BRUZZ actua - editie 1657

Rubrieknaam

#1657

WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

&

O P I N I E

10 | 04 | 2019

‘Ons vragen ze uitleg, bestellen doen ze via internet’

DE APOTHEEK IS ZIEK © SASKIA VANDERSTICHELE

PIET VANDERMOT

‘We hebben vooral goede scholen nodig’

NICK TRACHET

‘Laat kajoubereirs lege flessen ophalen’

geopend op donderdag 4 april 2019

Kerkstraat 96A, Sint-Pieters-Woluwe

Profiteer nu van deze spectaculaire aanbiedingen Kruidvat kaarsen

Kruidvat luiers jumbopakken

Maybelline make-up

Beschikbaar in 8 x 7 cm, 13 x 7 cm, 10 x 10 cm, 19 x 7 cm en ronde kaarsen Ø 8 cm.

Keuze uit het hele gamma.

2 +1 GRATIS

26.

2 VOOR

00

Oral-B mondverzorging

2 +1 GRATIS

*

Always

Keuze uit het hele gamma m.u.v. elektrische tandenborstels.

1 +1 GRATIS

Keuze uit het hele gamma.

Gillette apparaten

Keuze uit het hele gamma, m.u.v. Always Discreet.

Keuze het het hele gamma voor dames en heren.

2+1

GRATIS *

*

50 % KORTING

*1+1 wordt verrekend als 50% kassakorting, 2+1 als 33%.

Deze aanbiedingen zijn alleen geldig bij Kruidvat, Kerkstraat 96A, Sint-Pieters-Woluwe, van maandag 29 april t.e.m zondag 12 mei 2019.

Haal ’m nu in de winkel

Jouw extra voordeelkaart

*

Steeds verrassend, altijd voordelig!

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

CHRISTINE HEUVINCK ( 54 ) , DOCKS SHOPPING CENTER "Ik heb altijd heel hard gewerkt.

Van mijn veertiende in de groothandel van fruit en groenten van mijn ouders. Daarna samen met

mijn man in de zaak. In 2000 zijn we gescheiden. Ik woon nu al zes jaar en Spanje en baat samen met een vriend een mooie B&B uit in

AndalusiĂŤ. De liefde tussen ons is voorbij, maar ik blijf positief. Ik sta trots recht. Dat is mijn natuur.

Vanuit Spanje wil ik nu een Ameri-

kaans product voor verzorging van het gezicht verkopen, gebaseerd op stamcellen. De naam geef ik nog niet vrij."

10 A P R I L 2 0 1 9

I

3

Werkt Werkt de de politiek politiek in in Belgi(qu)ë(n)?

Belgi(qu)ë(n)? ( ) ( )

Ja Ja

Neen Neen

Doe mee op

Doe mee op 04/05 04/05

Ga op 4 mei in gesprek op 4 mei gesprek metGa iemand die in anders denkt met iemand die anders denkt Beantwoord deze en zes andere stellingen over de toekomst van onze samenleving, en ga op 4 mei in gesprek die stellingen anders denkt. in plaats van Beantwoord dezemet en iemand zes andere overVan de persoon toekomsttot vanpersoon onze samenleving, enklavier ga op tot klavier.

Niet met per se om uw halen, maar vooral - nog vóór u uwvan stem uit4 mei in gesprek iemand diegelijk anderstedenkt.

Van persoon totom persoon in plaats klavier brengt – naar deper stem anderte te halen, luisteren.

Envooral wie weet eigen mening herzien. tot klavier.

Niet se van om een uw gelijk maar omuw - nog vóór u uwtestem uitbrengt – naar de stem van een ander te luisteren. En wie weet uw eigen mening te herzien.

Doe mee via Doe mee via

bruzz.be/hetgrotegelijk bruzz.be/hetgrotegelijk

EEN IN ITIATIEF VA N EEN IN ITIATIEF VA N

Edito / Inhoud

EDITO

10

No more rodeo

Spreektijd Piet Vandermot, directeur SintGoedele Brussel

— STEVEN VAN GARSSE

“Voortaan geen race meer op de autosnelweg of in de smalle straten van Molenbeek, Vorst of Schaarbeek” Zopas heeft het Europees Parlement een nieuw voorstel goedgekeurd dat van hetzelfde kaliber is als de verplichte autogordel, en dat het aantal verkeersdoden in Europa, 25.000 per jaar, met een kwart zou moeten kunnen doen dalen. Het gaat om de Intelligent Speed Assist, of ISA. Het idee is simpel als bronwater.

Elke auto krijgt vanaf 2022 een app waardoor auto’s niet sneller kunnen dan toegelaten. Technisch is het eenvoudig. Het bestaat zelfs al bij een aantal merken. In het meest voor de hand liggende systeem wordt de snelheid gelimiteerd op aangeven van het gps-signaal. Dus voortaan geen race meer op de autosnelweg of rodeo in de smalle straten van

Molenbeek, Vorst of Schaarbeek.

Zone dertig is zone dertig.

En voor wie graag eens doorduwt op het gaspedaal? Die zal moeten uitwijken naar andere oorden, want op de openbare weg zal het niet meer kunnen. Waar de zware voet toch zou ‘moeten’, om veiligheidsredenen bijvoorbeeld, kan de automobilist het systeem tijdelijk overrulen.

De razendsnelle technologische vooruitgang verplicht ons soms om even stil te staan bij de gevolgen voor de samenleving. En ook in dit geval moeten privacy en vrijheid in de weegschaal worden gelegd.

Privacy is een van de grote argumenten tegen rekeningrijden.

De overheid zal alles weten. Dat is zeker een punt van discussie van het rekeningrijden, een discussie die de politiek onvermijdelijk zal moeten voeren de komende jaren.

Bij de verplichte snelheidsbegrenzer is die discussie er niet. Er moeten geen data worden verzameld, en de vrijheid om snel te rijden wordt hier inderdaad radicaal ingeperkt, maar de voordelen voor de samenleving zijn zo enorm, dat er weinig tegen in te brengen valt. De autosector is het daar trouwens mee eens.

Het grootste nadeel is de tijd. 2022 komt er snel aan, maar het duurt daarna nog eens minstens tien jaar voor het grootste deel van de Belgische autovloot vervangen zal zijn, en dus uitgerust zal zijn met de app.

Dat is misschien nog de belangrijkste boodschap. De hoop op een oplossing voor het moordende verkeer in de relatief verre toekomst mag de aandacht voor de verkeersveiligheid van vandaag niet laten verslappen. Er is werk aan de winkel in Brussel, dat hebben de berichten van de voorbije weken over verkeersdoden en falende flitspalen ons toch geleerd.

14 Reportage Apothekers in de rats

BRUZZ | VOORAF

Wijlen minister Jos Chabert (CD&V) roemde de gordelplicht als een van de mooiste verwezenlijkingen uit zijn carrière. Dat was het ook.

België pionierde. Als een van de eerste landen in Europa werd in 1975 de autobestuurder verplicht om een autogordel te dragen. Dat was toen verre van evident. Daarna verplichtte ook de EU het. Het aantal verkeersdoden is er spectaculair door gedaald.

21 Geschiedenis Het kerkje van Bruegel

24 Portret Suzan Daniel, holebi-activiste

03

Chou de Bruxelles

05

Edito

06

26

Kunst Brieven van een moeder

In beeld

28

Nick Trachet

08

De week

29

Beeldspraak

18

Enfant Terrible

30

Big City 10 A P R I L 2 0 1 9

I

5

6

I

10 A P R I L 2 0 1 9

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

Pardon Meer dan drie jaar na het Vlaams Parlement heeft ook de federale regering in de Kamer van Volksvertegenwoordigers haar excuses aangeboden aan de metissen. Het gaat om kinderen die in de jaren veertig en vijftig in Congo, Rwanda of Burundi werden geboren uit een relatie tussen een Belgische koloniaal en een lokale vrouw. De staat nam die kinderen systematisch bij de moeder weg en stuurde ze naar BelgiÍ om in weeshuizen of bij adoptieouders op te groeien. Š BELGA

JMB

10 A P R I L 2 0 1 9

I

7

De week

Terugblik op het nieuws

Geen aangifte

Pendelen

13

Een probleem met het nieuwe federale informaticasysteem van de burgerlijke stand maakt het niet in alle Brusselse gemeenten mogelijk om een geboorte, huwelijk of overlijden aan te geven.

Iets meer dan de helft van de werknemers in Brussel gebruikt het openbaar vervoer voor het woon-werkverkeer. Behalve de trein en de MIVB doet ook de fiets het goed als vervoersmiddel.

Die cijfers uit 2017 maakt Leefmilieu Brussel donderdag bekend.

De Brusselse regering wijst meer dan 1,5 miljoen euro toe aan verschillende gemeenten om schoolstraten te installeren en om schoolomgevingen veiliger te maken.

Dertien straten zijn uitgekozen om omgevormd te worden tot schoolstraat. De gemeenten krijgen twee jaar om de noodzakelijke werken uit te voeren.

SUPPORTERS WILLEN DAT VOORZITTER MARC COUCKE OPSTAPT

BRUZZ | DE WEEK

Malaise bij Anderlecht In één enkel seizoen dreigt RSC Anderlecht veel van de pluimen te verliezen die de Brusselse club tot de grootste van België maken. Dat is stilaan de pijnlijke balans van de intrede van het nieuwe bestuur en voorzitter Marc Coucke bij paars-wit. — MATHIAS DECLERCQ

F

ast rewind naar 20 december 2017. Marc Coucke wordt de nieuwe voorzitter van RSC Anderlecht, en geen journalist die het zag aankomen. Als Coucke in deze tijden van pijlsnelle communicatie, geruchten en perslekken toch alles en iedereen weet te verrassen met zo’n groot nieuws, dan zal zijn intrede bij de paars-witte traditieclub ook tot een nieuwe, creatieve wind leiden. Toch?

Dat er sinds die dag veel veranderd is, staat vast. Coucke zette zowat de voltallige clan Vanden Stock buiten en maakte ook sportief manager Herman Van Holsbeeck al snel duidelijk dat hij best andere oorden opzocht. Voormalig voorzitter Roger laat zich zelfs vandaag niet meer zien bij de club waar hij en zijn vader samengeteld twintig landstitels behaalden. Dat zijn er vijf meer dan de tweede grootste club van dit land, Club Brugge, in heel haar geschiedenis.

Om maar te zeggen: met de

8

I

10 A P R I L 2 0 1 9

overname van Marc Coucke werd abrupt komaf gemaakt met het verleden. Dat is natuurlijk het volste recht van Coucke als nieuwe voorzitter, en u zal ons niet horen ontkennen dat een groot deel van de paars-witte aanhang al langer snakte naar verandering en modernisering van de club. Maar feiten zijn er om mee rekening te houden. De keuze om Luc Devroe en zijn transferbeleid – in zijn kielzog volgde een resem aan Oostende-spelers – naar Anderlecht te halen, is niet minder dan rampzalig gebleken. Getuige daarvan de troosteloze campagne zonder één overwinning in de Europa League en de oververdiende 0-3 op eigen veld tegen die andere Brusselse club Union, in de beker.

Dat weet ook Coucke, want Devroe werd na nog geen jaar al bedankt voor bewezen diensten. Na het opzijschuiven van Devroe mocht Michael Verschueren, zoon van die andere clublegende Michel, de

Na het verlies thuis tegen Antwerp toonden Anderlecht-supporters hun grote ongenoegen.

leiding over het sportieve departement op zich nemen. Verschueren laat zich bijstaan door Anderlechtlegende Pär Zetterberg en technisch directeur Frank Arnesen, ook oud-voetballer bij RSCA, mannen die elk op hun eigen manier tonnen ervaring meedragen. Maar tot op vandaag is het voor niemand duidelijk welke specifieke rol en taken zij op zich nemen – en waar de verantwoordelijkheden liggen.

FC DE KAMPIOENEN In tussentijd werd ook Hein Vanhaezebrouck aan de deur gezet door de tegenvallende resultaten.

Vanhaezebrouck was lang de

gedroomde trainer die nu maar eens enkele seizoenen aan een stuk de successen zou moeten aaneenrijgen bij Anderlecht. Deze week vergeleek hij in een interview de club met FC De Kampioenen. Het kan verkeren.

Dat het tijd vraagt om een club als RSCA zowel financieel als sportief een nieuwe wending te geven, is een waarheid als een koe. Maar dat daarvoor in amper een week tijd records moeten sneuvelen waarop RSC Anderlecht zich baseerde om zich in alle omstandigheden de grootste club van het land te kunnen noemen, is ongezien. Club Brugge kwam vorige week voor het eerst in 21 jaar winnen in het Astridpark.

Statiegeld op blikjes

Randpremie

Axel Miller weg

Op drie plaatsen in het Brussels gewest staan automaten die voor elk teruggebracht blikje 5 eurocent geven in de vorm van aankoopbons, geldig in Good Food-winkels en in de horeca. De machines staan op de ULB-campus Solbosch, de Alma-site van de UCL en het Muntplein.

Volgens burgemeester van Vilvoorde Hans Bonte (SP.A) is het Kanaalplan op sterven na dood. De redding voor Vilvoorde moet komen van een ‘Randpremie’ om meer politieagenten naar de zones rond Brussel te krijgen. “Vergelijk het met de tweetaligheidspremies in Brussel,” zegt Bonte.

Topman Axel Miller vertrekt na negen jaar bij D’Ieteren, verdeler van Volkswagen. Hij stond bijna zes jaar aan het hoofd van de Brusselse groep. De overname van garages Bruynseels gebeurde onder Millers bewind.

De MR is een linkse partij geworden BRUZZ | DE WEEK

ALAIN DESTEXHE , ex-MR-parlementslid, die nu opkomt met de centrumrechtse LISTE DESTEXHE (in ‘La Meuse’)

Cartoon Wauter Kim Duchateau en Wauter Mannaert wisselen elkaar af voor hun kijk op de week

© PHOTONEWS

Na het verlies tegen Antwerp staat Anderlecht op vijf punten van Europees voetbal – het is 55 jaar geleden dat paars-wit niet op het Europese toneel mocht spelen. Geen wonder dat de potjes bij de supporters overkookten na het verlies tegen Antwerp.

Tot slot wordt deze week ook de overeenkomst geofficialiseerd tussen Marc Coucke en sponsor Lotto om het Constant Vanden Stockstadion om te dopen. De ‘Lotto Arena’ bestaat al, maar of het nu ‘Lotto Park’, ‘Lotto Stadion’ of iets anders wordt: de herinnering aan de glorieuze tijden van de club liggen steeds verder in het geheugen.

10 A P R I L 2 0 1 9

I

9

Spreektijd

BRUZZ | DE VERHALEN

Piet Vandermot, directeur scholengroep Sint-Goedele Brussel

Piet Vandermot 1968 Heilig Hartcollege Ganshoren 1972 Licentiaat wiskunde aan de Katholieke Universiteit Leuven 1972-1987 Leerkracht wiskunde 1987-2013 Directeur Sint-Guidoinstituut Anderlecht 2002-heden Algemeen directeur vzw Sint-Goedele Brussel, met onder meer het Sint-Guidoinstituut in Anderlecht, het Sint-Pieterscollege in Jette en het Sint-Jozefscollege in Sint-Pieters-Woluwe.

10

I

10 A P R I L 2 0 1 9

‘Niet alles werkt voor iedereen’ Pamperen we onze leerlingen te veel, in plaats van te streven naar excellentie? Nee, dat is absurd, vindt Piet Vandermot, van Brussels ketje uitgegroeid tot directeur van scholengroep Sint-Goedele Brussel. “Door aangepaste zorg kan een kind net echt excelleren.” — STEFANIE NIJS, FOTO’S BART DEWAELE

M

en ouders van de scholengroep Sint-Goedele Brussel de hele dag genieten van gratis tentoonstellingen, spelletjes en activiteiten allerhande in de stad.

hun stad allemaal te vinden is. Ik zeg altijd: wij zijn niet vzw Sint-Goedele, wij zijn vzw Sint-Goedele Brussel. Kinderen uit de Vlaamse en Waalse Rand zijn welkom, maar we zijn er in de eerste plaats voor de Brusselse kinderen.

Een familiedag van een scholengroep, dat moet een primeur zijn in Brussel.

Waarom doen jullie dat?

Bent u dan voorstander van apart Brussels onderwijs?

PIET VANDERMOT: We willen meer saamhorigheidsgevoel creëren binnen onze scholengroep. Bovendien hebben we een groot tekort aan personeel, zowel in onze kinderopvang als in de scholen. We zien dat veel mensen zich aangetrokken voelen tot Brussel na hun studies. Maar wanneer een Vlaming kindjes heeft, dan wil hij een huis en een tuin, en verlaat hij Brussel. Na een aantal jaar pendelen, gaat zo’n leerkracht uiteindelijk toch dichter bij huis werken. Dus willen we onze mensen aan onze instellingen binden, uit dankbaarheid voor hun inzet.

We doen dat ook voor ouders, en kinderen zijn even welkom. Zeker nieuwe Brusselaars weten niet wat er in

VANDERMOT: Neen. Ik wil duidelijk maken dat wij onderwijs door een Brusselse bril bekijken. Maar we behoren tot de Vlaamse Gemeenschap.

Leerplandoelen moeten niet anders zijn in Brussel dan in de rest van Vlaanderen. De weg ernaartoe daarentegen, die moet aangepast zijn aan de Brusselse realiteit.

(Geagiteerd) Die hele discussie tussen de lat hoog leggen versus zorg, die vind ik zo absurd. Uiteraard willen we die lat hoog leggen. En dat moet je voor iedereen doen, niet alleen voor de leerlingen die meekunnen. Maar het is via de zorg dat je zo hoog mogelijk moet raken. In Brussel betekent dat dat er misschien meer middelen moeten ▲

otivatie. Het woord keert als een muzikaal thema meermaals terug in ons gesprek. “Als je jongeren wil uitdagen om de lat hoog te leggen, moet je ze motiveren.” Directeur Piet Vandermot, master in de wiskunde, spreekt uit ervaring. “Ik ben zelf een arbeiderskind. Het is voor een groot stuk dankzij mijn vader dat ik het zo ver geschopt heb. Hij bleef wakker als ik nog aan het studeren was. Als ik ergens vastzat, kwam hij een keer naast mij zitten, ook al kende hij weinig van wiskunde. Maar niet iedereen krijgt thuis die motivatie.”

De kerntaak van een leerkracht is dus niet de klassieke kennisoverdracht.

“Je moet zeker wat te vertellen hebben.

Maar een goede leerkracht is in de eerste plaats een goede motivator. Die leerling zo ver mogelijk krijgen, dat is de essentie.”

Ook de leerkrachten zelf wil Vandermot motiveren. Tijdens de familiedag ‘Het G-beuren’ op zaterdag 22 juni kunnen leerkrachten, leerlingen

10 A P R I L 2 0 1 9

I

11

Koop een aandeel en bouw als Molenbike coöperant mee aan de stadsdistributie van morgen! Meer weten: molenbike.be/coop 50€ per sympathisantenaandeel. Maximaal inschrijvingsbedrag per belegger: 4950€. Totaal aangeboden beleggingsinstrumenten: 100000€.

De belegger is onderhevig aan het risico van de emittent en loopt daardoor het risico om het geïnvesteerde kapitaal te verliezen.

Een nieuwe school op maat van (Brusselse) tieners.

http:// tienerschool.brussels volg ons op tienerschool

De Tienerschool brengt leerlingen van de derde graad lager en de eerste graad secundair onderwijs samen en dat maakt haar uniek. Op die manier zorgt ze voor een zachte overgang van lager naar secundair onderwijs en zet ze maximaal in op persoonlijke begeleiding en de groei naar meer zelfstandigheid. De tieners ontdekken hun passies, interesses en talenten om nadien een juiste studierichting te kiezen.

Kom langs op onze opendeurdag!

• wanneer? zaterdag 11 mei 2019 van 10 tot 12 uur • waar?

Tienerschool Anderlecht, Ninoofsesteenweg 369, 1070 Anderlecht

Piet Vandermot

▲

veertiende kiezen tussen algemeen of meer technisch onderwijs.

ingezet worden dan op een andere plaats. Er zijn leerlingen die bijvoorbeeld wel willen op tijd op school zijn, maar eerst hun kleinere broers en zussen moeten wegbrengen en daardoor te laat komen.

Moet je dan zeggen: die kinderen doen hun best niet? Nee, die moet je extra ondersteunen.

Gelukkig leven we in een samenleving die meer aandacht heeft voor gelijke kansen dan in het verleden. Vroeger werd heel veel uitgegaan van motivatie vanuit jezelf. Nu zie je dat er tenminste nog aandacht geschonken wordt om te proberen om mensen te motiveren op een andere manier.

De recente metastudie van de Leuvense universiteit toont wel aan dat de prestaties in het Nederlandstalig onderwijs achteruitgaan.

Waaraan ligt dat dan?

VANDERMOT: Dat is voor een stuk ook te verklaren door de veranderende tijdsgeest. Op sociale media hanteren jongeren een ander taalgebruik, we hebben allemaal de reflex om dingen online op te zoeken, waardoor we minder van buiten leren. Het is een moeilijke discussie: wat is nu het belangrijkste? Je moet mee met een samenleving die veranderd is en dus veel minder aandacht schenkt aan parate kennis. Maar als we tot de top willen behoren, dan is parate kennis heel belangrijk.

Wat ons onderwijs nodig heeft, is volgens mij een geïndividualiseerde aanpak. Kan je een hele groep motiveren? Dat lukte veertig jaar geleden misschien wel, maar nu niet meer. Wil je motiveren, dan moet je per leerling bekijken wat hem of haar prikkelt.

Vraagt dat niet veel extra personeel om al die individuele aandacht te kunnen bieden? En bijgevolg extra investeringen? We investeren nu al relatief veel in ons onderwijs, in vergelijking met andere gemeenschappen die het vaak beter doen.

VANDERMOT: De vraag is vooral of de huidige middelen goed ingezet worden. Dat vraagt een totale herdenking van ons onderwijs. We denken veel te veel in steriele onderwijsstructuren, dat is niet meer van deze tijd. Er is geen hervorming van het secundair onderwijs gekomen en zeker niet van het onderwijs als geheel.

BRUZZ | DE VERHALEN

VANDERMOT: Voor een bepaalde groep leerlingen kan dat hun motivatie prikkelen. Voor vakken als Nederlands, Wiskunde en Frans blijven we per graad werken. In de namiddag zitten de leerlingen wel door elkaar voor projecten rond ‘zaakvakken’ als biologie. Omdat het om concrete dingen gaat, kan je het theoretische aan het praktische koppelen. Daardoor geïnspireerd, kunnen kinderen op zoek gaan naar hun talenten, naar wat ze graag en minder graag doen. Ook krijgen ze allemaal Latijn vanaf het vijfde leerjaar, zodat het na vier jaar de leerlingen zelf zijn die voor Latijn kiezen, en niet meer de ouders.

De leerling wordt weer eigenaar van het leren.

Dat wil niet zeggen dat er geen resultaten behaald moeten worden.

Wekelijks zijn er daarvoor feedbackmomenten tussen leraar en leerling.

Tot slot: wat denkt u van het huidige debat rond meertalig onderwijs in Brussel, waarbij vakken in het Nederlands, Frans en Engels worden gegeven?

Er komt toch een hervorming van het secundair onderwijs aan in september?

VANDERMOT: Komaan, dit is een gemiste kans. Als de minister van Volksgezondheid op dezelfde manier elk wetenschappelijk onderzoek zou opzijzetten, alles wat de basis gezegd heeft zou negeren, zoals gedaan wordt met de hervorming van het secundair onderwijs … Er was een algemeen akkoord over hoe de hervorming er moest komen. Dat is teruggedraaid, en daar moet ik geen partijnamen bij noemen.

We weten heel goed dat we van dat watervaleffect af moeten.

Jongeren doen nog liever een jaar over dan te moeten ‘afzakken’ naar technisch of beroepsonderwijs.

Terwijl leervertraging meestal de motivatie doet afnemen, met schooluitval tot gevolg.

Is het daarom dat u begonnen bent met een tienerschool in Anderlecht?

Daar moeten jongeren pas op hun

“Leerplandoelen moeten niet anders zijn in Brussel, maar de weg ernaartoe moet aangepast zijn aan de Brusselse realiteit” PIET VANDERMOT DIRECTEUR SCHOLENGROEP SINT-GOEDELE

VANDERMOT: Opnieuw, voor een bepaalde groep leerlingen kan dat helpen om hen te motiveren. Voor leerlingen die het nu al moeilijk hebben met taal is dat geen goede oplossing. We hebben goede meertaligen nodig. Veel leerlingen mislukken omdat ze het Nederlands niet goed beheersen. Niet verwonderlijk, want wie thuis geen goed Berbers of Turks spreekt, zal het moeilijker hebben om een andere taal goed te leren.

Daarom geloof ik wel in bicultureel onderwijs, zoals Foyer dat zo’n 25 jaar geleden organiseerde. Helaas is dat project afgeschaft. Leerlingen die thuis Turks, Spaans of Italiaans spraken, gingen naar de kleuterklas in hun moedertaal tot nog enkele jaren in het lager onderwijs, zodat ze hun moedertaal goed beheersten.

Wel, dat waren heel goede leerlingen.

Meertalig onderwijs, tienerscholen, sportscholen: het hoeft niet voor iedereen te werken. Maar het moeten wel goede tienerscholen, goede sportscholen, enzovoort zijn.

Dat is de kracht van ons onderwijs: dat we vanuit verschillende initiatieven allemaal het beste willen.

10 A P R I L 2 0 1 9

I

13

Reportage

Besparingen, internet en Medi-Market zijn bittere pil

Apothekers in de rats BRUZZ | DE VERHALEN

Lange werkdagen, brutale klanten, toenemende onveiligheid en een rendabiliteit die onder druk staat.

Dat zijn de problemen waar veel Brusselse apothekers vandaag mee geconfronteerd worden. “Ik kom steeds meer collega’s tegen die hun apotheek van de hand willen doen omdat ze niet meer weten wat hun zaak in de toekomst nog waard zal zijn.” — BETTINA HUBO, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

14

I

10 A P R I L 2 0 1 9

BRUZZ | DE VERHALEN

I

Voorts voelt Willekens al jaren de Haelvoet zag in de loop der jaren n Brussel is er een overaanbod besparingen van de overheid. “Het het cliënteel evolueren van uitgeaan apotheken. Terwijl een groot systeem van terugbetaling verandert sproken Vlaams naar zeer multiculdorp in Vlaanderen doorgaans voortdurend. Altijd is er weer iets tureel. “Het is een explosie van een drietal apotheken telt, kom nieuws, altijd levert het minder op talen.” Ook de gevolgen van de je er in Brussel soms drie per straat voor ons.” Haar middelgrote toegenomen armoede in de groottegen. In totaal zijn het er 550. Het apotheek houdt stand doordat ze de stad zijn merkbaar in de apotheek. gros dateert van voor de spreidingspersoneelskosten laag houdt. Met “Steeds vaker gebeurt de betaling wet van 1973, die een eind maakte slechts één andere apotheker – ook door het OCMW.” aan de vrije vestiging van apotheeen jonge vrouw – runt ze de zaak.

Met de lokale concurrentie valt ken.

“Wij overleven omdat we alle twee het in Evere nog mee. “Ik heb geluk, Valerie Willekens (36) runt een jong zijn en heel hard werken.”

Evere telt een tiental apotheken, een officina op de Bockstaellaan in Of ze het nog opnieuw zou doen, pak minder dan bijvoorbeeld in Laken, een buurt waar het wemelt een apotheek overnemen? Willekens Schaarbeek.” Maar de gevolgen van van de apotheken. Met veel enthoutwijfelt. “Misschien niet, hoe mooi ik de webverkoop, de komst van siasme nam de tweetalige Gentse dit beroep ook vind. We krijgen te Medi-Market naar Evere en de lagere acht jaar geleden de zaak over waar weinig erkenning, terwijl we toch vijf marges voelt ze wel. “In de tijd van ze toen al enkele jaren in dienstverjaar universitaire studies achter de mijn grootvader en vader ging het band werkte. rug hebben. Sommige patiënten zakencijfer steeds omhoog. Nu Ook vandaag is ze nog heel graag hebben daar geen respect voor. Het stagneert het, wat dus een achteruitapotheker. “Het wetenschappelijke, gebeurt dat mensen elkaar onderling gang is.” de bereidingen maken, mensen advies geven over een geneesmiddel, Volgens Lieven Zwaenepoel van helpen, dat geeft me allemaal veel gewoon waar ik bijsta. Ook worden de Belgische vereniging van voldoening,” zegt ze. we voortdurend geviseerd door de zelfstandige apothekers APB is de Met de toenemende onveiligheid overheid, door consumentenorganidalende rendabiliteit van de heeft ze – met veel moeite – leren saties, door de pers. Ze zien ons nog gemiddelde zelfstandige apotheek leven. Net als zovele andere altijd als een goudmijn, terwijl dat al een feit. “Er zijn zelfs faillissemenBrusselse apothekers is Willekens al lang niet meer het geval is.” ten,” zegt hij. een paar keer overvallen. De deur De toekomst baart haar zorgen.

Die tendens heeft met een reeks van de zaak gaat nu dan ook dicht “Wat gaat de meerwaarde nog zijn van factoren te maken. Om te wanneer het buiten donker wordt. van de apotheker? Ik lig daar soms beginnen: de overheidsbesparingen Als de bel gaat, kijkt ze eerst op de ’s nachts wakker van.” op de gezondheidszorg. “Lange tijd camera wie er voor de deur staat.

Ook Ingrid Haelvoet, die een was de overname van een apotheek “Beslissen of je open doet of niet, apotheek heeft op het Vredeplein in duur, maar lucratief, onder meer als blijft lastig. Het geeft me telkens een Evere, ziet veel collega’s van haar gevolg van de vestigingswet. Bij de adrenalinestoot.” leeftijd, eind vijftig, vroeger dan overheid creëerde het de perceptie Maar wat Willekens het meest gepland stoppen en een overnemer dat er veel vet op de soep zat. Toen heeft onderschat, is de zakelijke zoeken. “Ze kiezen eieren voor hun in 2008 de financiële crisis uitbrak kant. Een zelfstandige apotheek is geld omdat ze niet weten wat hun en er ook op de gezondheidszorg immers ook een soort kleine apotheek in de toekomst waard zal bespaard moest worden, besloot de onderneming. “Ik ben geen zakenvrouw, terwijl dat juist steeds belangrijker lijkt te worden,” zegt ze.

De concurrentie in de buurt is groot. “Ik heb wel een trouw publiek, maar toch, als je één keer iets doet wat niet bevalt, zijn de mensen weg.” Voeg daarbij de concurrentie LIEVEN ZWAENEPOEL van het internet, van de ALGEMENE PHARMACEUTISCHE BOND (APB) supermarkt, van de Medi-Market aan Docks.

“Mensen komen hier soms vragen hoe een zijn. Om diezelfde reden durven product gebruikt moet worden en regering om te beknibbelen op de jongeren niet meer te springen.” bestellen het dan via het internet.” vergoedingen aan de zelfstandige Willekens wijst op de gezondapothekers. Er werd geschrapt in de MULTICULTUREEL PUBLIEK heidsrisico’s. “Online krijg je geen honoraria voor de afgifte van advies, je kan in één keer tien terugbetaalde medicijnen.”

Zelf is ze nog niet van plan om te neussprays bestellen. Of tien dozen Voorts zet de overheid de stoppen met de familieapotheek die paracetamol. Bij ons krijg je dat niet farmaceutische industrie voortduhaar grootvader in 1934 opende en zomaar mee. Een overmatig gebruik rend onder druk om de prijzen van die zij zelf zeven jaar geleden van paracetamol kan de lever de geneesmiddelen te laten zakken. verhuisde naar een nieuwbouwpand immers beschadigen.”

Zwaenepoel: “Hierdoor daalt ook de aan de overkant van het plein.

“In vergelijking met Vlaanderen heb je in Brussel veel meer kleine apotheken die economisch nauwelijks leefbaar zijn”

▲

10 A P R I L 2 0 1 9

I

15

Apothekers in de rats

▲

kleine economische marge die de apothekers nog hebben per verkocht geneesmiddel.”

De terugbetaalde geneesmiddelen vormen ongeveer de helft van het inkomen van een doorsneeapotheek.

De andere helft komt van de verkoop van voorschriftvrije medicijnen als pijnstillers, neussprays en hoestsiropen, en van de parafarmacie.

PARAFARMACIE

BRUZZ | DE VERHALEN

Voor apothekers was de parafarmacie – zonnecrèmes, babyvoeding, voedingssupplementen, verzorgingsproducten – altijd een mooie aanvulling op het inkomen. Op die producten hadden ze de grootste marges, maar er kwamen kapers op de kust. Eerst dook het fenomeen van de internetapotheken op.

Daarna deed parafarmaciesupermarkt Medi-Market haar intrede.

Brussel telt al zes van die supermarkten waarvan de meeste een apotheekhoek hebben. Binnenkort zijn ze ook te vinden in bepaalde Carrefours. De nieuwe spelers goochelen met verblindende kortingen, tot dertig procent. “Daar kunnen de zelfstandige apothekers, die nu ook allemaal met een of ander kortingsysteem werken, moeilijk tegenop,” zegt Zwaenepoel.

De webwinkels, zoals Newpharma, die gerund worden door een erkende apotheek, en de MediMarkets met apotheek mogen de traditionele apotheken overigens ook beconcurreren op het terrein van de voorschriftvrije medicijnen, de Dafalgan of de oogzalf. Ook daar hanteren ze scherpe prijzen.

Voorlopig is de verkoop van die geneesmiddelen nog het monopolie van de apotheker, maar in sommige andere landen, Nederland bijvoorbeeld, liggen lichte pijnstillers al jaren gewoon in de supermarkt, waardoor ze goedkoper zijn.

Ook de Belgische overheid neigt naar meer liberalisering. Zo besloot minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) onlangs om het monopolie van apotheken op bepaalde medische hulpmiddelen op te heffen. Warmtezalven en steriele kompressen kunnen nu door de supermarkt verkocht worden. De apothekers gruwen nu al bij de gedachte aan opengescheurde steriele verpakkingen in de winkelrekken.

De besparingen, de liberalisering, de toegenomen concurrentie,

16

I

10 A P R I L 2 0 1 9

het maakt allemaal dat het apotheeklandschap er in de toekomst anders zal uitzien, voorspelt Zwaenepoel. Minder apotheken, maar grotere en sterkere, met een omzet van een paar miljoen euro.

Voor heel kleine apotheken zal er geen plaats meer zijn en dat is geen goed nieuws voor Brussel, waar apotheken soms maar een zakencijfer van 300.000 euro halen.

Zwaenepoel: “In vergelijking met Vlaanderen heb je in Brussel veel meer kleine apotheken die economisch nauwelijks leefbaar zijn.”

LAGE OVERNAMEPRIJZEN Verschillende van die kleine officina’s staan vandaag te koop, maar er is amper interesse, ook al zijn de overnameprijzen historisch

“Mensen komen hier soms vragen hoe een product gebruikt moet worden en bestellen het dan via het internet” VALERIE WILLEKENS APOTHEKER IN LAKEN

laag. Dat is een probleem met name voor oudere apothekers die willen stoppen. “Vroeger kon je aan het einde van je carrière je zaak gegarandeerd tegen een goede prijs overlaten. Die tijd is voorbij,” zegt Zwaenepoel. Sommigen sluiten uiteindelijk zonder overnemer. Andere apotheken worden voor een appel en een ei overgekocht en vervolgens gesloten of verplaatst.

Het gevolg is dat de daling van het aantal apotheken, die zich overal in het land voordoet, in Brussel sneller gaat. “Tien jaar geleden waren er nog 620 apotheken in het gewest, vandaag 550,” zegt Anne Herzeel, apotheker in de Maritiemwijk en covoorzitter van de Brusselse apothekersvereniging AVB. “Dat is eigenlijk nog te veel.”

Zij ziet de toekomst van het

DE FIETSENDE APOTHEKER

‘Ik wil de sprong wagen’ Pharmacycle, zo heet het eenmansbedrijfje dat apotheker Björn Steegen (31) twee jaar geleden uit de grond stampte. Tijdelijk afwezige apothekers kunnen een beroep op hem doen als vervanger.

Hij komt dan aangereden per fiets, een auto heeft hij niet.

Door het tekort aan Nederlandskundige apothekers in Brussel is de vraag naar vervangers groot. Steegens opdrachtenboek zit vol tot oktober. De ene week staat hij in Elsene, de andere in Laken of Oudergem.

Voor hij met Pharmacycle startte, werkte de uit Limburg afkomstige Steegen een tijdlang in dienstverband, onder meer in een apotheek in de Noordwijk. Maar hij had zin om voor zichzelf te beginnen en vond de tijd nog niet rijp om een apotheek over te nemen.

Dat is wel zijn plan, een zelfstandige apotheek ergens in Brussel. “Ik wacht alleen op het juiste moment en op een interessante plek.”

Bovendien wil hij de overname niet in zijn eentje doen. “Liefst met twee anderen. Dan ben ik niet constant gebonden aan de apotheek, ik wil toch flexibel blijven. Vergelijk het met een groepspraktijk van artsen.”

Steegen beseft dat de omstandigheden moeilijker zijn geworden. Toch durft hij de sprong nog te wagen, in tegenstelling tot veel andere jonge apothekers. “Ik verwacht dat de webwinkels en supermarktapotheken de zelfstandige

BRUZZ | DE VERHALEN

beroep in de heel typische rol die de apotheek in Brussel heeft. “De gezondheidszorg in Brussel heeft eigen kenmerken. Er is een tekort aan huisartsen, mensen gaan veel vlugger naar de spoed. Voor velen, nieuwkomers bijvoorbeeld, is de apotheek de eerste toegangspoort tot de gezondheidszorg. Wij zijn van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat open. Mensen komen hier binnen met hoofdpijn of een flinke snee. Wij geven raad en verwijzen indien nodig door. Men onderschat hoeveel mensen bij ons langskomen voor gratis advies.”

Advies en begeleiding, dat is waarop apothekers moeten inzetten, zegt ook Lieven Zwaenepoel (ABP).

“Wie zichzelf vooral ziet als verkoper, graaft zijn eigen graf. Want dan erodeert de apotheek tot een simpele distributieplek.”

apotheken pijn zullen blijven doen, maar dan vooral wat de parafarmacie betreft. Ik denk niet dat ze goed uitgerust zijn om ook geneesmiddelen te verkopen, zeker niet de medicijnen op voorschrift. Die moeten op een veilige manier worden afgeleverd, dat is allemaal wettelijk bepaald. Eén apotheker in combinatie met honderd magazijniers volstaat niet.”

Hij gaat ervan uit dat het beroep zal evolueren “Ik zou er geen probleem mee hebben dat het afgelopen zou zijn met de verkoop van

bijvoorbeeld cosmetica in apotheken. Maar dan moet er wel iets voor in de plaats komen. We zullen nieuwe diensten moeten aanbieden, zoals levering aan huis.

Ook kunnen we een andere rol spelen in de preventie, in de medicatiebegeleiding. In Brussel is er een sterk tekort aan huisartsen.

Waarom zou de apotheker niet ingeschakeld worden in de hele eerstelijnszorg en bijvoorbeeld ook vaccins toedienen? Maar daar moet dan wel een vergoeding van de overheid tegenover staan.”

Björn Steegen vervangt collegaapothekers als ze afwezig zijn. Zijn verplaatsingen doet hij met de fiets.

10 A P R I L 2 0 1 9

I

17

Enfant Terrible Bijzondere mensen in een bijzondere stad

Brussel is mÄłn speeltuin Anton Vanderhasselt, productiemedewerker bij Bozar en muzikant

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Er komt ontzettend veel kijken bij de organisatie van een concert: contracten opstellen, vluchten en hotels regelen, de technische opvolging. Het is mijn taak om ervoor te zorgen dat de artiest in de best mogelijke omstandigheden kan optreden. Bij wereldmuziek is dat altijd een uitdaging. Je moet visums in orde brengen, obscure instrumenten versterken en rekening houden met andere voedingsgewoonten. Orde in de chaos brengen, zeg maar. Ik heb het geluk dat ik fantastische projecten mag begeleiden. De prinsen en prinsessen van het genre komen naar het Paleis voor Schone Kunsten, van Mongoolse keelzangers tot traditionele Afghaanse muzikanten.

Ik ben begonnen als ticketverkoper bij Bozar. De instelling trok me meteen aan omdat ze internationaal een naam als een klok heeft en er zoveel culturele evenementen tegelijk plaatsvinden. Ik ben gepromoveerd tot VIP Seating Planner. Bij elke voorstelling worden er heel wat vrijkaarten via sponsors, wedstrijden en de artiesten zelf verdeeld.

Ik leidde dat in goede banen. Mijn droomjob? Als productiemedewerker organiseer je concerten, als muziekprogrammator maak je artistieke keuzes. Dat lijkt me zalig. Het zou zijn alsof ik van rekkenvuller in de Colruyt opklim tot het management (lacht).

Als kind zong ik al graag. In de muziekschool leerde ik klassieke saxofoon. Nu zit ik in drie bands.

Zyfa brengt americana met een Belgisch sausje.

Abudhabi vzw staat voor rechttoe-rechtaanrock en mijn soloproject Kipsap is meer poppy, al sluipen er ook hiphopinvloeden in. Ik ben zanger, gitarist en producer. Omdat ik ook de basis ken van piano en drums, kan ik in mijn homestudio, volledig op eigen houtje, songs in laagjes opnemen. Nee, ik lig niet

meer wakker van de grote doorbraak. Vroeger wel. Ik heb het losgelaten en ben nu meer op mijn gemak bij het songschrijven. Ik twijfel minder en het voelt oprechter.

Ik heb als muziekliefhebber een brede smaak. Ik ga geregeld naar concerten in de AB, de Botanique, Ateliers Claus, Volta en Werkplaats Walter. Het Koreaanse culturele centrum heeft me ook al aangenaam verrast met zijn programmatie. Thuis ontdek ik nieuwe muziek via Bandcamp, een streamingdienst die je stimuleert om muziek te kopen, zodat de artiest er ook iets aan verdient. Ik geef toe dat ik een vinyl-aficionado ben. Ik heb een hele Bang & Olufsen-installatie in jarenzeventigdesign bijeengespaard, een kastje met platen- en cassettespeler, speakers en versterkers. Ik kijk er graag naar (brede glimlach).

Brussel is mijn speeltuin, waar ik mijn goesting kan doen. Ik ben opgegroeid op het platteland, maar na een jaar in Avignon om mijn Frans bij te spijkeren, was ik helemaal klaar voor de hoofdstad. Ik hou van het multiculturele karakter, het lekkere eten, de laissez-fairementaliteit en de grote individuele vrijheid die ermee samenhangt. De stad zet je steeds weer met je beide voeten op de grond. Als je in de Nieuwstraat een legertje bedelaars ziet, besef je dat je bevoorrecht bent, met je witte middenklassenleventje en je First World Problems. Ergernissen? Zonde dat het prachtige Conservatorium niet gerenoveerd raakt en er zo weinig respect voor fietsers is.

Ik heb twee jaar rustig gezocht naar een eigen huisje en ben het nu aan het verbouwen. Weet je dat ik er echt van kan genieten om in mijn tuin te zitten?

Om gitaar te spelen, maar evengoed om onkruid uit te trekken. — TOM VAN BOGAERT

Anton Vanderhasselt (29) werkt als productiemedewerker voor wereldmuziekconcerten in Bozar. Hij groeide op in Mollem (Asse) en studeerde film-, theater- en literatuurwetenschappen in Antwerpen. Hij heeft drie muzikale projecten als zanger en gitarist. Hij woont in Schaarbeek bij Dailly.

18

I

10 A P R I L 2 0 1 9

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D © SASKIA VANDERSTICHELE

10 A P R I L 2 0 1 9

I

19

E.R/V.U.:S.I.B.P - Rue de la Chapelle 17 Kapellestraat - Bruxelles 1000 Brussel

Geschiedenis

Zelfs na 450 jaar blijft Bruegel verrassen

Toren uit Anderlecht op Bruegel ontdekt

— JEAN-MARIE BINST, FOTO IVAN PUT

Albrecht de Schrijver..

N

Pinakeltorentje verraadt zich De kerktoren van Sint-Guido volgens Remilio Cantagallina (links) en herkenbaar bij Pieter Breugel de Oude (rechts en onder). © KIK

king dat je daar met de trein naartoe kan, maar dat is de fantasie ten top gedreven.

De Schrijver kent de Pedevallei, met het Anderlechtse Neerpede, Sint-Gertrudis-Pede en Sint-AnnaPede, en Anderlecht met zijn gotische collegiale Sint-Pieter-enSint-Guidokerk (1527) maar al te goed. De neogotische spitstoren is in de negentiende eeuw toegevoegd. “Toen ik de pentekening Zomer in Indische inkt op papier uit 1568 zag, intrigeerde de kerktoren in het oogstlandschap me,” vertelt De Schrijver. “Het kleine, flankerende pinakeltorentje stond in mijn geheugen geprent, dat kende ik van Anderlecht. Zo’n torentje baande een trap naar het oksaal en het orgel. De kerk van Ternat heeft ook een dergelijk torentje, maar aan een andere zijde. Ik zocht op internet ruim tweeduizend kerken in Vlaanderen en Brussel, maar geen enkele, behalve die van Sint-Guido in Anderlecht, heeft zo

▲

ergens meer dan in Japan wordt de Bruegeldynastie jaar na jaar met exposities en meer in de schijnwerpers geplaatst,” stelt ingenieur Albrecht de Schrijver uit Asse, al decennia actief met promotie en onderzoek van het werk van Pieter Bruegel de Oude (ca.1525-1569).

“Japanners komen ook steevast het Pajottenland verkennen.” De Schrijver lanceerde in 2004 het openlucht-Bruegelmuseum in Dilbeek, een circuit van negentien panelen met (uitvergrote) landschappen en schilderingen over kinderspelen en spreuken, toegewezen aan Bruegel. In een wandelparcours vanuit Sint-Anna-Pede alleen al, staan elf reproducties met referenties naar de streek. Alles begint met De parabel der blinden (1568), het enige werk van Bruegel waarop een kerk, nog herkenbaar vandaag, te zien is. Met name die van Sint-Anna-Pede. De Nederlandse krant NRC publiceerde in het kader van 450 jaar Bruegelherden-

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Pieter Bruegel de Oude blijft de fantasie van kenners prikkelen.

De ogen van Albrecht de Schrijver fonkelden toen hij de toren van de collegiale kerk in Anderlecht herkende op ‘Zomer’ uit 1568. Die bewering staven vroeg vier jaar research.

© KUNSTHALLE HAMBURG

10 A P R I L 2 0 1 9

I 21

450 jaar Bruegel

▲

“Latere afbeeldingen van de kerk, zoals door Van Welf (ca.1700) en Lallemant (1871) bevestigen de bouwstructuur. Verder is het golvende landschap in Zomer, met velden tot aan de einder, duidelijk weer geïnspireerd op de Pedevallei.

Vermits Bruegel in Brussel woonde, kende hij dat landschap zeer goed. Al

“Ik zocht op het internet duizenden kerken op.

Geen enkele heeft dat extra torentje zoals Sint-Guido in Anderlecht” ALBRECHT DE SCHRIJVER STICHTER OPENLUCHT-BRUEGELMUSEUM

woonde in de Bogaardenstraat in het verlengde van de Anderlechtsesteenweg - moet dat de schilder zeker zijn opgevallen.”

BEWIJS De onderzoeker wilde zijn ‘ontdekking’ aftoetsen met de heemkundige kringen Anderlechtensia en De Swaene uit Anderlecht, met grote musea als de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (KMSK) en de Kunsthalle Hamburg, waar het werk zich bevindt. Hij kreeg echter nauwelijks respons.

Het Koninklijk Instituut voor Kunstpatrimonium (KIK) is alleen bevoegd voor restauratie en conservatie. Toch vond De Schrijver nog meer bewijsvoering. “De Florentijnse tekenaar en etser Remigio Cantagallina (ca.15821656) legde op zijn tocht door en rond Brussel veel gebouwen vast (van Hallepoort en Sint-Goedelekerk tot zicht op Anderlecht vanuit Scheut, red.),” vertelt De Schrijver.

“Ook de collegiale Sint-Guido in Anderlecht tekende Cantagallina, weliswaar een spiegelbeeld van de tekening van Bruegel (Anderlechtensia kende zo een prent, en ook in de KMSK bevindt zich een prent van Cantagallina, zie foto, red.). Alle kenmerken van de toren lijken sprekend identiek. Dat de drie galmgaten van elkaar gescheiden zijn, valt bij beide versies goed op.”

laat hij zijn fantasie voor de - hoger dan waarheidsgetrouwe - golvende heuvels wel vaak de vrije loop. Dat deed hij mogelijk om het idyllische tafereel voor kopers aantrekkelijker te maken.”

“Tot slot neemt zoon Pieter Brueghel de Jonge (ca.1564-1638) dezelfde toren over in Moord op de onnozele kinderen (naar zijn vaders Kindermoord te Bethlehem, red.),” zegt De Schrijver nog. “Uit recente studies van het KIK blijkt duidelijk dat Pieter Bruegel de Oude zeer veel basismateriaal, zoals schetsen, ontwerpen, tekeningen, moet hebben gemaakt en bewaard als hulp voor later werk.

Dat basismateriaal werd wellicht geërfd en overvloedig gebruikt door zijn zonen.”

Ook door het jaar van de prent, 1568, kan De Schrijver zijn hypothese staven. “Bruegel werd zwaar ziek en stierf in 1569. Wellicht kon hij zijn lange tochten naar het Pajottenland niet meer ondernemen, zoals naar de herberg De Kroon bij de Pedebeek, die mogelijk ook op een bruiloftschildering te ontdekken valt.

Door zijn ziekte beperkt zou hij zijn tochten tot de onmiddellijke omgeving van Neerpede in plaats van Sint-Anna-Pede hebben beperkt. Het is dus aannemelijk dat hij zijn vertrouwde klokkentoren van Sint-Guido gewoon voor het plattelandstafereel van Zomer heeft gebruikt.”

VROUW VAN BRUEGEL KRIJGT EEN STEM

Imaginaire brieven Ook kunsthistorica en schrijfster Leen Huet, auteur van de turf Pieter Breugel - de biografie, is in de ban van het personage en de entourage van Pieter Bruegel. Vertrekkend van archiefmateriaal beeldt ze zich in hoe historische vrouwen (of moeders) van schilders zich wel gevoeld hebben. In het kortverhaal ‘De man van haar leven’ laat ze de stem van Mayken (Maria) Coecke, de vrouw van Pieter Bruegel de Oude horen.

Als Bruegel in 1569 sterft, is Mayken 24 jaar en heeft ze drie kleine kinderen: Pieter, Maria en Jan. Haar moeder Mayken Coecke van Aelst-Verhulst is een van de belangrijkste vrouwelijke schilders van de Lage Landen en bekend in Brussel. Hoe gaan de weduwen het verder beredderen?

Huet beeldt het zich allemaal goed in voor haar novelle: “Een onderzoekster vindt een imaginaire brief van Mayken Coecke in het stadsarchief, fout bewaard tussen ander materiaal. Het doet dagdromen bij wat de vrouw meemaakt, als ze haar vriendin aanschrijft.” Die vriendin is niemand minder dan een andere intellectuele vrouw, Anna (Tanneken), de zus van Abraham Ortelius, een antiquair en uitgever van kaarten.

Anna kleurt kaarten voor haar broer. Ze zijn allebei alleenstaand en wonen samen. Abraham is goed bevriend met Pieter Bruegel. Daarom lijkt de correspondentie tussen de vrouwen plausibel. Huet: “Mayken schrijft als pas geworden weduwe over haar beslommeringen, die wellicht reëel waren. Hoe moet ik het verder redden met de kroost?

Er staan nog rijen opdrachten, onafgewerkte en andere werken van Pieter in huis, te wachten op kopers. ‘Uw broer kent vast wel kooplieden.(...) Moeder is bij mij, maar ze regelt de lopende zaken en we spreken niet veel tegen malkander. (...) Hij (Bruegel) was heel melancholiek na de onthalzing van de graven op de Grote Markt en zijn eigen BOEK dood zo dichtbij.’ In de tijd De man van haar leven, van Bruegel werden familie Leen Huet, uitg. en vrienden zeer goed EPO, 48 blz., 6 euro verzorgd uit overlevingsnood, er was toen geen ander sociaal vangnet,” stelt Huet. Een en ander leidt tot zeer aannemelijke belevenissen uit de handel en wandel van de familie Bruegel, in de Bogaardenstraat en bij moeder Coecke in de Hoogstraat. Daar voegt ze nog spielereien bij, door over het werk De zeven hoofdzonden door te bomen naar de betekenis.

Het boekje eindigt met de eerste biografie van Bruegel uit 1604 van Karel Van Mander, uit diens Schilder-Boeck, al even onthullend: ‘Eyndlinghe, also de Weduwe van Pieter Koeck ten lesten woonde te Brussel, werdt hy te vryen haer dochter, die (...) hy dikwils op den arem had gedraghen, en is met haer ghetrouwt.’ De snoodaard. JMB

10 A P R I L 2 0 1 9

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

een extra torentje naast de klokkentoren. Ook de dubbele rij galmgaten, met telkens drie klankborden herneemt Bruegel op zijn tekening.

Verder kenmerkt de toren zich door een smalle voet en een ongewoon klein torendak (ingesnoerde torenspits, red.). Op zijn wandelingen richting Pedevallei - Bruegel

I 23

Samenleving

Eerste holebi-activiste verdient volgens holebi-archief een eigen straatnaam

Suzan Daniel, een vrouw van voor haar tijd B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

In België stond een Brusselse vrouw aan de wieg van de holebibeweging. Het levensverhaal van Suzan Daniel leest als een kleine geschiedenis van de vrouw in ons land. — TIM DEVRIESE

S

terk. Trots. Zelfstandig.”

Woorden die historicus Bart Hellinck gebruikt om Suzan Daniel, pseudoniem voor Suzanne De Pues, te beschrijven. Zij stond in 1953 aan de wieg van Belgiës eerste holebibeweging. Hij ontmoette haar in 1996, toen ze 78 jaar was. Ze was intussen vergeten, een kleine naam in de archieven van de Belgische holebibeweging, gevallen tussen de plooien van de tijd.

RECENSIES Suzanne De Pues leest geen stationsromannetjes als ze begint te puberen.

De nieuwsgierige dochter van een Mechels koppel dat naar Brussel was verhuisd, verslindt psychologische studies en traktaten, niet het minst van Freud. Het doet haar beseffen dat er meer in het leven is dan wat ze dagelijks in de straten van Brussel ziet of leert op school.

De jonge vrouw leest niet alleen Freud of Radclyffe Hall, de Engelse schrijfster die de Britse literaire wereld in 1928 shockeerde met een openlijk lesbische roman The Well of Loneliness, ze is ook niet weg te slaan uit de bioscoop. Haar liefde voor film gaat zelfs zo ver dat ze als veertienjarige recensies begint te schrijven. Ze is op dat moment wellicht de jongste filmrecensente van het land. En de enige vrouw.

In een aandoenlijk net handschrift schrijft ze tientallen recensies. Ze is 24

I

10 A P R I L 2 0 1 9

verslingerd aan de films van Marlene Dietrich, Greta Garbo en de Franse actrice Danielle Darrieux, een naam die later zou doorklinken in haar pseudoniem Suzan Daniel. Suzanne heeft al snel door dat ze niet helemaal past in haar omgeving, maar ze komt pas uit de kast eind jaren dertig. Het verhaal gaat dat ze in de Brusselse lesbische bars belandt, nadat ze een mannelijke collega heeft afgescheept die avances probeert te maken. Ze wijst hem af en hij wijst haar op de bloeiende homoscene in Brussel. Een van haar favoriete bars is La Pergola, in het steegje waar nu Jeanneke Pis op haar gemak zit te grijnzen.

PSEUDONIEM Maar Suzanne wil meer. Ze gaat uit, ze heeft een baan en veel vrienden en vriendinnen. Haar ouders weten van haar geaardheid en haar leven, en dat leidt niet tot al te veel problemen.

Maar discretie is in het België van die tijd van het grootste belang. Homoseksualiteit bestaat, maar mag niet zichtbaar zijn. Suzanne raakt geïntrigeerd door een Nederlandse organisatie: het Nederlandse Cultuur- en Ontspanningscentrum (nu COC), een van de oudste holebi-organisaties van de wereld.

In 1951 organiseert het COC een internationaal congres in Amsterdam, Suzanne gaat twee jaar later naar een soortgelijk congres. “Hoe Suzanne daar is beland, weten we niet,” vertelt

Suzan Daniel stichtte in de jaren vijftig de eerste holebivereniging in ons land.

Hellinck. “Maar wat we wel weten is dat ze erg onder de indruk was van de bijeenkomst. En dat zij de voltallige Belgische delegatie was. Alleen.”

Wetenschappers, sociologen en (vooral) homoseksuelen van over heel Europa komen er samen om te discussiëren en van ideeën te

Suzan Daniel

zetten. Holebi’s worden niet op dezelfde manier vervolgd in België als in Groot-Brittannië, Nederland of Duitsland - homoseksualiteit was bij ons nooit expliciet verboden, discriminatie en schaamte bestonden uiteraard wel.

Discretie is dus noodzakelijk en daarom kiest Suzanne voor een alias, een naam waarmee ze veel later de geschiedenis zou ingaan. Suzan Daniel is geboren. Begin december staat er een kleine vergadering gepland in de Seutinstraat 27 in Schaarbeek, vlak bij de Koninklijke Sint-Mariakerk.

“Quelques amis et amies belges et hollandais se retrouvèrent pour tenter de jeter les bases d’organisation d’un groupe homophile belge,” klinkt het officieel. Suzan sticht dan het Centre Culturel Belge Cultuurcentrum België (CCB).

DEUR DICHT

geboren in Brussel in 1918 schrijft als tiener filmrecensies onder verschillende pseudoniemen. Uiteindelijk kiest ze voor Suzan Daniel, genoemd naar haar idool, de Franse actrice Danielle Darrieux sticht in 1953 het Cultuurcentrum België (CCB), ‘s lands eerste holebivereniging, naar analogie met het Nederlandse Cultuur- en Ontspanningscentrum (COC)

FOTO’S © FONDS SUZAN DANIEL

wisselen. Dat het congres meer is dan alleen maar een potje flirten, is erg naar de zin van Suzanne.

Onder impuls van de Nederlander Henri Methorst, die een internationale holebi-organisatie stichtte, keert Suzanne terug naar België met het idee om zelf ook een organisatie op te

verlaat in 1954 na amper twee vergaderingen de vereniging, omdat de homomannen haar te bazig vinden en doekt ‘haar’ CCB op pas in 1996 komt ze opnieuw in contact met de holebibeweging en krijgt het Belgisch holebi-archief haar zegen en naam sterft in 2007 op 89-jarige leeftijd in Ukkel aan de zijde van haar partner Monique

sprake komen, klopt een zekere Robert Lemal op tafel.

“Ik heb geen zin om gecommandeerd te worden door een vrouw,” zegt hij. “Je n’ai pas envie d’être commandé par une femme.” Suzan is ziedend en verlaat de organisatie die zij zelf heeft opgericht. Ze sluit de deur achter zich, niet alleen van het lokaaltje in de Brabantstraat, maar ook van de holebibeweging. Ze doekt ‘haar’ CCB op en zweert zich nooit meer te engageren. Suzan Daniel verdwijnt tussen de plooien van de tijd.

EERHERSTEL Tot een UGent-student, Bart Hellinck, haar naam opnieuw tegenkomt. “Ik zag haar naam een paar keer verschijnen, maar op zo’n

“Ze was erg vereerd toen we het Belgische holebi-archief naar haar wilden noemen”

Op 1 juli 1954 komt de groep voor het eerst samen in het Salon de la Taverne l’Horloge, BART HELLINCK een ‘gewoon’ HISTORICUS etablissement aan de Naamsepoort.

“Nous serons tout à fait ‘entre nous’ afin qu’en toute manier dat ik dacht dat ze was confiance, vous puissiez nous poser des overleden,” zegt hij. “Maar toen ik in questions et nous communiquer vos contact kwam met Henri Methorst désirs et vos suggestions,” staat op de van het COC, bleek dat Suzan nog uitnodiging vermeld. leefde. En in Brussel woonde.” Hij Suzan Daniel doet alles. En dat is zoekt haar naam op in het telefooneen unicum. Nergens anders in boek en vindt een Suzanne De Pues West-Europa staat er een vrouw aan in Jette. Ze is 78 en nog steeds even de basis van een emancipatorische sterk, trots en zelfstandig. homorechtenbeweging. “Het belang “Ze was ijdel, maar niet per se van Suzan kun je niet onderschatnegatief,” zegt Hellinck. “Ze was een ten,” zegt Hellinck. “Maar tegelijk is trotse vrouw, nog wel wat verbitterd ook nuance nodig. Want het CCB door wat gebeurd was in 1954, maar was geen lang leven beschoren. ook erg vereerd toen we het Uiteindelijk zijn er maar enkele Belgische holebi-archief naar haar bijeenkomsten geweest.” wilden noemen. Dat heeft haar erg Suzan Daniel is stichtend lid van veel deugd gedaan, ze genoot echt het CCB en heeft een duidelijke van de aandacht.” visie. Ze wil met die organisatie een Suzanne, Frans van geest, Vlaams soort volksverheffende club in het van hart, maar bovenal een Brussels leven roepen, met lezingen en Zinneke, overlijdt op 15 november cultuurdebatten. De mannen in de 2007. Ze is dan 89. “Ze was op het groep zien dat anders. De tweede einde van haar leven niet meer actief vergadering van het CCB is Suzanin de holebibeweging,” zegt Hellinck. nes laatste, op 21 oktober 1954. Er “Maar sinds ons eerste contact in staat een lezing gepland van een 1996 ging ze elk jaar naar de Pride. psycholoog en de vijftig betalende ‘Was ik nu maar jong, dan hadden ze leden - Suzan is de enige vrouw het wel geweten!’ zei ze daarover. zitten er gezellig samen. Maar als de Haar ogen blonken, het was mooi statuten van de organisatie ter om te zien,” zegt hij.

10 A P R I L 2 0 1 9

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Tv- en radiopresentatrice Sofie Lemaire lanceerde in februari een oproep om meer vrouwen een straatnaam te geven. De Stad Brussel deed niet veel later ook een oproep om vrouwen te nomineren voor een standbeeld of een straatnaam. Het Belgische holebi-archief nomineerde Suzan Daniel.

I 25

Kunst

Charo Crego schrijft brieven over kunst aan studerende dochter

‘Als kind wilde ik je er niet mee lastigvallen’ B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Om het contact met haar achttienjarige dochter die uit huis ging op een andere manier te onderhouden, besloot Charo Crego om haar brieven te schrijven over kunst. “Ik heb mijn moeder er anders door leren kennen,” zegt Clara Groot-Crego. — BETTINA HUBO, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

26

D

e Spaanse Charo Crego belandde 25 jaar geleden in Brussel na een reeks omzwervingen in andere Europese hoofdsteden. Ze studeerde filosofie in Madrid en ging vervolgens met een beurs naar Parijs, waar ze lezingen volgde van grote namen als Foucault, Levinas en Derrida. In Parijs kwam ze haar latere man tegen, de Nederlander Ger Groot, ook filosofiestudent. Samen woonden ze een tijdje in Madrid en Amsterdam.

Toen Crego een baan kreeg als vertaalster bij de EU verhuisden ze naar een charmant, meer dan honderd jaar oud rijhuis in Etterbeek, waar ze nog steeds wonen en waar in 1995 hun dochter Clara werd geboren.

Clara is inmiddels al een tijdje het huis uit. Ze ging biologie studeren in Leuven en woont tegenwoordig in München. Ze hoopt er te kunnen doctoreren in de evolutiebiologie.

Toen Clara net in Leuven zat, vond Crego dat het tijd was om haar meer te vertellen over haar fascinatie voor kunst. In de loop van twee jaar schreef ze 22 brieven, vanuit Brussel, maar ook vanuit Madrid en Amsterdam, waar ze regelmatig verblijft.

De brieven gaan over beeldende kunst en architectuur. De meest uiteenlopende onderwerpen komen aan bod: de jugendstil, de schilderijen van Francis Bacon, de kleur blauw in de kunst.

I

10 A P R I L 2 0 1 9

Altijd zijn de kunstbeschouwingen gelinkt aan een persoonlijk verhaal. Zo komen we te weten dat Clara al van jongs af erg onder de indruk was van De Hond van Francisco Goya, een schilderij waarop een zwarte hondenkop opduikt tussen twee bruinige kleurvlakken. Het was voor Crego aanleiding voor een brief over de ‘zwarte schilderijen’ van de Spaanse grootmeester.

De twee wondermooie foto’s van indianen die ze samen met Clara tussen het vuilnis vond in New York vormden dan weer de aanzet voor een reflectie over de portretkunst van Vermeer. Waarmee Crego meteen ook haar punt maakt dat kunst zich niet beperkt tot wat er in de kunstboeken of musea te vinden is.

“Kunst is overal, ook op straat.”

bezoek aan het Prado in Madrid en liepen langs enkele portretten van Francis Bacon. Clara vond ze verschrikkelijk en kon maar niet begrijpen wat ons daarin raakte. Hoe kunnen jullie naar zoiets blijven kijken, vroeg ze ongeduldig. Ik wilde toen geen uitleg geven. Clara was te jong, dacht ik.

Toen ze achttien was geworden, vond ik de tijd gekomen om te vertellen waarom Bacon mij zo fascineert en wat kunst teweeg kan brengen.

Ik koos voor de briefvorm, of de moderne variant, de mail, omdat Clara uit huis was, maar ook omdat het een interessant formaat is. Een brief is meestal beperkt tot enkele bladzijden, niet te vergelijken dus met een dik boek. Ik werkte toen nog fulltime. In een of twee weekends kon ik zo’n brief afmaken.

Wat deed je besluiten om brieven over kunst te schrijven aan je dochter?

Was de opvoeding van Clara niet voltooid zonder deze vertellingen over kunst?

CHARO CREGO: Eigenlijk heeft het te

CREGO: Dat niet zozeer. Ik zocht vooral naar een manier om met haar in contact te blijven die verder ging

maken met een anekdote van toen Clara dertien was. We brachten een

“Waarom haar niet schrijven over kunst, dacht ik. Dat is iets wat mij erg interesseert en haar hopelijk ook” CHARO CREGO AUTEUR VAN ‘MUSEA DIE WE NIET BEZOCHTEN’

dan de gebruikelijke tips: zorg ervoor dat je goed eet, dat je je warm genoeg kleedt. Spaanse moeders overdrijven daarin nogal, ze zijn erg beschermend. Maar ik wilde dat niet, ik wilde een contact op een ander niveau. Waarom haar niet schrijven over kunst, dacht ik. Dat is iets wat mij erg interesseert en haar hopelijk ook.

Wat boeit je zo in kunst?

CREGO: Ik ben filosofe van opleiding, gespecialiseerd in kunstfilosofie, esthetica. Door die studie raak je gewend aan het rationele discours.

Maar ik ontdekte dat kunst hetzelfde kan zeggen, maar dan met andere instrumenten, klanken bijvoorbeeld, of verf. De combinatie van de materie en de ideeën van de kunstenaar fascineren mij.

De thema’s waarover je schrijft zijn heel gevarieerd. Waar haalde je de inspiratie?

CREGO: De onderwerpen dienden zich op een heel spontane manier aan, een boek dat in de bus viel, een wandeling door de stad, een film of tentoonstelling die ik had gezien, een vriend die vertelde over het visservies van zijn joodse familie. De moeilijkheid was meer om de juiste toon te vinden. Ik was immers vooral

BOEK Charo Crego, Musea die we niet bezochten, is uitgegeven bij Boom.

gewend om academisch te schrijven.

Ik ben een paar keer helemaal opnieuw moeten beginnen. Dan leek het te veel op een les, geen verhaal dat je vertelt aan je dochter.

Clara, vond jij het niet vreemd dat je plots lange brieven over kunst van je moeder in je mailbox kreeg?

CLARA GROOT-CREGO: Niet echt. Toen ik net in Leuven zat, vertelde mijn moeder dat ze op zoek was naar een project waarbij ze haar schrijfvaardigheden verder kon ontwikkelen. Ze stelde voor om brieven over kunst te gaan schrijven en ik dacht: interessant! Ik begreep ook wel dat er na mijn vertrek een soort gat in huis was. Ik kon merken dat mijn ouders me misten en moesten wennen aan het idee dat zij niet meer de hoofdrol speelden in mijn dagelijkse leven.

vond het toen allemaal wel interessant, maar als ik heel eerlijk ben, denk ik dat ik er nu, nu ik wat rustiger ben, meer tijd voor zou nemen en er langer over zou nadenken.

persoonlijke elementen bevatten uit mijn of mama’s leven. Het was interessant om te vernemen hoe mijn moeder naar bepaalde momenten van mijn leven kijkt. Ik heb haar door de brieven anders leren kennen.

Had je de behoefte om antwoord te geven?

Ben je ook op een andere manier naar kunst gaan kijken?

GROOT-CREGO: Neen, ik schreef niet

GROOT-CREGO: Ik besef nu dat kunst

terug. Daarvoor was ik te druk bezig met andere zaken. Ik weet ook veel minder over kunst dan mijn moeder en had niet het gevoel dat ik een gelijkwaardige bijdrage kon leveren.

Maar als we elkaar zagen, sprak ik er wel over.

niet enkel in musea te vinden is, maar overal om ons heen. En dat kunst altijd vervlochten is met mensenlevens.

Welk effect hadden de brieven op jou? Vind je de portretten van Bacon minder onrustwekkend? En ‘De Hond’ van Goya?

GROOT-CREGO: De brieven gaven een

Hoe en wanneer las je de brieven?

GROOT-CREGO: Dat hing ervan af. In

die tijd had ik het natuurlijk heel druk met studeren en het studentenleven. Meestal liet ik er wel een aantal dagen overheen gaan voor ik de mail opende. Vervolgens ging ik er in mijn negen vierkante meter grote kamer voor zitten. Soms las ik de brief één keer, soms meerdere keren, afhankelijk van de inhoud en ook van hoe gemotiveerd ik was. Ik

verklaring. Als kind vond ik die portretten van Bacon inderdaad angstaanjagend, net zoals De Hond van Goya. Ik begreep niet waar die hond naartoe ging. Ik dacht dat hij wegzakte in drijfzand, dat hij doodging. Maar doordat ik nu de context ken, ben ik verzoend geraakt met mijn negatieve gevoelens van toen.

Andere brieven hadden dan weer een heel fijn effect omdat ze veel

Jij bent biologe, schrijf jij met evenveel enthousiasme over jouw vakgebied?

GROOT-CREGO: Eigenlijk wel, ik ben

onlangs begonnen met een blog over de evolutiebiologie. De nieuwsgierigheid om de wereld te willen begrijpen en de kennis daarover te willen verspreiden, heb ik van mijn beide ouders geërfd.

Ik geef toe, het heeft bij mij even geduurd. Ik moest opgroeien om te beseffen dat je niet alleen in fantasyverhalen, zoals Narnia of Harry Potter, magie kan vinden, maar dat er ook in de echte wereld ongelooflijke en verwonderlijke zaken te vinden zijn. Tegenwoordig geniet ik er enorm van non-fictie te lezen en te schrijven.

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Moeder en dochter Charo Crego en Clara Crego-Groot: “Kunst is altijd vervlochten met mensenlevens.”

De brief over jugendstil gaat ook over de geschiedenis van jullie huis. Jullie leiden beiden een internationaal bestaan. Is dit huis in Etterbeek een echte thuis geworden?

CREGO: Wij wonen tegenwoordig afwisselend in Brussel en Madrid en ik voel me op beide plekken thuis.

Natuurlijk, als ik in Brussel ben, verlang ik weleens naar de blauwe Madrileense luchten en als ik in Madrid ben, mis ik Brussel soms.

Dat is de tragedie van mensen die twee landen hebben.

En wat betekent Brussel voor jou, Clara, nu je in München woont?

GROOT-CREGO: Ik associeer deze stad met een andere tijd uit mijn leven, mijn kindertijd en tienerjaren. Omdat ik al even weg ben, heb ik hier niet zoveel contacten meer. Ik zie mijn toekomst in München, zeker de komende jaren. Die stad heb ik ook helemaal zelf leren kennen, niet via mijn ouders.

Als ik naar Brussel terugkom, voel ik me vooral verbonden met enkele materiële zaken, ons huis bijvoorbeeld. Ik voel me heel goed thuis in dit huis. En door in het buitenland te wonen, ben ik ook de architectuur, met al die kleine details, steeds meer gaan waarderen.

10 A P R I L 2 0 1 9

I

27

Nick Trachet

Brussel en de wereld culinair ontdekt

Kajoubereir

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

In mijn buurt zijn de glasbollen vervangen door glasputten. In een tijd waarin we actief het plastic willen mijden, zullen we weer naar glas moeten overschakelen. Net Brussel zet alvast véél grotere containers. Glas is inert: het breekt niet af, oxideert niet en wordt niet aangetast door stoffen tenzij de meest agressieve. Dus is glas in de regel niet vervuilend. Het keert terug naar de staat waaruit het kwam: zand. De nadelen: glas breekt op de slechtst mogelijke momenten, de scherven kunnen kwetsen, maar vervuilen, neen.

Op kiezelstranden vind je soms de scherven terug van gebroken flessen, glad geslepen tot groene edelsteentjes. Neen, met glas ga je niet de problemen hebben die je met microplastics krijgt. Althans, dat hoop ik toch, want glazen bokalen en flessen bestaan ook weer niet alleen uit zuiver silicaat, er zit ook kalk in en soda (natriumcarbonaat), magnesiumoxide en aluin (aluminiumoxide), sulfaten en zelfs keukenzout. De kleur van wijnflessen komt dan weer van ijzer- en chroomoxiden. Het andere nadeel van glas is dat het erg veel energie kost om te maken, zuiver zand wordt pas vloeibaar bij 1.723 °C. Al die andere ingrediënten moeten ervoor zorgen dat het glas al bij honderd graden minder gaat smelten, maar die additieven hebben dan weer het nadeel dat zo’n glas brozer is.

Daarnaast weegt een glazen fles heel wat meer dan een plastic fles.

Een petspuitwaterfles hier in huis weegt 41 gram, een glazen wijnfles waar maar half zoveel vloeistof in gaat, 350 gram. Al dat glas moet heen en weer worden gezeuld en bij hergebruik ook nog uitgespoeld en gewassen. Wat nu op het einde van de rekening beter is voor ons én voor het milieu, weet ik ook niet meer.

Maar er is iets extra’s aan glazen flessen recupereren. Toen ik veertig jaar geleden bij Cantillon werkte,

“De kajoubereirs werden door de brouwerij betaald voor hun flessen, die na het wassen werden hervuld met geuze of kriek” kwam ik ze veel vaker tegen: mannen met een stootkar vol met lege champagneflessen, gekajouberd bij de restaurants van de Ilôt Sacré of de Vismet. Dat waren kajoubereirs.

Zij werden door de brouwerij handje contantje betaald voor hun flessen, die na het wassen vrolijk werden hervuld met geuze of kriek.

Vandaag zie ik hier in de buurt een man rondlopen, immer vergezeld van zijn caddy. Hij is de moderne versie van de kajoubereir.

Hij draagt een lange kouteroek in de hand waarmee hij in de glascontainers kotert om een betere fles eruit te vissen. Ik raakte ooit in gesprek met hem toen hij van een cafébaas twee hele tassen vol flessen meekreeg. Wat hij daarmee van plan was?

“O,” zei hij, “ik breng de lege flessen zonder statiegeld naar de glascontainer, en die mét breng ik naar de juiste winkel.” Hoe hij die kleine onderneming had opgestart?

“Ik ben werkonbekwaam”, legde hij mij uit, “maar de dokter heeft gezegd dat ik voor mijn gezondheid veel moet wandelen, dus koppel ik nu het nuttige aan het aangename, ik ga van vuilnisbak naar café om flessen op te halen.”

Veel flessen uit supermarkten dragen statiegeld, maar slechts weinig consumenten doen daar iets mee. Voor de aandachtige flessenwatcher valt er dus wel een graantje mee te pikken. Niet alleen officiële flessen met statiegeldlabel. Hij weet ondertussen ook welke flessen informeel gevraagd worden door hergebruikers, bepaalde flessen sterke drank, bijvoorbeeld. Ik wou hem niet verder uitvragen, maar vaak blijkt het om Italiaanse drankmerken te gaan. Illegaal hervullen met namaak?

Onze moderne kajoubereir meende dat hij er ongeveer 50 euro per week aan over hield. Mooie toeslag op zijn uitkering. En zo komt recyclage de sociale economie binnen. Hetzelfde kan met blikjes.

Waarom dure statiegeldautomaten bouwen als gemotiveerde bijklussers spontaan willen ophalen?

Alleen moet de prijs goed zijn.

Smakelijk.

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/trachet

28

I

10 A P R I L 2 0 1 9

Beeldspraak

Kinderen waren de sigaar

Churchill

1945, Churchill in Brussel. © PHOTONEWS

Je bent pas echt Brits premier geweest als je na de chaos van je regeerperiode langs de achterdeur wordt geloosd. Sir Winston Leonard Spencer Churchill was dus echt een Brits premier.

Nostalgische mensen krijgen het nochtans warm als opa Winnie nog eens ter sprake komt. Een kleurrijke figuur die de Nobelprijs voor Literatuur won, en de oorlog niet verloor. Een verstandig en welbespraakt man wiens vele aforismen nog altijd standhouden.

Maar hoewel de Britten hun oorlogsheld in 2002 tot grootste Brit aller tijden verkozen, verkozen ze hem in juli 1945 niet eens als hun premier toen ze daar in de eerste vrije verkiezingen na de oorlog de kans toe kregen. Ze stemden voor Labour, dat twijfelde aan de sociale reflexen van de bulldog, omdat een politicus die het landsbelang verdedigt tegen een externe vijand,

zich vaak beperkt tot het eigenbelang zodra die vijand is verslagen.

Vandaag situeren de kwalificaties aan het adres van Churchill zich ergens op een continuüm dat reikt van schavuit tot schoft.

Politiek stond hij aan het hoofd van een imperium, en was hij dus per definitie een imperialist.

Persoonlijk permitteerde hij zich ook heel wat extravaganties. Zo is bijvoorbeeld geweten dat Churchill graag kleine kinderen at. Dat die goeddeels verdwenen traditie van de Angelsaksische aristocratie door hem nieuw leven werd ingeblazen, had niet alleen te maken met zijn zelfgenoegzaamheid, maar ook met het aanbod. In de schaarste na de Eerste Wereldoorlog had Churchill nog een van zijn eigen kinderen soldaat moeten maken, maar zodra de kansen in de Tweede Wereldoorlog ten goede keerden, werd hij op zijn wenken bediend.

De verliezende partijen hadden sowieso weinig keuze, maar ook de dankbare geallieerden offerden hem al eens graag een peuter. In de jaren na de oorlog, toen duidelijk werd dat de babyboom op termijn voor een demografische ramp zou zorgen, lieten dankbare patriotten hem zelfs kiezen uit hun kroost. Bij zijn bezoek aan Brussel in november 1945 nam Bollegijs de kleine geschenken met open auto in ontvangst.

Die praktijk om kinderen van bevriende naties op te eten bleef lang onderbelicht en onbesproken.

Tot in 1972 bij Oxford University Press de biografie Bulldog or Butcher? What you should know about Sir Winston verscheen.

Auteur Alexander B.P. Johnson reserveerde de meest duistere bladzijden daarin voor het hoofdstuk Promoting Paedophagy.

Churchill’s Childconsumption in Postwar Europe, dat leidde tot parlementaire vragen en diplomatieke spanningen. Met name in Duitsland klaagden nabestaanden aan dat Churchill iets te gretig had aangestuurd op wiedergutmachung in de vorm van tot braadworsten en schnitzels verwerkte kinderen.

Omdat bewijzen van ongeoorloofde druk ontbraken, kwam het nooit tot schadeclaims. Wel zijn er zijn historici die menen dat de kwestie hielp om de Britten een jaar later in de Europese Economische Gemeenschap te dwingen.

Het verorberen van kinderen kostte Churchill overigens bloed, hard werk, tranen en zweet. Maar de man had een enorm gestel en de omvang van zijn buik was legendarisch. Volgens Johnson sprak hij over zijn kleermaker in het meervoud, omdat het voor een man alleen onmogelijk zou zijn geweest zijn maten correct op te meten. In de periodes dat hij geen mandaat bekleedde, lag de staatsman grote delen van de dag naakt in bed te verteren middels dutjes, digestiefjes en zijn onvermijdelijke sigaren. 250.000 zou Churchill er in zijn leven hebben gerookt. Hoeveel kinderen de sigaar waren is niet bekend.

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Elke week voorziet Michaël Bellon een oude persfoto van een nieuw onderschrift

— MICHAËL BELLON

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/beeldspraak 10 A P R I L 2 0 1 9

I 29

COLOFON

Big City

BRUZZ

Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE

Jo Mariens

De buvette is al jaren dicht, maar fungeert wel als schouw. © BARBARA OORTS

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Kim Verthé, Steven Van Garsse NIEUWSMANAGEMENT

Bram Van Renterghem, Sara De Sloover, Mathias Declercq CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx REDACTIE

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Jean-Marie Binst, Filip De Rycke, Tim Gatzios, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Stefanie Nijs, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Vera Tylzanowski, Roan Van Eyck, Laurent Vermeersch, Danny Vileyn, Tom Zonderman MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Jasper Croonen, Céline Emmerechts, Patrick Jordens, Tom Peeters, Véronique Rubens, Niels Ruëll, Tim Schoonjans, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE

Waartoe dient de kiosk op het Muntplein? JETT UIT BEERSEL

D

e stalen kiosk staat er al een jaar of zeven.

Ze verrees bij de heraanleg van het Muntplein in 2011-2012.

Voordien stond op ongeveer dezelfde plek een houten barak.

De bedoeling van de heraanleg was het plein zo vrij mogelijk te maken en te ontdoen van alle oude kramen, fonteinen, bloembakken en andere obstakels. Toch stonden er ook drie nieuwe kiosken op de plannen. De twee kleinere zouden fungeren als kraam, bijvoorbeeld voor snoep, terwijl de grootste voornamelijk dienst zou doen als schouw, vertelt Benoît Moritz, de architect van de heraanleg. “Onder het plein zit er namelijk een hoogspanningsstation van Elia. De warme lucht moet geventileerd worden. Voor de heraanleg gebeurde dat via de roosters in het midden van het plein. Dat was niet zo veilig. Daarom hebben we een

30

I

10 A P R I L 2 0 1 9

ondergrondse tunnel gemaakt naar de plek van de huidige kiosk.”

Behalve als schouw moest de constructie ook fungeren als fietsenstalling en buvette, bijvoorbeeld voor het nieuwe Muntpunt dat in 2013 zou opengaan. Die laatste functie is nooit waargemaakt.

Muntpunt had weliswaar een tijdje de concessie. “Maar de ruimte is veel te beperkt om te gebruiken als bar,” zegt Roel Leemans, directeur van Muntpunt. “Na een jaar zijn we ermee gestopt, ook omdat het in verhouding te duur was.” Sindsdien vond de Stad Brussel geen andere concessionaris.

Volgens Moritz klopt het dat de buvetteruimte in de kiosk beperkt is.

Maar hij vindt vooral dat de Stad te weinig inspanning heeft gedaan om een huurder te vinden. “Het probleem is dat de vernieuwing van het Muntplein een project was van de PS-CDH-meerderheid die tussen 2006 en 2012 de plak zwaaide. Het volgende college, PS-MR, had geen

Karen De Becker, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Tom Zonderman

enkele waardering voor de realisatie van zijn voorganger.”

Meer nog, de kiosken ergerden MR-schepenen Marion Lemesre (Handel) en Geoffroy Coomans de Brachène (Stedenbouw) mateloos.

Lemesre had het in de pers over ‘onbruikbare horror’. Binnen de kortste keren liet ze de twee kramen weghalen die waren neergezet op de twee uithoeken van het plein.

Volgens Lemesre stonden ze volledig in de weg en belemmerden ze de passage van voetgangers. De grote kiosk, die ondertussen de bijnaam ‘de champignon’ had gekregen, had voor haar part ook mogen verdwijnen, maar dat kon niet vanwege de schouwfunctie.

De buvetteruimte is dus al jaren ongebruikt en ook de nieuwe schepen van Handel, Fabian Maingain (Défi), heeft voorlopig geen plan. “Ze is niet verhuurbaar omdat ze slecht ontworpen is,” zegt hij.

“We zullen ons moeten bezinnen over een nieuw project.”

— BETTINA HUBO EN TIM DEVRIESE VOLGENDE WEEK

Wat is het kleinste straatje van Brussel?

VORMGEVING

Heleen Rodiers (art director), Ruth Plaizier KALENDER UIT

Sam De Ryck VERTALING

Johan Arblaster, Martin McGarry, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke, Info voor kalender sturen naar/ Envoyez vos infos à publier dans le calendrier à/Send event details to VISITBRUSSELS Koningsstraat 2 Rue Royale 1000 Brussels/Bruxelles 02-549.50.95, info@agenda.brussels VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

6

Meld nieuws

Hebt u nieuws uit Brussel, dan kunt u ons dat melden via het WhatsApp-nummer 0489-988.988 Persberichten kunnen via nieuws@bruzz.be

DB374216D7

Kok woonzorgcentrum Releghem De gemeente Zaventem is op zoek naar een:

C1-C3 - contract onbepaalde duur - voltijds Je vindt het verzorgen van lekkere, gezonde en gevarieerde maaltijden voor meer dan 200 senioren in Zemst een uitdaging? Je houdt van de bedrijvigheid in een grootkeuken en vindt kort bij huis werken belangrijk? Dan ben je aan het juiste adres bij gemeente en OCMW Zemst!

Functie Als deskundige ben jij de spil tussen de klant zijn wensen en hetgeen wettelijk toegelaten wordt. Jij begeleidt een project van idee tot toelating, waarbij je de burger of het bedrijf wijsmaakt in de procedure, de kwaliteit en de uitvoering van hun projecten.

Profiel - Je hebt minstens een bachelordiploma - Je hebt kennis, ervaring of een grote affiniteit met stedenbouw en architectuur.

- Je kan vlot met de computer overweg Aanbod - Een voltijdse tewerkstelling in contractueel verband - Weddeschaal B1-B3 - Tal van extralegale voordelen Interesse?

Neem een kijkje op www.zaventem.be/jobs voor meer informatie over deze vacature.

Bezorg ons ten laatste op 1 mei 2019 jouw cv en motivatie via vacature@zaventem.be

Functie Als kok in de keuken van woonzorgcentrum Releghem ben je verantwoordelijk voor het hygiënisch bereiden van de maaltijden en het verzorgen van een vlotte maaltijddistributie. Je zorgt voor een goede taakverdeling van de keukenmedewerkers, beheert de voorraad en neemt enkele administratieve taken voor jouw rekening. Werken volgens vaste procedures en de voorschriften rond hygiëne, veiligheid en afvalverwijdering conform de HACCP wetgeving is een evidentie. Je maakt deel uit van het team Keuken en rapporteert aan en werkt onder leiding van de teamcoördinator Hoteldiensten.

Profiel Je kan zelfstandig werken, beschikt over verantwoordelijkheidszin en bent een echte teamplayer. Organisatorisch en creatief talent is een absolute meerwaarde. Je communiceert vlot met collega's en bewoners en bent discreet voor, tijdens en na het werk. Een goede kennis van HACCP normen is een must net als een basiskennis ICT (online bestelplatform). Je hebt een diploma van het secundair onderwijs in de richting kok of grootkeuken(kok/manager) of je werkt bij gemeente en OCMW Zemst en komt in aanmerking voor bevordering. Met relevante ervaring heb je een stapje voor.

Aanbod Een voltijdse of 4/5e tewerkstelling, maaltijdcheques (€8), fietsvergoeding voor wie naar het werk fietst, 100% tussenkomst in het openbaar vervoer, hospitalisatieverzekering, 2de pensioenpijler, gunstige verlofregeling, mogelijkheid tot het meenemen van alle relevante jaren anciënniteit uit de privésector of als zelfstandige en leuke collega's die je graag zullen ontvangen.

Interesse? Solliciteer uiterlijk dinsdag 23 april 2019 via: https://www.jobsolutions.be/register/3696

DB592432D9

Deskundige ruimtelijke ordening

DB592399D9

DESKUNDIGE IT

(m/v)

voltijdse prestaties (38/38) B1-B3-niveau – statutair verband vergelijkende procedure met aanleg werfreserve

Kreta!

Bekend 4****hotel

Voorwaarden

(score: 8/10!)

inbegrepen vliegreis Brussels Airlines, weekend toeslag, all inclusive Vlaamse hostess, excursie

Ons aanbod

Solliciteren

wekelijks gegarandeerd vertrek op zondag

in mei, juni, september & oktober

Reisfamilie Carlier

22 april 2019

8 dagen zon vanaf:

¤599

www.deblauwevogel.be

Luikersteenweg 62 • St-Truiden • T 011 70 55 00 DB593063D9

DB592373D9

DB374215D7

Afdelingshoofd Mens (voltijds) Je bent verantwoordelijk voor de diensten sociale zaken, woonzorgsite, kinderdagverblijf en welzijn.

Beleidsmedewerker Welzijn (voltijds) Vanuit de dienst welzijn werk je mee aan een optimaal welzijnsbeleid binnen de gemeente. Je initieert welzijnsprojecten en volgt deze op.

Afdelingshoofd Leven (voltijds) Je bent verantwoordelijk voor de diensten vrije tijd (sport, cultuur, jeugd, evenementen, bibliotheek) en lokale economie en toerisme.

Afdelingshoofd Ruimte (voltijds)

BIJ SYNERGIE KAN JE ELKE DAG JEZELF ZIJN!

Je bent verantwoordelijk voor de diensten omgeving, openbare werken, mobiliteit, gebouwen en gemeentelijke loods.

Sales talent of administratieve duizendpoot? Gezonde portie mensenkennis en erg klantgericht? Of je nu aan de slag gaat als uitzendconsulent, payroll consultant of kantoorverantwoordelijke, een job bij Synergie is de perfecte start van een bloeiende carrière! In ruil voor jouw inzet en talenten, bieden wij jou een erg afwisselende job in een jong, bruisend en groeiend bedrijf vol inspirerende collega’s waar je de kans krijgt om te leren en te groeien.

Jouw profiel: Je hebt een masterdiploma en minimum 4 jaren relevante ervaring voor de functie van afdelingshoofd en een bachelorsdiploma voor de functie van beleidsmedewerker Welzijn.

Aanbod: Je krijgt een contract van onbepaalde duur als bediende volgens het barema, A4a-A4b voor afdelingshoofd en B1-B3 voor beleidsmedewerker Welzijn + extralegale voordelen zoals maaltijdcheques (€ 8) en gratis hospitalisatieverzekering. Nuttige anciënniteit wordt volledig overgenomen. Verlofregeling van 30-35 dagen + extra feestdagen.

Interesse: Stuur jouw cv + brief ten laatste op 22 april 2019: • per mail naar personeelsdienst@hoeilaart.be • online via https://www.hoeilaart.be/sollicitatieformulier • per afgifte aan of per post naar Gemeentebestuur Hoeilaart, t.a.v. Personeelsdienst, Jan van Ruusbroecpark z/n, 1560 Hoeilaart.

DB591627C9

Meer weten: Aarzel niet om meer informatie op te vragen over de functiebeschrijving, de arbeidsvoorwaarden en/of de selectieprocedure.

Tel. 02 894 95 35 (dhr. Steven Craps).

Neem ook een kijkje op https://www.hoeilaart.be/vacatures-bij-gemeente-en-ocmw.

Ontdek snel al onze vacatures op www.werkenbijsynergie.be our job is your job SYNERGIE DB592944D9

DB592259D9

› Accountmanager › Brand Manager 'Le Vif' › Account Assistant

mijntoekomstbijroularta.be

-1€

* INCL. BTW

ZONDER C

ALORIEËN

een Chaudfontaine Fusion 6x500ml

Enkel geldig in België en GH Luxemburg van 1/04/2019 tot 31/05/2019. Onmiddellijk aftrekbaar aan kassa. Eén bon per gezin en niet cumuleerbaar. Bericht aan de HH. Handelaren: deze bon geldt enkel bij aankoop van het vermelde product. Coca-Cola European Partners Belgium bvba behoudt zich het recht voor de terugbetaling te weigeren bij gebrek aan voldoende aankoopbewijzen. Bonnen terug te sturen vóór 31/08/2019 naar Coca-Cola European Partners Belgium bvba c/o HighCo Data, Kruiskouter 1, 1730 Asse voor controle en terugbetaling. Enkel geldig op de originele papieren versie, met uitsluiting van alle elektronische media en reproducties.

-0,5€

bij aankoop van een flesje Chaudfontaine Fusion 500 ml

DB592212D9

*INCL. BTW

*

N AT U U R L I J K Gearomatiseerd (natuurlijk citroenaroma) licht bruisende drank met Chaudfontaine® water. ©2019 MMJ. Chaudfontaine is een gedeponeerd merk van MMJ. VU – Coca-Cola Services nv.

Bergensesteenweg 1424, 1070 Brussels – RPR BE0462525791

VERRASSEND

Recycleer mij

(255)5449000015785(3900)001

* bij aankoop van

Enkel geldig in België en GH Luxemburg van 1/04/2019 tot 31/05/2019. Onmiddellijk aftrekbaar aan kassa. Eén bon per gezin en niet cumuleerbaar. Bericht aan de HH. Handelaren: deze bon geldt enkel bij aankoop van het vermelde product. Coca-Cola European Partners Belgium bvba behoudt zich het recht voor de terugbetaling te weigeren bij gebrek aan voldoende aankoopbewijzen. Bonnen terug te sturen vóór 31/08/2019 naar Coca-Cola European Partners Belgium bvba c/o HighCo Data, Kruiskouter 1, 1730 Asse voor controle en terugbetaling. Enkel geldig op de originele papieren versie, met uitsluiting van alle elektronische media en reproducties.

(255)5449000015778(3901)005

DB591624C9

Liever water met fruitsmaak dan fruit met watersmaak.