BRUZZ actua - editie 1646

Rubrieknaam

#1646

WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

&

23 | 01 | 2019

O P I N I E

Als één man achter Union BRUZZ | RUBRIEK

HOE DE OUDE CLUB WEER HIP WORDT

© IVAN PUT

JUICER KYLIAN

‘Deelsteps betalen mijn huur’

BERT ANCIAUX TREKT LIJST SP.A+

‘Nog één keer knallen’

VL A AMS R ADIO KOOR S TELT VO O R

The Gospel Train Classic Negro Spirituals

KEN B URTO N D IRIG ENT

IB ERNICE MAC B E AN SO PR A AN

01.02

Luister alvast op Spotify

Brussel / Bruxelles meer info

www.vlaamsradiokoor.be

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

FACTEUR PHILIPPE ( 51 ) , ESSEGHEMSTRAAT JETTE

“Mijn Poolse vrouw heb ik in Brussel leren kennen. Onze twee kinderen studeren aan de hogeschool. Ik ben al zestien jaar postbode in Jette, ik doe mijn werk heel graag. Altijd buiten. Niet in een duf bureau. Het is wel veel zwaarder geworden dan vroeger omdat er nu meer postpakketten zijn. Zeven jaar geleden hebben drie mannen me overvallen met een taser, voor het pensioengeld. Ik bleef twee maanden thuis. Na twee weken was de angst weg. Ik hoop dat ik tot aan mijn pensioen postbode kan blijven.”

23 JANUARI 2019

I

3

COLOFON

Inhoud

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be

FLITS

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

06

ALGEMENE DIRECTIE

Jo Mariens

16

Ruimtelijke ordening Wonen boven de tram

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Kim Verthé, Steven Van Garsse NIEUWSMANAGEMENT © IVAN PUT

Bram Van Renterghem, Sara De Sloover, Mathias Declercq CULTUUR & UIT

DE VERHALEN

Gerd Hendrickx REDACTIE

Jean-Marie Binst, Filip De Rycke, Tim Gatzios, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Stefanie Nijs, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Vera Tylzanowski, Roan Van Eyck, Laurent Vermeersch, Danny Vileyn, Tom Zonderman MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Jasper Croonen, Céline Emmerechts, Patrick Jordens, Tom Peeters, Véronique Rubens, Niels Ruëll, Tim Schoonjans, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE

12

Spreektijd

16

Mobiliteit

18

Reportage

22

Sociale huisvesting

24

Interview

Karen De Becker, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Tom Zonderman VORMGEVING

Heleen Rodiers (art director), Ruth Plaizier VERTALING

Johan Arblaster, Martin McGarry, Laura Jones

© IVAN PUT

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke,

18

Info voor kalender sturen naar/ Envoyez vos infos à publier dans le calendrier à/Send event details to VISITBRUSSELS Koningsstraat 2 Rue Royale 1000 Brussels/Bruxelles 02-549.50.95, info@agenda.brussels

Gerrit Loots over kinderen van IS-strijders

Elke nacht een rat race, op zoek naar e-steps

Union Saint-Gilloise is weer een populaire voetbalclub

Waarom Brussel een voorbeeld kan nemen aan de Oostenrijkste hoofdstad

Bert Anciaux trekt de Vlaamse lijst SP.A+ in Brussel

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

RUBRIEKEN

24

6

MELD NIEUWS

Hebt u nieuws uit Brussel, dan kunt u ons dat melden via het WhatsApp-nummer 0489-988.988 Persberichten kunnen via nieuws@bruzz.be

© BART DEWAELE

03

Chou de Bruxelles

05

Edito

08

In beeld

27

Michaël Bellon

32

Enfant Terrible

34

Nick Trachet

35

Big City

Edito

28

Literatuur

30

Ondernemen

Eric Min schreef een boek over Venetië, dat ooit in Brussel lag

Tommy's Gazette maakt kattenbakvulling van oud papier

12

Een tegen allen Het spel zit op de wagen. ‘Métro: Ecolo seul contre tous’ titelt Le Soir op de voorpagina. De grote reserves van Ecolo-Groen tegen het nieuwe metrostation Toots Thielemans, aan de Stalingradlaan, zijn in een mum van tijd een Brussels verkiezingsthema geworden.

Onlangs liet parlementslid Bruno De Lille (Groen) al bij BRUZZ optekenen dat de nieuwe metro, als die er komt, beter beperkt blijft tot het Noordstation en niet door de noord-zuidverbinding mag rijden. Laat staan naar Ukkel. Vlam.

Politiek kreeg De Lille de wind van voren, en ook in eigen kringen werd er hier en daar gemord na deze sortie.

Het is misschien moedig om tegen de metro te pleiten en in lijn met de partijprincipes van Groen, maar of het politiek handig is, is nog maar de vraag.

De nieuwe metrolijn is onder de vorige regering beslist. De groenen zaten toen mee aan de knoppen. Het is ook een project waar de federale regering veel middelen tegenaan gooit en dat, hoe je het draait of keert, de mobiliteit in Brussel enorm kan verbeteren.

Hoe politiek gevoelig de discussie over nieuwe metrolijnen ook is, ze is in de feiten niet ideologisch. Het gaat uiteindelijk om een rationele kostenbatenanalyse: hoeveel heeft de overheid veil om hoeveel mensen snel door de stad te loodsen?

Het klopt wel dat de voorspellingen voor metro 3 twijfel kunnen veroorzaken. De nieuwe metrolijn naar Bordet is

‘te ruim’ bemeten. Hij zal, zeker in het begin, niet het volle rendement hebben dat je van een kosten-batenanalyse verwacht. Daarvoor is de bevolkingsdichtheid in Evere, waar de terminus ligt, gewoon niet hoog genoeg. Dat weten de specialisten.

Maar moet hij daarom op de schop?

Zeker niet. De metro kan een enorme rol spelen om de zolang gewilde modal shift (minder autoverkeer) te bereiken en een vlottere mobiliteit in de hoofdstad te krijgen. Dat laatste is hoogdringend, wil Brussel zijn economische troeven niet kwijtspelen.

Dat kan op twee manieren. Door nu al nieuwe woonprojecten te plannen rond de toekomstige metrolijn en vervolgens door het binnenkomende autoverkeer aan die kant van Brussel voorzichtig in te perken. Dat kan door stadstol, rekeningrijden, of door de wegen te versmallen. Wie in de file staat, of moet betalen om Brussel binnen te rijden, zal sneller overwegen om in de metro te stappen. Zo krijgt die toch zijn volle rendement.

Hiervoor pleiten zou coherent zijn met de uitgestippelde toekomstplannen van het Brussels Gewest en tegelijk rekening houden met de ingezette dynamiek. De plannen liggen immers klaar, de overheden leggen momenteel het geld opzij, haast alle politieke partijen zijn voor. Metro Noord hou je niet zo makkelijk tegen. Slimmer is om hem te omarmen dan hem af te wijzen.

BRUZZ | VOORAF

LOS VAN DE TIJD

— STEVEN VAN GARSSE

© BART DEWAELE

23 JANUARI 2019

I

5

Flits

Nieuws heet van de naald

CITYDEV BOUWT GEMENGD PROJECT OP TUNNELMOND JAMARLAAN

Wonen boven de tram Het Brussels Gewest gaat de toegangshelling tot de tramtunnel in de Jamarlaan overbouwen met woningen, winkels en een ruimte voor een sociaal of cultureel initiatief. Het project moet de stenen vlakte tussen het Zuidstation en de Vijfhoek reanimeren.

BRUZZ | VOORAAN

— LAURENT VERMEERSCH

T

ussen het Baraplein en de Kleine Ring, in de schaduw van de Zuidertoren, verdwijnen de tramsporen van lijn 81 onder de grond. Boven die tramhelling wil het Gewest een langgerekt gebouw neerzetten. Eind vorig jaar wees de Brusselse regering de opdracht toe aan Citydev, zo vernam BRUZZ. De keuze voor de voormalige gewestelijke ontwikkelingsmaatschappij is volgens minister-president Rudi Vervoort (PS) ingegeven door haar ervaring met gemengde projecten.

Simulatiebeeld uit het Richtschema voor de Zuidwijk, met links onderaan het geplande gebouw boven op de tramhelling.

Citydev bouwt behalve middenklassenwoningen en bedrijfsgebouwen ook steeds meer projecten waar verschillende functies gecombineerd worden. Dat is ook hier de bedoeling. Het bouwprogramma omvat 10.000 vierkante meter woningen, 1.000 vierkante meter winkelruimte en 3.000 vierkante meter die een culturele of sociale invulling moeten krijgen.

De sociale of culturele functie komt in een kopgebouw met uitzicht op de Europaesplanade. Een concrete invulling is er nog niet, maar het is de bedoeling dat de activiteit wat

leven brengt op de Europaesplanade. Behalve op marktdagen is die stap- en fietsverbinding tussen het Zuidstation en de binnenstad vandaag een stenen woestijn.

2023 Het Jamarproject kan ook het aanpalende huizenblok versterken.

Die wat onderkomen driehoek met oudere huizen ligt vandaag verloren tussen de grote Europaesplanade, de brede Jamarlaan en de imposante Zuidertoren. Het idee om te bouwen boven de tramhelling komt uit het Richtschema voor de Zuidwijk dat

© BAS SMETS

werd goedgekeurd in 2016.

Kernidee van dat plan was om de woonfunctie rond het station te versterken.

De bouw is nog niet voor meteen.

De werf kan pas beginnen wanneer het tramverkeer wordt onderbroken voor de bouw van het nieuwe metrostation Toots Thielemans. Dat zou vermoedelijk in 2023 zijn. In de tussentijd zal Citydev samen met Brussel Mobiliteit en MIVB, de eigenaar van de grond, de financiële, technische en juridische kant van het project onderzoeken.

Flits

Nieuws heet van de naald

De nieuwe plek van Recyclart wordt nu ook de tijdelijke thuishaven van De Vaartkapoen.

VAARTKAPOEN ONDERDAK BIJ RECYCLART TIJDENS VERBOUWING

‘Win-winsituatie voor beide’

H

et Molenbeekse gemeenschapscentrum De Vaartkapoen trekt binnenkort in bij kunstencentrum Recyclart, even verderop in de Manchesterstraat. Het is een tijdelijke verhuizing. Het gebouw van De Vaartkapoen in de Schoolstraat wordt de volgende twee jaar grondig verbouwd.

Al een tijdje zocht het gemeenschapscentrum een plek om zijn activiteiten tijdens de renovatie voort te zetten. Nu is afgesproken dat De Vaartkapoen terechtkan in de voormalige Molenbeekse drukkerij die sinds kort het nieuwe onderkomen is van Recyclart.

De sociaal-artistieke vzw moest begin vorig jaar vanwege problemen met de brandveiligheid plots weg uit de ruimte onder station Kapellekerk in Brussel-Stad, waar ze twintig jaar werkte. In mei werd duidelijk dat ze de komende tijd zou kunnen beschikken over het gebouw in de Manchesterstraat, dat door het Gewest op verzoek van de gemeente Molenbeek werd aangekocht.

Het gebouw is niet instapklaar en voorlopig heeft Recyclart er alleen nog maar zijn sociaal-artistieke werking overgebracht. Het

restaurant (nu bij de Brigittines), het hout- en metaalatelier en de kantoren volgen over enkele maanden.

Maar het is een grote site, meer dan 2.000 vierkante meter, zodat er ook ruimte is voor de kantoren en activiteiten van De Vaartkapoen. “Het is voor ons beide een win-winsituatie,” zegt Roel Forceville, directeur van Recyclart. “Wij hebben enorm veel goesting in Molenbeek. Het is een relevante plek voor ons en er is veel werk te doen. Maar wij zijn nieuw hier. De Vaartkapoen, met zijn ervaring van dertig jaar in Molenbeek, zal helpen om Recyclart op de kaart te zetten.

Onze programmatie is ook complementair: wij sociaal-artistiek, zij sociaal-cultureel.”

Zijn er ook concerten mogelijk? Forceville: “Achter de drukkerij is een hangar met veel potentieel. Wij zullen de loods inrichten zodat zowel De Vaartkapoen als wijzelf er concerten kunnen geven. We isoleren, maken een bar en plaatsen een audio- en belichtingsinstallatie. Weliswaar met onze beperkte middelen, het wordt geen state-ofthe-art-concertzaal. Maar we zorgen er wel voor dat er geen overlast komt voor de buurt.” HUB

Brussel krijgt er een nieuwe taxidienst bij.

Brixlane wil als lokaal verankerd platform chauffeurs weglokken bij Uber door hen meer zekerheid te bieden. Intussen laten grote internationale spelers Brussel links liggen in afwachting van een nieuw taxiplan.

Net nu er grote onzekerheid bestaat over de toekomst van de Amerikaanse vervoersdienst Uber in Brussel, doet een nieuwe speler zijn intrede. Voor de gebruiker is het systeem van Brixlane nagenoeg identiek aan Uber: via de app kunnen gebruikers snel een chauffeur oproepen, online betalen en hun chauffeur beoordelen.

“Maar het grote verschil is de zekerheid en de service die we onze chauffeurs zullen bieden,” maakt de Nederlandse oprichter Gvanni Tiney zich sterk. Zo kunnen chauffeurs die zich aansluiten bij Brixlane kiezen tussen twee systemen. Als ‘Swinger’ werk je wanneer je wil en verdien je geld per rit. Maar wie zich aansluit bij de ‘Chain’ van Brixlane, wordt deel van een collectief van chauffeurs. Zo wil Brixlane ervoor zorgen dat chauffeurs ook vakantiedagen hebben en er een klassiek werkritme van acht uur per dag en vijf dagen in de week op nahouden.

Het kabinet van Brussels minister van Mobiliteit Pascal Smet (SP.A) is alvast op de hoogte van de komst van het nieuwe taxiplatform. “Elk initiatief dat de gedeelde mobiliteit bevordert, juichen we toe, zolang ze zich houden aan de regels die hier gelden. Ook in de gesprekken met Brixlane hebben we dat meermaals benadrukt en hebben we garanties gekregen op dat vlak,” zegt woordvoerder Mathias Dobbels. Brixlane verzekert dat elke chauffeur over een Brusselse taxivergunning zal beschikken en de nodige belastingen zal betalen.

“We willen met de lokale besturen samenwerken en tonen dat we betrouwbaar zijn.”

Zonder ongelukken rijdt Brixlane in februari uit met een bescheiden vloot van een dertigtal chauffeurs. Daarmee is het voorlopig de enige nieuwe taxiservice die zich in Brussel aandient.

Grotere, internationale spelers kijken de kat nog uit de boom in afwachting van de goedkeuring van het taxiplan, klinkt het op het kabinet-Smet. Dat bestelde een nieuwe impactstudie en verwacht de conclusies nog voor de verkiezingen van mei. Het zal aan de nieuwe Brusselse regering zijn om het langverwachte taxiplan er eindelijk door te krijgen. MD

BRUZZ | VOORAAN

Lokaal taxiplatform Brixlane wil Uber vuur aan de schenen leggen

8

I

23 JANUARI 2019

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

HAPPY RAVE

Š IVAN PUT

De grote muurtekeningen op de gerenoveerde, witte tunnelwanden kon de automobilist al even smaken. Maar het startschot van de volledige heringebruikname van de vertimmerde Hallepoorttunnel - 35 jaar oud en 635 meter lang werd gevierd met een indoor-tunnel-raveparty. Het Brussels Gewest (Mobiliteit) nam happyrave-specialist Fuse in de arm om voor tweeduizend feestvierders, dĂŠ kleurigste fantasy-, stars-, rainbows- en magic-loverparty van de maand te houden. Velen dansten met hun gsm, anderen met vrienden, met hun sigaret of met zichzelf, in extase. JMB 23 JANUARI 2019

I

9

De week

Terugblik op het nieuws

PS-lijsttrekkers

Belgo-Marokkaans huis

1030

Huidig minister-president Rudi Vervoort en Ahmed Laaouej, burgemeester van Koekelberg, trekken voor de PS respectievelijk de Brusselse gewestlijst en federale verkiezingslijst.

Belgo-Marokkanen met roots in de Rifstreek in het noorden van Marokko openen hun eerste cultuurhuis in Brussel. Het doel: betere integratie. De helft van de Marokkaanse bevolking in België leeft in Brussel, sinds de diaspora in 1974. Uit het Rifgebied kwam de eerste instroom.

Brusselse borelingen krijgen ruim tweemaal zo vaak een dubbele familienaam als kinderen geboren in Vlaanderen. Van de 11.350 kinderen geboren in het Brussels Gewest, kregen 859 een dubbele naam vader-moeder en 171 een dubbele naam moedervader. In totaal zijn dat er 1030 of 9,07 procent.

VLAAMS NATIONALISTEN ZIEN OPNIEUW PARLEMENTSLID VERTREKKEN

BRUZZ | DE WEEK

N-VA-fractie loopt leegt Na Johan Van den Driessche geeft ook Liesbet Dhaene aan dat ze het op het einde van de legislatuur voor bekeken houdt. Het is afwachten hoe de Brusselse N-VA het nieuwe verlies kan opvangen.

— LAURENT VERMEERSCH

B

ij de verkiezingen in 2014 kende de N-VA haar grote doorbraak in het Brussels parlement. De Vlaamsnationalisten sprongen van één naar drie zetels. Die kwamen toe aan Johan Van den Driessche, Liesbet Dhaene en Cieltje Van Achter, destijds respectievelijk eerste, tweede en derde op de N-VA-lijst.

Maar alleen die laatste doet in mei een gooi naar een nieuw mandaat.

Begin november kondigde Van den Driessche al aan dat hij op het einde van de legislatuur stopt met politiek, en maandag liet ook Liesbet Dhaene weten dat ze er straks mee ophoudt.

Net als haar mannelijke collega haalt Dhaene vooral persoonlijke motieven aan voor haar beslissing.

“Ik ben 42 jaar en als ik me nu opnieuw zou engageren, is het voor vijf of zes jaar,” aldus Dhaene. “Op dat moment zal het veel moeilijker

10

I

23 JANUARI 2019

worden om mijn carrière een nieuwe wending te geven. Daarnaast denk ik ook aan mijn gezin. Ik heb nog relatief jonge kinderen.”

De beslissing komt drie dagen na de aankondiging dat Van Achter de Brusselse lijst zal trekken, maar Dhaene onderstreept dat er geen sprake is van onenigheid met de partij. “Ik heb echt kunnen kiezen, want ik zou de derde plaats krijgen op de lijst, dat is een beschermde plaats,” zegt ze.

“Het was een moeilijke beslissing, want het gaf me veel voldoening om thema’s zoals het Nederlands in Brussel en leefmilieu mee op de agenda te zetten in het parlement, maar ik heb alles op een rijtje gezet en heb gekozen voor een nieuwe ervaring in de privésector. Wat precies weet ik nog niet, ik moet nog solliciteren.”

De vraag is hoe de N-VA dit nieuwe

verlies gaat opvangen. De partij haalde onlangs met Assita Kanko (ex-MR) wel een potentieel stemmenkanon binnen, maar zij wordt uitgespeeld op de Europese lijst.

Cieltje Van Achter zal zoals gezegd de Brusselse lijst trekken, maar zij kreeg bij de vorige verkiezingen een pak minder stemmen (503) achter haar naam dan Dhaene (822) en zeker dan Van den Driessche (2.234). Die laatste zal de lijst wel steunen als lijstduwer.

( GEEN ) GROTE NAMEN Wie verder de lijst zal bevolken, is

nog niet duidelijk. “We zullen uitpakken met een sterke lijst en zullen daarover binnenkort communiceren,” zegt woordvoerder Jan Hellemans.

Mogelijk kan de partij enkele namen recupereren die figureerden op de lijsten bij de recente gemeenteraadsverkiezingen. “Er staan heel wat jonge en bekwame mensen klaar om het roer over te nemen,” aldus nog Dhaene. Of toveren de nationalisten nog een wit konijn uit de hoed.

Anderzijds heeft de partij vroeger al bewezen dat het geen grote namen

Vijftig jaar gidsen

Autodelen

Winteropvang

De vzw Gidsen voor Brussel en België (GBB) bestaat een halve eeuw. De gidsenvereniging viert haar jubileum met Nederlandse en anderstalige tours rond het thema brexit en Breughel, een nieuw logo en met een nieuwe website www.guidesbrussels.be.

Autodeelpionier Cambio registreerde in 2018 bijna een half miljoen reservaties, waarvan 300.000 in Brussel. De toename van gedeeld autogebruik in het Brussels Gewest komt neer op 25.000 reservaties per maand. Vooral het professioneel gebruik zit in de lift.

De Brusselse opvangorganisatie Samusocial mag de basiscapaciteit voor ‘federale winteropvang’ van 250 plaatsen optrekken tot 300 plaatsen, gezien de vrieskou en de hoge bezettingsgraad. Woordvoerder Marie-Anne Robberecht stelt dat er al dakloze mannen geweigerd moesten worden.

Zoals de zaken vorderen, zal Brussel uiteenvallen. En dat zal meer mensen treffen dan alleen de Brusselaars BENOÎT LUTGEN,

BRUZZ | DE WEEK

aftredend CDH-voorzitter (in ‘Le Soir’)

Cartoon Kim Kim Duchateau en Wauter Mannaert wisselen elkaar af voor hun kijk op de week

Na Johan Van den Driessche stopt nu ook Liesbet Dhaene met politiek. © PHOTONEWS

nodig heeft om goed te scoren.

Dhaene en Van Achter waren zelf amper bekend toen ze verkozen werden in het parlement. Ze konden meesurfen op de gele golf die destijds door Vlaanderen ging.

Bij de N-VA lijkt de lijststem veel belangrijker dan de persoonlijke voorkeurstemmen. Dus moet de partij waarschijnlijk eerder wakker liggen van de reactie bij de publieke opinie op bijvoorbeeld de zaak rond de humanitaire visa waar voormalig staatssecretaris Theo Francken in genoemd wordt, dan van personeelswissels.

23 JANUARI 2019

I

11

12

I

23 JANUARI 2019

BRUZZ | DE VERHALEN

Spreektijd

VUB-prof Gerrit Loots zoekt kinderen van IS-strijders op in Koerdische kampen

BRUZZ | DE VERHALEN

‘Hen niet terughalen is pas echt gevaarlijk’

Na de val van het IS-kalifaat vluchtten veel vrouwen weg uit het gebied. Een deel daarvan belandde in detentiekampen in het Koerdische deel van Syrië, onder hen ook verschillende Brusselse vrouwen en kinderen. VUB-psycholoog Gerrit Loots zocht hen op en strijdt voor hun terugkeer. “Die kinderen zijn een symbool: kiezen we voor de vrede of kiezen we voor de haat?” — VERA TYLZANOWSKI EN STEFANIE NIJS, FOTO’S BART DEWAELE

▲ 23 JANUARI 2019

I

13

Gerrit Loots over kinderen van IS-strijders

BRUZZ | DE VERHALEN

▲

Lange tijd leek niemand bezig te zijn met het lot van kinderen van Belgische IS-strijders. Tot VRT-journalist Rudi Vranckx er de aandacht op vestigde, onder meer met de reportagereeks Voor de zonden van de vaders. Daarin zien we ook hoe professor in de psychologie Gerrit Loots (VUB) en zijn team de jonge kinderen en hun moeders onderzoeken. In de reportage is nog geen sprake van georganiseerde terugkeer, maar ondertussen belooft de regering wel actie te zullen ondernemen (zie kaderstuk).

Regeringsbeslissing of niet, het is een kwestie die het hevigste in de publieke opinie losmaakt. Ook bij Gerrit Loots ontbrandde een vuur, toen hij vorige lente voor het eerst over de kinderen van IS-strijders hoorde op de radio. “Het was een soort verontwaardigde bevlieging.

Politici reageerden dat ze die kinderen niet wilden repatriëren. Hoe is het mogelijk dat je van jonge kinderen zegt dat ze een veiligheidsrisico vormen? Dat je er nog maar aan twijfelt om ze terug te halen?”

Professor Loots kwam in contact met de vzw Jihad van de Moeders, vrouwen die hun dochters zagen vertrekken naar de Syrische oorlog en dus grootmoeders zijn van de kinderen die daar nu zitten. “Die eerste samenkomst was de vergadering van de onmacht. Je zag het psychologische lijden van die moeders, die verwoed zochten naar manieren om hun kinderen en kleinkinderen terug te halen. Aan de andere kant had je organisaties als de Liga voor de Mensenrechten of het Rode Kruis, die evenmin iets konden doen.”

“Vandaar is het idee gegroeid om ze zelf terug te halen, maar meenemen naar België kan alleen met het fiat van de overheid. Voor de Koerden, die de vluchtelingenkampen beheren, is dat een noodzakelijke voorwaarde. We mochten wel de kinderen bezoeken en de terugkeer voorbereiden. Zo beslisten we om daar ter plekke vast te stellen hoe de kinderen eraan toe zijn, samen met een aantal psychologen en artsen, en de VRT-ploeg van Rudi Vranckx.”

Kunt u de kampen beschrijven? Wat hebt u daar kunnen vaststellen?

GERRIT LOOTS: Er zijn twee kampen,

Al-Roj en Al-Hol. In Al-Roj zaten acht kinderen, in Al-Hol zes. Net nadat we vertrokken zijn, is een van de moeders bevallen. Nu zitten er 14

I

23 JANUARI 2019

“Voor welke soort samenleving kiezen we?

Daar staan die kinderen symbool voor”

“Ik had kinderen verwacht die heel getraumatiseerd zijn. Maar eigenlijk waren dat gewoon jonge kinderen die met ons speelden” GERRIT LOOTS PROFESSOR PSYCHOLOGIE

vijftien kinderen, allemaal jonger dan zes jaar. De vrouwen zitten er in een apart compartiment, om beschermd te worden tegen de andere vluchtelingen die er zitten.

Die laatste zijn namelijk net slachtoffer geweest van IS. Vooral in Al-Hol leidt die insluiting tot meer radicalisering onder de IS-vrouwen.

Er is bijvoorbeeld een enorme druk om hoofddoeken te dragen, anders worden de vrouwen met stenen bekogeld. Alle voorzieningen zoals hygiëne of medische verzorging zijn bovendien slecht. De kampen zijn moeilijk te besturen en heel onoverzichtelijk.

Hoe waren de kinderen eraan toe?

LOOTS: Ik had kinderen verwacht

die heel getraumatiseerd zijn. Maar eigenlijk waren dat gewoon jonge kinderen die met ons speelden, die levendig waren. Ze waren niet bang van ons. Daar waren we allemaal verbaasd over, want ze hebben wel degelijk traumatische ervaringen meegemaakt. We hebben verhalen gehoord over bomaanvallen, en over de terreur binnen IS. Een van de moeders vertelde dat veel Belgische IS-strijders vermoord zijn door de terreurgroep zelf, omdat ze bijvoorbeeld wilden ontsnappen.

Hoe komt het dat de kinderen niet die zware traumatische symptomen vertonen?

LOOTS: Vooral dankzij de moeders. De meesten van hen zijn bewonderenswaardig goede moeders.

Dat klinkt vreemd.

LOOTS: Inderdaad. Het blijven leden van een afschuwelijke organisatie, en dat alleen al is te veroordelen. Maar het ging ons niet om hun motivatie om zich bij een terreurgroep aan te sluiten. We beschouwden hen in de eerste plaats als moeders. Ze vertelden ons dat ze bij bombardementen naar schuilkelders liepen, de

licentiaat psychologie 1980 licentiaat antropologie 1986 sinds 1989 psychotherapeut, onder andere voor kinderen, jongeren en gezinnen 1993 assistent aan de faculteit sociale wetenschappen aan de VUB behaalt in 2000 doctoraat in de psychologie sinds 2010 gastprofessor bij de Universidad Católica Boliviana San Pablo in La Paz (Bolivia) specialiseerde zich onder andere in vroege ouderkindinteractie, welbevinden van kinderen in oorlog, migratie, armoede en sociale uitsluiting

Nochtans leeft de angst bij de bevolking dat we door die kinderen terug te brengen potentiële aanslagplegers importeren.

LOOTS: Als ze terugkomen samen met hun moeders en hier terechtkomen in een veilige omgeving, bijvoorbeeld bij hun grootouders, is er geen enkel gevaar dat die kinderen eerder terroristen zullen worden dan eender welk ander kind in de klas.

Het wordt anders als de kinderen weggehaald worden van de moeders.

Daar moeten we goed over nadenken. Door alles wat ze samen hebben meegemaakt, zijn de kinderen heel gehecht aan hun moeder. Als we hen van elkaar scheiden, creëert dat een enorm trauma bij de kinderen.

De meeste moeders wacht hier wel een gevangenisstraf.

kinderen met dekens bedekten en daarop gingen liggen. Die dekens dempen geluid en lichtflitsen. En als er iets belangrijk is in zo’n situatie, is het wel dat het kind die fysieke bescherming van de moeder blijft voelen. Zo hebben ze ervoor gezorgd dat die kinderen niet te angstig zijn geworden.

U hebt hen drie dagen geobserveerd.

Is dat genoeg? Montasser AlDe’emeh stelt in ‘De Morgen’ dat haat hen met de paplepel is ingegeven en dat het waanzin is te beweren dat ze geen gevaar betekenen voor onze samenleving.

LOOTS: Maar het is de reis terug waarbij de moeders meegaan, die belangrijk is. Er is daarna altijd nog de mogelijkheid om de moeders te bezoeken. Kinderen onder drie jaar kunnen zelfs mee de gevangenis in.

Bovendien is er nu een kans dat de Turken Syrië binnenvallen en de Koerdische kampen wegvagen. Die kinderen weten ook wel wat dat betekent. Als tieners zullen ze dan beginnen na te denken: ‘Ze hebben ons eruitgehaald, maar mijn moeder ginder laten creperen.’ Ik denk dat je geen psychologie moet gestudeerd hebben om te begrijpen welk effect dat kan hebben. Als er dan iemand achter hen staat om hen in te fluisteren dat de westerse samenleving hen dat heeft aangedaan ...

Is het dan niet veiliger om kinderen en moeders gewoon daar te laten? Is er dan nog een risico voor ons?

LOOTS: Ja, binnen vijftien jaar. Als we de kinderen daar laten, zal een aantal sneuvelen in bombardementen. Een aantal zal waarschijnlijk in fundamentalistische groepen terechtkomen. Dan kan IS de jonge kinderen opleiden tot degenen die terugkomen en die bomaanslagen plegen. Dan hebben ze hen in hun macht, en met meer argumenten.

‘Zie je wel, ze hebben niets voor je gedaan. Wij zijn jou er komen uithalen.’

Hen nu samen met de moeders terughalen, is onze beste optie. Alle andere keuzes zijn gevaarlijker. Als we hen nu terughalen, kan er nog sprake zijn van herstel, door de rechtspraak. Dan kan je opnieuw samenleven en kunnen we de oorlog echt achter ons laten.

Het valt ons op dat dit thema veel reacties losmaakt. We zien vaak veel commentaren in de media onder artikels die over de kwestie gaan. Het lijkt erop dat voor- en tegenstanders niet met elkaar in dialoog kunnen treden.

LOOTS: Er is geen dialoog. Er wordt heel emotioneel op gereageerd.

Zo vreemd, want het gaat ook niet om duizenden kinderen.

LOOTS: Nee, precies. Het gaat over amper vijftien kinderen in de kampen. Er zou daarnaast nog een twintigtal Belgische kinderen in kampen zitten, waar ze kunnen worden geïdentificeerd. Alsof ons hele politiesysteem en onze

inlichtingendiensten geen dertig kinderen en zo’n vijftien moeders aankunnen. Die verdienen wel meer erkenning dan dat.

Volgens mij staan die kinderen symbool voor een fundamenteel debat in onze samenleving. We zitten volop in een globaliseringsproces. Aan de ene kant zie je mensen die zeggen dat we moeten opkomen voor onze eigen identiteit en cultuur, en de ander als gevaarlijke vijand afschilderen. Ze ontmenselijken de ander. Aan de andere kant heb je het discours van de menselijkheid, dat kiest voor de rechten van de mens, rechtspraak en vrede.

De kinderen vormen het speerpunt in dat debat. Ze zijn kinderen van IS-strijders, het product van het allergruwelijkste, maar ook zij zijn nog altijd mensen. Het gaat hier echt om kiezen voor vrede of kiezen voor haat. Ik heb reacties gezien als: ‘Terughalen? Verzuipen als jonge katten, om er vanaf te zijn.’ Dan denk je, waar zijn we mee bezig? En waar eindigt zoiets?

In die clash van discoursen moeten we binnenkort naar de verkiezingen. Die gaan over die keuze, voor de logica van de vrede of de logica van de oorlog. Voor degenen die opkomen voor de menselijkheid of degenen die de haat blijven voeden. Dat moeten we goed beseffen. Voor welke soort samenleving kiezen we?

Daar staan die kinderen symbool voor.

BRUZZ | DE VERHALEN

Gerrit Loots

LOOTS: Er is geen enkele psychologische ontwikkelingstheorie terug te vinden die zal zeggen dat je baby’s en peuters kan indoctrineren. Zelfs als je daarin zou slagen, kan je dat weer omkeren als je de kinderen uit die omgeving weghaalt. Het idee van indoctrinatie is absoluut ongeldig.

Ik heb ook onderzoek gedaan naar voormalige kindsoldaten, onder andere in Oeganda. Ze zijn meegenomen als jonge kinderen en zijn als jonge volwassenen vrijgelaten. Zo’n lange periode, dat zou pas indoctrinatie zijn. Maar zelfs daar zie je dat ze veel spijt hebben van wat er gebeurd is, dat ze nachtmerries hebben, zodra ze uit de hel weggehaald zijn.

Wat voorafging In december oordeelde een Brusselse rechter in kortgeding dat de Belgische regering zes kinderen en hun moeders moet terughalen uit Syrië.

Het gaat om de Antwerpse IS-strijdsters Bouchra Abouallal en Tatiana Wielandt en hun kinderen, die in het Koerdische kamp Al-Hol verblijven.

De federale regering ging tegen die uitspraak in beroep, want ook de moeders terughalen ligt te gevoelig. “De moeders zijn hier veroordeeld en hebben actief meegewerkt

aan het voorbereiden van terroristische aanslagen.

Deze twee IS-vrouwen hebben doelbewust en herhaaldelijk ons land de rug toegekeerd. Hen terughalen is een brug te ver,” zei minister van Asiel en Migratie Maggie De Block (Open VLD) hierover.

De regering liet intussen wel weten dat er volop gewerkt wordt aan een manier om de kinderen terug te halen, zonder hun moeders. Daarover lopen er onderhandelingen tussen Buitenlandse

Zaken en de Koerdische regering, zo liet minister van Justitie Koen Geens (CD&V) begin januari weten.

Volgens OCAD, dat de dreigingsanalyse coördineert, zijn er in totaal zo’n 170 Belgische minderjarigen in de conflictgebieden in Syrië en Irak. De meeste van die kinderen zijn jonger dan zes. Van ongeveer negentig procent is niet geweten waar ze zijn. In de vluchtelingenkampen zijn al zeker een vijftiental kinderen gelokaliseerd.

23 JANUARI 2019

I

15

BRUZZ | DE VERHALEN

Mobiliteit

Op nachtelijke stepjacht: veel stress en weinig euro’s

Rat race voor een e-step De ruim 1.000 deelsteps van Lime zijn overal in het stadsbeeld. Veel minder zichtbaar zijn de mensen die ze opladen. Dat zijn vooral privépersonen, die vanaf een uur of 9 ’s avonds beginnen aan een dolle jacht op zoveel mogelijk steps en enkele tientallen euro’s. Wij gingen mee jagen.

“Rennen, daar komt een concurrent!” — KRIS HENDRICKX, FOTO’S IVAN PUT

V

rijdagavond, 21 uur. We ontmoeten David (35) en Kylian (19) vlak bij het Stefaniaplein. De eerste heeft een kleine vzw, die jongeren met een moeilijk parcours aan jobs helpt. De tweede is zo’n jongere, die overdag bedrijfskunde studeert. ’s Avonds jagen ze samen op steps.

Aan het Stefaniaplein pikt het duo normaal een elektrische bestelwagen van Zen Car op voor ze met zijn

16

I

23 JANUARI 2019

tweeën de nacht intrekken. Dat plan valt op deze ijskoude avond in het water. De wagen is niet genoeg opgeladen en dus moeten we het met twee kleine auto’s doen. David rookt nog snel een sigaret en we stappen in.

“Daar heb je er al een!” De rit is nog maar pas begonnen of Kylian toont me op zijn smartphone dat ter hoogte van de Defacqzstraat een step staat die voor minder dan de helft is

opgeladen. We houden halt op een taxistaanplaats dertig meter verder en David spoort Kylian aan. “Haast je, je bent niet de enige die zoekt!”

Een opmerking voor de show, denken we eerst. Maar op hetzelfde moment komt warempel een man aangerend met een smartphone in de hand. Tegelijk stopt een grote bestelwagen van Cambio op de taxistaanplaats, waar we nu al met drie voertuigen staan.

Kylian blijkt sneller bij de step, die hij scant met zijn smartphone en in de koffer laadt. De man met de baard stapt foeterend in de bestelwagen, terwijl zijn chauffeur het sportiever opneemt: we krijgen een grijns, een thumbs up en de concurrentie verdwijnt met plankgas, op zoek naar een andere prooi.

POKÉMONJACHT Kylian en David zijn twee van de ruim vijftig mensen die geregeld de nacht intrekken om de deelsteps van Lime in te zamelen, ze op te laden en ze ’s morgens voor 7 uur opnieuw te verdelen in de stad. De juicers - want zo noemt Lime zijn opladers - doen dat met een statuut dat erg doet denken aan dat van Uberchauffeurs of Deliverookoeriers: ze werken wanneer en hoeveel ze willen.

KYLIAN STUDENT EN JUICER

De betaling gebeurt per opgeladen step. Vanavond blijken alle steps 5 euro waard, zien we in de app. Dat bedrag kan al eens hoger liggen, als steps ver van het centrum staan of al een tijdje niet meer gebruikt zijn. De zoektocht heeft zo wat weg van een Pokémonjacht, maar dan met echte objecten en geld.

Op een gemiddelde avond haalt ons duo een dertigtal steps op, goed voor zo’n 150 euro. In ruil daarvoor zijn ze wel een flink deel van de nacht onderweg en moeten ze erg vroeg uit de veren. Steps die na 7 uur worden verdeeld, leveren immers strafpunten en minder geld op. Ook de huur van de bestelwagen – 29 euro per nacht – gaat nog van hun inkomsten, net als de huur van een garage waar opgeladen wordt en de - bescheiden - stroomkosten.

Of de inkomsten niet schamel zijn, willen we weten. Kylian en David blijken tevreden. “Ik studeer bedrijfskunde en als juicer verdien ik genoeg geld voor mijn huur, boodschappen en zelfs wat kleren,” legt Kylian uit. “Ik kan ook zelf kiezen wanneer ik werk en het is geen ingewikkelde job.” De korte nachten storen hem evenmin. “Ik ben een nachtmens.”

David is dan weer blij dat hij de inkomsten van zijn vzw Golune kan aanvullen met de stepjacht. “Al zijn er ook onzekerheden. Gisteren was het bijvoorbeeld niet de moeite om uit te rukken. Het weer was zo slecht, dat er amper steps gebruikt waren.” Er blijken wel meer onzekerheden. Terwijl ons juicerteam van prijzen tussen 5 en 8 euro spreekt, horen we van de general

manager 3,5 tot 5 euro. Twee dagen na onze nachtelijke tocht volgt een whatsappbericht van David. “Lime heeft zijn tarieven plots verlaagd, alle steps zijn maar 4 euro meer waard.”

UNE COURSE MÉCHANTE De uren die we met onze juicers doorbrengen, laten het beeld zien van een rat race, die vooral intens is tussen 21 en 23 uur. Hoewel we bewust een andere richting dan onze concurrenten met bestelwagen kiezen, kruisen we ze een kwartier later opnieuw, terwijl ze met hoge snelheid rond het Kasteleinsplein in Elsene scheuren. Onze ploeg heeft net een step met een informaticaprobleem gevonden: de app zegt ‘op te laden’, maar de batterij blijkt nog te vol. David kan de step nu uit de app schrappen, zodat andere juicers geen

23 JANUARI 2019

BRUZZ | DE VERHALEN

“Hiermee verdien ik genoeg geld voor mijn huur, boodschappen en zelfs wat kleren”

onnodige omweg maken. “Dat ga ik niet doen, zo verliest de concurrentie een momentje.” Het momentje geeft Kylian de tijd om een andere step aan Kastelein te vinden. De jongeman laat daarvoor het alarm van de autoped op afstand weerklinken. “Ik hoor hem, hij staat in die hoek.”

“Zelf als je dat niet wil, raak je verwikkeld in une course méchante,” zegt David. “De andere juicers zijn daarbij onze concurrenten, maar ook het eigen personeel van Lime, dat later in de nacht vertrekt met een grote vrachtwagen en de steps al op voorhand kan reserveren in de app.

Allez Kylian, un peu plus vite!”

Tijdens de jacht besturen we zelf een van de wagens. De druk op de juicers blijkt besmettelijk. Willens nillens doen we een aantal dingen die niet passen bij ons zelfbeeld als chauffeur: we parkeren op het zebrapad, beseffen plots dat de tram toetert omdat onze auto even verderop op de sporen staat. “Het risico op een boete is reëel,” geeft David toe. “De politie heeft intussen door dat vanaf 21 uur veel bestelwagens als gekken rijden. We zien nu meer patrouilles in de centrale zones waar veel steps staan.”

Vandaag is Lime in Brussel synoniem voor de elektrische deelsteps. In de toekomst zou het productpalet weleens kunnen uitbreiden, hoorden de huidige stepjagers al van het bedrijf. “Er komen ook Limefietsen,” zegt David, “en daarna normaal gezien ook auto’s. Wij als juicers zouden dan meer kunnen verdienen, want als ook die batterijen moeten vervangen worden, kan je in kortere tijd meer steps of batterijen ophalen.” Tenzij de prijs nog eens zakt natuurlijk.

Na twee uur toeren zitten de koffers van de autootjes met twaalf steps helemaal vol. David rookt een laatste sigaret, terwijl Kylian met verkleumde handen de app opent: 60 euro. Een magere buit vergeleken met de langere nachten met een grotere auto. Het is zelfs minder dan Kylian op sommige avonden te voet verzamelt.

David maalt er niet om. Morgen is een nieuwe nacht. De nieuwe mobiliteitstrends inspireren hem op langere termijn. “Ik denk aan een soort atelier waar ik allerlei elektrische voertuigen laat herstellen en kan opladen. Dat kunnen privésteps zijn of deelsteps. Want die elektrische voertuigen zijn blijvers, het worden er alleen maar meer.”

I

17

Reportage

BRUZZ | DE VERHALEN

Voetbalclub Union Saint-Gilloise is weer populair

18

I

23 JANUARI 2019

BRUZZ | DE VERHALEN

Revival van een Brusselse volksclub Aan de vooravond van de halve finale in de beker tegen KV Mechelen beleeft voetbalclub Union Saint-Gilloise een opmerkelijke groei op de tribunes. De nieuwe fans worden met open armen ontvangen door de ‘oude garde’.

“Sinds de 0-3 overwinning tegen Anderlecht weet ook iedereen buiten Brussel weer wie we zijn.” — MAARTEN VERDOODT, FOTO’S IVAN PUT

I

Joseph Mariënstadion in het Dudenpark is een nieuw tijdperk aangebroken. Veel nieuwe jonge voetbalsupporters, voornamelijk uit Brussel, komen er voor de toegankelijke en nostalgische voetbalsfeer.

Kostas is een Brusselse Griek en lid van de bekendste supportersgroep de Union Bhoys, hij draagt een

▲

k sta hier omdat mijn zoontje van zeven jaar gek is van Union,” zegt een vrouw die aanschuift in de ellenlange rij om tickets te kopen voor de historische halve finale tegen KV Mechelen. “Hij zingt alle supportersliedjes en dat dagen aan een stuk.” Union Saint-Gilloise is booming. Sinds de terugkeer naar het

23 JANUARI 2019

I

19

Union is terug

▲

UNION-CEO PHILIPPE BORMANS

‘Misschien komt er een stadion op een andere locatie’ Er is wel nog een probleem met het stadion, want jullie kunnen nog niet alle vernieuwde tribunes gebruiken.

BRUZZ | DE VERHALEN

BORMANS: Om

Philippe Bormans moet nog 31 worden en is sinds de komst van de nieuwe eigenaar Tony Bloom CEO van Union Saint-Gilloise. Hij was in 2014 al de jongste CEO ooit in het Belgische profvoetbal, toen bij Sint-Truiden. De Limburger moet Union klaarstomen voor een stabiel verblijf in de hoogste klasse.

U bent in functie als CEO sinds augustus vorig jaar. Is de populariteit van Union voor u een verrassing?

PHILIPPE BORMANS: Ik

was wat verrast, ja. Ik kende de club al, ik wist dat het potentieel enorm is en het aantal fans neemt nu ook toe.

Soms zijn de supporters wisselvallig. In de competitie speelden we op zondag een topmatch en dan waren er 2.000 fans. Drie dagen later op een weekdag tegen Knokke in de beker kwamen er twee keer zoveel mensen kijken. Soms ligt het aan het weer, soms ook niet. We

20

I

23 JANUARI 2019

hebben iets minder dan 1.000 abonnees, dus het merendeel van de fans koopt een ticket op de matchdag. En dan is er de halve finale in de beker tegen KV Mechelen. Iedereen wil die match mee-

veiligheidsredenen blijft een deel van de historische staantribune gesloten. Het duurt even om met verschillende instanties zoals gemeente en politie te overleggen, dat geef ik toe. Maar we geven iedereen de tijd om positie te kiezen, want wij willen naar eerste klasse. Daarvoor moeten we dit stadion en de ruimte eromheen

“Wij willen naar eerste klasse.

Daarvoor moeten we dit stadion en de ruimte eromheen optimaal inrichten” PHILIPPE BORMANS CEO UNION

maken, zelfs als ze meer dan twee uur moeten aanschuiven voor een ticket in voorverkoop. Het stadion zal, net als voor de wedstrijd tegen Genk, voor de tweede keer dit seizoen uitverkocht zijn (met 6.500 fans, red.).

optimaal inrichten voor een maximaal comfort.

Veel comfort is er niet in het, nochtans vernieuwde, Mariënstadion. Dat vinden de Union-fans niet erg, maar botst u hier niet op de limieten van de locatie?

BORMANS: Deels klopt

dat. We zijn nu een ‘product’ aan het ontwikkelen voor wie naar wedstrijden van Union komt kijken. Het sportieve staat daar los van. Het gaat om het comfort voor de mensen: bereikbaarheid van het stadion, voldoende toiletten, vlotte ticketcontroles en korte wachttijden bij eet- en drankstanden.

De supporters zullen we daarvoor niet extra laten betalen, want winst maken op de kap van een supporter, dat doe je niet. Iedere club in deze reeks maakt verlies. Geld krijg je binnen door extra sponsors en partners aan te trekken.

indrukwekkende baard en zijn armen staan vol tattoos. Na het interview zal hij ons ook zijn stevig getatoeëerde benen tonen. “Oosterse symbolen,” zegt hij over de kleurrijke tekeningen op z’n huid. “Dat is een fascinatie voor mij.” De geel-blauwe sjaal om de hals mag natuurlijk niet ontbreken. “Mijn dochters gaan naar school in Vorst en op de speelplaats praten ze over Union. Enkele jaren geleden was het alleen Anderlecht, Standard of Brugge, maar nu zie ik er zelfs kinderen met sjaals van Union.”

Wie jonger is dan 16 mag gratis binnen bij thuismatchen in het Dudenpark. Dat is volgens Kostas een deel van de verklaring waarom er nu meer jonge fans zijn. “Met de Bhoys hebben we die gratis toegang voor jongeren afgedwongen bij de directie. Dat past nu eenmaal bij Union en tussen de leeftijd van 10 en 16 jaar word je echt supporter van een voetbalclub.”

Er is ook steeds meer Nederlands te horen op de gradins van het Dudenpark. Dat bevestigt supporter Yves Van Ackeleyen, hij heeft al bijna vijftig jaar amper een wedstrijd gemist van zijn Union. “Behalve Frans, Italiaans en Engels zijn er ook groepjes die onderling Nederlands spreken. Het zijn vaak twintigers die in Brussel zijn komen wonen en

De grote vrees van de Union-supporter is om deze plek en dit stadion weer te moeten verlaten. Is dat de komende vijf jaar een optie?

BORMANS: Het is een optie die we openhouden. Willen we hier blijven? Heel graag.

Mag het ons belemmeren in onze groei als profclub naar eerste nationale? Nee. We zullen in elk geval tijdig met iedereen in dialoog gaan. Maar eerst en vooral: terug naar de Heizel voor de bekerfinale. En dan zal je zien dat ook Union gesteund zal worden door twintigduizend supporters in het Koning Boudewijnstadion (glimlacht). MV

Woensdagavond telt radioprogramma Downtown tussen 16 en 19 uur af naar KV MechelenUnion Saint-Gilloise.

GEEN SUPPORTERS VAN DE OVERWINNING De nieuwe schare fans zal volgens Unionisten Kostas en Van Ackeleyen niet veel veranderen aan de manier van supporteren. “Iedereen komt naar Union voor de gemoedelijke sfeer, iedereen is welkom en iedereen praat hier met iedereen,” bevestigt Van Ackeleyen. “Kijk,” zegt Kostas, “als supporter van Union ben je geen supporter van de overwinning. Wij hebben nooit ‘echt’ succes gekend, en dat is zeker zo voor wie jonger is dan veertig.

Wij hebben Union nooit veel zien winnen of ver zien doorstoten in de beker. Dus: winnen? Franchement, je m’en fiche!”

Van Ackeleyen, ouder dan veertig, heeft andere tijden meegemaakt in het Dudenpark. Als zoon van een Unionist ging hij al snel mee naar het voetbal kijken. Van Ackeleyen zag Union nog spelen in eerste klasse, maar ook in vierde klasse. Hij maakte wedstrijden mee in een bomvol Dudenpark tegen Anderlecht met 30.000 toeschouwers, maar kende ook de diepe

Supporters en kenners praten over de eerste halve finale van Union sinds vijftig jaar. En onze reporter volgt de busreis van de Brusselse fans naar Mechelen.

dalen van l’USG. “Ik herinner me nog zes à zeven jaar geleden toen we met zo’n vierhonderd supporters waren in de derde afdeling. Het was koud en we speelden tegen Bocholt. Toen kon je makkelijk bier halen in de buvette boven de staantribune, maar tegenwoordig is het een half uur aanschuiven. Ik drink dus niet meer.” (lacht) De terugkeer van Union Saint-Gilloise naar het Joseph Mariënstadion is de belangrijkste reden voor de recente populariteit van de club. De Unionisten werden twee seizoenen lang verbannen naar het kille Koning Boudewijnstadion omdat het Mariënstadion aangepast werd aan de eisen van de profcompetitie in eerste klasse B. “De Heizel, dat was geen leuke ervaring,” blaast Kostas. “Onze band met Le Mariën is zo belangrijk. Er zijn weer veel toeristen en groundhoppers (fans die zoveel mogelijk stadions van een bepaalde sport bezoeken, red.) die het stadion op matchdagen komen bewonderen. Let op, in het Boudewijnstadion hebben we ook wel supporters gewonnen uit het noorden van Brussel, uit Laken, Jette en Schaarbeek.”

“Het zaadje voor de groei van de supportersaantallen is zo’n drie à

vier jaar geleden geplant,” legt Van Ackeleyen uit. “In 2015 promoveerden we van derde naar tweede klasse (huidige eerste klasse B, red.). Twee jaar op de Heizel heeft de groei geen goed gedaan, maar de wortels zijn intact gebleven en nu schiet de boom boven de grond uit.”

105 JAAR NA VORIGE FINALE Ten huize Van Ackeleyen is het alle hens aan dek een week voor de uitwedstrijd in de halve finale van de Beker van België op het veld van KV Mechelen. De gsm rinkelt geregeld en via Facebook lopen uiteenlopende vragen binnen, want samen met zijn vrouw Emily Deglas organiseert Van Ackeleyen de verplaatsing met supportersbussen naar Mechelen. “Het uitvak in Mechelen zal helemaal vol zijn, ik hoop alleen dat we niet zwaar onderuitgaan. Stel je voor,” grimast Van Ackeleyen. Dat zou heel jammer zijn voor de Union-fans die een paar dagen later massaal in de koude staan aan te schuiven voor tickets voor de terugwedstrijd van de halve finale. De wedstrijd in het Dudenpark is in enkele uren volledig uitverkocht.

Tony Bloom zal het allemaal graag zien gebeuren. De Britse miljardair nam Union eind vorig

seizoen over en nog geen jaar later heeft de club een waterkans op promotie naar de hoogste afdeling en staan de Unionisten vooral op een zucht van een historische bekerfinale (de laatste finale dateert van 1914, 2-1 verlies tegen Club Brugge, red.). “We hebben vertrouwen in Bloom. Hij wil de tradities van onze club behouden en het loopt nu sportief ook heel goed. De voorzitter kwam al twee keer kijken naar een wedstrijd. Na de match tegen Beerschot Wilrijk kwam hij napraten en iets drinken in onze kantine. We konden uitgebreid met hem praten en hij verliet het ‘Club House’ met zo’n negen geel-blauwe sjaals om zijn hals, geschonken door de fans,” lacht Van Ackeleyen.

De Union-droom van Bloom, die ook eigenaar is van de Engelse club Brighton & Hove Albion, is voetballen in eerste klasse. Mogelijk moet die ambitie nog minstens één seizoen in de koelkast, dan maar volop gaan voor die eerste bekerfinale sinds 105 jaar. “Ik heb vorig jaar plechtig beloofd om geen voet meer in het Koning Boudewijnstadion te zetten,” zegt Kostas. “Maar de bekerfinale wordt altijd op de Heizel gespeeld, dus zal ik hopelijk toch een uitzondering moeten maken.”

BRUZZ | DE VERHALEN

houden van de authentieke ambiance in ons stadion. Ze komen één keer kijken en dan zijn ze verknocht.”

Geel-blauwe sjaals alom in het Clubhouse en lang aanschuiven voor een pintje: Union is helemaal terug.

23 JANUARI 2019

I

21

Sociale huisvesting

Waarom Brussel een voorbeeld kan nemen aan de Oostenrijkse hoofdstad

BRUZZ | DE VERHALEN

Wenen, waar ook de professor een sociale woning heeft

xxxx

22

I

23 JANUARI 2019

Brussel heeft niet alleen een probleem met de kwaliteit van sociale woningen. Ook de productie vordert met een slakkengang. Hoog tijd om een kijkje te nemen in Wenen, zowat de wereldhoofdstad voor sociale huisvesting. Liefst zestig procent van de inwoners woont er met sociale voorwaarden.

“Het buitenland kan veel van ons leren.” — KRIS HENDRICKX

E

en paar kilometer ten noorden van het Weense centrum ligt het Karl-Marx-Hof uit 1930.

Het monumentale gebouw in geometrische stijl is ronduit imposant. Met zijn lengte van 1,1 kilometer is het een van de grootste aaneengesloten woningprojecten ter wereld. Zo’n 5.000 mensen zijn hier thuis, verdeeld over 1.200 woningen.

De appartementen liggen rond een ruim bemeten binnentuin, waar plaats is voor echte bomen, speelpleinen en gemeenschappelijke wassalons.

Wie hier huurt, doet dat tegen de gezapige prijs van 7 euro per vierkante meter, beduidend minder dan het Brusselse gemiddelde.

Het Karl-Marx-Hof is het bekendste socialehuisvestingsproject in Wenen en eigendom van de stad Wenen. Met haar 220.000 eigen woningen is de Oostenrijkse hoofdstad wereldwijd de grootste woningeigenaar ter wereld.

Boven op de eigen woningen telt Wenen ook nog eens zo’n 200.000 woningen die de stad subsidieert en die bijvoorbeeld door Genossenschaften worden gebouwd, coöperatieven die eveneens sociale huurtarieven hanteren. En ook een deel van de privémarkt moet tegen sociale tarieven verhuurd worden, bijvoorbeeld als een eigenaar renovatiesubsidies krijgt.

De Weense situatie staat in schril contrast met Brussel, dat

vandaag minder dan acht procent sociale woningen telt. De voorbije decennia kwamen er bovendien maar mondjesmaat sociale woningen bij, alle masterplannen ten spijt. De redenen voor de Brusselse traagheid zijn veelvuldig: protest uit de rijke gemeenten, een gebrek aan bouwgronden en openbare structuren die lange tijd geen kaas hadden gegeten van dit soort grootschalige planning zijn enkele belangrijke.

BELEIDSKEUZE De Weense aanpak maakt dat ruim zestig procent van alle bewoners van sociale huurvoorwaarden geniet. De aanpak is daarbij erg verschillend van die in Brussel en bij uitbreiding België. Terwijl hier alleen de armsten recht hebben op een sociale woning (en die lang niet altijd krijgen), ligt de inkomensgrens in Wenen met 44.000 euro netto voor een alleenstaande véél hoger.

“Als academicus kom ik nog niet aan dat plafond,” vertelt

stedenspecialist Justin Kati van de Technische Universität Wien.

“Het gevolg is dat je een heel gemengde bevolking krijgt in de sociale woningen, die daardoor een solider sociaal weefsel hebben. Dat was een bewuste beleidskeuze van de stad.”

Typisch Brusselse situaties vermijd je zo meteen. In Wenen zal je niet zo snel een woontoren vinden waarin sociaal zwakkere bewoners met te veel in krap bemeten appartementen wonen, met alle vochtproblemen die zoiets oplevert.

In de Oostenrijkse hoofdstad kunnen zo erg veel mensen betaalbaar wonen. “Ook voor de economie is dat een voordeel,” zegt woonexpert Lukas Tockner van de Weense Arbeiterkammer, de arbeidersbeweging. “Mensen die niet zoveel huur betalen, geven het sneller elders uit. Als u in het centrum zoveel cafés, restaurants en theaters hebt gezien, dan heeft dat ook daarmee te maken.”

Massaal investeren in eigen woningen en bouwsubsidies is

“Door de hogere inkomensgrens krijg je een heel gemengde bevolking in de sociale woningen, met een solider sociaal weefsel” JUSTIN KATI TECHNISCHE UNIVERSITÄT WIEN

mooi, maar wie kan dat betalen?

Het eigen woonbestand van Wenen groeide de voorbije honderd jaar gestaag en was dus een werk van lange adem. Het maakte deel uit van de traditie van het centrumlinkse beleid in Wenen, waar de sociaaldemocraten een abonnement op de macht hebben. De voorbije decennia werd de stad daarin geholpen door een eenvoudig mechanisme: één procent van alle loonnevenkosten in het land wordt gereserveerd voor woonbeleid, de zogenoemde Wohnbauförderungsbeitrag. “Dat lijkt misschien weinig, maar door het grote aantal bijdragers komt zo jaarlijks wel een miljard euro bijeen in Oostenrijk,” zegt Tockner. Het geld wordt niet alleen voor nieuwbouw gebruikt, maar ook voor renovatie. Schrijnende woontoestanden zoals die in Brussel (zie ook de reportage in BRUZZ 1645), zijn er daardoor een zeldzaamheid.

Het Weense model heeft ook lacunes. Zo is het voor de talrijke nieuwe bewoners van Wenen vandaag aartsmoeilijk om betaalbare woningen te vinden.

Alle sociale woningen zitten vol.

“In normale tijden drukt het beleid de prijzen op de hele markt, maar bij een snelle bevolkingsgroei zoals de laatste jaren is dat veel minder,” vertelt Kati. “Daar betaal je nu 11 euro per vierkante meter, ruim de helft meer dan bij de gesubsidieerde woningen.”

Ander nadeel: wie vandaag goed verdient in Wenen, mag toch nog steeds zijn goedkope huurvoorwaarden behouden. Dat leidt tot absurde situaties, zoals parlementsleden met riante lonen én een sociaal huurcontract.

Al bij al zien de experts vooral voordelen in de Weense aanpak.

Lukas Tockner: “Ik hoop echt dat het een exportmodel wordt, bijvoorbeeld naar Brussel, ja.”

© SHUTTERSTOCK

23 JANUARI 2019

I 23

Interview

Bert Anciaux trekt Vlaamse lijst SP.A+ in Brussel

BRUZZ | DE VERHALEN

‘Het is heel makkelijk om racist te worden’ Na vijf jaar relatieve anonimiteit in de Senaat verschijnt Bert Anciaux opnieuw op de voorgrond.

In mei trekt hij de Vlaamse lijst SP.A+ in Brussel.

“Nog een laatste keer knallen,” zegt Anciaux, die met duidelijke doelstellingen naar het Vlaams Parlement wil. — FILIP VAN DER ELST, FOTO’S BART DEWAELE

24

I

23 JANUARI 2019

N

ederlandstaligen kiezen twee keer bij regionale verkiezingen. Voor het Brussels én voor het Vlaams Parlement. Die laatste lijst is bij Brusselse politici alvast niet de meest geliefde. In het Vlaams Parlement is het iets moeilijker om zich te profileren in Brussel, al was het maar omdat er alleen over de ‘zachtere’ gemeenschapsthema’s gedebatteerd wordt als onderwijs, cultuur en welzijn.

Anciaux haalt er zijn neus niet voor op. Hij is 59 en komt nog één keer op. Met een duidelijk program-

ANCIAUX: Liberalen hebben geen hart

voor cultuur, maar Sven heeft dat wel. Als er één liberaal cultuurminister moest worden, dan zeker Sven.

Maar hoewel hij was gebonden aan een regeerakkoord dat al op tafel lag nog voor hij minister werd, heeft hij niet gevochten voor cultuur. Voor kwetsbare sectoren als cultuur heb je vechters nodig.

Als minister van Brussel was hij een voorzichtige verdediger van de Brusselse belangen, maar ook niet meer dan dat.

Ziet u zichzelf als een Vlaamse Brusselaar of een Brusselse Vlaming?

ANCIAUX: Allebei. Ik ben zeker niet

Waarom is de huidige band niet goed?

bang om me ook als Vlaming te definiëren. In alle partijen zijn er

ANCIAUX: Neem nu de ouderen-

zorg: de instellingen krijgen hun middelen via de Vlaamse sociale bescherming (VSB). Aansluiting daarbij is verplicht in Vlaanderen en facultatief in Brussel. De financiering van Vlaamse instellingen in Brussel hangt dus af van de vraag of de mensen die er nood aan hebben, aangesloten zijn bij de VSB. Allemaal het gevolg van een Vlaams decreet dat geen rekening houdt met de Vlaams-Brusselse situatie, en zo zijn er heel wat voorbeelden. Ik geef toe, dergelijke foute constructies zijn het gevolg van op hol geslagen staatshervormingen waar ik zelf aan heb meegewerkt.

Sowieso moet Vlaanderen veel meer investeren in het welzijnsaanbod in Brussel. Op het vlak van welzijn wordt de Brusselnorm in de verste verte niet gehaald.

Welke strijdpunten zijn er nog?

ANCIAUX: Ik blijf vechten voor het

Bij de gemeenteraadsverkiezingen was u sceptisch over de naam Change.Brussels. “Het socialisme mag blijkbaar die naam niet meer dragen,” zei u toen. Maar nu trekt u zelf een lijst met een gewijzigde naam, die bovendien niet-partijleden zal bevatten?

BERT ANCIAUX: Het mag wel duidelijk

zijn dat we onze identiteit zeker niet gaan verloochenen, daarom zit ‘SP.A’

Dat klinkt niet al te vriendelijk voor uw vroegere partijgenoot Sven Gatz (Open VLD).

Ambieert u zelf een post als minister?

ANCIAUX: Iedereen die op een lijst

staat is kandidaat-minister. Ik ga mezelf nog niet omschrijven als kandidaat-minister-president, zoals anderen doen (lacht). Ik besef natuurlijk ook wel dat ik alleen maar minister zal worden als er nog een Brusselaar nodig is.

En als de SP.A in de meerderheid zit.

De SP.A heeft een eenvoudige ambitie: beter doen dan in voorgaande verkiezingen. Hoe zit het met uw vertrouwen in partijvoorzitter John Crombez?

ANCIAUX: Ik heb een uitstekende

band met John. Hij is een verademing op menselijk vlak. Bovendien heeft hij prima ideeën over bijvoorbeeld de financiën. Alleen is hij soms te intelligent in zijn communicatie: zeker in interviews op radio of televisie zit hij regelmatig vijf of zes stappen verder dan het publiek.

Ik kan me voorstellen dat jullie wat migratie betreft niet helemaal op dezelfde lijn zitten. Onlangs zei Crombez nog dat de migratie naar België moet dalen.

BERT ANCIAUX SENATOR

ANCIAUX: John zegt ook dat we

mensen die vinden dat Brussel mag evolueren naar een soort stadsstaat, die volledig losstaat van de gemeenschappen. Ik zie dat anders. Brussel is geen gesloten geheel, en heeft alleen een toekomst als echte hoofdstad.

Hoe kunnen we bijvoorbeeld het mobiliteitsprobleem oplossen als we alleen maar binnen het stramien van

Bert Anciaux Geboren in 1959 in Merksem, woont in Neder-Over-Heembeek

Tien jaar lang advocaat in Brussel Voormalig voorzitter van de Volksunie, daarna boegbeeld van Spirit,

moeten voorkomen dat mensen vluchten, door massaal te investeren in vluchtelingenopvang in Afrika. We moeten vermijden dat mensen zich aan levensbedreigende tochten wagen. Maar voor mij staat het buiten kijf dat iedereen het recht heeft om asiel aan te vragen.

Daarmee zeg ik gewoon wat in ons programma staat.

sinds 2009 lid van SP.A Drie keer Vlaams minister, onder meer van 2004 tot 2009 Senator en fractievoorzitter sinds 2010 Voorzitter Actiris en Brik Schepen in Brussel-

▲

mapunt. “Ik wil de band tussen Brussel en Vlaanderen opnieuw aanhalen, want nu loopt het absoluut niet goed.”

respect voor de taalwetgeving. Elke dag loopt het mis, zeker bij federale en Brusselse administraties. Ik heb de aangifte voor mijn onroerende voorheffing in het Frans gekregen. Ik heb ze niet betaald tot ik ze in het Nederlands kreeg.

Als ex-minister van Cultuur heb ik natuurlijk ook heel wat te zeggen over dat domein, zonder een schoonmoeder te willen spelen. Ik hoop alvast dat de volgende regering stopt met de afbouw van cultuur en met de besparingsmaatregelen.

“Socialisten mogen er niet voor terugdeinzen om duidelijk stelling in te nemen over identiteit”

de gewestgrenzen blijven denken? Je moet de mobiliteitsknoop ontwarren door een metro tot in Mechelen of Aalst aan te leggen. Maar dat lukt niet in de beslotenheid van het gewest en als de rol van de gemeenschappen wordt afgebouwd. Dan krijg je staatsgrenzen.

BRUZZ | DE VERHALEN

nog altijd in de naam. De ‘+’ staat voor verbondenheid en verbreding.

Daarom plaatsen we op de tweede plaats en verderop op de lijst niet-partijgebonden krachten.

De lijst zal symbool staan voor het Vlaamse netwerk in Brussel. Ik wil mensen aantrekken die in Brussel actief zijn op domeinen als diversiteit, armoede, onderwijs, ouderenzorg ... ‘Respect’ en ‘solidariteit’ zijn de codewoorden.

Ik wil de belangen van de Vlaming in Brussel verdedigen in Vlaanderen. Dat is nodig, want er ontstaat hoe langer hoe meer een kloof tussen Vlaanderen en Brussel.

Stad van 1992 tot 1994 Vader Vic Anciaux was lang voorzitter van Volksunie, ook broers Roel, Koen en Jan zijn allemaal politiek actief Trekt de Vlaamse lijst SP.A + in Brussel

23 JANUARI 2019

I

25

“Ik zal alleen maar minister worden als er nog een Brusselaar nodig is” BERT ANCIAUX SENATOR

Wilfried Vandaele of Kris Van Dijck, niet zo gelukkig zijn met die evolutie.

Zeker omdat het bij N-VA al lang niet meer om de Vlaamse zaak gaat. Ik heb in de Senaat talloze vragen gesteld over het respect voor de taalwetgeving, ze zijn allemaal onbeantwoord gebleven. In de Vlaamse regering heeft N-VA geen enkel Vlaams dossier naar voren geschoven. In de tijd van de Volksunie zou dat niet mogelijk geweest zijn.

U hebt op zijn zachtst gezegd een bewogen verleden met De Wever, ten tijde van de Volksunie. In interviews liet hij zich regelmatig denigrerend over u uit.

ANCIAUX: Nochtans had ik aanvanke-

BRUZZ | DE VERHALEN

▲

Een zogenaamd ‘flinks’ beleid wordt vereenzelvigd met een beleid dat geen respect opbrengt voor identiteit, en daar ben ik het niet mee eens. Socialisten mogen er niet voor terugdeinzen om hier duidelijk stelling over in te nemen, bijvoorbeeld over de hoofddoek. Er is veel meer respect nodig voor interculturele diversiteit. Dat wil niet zeggen dat evidenties in onze maatschappij niet gerespecteerd moeten worden.

Ook ik erger me aan vuilnis op straat of verkeersagressie. Ik spreek mensen daar consequent op aan, en heb al regelmatig een pak slaag geriskeerd. Gelukkig heb ik een goede engelbewaarder (lacht). Ik ben voor repressie als het nodig is, en ik

ben voor meer veiligheidscamera’s.

Die problemen hebben echter niets te maken met cultuur, maar met opvoeding. Het is zeer gemakkelijk om racist te worden. Alleen is het ook zeer kortzichtig.

beeld in Oostende of Mechelen, waar Groen in de meerderheid zit. Ik zou wel een punt hebben gemaakt van de toelating van de hoofddoek in het onderwijs.

Wat vindt u ervan dat uw partij in Antwerpen een coalitie is aangegaan met N-VA?

Wat als Bart De Wever ministerpresident wordt en de Antwerpse coalitie na 26 mei ook op Vlaams niveau wil invoeren?

ANCIAUX: Ik heb onmiddellijk na de

ANCIAUX: Ik zou er zeker niet voor

verkiezingen gezegd dat Groen en SP.A zich aan elkaar moesten vastklikken. Dat had voor andere onderhandelingen met N-VA gezorgd. Helaas is dat niet gebeurd.

Maar ze hebben een goed akkoord gesloten, met een knap sociaal programma. Socialer dan bijvoor-

staan te springen indien De Wever met een honderd procent Vlaams Blok-campagne naar de kiezer stapt.

De N-VA is vandaag een hardrechtse partij. Geen wonder dat Jan Peumans ermee stopt, en ik kan me voorstellen dat er ook wel wat andere oud-Volksuniemensen, zoals

lijk correcte contacten met De Wever. Tot hij het op een bepaald moment interessanter vond om stevig op me in te hakken. Zelfs een hand geven is er te veel aan. Maar ik heb er niet wakker van gelegen. Wel van de neergang van de Volksunie destijds, maar niet van Bart De Wever.

Ik zie het als mijn grootste mislukking dat ik de link tussen sociale rechtvaardigheid en de Vlaamse beweging niet heb kunnen herstellen, naar de geest van Maurits Coppieters. Tot de jaren dertig was de Vlaamse beweging links. Ik heb geprobeerd dat te herstellen in de Volksunie, in Spirit en in de SP.A, maar het is jammer genoeg nog niet gelukt.

Beeldspraak

Het sneeuwtapijt onder onze voeten

Winterlandschap

21 november 1985.

CCC-aanslag tegen het kantoorgebouw van Motorola in Watermaal-Bosvoorde. © PHOTONEWS

Pieter Bruegels schilderij Winterlandschap met schaatsers en vogelknip toont een bevroren, onder de sneeuw bedekt Brabants dorp in 1565 waar alles pais en vree lijkt. Schaatsers vermeien zich op het ijs van de rivier, de kale kruinen van de bomen zijn hun schilderachtige zelf, en de kerk staat ongeveer in het midden. Volgens een algemeen aanvaarde interpretatie is Bruegels meesterwerk niet zomaar een landschapje, maar heeft het schilderij een diepere betekenis. De verraderlijke ‘vogelknip’ of vogelval, waar je als toeschouwer riskeert naast te kijken, staat symbool voor het feit dat het met iedereen elk moment gedaan kan zijn. Hoe vredig en voorspoedig de toestand er verder ook uitziet, het sneeuwtapijt kan zo onder je

voeten worden weggetrokken.

Ook de schaatsers zijn zich daar beter van bewust. Zij hebben de tijd van hun leven, maar begeven zich hoe dan ook op glad ijs waar ze ook zomaar kunnen doorzakken.

Met een beetje goede wil kan je wel wat compositorische en inhoudelijke gelijkenissen zien tussen het Winterlandschap van Bruegel en deze foto van het met sneeuw bedekte Brabantse dorp Watermaal-Bosvoorde in 1985.

De rivier is hier een autoweg geworden, de bomen poseren nog altijd naakt, en de kerk is er één van het kapitalisme: het kantoorgebouw van Motorola, een van oorsprong Amerikaanse multinational die groot werd met autoradio’s, draagbare telefoons en microprocessors en ook samenwerkte met het Ameri-

kaanse leger. Schaatser van dienst is een agent, die klaarblijkelijk gehaast is, maar moet opletten dat hij niet op zijn bek gaat.

En de vogelknip? Die is net dichtgeklapt. Kijk naar de gealarmeerde en te hoop gelopen verkeerslichten, die met de mond open van verbazing in het rond kijken. De kleintjes rennen door elkaar, de oudsten zijn het snelst van begrip en hernemen hun taak om passanten om te leiden en nieuwsgierigen op afstand te houden.

De vage vlek in het midden van het beeld is immers geen winternevel of flou artistique. Het is de rook van een brandbom die bij het kantoor van Motorola tot ontploffing werd gebracht door de terroristen van de CCC - dat was het welluidende acroniem van de Cellules Communistes Combattantes, die overigens ook beschikten over een professioneel logo dat de slogan ‘Sterretje in de voorruit?’ een heel andere dimensie gaf.

We spreken dus over de tijd dat aanslagen nog doodgewoon werden opgeëist door linkse groupuscules en zelfverklaarde communisten. Van de tijd ook dat er nog geen polaire vortex nodig was om het op 21 november te laten sneeuwen. Toch zullen ook de terroristen best verrast geweest zijn door de sneeuw. Gingen ze ’s avonds nog zenuwachtig naar bed om daags nadien fris en monter hun snode plannen te kunnen uitvoeren, dan werden ze ’s morgens plots gekatapulteerd naar hun onschuldige kindertijd waarin sneeuwval voor een heel ander soort opwinding zorgde.

Net als Bruegel moeten de strijdende extremisten gewaar geworden zijn dat een besneeuwd landschap bij uitstek contrasteert met terreur, dood en vernieling. Maar wie zichzelf een doorgewinterd crimineel wil noemen, moet op zo’n moment doorzetten en de vogels eens goed laten schrikken.

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Elke week voorziet Michaël Bellon een oude persfoto van een nieuw onderschrift

— MICHAËL BELLON

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/beeldspraak 23 JANUARI 2019

I 27

Interview

Eric Min en Gerrit Valckenaers over Venetië en Venise à Bruxelles

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Venetië van het Noorden lag in Brussel Na zijn gezaghebbende biografieën over James Ensor, Rik Wouters en Henri Evenepoel, heeft Eric Min opnieuw een cultuurgeschiedenis van een stad geschreven. De veelgeprezen auteur van ‘De eeuw van Brussel’ gidst ons deze keer langs de schatten en straten van Venetië. — MICHAËL BELLON

V

Laat ons straks dat curieuze ‘Venise à Bruxelles’ bezoeken, maar in het echte Venetië beginnen. Vandaag staat die stad haast synoniem voor schadelijk massatoerisme.

ERIC MIN: Pakweg dertig miljoen

toeristen per jaar is inderdaad heel veel voor een kleine stad met 52.000 inwoners. Maar net als het feit dat Venetië al zo lang in de lagune wegzinkt, is dat een beetje een 28

Het huidige massatoerisme zou ons bijna doen vergeten dat Venetië ook symbool kan staan voor dood en verval.

Venise à Bruxelles, een namaak-Venetië in Brussel eind 19e eeuw op de toen nog lege site van Thurn & Taxis.

oor De klank van de stad.

Een cultuurgeschiedenis van Venetië wenden Min en zijn gelegenheidscompagnon Gerrit Valckenaers de steven dit keer dus naar hun geliefde Venetië.

Beginnen doet Min zijn verhaal evenwel naar goede gewoonte in de hoofdstad. Iets meer dan honderd jaar geleden kon je op de toen nog lege site van Thurn & Taxis namelijk Venise à Bruxelles bezoeken, een dubieuze replica van de dogestad.

I

23 JANUARI 2019

eeuwige discussie. Letterlijk: al in de achttiende eeuw wordt er geklaagd over het vele volk en de drukte.

Vandaag maken wij ons terecht zorgen over de grandi navi, de wanstaltige cruiseschepen van wel veertien verdiepingen hoog, die er aanleggen. Maar toen Francesco Petrarca in de veertiende eeuw door het stadsbestuur werd uitgenodigd om in een huis aan de kade te komen wonen, schreef hij op een dag in een brief aan een vriend dat hij iets verschrikkelijks had meegemaakt: een vreselijk gedruis had hem uit zijn bed naar het raam aan de voorgevel gejaagd. Daar zag hij een boot als een slapende reus, een galjoen als een gebouw zo groot.

Petrarca is dus de man die de eerste grandi navi gezien heeft, de schepen die er tegenwoordig voor verantwoordelijk zijn dat steeds meer bewoners hun zinkende stad verlaten.

18e en 19e eeuw, red.), tot de stad zich ontpopte als een verplichte culturele halte, een afspraakplek op de route door Italië. Je moest langs Rome, Firenze én Venetië, want daar was het aanbod enorm aantrekkelijk: het goed bewaarde decor, de magnifieke kunstverzamelingen, de schitterende muziek in de operahuizen, het carnaval dat op een bepaald moment bijna de helft van het jaar in beslag nam, de cafés, de goktenten en de prostitutie. We moeten daar eerlijk in zijn: voor heel veel jonge mannelijke reizigers was de aanwezigheid van die 15 tot 20.000 prostituees een doel op zich.

Wat zijn de historische redenen voor het appeal van de stad aan de lagune?

MIN: In Venetië gebeurde gewoon heel veel. Omdat het een prachtige plek en een handelsstad was, liepen er altijd heel wat rijke mensen rond.

Macht en aanzien willen geïncarneerd worden in mooie gebouwen en kunstwerken. Al vanaf de vijftiende eeuw krijg je zo een concentratie van architecten, schilders en beeldhouwers die je elders niet vindt. In een havenstad komen de hele tijd mensen langs die vaak weer vertrekken, en in het wat apart ogende Venetië is dat niet anders. In de zestiende eeuw deed de Franse filosoof Michel de Montaigne Venetië aan, en in het midden van de zeventiende eeuw ontstond een soort toerisme als voorloper van de Grand Tour (de traditionele Europese en vooral Italiaanse rondreis van rijke en jonge intellectuelen in de

MIN: Die idee wordt natuurlijk vooral gecultiveerd in de 19e eeuw. Alle romantici van Lord Byron tot Goethe gingen er langs en verbleven vaak meerdere weken in de stad. Al was de stad toen eigenlijk al over haar hoogtepunt heen. Op het moment dat Napoleon Bonaparte in 1797 Venetië innam, ging het al wat minder, en daarna was het helemaal gedaan. Terwijl de stad in Franse en Oostenrijkse handen was, ontstonden alle clichés van verval en vergankelijkheid.

Overbevolkt of doods: u heeft de stad steeds kunnen bekoren.

MIN: Ik was er voor het eerst toen ik al 33 was, omdat ik Venetië tot dan als een toeristenval beschouwde. Op dat moment begreep ik dat de stad veel meer was. Ondertussen kom ik er alweer twintig jaar zeer regelmatig en kan ik er enorm van genieten. Het grote voordeel voor iemand die de stad een beetje kent, is dat hij weet dat het vooral enorm druk is op de as van het station over de Rialtobrug tot San Marco, maar dat de andere wijken soms verbazend rustig zijn en zelfs verlaten lijken. Op honderd meter van die as vind je de stilte van het platteland en kan je op een leeg plein gaan zitten waar kinderen spelen. Zelfs vandaag en zelfs tijdens het carnaval.

En wat dreef u om het boek te schrijven?

MIN: Ik heb weliswaar de pen gehouden, maar de inhoud komt zeker voor de helft van mijn goede vriend Gerrit Valckenaers. Hij is

BOEK De klank van de stad. Een cultuurgeschiedenis van Venetië, Eric Min & Gerrit Valckenaers, Uitgeverij Polis, 496 blz., 34,99 euro

De titel van het boek is wel ‘De klank van de stad’. Venetië is een muziekje.

MIN: De auteurs en dichters in ons

verhaal schrijven over wat ze in de straatjes en op de pleinen horen: het koeren van de duiven, het gebeier van de klokken, het klotsende water, uitstervende stappen in de steegjes.

En de componisten maken er muziek mee. Igor Stravinsky en Luigi Nono gaan letterlijk aan de haal met geluidsfragmenten en impressies die ze uit de stad plukken. Venetië klinkt dan ook als geen andere stad. Er zijn geen auto’s of bromfietsen, de vaporetto heeft zijn heel eigen dieselgeluid en het kan er dus ook onwaarschijnlijk stil zijn. De klank is het echte geheime wapen van deze stad. En ja, hij maakt onze ziel amoureus.

Een belangrijk thema in jullie boek is ook de beeldvorming rond Venetië.

MIN: Daarom kon het verhaal ook in Brussel beginnen, net zoals mijn biografie van Henri Evenepoel zich vooral in Parijs afspeelt, maar evengoed begint in onze hoofdstad, waar de schilder als kind woonde.

Nu heet ons vertrekpunt Venise à Bruxelles, een manifestatie waar ik voordien het bestaan niet van kende, maar waarvan ik een aantal prentkaarten aantrof. Dat pretpark in de vorm van een namaak-Venetië bleek de ideale opstap om iets te vertellen over het overtrokken romantische beeld van Venetië, dat bestaat uit gondels, kanalen, maanlicht en serenades.

Het Venetië van het Noorden lag honderd jaar geleden even aan het kanaal naar Willebroek?

MIN: Hier op deze plek heeft men

zowel in 1895 als 1896, een beetje in de stijl van Oud België op Expo 58, een groot imitatie-Venetië gecreëerd, een tijdelijke inrichting op wat toen nog een braakliggend stuk

grond was - want het Koninklijk Pakhuis van de Belgische spoorwegen op Thurn & Taxis werd pas gebouwd rond 1904. Een vennootschap heeft dat allemaal gerealiseerd op 45.000 vierkante meter, met stuc, karton, papier-maché en beschilderde doeken. Men heeft zelfs de moeite gedaan om kanalen te graven om gondels te laten varen.

Die gondeliers waren Italianen, maar niet per se Venetianen. Voor Venise à Bruxelles is zowaar een kleine volksverhuizing op gang gebracht, een ratjetoe van figuranten uit Napels en Rome. Als je het programmaboekje leest, dan blijkt het om een gigantische Vlaamse (Venetiaanse) kermis te gaan die in het beste geval wel iets Italiaans had, maar waarin Venetië soms ver te zoeken was. Zo werd wel het palazzo Vendramin Calergi nagebouwd waar Wagner gestorven was - zo actueel was dat dertig jaar na zijn dood nog - en het programma vermeldde ook dat er duiven rondfladderden ‘van hetzelfde ras als in Venetië’, wat natuurlijk knettergek is. Maar op het menu stonden evengoed Napolitaanse gitaristen en Romeinse danseressen als optredens van het orkest van de Scala van Milaan. Het was allemaal heel approximatief. Het marionettentheater, van oorsprong wel een echte Venetiaanse attractie, werd door een Amerikaanse compagnie verzorgd.

verschil dat die daar zes jaar is blijven staan. Op de wereldtentoonstelling in Parijs van 1900 en op de officieuze wereldtentoonstelling in Toulouse van 1908 was er ook een stukje Venetië te zien. En die dertig miljoen bezoekers die jaarlijks naar het echte Venetië komen, zijn daar ook niet voor het fantastische Museo Fortuny of voor het uitgestorven Sant’Elena. Ze reizen de halve wereld rond voor een selfie op het San Marcoplein en een tochtje met de gondel. Hóren zij de klank van de stad wel?

“Venise à Bruxelles was volksvermaak tegen een lage toegangsprijs”

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

musicoloog, componist, radiomaker en leraar en verzamelde jaren geleden al heel wat boeiend materiaal voor een cursus die uitgroeide tot een embryonale muziekgeschiedenis van Venetië.

Dat compendium hebben we gebruikt als rode draad, waaraan we enkele lagen literatuur en beeldende kunst hebben toegevoegd. Daarbij hadden we natuurlijk l’embarras du choix die ik ook al had ervaren toen ik De eeuw van Brussel schreef.

ERIC MIN AUTEUR

Het was een soort Disneyland of Winterpret ‘avant la lettre’.

MIN: Het fenomeen laat inderdaad

zien dat met name Venetië zich makkelijk laat inkoken tot een fantasie waar je alles in kwijt kan wat je graag hebt. In die zin was Venise à Bruxelles een van de eerste massamanifestaties van de moderne beeldvorming, en een voorloper van gelijkaardige pretparken of replica’s in China, Las Vegas of de San Marco Village in Schelle. Het was volksvermaak tegen een lage toegangsprijs met een toegankelijk programma.

En het volk lustte er ook pap van.

Cijfers zijn moeilijk te vinden, maar er is weleens sprake van vijftienduizend bezoekers op zondagen. De eerste editie stond hier van mei tot november en was zo succesvol dat een jaar later alles nog eens werd overgedaan.

Ook al in 1895 was er in het Prater in Wenen een gelijkaardige constructie neergezet, met het

De affiche van de eerste editie van Venise à Bruxelles, die plaatsvond van mei tot november 1895.

MET DANK AAN ERIC CHRISTIAENS VAN LACA (DE GESCHIED- EN HEEMKUNDIGE KRING VAN LAKEN) EN MA MAISON DE PAPIER, BRUSSEL VOOR DE ILLUSTRATIES. © IVAN PUT

23 JANUARI 2019

I

29

Ondernemen

Tommy’s Gazette maakt kattenbakvulling van papierafval

Oud papier in het kattentoilet BRUZZ | DE VERHALEN

Wist u dat de kattenbakkorrels van Minou of Simba in Chinese steengroeven worden gedolven of dat er bomen voor sneuvelen? Geen ecologisch verantwoorde oplossing, vindt Vincent Van Gompel.

Hij lanceerde met Tommy’s Gazette kattenbakvulling op basis van pellets uit honderd procent gerecycleerd papier.

Met dank aan een Bangkokse kat en een Duitse fabrikant. — TOM VAN BOGAERT

V

an Gompel, een perfect tweetalige Brusselaar van 44 uit Oudergem, is met zijn vouwfiets naar het café gekomen. Hij verontschuldigt zich dat hij me niet kan ontvangen in een Brussels atelier en maakt zich op voor een lang verhaal. Ikati, het bedrijfje achter Tommy’s Gazette, genoemd naar het woord voor ‘kat’ in het Zoeloe, heeft er nog geen negen levens op zitten, maar toch al behoorlijk wat omzwervingen.

“Sinds mijn vijftiende al ben ik gepassioneerd door ecologie en technologie,” steekt Van Gompel van wal. “Het was mijn jongensdroom om een eigen bedrijf op te richten.”

Hij studeerde af als handelsingenieur aan de VUB en werkte vervolgens voor verzekeringsbedrijven in Luxemburg en Thailand. Toen hij Bangkok eind 2013 verliet, wilde hij zijn kat meenemen naar zijn appartement in Brussel. Hij verdiepte zich daarom in het aanbod van kattenbakkorrels en zag een gat in de markt. “De meeste producten zijn schadelijk voor ons leefmilieu.

Kleikorrels zijn primaire grondstoffen die meestal uit China komen.

Siliconen zitten dan weer vaak vol

30

I

23 JANUARI 2019

chemicaliën en additieven. Houtzaagsel is een biologisch afbreekbaar natuurlijk product, maar is het te rechtvaardigen om er bomen voor te kappen? Het is veel zinvoller om een alom beschikbaar afvalproduct als oud papier te gebruiken.”

Van Gompel vond het warm water niet uit, want in de VS bleek ‘cat litter made from paper’ al vijfentwintig jaar te bestaan en het is er, vooral in de grote steden, big business. In Europa is het nog tamelijk onbekend. Het patent voor het product was al verstreken, ontdekte de Brusselse ondernemer in spe. Hij wilde in zijn eigen stad produceren, dicht bij de consument.

In 2016 nam hij zijn intrek in het bedrijvencentrum Euclides in Anderlecht, maar het atelier bleek al gauw te klein. Dus verhuisde hij naar Greenbizz in Laken, een incubator voor duurzame start-ups. Alles leek goed te gaan. Voor de opmaak van zijn businessplan en de aanvraag van een milieuvergunning kreeg hij de steun van het Brussels Gewest via de bedrijfsbegeleidende dienst Impulse Brussels. Hij haalde oud papier met een aanhangwagentje achter zijn fiets op bij Leefmilieu Brussel. Voor

VOETAFDRUK Einde verhaal voor Tommy’s Gazette? Van Gompel ging aan de slag bij ngo’s, maar gaf zijn droom niet op. Vanuit Kameroen, waar hij een plasticrecyclagebedrijf adviseer-

de, ging hij in 2017 op zoek naar een zakenpartner. In België hapte geen enkel bedrijf toe. In Duitsland was J. Rettenmaier & Söhne, een fabrikant van natuurlijke vezels, wel geïnteresseerd om de productie op zich te nemen. De pellets worden vandaag gemaakt uit papierafval van drukkerijen. Van Gompel doet, samen met een Noorse vriend, de verdeling en de marketing.

De Luxemburgse supermarktketen Cactus heeft het product al in de rekken liggen. In Brussel is het vandaag verkrijgbaar in de bio-

“Ik zal hier wellicht geen miljonair mee worden, maar ik hoop dat ik kan uitbreiden” VINCENT VAN GOMPEL OPRICHTER IKATI-TOMMY’S GAZETTE

winkels Den Teepot en Färm Hankar en in coöperatieve kruidenierszaken in Vorst en Ukkel. De richtprijs is 5,99 euro voor tien liter. “De productie is nog altijd op microschaal en ik zal er wellicht geen miljonair door worden. Ik hoop dat ik kan uitbreiden als ik een voet tussen de deur krijg bij grote ketens.

Tommy’s Gazette is een degelijk product dat voldoende comfort voor de kat biedt. Tegelijkertijd is het een betaalbaar alternatief met een geringe ecologische voetafdruk.

Kleine stapjes helpen om grote problemen op te lossen.”

Toch nog even de kat de bel aanbinden. Is het niet veel ecologischer om geen huiskat te houden? “Ja, maar mensen hebben nu eenmaal behoefte aan huisdieren. Ik krijg soms de indruk dat de mens vandaag zelfs een huisdier verkiest boven menselijk gezelschap.”

Tommy, de zwarte kater die zijn naam gaf aan het merk, is intussen al in de kattenhemel. Hij bezweek vorig jaar aan een hartaandoening.

“Ik adopteerde hem toen ik hem hoorde miauwen voor een supermarkt in Bangkok. Hij heeft zich goed aangepast aan Brussel, al was hij geen fan van de kou. Hij was intelligent, onafhankelijk, affectief en zeer koppig. Als ik te lang aan het bellen was, werd hij jaloers en gaf hij me tikjes met zijn poten.”

BRUZZ | DE VERHALEN

de verpakking – een zak in niet gebleekt kraftpapier – maakte hij een grappige tekening. Met de bioketen Färm had hij al een belangrijke klant binnengehaald. Tot de machines ondanks alle finetuning de capaciteit niet aankonden en het begaven. Weg zuurverdiende spaarcentjes.

Bedrijfsfiche Naam Ikati - Tommy’s Gazette Activiteit Maakt kattenbakvulling op basis van papierafval Bedrijfsleider Opgericht door Vincent Van Gompel Opstart productie in 2016 in Anderlecht en Laken Verhuis productie in 2018 naar Duitse bedrijf J. Rettenmaier & Söhne

Vincent Van Gompel verdiepte zich in kattenbakkorrels en zag dat het ecologischer kon.

Product voorlopig verkrijgbaar in vier Brusselse winkels: Den Teepot in Brussel-Stad, Bloum in Vorst, L’épi in Ukkel en Färm Hankar in Oudergem tommysgazette.com

© SASKIA VANDERSTICHELE

23 JANUARI 2019

I

31

Enfant Terrible Bijzondere mensen in een bijzondere stad

Ik mis een speelse dimensie in de politiek Leticia Sere Zaakvoerster/kunstactiviste/politica

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Ik ben de dochter van een politiek vluchteling. Mijn vader was als student slachtoffer van de dictatuur in Uruguay die twaalf jaar geduurd heeft en die repressief optrad tegen vrije meningsuiting. Hij is moeten vluchten naar Europa en via Parijs kwam hij in Brussel terecht. Op het Brosella-festival leerde hij mijn moeder kennen, die afkomstig is van Gent.

Mijn maatschappelijk engagement heb ik deels zeker van hem geërfd. Als tiener liet hij me in het Spaans vaak Zuid-Amerikaanse literatuur lezen, onder meer van Pablo Neruda, die ik dan moest samenvatten.

Ik heb een heel vrije opvoeding genoten, maar universitaire studies waren thuis een must. Dat werd Kunstgeschiedenis en archeologie, omdat ik als kind een grote passie en gave had voor tekenen. Ik was er zo goed in dat ik al op mijn veertiende de lessen ‘model tekenen’ mocht volgen aan de academie. Spannend wel, want officieel mag dat pas vanaf achttien jaar. Op school kreeg ik voor plastische opvoeding soms 22 op 20 (lacht). Ik correspondeerde met mijn neven en nichten in Uruguay meestal via tekeningen, toen nog per fax, en dan legde ik meerdere laagjes over mekaar. Grafische vormgeving avant la lettre, zeg maar. Ik had het liefst Grafiek gestudeerd, heb zelfs het ingangsexamen aan Sint Lukas indertijd gehaald. Maar die grap ging dus niet door …

Toen een aantal maanden geleden een tijdelijke job stopte, wilde ik zelf met een project beginnen waar ik honderd procent kon voor gaan. Dat werd ‘Grafik’. Voor mij is het veel meer dan een winkel in illustratie en grafiek, ik zie het eerder als een artistiek en sociaal laboratorium, een plek waar ik al mijn ideeën op het vlak van kunstactivisme die ik en cours de route heb opgedaan kan testen. Door workshops, ontmoetingen, expo’s en dergelijke te organiseren. Ik wil niet bij de pakken neerzitten én ook niet voortdurend klagen over de huidige maatschappelijke problemen en uitdagingen.

Ik wil via kunst aanzetten tot actie, maar dan wel met een intellectuele en humoristische kwinkslag. Een groot voorbeeld op dat vlak is Antanas Mockus, een Colombiaanse politicus die op een heel ontwapenende manier aan politiek doet door middel van speelse, creatieve interventies. Daar streef ik zelf ook naar. Er ontbreekt momenteel een toegankelijkere én esthetische dimensie in de politiek. Vanuit Grafik probeer ik zoveel mogelijk kunstenaars te selecteren of te motiveren om te werken rond geëngageerde thema’s. Zoals de expo van striptekenaar Wauter Mannaert bijvoorbeeld die nu loopt, en wiens laatste graphic novel onder meer draait om duurzame voeding en de voedselcrisis. Kunst kan soms een aha-erlebnis teweegbrengen, dat wil ik vanuit Grafik zoveel mogelijk faciliteren.

Schaarbeek is een heel vruchtbare voedingsbodem, het krioelt hier van de creatievelingen, architecten, toneelgezelschappen … die zijn allemaal op zoek naar inspiratie en uitwisseling. We zijn nu drie maanden open, maar geloof me, the best is yet to come! (lacht).

Twee jaar geleden ben ik vanuit de Rand in Brussel komen wonen, omdat ik mijn culturele leven wilde optimaliseren. Ik heb alleen in Schaarbeek gezocht, omdat ik al lang verliefd was op de Louis Bertrandlaan.

De ‘Buvette’ van de boogschuttersgilde Sint Sebastiaan in het Josaphatpark hier vlakbij is intussen zowat mijn stamcafé. Trouwens, Josaphat, dat is het schoonste park van Brussel, schrijf dat maar op (lacht). Ik breng er met mijn gezin ongeveer alle zomers door. Brussel is een doos vol verrassingen, deze stad staat voor het spontane, het ongepolijste, het heerlijk onverwachte … Tegelijk is hier natuurlijk nog veel werk aan de winkel. Op het vlak van verkeersveiligheid, luchtkwaliteit, fietsbeleid, noem maar op. Bij de jongste gemeenteraadsverkiezingen ben ik tot mijn verrassing verkozen geraakt. Ik zal de komende jaren zeker weten wat te doen. — PATRICK JORDENS

Leticia Sere (32) woont sinds twee jaar in Schaarbeek waar ze enkele maanden geleden Grafik opende, een gespecialiseerde galerie/boekhandel in illustratie en vormgeving. Ze is er gemeenteraadslid voor Ecolo-Groen en werkt halftijds als kabinetsmedewerker in Jette. www.grafik.brussels

32

I

23 JANUARI 2019

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D © SASKIA VANDERSTICHELE

23 JANUARI 2019

I

33

Nick Trachet

Brussel en de wereld culinair ontdekt

Koolsoep

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Ik weet niet hoe het met u is, maar in de winter krijg ik altijd meer trek in dikke, hartige groenten zoals knollen en kolen. In dingen die heet worden opgediend en makkelijk te eten zijn. Zoals soep bijvoorbeeld.

En dan droom ik weg en zie ik mezelf als elfjarige in Frankrijk.

Het was in de buurt van Cubjac in de Périgord (dep. Dordogne) dat we naar een restaurantje waren verwezen in een onooglijk gehucht. Er hing geen uithangbord of menu en mijn vader moest echt zoeken waar het precies lag. Binnen was er zelfs geen menukaart. Geen twee tafels en stoelen waren dezelfde en het grasveld buiten, met een autowrak in het midden, was bestrooid met witte eendenpluimen. De bazin had klaarblijkelijk net vogels zitten te plukken.

Wat we allemaal hebben gegeten, weet ik niet meer precies, maar het begon in ieder geval met soupe aux choux. Ik had nog nooit een soep gezien met zulke grote brokken groen en daarbij dreven er nog hompen brood in, groter dan mijn mond.

Geen baguette, maar stukken van een enorm landelijk brood van voor de tijd van de Parijse snelbakkers.

Soupe aux choux is in Frankrijk een ritueel, een communie met de

wortels van het land van Rabelais en Henri IV. Vandaag kan ik die dingen beter plaatsen. Soep is altijd al dé manier geweest om groente te eten. Vlees kwam alleen op tafel. Rond vlees hoorden geen planten of ander konijnenvoer, hoogstens saus.

Soep vooraf daarentegen doet vaders en kinderen (veel) groente eten, zonder morren. Het woord soep is daarbij volledig verbonden met brood. Het betekent zowel het kookvocht als het brood dat men erin … sopt. Een groot brood heet

“Soep vooraf doet vaders en kinderen (veel) groente eten, zonder morren” in Frankrijk nog hier en daar ‘une grande soupe’. Omdat ovens heet stoken geld en moeite kostte, werd dat maar met mondjesmaat gedaan. In de dorpen stookten de boerderijen bij beurtrol of er werd collectief brood gebakken in de dorpsoven, soms slechts éénmaal per jaar. Dat gaf grote broden die opgeslagen werden op de balken van het huis, en dat brood werd

steenhard. Dat was niet erg want het werd toch geweekt: in wijn, in koffie, in bouillon met groente.

Koolsoep met geweekt brood is daarom zo’n symbolisch gerecht.

Ook moderne chefs zeggen dat het zo hoort.

Neem een kool. Liefst een savooi, die geeft het schilderachtigste resultaat, maar het lukt met alle kolen. Haal de buitenbladeren eraf, de harde stronk eruit en hak de rest in grote stukken. Er zijn mensen die kool wat sterk van smaak vinden. Die kunnen de kool vooraf ‘blancheren’ - opkoken in gewoon water en dan dat water weggieten en de kool doen ‘schrikken’ met koud water in een vergiet.

In een grote cocotte stukken ajuin en wortel doen stoven in wat smout. Als alles riskeert te kleuren enkele liters bouillon bijgieten, vervolgens de stukken kool erbij en voor iedere eter een stuk gerookt spek. Een kleine ajuin, doorprikt met drie kruidnagels, erbij leggen en de kool toevoegen. Laurierblad.

Laat alles een onbepaalde tijd zachtjes sudderen. Een uur, bijvoorbeeld. Zwarte peper uit de molen erbij. Zout hoeft niet, smout en spek zijn al zout. Doe er net voor het opdienen enkele hompen van het beste brood erbij: gedesemd, rustiek met dikke korst en niet te vers gebakken.

Deze koolsoep geurt zo heerlijk dat zij buitenaardse wezens aantrekt, zo leert ons een roman van René Fallet uit 1981. Bijna onmiddellijk werd het verhaal verfilmd met Louis de Funès in de hoofdrol: ‘Het ruikt naar de aarde, de aarde na een regenbui,’ legt hij uit aan de alien.

Heet opdienen on ongegeneerd opslurpen. Sommigen strooien er ook nog kaas over.

Winterdip? Wie heeft daar ooit van gehoord? Smakelijk.

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/trachet

34

I

23 JANUARI 2019

Big City

Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

Monumenten en Landschappen wil bomen kappen om historische vergezichten te herstellen.

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

© STEPHANE MIGNON

Hoe zit het met de renovatie van het Park van Vorst?

ANTOINE UIT SINT-GILLIS

D

e renovatie van het Park van Vorst zou begin volgend jaar van start moeten gaan.

Maar er is nog discussie tussen de gemeente en de Commissie voor Monumenten en Landschappen. Die laatste wil enkele bomen omhakken om historische vergezichten te herstellen.

Het is zeventig jaar geleden dat het Park van Vorst nog een beurt kreeg. De druk bezochte groene long kan dan ook een investering gebruiken. Gelukkig ligt daarvoor ongeveer 6 miljoen euro klaar via Beliris, het samenwerkingsakkoord tussen het Brussels Gewest en de federale overheid.

Met de investeringen zullen de paden worden vernieuwd en wordt een speeltuin aangelegd. Er komt ook nieuw meubilair, een tuiniers-

gebouw en een groen amfitheater.

De chalet wordt gerenoveerd en het park krijgt verlichting.

Daarnaast moet het geld ook dienen voor een stormbekken en een centraal overstromingsgebied, waar regenwater beetje bij beetje kan infiltreren. “Het waterbeheer is een belangrijk onderdeel van het project,” zegt Elien De Swaef van Beliris. “Door het regenwater beter op te vangen, verhinderen we dat de paden opnieuw eroderen.”

Klinkt goed, maar het is een feit dat de plannen al enkele jaren in de schuif zitten. Zo lag het project een tijdje stil omdat vervoersmaatschappij MIVB plannen had voor een tramtunnel onder het park. De tunnel moest het mogelijk maken om onder meer de wijk rond Wiels te verbinden met station Albert, over enkele jaren eindpunt van de geplande metrolijn 3. Ondertussen

is het tunnelproject echter begraven en wordt een bovengronds tracé langs het park bestudeerd.

Eind 2017 werd dan het vergunningstraject voor de renovatie opgestart, maar al snel dook een nieuw obstakel op. Het Park van Vorst is beschermd en de Commissie Monumenten en Landschappen maakte bezwaar bij de renovatieplannen. “De Commissie wil bepaalde bomen omhakken om vergezichten die vroeger bestonden te herstellen,” zegt Stéphane Roberti (Ecolo), burgemeester van Vorst. “Wij hopen hen ervan te overtuigen dat mensen vandaag liever bomen zien en vooral bekommerd zijn om de luchtkwaliteit.”

De vergezichten waren een expliciete wens van koning Leopold II, die eind 19e eeuw de aanleg van het park mogelijk maakte. Er werden zelfs kunstmatige heuvels voor aangelegd. Bij de aanleg van het park was de directe omgeving nog nauwelijks verkaveld en had je een goed zicht op de Vijfhoek.

Maar teruggaan in de tijd is dus geen optie voor het gemeentebestuur. “Ooit mocht je zelfs niet op het gras van het park lopen,” zegt schepen voor Stadsvernieuwing Charles Spapens (PS). “Het was een contemplatieve ruimte.

Maar vandaag hebben mensen andere verwachtingen. Ze willen steeds meer in de stad wonen, maar verwachten dan ook een beetje ‘platteland’ in de stad, een plek om te wandelen in het groen.

Het park heeft enkel zin als het ook gebruikt kan worden, ook voor evenementen. Het is de tuin van duizenden mensen die klein wonen.”

Zodra de kwestie van de vergezichten beslecht is, kan de renovatie normaal snel volgen.

Beliris hoopt in september een vergunning op zak te hebben om begin 2020 met de werken te kunnen starten.

— LAURENT VERMEERSCH

VOLGENDE WEEK Was de bouw van de Europese wijk in die buurt een bewuste keuze?

23 JANUARI 2019

I

35

BRUZZ MAGAZINE

elke week in je bus.

Neem nu een gratis abonnement!

LEVEN IN DE STAD I UIT IN BRUSSEL I NIEUWS I ACHTERGROND & OPINIE

DB574337A9

onze nieuwe weekactie inktcartridge

compatibel met: Canon 550/551, Canon 570/571, Canon 525/526, Epson T0711-2-3-4, Epson T1281-2-3-4, Epson 18 XL, Epson 29 of HP 364 XL

Techno motorolie synthetisch 5W40, semisynthetisch tweetakt of multigrade 5W30 1 liter

thee- en keukendoekenset 2x theedoek 65x65 cm, 2x keukendoek 50x50 cm en 1x vaatdoek 30x30 cm diverse kleuren katoen

Candra kaars

19x7 cm

rustiek diverse kleuren 8x7 cm

1.78 13x7 cm

1.28

5-delig

795

298

dames loungepak

vloerlamp met velvet kap

695

metalen 3-poot kap: taupe of grijs met aan/uit schakelaar 39x136 cm

084

retro lament lamp E27 4W G80 gold 290 lumen dimbaar

2.49

Capetown baddoek diverse kleuren katoen 50x100 cm

Ambi Pur luchtverfrisser tropical fruit of katoen bloesem 300 ml 1 l = 8.30

136 cm

diverse kleuren top: katoen/polyester broek: katoen/ elastaan maten s-xl

349 tafellamp 23x48 cm

1295

XL digitale smartfryer

6.95

Colgate tandpasta diverse varianten 50/100 ml

gezonder frituren met hete lucht tot 80% minder vet 1500 Watt

verbeterde kwaliteit

158

249

LED stopcontactlamp Gillette Mach3 metaal/glas scheergel ca. 36 cm extra comfort of sensitive 200 ml

1 l = 21.40/10.70

1 l = 9.75

met dimmer

capaciteit 4.5 liter

3992 Choco Moment mix choco-notenmix 150 gram, choco-fruitmix 150 gram of choco clusters 150/200 gram 1 kg = 7.93/5.95

107

548 softshell trolley

Lisbon deluxe/ softshell trolley

thermolite skisokken thermo kleding

58x39x20 cm dames: maten 35-42 heren: maten 39-46

11.95

diverse kleuren 53x35x17 cm

69x44x22 cm

14.95

195

kinder maten 23-38 2 paar

broek of shirt zwart of wit polyester/elastaan maten s-xxl

2.79 cabin size

995

isoleerkan

Pulsar crystal speaker

kunststof, diverse kleuren of RVS met drukknop 1 liter

multicolour lightshow Bluetooth zwart 13.5 cm

229 kinder verkleedset diverse varianten maten 92-128

carnavalstip

398

1166

Nu bij Action

579

t-shirts, rokjes, sjaals, vesten, topjes en nog veel meer...* uitzoeken voor

199 299 of

* het assortiment kan per winkel verschillen

Aanbiedingen geldig van woensdag 23 januari t/m dinsdag 29 januari 2019.

Altijd op de hoogte blijven van acties en nieuwe producten met onze nieuwsbrief. Meld u aan op action.com/newsletter

229 www.action.com

BEVL - Alle prijzen zijn in Euro. Zet- en drukfouten voorbehouden.

119

DB374216D7

BEN JI J UIT HET JUISTE HOUT GESNEDEN? Dovy Keukens is een vooruitstrevende KMO, die reeds 38 jaar gespecialiseerd is in de productie van maatkeukens. Dovy heeft zowel de verkoop als de volledige productie in eigen beheer. Er werd over gans Vlaanderen en Wallonië een eigen netwerk uitgebouwd van 27 toonzalen.

Door de aanhoudende groei zijn wij op zoek naar:

ZELFSTANDIGE KEUKENPLAATSERS Omschrijving: - Plaatsen van kasten - Installeren en aansluiten van apparaten - Leggen van granieten werkbladen - Keukens worden door ons bij de klant geleverd

U bent een zelfstandige professional in het plaatsen en monteren van keukenmeubelen.

Marktconforme vergoeding op basis van elementenlijst.

DB570754L8

Contacteer Peter De Cuyper - peter.de.cuyper@dovy.be

VERKOPER / PROJECT- EN ACCOUNTMANAGERS U beschikt over de gave om de dromen van potentiële klanten om te zetten in een keukenontwerp op maat van hun wensen.

U geeft advies en weet als geen ander de kwaliteiten van een DOVY-keuken aan de man (en vrouw) te brengen.

Na het afronden van de verkoop staat u in voor het opmeten ter plaatse en de opvolging van uw dossiers.

HET OCMW VAN HULDENBERG

U bent creatief, beschikt over commerciële vaardigheden en u heeft oog voor detail.

zoekt (m/v) 2 enthousiaste

steeds op zoek naar nieuwe uitdagingen.

U werkt klantgericht en u bent beschikbaar om op zaterdag en zondag de dromen van potentiële klanten waar te maken.

Een zeer goede vergoeding op basis van commissie.

Een permanente opleiding en begeleiding binnen het bedrijf.

Doorgroeimogelijkheden tot

www.dovy.be

Je maakt deel uit van het team en werkt onder leiding van de hoofddeskundige sociale dienst. De sociale dienst verzekert algemene maatschappelijke dienstverlening aan elke inwoner waarvoor het OCMW bevoegd is teneinde de mogelijkheid te bieden een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid. De maatschappelijk

Diplomavereisten:

Geïndexeerde brutomaandwedde:

Score: 8.8 / 10

uiteraard dien je te beschikken over de nodige competenties en persoonlijke kwaliteiten om de beoogde functie optimaal in te vullen Je bent in het bezit van een rijbewijs B.

DB501395D8

Rhodos Griekenland

heidszorg of een daarmee gelijkgesteld diploma.

Bekende hotel Esperos Palace 4**** superior (bekend voor zijn heerlijke keuken ! )

Aanbod:

ANTIQUAIR ZOEKT 8 fijne dagen

¤599

personeelsdienst@huldenberg.be

( afreizen in mei : + 100,-€ )

eveneens tegen ontvangstbewijs worden afgegeven op de personeelsdienst of per mail worden verzonden aan personeelsdienst@huldenberg.be uiterlijk op 10/02/2019.

DB574666A9

uiterlijk op

8 AFREISDATA 2019:

VOOR 2 ANTIEKWINKELS

INBEGREPEN:

Alle kwaliteitsbeelden, Chinese vazen, klokken, bronzen…

22 en 29 April, 6, 13, 20 en 27 Mei 7 en 14 oktober 2019 vliegreis, bagage, knap luxe hotel, halfpension en excursie inbegrepen

DB573965A9

Interesse?

10/02/2019

DB573543A9

Weet ons te overtuigen van uw commercieel talent!

Mail uw CV + foto naar mario.muylle@dovy.be

MAATSCHAPPELIJK ASSISTENTEN

Reisfamilie Carlier

Luikersteenweg 62 • St-Truiden • T 011 70 55 00 • www.deblauwevogel.be

HOGE PRIJZEN, CASH GELD VRIJBLIJVENDE SCHATTING

0494 26 21 47

ostantix@hotmail.com