BRUZZ actua - editie 1643

Rubrieknaam

#1643 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

2018

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

&

O P I N I E

19 | 12 | 2018

HET JAAR VAN PROPERE LUCHT

AFRICAN POWER DE BRUSSELSE KET DE VOETBALHEISA DE TRANSITMIGRANT SLACHTOFFERS IN HET VERKEER © BRECHT VAN DEN BROUCKE

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

FRANS VAN DEN BREMT, RICHARD NEYBERGHLAAN, LAKEN

“Ik word niet graag gefotografeerd. Nochtans heb ik zelf portretten gemaakt van iedereen met naam en faam in de kunstwereld, zoals Paul Delvaux en Julien Schoenaerts,” zegt deze pionier van de Vlaamse fotografie. “Op mijn 16de begon ik op doktersbevel te roken. Mijn halfjoodse Duitse vrouw leerde ik in 1943 kennen. Na de oorlog leefden we twee jaar gescheiden. 67 jaar waren we getrouwd. De kinderen zijn als kosmopolieten de wereld in getrokken. We leven al zo lang zonder grote oorlog. Hopelijk blijft dat zo. Volgend jaar word ik 100. Liever geen groot feest.”

19 DECEMBER 2018

I

3

De MIVB wenst u prettige feesten MIVB

mivb.brussels

Inhoud

HET JAAR VAN 8

12

14

8

12

14

18

De transmigrant

François De Smet, directeur van Myria

De Brusselse ket

Jeugdhuiswerker Ismail Khajjou looft de Brusselse jongeren

Het slachtoffer in het verkeer

De weduwe van Alfredo Diaz, een van de negen verkeersdoden van 2018

20

24

De voetbalheisa

Michael Verschueren droomt van een Europese beker met Anderlecht

African Power

Kalvin Soiress Njall buigt het hoofd niet meer

Propere lucht

Lies Craeynest en Karin De Schepper daagden het Brussels Gewest voor de rechter

BRUZZ | VOORAF

18

20

24 Krijgt u niet genoeg van dit eindejaarsnummer, kijk en luister dan zeker naar de BRUZZ-jaaroverzichten op televisie, radio en online. Vanaf 20/12.

RUBRIEKEN 03

Chou de Bruxelles

07

Edito

32

Nick Trachet

33

Michaël Bellon

LOS VAN DE TIJD 28

Reportage

Cadeautjes uit de oude doos

Dit is het laatste nummer van het BRUZZ-magazine voor dit jaar. We sluiten twee weken. Op woensdag 9 januari 2019 verschijnt het volgende nummer.

19 DECEMBER 2018

I

5

LE AP Q PA U R AR T TI EM ER EN 8 5% E T PR UR S D VE E O ÊT P R É A À E P ND EM N P U , O M L’ O R ÉN T T S A AG N I T U ER E T ÉS ZA E VE NT N RE TE M .

85 APPARTEMENTS ET 7 SURFACES COMMERCIALES TERRASSES SPACIEUSES LOCALISATION PRIVILÉGIÉE FINITIONS HAUT DE GAMME PERFORMANCE ÉNERGÉTIQUE CLASSE A

COMMIT TE D TO E XCE LLE NCE A N O T H E R S U C C E S S S T O R Y B Y O R Y X- P R O J E C T S . B E

WWW.LESBALCONS.BE I INFO@LESBALCONS.BE I T. 09 370 75 05

COLOFON

Edito

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

ADVERTEREN?

Apotheose

Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Kim Verthé, Steven Van Garsse NIEUWSMANAGEMENT

Bram Van Renterghem, Sara De Sloover, Mathias Declercq CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx REDACTIE

Jean-Marie Binst, Filip De Rycke, Tim Gatzios, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Stefanie Nijs, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Vera Tylzanowski, Roan Van Eyck, Laurent Vermeersch, Danny Vileyn, Tom Zonderman MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Jasper Croonen, Céline Emmerechts, Patrick Jordens, Tom Peeters, Véronique Rubens, Niels Ruëll, Tim Schoonjans, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Tom Zonderman VORMGEVING

Heleen Rodiers (art director), Ruth Plaizier VERTALING

Johan Arblaster, Martin McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke, Info voor kalender sturen naar/ Envoyez vos infos à publier dans le calendrier à/Send event details to VISITBRUSSELS Koningsstraat 2 Rue Royale 1000 Brussels/Bruxelles 02-549.50.95, info@agenda.brussels VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Het jaar 2018 begon kabbelend, maar wat we de laatste weken meemaken, had niemand durven te voorspellen.

Een federale regering in een ongeziene uitgave die zich amechtig voortsleept, een stad die overspoeld wordt door extreemrechts gespuis. En in schril contrast met het weekendgeweld vond zaterdagavond in kleine kring de zoveelste herdenking plaats voor alweer een verkeersdode. Een Bulgaarse man met drie kinderen werd vorige week brutaal van de straat gemaaid in een alledaagse straat in een typisch Brusselse buurt.

Welke lering kunnen we hieruit trekken? Eerst en vooral: identiteit is in 2018 in een razend tempo op het voorplan gekomen. Dat is in heel Europa een fenomeen.

België blijft niet achter.

2018 was het jaar dat de transitmigrant een begrip werd, waar asielzoekers de inzet zijn geworden van een bitse politieke strijd zonder weerga.

De Brusselse fotograaf Tim Dirven bracht dat nog het best in beeld met een nu al iconische foto: drie kinderen in de vrieskou onder een geel deken voor het Klein Kasteeltje.

2018 is een jaar waar de Universele Verklaring voor de rechten van de Mens (UVRM) plots niet zo universeel bleek te zijn. Met mensenrechten zijn we allemaal opgegroeid als de ultieme verwezenlijking van onze westerse beschaving. Vandaag worden die meer en meer in twijfel getrokken. Niet door buitenlandse dictaturen, maar door conservatief-rechts in ons eigen land.

Dat is een paradigmaverandering die niemand zou hebben durven te voorspellen. De eerbiedwaardige professor Françoise Tulkens (UCL), voormalig rechter bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, twijfelde er op de RTBF zelfs aan of de UVRM vandaag nog door België geratificeerd zou worden.

2018 was ook het jaar van de African Power. Een zwarte emancipatiebeweging is opgestaan die niet langer ‘met het hoofd gebogen’ in onze maatschappij wil staan. De opening van het AfricaMuseum en het internationale fenomeen ‘decolonizing the mind’ heeft die

strijd een flinke duw in de rug gegeven. Brussel mag in 2018 ook prat gaan op de eerste zwarte burgemeester ooit in dit land.

Behalve identiteit en grondrechten, is er de groeiende ecologische bezorgdheid. Het was lang geleden dat Brussel nog 75.000 mensen in een (vreedzame) betoging mocht verwelkomen. De gevolgen van de opwarming van de aarde beroeren steeds meer mensen.

De stad zelf kreunt ook onder haar historisch passief: hoofdstad van de auto. Tal van burgerbewegingen stonden in 2018 op voor meer leefbaarheid, met de auto als grote boosdoener. De dieselban klinkt steeds luider, actiegroepen aanvaarden niet meer dat er verkeersslachtoffers vallen.

Dat heeft wel degelijk nu al zijn impact: de groene partijen behaalden bij de gemeenteraadsverkiezingen een klinkende overwinning en een gemeente als Schaarbeek is vast van plan om op het vlak van verkeersveiligheid een voorbeeldgemeente te worden.

PS-burgemeester Philippe Close formuleerde het zopas zo: ‘Le tout à la voiture de 1958, c’est fini, on est passé dans un autre modèle.’

Veel leesplezier.

BRUZZ | VOORAF

Jo Mariens

— STEVEN VAN GARSSE

6

MELD NIEUWS

Hebt u nieuws uit Brussel, dan kunt u ons dat melden via het WhatsApp-nummer 0489-988.988 Persberichten kunnen via nieuws@bruzz.be 19 DECEMBER 2018

I

7

2018

BRUZZ blikt met zes interviews rond de belangrijkste thema’s van 2018 uitgebreid terug op het voorbije jaar.

17 mei het Koerdische meisje Mawda (2) wordt tijdens een klopjacht op mensensmokkelaars doodgeschoten

B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E T R A N S I T M I G R A N T

‘Met ontrading en angst lossen we het niet op’ Het Migratiepact, razzia’s in het Maximiliaanpark en het proces tegen mensen die migranten opvingen: migratie was ook in 2018 niet weg te branden uit de actualiteit. François De Smet zat daarbij telkens op de eerste rij. De directeur van het federaal migratiecentrum Myria is een man met uitgesproken meningen over zijn domein. “De mensenrechten staan vandaag onder druk.”

— KRIS HENDRICKX EN LAURENT VERMEERSCH, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

M

et slechts vijftien werknemers is Myria, het federale centrum voor migratie, het kleine broertje van het bekendere Unia dat honderd werknemers telt. Tot enkele jaren terug vormden ze samen het Centrum voor de Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding (CGKR). We spreken Myria-directeur François De Smet in zijn bescheiden kantoor. Dat is opgefleurd met enkele bijzondere kunstwerkjes waaronder een kader vol vervaldatums. “Het is gemaakt door jongeren met wie ik werkte bij de vzw Promo Jeunes. Bovenaan telt een digitale klok af tot de uiterste vervaldatum in het werk, toevallig ook het einde van mijn mandaat hier, in 2021.”

filosofie, maar ook een beetje rechten gestudeerd. Daarna kwam ik terecht op het kabinet van Hervé Hasquin, waar ik werkte rond burgerschap en gelijke kansen en nadien bij het departement migratie van het CGKR. Zo werd mijn interesse in de problematiek gewekt.

Later ging ik werken voor Promo Jeunes, een jeugdhulporganisatie in metrostation De Brouckère. Toen de regering besliste om het CGKR te splitsen, zag ik de vacature voor directeur bij Myria.

de boodschap een effect heeft, net zoals in de economie een aandeel beïnvloed kan worden door communicatie en perceptie. Toen e regering het had over bad, bed en brood was dat in eerste instantie een bericht aan de bevolking: maak u geen zorgen, we spenderen niet te veel middelen aan die migranten.

Tegelijk was de boodschap ook gericht naar migranten. Het idee is dat als we mensen te goed onthalen, er morgen drie keer zoveel zullen zijn.

In zijn migratiebeleid lijkt het soms alsof de intussen vervangen staatssecretaris Theo Francken vooral begaan was met communicatie en perceptie naar de bevolking en minder met de realiteit op het terrein. Akkoord?

Het gevreesde aanzuigeffect. Is daar iets van aan?

U bent filosoof van opleiding en hebt behalve boeken ook een strip en films op uw actief. Hoe werd u directeur bij Myria?

DE SMET: Migratie was al langer een

FRANÇOIS DE SMET: Door de toevalligheden van het leven. Om mijn vader gerust te stellen heb ik niet alleen 8

De transitmigrant

30 januari Myria heeft kritiek op een wetsvoorstel dat woonstbetreding bij mensen in illegaal verblijf zou toelaten.

Dat voorstel wordt in september afgevoerd

I

19 DECEMBER 2018

belangrijk thema, maar tot 2014 had niemand de culot om er een hele politieke carrière rond te bouwen zoals Francken. Hij doet dat bovendien, dat moet gezegd, met talent en charisma. En het klopt dat

DE SMET: Ja en nee. Mensen komen

niet naar hier om te genieten van de beperkte sociale zorg die we aanbieden. Anderzijds zit je wel met smokkelnetwerken en sociale media die snel boodschappen kunnen verspreiden. In 2015 is een groep mannen uit de buurt van Bagdad naar hier gekomen. Zij hebben zich gemengd in de massa van vooral Syriërs en ze vertelden allemaal hetzelfde verhaal. Dat was een

19 juni een transitmigrant verongelukt in SintAgatha-Berchem, nadat hij zich verstopt had onder een bus

6 september Myria benadrukt na een bezoek aan nieuwe gezinunits in Steenokkerzeel dat opsluiting voor kinderen schadelijk is

B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E T R A N S I T M I G R A N T

probleem. De vraag is hoe we daarmee omgaan en hoever we gaan in de ontradende communicatie. Het eerste conflict dat we hadden met Francken ontstond omdat hij weigerde om asielzoekers een brochure te geven met hun rechten, zoals gevraagd door de Dublin-conventie van de Europese Commissie.

Daarnaast is het gewoon zo dat veel meer mensen toegang hebben tot informatie, al dan niet fake, via internet en smartphones. Het echte aanzuigeffect is niet die informatie op zich, maar het feit dat steeds meer mensen weten dat ze hier objectief meer kansen hebben om een leven uit te bouwen en in vrede te leven.

U noemt Francken talentrijk. Wat is zijn belangrijkste sterkte?

DE SMET: In de eerste plaats is hij een

werker. Als parlementslid las hij al onze rapporten, en had hij altijd een wetsvoorstel klaar. Een andere kwaliteit is dat hij niet hypocriet is en dat is zeldzaam in de politiek. Er is geen verschil tussen wat hij zegt, wat hij denkt en wat hij doet. Dat brengt hem soms in de problemen, maar tegelijk is het verfrissend. Het verduidelijkt het debat. Iedereen wordt verplicht om positie te nemen. N-VA heeft in elk geval een coherente visie.

Daarnaast heeft Francken het beleid enorm gepersonaliseerd. Het woord dat hij het meest gebruikt is waarschijnlijk ‘ik’. ‘Ik heb een verblijfsvergunning gegeven of geweigerd …’ Zijn grootste gebrek is waarschijnlijk dat hij te veel vereenvoudigt, op Twitter bijvoorbeeld. Daar zijn limieten aan.

Schuift de partijcommunicatie van N-VA niet steeds meer in de richting van extreemrechts?

DE SMET: Migratie maakt bang.

Myria-directeur François De Smet

19 DECEMBER 2018

▲

Daarachter schuilt het vraagstuk van identiteit. Europa heeft vijfhonderd jaar lang de wereld gedomineerd.

We hebben onze normen, talen en manier van denken opgelegd aan de hele wereld. Maar nu willen we ons verschuilen omdat grote delen van de wereld vandaag beseffen dat ze slechter af zijn dan wij. Onze samen-

I

9

Het jaar van de transitmigrant

▲

leving is geseculariseerd en kent geen grote ideologieën meer. Er is een gevoel van wanorde. Dat verklaart de aantrekkingskracht van een sterke persoonlijkheid met een duidelijk discours.

Vervangt het identitaire discours de godsdienst van weleer?

DE SMET: Duitse filosofen zoals

B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E T R A N S I T M I G R A N T

Fichte en Hegel zeiden al dat de natie de religie vervangt. Ik vind dat overdreven, maar er is wel iets van aan. Er is een duidelijk onderscheid tussen de natie en de democratie.

Die laatste is altijd een beetje gebricoleerd. Het gaat om het nu, om onderhandelen. Het is niet perfect en niet sexy. Maar het werkt wel. Daarnaast heb je de natie. Die is veel aantrekkelijker omdat je wordt meegenomen. Het gaat niet om het heden, maar om het verleden en de toekomst. Dat mobiliseert niet alleen de rede zoals de democratie probeert te doen, maar ook een emotie. Het probleem is dat de natie haar beloftes nooit helemaal kan waarmaken. Je kan geen natie definiëren zonder uit te sluiten.

Uiteindelijk gaat het om waarden.

Talen, gebruiken en godsdiensten zijn vergankelijk als je het op lange termijn bekijkt. De strijd om migratie gaat daarover: zijn de rechten van de mens belangrijker voor de Europese bagage dan gebruiken, godsdiensten of een huidskleur?

“Bij Francken is er geen verschil tussen wat hij zegt, wat hij denkt en wat hij doet.

Dat brengt hem soms in de problemen, maar tegelijk is het verfrissend” FRANÇOIS DE SMET DIRECTEUR MYRIA

De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens bestaat zeventig jaar. U noemde die verklaring in een strip van uw hand een ideologie. Is die vandaag voorbijgestreefd?

DE SMET: De mensenrechten zijn meer

dan ooit nodig. Ze bieden ons een maatstaf om te vermijden dat we te ver gaan. Bijvoorbeeld wanneer we Soedanezen terugsturen zonder garanties dat ze niet mishandeld worden. Door ze een ideologie te noemen, wil ik tonen dat ze fragiel zijn. De mensenrechten zijn uiteindelijk ‘maar’ een conventie. Ze zijn niet

François De Smet geboren in Brussel, 1977 studeerde rechten en filosofie aan de ULB

10

I

19 DECEMBER 2018

werkte op het kabinet van Hervé Hasquin (MR) toen die ministerpresident van

ontleend aan de menselijke natuur, aan God, of wat dan ook. Op een bepaald moment hebben we beslist dat we enkele rechten boven alles plaatsen. Het verhaal van dat ontstaan heb ik willen vertellen in mijn strip over de mensenrechten.

Vandaag staan die rechten onder druk. Wie ze verdedigt, wordt soms uitgemaakt voor Gutmensch of Bisounours (naar de animatiereeks Troetelbeertjes, red.). Nationalisten vinden de buitenwereld te gevaarlijk om de rechten nog toe te passen.

Die argumentatie zit ook in het boek van Francken. Daartegenover staat het multilaterale denken. Dat vertrekt van de vaststelling dat je problemen zoals migratie, maar ook het klimaat, niet apart kan oplossen.

Het Migratiepact is hiervan een ultieme uiting.

regering er zoveel mogelijk oppakken, maar die aanpak heeft gefaald.

Het Maximiliaanpark en de snelwegparkings in Vlaanderen zijn nog altijd draaischijven. Ook is het niet efficiënt in de strijd tegen mensensmokkel. We zouden beter samenwerken met de slachtoffers. In plaats van hen op te sluiten, hen opvangen in een open transitcentrum en met hen onderhandelen, zoals in Frankrijk. Daar proberen ze transitmigranten af te raden om naar Engeland te gaan. Ze kunnen asiel aanvragen in Frankrijk, zonder garantie op asiel, maar met opschorting van de Dublin-conventie. Door met hen te praten kunnen ze helpen om smokkelnetwerken op te rollen.

Vindt u dat Migratiepact een goed akkoord?

Myria stelde zich burgerlijke partij in het proces tegen mensen die migranten opvingen. Spelen zij het spel van de smokkelaars mee?

DE SMET: Ja, al is het zeker niet

DE SMET: Het is complex. Het

perfect. In tegenstelling tot wat men zegt, verbiedt het niet formeel het opsluiten van kinderen of gezinnen.

Het is de vrucht van onderhandelingen. Het frustrerende is dat het werk echt goed gedaan is. Iedereen is geraadpleegd en op vraag van België is bijvoorbeeld de tekst rond gezinsherenigingen strenger geworden.

Het gaat ook over de smokkelproblematiek en hoe de oorzaken van migratie aanpakken. Het wil eveneens de diaspora betrekken en dat is volgens mij de toekomst.

Europeanen van buitenlandse komaf sturen enorme sommen geld naar families in hun land van herkomst.

Het bedrag is veel groter dan het budget van ontwikkelingssamenwerking, maar het komt terecht bij families. Misschien kunnen we een klein deel daarvan aanspreken voor investeringen in bijvoorbeeld scholen en ziekenhuizen.

Ook kunnen we circulaire migratie organiseren, waarbij mensen tijdelijk werken of studeren in België en dan terugkeren. We moeten zoeken naar creatieve oplossingen die positief zijn voor iedereen. We zullen het niet oplossen met ontrading en angst.

platform dat vluchtelingen herbergt, levert volgens mij goed werk. Hulp aan illegale immigratie mag niet, maar er geldt een uitzondering voor hulp om louter humanitaire redenen. Vermoedelijk zal niemand van de mensen die vluchtelingen opvingen veroordeeld worden (dat bleek ook het geval, red.) Tegen hen hebben we ons ook geen burgerlijke partij gesteld, maar de wetgever zou beter vooraf duidelijk gemaakt hebben wat kan en wat niet.

Uiteindelijk ligt de verantwoordelijkheid bij de regering. Als er een open centrum voor transitmigranten zou zijn, hoefden burgers hen niet op te vangen.

de Franse Gemeenschap was (1999-2004)

filosofie 2010 directeur bij Myria sinds 2015

Hoe moeten we omgaan met de transitmigranten, die hier geen asiel willen aanvragen uit vrees dat ze worden teruggestuurd?

doctoraat in de

woont in Evere

DE SMET: In de aanloop naar de

gemeenteraadsverkiezingen wilde de

De regering beperkte de opvangcapaciteit en het aantal asielaanvragen per dag. Organiseerde Francken zelf de chaos, zoals tegenstanders zeggen?

DE SMET: Het zegt veel over het

beleid dat er steevast bespaard wordt op de opvang van asielzoekers, maar dat er makkelijk geld gevonden wordt voor gesloten centra om mensen terug te sturen.

De boodschap van de regering is opnieuw ingegeven door de vrees voor het aanzuigeffect. Met minder plaatsen, zullen er minder migranten komen. Het is een vreemde redenering. Daarnaast stelt de beperking tot vijftig registraties per dag België voor een juridisch probleem. We zijn verondersteld

2018

om elke persoon die asiel aanvraagt te ontvangen.

Stel dat u zelf staatssecretaris was.

Hoe zou u de migratie aanpakken?

DE SMET: Ik zal uw vraag beantwoor-

B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E T R A N S M I G R A N T

den, maar ik benadruk dat Myria niet aan politiek doet, dus het is louter fictief. Eerst en vooral moeten we erover waken dat we de mensenrechten respecteren. Ik zou bijvoorbeeld stoppen met kinderen op te sluiten.

Daarnaast zou ik een minister bevoegd maken voor Asiel en Migratie én Ontwikkelingssamenwerking. Zo kan je niet anders dan het totaalplaatje zien. In de ideale wereld moet je de asielkwestie organiseren op Europees niveau. Burgers zouden bij een humanitaire crisis een aanvraag moeten kunnen indienen in een van de ambassades van de EU. Die besteedt de dossiers uit aan lidstaten volgens een verdeelsleutel. Dat vergt wel een geharmoniseerde asielprocedure, wat vandaag zeker niet het geval is.

Verder moeten we het budget voor ontwikkelingssamenwerking optrekken tot 1 procent. Nu zitten we aan 0,4 terwijl het 0,7 proent zou moeten zijn. Wist u dat België daar zelfs de uitgaven voor de opvang van asielzoekers bij telt? Francken gelooft niet in ontwikkelingssamenwerking en het klopt dat we daarmee een nieuwe middenklasse creëren die makkelijker kan migreren. Maar dat wil niet zeggen dat we geen ontwikkelingsbeleid moeten hebben.

Daarnaast moeten we objectiveren hoeveel economische migranten wenselijk zijn, in functie van onder meer de demografie. De Europese bevolking veroudert. Zonder migratie was die bevolking al drie jaar aan het krimpen. We hebben dus ook belang bij migratie. Dat is iets wat linkse partijen moeilijk uitgelegd krijgen.

Wat doet u met de grenscontroles?

DE SMET: Die zullen er altijd zijn, maar

als je een echte oplossing biedt, heb je een grotere legitimiteit om daarnaast te strijden tegen illegale immigratie en mensensmokkel. Vandaag is het systeem heel arbitrair. Als je enkel mensen helpt die hier geraken, accepteer je een soort neoliberalisme.

Het zijn de meest zelfredzamen die een kans krijgen. Dat betekent niet dat we de grenzen moeten opengooien, maar we kunnen de toegangen wel rechtvaardiger maken. Dan kunnen we onze grenzen bewaken met minder scrupule.

19 DECEMBER 2018

I

11

B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E B R U S S E L S E K E T

De Brusselse ket

12

24 pril Het parket opent een onderzoek naar geweld van bendes in de Peterboswijk in Anderlecht. Iets later leggen MIVB-veiligheidsmensen het werk neer omdat ze aangevallen worden in de wijk. Het ontaardt in jongeren die journalisten bekogelen en een klopjacht door de politie

5 juni De Molenbeekse techstart-up MolenGeek blijft groeien. In het najaar opent een tweede filiaal in Schaarbeek met een opleiding rond nieuwe media

20 juli Jongeren uit de Versailleswijk in Neder-Over-Heembeek besluiten zelf het imago van de buurt op te krikken.

Ze maken een kortfilm en hijsen daarvoor regisseur Julien Bordeau aan boord. Via crowdfunding haalden ze het geld binnen

‘Geef de Brusselse jongere vertrouwen’ De Brusselse jongere anno 2018? Die wil de boel doen bewegen. Maar de incidenten in Peterbos tonen ook de destructieve kant van jeugdige energie. Ismail Khajjou (24), Kuregemnaar en jeugdhuiswerker, voelt vooral de frustratie. “Een jongere die in Anderlecht iets in gang wil zetten, wordt meteen ontmoedigd.” — STEFANIE NIJS, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

D

at hij een brugfiguur is, wil Ismail Khajjou niet over zichzelf gezegd hebben. En pas na enige aarzeling wil hij zijn opmerkelijke parcours in dit interview vernoemen. “Ik krijg soms commentaar van jongeren uit de buurt: ‘Voor jou lag de weg toch al geplaveid.’ Maar het verschil zat hem vooral in de tijd die ik in mijn werk stak, en in de kansen die ik kreeg.”

Khajjou is geboren en getogen in de Anderlechtse wijk Kuregem, als jongste zoon van Marokkaanse ouders. Hij studeerde economie aan de Solvay-afdeling van de ULB. Na de lerarenopleiding nam hij er nog een studie burgerlijk ingenieur bij, uit interesse, al moet hij die nog afwerken. Zijn vrije tijd wijdt hij aan de Brusselse jeugdhuizen van D’Broej, waar hij vrijwilligerswerk doet rond het thema onderwijs.

“Mijn grootste kans was het jeugdhuis. Ik ging er eerst naartoe als vijftienjarige. Daarna kon ik doorgroeien als vrijwilliger, en kreeg ik verantwoordelijkheden. Zonder het jeugdhuis zou ik niet zijn wie ik nu ben.”

Kansen, het is een rode draad door het gesprek, vooral wanneer het over de armere volkswijken als Peterbos of Kuregem gaat. Khajjou

I

19 DECEMBER 2018

windt zich zichtbaar op. “Kansen krijgen gebeurt eerst en vooral via het onderwijs, maar in die kansarme wijken zijn er gewoon geen goede scholen. Ze krijgen extra budget om bijvoorbeeld gedragsproblemen aan te pakken, maar ik zie geen enkele vooruitgang. Investeringen koppel je toch aan resultaten op een bepaalde termijn?”

Wat volgens Khajjou wél werkt in de wijk, is het netwerk dat het lokale jeugdhuis van D’Broej daar heeft uitgebouwd. “Met geld van de VGC (Vlaamse Gemeenschapscommissie, red.) dus. Ik heb de indruk dat ze aan Nederlandstalige kant beter begrepen hebben op welke manier langetermijninvesteringen lonen.

Zelfs al zijn er de laatste jaren steeds minder subsidies, ze weten dat de sociale steun droogleggen compleet zinloos is.”

Na de incidenten van april dit jaar, waarbij het tot een confrontatie kwam tussen jongeren en veiligheidsdiensten in Peterbos, schoot ook de gemeente in actie. Er komt onder meer nieuwe sportinfrastructuur. “Ik hoop met heel mijn hart dat het vruchten afwerpt. En dat ze niet opnieuw dezelfde fout maken: reageren als de problemen de kop opsteken, om dan een paar jaar later de opvolging te staken.

Want opvolging is essentieel.”

Als de politiek te lang op zich laat wachten, dan schieten de ketten zelf in gang. “Initiatieven als MolenGeek, jonge gasten die andere jongeren leren programmeren, dat opent deuren. Zelf heb ik erg veel gehad aan TYN, Talented Youth Network.

Ze leren jongeren nadenken over wat ze met hun leven willen doen, en hoe ze dat in de hand willen nemen.”

“In het begin was het geloof in projecten zoals MolenGeek of cultuurhuis L’Epicerie niet al te groot. Dat is veranderd, want het rendement is duidelijk zichtbaar.

Zulke projecten leren jongeren om kansen te grijpen, op het goede moment, en zelfs om hun eigen kansen te creëren. Dat gebeurde lange tijd niet of nauwelijks.”

GEEN IJS De Brusselse jongere in 2018?

“Un dynamisme de dingue, bol van energie.” Khajjous ogen beginnen te schitteren. “De Brusselse jongere, die wil de dingen doen bewegen. De ket is meertalig en gewend om met verschillende soorten mensen om te gaan. Het ijs breken? Voor de Brusselse jeugd is er geen ijs.”

“Geef die Brusselse jongeren vertrouwen. Natuurlijk zijn het niet allemaal engeltjes, maar blijf in hen

investeren. Geef hen de kans om verantwoordelijkheid op te nemen.

Dat is de enige manier om op termijn een positieve dynamiek creëren.”

In Anderlecht gebeurt helaas het tegendeel, vindt Khajjou. “Kijk naar Kuregem. Dat zit barstensvol sportieve jongeren, die zelf met hun kickboxing- of jiujitsuclub willen beginnen. Dat moeten ze wel doen, sinds de gemeentelijke sportzaal Curosports gesloten is. Maar de gemeente Anderlecht begeleidt hen daar niet in. Nochtans zijn dat precies de initiatieven die aanmoediging verdienen. Een eigen sportclub opzetten betekent veel voor die jongeren, het is opnieuw een kans om verantwoordelijkheid op te nemen.”

“Het bewustzijn bij jonge mensen over problemen is veel groter geworden. Ze durven ze sneller te

Jeugdhuiswerker Ismail Khajjou wil kansen creëren in alle moeilijke wijken

benoemen. In het jeugdhuis Chicago (in Brussel-Stad, red.) spreken prille tieners ons spontaan aan wanneer het niet goed gaat op school. Ze zoeken op tijd hulp, dat gebeurde vroeger veel minder. Nu is het zaak om die hulp goed te organiseren.”

FINLAND Het voorbije jaar trok Khajjou voor de tweede keer naar Finland met jeugdhuis Chicago. Elf jongeren en vier begeleiders werden er ingewijd in het Finse onderwijssysteem, dat vaak bejubeld wordt voor zijn kwaliteit.

“Dat was voor de jongeren een eyeopener. Ze voelden zich bedrogen in Brussel. ‘Kijk hoe goed het in Finland georganiseerd is, ik wil hier blijven. Waarom kunnen we het niet beter doen in België, in Brussel?’

Geldgebrek? Het Finse systeem kost in verhouding maar een procent meer dan het Vlaamse en het Waalse,” zegt Khajjou.

“Natuurlijk zijn er in Finland ook schaduwkanten. In drie voorbereidende jaren voor het hoger onderwijs is er keiharde competitie.

Zeker voor de lerarenopleiding, de selectie is even hard als voor wie in België geneeskunde wil studeren.

Dat geeft de leerlingen stress. De Finse overheid wil alleen de besten voor de klas. Die harde competitie is de prijs die je betaalt, is de redenering.”

Voor Khajjou zelf was het niet altijd een gemakkelijk jaar. Zijn broer overleed, waardoor hij tijdelijk in het familiebedrijf, een industriële bakkerij en transportbedrijf, aan de slag ging. Hij is er bedrijfsanalist, maar zijn passie ligt elders.

“Het bewustzijn bij jonge mensen over problemen is veel groter geworden. Ze durven ze sneller te benoemen” ISMAIL KHAJJOU JEUGDHUISWERKER

geboren in Kuregem in 1994 doet vrijwilligerswerk rond onderwijs in jeugdhuizen van D’Broej

“Misschien ga ik opnieuw lesgeven. Hoewel, ik wil echt concrete verandering realiseren, en dat gebeurt volgens mij politiek.

Grassroots-initiatieven die groeien vanuit de bevolking mogen dan deuren openen, het is via de lokale besturen dat ze de middelen kunnen krijgen. Bovendien blijven die initiatieven vaak heel lokaal. Ik wil een oplossing voor álle moeilijke wijken in Brussel.”

Hoe die drang naar verandering zich precies zal vertalen, is ook voor Khajjou zelf nog niet duidelijk.

Stilte voor de storm? Van die stilte heeft hij alvast kunnen genieten.

“Met Brussels Boxing Academy ben ik afgelopen zomer drie weken naar de Pyreneeën getrokken. Even weg van de wereld, geen gsm. Alleen maar wandelen en nadenken.

Heerlijk.”

19 DECEMBER 2018

I

13

Slachtoffers in het verkeer

17 maart Na het vierde ongeluk in Schaarbeek in vijf maanden tijd, vraagt het Burgercollectief 1030/0 via een petitie om een zone 30 in te voeren

‘En wat nu met mijn kinderen?’

B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E V E R K E E R S S L AC H TO F F E R S 14

7 januari Een man en zijn 5-jarige dochter worden aangereden in Schaarbeek. Beide slachtoffers overleven het ongeluk. De dader pleegt vluchtmisdrijf

Het jaar 2018 eiste negen dodelijke verkeersslachtoffers in Brussel. Negen drama’s, elke keer een trauma, verbeten in de stilte van een huiskamer. Zo ook in het gezin van Alfredo Diaz (38), die pas vader was geworden en met de fiets van het zebrapad werd gerukt op 7 juli.

— JEAN-MARIE BINST, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

O

p die onfortuinlijke zevende juli gaf María Diaz-Gonzalez nog de borst aan haar dochtertje Kelsie van zes maanden. Ze had zelf het kraambed nipt overleefd, en zou op 9 juli weer aan het werk gaan in Hotel Opera, waar ze al elf jaar poetste. Voor haar zonen Jailly (16) en Erik (11) was het vakantie.

Brussel werd die dag wakker na een feestroes: de Rode Duivels hadden net Brazilië verslagen op het WK voetbal. Maar bij de apotheker op de hoek van de Jean Volderslaan en Vanderschrickstraat reed een kleine auto Alfredo op het zebrapad aan.

Hij overleefde de klap niet. María Gonzalez verloor in één klap de liefde van haar leven.

“In San Roque, het dorp waar we opgroeiden in Ecuador, was er geen werk te vinden. Daarom ging Alfredo als tienermuzikant werk zoeken in Europa,” vertelt ze. “Ons liefdesleven begon toen Alfredo in 1996 na twee jaar Duitsland terugkeerde naar San Roque. Door meer controles op Latijns-Amerikaanse muzikanten raakte hij Europa niet meer binnen. In 2001 wou hij het nog een keer wagen,

I

19 DECEMBER 2018

samen met mij. Na maximaal twee jaar zouden we terugkeren, zo hadden we mijn vader beloofd, en trouwen. Omdat we hier bij latino’s terechtkonden werd het Brussel. Ik was toen 22, hij 21.”

Een mooie droom vol plannen voor een jong koppel.

GONZALEZ: Ik werd snel zwanger en in 2002 kwam onze zoon Jailly op de wereld. Onze plannen om terug te keren werden gedwarsboomd toen Ecuador in 2003 het reisvisum invoerde (ze mochten het land niet meer in als ze bij vertrek geen visum hadden, red.). We konden met ons kind niet vertrekken. Jaren heeft het geduurd, met een enorme papierwinkel. Mijn man redde het door met zijn twee broers concerten te houden op feesten en braderieën.

Ik verkocht wat ambachtelijke artikelen uit Ecuador.

In 2007 kregen we een tweede zoon, Erik. Plots vond mijn man toch vast werk, en kreeg hij een werkvergunning, als poetsman bij een autoverkoopzaak. ‘s Weekends volgde hij lessen Nederlands en trad hij op. Ook ik vond vast werk, als poetsvrouw in Hotel Opera. In 2010

Familie verkeersslachtoffer Alfredo Diaz getuigt

11 december Nog nooit waren er zoveel ongelukken met fietsers als in de laatste negen maanden, blijkt uit cijfers van verkeersveiligheidsbarometer VIAS

kregen we een Belgische verblijfsvergunning. We konden eindelijk, na negen jaar, onze families in Ecuador terugzien. Maar we hadden heimwee naar Sint-Gillis en wilden de droom van een ‘Belgisch’ leven voor onze zonen niet opbergen. De oudste liep al school in het Frans.

We kwamen terug.

Wat gebeurde er precies, die fatale zaterdag?

uitleg kreeg ik. Ook zijn hand mocht ik niet vasthouden, of iets tegen hem zeggen. Ze hielden me op een afstand. Tot vandaag valt me dat het zwaarste: waarom mocht ik geen half minuutje bij hem zijn, toen hij nog ademde en me kon horen? Ook op de vraag naar welk ziekenhuis hij gevoerd zou worden, kreeg ik een afwijkend antwoord van de politie: ‘We weten het niet.’ En toen de ziekenwagen plots vertrok, mocht ik niet mee. Ik moest te voet naar het Sint-Pietersziekenhuis (in de Marollen, red.). Ik haalde eerst nog mijn schoenen thuis op. Nog altijd weet ik niet of mijn man in de ziekenwagen is gestorven of in het ziekenhuis.

Kon u rekenen op slachtofferhulp?

GONZALEZ: (Met vragende blik) Toen ik in het ziekenhuis aankwam, dacht ik nog steeds dat hij alleen wat breuken had. Of toch niets ernstigs. Alleszins zou ik hem daar kunnen zien, en zou hij me kunnen vertellen wat er gebeurd was. Ik stond zeker een kwartier te wachten in de gang, tot er een dokter met een assistente aankwam. Of ik hem zien kon, vroeg ik. Eindelijk zou ik weten wat hem overkomen was. En zou hij me zeggen waar hij pijn had, maar ze namen me mee naar een aparte ruimte. Daar legden ze me uit dat hij een zware slag tegen het hoofd had gekregen. Dat er hersenvocht was weggevloeid. Dat er bloed in zijn hersenen was geraakt en dat zijn hart het begaf.

Dat hij overleden was.

Hoe ging u met die waarheid om?

GONZALEZ: In shock. Ik beleefde dat

moment als een droom, een nachtmerrie. Ze gaven me een kalmeermiddel. Ik zei dat ik hem wou zien. Dat is er niet meer van gekomen. Nog altijd weet ik niets over de precieze omstandigheden van het ongeval, behalve dat de aanrijding door vier jongeren is gebeurd. Twee jongens, onder wie de bestuurder en twee meisjes, in nette feestkleding. Hun Volkswagen had een Portugese nummerplaat.

Meer weet ik niet. ▲

GONZALEZ: Ik vermoed dat hij om een geneesmiddel fietste bij de apotheker op de hoek waar het ongeval plaatsvond. Hij reed steeds vaker met de fiets, want zijn auto had hij een jaar eerder weggedaan.

Een parkeerplaats vinden in de stad, was immers enorm moeilijk geworden. Met de fiets raakte hij gemakkelijker en sneller op het werk, vond hij.

De broers van mijn man hoorden dat er een verkeersongeval was gebeurd. Toen ze ter plaatse kwamen, herkenden ze hun broer.

Ik werd uit mijn bed gebeld, liet mijn baby thuis in de De Merodestraat achter bij mijn jongste zoontje. Met mijn oudste zoon haastte ik me naar de plek van het ongeval. Loop maar vooruit, zei ik, want op mijn pantoffels haalde ik geen snelheid.

Ik had een raar voorgevoel, qué susto ... Toen mijn zoon eraan kwam, hield de politie hem weg van de ziekenwagen. En mij daarna ook.

Ik kreeg geen antwoord op mijn vragen, ik kreeg alleen te horen dat ik moest wachten. Intussen speelde er zich van alles af in de ambulance.

Wat er gebeurd was, hoe ernstig het was, ik wist het niet. Ik kon Alfredo’s gezicht niet zien, maar het leek wel dat hij nog ademde. Ik sprak mezelf moed in: het zal maar een breuk zijn ...

Het duurde een eeuwigheid, wel een kwartier. Tot ik zag dat de ambulanciers een defibrillator op het hart van Alfredo plaatsten. Toen barstte ik in tranen uit. ‘Het gaat echt niet goed met Alfredo,’ zei ik tegen mijn zus. Nog altijd mocht ik van de politie niet dichterbij komen om meer te weten. Geen woord

2018

B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E V E R K E E R S S L AC H TO F F E R S

7 juli Alfredo Diaz sterft als hij met zijn fiets wordt aangereden op een zebrapad in Sint-Gillis

19 DECEMBER 2018

I

15

2018

Het jaar van de slachtoffers in het verkeer

▲

Hoe kunt u dit trauma verwerken?

GONZALEZ: ’s Nachts word ik wakker en herbeleef ik elke seconde over dat wachten bij de ziekenwagen. Ik weet niet of het beter is om het van me af te zetten en aan wat anders te denken, of door te graven naar diepere herinneringen. Dat ik in onwetendheid werd gelaten, dat knaagt het meest.

De slechte communicatie heeft de situatie verergerd?

GONZALEZ: Had men mij toch maar iets gezegd bij de ziekenwagen. Had men mij maar een minuutje zijn hand laten vasthouden of iets laten zeggen. De minuten en het medeleven tellen op dat moment. Ook toen de dokter mij in het ziekenhuis zei iets te zullen vertellen, was het me niet duidelijk dat het apart in een kamer moest. En dat het niet over zijn ongeval en herstelperiode ging, maar om te melden dat hij dood was. Ik had de indruk dat ze me de waarheid wilden besparen.

Toen ik het nieuws vernam, dacht ik meteen: wat nu met mijn kinderen? Met de pasgeborene van amper zes maanden oud. Ik was in het kraambed bijna gestorven, had dat overleefd. En nu dit.

Wanneer is Alfredo gestorven?

Die vraag achtervolgt me nog altijd.

Achteraf hoorde ik dat de ziekenwagen met hem zou zijn vertrokken zonder sirene en zonder groot zwaailicht. Dat was een slecht voorteken.

Twee dagen na het overlijden van mijn man zou ik mijn werk hervatten. Tot dan was ik thuis, na mijn zware bevalling. Omdat ik in shock was, schreef de dokter me vijf dagen ziekteverlof voor. Die extra week afwezigheid werd me kwalijk genomen door mijn baas. Ze zei dat ik niet ziek was. Ook dat mijn man een week later begraven zou worden in Ecuador, kwam ongelegen.

Ik mocht geen vijf extra dagen vakantie nemen voor die reis. Het was te nemen of te laten met het werk. Elf jaar was ik er poetsvrouw geweest. Niets kon me tegenhouden om mijn man te volgen voor zijn begrafenis. Ik tekende een ontslagbrief. Hoe kan iemand zo hard kan zijn bij dergelijke omstandigheden?

Ik begrijp dat niet.

helemaal niet besefte wat de gevolgen voor mij of mijn kinderen waren. De psychologe zei dat het normaal was dat ik mijn man wou begraven, om de shock te verwerken.

Nu leef ik van een uitkering van het ziekenfonds en woon ik bij mijn zus, maar ik wil met mijn kinderen weer apart gaan wonen. Werk zal ik wel vinden. In Sint-Gillis of Vorst zoek ik een plek om te wonen. Maar veel meer dan 600 euro kan ik niet geven.

Hebt u contact met de autobestuurder gehad?

GONZALEZ: Nee, ik weet niet wie of

wat hij is. De voorruit van de auto was stuk, net als het raampje en de spiegel. De chauffeur was zelf ook gewond. Volgens de politie reed de auto te snel om aan het zebrapad tijdig te kunnen stoppen. Daar is het bij gebleven: ik hoor niets meer over de omstandigheden van het ongeval of het proces-verbaal.

Er zou wel een video-opname bestaan, want bij de apotheek hing een camera. Ik kreeg te horen dat die film te hard zou zijn om te zien.

Op het proces kan de video wel aan bod komen. De advocaat zegt dat het één tot drie jaar kan duren voor er een uitspraak komt. Eigenlijk heb ik er nooit aan gedacht om de daders op te zoeken en te spreken.

Wat zou het baten?

U volgde uw hart.

GONZALEZ: (Weent, samen met zoon Jailly) Ik was zo ontmoedigd dat ik

Denkt u nog na over wat veiligheid op straat in de stad kan of moet zijn?

B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E V E R K E E R S S L AC H TO F F E R S

María Diaz-Gonzalez en haar zoon Jailly: “Dat ik in onwetendheid werd gelaten, knaagt het meest.”

GONZALEZ: De straat behoort de auto

“Sinds de dood van mijn vader heb ik het gevoel dat ik onvolledig ben” JAILLY DIAZ ZOON VAN ALFREDO

toe in Brussel, elke voetganger en fietser loopt risico’s. Mocht er in Brussel overal dertig kilometer per uur gereden worden, zou een wagen sneller kunnen stoppen. In die veiligheid zou een stad toch moeten voorzien.

Ik geef mijn zonen die naar colleges gaan in Elsene en Ukkel, mee dat ze ‘nooit’ zomaar een zebrapad mogen oversteken. Ze moeten oogcontact maken met de bestuurder van de wagen. Te veel bestuurders respecteren de regels van het verkeer niet. Allen zijn we slachtoffers van de onveiligheid die in de straat gedijt.

En jij, Jailly, heb je voor jezelf alle antwoorden over dat ongeval?

ZOON JAILLY DIAZ: Ik wil die video over die aanrijding wél zien, hoe afschuwelijk en pijnlijk dat ook zal zijn. Mij zou het helpen om precies te weten hoe het allemaal gebeurd is. Ik weet niet of ik de beelden aankan en of ik die video wel mag zien als zoon, maar voor mij is het wel belangrijk om elk detail te kennen.

Ik beleef de afwezigheid van mijn vader op een vreemde manier.

Het is alsof er iets ontbreekt aan me, alsof ik altijd iets mis. Als ik thuiskom, als ik met mijn moeder, broer en zusje ergens naartoe ga, als we samen eten. Overal lijkt het alsof er een stuk ontbreekt.

Sindsdien heb ik het gevoel dat ik onvolledig ben. Alsof er een stuk uit de taart is.

19 DECEMBER 2018

I

17

De voetbalheisa

30 januari het doek valt over het Eurostadion 25 februari Marc Coucke wordt de nieuwe sterke man in het Astridpark

11 maart Anderlecht neemt afscheid van icoon en voorzitter Roger Vanden Stock

10 oktober Onderzoek naar matchfixing in het Belgische voetbal

16 december Anderlecht ontslaat trainer Hein Vanhaezebrouck

‘Sommige mensen zaten op hun limiet’ B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E V O E T B A L H E I SA

Michael Verschueren huivert als hij de omschrijving ‘fils à papa’ hoort. De nieuwe coördinator van het sportief departement van RSC Anderlecht wil absoluut niet vergeleken worden met vader Michel, die 23 jaar manager was bij Anderlecht. “Ik ben niet bezig met in België één keer kampioen spelen om de twee jaar, Anderlecht moet dringend weer meetellen op Europees niveau.”

— MAARTEN VERDOODT EN MARGOT OTTEN, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

I

ci un attaquant très fort,” dat is een van de vele berichten die Michael Verschueren tegenwoordig ontvangt via WhatsApp. Er zit een link bij naar een spelersprofiel op een Duitse voetbalwebsite die zich specialiseert in transfers. “Kijk,” toont Verschueren. “Dit bericht komt van een ex-speler.” Het toont aan hoe het nummer van Verschueren, die nog maar enkele weken een topfunctie bij RSCA bekleedt, in voetbal- en makelaarskringen de ronde doet. Zelf blijft hij er opvallend rustig onder. “Of ik druk voel? Nee. Ook niet van Marc (Coucke).” Iets meer dan twaalf uur na dit interview zal Verschueren zijn eerste grote beleidsdaad stellen: het ontslag van trainer Hein Vanhaezebrouck.

U bent nu wel volop op zoek naar een nieuwe technisch directeur om u te ondersteunen. Wie wordt het?

MICHAEL VERSCHUEREN: Joker (lacht)!

Nee, we hebben meer dan zestig cv’s ontvangen. Er zitten ongelooflijke profielen tussen, voetbaliconen met naam en faam. Maar daarom hebben ze voor ons niet het juiste profiel. Je kan op het hoogste niveau gespeeld hebben, maar dat betekent niet dat je het beroep van technisch directeur aankan. Het gaat ook over verstand hebben over de legal side of things, 18

I

19 DECEMBER 2018

contracten juridisch goed onderhandelen en afsluiten. Ik wil dit dossier nog voor het einde van het jaar afronden. Als de keuze gemaakt is, zullen de mensen misschien zeggen: ‘Ja, maar ge claimt dat alle wereldsterren naar Anderlecht willen komen. En ge neemt iemand die wel de referenties heeft, maar geen topvoetballer is geweest.’

U zegt steevast Marc als het over de voorzitter gaat. U hebt een goede relatie met hem?

VERSCHUEREN: Hij belde mij eens op

toen hij zijn eerste stappen zette als voorzitter van KV Oostende. Marc was geïnteresseerd in een aantal spelers van Anderlecht, ik gaf hem het nummer van Herman Van Holsbeeck (voormalig sportief manager van Anderlecht die bij de overname door Coucke aan de kant werd geschoven, red.). Daarna heb ik hem eens uitgenodigd voor een wedstrijd in de Champions League.

Daar is een foto van gemaakt, en die is het voorbije jaar gretig gebruikt in de pers. Om ‘aan te tonen’ dat mijn promotie binnen de club al langer vastlag. Maar dat was niet het geval.

U hebt promotie gemaakt, maar er zijn er veel meer die hun biezen mochten pakken op Neerpede.

VERSCHUEREN: Sommige mensen

binnen de club zaten op hun limiet.

Ik ben pas sinds september echt actief in de kantoren van de club op Neerpede. De werknemers die er voor die periode werkten, ken ik amper. De voorzitter wil ambitie zien en wil niet dat je je ‘grijze wandelwegje’ blijft volgen. Ook op dat vlak is hij een intrigerende man. Marc heeft met iedereen een gesprek gevoerd, en dan bleek soms dat de match er niet was. Waarom dat meer aandacht krijgt dan bij andere bedrijven begrijp ik niet.

Omdat het hier om de grootste voetbalclub van België gaat.

VERSCHUEREN: Ja, er staat elke dag

een persfotograaf aan de poorten van het oefencomplex om iedereen die binnen- en buitengaat te fotograferen. We gaan daar goed mee om, vind ik. Als je je best doet en beslissingen neemt die een breed draagvlak hebben, dan kom je daar mee weg, heb ik het gevoel. En dat gebeurt bij deze club op een duidelijke communicatieve manier.

Maar natuurlijk, we zijn Anderlecht, en op een zeker moment moet je het op het veld allemaal bewijzen.

Daar loopt het dit seizoen niet goed.

Hoe gaat u het tij proberen keren?

Michael Verschueren droomt er van dat zijn Anderlecht ooit in eigen stadion een Europese finale speelt.

VERSCHUEREN: Ik ga anders werken

dan Herman, meer vanuit het managementperspectief. Mijn respect voor hem is groot, hij werd om de twee jaar kampioen. Maar ik ben niet bezig met één titel pakken om de twee jaar. Ik wil in het buitenland het merk Anderlecht groter maken én ambitieuzer zijn op Europees niveau. Een belangrijk onderdeel van mijn plan is internationale jeugdscholen opzetten over de hele wereld, met de unieke filosofie van Anderlecht. We hebben net ons eerste akkoord getekend met de Litouwse voetbalfederatie. Wij gaan erheen met onze knowhow en bieden die aan, zij investeren in de infrastructuur. We willen zo zusterclubs van Anderlecht creëren in het buitenland en op termijn de beste spelers naar de club halen.

Want geloof me, wij hebben een way of playing. Zoals Ajax die ook heeft.

Twee jaar geleden waren we met

B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E V O E T B A L H E I SA

Michael Verschueren is de nieuwe luitenant van Marc Coucke bij RSC Anderlecht

geboren in 1970 studeert econometrie aan de VUB wordt in 2010 aandeelhouder RSCA

onze min 15-jarigen in Texas. Het kleinste verschil in de wedstrijden met de Amerikaanse tegenstanders was geloof ik twintig doelpunten. De ouders van de plaatselijke spelertjes waren diep onder de indruk. ‘This is insane,’ zeiden ze. Dit jaar hebben we onze jeugdtrainers er clinics (trainingssessies, red.) laten geven.

We hebben de kennis, we moeten ze ook gebruiken en exporteren.

Dat is het buitenland, maar hoe zit het met de link met Brussel?

VERSCHUEREN: Zo’n tachtig procent

van onze supporters komt niet uit Brussel. De club moet dus meer voor de stad doen, maar het beleid moet ook meer voor het voetbal doen. Wij willen RSC Anderlecht meer verankeren in Brussel met sociale projecten, maar ook door van onze faciliteiten een echte netwerkplek te maken. Anderlecht is een merk dat aantrekt. Al is dat bij jongeren in de

stad nog niet het geval. We tellen niet meer mee op het allerhoogste niveau, dus is het logisch dat jonge Brusselaars in shirtjes van Real Madrid rondlopen. Wij hebben nu eenmaal geen absolute wereldvedettes in de ploeg vandaag.

Ondertussen boomen de twee andere grote Brusselse voetbalclubs. RWDM speelde kampioen en promoveerde naar de eerste amateurklasse (derde niveau in België). En Union …

VERSCHUEREN: (valt meteen in) Tegen

Union verloren we met 0-3 in de beker. Dat stoort me nog steeds.

Onze spelers hadden niet begrepen dat een match tegen Union Saint-Gilloise altijd een historische belangrijke wedstrijd is. Dat mag niet meer gebeuren. Met Pär Zetterberg (ex-Anderlecht-coryfee, red.) hebben we nu iemand in huis die de huidige spelers de waarden van Anderlecht bijbrengt.

sinds 2018 verantwoordelijke sportief departement RSCA

2019 staat voor deur. Wordt Anderlecht kampioen volgend jaar?

VERSCHUEREN: Waarom niet? Ik

geloof nog in een verrassing dit seizoen. 2018 was ongezien desastreus. Ik wil eind volgend jaar ook een mooie Europese campagne inzetten met de club. We moeten een basis leggen om ooit in eigen stadion een Europese finale te spelen. Dat is de grote droom.

Dat is een wel zeer verre droom. Maar dan komt er dus een nieuw stadion in Neerpede? Een locatie die uw voorzitter eerder omschreef als ‘een vanzelfsprekende oplossing’.

VERSCHUEREN: Neerpede als

stadionlocatie is voor mij van de

baan. Burgemeester Eric Tomas was er als de kippen bij om dat plan te boycotten. We moeten het natuurgebied respecteren. We zullen de vijver niet zomaar dichtgooien om er een stadion te zetten.

Uitbreiden op de huidige locatie? Wat uw voorzitter dan weer een ‘makkelijke maar dure oplossing’ noemt.

VERSCHUEREN: In België is er de

afgelopen twintig jaar geen enkel groot bouwproject vlot vergund. Je moet overleggen met alle beleidsniveaus, een consensus is moeilijk. Is een complete renovatie en capaciteitsverhoging van het huidige stadion een optie, als je twee keer meer supporters wil lokken? We moeten dat plan van een renovatie naast een bouwplan van een compleet nieuw stadion op een plek in Brussel, buiten Anderlecht, leggen. Maar eerst ligt er nog wat ander werk op de plank.

19 DECEMBER 2018

I

19

African Power

11 januari De buste van Leopold II wordt ontvreemd uit het Dudenpark. Enkele dagen later wordt het borstbeeld teruggevonden in de bosjes vlakbij

30 juni Aan metro Naamsepoort wordt het Lumumbaplein ingewijd

Leraar en activist Kalvin Soiresse Njall over het groeiende zelfbewustzijn van Afrikaanse diaspora

Kalvin Soiresse Njall: “Men is erin geslaagd onze ouders te laten geloven dat de westerse beschaving superieur is aan de Afrikaanse.”

20

I

19 DECEMBER 2018

14 oktober Pierre Kompany (ProGanshoren), vader van voetballer Vincent, wordt burgemeester van Ganshoren. België heeft daarmee zijn eerste zwarte burgemeester

8 december Het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika in Tervuren gaat weer open.

Volgens actievoerders is het museum nog steeds een wit instituut, met een zwarte façade

Kalvin Soiresse in 1982 geboren in Togo leeft sinds 2004 in Brussel studeert rechten en

Njall leraar secundair onderwijs in Nijvel

richt in 2012 het antikolonialistisch collectief Mémoire Coloniale op

op 14/10 verkozen tot Ecolo-gemeenteraadslid in Ganshoren

2018

‘Wij buigen het hoofd niet meer’ Het Lumumbaplein, de eerste zwarte burgemeester, het tumult rond de heropening van het AfricaMuseum. De Afrikaanse diaspora roerde zich het afgelopen jaar. “Wij buigen het hoofd niet meer zoals onze ouders,” zegt Kalvin Soiresse Njall, leraar en oprichter van het collectief Mémoire Coloniale. — BETTINA HUBO, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

S

ingezien dat ik wel kwaliteiten had.

Speciaal voor mij hebben ze een debatcommissie gecreëerd die ik mocht leiden. Ik heb dat een jaar gedaan en ben toen voorzitter geworden van de vereniging van Afrikaanse studenten.”

U bent zich daarna steeds blijven inzetten voor de Afrikaanse diaspora, samen met veel andere activisten.

Waarom komen de Afro-Belgen de jongste tijd zo scherp uit de hoek?

KALVIN SOIRESSE NJALL: Jongeren met Afrikaanse roots zijn vandaag hard op zoek naar hun identiteit. Ze eisen respect voor hun waardigheid en voor hun burgerschap. Hun ouders en grootouders hadden een heel andere mentaliteit. Zij bogen het hoofd, ook mijn moeder deed dat destijds.

Er is daarover vandaag ook een conflict: de jongeren verwijten hun ouders dat ze niet genoeg gedaan hebben om zich in België te laten gelden. Maar waarom bogen onze ouders en grootouders het hoofd?

Omdat ze dachten dat ze zouden terugkeren. Dat is in de meeste gevallen niet gebeurd. Bovendien is men erin geslaagd hun generatie te

▲

oiresse kwam veertien jaar geleden als 22-jarige vanuit het Afrikaanse Togo naar België. De studentenbeweging waartoe hij in Togo behoorde, werd bedreigd door het regimeEyadéma. Daarom reisde hij zijn moeder achterna. Zij was al in 1991 naar ons land gevlucht en leefde in Vorst.

Of hij zich welkom voelde in Brussel? “Het was dubbel,” vertelt Soiresse. “Ik ging rechten studeren aan Saint-Louis. Bij sommige medestudenten voelde ik meteen vriendschap en de behoefte om mij te leren kennen, maar anderen, vooral jongeren uit de bourgeoisie, gedroegen zich betuttelend, neerbuigend ook. Dat was heel voelbaar toen ik in het eerste jaar deelnam aan de verkiezingen voor de studentenkring. Ik kreeg een plek op een lijst, maar mijn ploeggenoten bleken weinig vertrouwen in mij te hebben. Bij een voorafgaande interne stemming over de verdeling van de posten, voor het geval onze lijst zou winnen, kreeg ik geen enkele stem.

Uiteindelijk wonnen we en hebben mijn ploeggenoten zich geëxcuseerd.

Tijdens de campagne hadden ze

B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E A F R I C A N PO W E R

politieke wetenschappen

19 DECEMBER 2018

I

21

Het jaar van de African Power

▲

What is Love?

Baby don’t hurt me.

Don’t hurt me.

No more.

Voilà. Een oorwurm in je hoofd: da’s plezant fietsen met muziek, zonder oortjes.

laten geloven dat de westerse beschaving superieur is aan de Afrikaanse. Wit is mooi, zwart lelijk.

Koloniale vervreemding, heet dat.

Het is een ziekte.

De huidige generatie accepteert die hiërarchisering tussen beschavingen niet meer, geen sprake van.

Kijk naar de haarsnit van de zwarten aan de universiteiten. Steeds vaker hebben ze natuurlijke afrokapsels in de stijl van de Amerikaanse activiste Angela Davis.

Waarom is de jonge generatie zo gespitst op het kolonialisme, iets wat vooral hun ouders en grootouders hebben meegemaakt?

SOIRESSE: Omdat het kolonialisme niet voorbij is. Wij leven in het neokolonialisme. Kijk maar naar het onderwijs. In het leerplan van het Franstalige technisch en beroepsonderwijs staat dat de koloniale geschiedenis verplicht onderwezen moet worden. Maar wat vertellen de leerboeken? Dat niet het kapitalistische project van Leopold II aan de basis ligt van het kolonialisme, maar wel het feit dat de blanken wilden immigreren naar Congo. Ook staat er dat de kolonisator voor economische ontwikkeling gezorgd heeft, want voordien leefde de bevolking van

Portugal en het Luba-volk had een eigen munt lang voor de blanken arriveerden.

In juni is er eindelijk een Lumumbaplein gekomen in Brussel. Een overwinning?

SOIRESSE: Een enorme overwinning, want de Congolese gemeenschap ijverde er al vijftien jaar voor. Ook voor mij als Togolees is Patrice Lumumba (de vermoorde eerste premier van het onafhankelijke Congo, red.) een politiek rolmodel.

Ik merk dat Lumumba in België tot op vandaag angst inboezemt. In de koloniale propaganda is hij altijd afgeschilderd als een gevaarlijk man, anti-blank en communist. Ondertussen zijn er proefschriften die dat weerleggen. Voor ons was het heel belangrijk dat hij een plek kreeg in het straatbeeld.

Maar het is niet het beoogde gezellige plein achter de Sint-Bonifatiuskerk in Elsene geworden, wel een tochtig en mottig hoekje aan metro Naamsepoort, op het grondgebied van de stad Brussel.

SOIRESSE: Het ligt wel aan de ingang van Matonge. En wat meer is: dit is voor ons niet het einde. Het moet een mooi plein worden. We rekenen daarbij op de nieuwe meerderheden,

“Wij hebben in Elsene en Brussel-Stad hard campagne gevoerd tegen de MR. En de partij ligt buiten” KALVIN SOIRESSE NJALL COLLECTIEF MÉMOIRE COLONIALE

luister naar Downtown en Uptown op

pluk, visvangst en jacht. Dat is recyclage van de koloniale propaganda. Daarom heeft Mémoire Coloniale een brief geschreven naar de verantwoordelijke minister Marie-Martine Schyns (CDH). Wij eisen onder meer dat ook de Afrikaanse geschiedenis van voor de kolonisatie uit de doeken wordt gedaan. Het koninkrijk Congo onderhield in de zestiende eeuw al diplomatieke betrekkingen met

zonder MR, in Brussel-Stad en Elsene. Het was de MR die dit dossier blokkeerde. In Elsene zei MR-burgemeester Dominique Dufourny: ‘Zolang ik burgemeester ben, komt er geen Lumumbaplein in Elsene.’ En in Brussel-Stad had de vorige PS-MR-meerderheid ons een plein én een standbeeld beloofd.

Maar de MR wilde uiteindelijk geen standbeeld, een pleintje moest volstaan. Dominique Dufourny en

2018

Met Pierre Kompany heeft Ganshoren nu de eerste zwarte burgemeester van het land. Ook een succes voor de diaspora?

SOIRESSE: Voor mij als afro-Belg is het zeker een overwinning. Qua symboolwaarde kan het tellen, een zwarte die burgemeester wordt. Het is trouwens meer dan de kleur alleen. Kompany is in België gearriveerd als vluchteling. Hij is het voorbeeld dat je kan slagen in het leven, ook al heb je een andere huidskleur of heb je geen papieren.

Ik verwacht nu wel dat hij iets doet met zijn nieuwe status van rolmodel, dat hij die voorbeeldfunctie inzet om vooruitgang te boeken in bepaalde kwesties. Hij zou de Franstalige minister van Onderwijs, zijn partijgenoot Schyns, kunnen aanspreken over het leerplan voor geschiedenis. En als nieuwe burgemeester mag hij niet alleen ten dienste staan van een bepaalde elite, maar moet hij ook de afro-Belgen en alle andere mensen met buitenlandse roots het gevoel geven dat ze deel uitmaken van het maatschappelijk project.

Wat te denken van het vernieuwde museum van Tervuren? Is dat een zege, of toch een nederlaag?

SOIRESSE: Geen van beide. Het museum is nog steeds een mengeling van veel collecties. Het is een zoölogisch, geologisch, etnografisch

museum en ook een museum van de koloniale geschiedenis. Je kan er drie, vier verschillende musea van maken. Wij vinden dat dit museum in de eerste plaats moet focussen op de dekolonisatie. De vooroordelen en stereotypen moeten ontkracht worden. Je kan dat doen aan de hand van de kunst- en historische voorwerpen die zich in het museum bevinden. Maar eerst moeten de Afrikaanse landen of dorpen opnieuw officieel eigenaar worden van alle objecten die destijds geroofd werden. Daarna kan je samen overleggen: wat doen we ermee, lenen jullie ze uit, beheren we ze samen?

Hebt u het gevoel dat het museum er alles aan gedaan heeft om vooruitgang te boeken?

SOIRESSE: Er zijn zeker inspanningen gedaan, onder druk van de afro-Belgen en andere mensen die begrepen hebben dat de wereld veranderd is. Maar er moet nog veel

“Alle sculpturen die het koloniale verleden verheerlijken, kunnen naar de kelders van het museum van Tervuren” KALVIN SOIRESSE NJALL COLLECTIEF MÉMOIRE COLONIALE

gebeuren. Hoe kan je een museum heropenen waar de zwarten, zoals in Tervuren, alleen achter de bar van het nieuwe restaurant staan en niet in de leiding zitten? Welk voorbeeld geef je dan aan je bezoekers?

Hoe denkt u over onze koning? Hij zegde op het laatste nippertje af voor de opening van het AfricaMuseum.

SOIRESSE: De koning is vrij om te doen wat hij wil. Misschien is hij inderdaad bang voor de confrontatie met het koloniale verleden. In elk geval, we hebben in dit land de koning niet nodig om vooruitgang te boeken in maatschappelijke kwesties, denk maar aan de abortuskwestie.

Dat betekent niet dat het koningshuis zelf ook niet moet dekoloniseren. Want de koning was een van de vier pijlers van de kolonisatie, naast de Staat, de Kerk en de bedrijfswereld. Hij moet het verleden onder ogen zien en al het archiefmateriaal vrijgeven.

Transparantie is nodig. Er is bijvoorbeeld nog altijd onduidelijkheid over de vraag of koning Boudewijn destijds zijn impliciete toestemming heeft gegeven voor de moord op Lumumba. Als de huidige koning dat niet opheldert, blijven Elisabeth en zij die na haar komen ermee zitten.

B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E A F R I C A N PO W E R

Alain Courtois zijn kinderen van de koloniale propaganda. Daarom zijn we voor de verkiezingen zowel in Brussel-Stad als in Elsene stevig campagne gaan voeren tegen de MR. We zijn van deur tot deur gegaan en hebben alle buitenlanders opgeroepen om zich in te schrijven, zodat ze mee de MR konden wegstemmen.

En dat is gebeurd.

Volgens mijn informatie lopen er momenteel gesprekken tussen Brussel en Elsene over de toekomst van het plein. Wij willen dat de gehele Bolwerksquare, ook het Elsense deel, Lumumbaplein wordt.

En dat er een standbeeld komt. Geen hedendaagse abstracte kunst, maar een figuratief beeld van Lumumba.

Voorts willen we dat het plein aangekleed wordt met banken en bloemen. We hebben tegen de nieuwe rood-groene meerderheden gezegd: ‘Als jullie je belofte niet houden, zullen jullie boeten, net als de MR.’

En wat met de standbeelden van Leopold II? SOIRESSE: Dat is een probleem, maar we werken eraan. We hebben de nieuwe coalities in de gemeenten hierover een nota gestuurd.

Binnenkort verwachten we nieuws.

De koloniale standbeelden moeten op zijn minst in hun context geplaatst worden, maar sommige moeten gewoon weg. Leopold II heeft te veel standbeelden. Alle sculpturen die het koloniale verleden verheerlijken, kunnen naar de kelders van het museum van Tervuren. De mensen kunnen ze daar komen bekijken.

Ook het imposante standbeeld aan Troon?

SOIRESSE: Nee, dat moet blijven, maar met een groot tekstbord op dezelfde hoogte, geen klein plaatje onderaan. Zo kunnen we het beeld gebruiken om de koloniale ideeën met de grond gelijk te maken.

19 DECEMBER 2018

I

23

Propere lucht

1 januari de lage-emissiezone (LEZ) gaat van start in Brussel

16 maart een Pano-reportage over slechte luchtkwaliteit in scholen schudt ouders van de Maria Boodschapschool wakker.

Uit hun protest groeit Filter Café Filtré

1 juli pas vanaf nu krijgen chauffeurs van verouderde dieselwagens in de LEZ de eerste verwittigingen in de bus

28 september de uitstoot van stikstofdioxide stijgt in Brussel nog steeds, tot een stuk boven de Europese maximumwaarde

‘Deze rechtszaak is een liefdesverklaring aan ons Brussel’ B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E P R O P E R E L U C H T

Lies Craeynest en Karin De Schepper trokken met een paar andere burgers in 2016 naar de rechtbank, om van het Gewest een krachtiger beleid tegen luchtvervuiling te eisen. Twee jaar en een hoop burgeracties later wachten ze met spanning op de uitspraak, die maatregelen als een dieselban kan opleggen. — SARA DE SLOOVER, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

I

19 DECEMBER 2018

Waarom zijn jullie de rechtszaak destijds begonnen?

KARIN DE SCHEPPER: Bij mij is in 2013 astma vastgesteld. Ik was twee jaar daarvoor beginnen te fietsen, en ik merkte dat ik steeds vaker niet verder kon omdat ik gewoon niet meer kon ademen. Je begint daarover te lezen, en stelt vast dat een overheid al jaren haar eigen wetten overtreedt. Sinds 2010 mochten er volgens de EU-wetgeving geen overschrijdingen van de normen rond stikstofdioxide meer zijn, maar die gaan gewoon door. De concentraties in Brussel nemen de afgelopen drie jaar zelfs weer toe. De overheid heeft – moedwillig of niet – de gezondheid van haar burgers niet beschermd, en dat is haar

kerntaak. Voor mij is dat een soort vertrouwensbreuk.

In het begin hebben we aandacht proberen te trekken met ludieke maatregelen, maar die hebben weinig effect. Mij is vooral de actie met het glas vuil water bijgebleven (dat symboliseerde de luchtvervuiling, red.). We hadden postgevat aan de voordeur van het Brussels parlement om daar de parlementsleden op te wachten, maar we ontdekten dat ze bijna allemaal via de parking waren binnengereden.

Hoe kun je mensen de boodschap geven: neem het openbaar vervoer, als je dat zelf niet doet?

Naar de rechter trekken klinkt heel negatief, maar anderzijds had ik na mijn diagnose ook kunnen verhuizen. Gewoon buiten Brussel

“Welk gezag heb je als agent als je zelf de motor stationair laat draaien?”

KARIN DE SCHEPPER SCHONELUCHTBXL

▲

24

M

et een paar andere ouders liggen Karin De Schepper en Lies Craeynest in 2015 aan de basis van burgerbeweging SchoneLuchtBXL (CleanAirBXL). Uit verontwaardiging over de toestand van de Brusselse lucht voert de groep actie in de Wetstraat en aan het Brussels parlement. Ze lanceren ook een petitie voor een forser gewestelijk luchtkwaliteitsplan, die inmiddels tienduizend handtekeningen heeft.

Omdat de politiek niet reageert, trekken Craeynest, De Schepper en drie anderen in 2016 met ngo Client Earth naar de rechtbank. Ze eisen een beter luchtkwaliteitsplan, dat luchtvervuiling volgens de Europese regels meet, ook op de drukste wegen. In december 2017 vraagt de Brusselse rechter het EU-Hof van Justitie om advies.

De rechter wil weten hoe de overheid de overschrijding van luchtkwaliteitsnormen moet meten, en of hij als nationale rechter extra meetpunten kan opleggen. Het Hof heeft het laatste woord wat EUregelgeving betreft. De uitspraak wordt daarom een precedent, bindend in de hele Unie.

B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E P R O P E R E L U C H T

Lies Craeynest (links) en Karin De Schepper eisen een krachtdadiger beleid tegen luchtvervuiling

19 DECEMBER 2018

I

25

Het jaar van de propere lucht

▲

gaan wonen, lekker in het groen. En dan dagelijks met de auto naar het werk.

Voor mij is de rechtszaak een liefdesverklaring aan Brussel. Ik wil hier blijven en samen bouwen aan een betere stad. Ik denk dat dat iets is wat de overheid moet leren: burgers van alle slag mee laten bouwen aan het beleid.

Hoe staat het nu met de vraag van de Brusselse rechter aan het EU-Hof?

B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E P R O P E R E L U C H T

LIES CRAEYNEST: Op 10 januari worden de partijen officieel gehoord in Luxemburg. We verwachten de uitspraak in het voorjaar, hopelijk voor de gewestverkiezingen.

DE SCHEPPER: Een gerechtelijke uitspraak kan definitieve maatregelen afdwingen. In Duitsland bijvoorbeeld (waar Client Earth samen met milieuorganisatie Deutsche Umwelthilfe (DUH) in 28 steden naar de rechtbank trok, red.) zien we dat die vonnissen de doorslag geven. De rechter heeft tot nu toe al in vijf steden, waaronder Stuttgart en München, een dieselban opgelegd. Ook in Tsjechië en Italië zijn inmiddels rechtszaken gestart.

CRAEYNEST: Binnen de Brusselse regering geven partijen aan ons toe dat ze deze druk nodig hebben om verder te kunnen gaan dan het huidige beleid.

geboren in 1971 directeur van Inland Navigation Europe, een Europese organisatie rond waterwegtransport en -beheer studeert internationaal en Europees recht en maritieme wetenschappen spant een rechtszaak voor properdere lucht aan tegen het Brussels Gewest

Waarom?

DE SCHEPPER: Ik denk dat het

Brusselse politieke bestel zodanig ingewikkeld is dat het soms moeilijk is om doortastend te handelen. Dat maakt dat externe druk heel belangrijk is.

Je hebt enerzijds de rechtszaak, anderzijds zetten al die burgers die onlangs mee op de kar zijn gesprongen ook druk. De Pano-reportage over de luchtkwaliteit was voor ons feitelijk niets nieuws, maar ze was wel belangrijk omdat het weer nieuwe mensen in gang zet.

CRAEYNEST: Kleine kleutertjes pipi zien doen op het potje, en dan in het laboratorium die roetdeeltjes in hun urine zien, maakt onze drijfveren nog zoveel duidelijker. Ik snap daarom volledig dat de ouders van Maria-Boodschap, waar de opnames gemaakt zijn, met de protestactie Filter Café Filtré zijn begonnen.

Hoe vonden jullie dat?

CRAEYNEST: De afgelopen drie jaar

hebben wij enorm veel energie, 26

Karin De Schepper

I

19 DECEMBER 2018

Lies Craeynest geboren in 1976 studeert psychologie en antropologie & ontwikkelingssamenwerking beleidsadviseur bij Oxfam Internationaal spant een rechtszaak voor properdere lucht aan tegen het Brussels Gewest

2018

De bezorgdheid over de leefbaarheid van de stad lijkt de kiesuitslag te hebben beïnvloed.

CRAEYNEST: Luchtkwaliteit was zo’n

belangrijk onderwerp van debat. Dat we er mee een mainstream issue hebben van gemaakt, vind ik onze grootste verdienste tot nu toe.

DE SCHEPPER: Elke burger die protesteert, draagt bij tot de noodzakelijke kritische massa. Op een bepaald moment kom je op een point of no return. Maar om te bereiken dat dat in het Brusselse bestel ook leidt tot een robuust ander beleid, heb je een consensus over de partijen heen nodig. Tegelijk: lippendienst aan een betere luchtkwaliteit is niet genoeg. Ze moeten nieuwe maatregelen ook nú durven in te voeren. Ik word een beetje wanhopig als ik bepaalde partijen hoor zeggen dat ze alles zullen oplossen met extra metrolijnen tegen 2030.

CRAEYNEST: Op een recent politiek debat hadden alle partijen op voorhand laten weten dat ze akkoord gingen om de grenswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in te voeren. Die zijn meestal een stuk strenger dan de EU-normen rond vervuilde lucht. Maar als je hun voorstellen analyseert, zag je dat die nog niet eens aan de Europese normen zouden voldoen. De financiering ervan is evenmin duidelijk.

De regering heeft dit jaar een lage-emissiezone ingevoerd die de alleroudste dieselwagens uitsluit. Welke andere maat-

regelen willen jullie dat het Gewest neemt?

weerzin tegen een beleid dat eigenlijk de gezondheid beschermt. Dat zie je ook met de (eerste, red.) protesten van de gele hesjes bijvoorbeeld. Als je een oneerlijke oplossing voorstelt, krijg je snel - en terecht - een tegenreactie.

Waarom zouden de sjoemelende autobedrijven hiervoor niet kunnen opdraaien? Een luchtvervuilingscompensatiefonds, zoals dat bestaat in industrieën zoals olie of tabak, kan helpen om de nodige miljoenen te vinden.

CRAEYNEST: De lage-emissiezone is

een onderdeel van het LuchtEnergie-Klimaatplan, dat volgens ons bijlange niet ambitieus genoeg is. Een dieselban tegen 2030 werd dit voorjaar aangekondigd, maar is volgens minister-president Vervoort ‘nog niet verworven’. Vergelijk dat met Parijs, waar ze er veel vroeger uitstappen. Die dieselban kan en moet dus zeker sneller. Het allerbelangrijkste is dat er snel en krachtig wordt opgetreden om de Europese luchtkwaliteitsnormen te halen. Er moet een vorm van kilometerheffing komen die het autoverkeer ontmoedigt.

Kunnen we op de heel korte termijn al iets doen?

DE SCHEPPER: Zeker. Door mensen te

Hoe verkoop je dat aan het grote publiek?

DE SCHEPPER: Politici denken nog

altijd dat ze autobestuurders straffen door de stad anders in te richten. Maar je kan ook compleet anders denken: hoe ga ik het mensen gemakkelijker maken om zich anders te verplaatsen? Niet vanuit vervoersmiddelen denken, maar vanuit verplaatsingsnoden.

Een grote informatiecampagne met borden die op drukke punten het publiek informeren over luchtverontreiniging en de impact op de gezondheid kan gedrag helpen te veranderen. Die verkeersborden voor de bestaande LEZ zijn niet duidelijk trouwens. Ik kan me voorstellen dat iemand die een boete in de bus krijgt zich afvraagt waar het over gaat.

CRAEYNEST: Als werkende moeder besef ik door alle haast- en vliegwerk dat een auto soms ook nodig is. Het zou schandalig zijn als de kosten van jarenlang laks beleid en van een sjoemelende auto-industrie worden afgewimpeld op de economisch minder krachtige bevolkingsgroepen. We willen dat dieselwagens verdwijnen, maar ook dat de Brusselse regering nadenkt over hoe ze mensen die zonder auto vallen zal helpen.

De auto laten staan moet gemakkelijk en aantrekkelijk worden. En daar zijn serieuze investeringen voor nodig: veel veiligere fietspaden, subsidies voor elektrische (deel)auto’s, goedkopere abonnementen, en veel uitgebreider openbaar vervoer. Ook voor mensen die heel vroeg moeten gaan werken bijvoorbeeld. Zo niet creëer je

“Als we winnen, zou ik niet meer moeten beslissen om Brussel te verlaten. Soms overweeg ik dat: een properdere stad” LIES CRAEYNEST SCHONELUCHTBXL

informeren over de uitstoot van houtkachels, door carpoolen te stimuleren, en door dat eengemaakte parkeerbeleid nu eindelijk eens in te voeren. En ik denk dat we allemaal al eens politiecombi’s hebben gezien die met draaiende motor stilstaan ...

Welk gezag heb je als agent als je dat doet, en bovendien blijft rondrijden met verouderde dieselwagens die eigenlijk de LEZ niet eens meer in mogen?

B R U Z Z | H E T JA A R VA N D E P R O P E R E L U C H T

emotie en tijd gestopt in SchoneLuchtBXL. Het was dus absoluut fantastisch dat eerst Bruxsel’Air en daarna Filter Café Filtré zijn ontstaan, want dat helpt echt om de boodschap in het nieuws te houden.

Op de school van Karins en mijn kinderen was ik een van de trekkers van de schoolacties. We hebben er zelfs een liedje geschreven: ‘Wij willen ademen.’ (Lacht) DE SCHEPPER: Hoe meer aandacht voor het probleem, hoe meer mensen ook openstaan voor de wetenschappelijke informatie. Dat luchtvervuiling een invloed heeft op de foetus, op de cognitieve ontwikkeling, dat het de astma van kinderen verergert, dat het leukemie, hart- en vaatziekten, long- en blaaskanker veroorzaakt.

Hoe zouden jullie zich voelen als de rechtbank zou vonnissen dat er een strenger luchtkwaliteitsplan moet komen?

CRAEYNEST: Het zou mij hoop geven

dat Brussel leefbaar wordt. Want ik hou verschrikkelijk veel van deze dynamische, multiculturele en inspirerende stad, maar erg leefbaar is ze niet. Het is geen plek waar ik de kinderen met een gerust hart naar de winkel twee straten verderop kan sturen. Je zit altijd met bezorgdheid over het verkeer en wat ze inademen.

DE SCHEPPER: Beleidsmakers moeten zich maar eens afvragen hoe het zou komen dat gezinnen met kinderen de stad verlaten.

CRAEYNEST: De rechtszaak is een soort reddingsboei. Als we winnen, zou ik niet meer moeten beslissen om Brussel te verlaten. Soms overweeg ik dat. Ik denk niet dat ik buiten de stad kan aarden, maar misschien zoek ik wel een properdere stad. Niet alleen de luchtvervuiling zelf stuit me tegen de borst, maar ook het gevoel dat de Brusselse politici niet voor ons zorgen. Dat burgers voor hen maar rondhossende economische eenheden zijn. In zo’n stad wil ik niet leven. En hopelijk verandert dat.

19 DECEMBER 2018

I

27

Reportage

28

I

19 DECEMBER 2018

Boetieks met een geschiedenis

De kracht van het verleden B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Aan nieuwe en hippe handelszaken geen gebrek in het centrum. Toch vind je hier en daar ook een parel met een geschiedenis en een verhaal. Winkels waar de tijd is blijven stilstaan en al eens naar grootmoeder zaliger wordt verwezen. Boetieks waar de kartonnen productdoosjes uit de 19de eeuw nog met liefde worden opgelapt. In deze cadeautijden duwden we drie winkeldeuren met een verleden open. — KRIS HENDRICKX, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

In het pantoffelparadijs

E

eenmaal van authentieke winkels,” vertelt hij. ”Zeker als het personeel zo vriendelijk is.” De jonge verkoopster trakteert hij ondertussen op een kamerbrede glimlach. Marc zal uiteindelijk met drie paar schoenen vertrekken, goed voor 362 euro. Want behalve pantoffels verkoopt de winkel ook een beperkter assortiment klassieke schoenen.

Het gros van de producten in Paradis de la Babouche zijn echter oerdegelijke pantoffels, Made in Germany of Made in England. Merken als Romika, Draper, Rohde en Morlands maken daarbij de dienst uit. Maar je vindt er evengoed wat eigentijdsere vilten schoenen van Giesswein.

“Eerst het comfort, dan de mode” CHRISTEL DELFERIER PARADIS DE LA BABOUCHE

Het sérieux professionnel van de sticker wordt vandaag belichaamd door Christel Delferier (52), de derdegeneratie-uitbater van een zaak die in 1908 werd opgestart door haar grootmoeder. “De winkel kwam er als verkooppunt voor onze eigen fabriek in Anderlecht,” vertelt Christel.

“Die is nu al zo’n veertig jaar gesloten, maar we laten wel nog eigen ontwerpen maken bij ambachtsmensen in Italië. “Dit model bijvoorbeeld, helemaal met de hand genaaid.” De eigenares haalt een onopvallende damespantoffel uit een schoendoos. “Kwaliteit en comfort komen hier altijd op de eerste plaats, dan pas de mode.”

De naam van de zaak verwijst dan weer naar een product dat in het begin van de vorige eeuw erg in zwang was: zijden muiltjes in oriëntaalse stijl. “Toen de winkel opende, was het de tijd van het oriëntalisme,” legt Christel uit. “Die zijden muiltjes waren toen echt in. We hebben ze tot de jaren 1970 verkocht, maar ze werden toen onbetaalbaar.”

De ambachtelijke producten verklaren ▲

én langgerekte ode aan de pantoffel, zo kan je Paradis de la Babouche misschien nog het best omschrijven. De winkel op leeftijd in de Verversstraat is meteen ook de enige in zijn soort in het gewest. “In de Tweede Wereldoorlog maakten we sloffen uit dekens en autobanden.”

1983. Maison recommandée pour sa compétence, son sérieux professionnel et la qualité de son service. De 35 jaar oude sticker op de deur van Paradis de la Babouche spreekt boekdelen: wie de pantoffelwinkel vlak bij de Anspachlaan binnenstapt, opent ook de poort naar een andere tijd. Een tijd ook waarin kwaliteit en handwerk nog primeerden, waarin sloffen en etalages nog ongegeneerd ouderwets mochten zijn. Plastic druiven in de etalage, pantoffels met weelderige pluchen rand zoals u die van uw grootmoeder kent: anno 2018 mag het hier allemaal nog.

Binnen is klant Marc druk in de weer met passen. De vijftiger is helemaal uit Ittre nabij Nijvel gekomen. “Ik hou nu

19 DECEMBER 2018

I

29

Boetieks met een geschiedenis

▲

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

meteen waarom het interieur van het pantoffelparadijs zo apart oogt: op de plaats waar we muren verwachten, reiken overal rekken tot aan het plafond, gevuld met schoendozen in dubbele rijen. “Handgemaakte producten krijg je niet zomaar een week nadat je ze besteld hebt,” legt Christel uit. “Om genoeg maten van alle schoenen te hebben, moeten we een grote voorraad hebben. Dit is nog maar het topje van de ijsberg. De drie verdiepingen hierboven staan vol. Goed voor ongeveer 25.000 paar pantoffels en schoenen.” Met de just-in-time-economie, daar lachen ze hier eens goed mee.

Christel zelf nam de winkel 27 jaar geleden over, uit respect voor grootmoeder zaliger. “Mijn grootmoeder was de drijvende kracht hier en een sterk karakter. Het was een van de eerste vrouwen die in Brussel met de auto reden. Tijdens de oorlog nam ze er nog eens de leiding van de fabriek bij met negentien personeelsleden. En dat in een periode waarin er amper

grondstoffen waren. “We moesten toen pantoffels maken van wat we vonden: dekens en afgedankte autobanden bijvoorbeeld.”

De huidige uitbaatster gaf een buitenlandse carrière in de financiële sector op voor de winkel in de Verversstraat. “Of die overstap moeilijk was?

Ach, ik was bij wijze van spreken geboren in het metier. Ik herinner me hoe ik als kind in de fabriek ronddwaalde, hoe ik mee de leersoorten ging kiezen. De geur van de leerbewerking kan ik me nog voor de geest halen. Dat kon stinken!”

Echt druk is het niet als we langsgaan. Met de komst van de voetgangerszone komen dan ook minder klanten over de vloer. “Zo’n voetgangerszone is vooral goed voor jonge mensen op de fiets. Maar dat ligt anders voor wie minder goed ter been is.” Vooral de transportmogelijkheden door de voetgangerszone zijn de uitbaatster een doorn in het oog. “Rond de zone heb je een buslijn en eronder een premetro.

Le Roi du Cigare Met circa duizend verschillende sigaren in aanbod heeft Philippe Vanderbruggen de naam van zijn winkel niet gestolen. Le Roi du Cigare is een instituut voor een product dat steeds meer in het verdomhoekje raakt. “Politici komen nog wel, maar willen niet gezien worden.”

K

ijk eens, een product door mensenhanden gemaakt.” We staan in de humedor van Philippe Vanderbruggen, een ruimte die het grootste deel van zijn winkel inneemt en waar de luchtvochtigheid altijd op zeventig procent blijft. De uitbater heeft net een Super Goliath van Asylum Cigars uit zijn doosje gehaald en streelt het exemplaar liefdevol. De kanjer van een sigaar – 20 cm lang, 3 cm dik en 15 euro stukprijs – maakt inderdaad indruk.

De Super Goliath is maar

30

I

19 DECEMBER 2018

een van de honderden artisanale soorten die Le Roi du Cigare aanbiedt in de vochtige bewaarruimte. De omvang van de humedor weerspiegelt ook hoe de sigarenmarkt de voorbije jaren geëvolueerd is. “Vroeger rookten mensen veel meer industriële sigaren, waar niet enkel tabak in zat. Ook ik heb er daar nog wat van, buiten de humedor. Nu gaat de trend steeds meer naar ambachtelijke producten, die duurder zijn, maar minder vaak gerookt worden. De doorsneeklant

geniet misschien van één sigaar per week of zelfs per maand. En dan wil hij een goeie.”

Le Roi du Cigare ligt in een majestueus pand op de Koningsstraat, tussen twee hofleveranciers die het koningshuis van jachtwapens en brillen voorzien. De winkel bestaat dit jaar zeventig jaar en uitbater Vanderbruggen is ondertussen vijftien jaar eigenaar. De bezoeker vindt er ook een aardige collectie whisky’s en rums, ‘het grootste pijpenaanbod van Brussel’ en natuurlijk een weelde aan sigaren.

“Wat me het best bevalt aan sigaren is dat ze de grenzen tussen mensen laten verdwijnen,” vertelt Philippe.

“Ik ben voorzitter van een sigarenclub en we hebben evengoed advocaten als elektriciens of politieagenten.

Sigaren roken is dan ook niet duur. Af en toe heb ik zelfs daklozen die één sigaar komen kopen.”

Niet duur is maar hoe je het bekijkt. Het aanbod bij ‘Koning

Maar dat is niet hetzelfde als een bus waar je makkelijk in- of afstapt. Het nieuwe stadsbestuur mag daar eens werk van maken. Riksja’s lijken me bijvoorbeeld wel een idee.”

De klanten die we wel zien ogen vaak wat ouder. Christel ziet dat anders. “We zien bijvoorbeeld vaak studenten die koude voeten hebben bij het studeren.

Ook ons gamma aan medische producten heeft succes. Zo verkopen we extra ruime pantoffels voor diabetespatienten.”

In de loop der jaren vonden trouwens best wel wat beroemdheden de weg naar het pantoffelwalhalla. “De vrouw van de Franse president Pompidou kwam hier soms. En vandaag ook nog wel ministers en zo, al ga ik natuurlijk geen namen noemen.” We knikken begrijpend. Namen noemen, het zou van weinig sérieux professionnel getuigen.

Paradis de la Babouche Verversstraat 10, 1000 Brussel

Filip, van de sigaren’, zoals Vanderbruggen zichzelf graag noemt, varieert van 16 euro voor vijftig industriesigaren tot ruim 400 euro voor een sigaar.

De klanten van Philippe noemt hij zelf erg divers, al komen er amper vrouwen over de vloer. “Die maken misschien vijf procent uit. Vaak kopen ze dan nog ‘voor hun man’, terwijl je als verkoper wel beter weet.”

Ook politici van alle partijen vinden de weg naar

“Sigaren brengen mensen samen” PHILIPPE VANDERBRUGGEN LE ROI DU CIGARE

de winkel regelmatig. “Al voel je wel dat er iets veranderd is.

Ze willen niet meer met tabak geassocieerd worden en proberen zo discreet mogelijk te zijn.” Philippe merkt het ook op andere vlakken. “Mijn grootste leverancier heeft zijn Belgische bankrekening opgezegd omdat die bank niet meer met tabak wil te maken hebben.”

Heeft hij dan geen probleem met de verkoop van een kankerverwekkend

Hooguit drie meter breed en misschien dubbel zo lang is het winkeltje in de Noorddoorgang.

Toch lijkt La Coutellerie du Roi in de Noorddoorgang een onuitputtelijke waaier aan messen, neustrimmers, scharen en pincetten te verkopen. “Ik zou die bijl van 450 euro niet kopen, meneer.”

O product? “Ach, het is zoals met alles. Te veel alcohol of chocolade is ook ongezond, denk maar aan de problemen met diabetes. Een voorzitter van een andere sigarenclub, die ook longarts is, zei het zo: ‘Ik heb liever een patiënt die elke week een sigaar rookt, dan een die dagelijks rond het Warandepark jogt.’”

Le Roi du Cigare Koningsstraat 25 1000 Brussel

f de uitbaatster nog toqueurs verkoopt, wil een dame weten, een metalen voorwerp waarmee een ontbijteitje onthoofd kan worden met de precisie van een guillotine. De toqueurs blijken voorradig. Terwijl uitbaatster Anne Cielen (61) twee exemplaren van cadeaupapier voorziet, kijkt de klant met een ingetogen glimlach toe.

Je ziet het hier wel vaker, glunderende bezoekers die met plezier een aardig bedrag op de toonbank leggen voor een trancheermes of gewoon een goeie schaar. We kijken toe hoe een vrouw een manicuresetje in lederen etui kiest en 160 euro neertelt. Een hobbykok informeert dan weer naar een Japanse keukenbijl van 450 euro die hij in een catalogus opmerkte. Anne schudt het hoofd. “Ik zou die niet nemen. Een klant die er beenderen mee kliefde, zag zijn bijl al eens beschadigd.

Daarom heb ik hem ook niet in voorraad.”

Het tafereel met de keukenbijl heeft de filosofie van de messenboetiek in de Passage du Nord goed weer.

Brol heeft hier geen plaats in de etalage. Democratisch geprijsde messen zoals het gamma van Opinel dan weer wel. En ook wie een instrument voor één bepaalde handeling zoekt, is hier juist. Een mechanische neus- en oortondeuse?

Bingo. Een kauwtang waarmee mensen zonder gebit hun eten kunnen voorkauwen? Voorradig.

Coutellerie du Roi is een zaak met een geschiedenis.

De winkel bestaat al sinds 1750 en verhuisde naar de Noorddoorgang zodra die in 1882 werd geopend. De messenzaak op een zucht van de Nieuwstraat ademt vandaag nog steeds dat verleden. De toonbank, de op maat gemaakte rekken, ze zijn er allemaal al even lang als de winkel zelf. “En ziet u dit?” Anne wijst op de

“Een mes kan zo mooi zijn” ANNE CIELEN LA COUTELLERIE DU ROI

honderden zwart geschilderde kartonnen productdoosjes in het rek. “Zelfs die zijn nog origineel. We moeten ze regelmatig herschilderen of plakken, maar het zijn die details die de winkel een ziel geven.”

Net als bij Paradis de la Babouche is de bazin hier al de derde generatie in een geslacht van messenverkopers. “Mijn grootvader importeerde al messen en nam de winkel op het Sint-Jansplein over. Mijn broer runt die tegenwoordig trouwens.”

Derde generatie betekent niet dat Anne Cielen een

heel leven in de winkel sleet.

“Ik werkte lang voor een multinational waar ik verantwoordelijk was voor honderdtwintig mensen.

Maar ik wilde ook liever mijn eigen baas zijn. En ik ben nu eenmaal met coutellerie opgegroeid. Je baignais dedans. Mijn studentenjobs deed ik in de winkel van mijn ouders, dat sprak vanzelf.”

De uitbaatster houdt van haar winkel en haar messen.

“C’est un produit qui est beau, beau, beau. Je merkt ook dat mensen enthousiast worden als ze hier binnenstappen.”

Haar multinational mist Anne niet echt. “Vroeger reisde ik de wereld rond, nu doe ik hetzelfde in mijn winkel. Hier komen mensen van overal.”

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

La Coutellerie du Roi

La Coutellerie du Roi Noorddoorgang 27 1000 Brussel

19 DECEMBER 2018

I

31

Nick Trachet

Brussel en de wereld culinair ontdekt

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Kaasjeskruid Een half wilde groente die soms ook op de markt ligt.

Nu zou er hier en daar te koop moeten zijn, ook in de volgende maanden.

Er zijn honderden soorten bladgroenten te vinden. Dat komt goed uit, we zouden allemaal wat meer bladgroenten moeten eten, schrijven de gezondheidsmeesters. Ik heb het hier de laatste vijf jaar alleen al gehad over ajuin, amarant, asperges, aveluk, dagoeblad, gboma, kabuis, latuw, paksoi, prei, savooi, spruitjes en witloof. Broccoli en okra’s zijn groene groenten, maar geen bladgroenten. Ajuin en prei kunnen in dit lijstje verwonderen, maar bolgewassen zijn wel degelijk de bladeren van een plant. Bij al dat groen geweld kan er nog wel eentje bij zeker?

Ik had deze wel vaker gezien,

maar heel sporadisch. Je ziet ze even op de markt en de volgende keer zijn ze weer verdwenen. Ik vond er deze keer langs de boulevard, 90 cent per bos. “Hoe heet dit en hoe maak je het klaar?” vroeg ik, zoals gewoonlijk, aan de verkoper.

Hij lachte schaapachtig. “Ik weet het niet.” Typisch, ze verkopen iets, en ze weten

dan met mijn groente. Als de nood het hoogst is, is de kapper vlakbij. En zoals bekend, weten kappers altijd wel raad. Hij stond net aan de deur te roken. “O, dat?” zei hij enthousiast. “Ja, hoe heet het ook weer, want iedereen noemt het hier épinards marocains.” Hij kijkt om zich heen. “Ik kijk of er een Marokkaanse moeder

(Alcea spp.), een ander familielid, net zoals de okra en de katoenplant. Kaasjeskruid, een prachtige Nederlandse naam overigens, verwijst naar het feit dat onze voorouders in de vruchten van de plant kleine kaasjes herkenden.

Deze familie staat bekend voor de slijmstoffen die erin zitten. Eeuwenlang werden

“Kaasjeskruid verwijst naar het feit dat onze voorouders in de vruchten van de plant kleine kaasjes herkenden” zelf niet wat het is. Dat gebeurt wel vaker, ook op de brocante, bijvoorbeeld, koop ik spotgoedkoop een handwarmertje, zo’n gloeiding. Nadat ik het op zak had gestoken, vroeg de verkoopster: “Wat is het eigenlijk?” Kijk, als je dat opzoekingswerk op voorhand had gedaan, had je er geen één euro voor gevraagd!

Maar goed, daar stond ik

langsloopt,” zegt hij, “dan kan ik het vragen.” Want zelf heeft hij uiteraard ook geen idee hoe men zoiets klaarmaakt. Wel dat het erg lekker is wanneer het juist is bereid. En dat het meer een groente is van het zuiden van Marokko.

Als natuurwetenschapper herken ik onmiddellijk een lid van de Kaasjeskruidfamilie (Malvaceae). De bladeren lijken op die van de stokroos

ze gebruikt in hoestwerende middelen en snoepjes zoals schuimpjes (guimauve) en ‘nonnenbillen’ (marsh mallow). Rond de Middellandse Zee wordt wild kaasjeskruid langs de tuinen en wegen geplukt. In de Maghreb wordt de plant ook gekweekt. In het Italiaans heet hij malva, in Tunesië chobaesa, in Algerije khobize in Marokko ook wel baqüla en bij de Kabielen majire.

Het is een plant van de winter en vroege lente. Alle leden van de kaasjeskruidfamilie zouden eetbaar moeten zijn, ook de stokrozen van uw buurvrouw. Pluk ze in dat geval heel jong, anders is het taai spul.

Trek de zachtere bladeren en steeltjes los en spoel ze af.

In tegenstelling tot onze spinazie, die nauwelijks moet verslensen in de hitte, wordt kaasjeskruid langer gekookt. De Marokkaanse en Algerijnse kokkinnen doen dat als stomend, in de top van de couscoussière, samen met citroensap en look.

Ongeveer een halfuur om te beginnen. Ik weet niet of de groente echt helemaal zacht wordt.

Doe dan in een pan een bodempje olijfolie, voeg er harissa(poeder), komijnpoeder en meer citroensap, en look bij, en laat even aanbakken. En laat de uitgelekte khobize daar dan in stoven zolang nodig.

Prettige feesten en smakelijk.

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/trachet

WZC Floordam Melsbroek zoekt enthousiaste medewerkers! > Verpleegkundige dagdienst (vast, voltijds of deeltijds) > Zorgkundige (vast, voltijds of deeltijds) Met een groot hart verlenen wij kwalitatieve zorg aan 147 residenten die verblijven in 11 individuele woningen en aan 20 bezoekers van het dagverzorgingscentrum. Een project dat toonaangevend is in de ouderenzorg omwille van het huiselijke karakter en de kleinschaligheid.

Meer informatie: betty.herbots@floordam.be Vanheylenstraat 71, 1820 Melsbroek 02/752 91 10

Beeldspraak

Stilleven met wild & trottoir

Kersttafereel

K

Kerstmis 1938.

Etalage met wild. © PHOTONEWS

erst 1938. Samen met hier en daar een dennenboom werden in dat tijdperk ook nog ladingen aangeschoten wild uit het beboste ommeland tussen Bosvoorde en Bastenaken aangesleept tot in het centrum van de stad. Hier op de foto betreft het strikt gezien reeën, maar ik verruil taxonomische starheid tegen dichterlijke vrijheid om het kerstlied te kunnen zingen van hoe Kim en de andere hertekens daar lagen bij dag op ’t trottoir. En hoe hun pootjes nog aandoenlijk natrappelden in de ijle lucht. Een beetje zoals hun neefjes de rendieren van de Kerstman later zouden doen, maar dan anders.

Onversneden en met hun pelsen fraksken nog aan, zijn Bambi en zijn broertjes door

boodschappers van het vooroorlogse Bol.com voor de deur van de groothandel afgeleverd. Daar hebben plaatselijke handelaars in wild en gevogelte ze voor het uitkiezen. Want ook al is dit biovlees van eigen bodem, het is altijd goed naar ’t eigen hert te kijken even voor het op tafel staat.

Al was het maar om na te gaan of het toevallig toch geen ree is.

De kerel rechts op het jachttafereel is maar een vreemd mannetje. Ofwel heeft zijn rechterhand kou, ofwel zit zijn jachtgeweer nog onder zijn jas, ofwel is hij gewoon erg blij ons te zien. Dat laatste is de kerel links in ieder geval. Met nog wat nagespeelde triomf claimt hij zijn overwinning, en het bezit van de massieve stukken vlees die in een postume omhelzing op de straatstenen verstrengeld

liggen. Daartoe moet de-manmet-de-pet-in-de-straat het dode dier natuurlijk wel even vastnemen, want menig kadaver heeft er best moeite mee om nog spontaan te poseren voor dit soort ongein.

Tachtig jaar later wordt de aanslag op integrale ex-levende wezens dan ook nog zelden zo expliciet opgeëist. In het zichtbare gedeelte van de voedselketen houden we het nu liever bij een ‘stukje’ wild. Hert en ree kennen we vooral als ragout en filet, hoedanigheden waarin het onderscheid tussen beide evenhoevige zoogdieren nog moeilijker te maken is.

In die zin vormt dit tijdsdocument de missing link tussen de appetijtelijke stillevens met wild uit de barok, en de verwerpelijke foto’s van jachttrofeeën waar sommigen vandaag op safari mee uitpakken. Hoe verder je teruggaat in de tijd, hoe meer begrip er nog mogelijk was voor gepronk met de overdaad waartoe een welgemikte wolk hagel aanleiding kan geven.

Zo vormt een fotoarchief dat een aantal decennia teruggaat interessant volkskundig bronmateriaal. Andere foto’s uit de jaren dertig laten zien hoe er op beperkte schaal kerstbomen worden verhandeld aan middenstanders en gegoede burgers op de Grote Markt, en hoe het Leger des Heils een groot kerstbanket aanricht voor de armen. Maar net zoals bij deze als gebroken herten vermomde reeën ging het om uitzonderlijke traktaties. Van de huidige kerstextravaganza met jingle bells en kalkoen was voor de Tweede Wereldoorlog nog geen sprake. De poedersneeuw op de kraag van de man rechts, de ijzel in de goot, de pels op de morsige steen … het heeft niet dezelfde gevoelswarmte en georganiseerde gezelligheid als de contemporaine eindejaarspsychose. Blijkbaar was het dus ooit mogelijk de donkere dagen door te komen zonder een maand tevoren al een valse kerstster na te jagen.

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Elke week voorziet Michaël Bellon een oude persfoto van een nieuw onderschrift

— MICHAËL BELLON

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/beeldspraak 19 DECEMBER 2018

I 33

kerst st henkpapier geschenkpapier of metaalfolie folie

70x300 cm

069 geurkaars in glazen pot diverse geuren ca. 9x8 cm

kerstmok met bonbons

seamless corrigerend ondergoed

dames/heren horloge

597

singlet, short of tailleslip zwart, polyamide/elastaan maten s-xl

UTZ 75 gram

diverse varianten met metalen band japans uurwerk

1 kg = 22.53

092

169

238

kerst keukenschort

Dymond LED strip

bestekset

diverse varianten katoen verstelbaar 70x80 cm

multicolor, met afstandsbediening dimbaar, eenvoudig in te korten 5 meter

zwart of goud, 4 messen, 4 vorken, 4 lepels en 4 dessertlepels

trendy servies diverse kleuren aardewerk o.a. ko emok

16-delig

ovenwant en pannenlap set van 2

0.99

788

1495

136

Tristar raclette/gourmet

houten letterbord

500 Watt voor 4 personen

met 4 planken 24x34.5x1.5 cm

schaal Ø 11.5 cm ontbijtbord Ø 20 cm diep bord Ø 18 cm schaal Ø 14 cm

1.36 1.97 1.97 1.97

vinyl LP's

diverse varianten, top titels o.a. Foo Fighters, Pink, Pearl Jam, John Mayer en Jimi Hendrix

120 letters

162

993

helium tank

kussenhoes soft of bontlook

voor 30 ballonnen van 23 cm

diverse kleuren polyester 45x45 cm folieballon o.a. maan 75 cm of champagne es 100 cm

1795 Candy Canes kerstman of sneeuwpop zuurstokjes 50 gram of Candy Canes 12-pack 144 gram

0.59

Spa exclusives giftset

winter: bodymist, bodybutter en bodyscrub of for men: face wash, aftershave balm, shampoo & showergel, 3-delig

Openingstijden rondom Kerst Extra koopzondag: 23 december

199

woondeken ca. 120x150 cm

5.95

395

Figenzi giftset

penselenset

249

295

diverse sets voor hem en haar o.a. eau de parfum 100 ml en hairmist 50 ml

1111 Extra openingstijden rondom de feestdagen (kijk op Action.com of deze ook voor de winkel bij u in de buurt gelden).

penselenset 12-delig, plat of rond of penselenset in etui, 12 penselen, incl. schilderspalet

1 kg = 13.80/4.79

069

Aanbiedingen geldig van woensdag 19 december t/m dinsdag 25 december 2018.

Altijd op de hoogte blijven van acties en nieuwe producten met onze nieuwsbrief. Meld u aan op action.com/newsletter

knutselartikelen diverse varianten

1.49

www.action.com

BEVL - Alle prijzen zijn in Euro. Zet- en drukfouten voorbehouden.

199

KRIJG DE MEESTE LIKES VAN BRUSSEL. Zet uw zaak online op de kaart met de experts van de Digitale Versnelling.

Telenet biedt Brusselse ondernemers gratis gepersonaliseerd advies en begeleiding door een onafhankelijke expert. Ontdek wat de Digitale Versnelling kan doen voor uw online marketing en uw succes op sociale media. Om het even of u Telenet Business-klant bent of niet !

Boost uw business.

Boek nu een gratis afspraak op digitaleversnelling.be !

Benoit Coquelet Procrastination

2u GRATIS ADVIES !

DB557535J8

Meer info en voorwaarden op digitaleversnelling.be

DB374215D7

OOG VOOR UNIVERSITEIT EN MAATSCHAPPIJ Hoe kunnen we processen verbeteren en eventuele fouten vroeger detecteren? Dat is de vraag die je je als auditor elke dag moet stellen.

KU Leuven. Inspiring the outstanding.

DB566397L8

kuleuvencareers.be/charite

DB374216D7

PAK IN 2019 UIT MET JE NIEUWE JOB BIJ KU LEUVEN Niet enkel als academicus, maar met jouw talent als leidraad. Want er is zó veel dat je kunt doen bij KU Leuven. Meewerken aan onderwijs en onderzoek op topniveau, bijvoorbeeld. En, ja, dat doet wat met je.

Omdat je jezelf ontdekt, je grenzen verlegt, je ambities waarmaakt.

Vind jouw job op www.kuleuvencareers.be

Organiseer internationale congressen en events

Een loopbaan voor gepassioneerde IT’ers

Als Congres- en eventorganisator organiseer je internationale evenementen in opdracht van onze interne diensten. Je houdt steeds het overzicht en bent betrokken van start tot einde. Je schrikt er dus ook niet voor terug om af en toe ’s avonds of tijdens het weekend te werken.

Bij ICTS ondersteun je 100.000 studenten en 20.000 collega’s. Samen met zo’n 300 IT-experts kick je op nieuwe technologieën en complexe uitdagingen.

Zo verleggen we voortdurend onze grenzen.

Zet je financieel talent in voor onderwijs op topniveau Zo’n 75 enthousiaste collega’s bij de Centrale Financiële Diensten zijn verantwoordelijk voor de financiële administratie, de begrotingsopmaak en -opvolging, het thesaurie- en vermogensbeheer, de financiële opvolging van de onderzoeks- en dienstverleningsprojecten en de centrale financiële rapportering van KU Leuven. Wil jij ook meewerken aan de uitbouw, het beheer én de controle van de financiële processen binnen de universiteit?

We zijn op zoek naar een Stafmedewerker organisatie financiële processen, een (senior) Financieel projectbeheerder internationale projecten en een Teamlead/expert inkomend facturenbureau.

Zin in een #kuleuvencareer? Wij zoeken collega’s die • nieuwe toepassingen ontwikkelen of • onze beveiligingsomgeving uitbouwen of • de systemen en infrastructuur beheren • en gepassioneerd zijn door IT. We zijn op zoek naar een Security application expert, Unix/Linux engineer, Software engineer, Software consultant Ed-Tech, Analist-ontwikkelaar voor de leeromgeving, SAP Basis expert, SAP BW BO analist, ICT-aankoper en een Cyber security coördinator.

Al onze ICT-jobs? Die vind je op kuleuvencareers.be/ict

Wetenschappelijk onderzoek waarmaken KU Leuven Research & Development (LRD) slaat een brug tussen wetenschap en bedrijfswereld: via allerlei vormen van samenwerkingen, licenties en het oprichten van spin-offs laten we kennis en technologieën doorstromen naar de samenleving.

Onze 100 enthousiaste medewerkers kijken uit naar de komst van een Investment manager, een Business developer, twee Juristen en een Specialist in intellectual property.

KU Leuven. Inspiring the outstanding.

DB566401L8

Bij elk project logistieke en administratieve ondersteuning bieden, de nodige initiatieven nemen en het overzicht behouden – dat zijn jouw hoofdtaken. Je hebt dan ook een hands-on mentaliteit én ervaring met administratie.

Sterke organisatorische, probleemoplossende en communicatieve vaardigheden zijn een must.

Advertentie

Dreigt uw trap een obstakel te worden?

Een traplift van thyssenkrupp biedt de oplossing Veel senioren vrezen dat ze de bovenverdieping van hun woning niet meer kunnen bereiken als ze minder mobiel worden.

De trap dreigt dan een te groot obstakel te worden voor de dagelijkse bezigheden, waardoor sommigen zelfs overwegen hun thuis te verlaten of het bed te verhuizen naar het gelijkvloers.

www.ikwordpromokoerier.be wordpromokoerier@BDmyShopi.com 0800/24.402

Een traplift als oplossing De thyssenkrupp Flow Swing traplift is de steun en toeverlaat in steeds meer woningen. Deze traplift maakt de bovenverdieping weer bereikbaar en kan zelfs naar de zolder of kelder worden doorgetrokken. Bovendien past hij op iedere mogelijke trap.

*in hoofdberoep of in bijberoep

Tips en tricks

voor je

carriere?

Surf dan snel naar Streekpersoneel.be/ carriere

Geen obstakel meer Een tevreden gebruiker vertelt: “Toen ik steeds slechter ter been werd, beschouwde ik de bovenverdieping eigenlijk al als een afgesloten hoofdstuk in

mijn leven. Gelukkig maakte ik net op tijd kennis met de Flow Swing traplift. Nu kan ik terug naar boven en weer terug zonder dat het al mijn energie kost.”

Ontvang nu € 750 korting In december ontvangt u € 750 korting bij aankoop van een Flow Swing traplift*! U krijgt bovendien een levenslange garantie op uw traplift*. Vraag een vrijblijvend en kosteloos gesprek aan met een van

de thyssenkrupp adviseurs, zodat u samen kunt bekijken hoe de Flow Swing er in uw huis uitziet. U kunt hiervoor gratis bellen naar

0800 26 100 of voer uw gegevens in op

tk-traplift.be Aarzel niet en vraag vrijblijvend ons documentatiepakket aan. * Onder voorwaarden, zie tk-traplift.be

DB486286C8

DB501395D8

ANTIQUAIR ZOEKT VOOR 2 ANTIEKWINKELS

Alle kwaliteitsbeelden, Chinese vazen, klokken, bronzen…

AFREISDATA 2019 (op maandag):

8 mooie dagen 15/4 (Paasvak.) • 6/5 • 27/5 • 3/6 • 8/7 vanaf 12/8 • 2/9

¤1.290

INBEGREPEN:

score dit jaar: 9,1/10!

INFODAG:

Vliegreis, Vlaamse gids, knap 4*-hotel, vol pension, alle excursies di. 8 jan. 15u in ons auditorium te St-Truiden gratis toegang, wel even online reserveren aub

HOGE PRIJZEN, CASH GELD VRIJBLIJVENDE SCHATTING

0494 26 21 47

ostantix@hotmail.com

DB567464L8

DB568109L8

Wij bellen jou gratis terug met meer info!

DB566883L8

Registreer je op

Reisfamilie Carlier

Luikersteenweg 62 • St-Truiden • T 011 70 55 00 • www.deblauwevogel.be

JONG EN AMBITIEUS?

GOSTARTERS.BE HELPT JE VERDER.

One team, one family, one mission

#EenJobMetPassie

Steven Van Genechten Accountmanager Nationale Regie

Bij welk bedrijf pas jij het best? Doe de test!

Alles wat je moet weten over werken, geld, wonen om straks op eigen benen te staan.

Ontdek je carrièrekansen op

Liever de Startersgids bij je thuis? Vraag je gratis exemplaar aan.

mijntoekomstbijroularta.be DB470685A8

DB521967F8

DB374216D7

Klim vzw, een initiatief van CM Sint-Michielsbond, ondersteunt personen met een beperking.

Wij voorzien bezigheidsactiviteiten, dag- en nachtopvang en verzorging van volwassen personen met een matig, ernstig tot diep verstandelijke beperking.

Wij zoeken voor spoedige indiensttreding

teamverantwoordelijke (voltijds)

voor huis Michielsheem in Dilbeek

leefgroepbegeleiders (deeltijds) voor huis Michielsheem in Dilbeek en voor huis De Klink in Diegem

Wij bieden • een boeiende job in een aangename omgeving; • spoedige indiensttreding; • barema’s en arbeidsvoorwaarden conform de cao’s binnen de sector.

Meer info vind je op klim-vzw.be

.

Uw personeels-

zoekt

CHAUFFEUR / MAGAZIJNIER

Gelieve ons te contacteren op nr. 0475857835

hier?

contacteer ons snel op rrs@roularta.be of 051 26 67 89 DB486145C8

nmbs Heb je een diploma secundair onderwijs en heb je een zeer goede kennis van het Frans en het Engels?

Ben je enthousiast, dynamisch, commercieel en klantgericht?

Ben je bereid om onregelmatige uren te werken?

Dan ben jij misschien wel één van de nieuwe

Commercieel bedienden voor NMBS in Brussels Airport.

Je takenpakket: • Je beantwoordt de vragen van klanten over onze producten en biljetten.

• Je verkoopt vervoerbewijzen voor onze treinen en staat in voor de dienst na verkoop (annulering, omwisseling).

• Je houdt zorgvuldig een kassa en boekhouding bij.

DB568385L8

Interesse? Solliciteer dan nu via nmbs.be/jobs

DB567881L8

(6 dagen op 7)

advertentie

DB568784L8

VROEGmarkt, rijbewijs B of C Sector groenten en fruit Heer of dame met de nodige werkwilligheid

DB566945L8

Schrijf of mail naar Gerd Demandt Klim vzw - Kattebroekstraat 199, 1700 Dilbeek gerd.demandt@klim-vzw.be