BRUZZ actua - editie 1677

#1677 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

&

O P I N I E

25 | 09 | 2019

ROEMENEN STERKST STIJGENDE BEVOLKINGSGROEP

‘Bruxelles este a doua casă pentru mine ’ ‘Brussel is mijn tweede thuis’

© IVAN PUT

LAGE-EMISSIEZONE

Geen boetes voor buitenlandse voertuigen

ALAI N MARON, BRUSSELS MINISTER ‘De Zenne moet open’

op Tour&Taxis van 10 tot 18 uur.

ICONIC LIVING

2019/09/25_Print_Bruzz_215x142,5_v4.indd 1

17/09/2019 09:33

CURSUSSEN SPAANS Instituto Cervantes, waarschijnlijk de beste plaats om Spaans te leren in Brussel

Officieel opleidingscentrum Spaans

Louizalaan 140 1050 Brussel 02 737 01 90 cenbru@cervantes.es

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

JULIAN KEIMER, THURN EN TAXISPARK "Ik reed rustig door T&T-Park toen een vette rat overstak. Onmogelijk om haar te ontwijken.

De rat was op slag dood. Met de papieren zakdoek zal ik haar in

de vuilnisbak dumpen. Ik kan ze moeilijk zomaar laten liggen in het midden van de weg.

Sinds maart ben ik in Brussel voor the Blue Book Traineeship

van de Europese Commissie, een opleiding om voor de Commissie te werken. Van de 10.000 kandidaten worden er 650 toegelaten. Voor ik naar

Brussel kwam, studeerde ik filosofie, politiek en fysica en werkte ik aan de universiteit van de prachtige Zwarte Woud‘metropolis’ Freiburg."

25 SEPTEMBER 2019

I

3

Inhoud

CULTUUR IN BRUSSEL?

BRUZZ SELECT

Reportage

Roemenen in Brussel 16

Spreektijd

Alain Maron

“Brusselaars zijn die vuile stad beu” 12

Stadsleven

Openluchtzwemmen in Kopenhagen 20

DE ULTIEME CULTUURGIDS VOOR BRUSSEL

NOG MEER BRUSSEL BIJ BRUZZ GA NAAR BRUZZculture.be OF DOWNLOAD DE GRATIS BRUZZ APP

Brussel Brost

Recup!

De Recupquiz gaat deze week helemaal van start, met recupvragen en recupprijzen.

Elke vrijdag

BRUZZ radio

Karl Meesters

Het academiejaar wordt officieel afgetrapt met Brussel Brost op de eventparking van Thurn & Taxis. Ook onze radiocollega's tekenen daar present. donderdag 26 september

BRUZZ radio

BRUZZ volgde de repetities van de concertreeks ‘rien à voir’, met Karl Meesters en het Vlaams Radiokoor. Meesters, die door een genetische aandoening langzaam blind wordt, vertelt over zijn tocht vol vallen en opstaan. Het Vlaams Radiokoor vult aan waar woorden tekortschieten: met muziek.

Edito

EDITO

Pudding eten — STEVEN VAN GARSSE

Interview

24

03

Chou de Bruxelles

05

Edito

06

In beeld

08

De week

22

Enfant Terrible

29

Beeldspraak

30

Nick Trachet

31

Big City

Zondag was Brussel autoloos. En we zagen dat het goed was. Veel blije gezichten, die opgelucht ademhalen. De luchtkwaliteit was pakken beter dan tijdens andere weekends. Een stille stad ook waar fietsers, steps en voetgangers vrije baan hadden.

De allereerste autoloze zondag, nog onder staatssecretaris Robert Delathouwer (SP.A), was een gok. Maar de mayonaise pakte en sindsdien is het een Brusselse traditie geworden die nog moeilijk stuk te krijgen is.

Nu is er meer nodig. Het regeerakkoord is ambitieus, met onder meer een zonale heffing voor het autoverkeer, een zone dertig en lussenplannen in het hele gewest.

Twintig procent minder wagens, en de stad wordt in een klap stukken leefbaarder. En voor de kniesoren die zeggen dat het openbaar vervoer niet volstaat om dit op te vangen. Ook daar zijn de investeringen niet min.

Waarnemers zien intussen in de Brusselse politiek een voorzichtige kentering. De traditionele machtspartijen in Brussel, MR en PS, lijken het geweer van schouder te veranderen. Het besef lijkt te groeien dat het zo niet verder kan. De auto-overlast zet druk op de economische ontwikkeling van Brussel én op de leefbaarheid. Wat dan weer de middenklasse de stad uit jaagt.

MR en PS hebben lang weerstand

geboden tegen een mobiliteitsbeleid waar niet de auto centraal staat. Vreemd genoeg is de achterliggende reden bij beide partijen dezelfde. De auto als prestige-element. Alleen is het ideologische kader verschillend. Bij MR speelt het belang van het individu dat zich moet kunnen verplaatsen zoals het wil. Bij PS speelt de klassenstrijd. De auto als symbool van de sociale lift. De bus kunnen ruilen voor een eigen auto als summum van succes.

Bij een deel van het MR- en PS-electoraat spelen die argumenten zeker nog wel. Maar aan de top, vooral bij de PS en bij de jonge garde, klinken vandaag andere geluiden.

Wat dat betekent voor de kersverse regering is moeilijk in te schatten. De Brusselse kiezer heeft Ecolo en Groen op 26 mei zeker een mandaat gegeven om stappen te zetten naar een meer duurzame, meer ecologische stad. De groenen hebben daar ook deels de andere partijen, PS, Défi en Open VLD van kunnen overtuigen.

Maar the proof of the pudding is in the eating. Pas aan de regeringstafel zal blijken hoe oprecht de bekommernis van de PS, Open VLD en Défi voor het leefmilieu is. Pas als er budgetten moeten worden vrijgemaakt, zal blijken of het de andere partijen menens is. Te veel cynisme in de politiek is nooit goed, maar een gezonde dosis achterdocht kunnen Ecolo en Groen hier zeker gebruiken.

BRUZZ | VOORAF

Hoogleraar Peter Vermeersch

“De Brusselse kiezer heeft Ecolo en Groen zeker een mandaat gegeven om stappen te zetten naar een meer duurzame stad”

Op 25 september

BRUZZ tv 25 SEPTEMBER 2019

I

5

6

I

25 SEPTEMBER 2019

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

Champagneemmer

Zwijgen is zilver, negeren is goud, dat is de voetbalregel voor wie een confrontatie met de scheidsrechter aangaat. Maar vastgoedbaron Paul Gheysens van de Ghelamco Group, die onder meer het voetbalstadion van AA Gent bouwde, gaat er bij het Noordstation wel hard tegenaan met de Silver Tower.

Wat de vierde hoogste toren in België en Brussel moet worden - na de Zuidertoren, de Financietoren en UP-site - maakt een spectaculairder seizoen mee dan welke voetbalploeg ook. De ‘champagne-emmer’, waarin tweeduizend Brusselse ambtenaren hun dossiers zullen koelen, staat symbool voor snelle timing, vlotte afwerking en klasse. JMB © SASKIA VANDERSTICHELE

25 SEPTEMBER 2019

I

7

De week

Terugblik op het nieuws

Ik Jan Smeken

Boudewijnstadion

15.000

Professor Remco Sleiderink (UAntwerpen) wint de Jaarprijs wetenschapscommunicatie van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor zijn roman Ik Jan Smeken over de Brusselse stadsdichter.

Het schepencollege van Brussel-Stad beslist om maximaal 1,5 miljoen euro per jaar uit te trekken voor broodnodige, kleine herstellingen aan het Boudewijnstadion. Het volledige renovatiedossier van 200 miljoen euro ligt door politieke impasse tussen gewesten, federaal en de Stad stil.

Er zijn vrijdag meer dan vijfduizend evenementen, verspreid in de wereld, voor de actie Global Strike for Future. In Brussel trekken 15.000 klimaatbrossers door het stadscentrum. Boegbeeld Anuna De Wever laat weten dat de klimaatspijbelaars voortaan maandelijks marsen zullen organiseren.

ONTWERPTEAM AANGEDUID VOOR NIEUWE WOONWIJK

Nieuwe Papenvest, met parking BRUZZ | DE WEEK

Aan de Papenvest krijgen niet alleen de vijf blokken bezoek van de sloophamer, maar ook een sportzaal van nog geen twintig jaar oud. De nieuwbouwwijk, goed voor 350 woningen, zou een parking met 400 plaatsen krijgen.

— LAURENT VERMEERSCH

A

an de Papenvest gaat het stadsbestuur voor een nieuwe tabula rasa om komaf te maken met de erfenis van de tabula rasa uit de jaren zestig. Geheel in lijn met de toenmalige tijdsgeest werden destijds verschillende (onderkomen) woonstraatjes genadeloos weggevaagd om plaats te maken voor vijf modernistische blokken.

De open ruimte rond de torens moest letterlijk licht en lucht geven aan de sociale huurders. Het onderhoud van de blokken liet na verloop van tijd echter te wensen over. Ondanks opeenvolgende pogingen om de omgeving aantrekkelijker te maken, bleef het beeld van verloedering de site brandmerken.

Na jarenlange discussies over de broodnodige renovatiewerken, besliste het Brusselse college drie jaar geleden dat een complete afbraak de beste oplossing was.

“Wij hebben die beslissing in eerste instantie in vraag gesteld, maar de kwaliteit van het beton bleek

8

I

25 SEPTEMBER 2019

problematisch,” zegt Sonia Noël van MDW Architecture. Dat Brusselse bureau maakte vorige week wereldkundig dat hun team, met ook de Franse bureaus LAN Paris en Conoco, mag instaan voor het ontwerp van de nieuwe Papenvestwijk.

Dat de torens verdwijnen betekent overigens niet dat er minder woningen zullen zijn. Integendeel.

De 314 bestaande woningen, goed voor ruim 800 mensen, maken plaats voor 350 appartementen. Wel zullen er minder sociale woningen zijn. 210 appartementen komen in handen van Brusselse Woning, de vroegere Brusselse Haard. De 140 andere zijn voor de Grondregie, die zal verhuren aan middeninkomens.

De combinatie van verschillende woontypes moet een sociale mix garanderen.

Het winnende plan toont een dichtbebouwde wijk met drie verschillende huizenblokken. Er is een hoekgebouw dat uitgeeft op de Jacques Brelsquare, zichtbaar vanaf de Dansaertstraat. Daarachter komt

© SASKIA VANDERSTICHELE

een redelijk klassiek bouwblok rond een binnentuin. Langs de OnzeLieve-Vrouw van Vaakstraat kiezen de ontwerpers voor een bouwblok met patio’s.

Op de eerste simulatiebeelden zien we sobere gevels. “Voor ons is de architectuur in dit geval ondergeschikt aan de stedenbouw,” aldus nog Noel. “Het komt er vooral op aan het stadsweefsel te herstellen na de verminking van de jaren zestig.

Het moet een wijk worden op menselijke schaal, met nieuwe verbindingen naar de omliggende straten.”

Centraal in het plan zit een nieuwe openbare ruimte. Die geeft onder meer toegang tot een nieuwe sportzaal, een nieuw paviljoen dat gebruikt kan worden door lokale verenigingen, een crèche en de bestaande Thomas van Aquinoschool. De ontwerpers stellen voor

om dat met de site te verbinden door een stukje van de Grootsermentstraat verkeersvrij te maken.

De nieuwe sportzaal vervangt een bestaande uit … 2002, gebouwd in het kader van een wijkcontract en volgens velen zowel architecturaal als functioneel interessant. De bouwheren beslisten evenwel om toch te slopen om plaats te winnen.

Daarnaast is er ook sprake van een grote ondergrondse parking met 400 plaatsen, en geen 300, zoals eerder gezegd.

Een deel daarvan zou voorbehouden blijven voor bewoners, maar een ander deel zou als publieke parking beheerd kunnen worden. Twee jaar terug was er al kritiek in de gemeenteraad omdat het (toenmalige) stadsbestuur op die manier mogelijk probeerde om de begraven parkingprojecten onder het Vossenplein en de Nieuwe Graan-

Deelfietsen

Henri Vis-gebouw

Zakia Khattabi

Fietsdeelsysteem Blue-bike zegt sinds de start in 2011 een miljoen ritten in België op de teller te hebben. In vergelijking met eenzelfde periode in 2018 stijgt het aantal ontleningen in Brussel met zo’n 23 procent. Daarom krijgen de vier Brusselse stalplaatsen er zeventien fietsen bij vanaf oktober.

Het Universitair Kinderziekenhuis Koningin Fabiola opent donderdag het professor Henri Vis-gebouw, met een gloednieuw operatiekwartier met zeven operatiezalen.

Het gebouw is 11.500 vierkante meter groot en heeft ook een nieuwe spoeddienst.

Ecolo schuift voormalig covoorzitster Zakia Khattabi naar voren als rechter bij het Grondwettelijk Hof. De federale raad van de Franstalige groenen duidt haar vrijdag aan als vervangster van Jean-Paul Snappe, die met pensioen gaat. Snappe was in het verleden senator en Waals parlementslid voor Ecolo.

© ARTEFACTORYLAB

THEOLOOG ROB RIEMEN

Oprichter cultuurdenktank Nexus Instituut (in ‘Knack’) BRUZZ | DE WEEK

De nieuwe huizenblokken aan de Papenvest moeten vooral het stadsweefstel herstellen.

Hoeft het te verbazen dat er bijna geen politici meer zijn die het Europese beschavingsideaal uitdragen?

Cartoon Wauter Kim Duchateau en Wauter Mannaert wisselen elkaar af voor hun kijk op de week

markt te compenseren.

Het is evenwel niet denkbeeldig dat het nieuwe stadsbestuur de plannen nog wijzigt. “Er kan altijd worden bijgestuurd, dat hangt af van de politieke intenties,” klinkt het bij Youri Maury, de woordvoerder van Khalid Zian (PS), schepen voor Huisvesting.

Sowieso zal er nog heel wat Zennewater naar zee stromen voor dit project – volgens eerdere communicatie goed voor een totale investering van bijna 74 miljoen euro – concreet wordt. Om te beginnen moeten de huidige bewoners een alternatief onderkomen krijgen. “Tot nu toe hebben we de bewoners voorgesteld om op vrijwillige basis te verhuizen naar een nieuw project in de Radstraat,” aldus nog Maury. Anderen moeten mogelijk verhuizen naar Haren of Heembeek.

25 SEPTEMBER 2019

I

9

Mobiliteit

Lage-emissiezone: 6.092 boetes in elf maanden

Belgische wagens wel, buitenlandse niet beboet

Wie de lage-emissiezone onterecht binnenrijdt, krijgt 350 euro boete.

S

inds oktober vorig jaar beboet de Brusselse overheid voertuigen die in overtreding zijn met de regels van de lage-emissiezone (LEZ). Ondertussen zijn er volgens Leefmilieu Brussel 6.092 boetes van 350 euro uitgeschreven. Een opbrengst van dik twee miljoen, in theorie althans: Brussel Fiscaliteit heeft nog niet alle boetes geïnd.

Bij de overtreders zijn alleen Belgische voertuigen. Buitenlandse wagens kunnen voorlopig geen sanctie krijgen. Brussel opteerde voor wat de handhaving van de LEZ betreft niet voor een systeem met stickers, zoals bijvoorbeeld in Parijs of Keulen. Daar controleert de politie of binnen- en buitenlandse auto’s rondrijden met het verplichte milieuvignet. Bij ons koos viel de keuze op cameracontrole. De nummerplaten van alle binnenrijdende wagens worden gescand door slimme camera’s. Vervolgens checkt de administratie of de geflitste voertuigen toelating hebben om in de LEZ te rijden.

Omdat de administratie niet over de technische gegevens beschikt van buitenlandse voertuigen, moeten zij zich vooraf registreren, met opgave van de Euronorm. Wie dat niet doet - vorig jaar registreerde zich slechts drie procent van de buitenlanders riskeert een boete van 150 euro.

Maar in de praktijk ontsnappen buitenlanders aan elke boete. “Dat komt omdat er volgens de huidige

EU-regels geen persoonlijke gegevens van de eigenaar van het voertuig uitgewisseld worden tussen lidstaten. Dat gebeurt alleen bij kwesties die te maken hebben met verkeersveiligheid, overdreven snelheid bijvoorbeeld,” zegt Sarah Hollander van Leefmilieu Brussel.

De Brusselse overheid lobbyt dan ook bij de EU om de uitwisseling van gegevens uit te breiden tot de handhaving van de LEZ-normen.

Ook probeert ons land bilaterale akkoorden af te sluiten. Ondertussen is er al zo’n akkoord met Nederland en ook een gedeeltelijk akkoord (alleen de persoonsgegevens, niet de technische) met Frankrijk. Maar op de concrete toepassing van die akkoorden in Brussel is het nog even wachten.

Brusselse regering vond het echter geen prioriteit en ook de huidige coalitie repte er niet over in het regeerakkoord.

Nochtans is het belangrijk dat binnen- en buitenlandse voertuigen op dezelfde manier behandeld worden, zegt Michel Maus, professor fiscaal recht aan de VUB. “Belgen die nu een boete krijgen, zouden ongelijke behandeling kunnen aanvoeren. Daarmee kan het hele boetesysteem op de helling

MOBIEL TEAM Een andere oplossing zouden mobiele controleploegen zijn, zegt Hollander. “Een mobiel team met een camera aan boord kan aan de hand van de nummerplaat meteen verifiëren of een buitenlandse wagen geregistreerd is. Zo niet, dan kan de ploeg de auto tegenhouden en de papieren controleren. De boete kan eventueel onmiddellijk geïnd worden.”

Maar deze - zeer arbeidsintensieve - mobiele controle vergt een regeringsbeslissing. De vorige

“De pakkans van één categorie is verwaarloosbaar en dat is problematisch” MICHEL MAUS PROFESSOR FISCAAL RECHT (VUB)

komen.” Volgens de professor is de LEZ-wetgeving op zichzelf niet discriminatoir. “Men kan dan ook geen beroep doen op het gelijkheidsbeginsel in de Belgische grondwet.” Maar er schort wel iets aan de uitvoering van de wet, aldus Maus. “Hiervoor biedt het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens een kapstok. Dat erkent het eigendomsrecht van de burger, een recht dat de overheid alleen kan schenden, bijvoorbeeld door het heffen van een boete, als er een wettelijk grondslag is. Maar het verdrag bevat ook een non-discriminatiebeginsel: lidstaten mogen bij de uitoefening van de mensenrechten niet discrimineren.” Dat ook de Brusselse politie in theorie controlebevoegdheid heeft, zoals Leefmilieu Brussel stelt, doet volgens Maus niet ter zake. “De pakkans van één categorie is verwaarloosbaar en dat is problematisch.”

Tussen juli en december 2018 werden 3,2 miljoen unieke voertuigen geflitst, waarvan achttien procent buitenlandse.

De LEZ in Brussel gaat vanaf 1 januari overigens een nieuwe, strengere fase in. Dieselauto’s moeten dan minstens Euronorm 4 hebben. Voor benzinewagens blijft minimaal Euronorm 2 vereist.

25 SEPTEMBER 2019

BRUZZ | DE VERHALEN

Sinds de invoering van de lage-emissiezone in Brussel werden ruim zesduizend Belgische wagens beboet. Buitenlandse auto’s ontspringen nog steeds de dans. “Een schending van het Europese niet-discriminatiebeginsel,” oordeelt VUB-professor Michel Maus. — BETTINA HUBO

I 11

Spreektijd

Minister Alain Maron streeft naar een heel ander Brussel

‘De Brusselaars hebben hun buik vol van de vuile stad’ Als Brussels parlementslid bracht hij het Samusocialschandaal mee aan het licht, twee jaar later is Alain Maron (Ecolo) gebombardeerd tot Brussels minister van Leefmilieu, Energie, Klimaat, Netheid én de Haven. Met vuilnisdienst Net Brussel kreeg hij ‘un dossier casse-gueule’ op zijn bord, maar bang is de nieuwbakken superminister niet. “Er is meer draagvlak voor ecologisch beleid, ook bij andere partijen.”

— KRIS HENDRICKX EN STEFANIE NIJS, FOTO’S BART DEWAELE

12

I

25 SEPTEMBER 2019

G

ezwind komt minister Alain Maron aangelopen in het Noordstation, vouwfiets aan de hand. Later op de dag zal hij voor de tweede keer in zijn leven heikele parlementaire vragen beantwoorden – op gedecideerde toon, alsof hij al jaren aan het roer staat. Maar eerst springen we samen tram 4 op, waar we het interview afnemen tussen schuifelende reizigers en dichtslaande deuren, terwijl veelkleurig Brussel voorbijflitst.

“Ik stoor me aan mensen die zich alleen voor dierenwelzijn interesseren op het moment dat het over ritueel slachten gaat.”

We hebben u al een paar keer op de fiets gezien, terwijl u uw kinderen naar school brengt, op de grens tussen Sint-Gillis en Elsene. Woont u daar in de buurt?

BRUZZ | DE VERHALEN

ALAIN MARON: Ik heb twintig jaar in Sint-Gillis gewoond, op verschillende plaatsen. Nu woon ik dicht bij de Malibranstraat in Elsene, een wijk die erg op Sint-Gillis lijkt en die ik geweldig vind. Een multiculturele buurt waar alles vlakbij is. Cultuur, winkels, horeca, diversiteit. J’aime la ville, quoi. Ik hou van het stadsleven in al zijn complexiteit.

Hoe bent u in de politiek verzeild geraakt?

MARON: Ik was er altijd al geïnteresseerd in en ben in 1999 in de politiek gestapt.

Eerst was ik OCMW-raadslid en later gemeenteraadslid. Ik werkte vaak rond de Zuidwijk en heb er ook een masterproef overgeschreven. Ergens had ik het geluk om Charles Picqué (PS) tegenover me te krijgen. Un vrai adversaire politique, tegen wie we als oppositiepartij moesten opboksen. We voelden altijd zijn aanwezigheid op de gemeenteraad, ook als hij er niet was.

Ecolo zat in 2009 al eens in de regering na een forse verkiezingsoverwinning. Maar de stad veranderde de jaren daarop niet meteen veel in de groene zin. Waarom zou het deze keer anders zijn?

MARON: Het probleem is dat zaken zoals

nieuwe tram- of metrolijnen er niet van vandaag op morgen liggen, en veel geld kosten. Dat zal ook nu zo zijn. Zelfs het nieuwe busplan vraagt al veel tijd. Het is er niet in een jaar, je moet bussen kopen, je moet mensen opleiden … Zeggen dat de stad niet veranderd is, is ook niet echt correct. Het gaat gewoon nog niet snel genoeg.

▲

De vraag is: kunnen Ecolo en Groen ook concrete veranderingen in werking zetten? Ten tijde van minister Evelyne Huytebroeck hebben we dat amper gezien, buiten de passiefnorm.

25 SEPTEMBER 2019

I

13

Alain Maron

▲

weerbaarheidsplannen. Hoe houden we de stad comfortabel en leefbaar passiefnorm, maar ook de voorgenoeg, ondanks de klimaatopwarbeeldgebouwen, het eerste waterming? Dat wordt in steeds meer plan, de vermindering van het aantal Europese steden ingevoerd, zoals in parkeerplaatsen in gebouwen … Het Parijs. Dat gaat dan over vergroening zijn misschien dingen die jullie niet en water in de stad. Er zijn nog veel meteen zien, maar het is gedegen wetgeving die nu nog steeds haar uitwerking heeft. Ik zeg niet dat het genoeg is. We komen op een moment dat het draagvlak voor ecologisch beleid groeit. Als we nu zeggen dat de wagen minder plaats zal krijgen, zal ALAIN MARON er nog altijd BRUSSELS MINISTER verzet zijn, maar tegelijk zijn veel meer mensen dan vroeger het eens met dat beleid. wijken die extreem dichtbevolkt zijn, Ook bij politici uit andere partijen met heel weinig bomen of groen. verandert de mentaliteit daarover.

Waar ik vroeger woonde in SintDe krachtverhoudingen in de Gillis, kon ik geen vogels horen. Het regering zijn deze keer ook anders. klinkt idioot, maar in alle wijken van Groen is de eerste Nederlandstalige de stad zouden er vogels moeten partij, dat verandert een en ander. zijn. Met Brussel Leefmilieu hadden Elke (Van den Brandt, red.) is we het vorige week ook over het nummer twee, en ik nummer drie in project om de Zenne dicht bij IJzer de regering. Destijds was Bruno open te leggen.

De Lille slechts staatssecretaris en moest hij mobiliteitsbevoegdheden Het idee om de Zenne daar open te delen met Brigitte Grouwels (CD&V), leggen gaat al héél lang mee. die niet de meest progressieve was MARON: Mijn missie is dat het nu op dat vlak. concreet wordt. Het plan voor de Zenne aan IJzer-Maximiliaan is nu ongeveer klaar. Zulke projecten In welke domeinen mogen we snel hebben wel een enorme omvang, we concrete stappen verwachten? zullen dat deze legislatuur niet rond MARON: Op het vlak van Leefmilieu krijgen. Maar de werken moeten de beginnen we met klimaatbeleid, we komende de regeerperiode wel zullen klimaatdoelen integreren in beginnen. Ik wil vooruitgaan. alle beleidsdomeinen van de Natuurlijk zullen er problemen regering. Wat mijn eigen bevoegdheopduiken en zal ik zaken niet den betreft: de grote hefboom is de kunnen afmaken. Maar het is mijn isolatie van gebouwen. Problemen persoonlijke uitdaging om de dingen als CO2-productie en luchtvervuiling in beweging te zetten. Brussel zijn te wijten aan verwarming en Leefmilieu is een dynamische airconditioning van gebouwen, en administratie, die ook vooruit wil. aan autoverkeer. Mijn eerste uitdaging is de milieu- en energiepremies samenvoegen, het budget Blijkbaar wilde niemand de bevoegdverhogen, en meer begeleiding voor heid Netheid. gezinnen, bedrijven en administraMARON: Dat is waar. Het zijn nu ties om gebouwen te isoleren. eenmaal moeilijke dossiers.

Openbare netheid is een zorg van de hele bevolking, waar je riskeert je Zal dat het meest zichtbaar zijn voor tanden op kapot te bijten. En dan de burgers? heb je nog alle mogelijke bestuursMARON: Dat zullen we inderdaad vrij problemen bij Net Brussel. Er zijn snel in gang zetten. Iets anders is audits gaande, daarvan moeten we alles wat de vergroening betreft, wat eerst de resultaten afwachten. Als er we stratégies de résilience noemen, MARON: Er was niet alleen de

BRUZZ | DE VERHALEN

“Voor de nieuwe generaties is het huidige systeem onbegrijpelijk. We moeten een nieuw Brussel bouwen met een nieuwe logica”

14

I

25 SEPTEMBER 2019

bestuurshervormingen nodig zijn, moeten die uitgevoerd worden.

Daarnaast moeten we de afvalberg verminderen. Op dit moment is het model zo dat de verbrandingsoven gevuld moet worden, want dat levert groenestroomcertificaten op. Net Brussel heeft er bijgevolg alle belang bij om zoveel mogelijk witte zakken op te halen. (Windt zich op) Een debiele, absurde logica. Je verdient geld door te vervuilen. C’est de la folie.

Hoe je het ook draait of keert, Brussel blijft een vuile stad, zeker in minder rijke gemeenten van de eerste kroon.

Wat loopt er mis?

MARON: Ik heb toch de indruk

dat het verbetert sinds een jaar of tien/vijftien. Er zijn natuurlijk veel markten in Brussel, de Zuidmarkt bijvoorbeeld, met plastic dat in alle richtingen wegvliegt. Er zijn extreem dichtbevolkte wijken met veel passage over de weg, dat maakt dat er sneller vuil ligt. En dan is er een opvoedingsprobleem. Veel mensen begrijpen nog niet dat je afval moet sorteren of hoe je dat moet doen.

Is opvoeding rond netheid het probleem?

MARON: Ik weet niet of dat het

grootste probleem is. Je moet geloofwaardige alternatieven hebben, die bekend zijn bij de bevolking. Natuurlijk komt er ook een sensibiliseringscampagne. En we rekenen op de hulp van lokale en sociale spelers. Kinderen leren op school sorteren en brengen dat vervolgens binnen in de families. In dichtbevolkte wijken moeten er daarnaast oplossingen komen, zodat mensen in een kleine ruimte toch kunnen sorteren.

Moet er geen systeem met ondergrondse containers komen?

MARON: Er lopen tests, bijvoorbeeld

in de Tivoliwijk, maar de resultaten zijn nu nog niet heel duidelijk.

Zulke containers werken alleen als dat het sorteren niet vermindert.

Als mensen afval in om het even welke bak gooien, is het verloren moeite. Er bestaan systemen met badges, maar dat is dan weer complex. En waar plaats vinden voor containers? Parkeerplaatsen wegdoen? Ik heb daar geen

Is er geen probleem met de lokale politiek die bang is om boetes uit te delen?

MARON: Het is een vicieuze cirkel.

Als gemeenten te horen krijgen dat er ergens veel vuilnis ligt, sturen ze bestelwagens en halen ze het op. Dat is op zich goed, maar het voedt de mensen niet op. Die blijven hun brol om het even waar leggen, omdat ze weten dat het toch wordt opgehaald.

De gemeente kan het zich immers niet veroorloven het vuilnis te laten liggen. Een groot deel van de bevolking heeft er in elk geval genoeg van en wil dat de stad proper is. Ik denk dat de gemeenten ook gemotiveerd zijn om op te treden. Ik heb drie keer lokaal campagne gevoerd. Het netheidsprobleem komt altijd terug (herhaalt vijf keer ‘tout le temps’).

U bent ook bevoegd voor de haven.

En het regeerakkoord bevat een passage over zwemmen in de openlucht. Zwemmen we binnenkort in of op het kanaal?

MARON: (lacht) Le retour de la piscine.

Ik heb daarvoor nog geen plannen.

Maar ik vind het idee van openluchtzwemmen in de stad echt goed. Het moet wel gebeuren in goede gezondheidsomstandigheden en niet ten koste van de natuur. Daarover moeten we nadenken.

Even terug naar de campagne. Er ontstond ophef over een folder van Ecolo, waarin tegen een verbod op onverdoofd slachten werd gepleit.

De folder is ingetrokken, maar het standpunt van de partij was nooit erg duidelijk. Wat is het nu?

MARON: Dierenwelzijn staat in het

programma van Ecolo. Maar we hebben het dan vooral over kweek en transport, dat is de essentie van het probleem. Over onverdoofd slachten stond er niets in.

De vraag is: welk evenwicht vinden we tussen dierenwelzijn en fundamentele vrijheden? Daarover gaat ook het beroep bij het Europees Hof van Justitie, tegen het verbod op onverdoofd slachten. De Brusselse regering wacht op de beslissing van het Hof. Als daaruit blijkt dat we onverdoofd slachten niet mogen

verbieden, valt die vraag weg.

Tegen mensen uit de moslimgemeenschap zei ik altijd dat ik begrijp dat ze halalvlees willen behouden, maar dat dierenwelzijn steeds belangrijker wordt voor de samenleving. Het is aan hen om mee oplossingen te zoeken. Steeds meer moslims vragen zich nu bijvoorbeeld af of kippen in legbatterijen wel halal zijn. Het probleem met de folder was dat het een soort karikatuur was van onze standpunten.

De basis van de folder klopte wel?

MARON: Op dit moment zijn we niet

voor een simpel verbod op ritueel slachten. We zijn wel voor maatregelen voor dierenwelzijn en vooral voor een dialoog met de gemeenschappen. Wat me stoort, zijn mensen die zich alleen voor dierenwelzijn interesseren op het moment dat het gaat over ritueel slachten voor moslims en joden. Als we echt het dierenwelzijn willen verbeteren, moeten we eerst en vooral de intensieve veeteelt verbeteren. We moeten zorgen dat scholen effectief vegetarische dagen invoeren. Toen we dat met Groen voorstelden

“Het klinkt idioot, maar in alle wijken van de stad zouden er vogels moeten zijn” ALAIN MARON BRUSSELS MINISTER VAN LEEFMILIEU

geboren op 6 mei 1972 in Verviers studeert Economische en Sociale politiek aan de Université Catholique de Louvain. vader van drie 2000-2006 OCMW-raadslid in Sint-Gillis 2004-2018 Gemeenteraadslid in Sint-Gillis 2009-2019 Brussels parlementslid brengt in mei 2017 het Samusocialschandaal aan het licht 2019 Brussels minister van Milieu, Klimaat, Sociale Integratie, Gezondheid, Energie, Water, Netheid en de Haven van Brussel

tijdens de vorige legislatuur, vonden MR en N-VA dat niet leuk. Een keer per week vegetarisch, dat was al ‘oeioeioei’.

De N-VA is niet uw favoriete partij.

MARON: (lacht) Neen. Eerst en vooral

verschillen de programma’s van Ecolo en Groen extreem van dat van de N-VA. De partij zit amper in met het milieu. Sociaal is ze weinig progressief of inclusief. Verder is België splitsen en een steeds kleinere schaal kiezen absurd. Ten slotte voel je dat de N-VA niet van Brussel houdt. Zodra we met de twee gemeenschappen in Brussel zaken samen willen doen, vindt de partij dat niet leuk. Terwijl wij net willen stoppen met de dingen altijd op te delen. We willen tweetalige scholen, tweetalige crèches, een meer bicommunautaire werking van Brussel.

BRUZZ | DE VERHALEN

problemen mee, maar de bevolking moet dat willen aanvaarden.

Brussel blijft erg ingewikkeld en discussies daarover worden al snel communautair. Komt er ooit beweging in dat dossier?

MARON: Als de Franstaligen én de

Nederlandstaligen toegevingen doen, kunnen we vooruitgaan. Het taboe van de Nederlandstaligen zit hem in het behoud van onder meer de Vlaamse Gemeenschapscommissie en de rol die de gemeenschappen hier moeten blijven spelen. We hebben hier in dit gebouw (we zijn ondertussen in het parlement aangekomen, red.) nu drie parlementaire rentrees. Dat zou er één kunnen zijn. Bij de Franstaligen draait het rond de bescherming van de rol die de gemeenten hebben.

We voelen dat u zelf liever één Brusselse gemeente zou zien tegen … 2060 bijvoorbeeld.

MARON: Persoonlijk hoop ik dat we

dan gewoon één gewest zullen hebben, ja, dat deel uitmaakt van een land met vier gewesten. Het is ook echt een generatiekwestie. Ook binnen de MR, de PS en zelfs Défi merk je dat de jonge generatie zich minder vastklampt aan het verleden.

De oudere daarentegen, met onder meer Charles Picqué, heeft de huidige constructie nog uitgetekend en blijft in die logica hangen. Voor de nieuwe generaties en nieuwe Brusselaars is dit systeem onbegrijpelijk. We moeten een nieuw Brussel bouwen met een nieuwe logica, gebaseerd op de noden van de bevolking.

25 SEPTEMBER 2019

I

15

Reportage

BRUZZ | DE VERHALEN

Portret van de sterkst groeiende gemeenschap in het gewest

Brussel, waar Roemenen thuis zÄłn 16

I

25 SEPTEMBER 2019

Z

een psycholoog zou opzoeken, komt bijvoorbeeld bij ons.” Evengoed staat de parochie in voor kinderactiviteiten en juridische bijstand. “En ook het adressenboekje van de priester is erg geliefd.”

De parochianen mogen dan uit verschillende Roemeense windstreken komen, er zijn wel degelijk plekken die een bijzondere band met Brussel hebben. Vaak bevinden die zich aan de oostkant van het land waar de emigratie naar het westen het belangrijkst is. “Uit sommige dorpen zijn driehonderd kinderen naar Brussel getrokken,” zegt de pastoor.

Vlaicu is er sinds het begin van de parochie in 2006 bij, toen de kerk ook letterlijk nog een duiventil was, waar honderden vogels huisden. Beetje bij beetje werd het gebouw gerenoveerd door de gemeenschap, die de pastoor op een vijfduizendtal gelovigen schat.

De teller staat ondertussen op zes Roemeens-orthodoxe parochies in Brussel en twintig in het hele land.

Tendens groeiend, want ook het aantal Roemenen stijgt gezwind.

Met zijn 41.858 zijn ze ondertussen, de officieel in Brussel geregistreerde Roemenen. Dat zijn er alweer 2.000 meer dan vorig jaar. De groep is daarmee de snelst groeiende buitenlandse gemeenschap in Brussel. Sinds de toetreding van het land tot de EU in 2007 ging het erg snel en de laatste jaren haalden ze de Polen, Italianen en

▲

ondag 9.30 uur, Schaarbeek.

Hoewel de orthodoxe mis pas over een half uur begint, is de Sint-Niklaaskerk al halfvol. In de middengang schuiven twee lange rijen gelovigen aan om te kunnen biechten bij een van de vier priesters.

De biecht blijkt zo populair dat de luisterende priesters gewoon hun toevlucht nemen tot een hoekje van de kerk.

De sfeer in het godshuis is ingetogen en ontspannen. Op één plek knielen kerkgangers midden in het gangpad, even verder speelt een jongetje speelt met een meegebrachte modelauto. De hele ochtend lijkt de kerk wel een duiventil: bezoekers komen en gaan naar believen. Een mannenkoor in soutane verzorgt ondertussen drie uur lang het muzikale decor: bezwerende gezangen die de kerk in een tijdloze sfeer onderdompelen.

“Dit is een beetje klein Roemenië,” zegt pastoor Patriciu Vlaicu. “Mensen uit heel het land en alle bevolkingslagen vinden de weg naar de kerk.

Arbeiders, dokters, Europese ambtenaren … De Roemeense ambassadrice liet trouwens net weten dat ze ook langskomt.” Waarom de biecht zo populair is, willen we weten. Er verschijnt een minzame glimlach op het gezicht van de vader van drie. “De kerk, dat is een soort familie. Mensen brengen allerlei zorgen mee. Wie nooit

BRUZZ | DE VERHALEN

Ze zijn bouwvakker, verpleegster, IT’er of werken bij een internationale instelling. De Roemenen van Brussel vormen de snelst groeiende gemeenschap in Brussel en straks staat het land ook nog eens centraal in Europalia.

Hoog tijd voor een duik in een gemeenschap die in het thuisland voor een gapend gat zorgt. “Alle jonge mensen zijn bij jullie.” — KRIS HENDRICKX, FOTO’S IVAN PUT

25 SEPTEMBER 2019

I

17

Roemenen in Brussel

▲

Marokkanen in. Alleen de Fransen blijven vandaag nog talrijker in het gewest.

De meeste Roemeense mannen werken vandaag in de bouwsector, terwijl poetsen nog altijd het frequentste beroep is bij vrouwen.

Gaandeweg werd het beroepenpalet echter breder. Er is vandaag amper een ziekenhuis zonder Roemeens verpleegpersoneel of arts en ook in de rusthuizen zijn de nieuwe Brusselaars goed vertegenwoordigd.

“Maar ook IT’ers uit Roemenië zijn erg geliefd,” zegt Carmen Draghici, directeur van Arthis, het BelgischRoemeens cultureel huis.

DE MANNELIJKSTE GEMEENSCHAP

BRUZZ | DE VERHALEN

Dinsdag 18 uur, Sint-Gillis. “Ik werk hier nu tien jaar in de bouw,” vertelt Costel, die net terugkomt van een dag op de bouwplaats. “In het begin kwam mijn vrouw ook mee, maar Brussel beviel haar niet zo. Nu is ze thuis met de kinderen. Leuk is anders.”

Costel is niet alleen met zijn verhaal. Terwijl de gemeenschappen uit de nieuwe lidstaten doorgaans erg vrouwelijk kleuren, is dat bij de Roemenen net andersom. Mogelijk speelt het belang van de bouwsector daarin een rol. In het deelsegment van de Roemenen die bij de Europese

Unie werken is het dan weer andersom: jonge Roemeense vrouwen zijn er veel talrijker dan de mannen, een fenomeen dat ook bij migranten uit andere nieuwe lidstaten opvalt. Behalve mannelijk is de gemeenschap relatief ook piepjong. Met een mediane leeftijd van 26 geven ze alle andere Europese migrantengroepen het nakijken.

Zondag 12 uur, Slachthuizen van Anderlecht. In de overdekte Foodmet wachten tientallen Roemeense mannen en enkele vrouwen op hun beurt aan de vleeswarenstand van Georges. In de rijk gevulde toonbank onder meer carnati afumati, pasta de mici en een heel arsenaal van gerookte worstsoorten. “De beste Roemeense charcuterie wordt gemaakt door een Vlaming en verkocht in Anderlecht,” had de Schaarbeekse pastoor ons toevertrouwd. De Roemenen die we aanspreken geven hem gelijk. “Het smaakt zoals in Roemenië en niet duur,” knikt Remus (36), die bijna elke week de weg naar de Foodmet vindt.

“Mijn vader is in Roemenië gaan leren hoe je de worst moet bereiden,” glundert Lucas Hudders, zoon van de zaakvoerder. “Doordat we hier produceren, zijn de vleeswaren verser dan waren die geïmporteerd

ROEMENEN IN BRUSSEL

Bevolkingsgroei Roemenië van 2007 tot 2018 in procent -25 tot -15 % -15 tot -10 % De Roemenen wonen vooral in het zuidwesten van Brussel.

BRON BISA © CASIER

-10 tot -5 % -5 tot 0 %

Vooral de landelijke gebieden in het oosten en zuidwesten lopen leeg.

0 tot 5 % 5 tot 10 %

BOSANCI

10 tot 56 % BRON EUROSTAT

“De meeste mensen geloven dat ze over drie of vier jaar terugkeren, maar in de praktijk blijven ze bijna allemaal in België” CARMEN DRAGHICI DIRECTEUR ARTHIS, BELGISCH-ROEMEENS CULTUREEL HUIS

18

I

25 SEPTEMBER 2019

BOEKAREST

Roemeense voetballers van de Brusselse club Bosanci.

BRUZZ | DE VERHALEN

“De kerk, dat is een soort familie.

Wie nooit een psycholoog zou opzoeken, komt bij ons” PATRICIU VLAICU PASTOOR SINT-NIKLAASKERK

worden. En dat appreciëren de klanten.” Wat de klanten nog op prijs stellen: nagenoeg al het personeel bij Georges is Roemeens.

Het verhaal van charcuterie Georges toont hoe een bedrijf kan meedeinen op de verschillende migratiegolven naar Brussel. “Op een bepaald moment merkten we dat onze gerookte vleesspecialiteiten in de smaak vielen bij Afrikanen en zijn we dat aanbod gaan uitbreiden,” legt Lucas’ moeder Mireille uit. “Ongeveer tegelijk zagen we meer Polen en verkochten we ook hun specialiteiten. Die Polen zijn ondertussen wat over hun hoogtepunt heen. Ze zijn meer geïntegreerd en hebben ook meer eigen winkels. De laatste jaren richtten we ons meer op de Roemenen, met succes zoals u ziet.”

DORPEN ZONDER VOLWASSENEN De gemeente waar de markt zich bevindt, is meteen ook een van de populairste vestigingsplaatsen voor Brusselse Roemenen, die vaak

kiezen voor de minder dure westzijde van het gewest. Vooral Anderlecht en Laken blijken populair, maar ook in Molenbeek, Jette en Schaarbeek staan de nieuwe Brusselaars sterk, blijkt uit een recente analyse van de ULB. De spreiding is relatief groot, een groot contrast met de buren uit Bulgarije die nagenoeg allemaal rond de Haachtsesteenweg geconcentreerd zitten.

De kerk en de charcutier, het zijn maar twee ankerpunten voor de Roemenen van Brussel. Met Arthis is er ook nog het Roemeens-cultureel huis, dat naast een hele rits activiteiten ook een webradio heeft.

En er zijn de voetbalploegen zoals FC Bosanci, waarvan de naam verwijst naar een dorp in het uiterste noordoosten van het land.

Als jonge Roemenen blijven toestromen in onder meer Brussel, dan heeft dat zo zijn gevolgen in het thuisland. Net als Bulgarije en de Baltische staten liep Roemenië de voorbije decennia gestaag leeg. Sinds

de val van het Ceausescu-regime daalde het bevolkingsaantal in heel het land met een vijfde, van 23,5 miljoen naar 19 miljoen. Vooral in het oosten van het land is de uittocht uit landelijke gebieden met weinig tewerkstelling groot. In die mate dat elk jaar meer dan tien dorpen gewoon verdwijnen omdat de laatste inwoner er de brui aan geeft. Een deel van de ‘Roemenen’ van Brussel komt trouwens uit een nog oostelijkere rand: het nabijgelegen Moldavië, waar veel inwoners om historische redenen makkelijk aan een Roemeens paspoort raken.

Bosanci, het dorp dat zijn naam gaf aan de Brusselse voetbalploeg, kende zo’n spectaculaire leegloop.

“De voorbije tien jaar is de bevolking hier van 12.000 naar 4.000 gekrompen,” vertelt Nico, een lokale ondernemer en tot voor kort ook gemeenteraadslid aan de telefoon.

“Ik schat dat een kleine helft van de vertrekkers hier naar België verhuisde, vooral naar Brussel. Mijn buurman werkt er nu bijvoorbeeld.”

De gevolgen noemt Nico rampzalig. “Enkel de ouderen en de kinderen blijven hier. Ik ben hier een bloemenkwekerij begonnen en heb geïnvesteerd, maar ik vind amper mensen om er te werken.”

Pijnlijk is ook de scheiding van ouders en kinderen als gevolg van de

uittocht. Het fenomeen is ook bekend als de ‘Europese wezen’.

“Veel jonge koppels die in het buitenland werken houden hun kinderen maar enkele maanden in het buitenland. Na een maand of zes worden ze dan bijvoorbeeld al naar de oma gestuurd,” beschrijft de ondernemer een fenomeen dat in grote delen van Roemenië bestaat.

Met kinderen in Brussel wonen is nu eenmaal een stuk duurder dan met zijn tweeën.

De exodus zorgt ervoor dat Bosanci op een schizofreen ritme leeft. Elf maanden van het jaar staan de meeste huizen gewoon leeg.

“Enkel met Kerstmis en in de zomervakantie gaat het licht aan die huizen.” Op straat zijn dan plots ook erg veel Belgische nummerplaten te zien.

Als Kerstmis voorbij is, vertrekt de autokaravaan terug naar Brussel, gevuld met onder meer Roemeense charcuterie. “De meeste mensen voelen zich vooral met Roemenië verbonden. Ze geloven dat ze over drie of vier jaar wel terugkeren,” zegt Carmen Draghici, zelf al bijna dertig jaar in België. “Maar in de praktijk blijven ze bijna allemaal in België, zeker als ze goed opgeleid zijn.”

Terwijl Bosanci leegloopt, zit FC Bosanci de volgende jaren gebeiteld qua opvolging.

25 SEPTEMBER 2019

I

19

Stadsleven

De Deense hoofdstad doet wat in Brussel ondenkbaar is

Hoe de riool in hartje Kopenhagen een zwemparadijs werd BRUZZ | DE VERHALEN

Een smerige waterloop in het stadscentrum omvormen tot een walhalla voor openluchtzwemmers. Wat in Brussel voorlopig ondenkbaar is, lukte wél in Kopenhagen. Wij namen onze zwembroek mee naar de Deense hoofdstad en overwogen heel even om er te gaan wonen. “Sinds je overal kan zwemmen, is dit een andere stad geworden.”

— KRIS HENDRICKX

Islands Brygge Havnebadet, het allereerste havenzwembad in de Deense hoofdstad.

© SHUTTERSTOCK

20

I

25 SEPTEMBER 2019

A

ls we bij Islands Brygge Havnebadet aankomen, valt de avondschemering al.

De redders zijn al uren weg, maar de poort van het havenzwembad staat wel gewoon open. Kinderen springen vrolijk van een duikplatform in de vorm van een scheepsromp. In het parkje naast het zwembad levert een groepje jongeren afwisselend commentaar en applaus.

Het gezelschap heeft ondertussen uitzicht op de skyline van de haven, waar moderne architectuur alomtegenwoordig is. Er zijn slechtere plaatsen om een zomeravond door te brengen.

We laten de duiktoren links liggen en kiezen voor het 75 meter lange zwembekken aan de andere zijde van de scheepsromp. In het sop is de vermoeidheid van een dag stappen in één klap verdwenen. De waterkwaliteit blijkt bovendien prima. Dat zegt niet alleen het elektronische groene lampje op de kade voor het zwembad, je merkt het als zwemmer ook gewoon: helder water zonder geurtje, waar je zelfs bij valavond doorheen kijkt.

Islands Brygge was het allereerste havenbad dat de stad Kopenhagen aanlegde in 2002.

Met 150.000 bezoekers per jaar is het vandaag nog steeds het populairste. Het zwembad, onder meer ontworpen door de Brusselse architect Julien De Smedt, telt naast het duik en –zwembekken nog twee ondiepe baden voor kleinere gasten en omkleedcabines. Het kan maximaal zeshonderd zwemmers aan.

“Het budget was amper 500.000 euro en was voor twee jaar bedoeld,” vertelt De Smedt.

“Maar zeventien jaar later ligt het er nog steeds en heeft Islands Brygge een hele dynamiek in gang gezet en het wezen van Kopenhagen veranderd. Mensen verhuizen ondertussen naar Kopenhagen omdat je er zo goed kan zwemmen.”

Het havenbad bleek inderdaad een schot in de roos en er volgden nieuwe havenzwembaden en zwemzones. De teller staat ondertussen op drie echte zwembadconstructies (gebouwd na architectuurwedstrijden) met redders overdag en nog eens zes zwemzones zonder bewaking. Bij de term ‘zwemzone’ mag u trouwens aan meer denken dan een drijvend lint op het water.

Vaak hoort er ook een houten oeverpromenade, kleedhokjes en een springconstructie bij. En bij het recentste echte Havnebadet in Sluseholmen hoort zelfs een sauna.

Erg praktisch, bijvoorbeeld na het populaire winterzwemmen.

“Zwemmen zit in ons, Denen, gewoon in het bloed,” legt de directeur uit. “We zijn een land met ruim 5.000 kilometer kust en in heel Denemarken ben je nooit verder dan 40 kilometer van de zee. Of dit

waterbussen, toeristenboten, elektrische huurbootjes met picknicktafel en kajaks.

Toch is het Brusselse kanaal de plek met het meeste potentieel voor een echte zwemplek in omgevings-

De Biestebroekkaai, waar Pool is xxxxCool al ijvert voor stadszwemmen. © POOL IS COOL

bedrijven om er maar enkele te noemen.”

Even voorbij de Biestebroekkaai, ten zuiden van de sluis van Anderlecht, is het Brusselse water trouwens al vaak zuiver genoeg om te zwemmen. Het kanaal is er alleen wat smaller, waardoor eventuele zweminfrastructuur de nodige creativiteit zou vergen. “Het is ook ver van het centrum,” vindt architect Julien De Smedt. “Zo’n zwembad moet bereikbaar blijven. Het noordelijke deel van de Biestebroekkaai, dat lijkt me een betere plek, met onder meer een tramverbinding.

Of op de Vismarkt, dat was ooit toch ook een deel van de haven?”

LAND VAN ZWEMMERS

NIEUWE HAVENMINISTER

Kopenhagen werd niet zomaar een zwemparadijs. De stad investeerde eerst 150 miljoen euro in waterzuivering, zonder daarbij trouwens al aan zwemmen te denken. “Tot in de jaren 1990 kwamen de riolen gewoon uit in de haven,” vertelt Mads Kamp Hansen, directeur van de afdeling cultuur en vrije tijd bij de Stad Kopenhagen. “Een tijdje na de werken hoorden we dan dat het water zo proper was dat je er eigenlijk kon in zwemmen. Binnen het departement hebben we toen naar elkaar gekeken en gezegd: “Waarom doén we het dan ook niet?” In het begin was iedereen tegen, ook de havenautoriteit.

Vandaag is iedereen gewoon heel blij dat het kan.”

Bij hevige regen kan er overigens nog steeds rioolwater in het havenbekken lopen. Alleen wordt er dan dankzij een fijnmazig systeem van sensoren snel alarm geslagen.

De lampjes aan de negen zwemzones slaan dan meteen op rood.

Waarom de stad die grootschalige zweminfrastructuur opzette, willen we weten. Want het netwerk is des te opmerkelijker omdat Kopenhagen ook nog eens aan de zee ligt. Vijf metrohaltes van het centrum staat de hoofdstadbewoner al op het Oostzeestrand, waar trouwens ook indrukwekkende zeebaden werden gebouwd, zoals dat in Kastrup. En dan zwijgen we nog over de twee klassieke openluchtzwembaden in de stad.

De Brusselse Haven, die het kanaal beheert, reageerde de voorbije jaren niet meteen enthousiast op diverse zwemvoorstellen. Dat is ook de reden waarom het kanaal (ten zuiden van de sluis van Anderlecht) geen testplek werd voor Expedition Swim deze zomer, hoewel minister Fremault dat wel wou. De Haven haalt drie argumenten aan: het water is niet schoon genoeg, het vrachtverkeer vormt een risico en er zouden weleens veel gevaarlijke spullen op de kanaalbodem kunnen liggen.

Als we met de Haven bellen klinkt de woordvoerder tegelijk voorzichtig. “De opdracht die we van het Gewest krijgen is om een havenactiviteit te verzorgen,” zegt Sylvain Godfroid. “Je moet het kanaal dan ook als een soort watersnelweg zien. Maar dat wil niet zeggen dat we niet willen praten over eventuele zwemmogelijkheden.”

Dat praten zou de eerstkomende jaren wel eens makkelijker kunnen worden. In het nieuwe regeerakkoord staat dat het Gewest het openluchtzwemmen in de stad wil ondersteunen. En met Alain Maron (Ecolo) heeft de Haven ook een nieuwe voogdijminister. Die wil de mogelijkheid om in de openlucht te zwemmen analyseren op verschillende plekken in het gewest, klinkt het. Wie zolang niet kan wachten weet waarheen volgende zomer: naar Kopenhagen.

“De waterkwaliteit aan Biestebroek is nog niet goed genoeg, maar je zou er wel een drijvend zwembad kunnen installeren” PAUL STEINBRÜCK POOL IS COOL

ook citymarketing was? Neen, we hebben dit echt voor de Kopenhagenaars gedaan. Maar het draagt wel bij tot de aantrekkingskracht van de stad op toeristen. En vindt u negen zones echt zo veel? Twintig, dat zou pas mooi zijn!”

BIESTEBROEK BOVEN Brussel is natuurlijk Kopenhagen niet. De zee ligt op ruim 100 kilometer, waardoor onze haven ook niet dezelfde natuurlijke waterverversing kent. De Brusselse haven is bovendien heel wat kleiner én er vindt ook nog vrachtvervoer plaats.

In de Deense hoofdstad bestaat het waterverkeer vooral uit de populaire

water, vooral omdat er heel wat plaats is. Ter hoogte van Biestebroek bijvoorbeeld, waar het kanaal wat breder is en waar de woonboten meteen ook een idyllisch kader bieden. “De waterkwaliteit is er vandaag nog niet goed genoeg, maar je zou er wel een drijvend zwembad kunnen installeren, zoals in Berlijn, Wenen of Helsinki,” zegt Paul Steinbrück van Pool is Cool, de vzw die voor openluchtzwemmen in Brussel ijvert. “En als je het water echt proper wil krijgen, moet de politiek alle spelers eerst rond de tafel brengen: waterbeheerder Vivaqua, de gemeenten, de Haven van Brussel en de omliggende

25 SEPTEMBER 2019

I 21

Koken houdt het grut van de gsm af Younes Meziane, kinderkok en elektricien

N

u ik eindelijk, na negen maanden op een wachtlijst te hebben gestaan, een volkstuin kan huren, in Evere, ben ik helemaal gefocust op gezonde voeding. Ik kon er niet meer tegen dat we niet kunnen traceren hoe wat je koopt gekweekt wordt.

Wat geven we onze kinderen al niet te eten? Ik heb enkele fruitbomen geplant, met financiële steun van de gemeente.

Ik kweek er allerlei kruiden voor de keuken, Marokkaanse munt, tijm en rozemarijn, uien, en aardbeien en aardappelen. Ook tomaten- en citroenplanten staan er al. En al is het allemaal niet groot, zo’n zestig vierkante meter, en meteen naast de spoorweg, het is wel een dankbare hobby. Het sluit aan bij wat ik in de toekomst wil doen.

Mijn kindertijd bracht ik achtereenvolgens door in het Institut Saint-Jean-Baptiste de la Salle en het atheneum Serge Creuz, waar ik technische volgde. Mijn ouders woonden in Sint-Jans-Molenbeek, mijn enige leefwereld. Met mijn diploma elektriciteit op zak was het op mijn achttiende niet evident, maar toch. Ik vond werk in een restaurant in de Greepstraat en heb er van mijn achttien tot achtentwintig jaar zowat alles gedaan: van plongeur in de kelder en schoonmaker van de toiletten tot slawasser en hulp in de keuken. Zo leerde ik in tien jaar tijd alles van koken. “Als je genoeg hebt van elektriciteit, waarom verdiep je je dan niet in de kookkunst?” zo duwde mijn vrouw me in de richting van de avondschool.

Bij Ceria in Anderlecht volgde ik twee jaar bakkerij en fijnbakkerij en nog een jaartje chocoladebewerking.

Ondertussen verving ik een leerkracht in de school Saint-Exupéry in Erquelinnes. De tieners kregen er een cursus Keuken en ik kon er veel van mijn ervaring delen. Maar de Franse Gemeenschap eiste andere diploma’s om er les te mogen blijven geven, en ik kwam zonder werk te zitten.

22

I

25 SEPTEMBER 2019

Om mijn gezin te kunnen onderhouden, zocht ik weer werk als elektricien. Bij de firma Durlem kreeg ik snel een interimbaan en later een voltijds contract als hersteller en onderhouder van waterverzachters.

Dat doe ik nu al drie jaar. Maar het koken bleef knagen. Toen een vriend van me, die voor groothandel Sanimex werkt, vroeg of ik in commerciële spots voor hun keukenbouw wou optreden, heb ik toegehapt. We maakten opnames om de Sanimex-keukens gebruiksvriendelijk voor te stellen al kokend. Zo kwam ik in contact met Radio Maghreb, Radio AraBel - die me voor een kookprogramma zelf wou doen betalen - en met tv-zender BX1. Daar zit mogelijk iets aan te komen (glimlacht).

Dat bracht me weer bij een ander idee. Mijn oudste dochter van acht jaar - ik heb er nog eentje van twee jaar en verwacht nog een zoon binnenkort - keek verwonderd naar die kookopnames. Eigenlijk realiseerde ik me dat ze eenvoudige dingen als aardappelen schillen nog niet geleerd had. Veel vaardigheden krijgen kinderen niet meer aangeleerd, nu ze thuis, braafjes ‘stil zitten’ - dat willen ouders toch - met hun iPad en hun gsm. De interesse komt niet spontaan. Doe er zelf wat aan, zei mijn vrouw. Opnieuw volgde ik haar raad op. Ik zette een Facebookpagina op, Mille-et-un-desserts. En binnen enkele weken begin ik met een kookatelier voor kinderen. Daarvoor huur ik een professionele keuken bij een instelling in de Alfred Madouxlaan in Sint-Pieters-Woluwe.

Het is de bedoeling om kinderen in losse modules iedere week iets anders te leren. Op die manier hoeven ze niet altijd te komen, en kunnen ze tenminste toch één ding: pannenkoeken bakken, een chocoladedessert maken, muntthee zetten en vooral handig worden. Een kookatelier is zelfs een goede leerschool om om te gaan met gevaren: vuur, een mes, noem maar op.

— JEAN-MARIE BINST

Enfant Terrible

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Bijzondere mensen in een bijzondere stad

Younes Meziane (31)

is specialist-elektricien in waterverzachters, en ook kok. Hij groeide op in Sint-Jans-Molenbeek en woont met zijn vrouw en twee dochters in Schaarbeek. Ambieert om ‘de smaak’ voor koken door te geven aan jongeren en begint op 9 oktober met kinderkookateliers.

Info via de Facebookpagina van Mille-et-un-desserts.

© SASKIA VANDERSTICHELE

25 SEPTEMBER 2019

I

23

Interview

Hoogleraar en schrijver Peter Vermeersch bundelt eigen ervaring in nieuw boek

‘Als jurylid moet je tegelijk spreken en zwijgen’ B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Hoe is het om als jurylid op te treden in een moordzaak in het Brusselse Justitiepaleis? Dat onderzoekt Peter Vermeersch in zijn nieuwe boek ‘Aantekeningen bij een moord’. “Als jurylid moet je tegelijk spreken en zwijgen. Dat zijn nu eenmaal de regels.” — KEN LAMBEETS, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

24

I

n het voorjaar van 2016 valt bij Peter Vermeersch een bijzondere brief in de bus. Boodschap: u bent uitgeloot om als jurylid deel te nemen aan een assisenproces. “Dat was even schrikken,” zegt de auteur, terwijl hij een kop koffie inschenkt aan de keukentafel in zijn appartement, een voormalig postkantoor dat is volgestouwd met boeken.

De hoogleraar Politicologie aan de KU Leuven en auteur van Ex, een literaire reisreportage door de Balkan, wordt overspoeld door vragen. “Wat doe je iemand aan door hem te straffen? Helpt het om iemand naar de gevangenis te sturen? Hoe voelt het om een slachtoffer zijn?”

Die en andere overpeinzingen leidden tot het pas verschenen Aantekeningen bij een moord. In het boek verweeft Vermeersch in mooie, meanderende zinnen een unieke inkijk in een moordzaak met essays over het Justitiepaleis, Belgische gevangenissen, herstelrecht en slachtoffer-dadergesprekken.

Maar eerst nog even terug naar 2016. Tijdens het tien dagen durende proces boekt Vermeersch een kamer in Hotel L’Espérance, die mooie art-decoparel in de Brusselse binnenstad. “Ik creëerde voor mezelf een sfeer van reflectie en bezinning die ik thuis voor televisie of op café met vrienden niet zou hebben. De afzondering versterkte het gevoel dat ik in een bubbel zat.”

I

25 SEPTEMBER 2019

De beschuldigde in het proces was een achttienjarige jongen van Albanese afkomst. Extra bijzonder, gezien uw fascinatie voor de Balkan?

PETER VERMEERSCH: Het was een

verrassing, maar eigenlijk doet het er niet toe. Nationaliteit geeft nooit een verklaring voor iemands daden.

De familie van de beschuldigde heeft lange tijd beweerd dat ze uit Kosovo kwamen, wat niet zo bleek te zijn. Maar het zette de juryleden wel aan tot vragen over de recente geschiedenis van de Balkanlanden.

Tijdens de pauzes hadden we het daar dan weleens over.

Hoe was het om tien dagen lang in het Justitiepaleis rond te lopen?

VERMEERSCH: Het was vaak een hele

zoektocht om de assisenzaal en de raadkamer terug te vinden. De staat van het gebouw doet een beetje denken aan Facebookpagina Belgian

Solutions: kladjes papier die in allerijl met plakband aan de muur zijn aangebracht dienen om de weg wijzen, emmers vangen waterlekken op. Op een avond dat het proces wat langer uitliep, brachten zaalwachters ons via een zijuitgang naar buiten. Onderweg passeerden we lokalen met opgestapeld meubilair. Aan alles voel je dat het gebouw moeilijk te beheren valt.

Maar ik heb me ook verwonderd over de vele kunst in het paleis. Ik had het gevoel dat al die schilderijen en beeldhouwwerken over justitie, wraak en rechtvaardigheid me iets wilden vertellen over wat zich in het gebouw afspeelt.

Voelde u als jurylid een bepaalde druk of verantwoordelijkheid?

VERMEERSCH: In de eerste plaats

voelden we de druk om niets verkeerds te doen. Voor de rechter,

“Door hun deelname aan justitie gaan juryleden vaak genuanceerder kijken naar zaken waar ze daarvoor zwart-wit over dachten” PETER VERMEERSCH SCHRIJVER EN HOOGLERAAR

de strafpleiters en de zaalwachter zijn de procedures heel belangrijk: de rechtsgang mag niet in het gedrang komen. Wanneer de moraliteitsgetuigen en de nabestaanden aan het woord komen, voel je je menselijk aangesproken en gaat die verantwoordelijkheid nog zwaarder wegen. Als jurylid moet je tegelijk spreken en zwijgen.

Uiteindelijk moet het hele proces leiden tot een eenduidige conclusie, niet tot een lang essay. Je wordt

BOEK ‘Aantekeningen bij een Moord’ van Peter Vermeersch verscheen bij De Bezige Bij, telt 336 pagina’s en kost 22,99 euro.

Op 17 oktober organiseert Passa Porta een avond rond het boek. www.passaporta.be

Moet die procedure er volgens u anders uitzien?

VERMEERSCH: Door hun deelname

Peter Vermeersch werd opgeroepen om in de assisenjury te zitten bij het proces van een Albanese jongeman, die samen met twee anderen een roofmoord pleegde op een oude vrouw, in Brussel.

en niet over hoe slachtoffers en nabestaanden geholpen kunnen worden of over wat een verbetertraject voor de beschuldigde kan zijn.

Na het proces bracht u enkele bezoeken aan Belgische gevangenissen. Waarom wou u dat zo graag doen?

VERMEERSCH: Als jury moet je

beslissen of iemand al dan niet de gevangenis in vliegt, maar ik had geen idee wat dat concreet beteken-

de. Op weg naar mijn werk wandel ik elke dag langs een van de twee Leuvense gevangenissen, maar ik was er nooit binnen geweest.

Gelukkig organiseren vrijwilligers er veel activiteiten. Toen ik zelf een keertje les ging geven over de geschiedenis van de Europese integratie viel me op dat gevangen zich graag bijscholen in gedetineerde zijn. Maar we stoppen mensen toch niet in de cel om expert te worden in het gevangeniswezen? ▲

aan justitie gaan juryleden vaak genuanceerder kijken naar zaken waar ze daarvoor zwart-wit over dachten. Dat is heel belangrijk. Toch is het jammer dat een jury alleen iets mag zeggen over schuld of onschuld

Het Boek

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

uitgenodigd om mee te doen, maar je mag ook niet te ver gaan. Dat maakte het soms wel lastig.

Peter Vermeersch bij het Justitiepaleis: “De staat van het gebouw doet een beetje denken aan Facebookpagina Belgian Solutions.”

25 SEPTEMBER 2019

I

25

sterke timing MIS GEEN ENKELE UPDATE OVER ONZE LIJNEN

Zoeken Mijn favorieten

Mijn adressen

LOUIZA

1.47 km

ZUIDSTATION

2.06 km

Richting KONING BOUDEWIJN Vertrek: 1 min. 6 min.

Richting VAN HAELEN Vertrek: 2 min. 10 min.

Favorieten bewerken

In de buurt

Alles bekijken

PARK

1 Trajet

Trajet

92

24 m ver

5 Netwerk

Haltes

Mijn MOBIB

Instellingen

Netwerk

Haltes

Mijn MOBIB

Instellingen

93

DE BESTE REALTIME REISINFO OM JE VLOT DOOR BRUSSEL TE BEWEGEN

Peter Vermeersch

▲

VERMEERSCH: De gebouwen zijn

vaak overbevolkt en in abominabele staat – in Brussel heb je daar ook mooie voorbeelden van.

Maar niet enkel de gebouwen, ook het principe dat mensen in hun cel tot bezinning moeten komen stamt uit de negentiende eeuw. Het is hoog tijd om die ideeën naar de eenentwintigste eeuw te vertalen.

Op welke manier?

VERMEERSCH: Ten eerste moeten

we de gevangenissen zelf herdenken. Hans Claus, de gevangenisdirecteur van Oudenaarde, pleit al jaren voor detentiehuizen die in contact staan met de buurt, waardoor gedetineerden opnieuw kunnen integreren in de maatschappij. Of neem Moderator, een organisatie die bemiddeling aanbiedt tussen slachtoffers en daders. Dat kan zeer nuttig zijn.

Waarin schuilt de meerwaarde van zo’n slachtoffer-dadergesprek?

VERMEERSCH: Slachtoffers van een

misdaad zitten vaak met een enorm gevoel van zinloosheid en machteloosheid. In zulke gesprekken kunnen ze aan daders vragen stellen over bepaalde details die er in de rechtszaal niet toe doen. In de meeste gevallen blijkt de dader ook maar een mens met wie normaal contact mogelijk is. Natuurlijk willen sommige slachtoffers hun daders niet meer zien en blijven ze er de rest van hun leven kwaad op – dat is ook een menselijke reactie. Veel nabestaanden en slachtoffers komen vaak uit zo’n ontmoeting met het gevoel dat de samenleving nog bestaat na zo’n ontregelende gebeurtenis. Dat is heel waardevol.

Een jaar voor het proces werd je zelf slachtoffer van een misdaad.

VERMEERSCH: Samen met mijn

beste vriend (auteur David Van Reybrouck, red.) werd ik brutaal gecarjackt in Kuregem.

Vijf mannen waren ons gevolgd naar een afgesloten binnenplein waar de auto stond, duwden ons aan de kant, er vielen klappen.

Het ging er best gewelddadig aan toe, al was het peanuts in

“Het principe dat mensen in hun cel tot bezinning moeten komen stamt uit de negentiende eeuw” PETER VERMEERSCH SCHRIJVER EN HOOGLERAAR

geboren in 1972 in Brugge woont in Brussel

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Wat is de staat van de Belgische gevangenissen?

studeert in Leuven, Krakau en Warschau als slavist en politiek wetenschapper verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven in 2014 verschijnt ‘Ex. Over een land dat zoek is’, een persoonlijk reisverslag door het voormalige Joegoslavië van 2008 tot 2014 coördineert hij samen met David Van Reybrouck het Brussels Dichterscollectief

vergelijking met wat sommige andere mensen meemaken.

In eerste instantie vond ik dat justitie haar werk moest doen om de daders te pakken, maar nadat ik op het spoor was gekomen van herstelrecht dacht ik: eigenlijk zou ik ook wel in gesprek willen met mijn daders.

makkelijk liep? Hoe zijn jullie in die toestand terechtgekomen?

Maar helaas zal ik die vragen niet kunnen stellen, want de daders zijn nooit gevat.

Wat had u hen zoal willen vragen?

VERMEERSCH: Als jurylid mag ik

VERMEERSCH: Heel veel dingen!

daar niets over zeggen: dat oordeel laat ik dus aan de lezer. (korte stilte) Ik vind dat de lengte van gevangenisstraffen een publiek debat verdient. Ik ben het eens met criminologen die vinden dat de straffen in België gemiddeld erg lang zijn. Daar zit een redenering achter: gedetineerden kunnen in aanmerking komen voor een vervroegde invrijheidsstelling. Maar dat is niet zo

Wat ging er door je hoofd? Doe je dat wel vaker? Vind je dit een lucratieve manier om carrière te maken? Waar komt die haat vandaan? Was de overval gepland of was het een gelegenheid die zich aandiende? Ik kan me voorstellen dat zo’n overval niet altijd even makkelijk loopt als je op verzet stuit. Zou je verder zijn gegaan op het vlak van geweld als het niet zo

vanzelfsprekend als het vaak wordt voorgesteld.

Heeft dit proces uw kijk op Brussel veranderd?

VERMEERSCH: Het assisenproces

Nog even terug naar de assisenzaak. Vindt u, achteraf gezien, dat jullie de juiste straf hebben uitgesproken?

heeft mij anders naar dat grote gebouw in het centrum van de stad doen kijken: een poging uit het verleden om iets te zeggen over de rechtsstaat en justitie. De renovatie van het Justitiepaleis vind ik vanuit architecturaal standpunt enorm boeiend, maar de toekomst ligt toch in die veelheid van initiatieven die er bestaan om de samenleving weer aan elkaar te vlechten. Criminaliteit kan alleen maar voorkomen worden door het sociale weefsel te versterken. Alle initiatieven die daaraan bijdragen, verdienen meer aandacht.

25 SEPTEMBER 2019

I

27

VACATURE

Lerian (www.lerian.be) is een dynamische talenschool met kantoren in Antwerpen, Brussel, Gent en Luik. Al meer dan 20 jaar biedt Lerian een waaier van kwaliteitsvolle taaldiensten aan bedrijven aan.

Voor de regio Brussel werft Lerian dynamische, gemotiveerde en creatieve freelance taaltrainers Nederlands aan

TAAK het geven van privĂŠ, duo- en/of groepsopleidingen (drie tot zes cursisten) aan volwassenen in professionele context.

De opleidingen zijn functioneel en interactief met focus op communicatie.

AANBOD - Een freelance contract met degelijke vergoeding, een job vol uitdagingen in een multiculturele omgeving - Een doorgedreven opleiding door onze pedagogen, didactische onder-

steuning met inhouse ontwikkelde syllabi - Een zeer goed geoliede organisatie.

Samen met de planner stel je zelf je uurrooster samen in functie van je beschikbaarheden

GeĂŻnteresseerd?

Mail je cv naar conny. awouters@lerian.be.

We ontmoeten je graag voor een gesprek!

Tot binnenkort.

Beeldspraak

Hekken om te hacken

Nadar

Vlucht van de Géant, Brussel, 26 september 1864. © PHOTONEWS

Over Nadar kan je makkelijk wat kolommen vol schrijven. De Fransman heette eigenlijk Gaspard-Félix Tournachon, en werd 199 jaar geleden geboren. Omdat hij als jongeling een geestig taaltje had ontwikkeld waarin alle woorden eindigden op -dar, noemde zijn vrienden hem Tournadar, en nadien Nadar. Nadar was een journalist, maar ook een tekenaar, en van portrettekenen schakelde hij over op portretfotografie. Hij fotografeerde zowat de hele Franse artistieke scene, van Baudelaire over Jules Verne tot Sarah Bernhardt. Hij innoveerde ook graag en stortte zich als pionier op de luchtfotografie. Daarvoor maakte hij gebruik van een speciaal vervaardigde luchtballon van zesduizend kubieke meter le Géant. De vier experimentele vluchten die hij daarmee deed, trokken massa’s volk, ook al

eindigden ze soms op een harde landing. De laatste vlucht van le Géant vertrok op 26 september, precies 155 jaar geleden aan de Kruidtuin in Brussel. In het bijzijn van koning Leopold I, burgemeester Jules Anspach, en meer dan honderdduizend andere toeschouwers. Er werd dan ook niet zomaar een ballonnetje opgelaten, het was Jules Verne in het echt. Om al het volk wat in toom te houden werden er bij die gelegenheid dranghekken gebruikt, die ’s anderendaags in een Belgische krant ‘barrières Nadar’ of ‘Nadarhekken’ werden genoemd. Je kan ze niet meteen duidelijk zien op deze foto, maar aan de manier waarop de mensen in een cirkel rond de ballon staan opgesteld, en met de armen op dezelfde hoogte lijken te leunen, zou je kunnen afleiden dat de beruchte hekken daar staan.

Een bijzondere kant aan de zaak is dat - hoewel

wij in België vanaf aanstaande donderdag dus al 155 jaar aan een stuk van nadarhekken spreken - ze die naam in Frankrijk en de rest van de wereld niet kennen. Nadar kon er ook niet mee lachen dat er een hek naar hem werd genoemd. Hij had immers anarchistische trekjes en zag in de luchtvaart een mogelijk instrument tegen kwaadaardig nationalisme.

Hij wist zichzelf ook niet graag beknot in zijn doen en laten, en nam net als le Géant zelfs lichamelijk voortdurend in omvang toe, door het eten van pannenkoeken en omeletten die niet naar hem werden genoemd. Dat Nadar zelfs een brief naar de koning schreef om te zeggen dat het afgelopen moest zijn om dat ding dat mensen in hun bewegingsvrijheid beperkte met zijn naam te associëren, kan ons wat fanatiek lijken, maar misschien is het ook tekenend voor de immer veranderende

tijdsgeest. Misschien is de dag dat er voor het eerst dranghekken moesten worden gebruikt om de massa in toom te houden inderdaad geen anekdotische dag, maar een dag die terecht een plaatsje in de geschiedenisboeken opeist.

Om Nadar postuum een beetje te troosten toch nog deze kleine verdedigingsrede voor zijn hek.

Want uiteindelijk zijn nadarhekken bepaald geen gevangenistralies. Omdat ze zo licht en makkelijk te verplaatsen zijn, laten ze juist veel vrijheid aan de gebruikers, in wier goede bedoelingen nog wordt geloofd. Dranghekken erkennen dat er een zekere mate van orde moet zijn, en dat zaken in goede banen moeten worden geleid, maar ze erkennen ook het bestaan van de menselijke drang, en laten ruimte voor flexibiliteit en eigen goeddunken. Het zijn hekken die je kan hacken. Het beeld van een burger die met een nadarhek in zijn handen staat om het wat te verplaatsen is een mooi beeld.

Misschien is het zelfs niet toevallig dat precies België die speciale band heeft met het nadarhek, en zou het een Belgisch symbool kunnen zijn. Je kan je ergeren aan de Belg die het hek dat hij op zijn weg vindt eigenhandig een metertje opzij schuift, maar je wil ook niet de gedegenereerde rigidicus uit het noorden zijn die stopt en desnoods sterft aan een hek dat daar misschien helemaal niet hoeft te staan. Zoals de bekende Belg Jezus Christus uit Nazareth ooit zei: het hek is er voor de mens, de mens niet voor het hek.

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Elke week verzint Michaël Bellon een nieuw onderschrift bij een oude persfoto

— MICHAËL BELLON

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/beeldspraak 25 SEPTEMBER 2019

I 29

Nick Trachet

Brussel en de wereld culinair ontdekt

Schotse snip

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Twee weken geleden was ik in Boulogne-sur-Mer, in de regio die tegenwoordig totaal fout ‘Hauts-deFrance’ heet. Bij terugkomst vroeg iemand “En, welsh gegeten?”.

Inderdaad, le welsh is een culinair fenomeen in de Nord-Pas-de-Calais (zoals het vroeger heette).

Wanneer het is opgedoken is, weet men niet meer. De ene zeggen na de Eerste Wereldoorlog, andere denken dat het na de Tweede was. Op de Franse Wikipedia beweert men zelfs dat het recept dateert van Welshe soldaten bij het beleg van Boulogne door Henry VIII in 1544, maar dat is eeuwen voor de welsh rabbit zelfs maar in Engelse literatuur opdook. Fransen zijn nooit vies geweest van een beetje megalomanie.

Welsh rabbit is een van oorsprong Engels recept (voor het eerst genoteerd in 1725). Waarom het geassocieerd wordt met Wales is niet duidelijk en het konijn (rabbit) is al helemaal onbegrijpelijk. Er komt geen konijn aan te pas. Eufemisten maakten er later rarebit van, een woord dat in geen enkele

andere context wordt gebruikt in de Engelse taal. Maar Welshmen hebben de reputatie van grote kaasliefhebbers te zijn, én leugenaars.

Vandaar misschien?

In de oudste kookboeken blijkt het gewoon om een stuk brood te gaan met daarop een snee kaas

dat er in zowat elke brasserie wordt aangeprezen, het is al bijna een beschermd streekgerecht: Snij van die sterk oranje gekleurde ‘chester’ (spreek uit op zijn Frans) in blokjes, en smelt de kaas met bruin bier in een pannetje tot een papje. Sop anderzijds een stuk oud

“Er bestaan nog meer fabeldieren in het rijk der blinde vinken en vogels zonder kop” die onder de grill wordt geroosterd. Mijn moeder maakte dat thuis ook wanneer het brood niet te vers meer was. Jarenlang hebben wij dus welsh rabbit gegeten zonder het te weten. Net zoals mijnheer Jourdain in proza sprak. Later ging men brood gebruiken dat gesopt was in bier.

De Picardiërs van de Pas-de-Calais maken er nog meer werk van, hier een versie van dit recept

brood (baguette) in meer bruin bier. Leg het brood in een ovenschoteltje, en vlij er een schel hesp over.

Napeer rijkelijk met de saus en zet onder een hete grill met nog meer geraspte kaas erover. Er moet zich een korstje vormen. Vroeger was dit gewoon een snack in de cafés. Maar als je er nog een spiegelei bovenop legt en opdient met frieten, dan heet dat een ‘welsh complet’ en is het een

maaltijd.

Tot zover de ‘haute cuisine française’. Terug in Engeland bestaan er al eeuwen varianten zoals de Scotch rabbit. Dat is een versie met mosterd, zonder bier (Schotten heten karig te zijn). Een English rabbit is dan weer gemaakt met brood gesopt in wijn.

En er bestaan nog meer fabeldieren in het rijk der blinde vinken en vogels zonder kop. Misschien kent u er ook?

Al van een Schotse snip gehoord, bijvoorbeeld?

Snip is van het duurste pluimwild dat er bestaat en de Schotten …

Scotch woodcock: Stamp in een vijzel de inhoud van een blikje ansjovis (zonder de olie) fijn met 60 gram boter.

Snij ronde schijven uit dikke boterhammen, toast die en bestrijk met boter terwijl ze nog warm zijn.

Besmeer ze daarna royaal met de koude ansjovisboter. Roer eidooiers in een pannetje met room, kruid met peper - de vis is al zout - en een snuif cayenne. De saus moet dik worden, maar niet te heet, ander gaat ze schiften.

Krachtig roeren. Napeer de saus over de toast, versier met wat peterselie en eventueel nog een ansjovisfilet.

En zo wordt kaas konijn en vis vogel. De keuken is een magische wereld. Smakelijk.

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/trachet

30

I

25 SEPTEMBER 2019

Big City Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

Hoe komt het dat de wijk rond de Dansaertstraat zo Vlaams is kunnen worden?

NICOLAS UIT BRUSSEL

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

D

De Dansaerte Dansaertstraat: van straat is niet verslofte naar alleen het hippe buurt. kloppend © IVAN PUT hart van de Brusselse mode-en designwereld, maar het bruist er ook van hippe Vlaamse Brusselaars.

De reden waarom deze wijk zo Vlaams is kunnen worden, ontrafelen we deze week.

De Antoine Dansaertstraat begint iets voorbij de Beurs, in het hartje centrum, en eindigt honderden meters verder aan de poorten van Molenbeek. Decennialang was dit deel van Brussel versloft en onbewoond.

“In het begin van de jaren zeventig, vorige eeuw, was de Dansaertstraat, eerste stuk, dicht bij het centrum, na zes uur ’s avonds nagenoeg leeg. Er waren enkele interessante winkels, één van vistuig, geloof ik, één van trofeeën en bekers, en een dure kleermaker, de Union des Drapiers, waar grijze heren van grijze Belgische regeringen en van de Société Générale grijze pakken gingen kopen, op maat gesneden van hun embonpoint,” zegt Geert van Istendael, prozaschrijver en ex-Brusselaar.

In 1990 keerde het tij. De buurt werd plots aantrekkelijk voor een jonge, kapitaalkrachtige middenklasse die een alternatieve levensstijl had. Van Istendael zag het landschap van de Dansaertwijk langzamerhand verschuiven. “Artiesten als Johan Verminnen en Raymond van het Groenewoud wonen daar spotgoedkoop. Beginnende kunstenaars nemen de plaats in van een uitstervende bevolking. Na hen komen andere non-conformisten, nog altijd bohemiens, nog

later komen de bourgeois-bohemiens, die meer centen hebben.”

In de Dansaertstraat had je de eerste nieuwe modewinkels en het waren meestal jonge Vlamingen die met zulke winkels begonnen. “Voeg daar de onmiddellijke nabijheid van een paar grote, uitstekende Nederlandstalige scholen aan toe, van het gemeenschapscentrum De Markten, van de Beursschouwburg, en het prentje is getekend,” aldus Van Istendael. De reden waarom ze specifiek rond de Dansaert vertoefden, was niet onlogisch. “De eerste non-conformisten wilden, anders dan vele Vlamingen, in de stad wonen. Ze hadden niet veel geld, dus kozen ze een goedkope buurt.” Zo is de bal aan het rollen gegaan. “Ze begonnen elkaar tegen te komen, het wordt voortverteld, ze komen nog meer vage kennissen tegen, en zo gaat het verder.”

Ook Johan Verminnen, zanger en ex-Brusselaar, zag de Dansaertstraat evolueren. “Ik woonde er toen het er nog helemaal niet hip was, maar het was heel duidelijk dat er in de Dansaertwijk een verjonging kwam en die was veeleer Nederlandstalig. Je zag dat die straat modieuzer en modieuzer werd. Je had in die buurt ook veel Nederlandstalige scholen en je

zag dat die buurt aantrekkelijker werd om te wonen. Zij wilden daar telkens een hippere straat van maken.”

DE DANSAERT-VLAMING Ondertussen staat de Dansaertwijk ook synoniem voor de Vlaamse en hippe Brusselaars. Zij vinden elkaar terug in en rond de vele cultuurtempels in Brussel.

Zij liggen niet wakker van het communautair geleuter, en hebben geen complex meer over hun taal. Niet zonder reden, als er gekeken wordt naar de wijze waarop alles tot stand kwam. “De Nederlandstaligen wilden bewijzen wat hun geminachte cultuur waard was. Aangezien Brussel steeds internationaler en multicultureler werd, hebben de Nederlandstaligen als betrekkelijk hoog opgeleide en zeker veeltalige minderheid meegesurft op die golf van nieuwe culturele dynamiek,” vertelt Van Istendael.

— SOPHIE KELLENS

VOLGENDE WEEK De Jacqmainlaan was vroeger de Fleetstreet van Brussel, zegt men.

Waar zat welke krant precies?

25 SEPTEMBER 2019

I 31

COLOFON BRUZZ

NIEUWSMANAGEMENT

VERTALING

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Bram Van Renterghem, Sara De Sloover

John Arblaster, Martin McGarry, Laura Jones

ABONNEMENTEN

CULTUUR & UIT

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

Gerd Hendrickx

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke,

REDACTIE

Jean-Marie Binst, Filip De Rycke, Tim Gatzios, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Stefanie Nijs, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Eyck, Laurent Vermeersch, Danny Vileyn, Tom Zonderman

Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels

MEDEWERKERS

ADVERTEREN?

Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Jasper Croonen, Céline Emmerechts, Patrick Jordens, Tom Peeters, Véronique Rubens, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden

Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Tom Zonderman

ALGEMENE DIRECTIE

Jo Mariens

VORMGEVING

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Mathias Declercq, Steven Van Garsse

Heleen Rodiers (art director), Ruth Plaizier KALENDER UIT

Sam De Ryck

Meld nieuws

Hebt u nieuws uit Brussel, dan kunt u ons dat melden via het WhatsApp-nummer 0489-988.988 Persberichten kunnen via nieuws@bruzz.be

Huis verkopen?

SCHAARBEEK

✂

Wil ook jij meer bewegen?

Investeerder koopt huizen in de regio, mag werk aan zijn, onmiddellijk voorschot, saldo bij notaris

tot €250.000

Bel 0468/14 46 23

DB620532H9

Snelle & discrete af handeling, geen immo aub!

“Ik doe zoveel mogelijk zelf de boodschappen, op aanraden van mijn coach.

Zo kom ik aan mijn stappen én kom ik meer onder de mensen.”

Leo Van Bets – 85 jaar

.be

BGARAGE NR. 45A

BLOEMENTUINENLAAN 52-58

“Mijn coach raadde wandelen aan.

Mijn kinderen gaan mee en we vinden het echt leuk om samen meer te bewegen.”

”Les Camelias”, in kelderverdieping. Niet geïndexeerd Kadastraal Inkomen : e 114 e. Vrij bij akte.

Wg met resid. karakter. Bez. : zaterdagen 14 en 28 september van 11 tot 12 uur.

(1917-4-3-2-1) TE KOOP ONLINE : WWW.BIDDIT.BE - REF. 160320 START OP : 23/09/2019 OM 14 : 00 U EINDIGT OP : 01/10/2019 OM 14 : 00 U BIEDEN VANAF : E 15.000 ONDERTEKENING PV DEF. TOEWIJZING : DONDERDAG 3 OKTOBER 2019 OM 14.00 UUR ............................................................................................................................

Geass. Not. ROBBERECHTS & VAN CAUWELAERT, T 02 704 47 09 22050728 ............................................................................................................................

“Meer bewegen kan goedkoop, dicht bij huis en op verschillende manieren.

Dat heeft mijn coach mij doen inzien.”

UW ONLINE LIFESTYLE INSPIRATIE

Volg ons via

Niki Koravou – 42 jaar

Nathalie Broos – 40 jaar

Je huisarts helpt je verder!

Welke notaris kiezen?

DB584390B9

DB047278

CB10747

Wie u kiest hangt enkel van uzelf af.

Uw eigen notaris kiezen kost niets meer.

Krijgt u problemen als u geen eigen notaris hebt? Neen!

De notaris zorgt ervoor dat de belangen van beide cliënten worden gediend.

Hij is immers een onpartijdig raadsman.

www.bewegenopverwijzing.be

DB485340C8

DB623070I9

TECHNISCH COMMERCIEEL AFGEVAARDIGDE regio NOORD- EN ZUID-BRABANT voor producten voor centrale verwarming METALUNION cvba opgericht in 1928, is uitgegroeid tot een groothandelsgroep met vestigingen in Brugge voor de staalproducten en in Maldegem, Vilvoorde en Wommelgem voor de producten centrale verwarming (HVAC). Vooral aan de installateurs en de industrie levert Metalunion het volledige gamma producten van A tot Z, toebehoren en onderdelen voor om het even welke centrale verwarmingsinstallatie: ketels, branders,

Na een inwerkperiode staat u in voor het behoud en de verdere uitbouw van ons klantenbestand, dat grotendeels bestaat

Ter versterking van ons commercieel team zijn wij dringend op zoek naar een gedreven (m/v):

kortom de zaken afwerken • een team met de commerciële verkoopadministratie, logistieke diensten en verzending vormen • technisch en commercieel advies aan de klanten geven, tot hun dienst staan en een vlotte vertrouwensrelatie met de klanten opbouwen • technische interesse en kennis van de producten voor centrale verwarming zijn een voordeel.

WWW.METALUNION.COM

U hebt een technische opleiding (hoger of middelbaar) bij voorkeur richting elektromechanica. Idealiter beschikt u over enige jaren succes in de technische verkoopervaring, maar een goede technieker met commerciële ambitie maakt zeker

regelmatige technische bijscholing, o.a. bij de leveranciers, kunt u rekenen op de steun van de verkoopdirecteur en de interne calculatiedienst.

DB623815I9

GEÏNTERESSEERD? Stuur dan snel uw cv naar nordine@metalunion.com

die u afrondt in een order. Regelmatige bezoeken, goede relatieopbouw en vooral uw onberispelijke technische support staan garant voor uw succes. Voor deze functie zoeken wij een commercieel talent met een sterke technische interesse voor centrale verwarmingsinstallaties.

WWW.ZAVENTEM.BE

Deskundige Communicatie

werft aan:

B1-B3 - contractueel - onbepaalde duur Heb je zin om samen met je collega's het communicatiebeleid van een lokaal bestuur vorm te geven en uit te voeren? Heb jij een vlotte pen en voel jij je als een vis in het water in de wereld van de digitale media? Dan ben jij de communicatieve duizendpoot die wij zoeken!

DIENSTHOOFD STUDIE EN AANBESTEDINGEN (A1–A3) Je bent verantwoordelijk voor alle werken van de gemeente die uitbesteed worden aan externe leveranciers en dit voor zowel wegenwerken als gebouwen. De werkopzichter en adjunct-toezichter ondersteunen je in je inhoudelijke rol en juridisch kan je rekenen op de aankoopdienst. Je bent ten slotte ook mee verantwoordelijk voor het patrimoniumbeheer, opmaak van het budget en het voorbereiden van de overdracht van nieuwe projecten naar de technische dienst. Je rapporteert aan de algemeen directeur en maakt deel uit van het directieteam.

Je hebt een bachelordiploma en minstens drie jaar relevante beroepservaring of een masterdiploma en alleszins een degelijke technische bagage.

Functie Reken maar op een gevarieerd takenpakket, want je staat mee in voor de interne én externe communicatie van Gemeente & OCMW Zemst en dat zowel online als offline. Samen met je collega's werk je aan de opmaak van communicatieplannen en voert deze uit van A-Z. Je schrijft nieuwsbrieven, artikels en persberichten. Daarnaast hou je de website up to date. Je houdt steeds rekening met het doelpubliek en kiest het geschikte communicatiemiddel. Je adviseert collega's bij communicatie naar de burger. Aangezien jij de sociale mediakanalen beheert kan je collega's proactief inlichten over de nieuwste trends. Je organiseert persconferenties, inhuldigingen, eerstesteenleggingen, .... Je werkt hiervoor samen met je collega's van Team Communicatie en helpt andere interne teams voor tal van projecten (bv. opbouw intranet, participatiebeleidsplan).

Profiel Je hebt een bachelor diploma in een communicatierichting en bent een expert in online én offline communicatie. Met je vlotte pen krijg je zaken helder, motiverend en foutloos verwoord. Daarnaast ben je planmatig, een echte teamspeler en je kan je enthousiasme overbrengen op anderen.

ADJUNCT-TOEZICHTER (C1–C3) Je volgt alle werken die door externe aannemers worden uitgevoerd op het terrein op. Dit betekent onder meer dat je planningsvergaderingen organiseert, werfvergaderingen bijwoont en verantwoordelijk bent voor de definitieve oplevering. Je controleert de vorderingsstaten.

Je hebt uiteraard veel contact met de aannemers en studiebureaus. Je bent het eerste aanspreekpunt voor de burgers en je kan flexibel en diplomatisch met hen omgaan.

Je hebt minstens een diploma hoger secundair onderwijs, maar met een degelijke technische bagage.

Aanbod Een voltijdse tewerkstelling, maaltijdcheques (8€), fietsvergoeding of 100% tussenkomst in het openbaar vervoer, leasefiets, hospitalisatieverzekering, 2e pensioenpijler, glijdende uren, mogelijkheid tot het meenemen van alle relevante jaren ervaring, ruimte tot persoonlijke ontwikkeling en leuke collega's die je graag zullen ontvangen.

Interesse? Interesse? Solliciteer uiterlijk maandag 30 september 2019 via de link: https://www.jobsolutions.be/register/4295

DB619980H9

Werk, een stap dichterbij.

Een grote werkzekerheid in een voltijdse functie (statutair).

Weddeschaal A1-A3: min. 3107,98 euro en max. 5469,19 euro (bruto per maand); C1-C3: min. 2418.11 euro en max. 3527,59 euro, alle relevante ervaring wordt meegenomen.

INTERESSE? Extralegale voordelen zoals een hospitalisatieVoor de volledige verzekering, maaltijdcheques, glijdende functiebeschrijvingen en werkuren, goede vakantieregeling enz. informatie over bovenstaande Een wervingsreserve voor selectieprocedures kan je terecht bij CC Select de duur van 2 jaar. via www.ccselect.be/vacatures - tel. 02 467 35 40 jobs@ccselect.be.

Solliciteren kan elektronisch via www.ccselect.be/vacatures of door je motivatiebrief met cv en een kopie van het gevraagde diploma uiterlijk op 2 oktober 2019 te sturen naar Gemeente Zaventem, p/a CC Select, Vliegvelddreef 9, 1082 Brussel. De schriftelijke proef vindt plaats op 18 oktober 2019 ’s avonds, de mondelinge proef op 18 oktober 2019 in de namiddag en 21 oktober 2019 het assessment center voor diensthoofd.

regiotalent.be

Dan mag u ons steeds contacteren voor meer informatie op het nummer 0471 329 440.

Van maandag tot vrijdag tussen 10u. en 18u.

Zuid Afrika 2020!

#OneTeamOneFamily

rondreis met kleine Vlaamse groepjes. Al meer dan 20 jaar een topper: wekelijks gegarandeerd vertrek, het jaar rond! infodagen speciaal hiervoor komen de hoteleigenaars & gidsen overgevlogen.

Wegens succes: extra sessies! woensdag 9 oktober: Sint-Truiden zaterdag 12 & zondag 13 oktober: Oostende

Reisfamilie Carlier DB437817J7

O d k je Ontdek j carrièrekans iè k en surff nu naar mijntoekomstbijroularta.be

(gratis toegang, wel even online reserveren)

alles inbegrepen!

15 fijne dagen vanaf

€ 2.690 /persoon

www.deblauwevogel.be

Luikersteenweg 62 • St-Truiden • T 011 70 55 00

DB624477I9

DB625269I9

Bent u gepensioneerd of bent u op zoek naar een bijverdienste als toiletdame/heer ?

DB607150F9

DB623602I9

AANBOD