede.

“Vanaf volgend jaar verkopen we ook het overschot van de groentemanden van de Heembeekse stadsboerderij Haricots Magiques.” Dat vult Meurmans aan met oogst van een bioboerderij in Wezembeek-Oppem

en waren van een biologische groothandel die voornamelijk werkt met coöperatieven in Spanje en Italië. Bij Small is Biotiful komt de pastis uit België, de rijst uit Italië, en de honing uit Roemenië.

Verder gaat het niet, op een even goudkleurige toegeving na. “De eerste vier maanden verkocht ik geen bananen. En daar bleef ik ook bij, al vroeg er elke dag wel iemand naar.

Uiteindelijk heb ik mijn standpunt bijgesteld. Door onze locatie en openingstijden zijn wij ook de buurtkruidenier. Mensen springen snel even binnen, en verankeren zo de winkel nog steviger in Heembeek.”

“Voor de rest blijf ik trouw aan mijn idee. Ik vermijd producten die op industriële schaal zijn gemaakt, zelfs al kleeft er een biolabel op.

Toen er deze zomer een tijd geen mozzarella voorradig was omdat de

Lorie Meurmans geboren op 15 maart 1994 groeit op in de regio SpaMalmédy studeert chemie in Luik en Toulouse

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

verhuist naar Brussel en later naar Neder-Over-Heembeek, waar ze in juni 2019 de biowinkel Small is Biotiful opent

koeien van mijn Italiaanse boer vanwege de hittegolf te weinig melk produceerden, heb ik dat zo ook uitgelegd aan de klanten. En die leken daar begrip voor te hebben, al weet ik natuurlijk niet of ze daarna niet naar de Carrefour liepen (lacht).

Ze lijken het in elk geval te appreciëren dat ik mijn keuzes kan beargumenteren.” Gojibessen verkoopt ze daarom bijvoorbeeld niet. “Die komen uit China, waar bioproducten vaak toch met pesticiden worden besproeid. Bovendien is de teelt ervan sowieso niet zo goed voor het milieu.”

Small is Biotiful is alle dagen open, behalve op dinsdagen. Vriend Romal springt vaak bij, en staat dan de Nederlandstalige klanten te woord. “Ouders van de kinderen in de buurt lopen langs na schooltijd.

De leerlingen van de lessen in Vlaams gemeenschapscentrum

“Veel nieuwkomers in Heembeek zijn twintigers en dertigers die het al gewend waren om in bulk of bio te kopen” LORIE MEURMANS SMALL IS BIOTIFUL

Lendrik springen tijdens de pauze graag binnen voor een snack. En de ouderen uit het woonzorgcentrum komen hier een handjevol noten of twee eieren afrekenen, de kleine hoeveelheden die ze die dag nodig hebben. Dat doet hen denken aan de buurtwinkel van weleer. Ze brengen vaak zelfs hun eigen zakjes mee, netjes opgeplooid.”

VEEL LOF Small is Biotiful is ook een Usitoo-afhaalpunt, een verhuurdienst van voorwerpen tussen particulieren. En dan zijn er nog de workshops, van gezonde tussendoortjes voor kinderen tot een afterwork rond Belgische alcohol. “Ik hou er wel van om banden tussen mensen te smeden, het was fijn om te zien hoe buurtbewoners elkaar leerden kennen. Bovendien krijgen we ook veel vragen om advies,

bijvoorbeeld over hoe je zelf natuurlijke schoonmaak- en schoonheidsproducten kunt maken.”

In recensies prijzen bezoekers ‘het professionele advies met de glimlach’. “Bedankt aan Lorie om dit project op te zetten en deze gemeenschap bijeen te brengen,” schrijft een klant op facebook. Veel lof voor een zaak die nog geen half jaar bestaat.

“Ik hoef geen vier of vijf winkels,” zegt Meurmans over haar toekomstplannen. “Geef mij maar één winkel die goed draait, hier in Heembeek.

Die wil ik uitbreiden, hier werkgelegenheid creëren, en nevenprojecten uitwerken.” Eentje staat al in de steigers: “Ik heb een aanvraag gedaan om een ‘deelkoelkast’ voor de deur te mogen zetten, waar mensen gratis voedingswaren die bijna vervallen zijn, zullen kunnen nemen. Ik wacht enkel nog op de vergunning.”

18 DECEMBER 2019

I 27

Annemie Neyts

Politiek icoon Annemie Neyts is nog niets van haar bevlogenheid verloren

‘Ik denk dat de N-VA ons kapot wil’

Annemie Neyts is net verhuisd naar de woontoren aan de KVS: “Mijn man en ik houden van het centrum.”

28

I

18 DECEMBER 2019

De gele hesjes? Pathetisch. Klimaatspijbelaars? Angstzaaiers.

De besparingen op cultuur? Brutaal. De N-VA? Te duchten.

Liberaal icoon Annemie Neyts (Open VLD) neemt geen blad voor de mond en waarom zou ze ook? Als ervaren politica doorzwom ze vele watertjes, en is ze dus goedgeplaatst om de hedendaagse politieke hysterie te doorprikken. “Als ik één advies mag geven aan de Open VLD: blijf kalm!”

— BRAM VAN RENTERGHEM, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

NEYTS: (stilte) Ik denk dat veel mensen voor

natuurlijk. De vraag is: moet dat tijdens de schooluren? Het zou mij meer overtuigen als ze daar hun woensdagmiddag voor opofferen.

ANNEMIE NEYTS: Mijn man en ik zijn het

centrum gewoon en we houden ervan.

Ondanks de dikke twee maanden overlast door Winterpret.

Welke veranderingen?

NEYTS: De veranderde samenstelling van de

NEYTS: Die jaagt veel mensen, en vooral

bevolking. De diversifiëring is niet beperkt gebleven tot de grote steden en men voelt zich daar unheimlich bij. En als men dan met de term racist om de oren wordt geslagen als men uiting geeft aan dat onbehagen, wordt dat alleen maar erger.

kinderen dan, grote angst aan. Dat lijkt me niet verstandig.

Ze hebben de wetenschap wel aan hun kant.

Als we niet vlug ingrijpen, bereiken we ‘tipping points’, die de opwarming zullen versnellen.

NEYTS: Ik weet niet wat ik daarvan moet

Dan neemt men die rol van racist ook aan?

geloven.

NEYTS: Dan versterk je de neiging. Dan voel je

NEYTS: Ik geloof in klimaatverandering, maar

ik word op den duur immuun voor al die catastrofale, apocalyptische voorspellingen.

Volgens mij helpen ze ook niet, want als het allemaal zo erg is, kan men ook denken: na ons de zondvloed.

Naast Winterpret zijn er ook de betogingen.

Begin dit jaar waren het vooral klimaatspijbelaars die het nieuws haalden. Wat vindt u van die beweging?

Is het daarom dat Greta Thunberg en Anuna De Wever soms zoveel bagger over zich heen krijgen op sociale media?

NEYTS: Ik was vroeger lerares en heb altijd

media. Impulsieve reacties worden er aangemoedigd, zonder veel na te denken over het effect. Is dat omdat men one-to-one met z’n schermpje bezig is, dat men vergeet dat de rest van de wereld meekijkt? Dat men vergeet dat er iemand on the receiving end zit, die de volle lading krijgt? Ik weet het niet. Het helpt ook niet dat De Wever en Thunberg jonge vrouwen zijn.

gevonden dat het niet betaamt dat een leerkracht zijn of haar leerlingen de straat op stuurt. Omdat je nooit weet hoe zo’n betoging precies zal verlopen én omdat jongeren zelf moeten leren oordelen. Een leerkracht moet wel leerlingen aanzetten om zich zo goed mogelijk te documenteren, informatie bijeen te zoeken en bronnen te kruisen met elkaar.

Minstens een deel van die jongeren kwam op straat net omdat ze zich gedocumenteerd hadden over de klimaatcrisis.

NEYTS: Daar heb ik niks op tegen. Ik heb wel

NEYTS: Ik ben geen grote fan van sociale

je nog onbegrepen op de koop toe. Maar bon, die diversifiëring is niet op vreedzame wijze om te keren, en zal zich hoe dan ook doorzetten. Dus kun je er maar beter aan wennen en het behoorlijk organiseren. Het volstaat niet langer om muntthee bij elkaar te gaan drinken. Meer begrip en een echt gesprek zijn nodig. Al komt dat nu wel langzaam op gang.

Een andere groep die zich onbegrepen of liever, ongehoord voelt, zijn de gele hesjes. Vond u het terecht dat zij kruispunten bezetten om hun punt te maken?

NEYTS: De vraag is: wat was de finaliteit?

Naast het uiten van hun ongenoegen had je namelijk ook de koppige weigering om zich efficiënt te organiseren. Iedereen die namens hen durfde te spreken, werd meteen neergesabeld, zeker in Frankrijk.

Maar vindt u de grieven van de Belgische gele hesjes terecht?

Hoezo?

NEYTS: Ik vond dat eerlijk gezegd pathetisch.

NEYTS: Er zijn mannen, van alle leeftijden, die

Het leek wel alsof ze het ook een keertje wilden proberen. Alsof ze de beweging in Frankrijk eens wilden nabootsen.

het niet de rol vinden van een jonge vrouw om zoiets te doen. Die mannen zien vrouwen nog altijd niet als hun gelijke, of voelen zich door hen bedreigd.

Is er ook zo’n seksisme binnen de Open VLD?

De leden van Extinction Rebellion geloven niet dat braaf betogen helpt, daarom manifesteren ze in de verboden zones. Een goeie methode?

NEYTS: Ik denk dat er mannen zijn die moeite

NEYTS: Ik ben daar tegen. Er zijn andere

hebben met het feit dat vrouwen het momen-

manieren om je eisen kracht bij te zetten.

▲

iets tegen kleuteronderwijzeressen die de kindjes hesjes aantrekken en een bord geven waarop ‘Help, ik stik!’ staat, zoals bij de acties van Filter Café Filtré.

Maar goed, er zijn ook scholieren die uit eigen beweging op straat komen en dat kan

het Vlaams Belang hebben gestemd vanuit een gevoel van onbehagen bij de snelle maatschappelijke veranderingen.

En wat vindt u van hun boodschap?

U voelt de zomers toch ook warmer worden?

U had ook voor een rustige buitenwijk in Watermaal-Bosvoorde kunnen kiezen.

Is het ook een van de redenen waarom men hier voor het Vlaams Belang stemt?

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

A

nnemie Neyts (75) is politiek actief sinds 1973 en dat leidt tot een cv om u tegen te zeggen. Zo was ze onder meer partijvoorzitter, staatssecretaris van het Brussels Gewest, minister van Buitenlandse Handel en Landbouw, en voorzitter van de Europese liberalen. Sinds 2015 houdt ze zich bezig met de internationale relaties van de partij.

De blik is dus gericht op het buitenland, maar haar voeten staan stevig op Brusselse bodem. Onlangs nog verhuisde ze van een charmant herenhuis in de Léon Lepagestraat naar een appartement in de nieuwe woontoren aan de KVS.

teel voor het zeggen hebben, ja. Wat ze natuurlijk nooit zullen toegeven. Maar dat heb je in alle middens, ook in de linkse, waar men dat doorgaans wel beter weet te verdoezelen.

In rechtse of zeer rechtse middens borrelt dat daarentegen meteen naar boven. Het is één van de redenen waarom de White Supremacists in de VS op Trump hebben gestemd.

18 DECEMBER 2019

I

29

Annemie Neyts

Annemie Neyts: “Ik denk dat er mannen zijn die moeite hebben met het feit dat vrouwen het momenteel voor het zeggen hebben.”

weet ik dat bij een wissel van meerderheid naar oppositie, of omgekeerd, het gemiddeld twee jaar duurt vooraleer de fracties zich in hun nieuwe rol schikken. Die jaren ben je dus kwijt, en dat kunnen we ons niet permitteren.

Zou Gwendolyn Rutten een goeie premier zijn?

NEYTS: Ze heeft de capaciteiten, maar er zijn er

nog in het politieke landschap die die hebben. Zij is in elk geval een zeer goede onderhandelaar.

Er zijn er nog, zegt u. Aan wie denkt u dan?

NEYTS: Ik noem geen namen. Een belangrijk

element om een goede premier te zijn, is dat je het moet willen doen. Je moet ook het stamina hebben, de gezondheid en de energie.

Van welke politici krijgt u energie? ▲

Maar werken die andere manieren wel?

NEYTS: (windt zich op) Beetje bij beetje hé. Wie

B R U Z Z | JA A R VA N V E R Z E T

denkt dat het met een toverstokje allemaal in orde komt, is fout.

De afgelopen maanden was er ook verzet in de cultuursector, zwaar getroffen door besparingen.

Welke agentschappen bedoelt u?

NEYTS: Ik vind dat verzet perfect terecht.

Brussel Mobiliteit, Parking.Brussels … Daar zijn intussen honderden, zo niet duizenden mensen aan de slag.

Uw partij zit in de Vlaamse regering die die zes procent bespaart.

NEYTS: Ja, maar reclameren mag, ik verwacht niet

dat ze die besparingen goedkeuren. En ik vind het onfraai van de minister (Jan Jambon, red.) om te zeggen: los het dan zelf maar op.

Het meest problematische zijn de drastische besparingen op projectsubsidies. Ik hoop dat de minister dat corrigeert. Wel waren die subsidies voor sommige ontvangers een structurele subsidie geworden. Je kunt niet eindeloos al wie afstudeert aan onze kunsthumaniora blijven ondersteunen met publieke fondsen.

Je kunt niet eindeloos aan ‘de subsidieslurf’ hangen, zegt Peter De Roover (N-VA).

30

I

NEYTS: (roffelt met de vingers op tafel) Xavier

dat naar consultants en studies gaat. En op de financiële steun aan het bedrijfsleven. In Brussel valt ook te besparen, met name op de vele agentschappen die de stad rijk is.

NEYTS: Finance.Brussels, Brussel Leefmilieu,

Bettel, de premier van Luxemburg, vind ik een zeer goede politicus. Van andere figuren die bij hun aantreden veel hoop hebben opgewekt, zoals Justin Trudeau in Canada, kun je niet zeggen dat ze het helemaal waar hebben gemaakt. Hij wilde zijn partij opzijschuiven, om het met een beweging te doen. Dat is mislukt.

Hij heeft zijn liberale partij echt nodig gehad.

Wat is de grote meerwaarde van een partij?

NEYTS: (snel) De permanentie. Dat je een

Moet Open VLD federaal in een paars-groen verhaal stappen?

NEYTS: Open VLD moet in het verhaal stappen

waarbij ze haar programma het best kan verdedigen. Het is te vroeg om te zeggen welk verhaal dat is.

De relatie tussen N-VA en Open VLD lijkt intussen wel flink bekoeld.

NEYTS: Ik weet niet of die relatie ervoor zo warm

was als men nu laat uitschijnen. In mijn ogen heeft de N-VA haar uiterste best gedaan om onze vijver aan talenten leeg te vissen.

structuur hebt die je over de dalen heen kan tillen, een fundament om op te bouwen, ook al zit je in een mindere periode. En het is het kanaal langs waar je nieuwe figuren selecteert.

Wat moet Open VLD doen om weer hoge toppen te scheren?

NEYTS: Kalm blijven (schaterlacht)! Zich niet laten

opjagen. Beseffen dat er normaal gezien pas binnen 4,5 jaar weer verkiezingen zijn, en dat we dus nog tijd hebben.

Klopt het dat de partij het risico heeft om in twee gesplitst te worden?

NEYTS: Ja, enfin dat is … Peter De Roover is … Ik

Aan wie denkt u?

NEYTS: De Open VLD verenigt de (rechts-liberale)

moet niets hebben van Peter De Roover.

Het klopt niet wat hij zegt, dat kunst vroeger meer schoonheid voortbracht. Élke vernieuwende kunstvorm stuitte aanvankelijk op minstens onwennigheid en veel vaker nog op absolute afwijzing. Het impressionisme behoort nu tot de canon van de Europese schilderkunst. Maar de eerste tentoonstellingen veroorzaakten groot schandaal. Als De Roover vertelt dat kunst vroeger meer op schoonheid inzette, dan getuigt dat van onnozelheid, onwetendheid of doet hij dat te kwader trouw.

NEYTS: Lorin Parys komt van bij ons, Annick De

VVD en het (links-liberale) D66. Dat is altijd onze sterkte geweest. Dat niemand het in zijn hoofd haalt om dat uit elkaar te halen, want dan is ons hetzelfde lot beschoren als D66, dat altijd tussen de 7 en de 12 procent schommelt.

Ridder, en er zijn er nog. Ik zie niet in hoe wij hen daarvoor erkentelijk zouden moeten zijn, integendeel. De N-VA zijn onze grootste rivalen in de politiek. Daar moet je beducht voor zijn.

De N-VA en u zitten niet op dezelfde lijn.

NEYTS: Ik denk dat de N-VA ons kapot wil.

Wat wenst u de rest van de bevolking toe voor 2020?

NEYTS: Vrede!

Hoe moet het federaal nu verder?

NEYTS: Er zullen mensen opstaan die wél willen

U meent het hé.

regeren. Want dat is het toppunt: politici die geen verantwoordelijkheid meer nemen.

NEYTS: Echt waar. Vrede.

Nogmaals: uw partij ging wel akkoord met de besparingen, waarover N-VA zegt: we moeten dat doen om de rekeningen te doen kloppen.

De logica erachter is dat een regeringsdeelname electoraal wordt afgestraft.

Annemie Neyts

NEYTS: Mijn partij heeft die regel ook aanvaard.

NEYTS: Je kunt het tij keren. Je moet dat

Zij het met frisse tegenzin.

tenminste proberen.

studeert Romaanse filologie en Communicatiewetenschappen, aangevuld met een lerarenopleiding

Waarop had u dan bespaard?

U pleit onomwonden voor regeringsdeelname.

NEYTS: Er kan zeker bespaard worden op het geld

NEYTS: Ik zie geen heil in oppositie. Uit ervaring

is onder meer volksvertegenwoordiger, staatssecretaris, minister en partijvoorzitter

18 DECEMBER 2019

geboren in Elsene op 17 juni 1944

DB623070I9

WIJ REKRUTEREN POLITIEAGENTEN Lokaal bestuur Machelen zoekt enthousiaste collega’s (m/v)

Ergotherapeut BV1 - BV3 - contractueel - deeltijds (onbepaalde duur) Functie: Als ergotherapeut voel je je verbonden met de bewoners van het woonzorgcentrum. Je stimuleert en begeleidt de bewoners bij allerlei dagdagelijkse activiteiten en creëert voor hen kansen om hun mentale, fysische en sociale mogelijkheden zo maximaal mogelijk te benutten.

Profiel: bachelordiploma ergotherapie of logopedie

Projectleider technische dienst A1a - A3a - contractueel - voltijds (onbepaalde duur) Functie: De projectleider binnen de technische dienst zorgt voor een professionele, kwaliteitsvolle dienstverlening met het oog voor ecologie, duurzaamheid en energieefficiëntie. Je voert het projectmanagement op technisch vlak uit, van het ontwerp tot de coördinatie en uitwerking van de projecten in samenwerking met de collega’s en het diensthoofd.

Profiel: masterdiploma industriële wetenschappen / industrieel ingenieur / ingenieurswetenschappen / burgerlijk ingenieur / architectuur of een bachelordiploma in een technische richting • 2 jaar ervaring binnen het werkdomein • rijbewijs B Wij bieden: mooie work-life balance • maaltijdcheques 7,50 euro • hospitalisatieverzekering • fietsvergoeding • gratis abonnement openbaar vervoer woon- en werkverkeer • meerekenbaarheid relevante dienstjaren

INFODAG zat e rd a g

11

JAN UAR I

Interesse?

Solliciteren kan tot uiterlijk 26 december 2019 naar personeelsdienst@machelen.be.

Meer info op www.machelen.be/vacatures

machelen.be DB643113L9

De politie rekruteert 60 agenten voor de 6 Brusselse zones via een versnelde selectieprocedure Schrijf u in voor onze infodag op 11 januari 2020, van 9 tot 18 uur.

Geruzet-complex, Luchtmachtlaan 10, 1040 Etterbeek.

TEST JEZELF:

MEER INFO EN INSCHRIJVINGEN VOOR 6/01/2020: JOBPOL.BE

jobpol.be de politie rekruteert DB638943K9

DB644187L9

DB643081L9 DB619748H9

Vind een leuke job in jouw buurt. regiotalent.be

DB643642L9

AANKOOP nertspels (bontjassen) • parels oude merkhorloges • oud goud zilveren en gouden munten • tin tandgoud • allerlei zilver • porselein zijden tapijt • rode koralen • edelstenen schilderijen (16e-17e-18e E) • porselein merkhandtassen • diamanten

BEL 0489 94 49 72 GRATIS OFFERTE

DB634786J9

Superknappe reis!

AFREISDATA 2020 30/5 • 13/6 • 18/7 • 15/8 • 5/9

Gratis, wel even online reserveren, aub.

Reisfamilie Carlier

DB641648K9

New York City & IJsland 9 onvergetelijke dagen vanaf

€ 2.490 /persoon

Luikersteenweg 62 • St-Truiden • T 011 70 55 00 • www.deblauwevogel.be

DB643018L9

INBEGREPEN • vliegreis • Vlaamse gids • knappe hotels • alle excursies INFODAG Woensdag 8 jan. 2020 om 15u in ons auditorium te St-Truiden

Stedelijk Onderwijs Vilvoorde

Het stedelijk onderwijs Vilvoorde biedt onderwijs aan meer dan 2 000 leerlingen en bestaat uit verschillende basisscholen, buitengewoon lager en secundair onderwijs en 2 academies.

Stedelijk onderwijs Vilvoorde zoekt jouw talent!

Vilvoorde is een innovatieve stad aan het water met meer dan 45 000 inwoners.

Om het team van stad en OCMW te versterken, zijn we op zoek naar dynamische en enthousiaste medewerkers (m/v/x) die samen met ons willen bouwen aan een stad waar het aangenaam wonen en werken is.

beleids- en projectmedewerker

(TWEEDE OPROEP)

dienst Onderwijs bachelor, voltijds, onderwijsstatuut met prioritaire aandacht voor zorgprojecten

managementteam A4a – A4b, voltijds, statutair

diensthoofd ICT

deskundige participatie

dienst ICT A4a – A4b, voltijds, statutair

dienst Communicatie B1 – B3, voltijds, contractueel

Je wordt tewerkgesteld via een tijdelijke aanstelling per schooljaar onder het onderwijsstatuut • De aanstelling wordt na één jaar geëvalueerd • De door het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming uitgekeerde wedde wordt berekend op basis van de geldende weddeschalen • Werkervaring binnen onderwijs of bij een ander openbaar bestuur kan worden meegenomen • Je geniet van de vakantieregeling van het onderwijspersoneel • Gratis openbaar vervoer en toekenning fietspremie van 0,15 euro/km • Gratis griepvaccinatie.

Een boeiende functie binnen een openbaar bestuur met heel wat mogelijkheden om zich verder te ontplooien • relevante ervaring wordt onbeperkt in aanmerking genomen voor het bepalen van de wedde • de wedde wordt vermeerderd met vakantiegeld, eindejaarstoelage en maaltijdcheques • gratis woon-werkverkeer bij gebruik van het openbaar vervoer, fietsvergoeding, hospitalisatieverzekering en tweede pensioenpijler (voor contractuelen) • interessante verlofregeling en werktijden waardoor een evenwichtige combinatie van vrije tijd/gezin en werk mogelijk is.

Interesse? Meer informatie?

Alle info vind je op www.vilvoorde.be of kan je opvragen bij de dienst Personeel (02 255 79 48 – sollicitaties@vilvoorde.be) of de dienst Onderwijs (02 255 79 82).

Solliciteren kan tot 12 januari 2020 via: www.vilvoorde.be of schriftelijk aan het college van burgemeester en schepenen, Stadhuis, Grote Markt, 1800 Vilvoorde, of tegen ontvangstbewijs af te geven op de dienst Personeel.

Interesse? Meer informatie?

Alle info vind je op www.vilvoorde.be of kan je opvragen bij de dienst Personeel (02 255 79 48 – sollicitaties@vilvoorde.be).

Solliciteren kan tot 4 januari 2020 via www.vilvoorde.be of schriftelijk aan het college van burgemeester en schepenen, Stadhuis, Grote Markt, 1800 Vilvoorde, of tegen ontvangstbewijs af te geven op de dienst Personeel.

www.poolstok.be

Stad, OCMW en het stedelijk onderwijs Vilvoorde maken werk van een diversiteitsbeleid. Kandidaten worden dan ook geselecteerd op basis van hun kwaliteiten en vaardigheden, ongeacht leeftijd, gender of culturele achtergrond.

DB643958L9

Stad Vilvoorde Grote Markt 1800 Vilvoorde t 02 255 45 11 f 02 255 47 80 www.vilvoorde.be

dienst Onderwijs bachelor, voltijds, onderwijsstatuut (infoavond op 6/01/2020 om 18.30 uur)

Ons aanbod

Ons aanbod

Stad en OCMW Vilvoorde maken werk van een diversiteitsbeleid.

Kandidaten worden dan ook geselecteerd op basis van hun kwaliteiten en vaardigheden, ongeacht leeftijd, gender of culturele achtergrond.

dienst Onderwijs bachelor, deeltijds (20/36), onderwijsstatuut

coördinerend en pedagogisch directeur

Stad Vilvoorde Grote Markt 1800 Vilvoorde t 02 255 45 11 f 02 255 47 80 www.vilvoorde.be

www.poolstok.be

DB643956L9

expert organisatiebeheersing

ICTmedewerker

DB643641L9