BRUZZ actua - editie 1630

Rubrieknaam

#1630 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

&

O P I N I E

19 | 09 | 2018

DE WOLF KOMT JOACHIM MERGEAY (INBO) over de natuur in de stad

© SHUTTERSTOCK

GRÉGOR CHAPELLE (ACTIRIS)

‘VDAB is voorbeeld voor ons’

KIESHOKJE IN DE VERDOMHOEK

‘Ik ga bewust niet stemmen’

Ensemble, faisons bouger Bruxelles avec: Laat ons samen Brussel doen bewegen met:

Giles Daoust CEO, Daoust

www.mo-brussels.be www.sprouttobrussels.be

PUB-MO-DAOUST.indd 1

Urban Mobility Popup

12/09/18 08:17

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

NJOFI TITUS, MATONGE

“Ik woon al zes jaar in Stuttgart, waar ik als monteur werk. Ik heb twee dochters. Vandaag ben ik op bezoek bij mijn zus. Brussel vind ik een mooie, oude stad vol geschiedenis. Ik speel graag voetbal, reis graag en ben gek op mooie auto’s en mooie kleren. Het zou schitterend als deze foto in BRUZZ me aan modellenwerk zou helpen.”

19 SEPTEMBER 2018

I

3

Inhoud

COLOFON BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393, BIC: BBRU BE BB van Vlaams Brusselse Media vzw.

Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

FLITS 07

Onderwijs

Secundaire freinetschool in de maak

ADVERTEREN?

Marthe Paklons, sales@bruzz.be, 02-650 10 61 DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

RUBRIEKEN

ALGEMENE DIRECTIE

Jo Mariens Kristof Pitteurs

03

Chou de Bruxelles

WEEKBLAD

05

Edito

08

In beeld

24

Opinie

Karen De Becker

25

Celia Ledoux

VORMGEVING

31

Nick Trachet

32

Enfant Terrible

34

Big City

HOOFDREDACTIE

Steven Van Garsse (chef) COORDINATIE UIT

Gerd Hendrickx EINDREDACTIE

Heleen Rodiers (art director), Ruth Plaizier KERNREDACTIE

Jean-Marie Binst, Gerd Hendrickx, Bettina Hubo, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Laurent Vermeersch, Danny Vileyn, Tom Zonderman MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Hilke Andries, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Jasper Croonen, Roel Daenen, Céline Emmerechts, Patrick Jordens, Luc Joris, Tom Peeters, Jasmijn Post, Niels Ruëll, Tim Schoonjans, Benjamin Tollet, Georges Tonla Briquet, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden KALENDER UIT

Sam De Ryck

© SASKIA VANDERSTICHELE

26

VERTALING

Johan Arblaster, Martin McGarry FOTOGRAFEN

Bart Dewaele, Ivan Put, Saskia Vanderstichele ILLUSTRATOREN

Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Wide Vercnocke, Jurgen Walschot Info voor kalender sturen naar/ Envoyez vos infos à publier dans le calendrier à / Send event details to

VISITBRUSSELS Koningsstraat 2 Rue Royale 1000 Brussels/Bruxelles 02-549.50.95, info@agenda.brussels VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Steven Van Garsse, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

LOS VAN DE TIJD

Dit magazine staat ook online issuu.com/bruzz.be

26

© SHUTTERSTOCK

Interview

De wolf komt naar Brussel

© GR

Edito

12

DE VERHALEN

16

18

22

18

Spreektijd

Gekrakeel

Patrimonium

Wie wind zaait zal storm oogsten. Zo gaat dat in de politiek. Het is wat staatssecretaris Theo Francken (N-VA) opnieuw overkomt. Hij ontsloeg sans-papiers van wie sommigen met een strafblad uit een gesloten centrum om er plaats te maken voor transmigranten. Zo meldde Het Nieuwsblad.

Het ontlokte bij de meerderheidspartijen Open VLD en CD&V bakken kritiek. Daar staat de staatssecretaris met zijn stoer taalgebruik die prat gaat op een hard migratiebeleid. Een koekje van eigen deeg.

Tussen droom en daad staan heel wat praktische bezwaren. Dat moet Francken intussen ook wel duidelijk zijn. Hoe electoraal interessant het ook is om zich op migratie te profileren, op een bepaald moment vraagt de kiezer zich af of er ook iets gerealiseerd is. Brood op de plank, is ook wat de kiezer vraagt.

Intussen begint de hub voor transmigranten aan het Maximiliaanpark een grimmig aanzien te krijgen. Een groter contrast met de hoopvolle gezichten van enkele jaren geleden is nauwelijks denkbaar. Toen kwamen er Syriërs en Irakezen kamperen, gevlucht voor het oorlogsgeweld in Syrië en van IS. Velen van hen kregen asiel. Velen van hen hebben een job of zijn nog in opleiding.

Vandaag verblijven er vooral transmigranten in het park die keer op keer hun kans wagen naar Engeland. Slechts een minderheid slaagt daarin. De mislukkingen beginnen te wegen. De honger knaagt. De herfst staat voor de deur. De spanningen lopen op. Inter-

Grégor Chapelle, directeur Actiris: 'De VDAB is een voorbeeld'

Architect Michel Jaspers over het Justitiepaleis

Reportage

Drie vernieuwde pleinen doorgelicht

Brussel Kiest

Een kwart van de Brusselaars stemt niet: twee portretten

etnisch, het gevecht om de schaarste.

Op de fora van hulpverleners wordt gemeld dat de transmigranten vuil en agressief zijn. Het opvangcentrum in Haren heeft enkele dagen de deuren moeten sluiten omdat er geen land meer met hen te bezeilen is. En er zijn de recente schermutselingen tussen transmigranten onderling, mensensmokkelaars en politie, waarvan de dood van het tweejarige meisje Mawda het trieste hoogtepunt was.

Voor Theo Francken is het eenvoudig.

Laat hem twee weken aan het roer staan in Brussel en de problemen in het Maximiliaanpark zijn opgelost. Dat is niet geloofwaardig, tenzij met een schrikbewind.

Interessanter is om te zien dat hier twee belangen met elkaar vechten. De overheid moet te allen tijde de veiligheid en openbare orde kunnen waarborgen.

Maar tegelijk mag dat niet ten koste gaan van de menselijkheid. De transmigranten zijn geen criminelen. Het zijn hoogstens gelukzoekers. En België heeft ook humanitaire verplichtingen.

Dat er tegengestelde belangen zijn wil niet zeggen dat er geen oplossingen te bedenken zijn. De N-VA-excellenties Jambon en Francken zouden daarom beter samen met Philippe Close en met de ngo’s als die van Mehdi Kassou aan tafel gaan zitten om een plan uit te dokteren dat geen ruimte laat voor een mislukking. Dat is eindeloos veel beter dan het oeverloos gekrakeel op Twitter en in de kranten.

BRUZZ | VOORAF

12

— STEVEN VAN GARSSE

19 SEPTEMBER 2018

I

5

Oog professioneler Opnieuw aan het werk? Stap eens binnen bij de GrandOptical opticien in je buurt. Wij zetten de professionele kant van je persoonlijkheid in de verf met de juiste bril. Hoe we dat doen? Met het vrijblijvende stijladvies van onze More You Crew.

Zo stap jij naar buiten met een bril die perfect bij je past. Profiteer nu van de actie: 1 complete bril kopen = 1 bril cadeau*. Da’s een bril voor op het werk én eentje voor feestjes!

Krijg nu een tweede bril

cadeau Exclusief voor Bruzz-lezers

Onze winkels in Brussel: Louiza - Woluwe Shopping - Westland Shopping - Ukkel - Elsene - Docks Bruxsel – Etterbeek – Koningsstraat – Stokkel – Wemmel Vind al onze winkels op grandoptical.be Aanbod geldig in alle GrandOptical winkels in België t.e.m. 31/10/2018. Aanbod enkel cumuleerbaar met bovenstaande actie. * Raadpleeg grandoptical.be/aanbiedingen voor de voorwaarden.

Promocode 10DM / ASTY

Op vertoon van deze bon in de winkel krijg je 10% korting extra op de eerste bril en een gratis mini reinigingsspray. Wij verwelkomen je graag!

Flits

Nieuws heet van de naald

NET HELPT KNAAGDIEREN OVER TE STEKEN

Boven de Tentoonstellingslaan hangt een mysterieus net waar bijna geen mens op let. Dat net is er gekomen om het reizen van de eekhoorntjes makkelijker te maken. Serge Kempeneers van Leefmilieu Brussel schat dat er een paar tientallen eekhoorntjes huizen in het Poelbos en het Koning Boudewijnpark, maar de Tentoonstellingslaan snijdt de groene zone in twee. Om de beestjes te laten genieten van beide bossen werd er een net gespannen. De dieren

hebben het met de autodrukte nooit gemakkelijk gehad om de weg over te steken, maar met de komst van tram 9 werd het pas gevaarlijk. Daarom kwam het tot een gezamenlijk initiatief van Leefmilieu Brussel en Mobiel Brussel. Meer comfort voor de reiziger, maar zonder de dieren te vergeten. Dat moet de filosofie zijn.

De hamvraag is wel of de beestjes de weg zullen vinden. Om te zien of dergelijke netten zin

Dit net aan de Tentoonstellingslaan is een hulp voor overstekende eekhoorns.

hebben - het net over de Tentoonstellingslaan aan de halte Tentoonstelling is een proefproject - plant Leefmilieu Brussel een camera. In afwachting daarvan houden natuurverenigingen een oogje in het zeil.

Als de eekhoorns zich gedragen zoals de mens hoopt, krijgen ze meer oversteeknetten. Anders stopt het bij dit ene. DV > Lees ook het interview met bioloog Joachim Mergeay over natuur en de stad op p 26

BRUZZ | VOORAAN

© SHUTTERSTOCK

Een snelweg voor de eekhoorn

© SASKIA VANDERSTICHELE

VZW KEERPUNT ZOEKT GESCHIKT GEBOUW IN MOLENBEEK

Middelbare freinetschool in de maak Volgend schooljaar moet de eerste Nederlandstalige secundaire freinetschool in Brussel opengaan. De initiatiefnemer, vzw Keerpunt, is volop op zoek naar een gebouw. — BETTINA HUBO

D

e vzw Freinetscholen Keerpunt uit Gent wil meteen op drie of vier plaatsen van start gaan met een middelbare school: Gent, Brussel, Limburg en mogelijk ook Leuven. Op die manier kan ze aan de strenge programmeringsnormen voldoen, legt Kris Denys van de Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen (Fopem) uit. “We krijgen al vele jaren ouders over de vloer die willen beginnen met een secundaire freinetschool. Maar om in aanmerking te komen voor subsidies is er bij de opstart een flink aantal leerlingen nodig. Dat

maakt het moeilijk. Daarom begint Keerpunt met drie vestigingen. De hoofdschool komt bovendien in Brussel, waar de norm iets lager ligt.”

OP MENSENMAAT In Brussel zijn er nog geen secundaire freinetscholen. Elders in Vlaanderen wel, maar het zijn scholen die nog altijd met de klassieke studierichtingen - Latijn, STEM, moderne talen - werken. Keerpunt dient deze maand een aanvraag in om het zonder studierichtingen te mogen doen.

Denys: “De leerlingen volgen gewoon ASO-Freinet. Ze krijgen dan, net als elders, een basisvor-

ming met wiskunde en talen.

Voor de overige uren zijn alle combinaties mogelijk, bijvoorbeeld astrofysica met houtsnijwerk. Op die manier hoeven ze geen studiekeuze te maken die hen later kan beperken. Voor die extra uren wordt gewerkt met stages en externe sprekers.”

Het onderricht gebeurt, zoals Célestin Freinet het wou, proefondervindelijk. “Niet vanuit het handboek, maar al doende.

Dat geldt niet alleen bij de aanleg van een moestuin, maar ook voor wiskunde en talen. Levend leren, noemde Freinet dat.”

Om van elkaar te kunnen leren, zitten de scholieren samen per

graad of zelfs met alle zes jaren samen. Sowieso blijft de school klein: twintig leerlingen per leerjaar, 150 leerlingen per vestiging is het maximum. “Dat is een bewuste keuze. Het moet een school op mensenmaat zijn.”

Keerpunt wil op 1 september 2019 beginnen met een eerste jaar secundair. In Gent heeft de vzw al een gebouw gevonden, in Brussel nog niet. Omdat er in eerste instantie op Molenbeek gemikt wordt, organiseert Keerpunt op woensdagmiddag 10 oktober een leerwandeling door Molenbeek, op zoek naar een gebouw. Voor de huur rekent de vzw op de financiële hulp van de Vlaamse Gemeenschapscommissie, maar ze kreeg volgens Denys intussen te horen dat de extra middelen opgebruikt zijn.

Toch blijft de organisatie hopen op VGC-steun.

19 SEPTEMBER 2018

I

7

8

I

19 SEPTEMBER 2018

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

Ahmadi-moslims

© IVAN PUT

Brussels Kart Expo in Groot-Bijgaarden was drie dagen het toneel van ‘Liefde voor iedereen, haat voor niemand’, de leuze van de Ahmadiyya-moslimgemeenschap België, die 25 jaar bijeenkomst vierde. Veel Pakistaanse vluchtelingen maken in ons land deel uit van die groep, die vooral in Dilbeek, Hasselt en Antwerpen leeft. Hun kalifaat dat in 1908 ontstond, wordt wat schuin bekeken door andere moslims, omdat Ahmadi-moslims geloven dat hun stichter Mirza Ghulam Ahmad van Qadiaan de profeet en de Messias is.

Nochtans was het verzoenende jaarthema ‘de heilige profeet Mohammed, een man van vrede’. JMB 19 SEPTEMBER 2018

I

9

De week

Terugblik op het nieuws

Gokreclame Vanaf januari 2018 bant de MIVB reclame voor goksites.

De wijziging komt er na ophef over seksistische gokreclame in Brusselse metrostations.

Motorrijder komt om

71,4

Een motorrijder van 27 jaar komt vrijdag op de overweg in Sint-Agatha-Berchem om het leven. Het treinverkeer tussen Jette en Ternat is een tijdlang onderbroken. Tussen Ternat en Denderleeuw rijdt een vervangbus. De precieze oorzaak van het ongeval wordt onderzocht.

Volgens cijfers van Statistiek Vlaanderen is 71,4 procent van de inwoners van het Brussels Gewest van vreemde origine, wat betekent dat de huidige of eerste nationaliteit van de persoon zelf of van de vader of moeder niet-Belgisch is. Sint-Joost-ten-Node spant de kroon met 90 procent, gevolgd door Molenbeek (82,4), Sint-Gillis (79,8), Brussel-Stad (79,3) en Schaarbeek (79,1).

‘OVERHEID BRENGT AGRESSIEVE MIGRANTEN NAAR MAXIMILIAANPARK’

BRUZZ | DE WEEK

Het theater van de wanhoop Er strijkt een nieuw publiek neer in het Maximiliaanpark. “Mensen vertellen ons dat ze door de overheid hier naartoe worden gebracht van overal in het land. Het zijn vaak mensen die al lange jaren in Europa zijn, vaak in Calais. Ze hebben geen hoop meer om in het Verenigd Koninkrijk te geraken en zijn veel harder dan de mensen die we hier gewoon zijn.” Dat zegt Mehdi Kassou van het Burgerplatform voor Steun aan de Vluchtelingen. — DANNY VILEYN

M

aandagochtend schoot de politie op een man die een politieagent had aangevallen met een mes. Het gaat om een 43-jarige Belg van Egyptische origine, die vermoedelijk dakloos is. De man raakte buiten zichzelf toen politieagenten transmigranten in en rond het Maximiliaanpark wekten en hen verzochten om op te krassen. Hij zwaaide met een mes en weigerde het te laten vallen, ook na gebruik van pepperspray, maar hij viel een politieagent aan.” De politieagent was lichtgewond, de neergeschoten man werd in kritieke toestand naar het ziekenhuis gebracht, zei de politie van Brussel-Elsene.

10

I

19 SEPTEMBER 2018

Dwww

kleine oppervlakte samenbrengt, brengt dat heibel met zich mee.”

NEGENPUNTENPLAN Vorige week woensdag was er ook al een dodelijke steekpartij in de buurt van het Noordstation. De politie van Brussel-Elsene zei toen dat ze geen escalatie van geweld opmerkte, idem dito bij de politie van de zone-Noord die wel sprak van grote spanningen in de wijk rond het Noordstation. Toen werd er nog gesproken over een geïsoleerd feit. Kassou daarentegen haalde aan dat er gevechten waren losgebarsten tijdens de avondlijke voedselbedeling: “De politie van Brussel stuurt de transmigranten naar het Noordstation, waar andere agenten hen terugsturen naar het Maximilaanpark. Als je zoveel volk op een

De federale overheid stelde enkele dagen geleden een negenpuntenplan voor om de problematiek van transmigranten aan te pakken. Na het incident maandagochtend reageerde Mario Thys van de politievakbond NSPV. “Tweede resultaat negenpuntenplan Jambon-Francken ... politieman aangevallen door illegaal,” tweette Thys. Ook volgens Thys is het recente transmigrantenpubliek waar de politie mee te maken heeft stukken agressiever dan in het begin van de ‘toevloed’. De bewering dat er transmigranten uit heel het land naar het Maximiliaanpark gebracht worden, doet denken aan voorvallen met Vlaamse en Waalse OCMW’s

die destijds sans-papiers naar Brussel stuurden. In het OCMW van Sint-Joost kwam ooit een dakloze uit Antwerpen aan op wiens treinkaartje het adres van het OCMW van Sint-Joost geschreven was. Het is een interessant gegeven voor politieke discussies waar Brussel met de vinger gewezen wordt.

Brussels burgemeester Philippe Close (PS) nam het in de BRUZZ-studio alvast op voor het opvangcentrum van de stad Brussel in Haren waar transmigranten terechtkunnen: “Zonder Porte D’Ulysse (het opvangcentrum, red.) zou de situatie in het Maximiliaanpark nog veel slechter zijn. Er slapen elke nacht vier- tot zeshonderd mensen in Haren, die anders in het park zouden blijven.”

Close doet naar eigen zeggen alles

Brand

In een bedrijf van recyclagepapier in de Bollinckxstraat in Vorst is er vrijdagochtend een uitslaande brand. Oorzaak blijkt een verbrijzelaar te zijn. Er zijn geen slachtoffers, en de brandweer heeft de forse rookontwikkeling snel onder controle.

Noorse burgervader

Een bezoek aan een seminarie in Brussel loopt slecht af voor Alf Erik Andersen, burgemeester van het Noorse Mandal. Na een cafébezoek wordt hij ‘s nachts overvallen en in een wagen geduwd. De overvallers nemen hem mee naar een geldautomaat, maar de man ontsnapt en dient een klacht in.

Nieuwe parking Burgemeester Françoise Schepmans (MR) van Sint-Jans-Molenbeek lanceert het idee om een ondergrondse parking voor tweehonderd wagens te bouwen onder het Sint-Jan-Baptistvoorplein.

Door te verplichten vooraf alle coalitie-intenties bekend te maken, heeft de kiezer meer greep op de toekomst SOMERS ( OPEN VLD ) , BRUZZ | DE WEEK

Mechels burgemeester BART (in een debat van VTM-Nieuws)

Cartoon Kim Duchateau en Wauter Mannaert wisselen elkaar af voor hun kijk op de week

© PHOTONEWS

om de situatie in het Maximiliaanpark onder controle te krijgen. “Al blijft het heel moeilijk. We moeten vooral met de federale overheid tot een oplossing komen.” Maar het negenpuntenplan, dat geen genade vindt in de ogen van de politievakbond, werkt ook volgens de Brusselse burgemeester niet.

“Het is heel duidelijk voor mij: dat plan komt neer op minder migranten op Vlaamse parkings, maar meer in het Maximiliaanpark,” aldus Close.

Close wijst het nieuwe plan dus af, maar wil wel blijven overleggen met de federale regering. “De oplossing is méér samenwerking tussen de verschillende niveaus. Met meneer Jambon kan ik praten en samenwerken, ook al is hij van de N-VA en ik van de PS. Maar er is een probleem met staatssecretaris Theo Francken. Hij zit meer op Twitter en Facebook dan in zijn kantoor.”

19 SEPTEMBER 2018

I

11

Spreektijd

‘Op school was ik van de werkloze’ BRUZZ | DE VERHALEN

Het is zonder meer het belangrijkste succesverhaal in Brussel: de spectaculaire en aanhoudende daling van de werkloosheid. Architect van die trend is Grégor Chapelle, Actirisdirecteur, proteststem binnen de PS en ouder van twee dochters in het Nederlandstalig onderwijs. “We willen het Nederlands weer cool maken.”

- KRIS HENDRICKX EN SARA DE SLOOVER,

FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

W

e spreken Chapelle op de dertigste verdieping van de onlangs gerenoveerde Astrotoren, vlak bij Madou. Het is een van die plekken waar je als bezoeker automatisch naar de ramen wordt gezogen, waar een adembenemend zicht over de stad wacht. Chapelle weet al wat hij wil tonen. “Daar, op het Barricadenplein, verbleef Victor Hugo toen hij uit Frankrijk moest vluchten, omdat hij zich voor het algemeen stemrecht had ingezet. Er werd meteen betoogd tegen zijn komst. De volgende dag kon hij geen klacht indienen omdat de zoon van een minister deelnam aan de betoging.”

Chapelle zegt het niet, maar er lijkt wel een parallel tussen de Franse schrijver en de Actirisdirecteur, die verontwaardiging als zijn persoonlijke brandstof ziet en al eens tegen de schenen van de hiërarchische PS durft te schoppen. “Ik heb in de loop der jaren best wel wat niet-vrienden gemaakt.”

U bent in Togo geboren. Hoe zit dat?

GRÉGOR CHAPELLE: U raakt meteen een gevoelige snaar. Mijn vader was er professor aan de universiteit. Mijn moeder leed na mijn 12

I

19 SEPTEMBER 2018

geboorte aan een jarenlange postnatale depressie en de persoon die al die tijd voor me zorgde, Célestine, was een beetje mijn adoptiemoeder. Ik heb vandaag nog steeds contact met haar en we zien elkaar bijna elk jaar. Mijn persoonlijke geschiedenis heeft me zo meteen ook erg gevoelig gemaakt voor kansarmoede.

Een universiteitsprofessor als vader. U bent niet echt het type PS’er dat uit de arbeidersklasse komt.

CHAPELLE: Neen, ik kom uit een bevoorrechte

familie, met ouders die een universitair diploma hadden. Maar mijn vader verloor zijn job toen ik tien was en bleef vijf jaar werkloos. Ik zat op een betere school in Ukkel, maar was daar wel ‘de zoon van de werkloze’. Ik heb toen alle aspecten van de werkloosheid van nabij leren kennen. Soms ging ik mee toen mijn vader ging stempelen. Dat was trouwens in het gebouw in Vorst waar ik later mijn kantoor had als schepen van Werk, net boven de stempelzaal.

Ik heb de schuldenberg van mijn ouders zien groeien en de depressie van mijn vader beleefd.

Ik zie hem nog zitten in de zetel als ik terugkwam van school, met een pak tijdschriften

de zoon

BRUZZ | DE VERHALEN

Actirisdirecteur Grégor Chapelle blijft gevoelig voor kansarmoede

naast zich, na een dag nietsdoen. Tegelijk heb ik de positieve kanten van ons socialezekerheidssysteem gezien, want we leefden thuis met zijn zessen van één werkloosheidsuitkering. De kinderen hebben uiteindelijk ook allemaal universitaire studies kunnen doen met een maximale studiebeurs. Om maar te zeggen: het is niet toevallig dat ik deze job nu doe.

De Brusselse PS wordt vaak beschreven als een huis met vele kamers, met twee hoofdvleugels: die van de linkse Philippe Moureaux en die van de links-liberale Charles Picqué. Waar situeert u zich?

CHAPELLE: Ik kan me echt niet vinden in die

opdeling. Ik denk dat ik op socio-economisch vlak vrij links ben, maar ik ben ook erg pragmatisch en gefocust op resultaten.

▲

Uw cv leest als dat van een erg ambitieuze politicus. Een diploma van Harvard, voorzitter van de Franstalige studenten, auteur van drie boeken over ideologie, medeoprichter van een protestbeweging in de PS … Zullen we op een dag minister-president Chapelle zeggen?

19 SEPTEMBER 2018

I

13

Actirisdirecteur Grégor Chapelle

▲

CHAPELLE: (glimlacht) Ik voel het niet

BRUZZ | DE VERHALEN

als ambitie, maar als révolte, verontwaardiging, verzet. Telkens als ik de mogelijkheid heb om mee te werken aan een betere wereld, doe ik dat met al mijn energie. Op mijn vijfde deed ik al mee met een mars voor Solidarnosc (Poolse vakbond uit de jaren tachtig, onder leiding van Lech Walesa, red.) (somt een boel geëngageerde acties op). En diezelfde opstandigheid was ook de brandstof voor mijn boeken, waarin ik tien jaar geleden al tegen de cumul van politieke mandaten pleitte. Die boeken waren niet meteen de handigste zet voor een politieke carrière. Met mijn anticumulpleidooi stond ik toen nog alleen en heb ik veel niet-vrienden gemaakt. Ook de protestgroep GrouponsNousEtDemain, die voor een rodere, ecologischere en minder hiërarchische PS ijvert, kreeg niet alleen applaus.

Trekt de partij voldoende lessen uit Publifin en Samusocial?

CHAPELLE: Ho … (denkt na) Ik denk

dat we gehoord zijn met GrouponsNousEtDemain. Maar persoonlijk vind ik dat we nog verder moeten gaan in de decumul van mandaten. En ik heb de indruk dat we telkens net een beetje later reageren dan de publieke opinie van ons verwacht. Daardoor zien mensen niet hoe groot de inspanningen wel zijn en dreigen ze het kind met het badwater weg te gooien. De PS is veel strenger geweest na Publifin en Samusocial dan andere partijen.

Is Elio Di Rupo wel de juiste voorzitter voor die noodzakelijke veranderingen?

CHAPELLE: (wikt zijn woorden) Hij is

de verkozen voorzitter en hij is de baas van de PS die zijn partij naar een verkiezingsoverwinning moet leiden. Dat zeg ik als partijlid en nog even gemeenteraadslid, niet als Actirisdirecteur.

De werkloosheid dan. Die daalt nu al voor het vierde jaar op rij, de jeugdwerkloosheid al vijf jaar. Maar is dat wel een verdienste van Actiris?

Door federale maatregelen werden ook veel werklozen uitgesloten. En er is de conjunctuur: ook in Vlaanderen daalt de werkloosheid al jaren.

CHAPELLE: De conjunctuur is

inderdaad één oorzaak van de daling.

De voorbije drie jaar is die goed voor 14

I

19 SEPTEMBER 2018

een derde van de daling. De uitsluiting van werklozen na maatregelen van de federale regeringen, ook de vorige (met de PS, red.), deden de cijfers jammer genoeg ook kunstmatig dalen, ook voor een derde. In Brussel rest dan nog een derde dat de verdienste is van de Jeugdgarantie. Sinds we dat plan met de Brusselse regering hebben ingevoerd, daalt de jeugdwerkloosheid hier veel sneller dan in de andere grote steden. We zijn vorig jaar onder Antwerpen gezakt, terwijl we in 2013 nog zes procent meer jeugdwerkloosheid hadden.

Die Jeugdgarantie hebben we copy paste van Scandinavië overgenomen.

In plaats van voortdurend met alle werklozen bezig te zijn, concentreren ze zich daar op de instroom van jongeren, die de meest kwetsbare groep vormen. Elke jongere krijgt er binnen de vier maanden een job, stage of opleiding, bij ons is dat zes maanden. Sindsdien zijn de resultaten er. Die zijn trouwens alleen mogelijk doordat de Brusselse regering geld heeft vrijgemaakt.

De daling is mooi, maar de totale werkloosheid blijft met zestien procent hoog. Wat moet er gebeuren om naar tien procent te zakken?

CHAPELLE: De regering heeft ons

gevraagd om het principe van de jeugdgarantie nu uit te breiden naar alle nieuwe werkzoekenden. Er komt nu dus ook een ‘garantie voor iedereen’, binnen het jaar na de aanmelding bij Actiris. We beginnen daarmee in januari.

Voor de rest moeten we het vertrouwen van de werkgevers blijven winnen, zodat ze werkaanbiedingen doorspelen. Vooral de aanbiedingen waarbij wij zelf kandidaten selecteren interesseren ons, want dan kunnen we onze database met Brusselaars aanspreken. In de Rand kunnen we nog veel vooruitgang boeken. Daar moeten we samen met de VDAB meer bedrijven overtuigen om met ons samen te werken. Het Nederlands van de Brusselaars moet dan wel beter worden.

Verder moeten we meer digitaliseren. De VDAB is daarbij een voorbeeld. Ik maak er geen geheim van dat Vlaanderen een van de beste arbeidsbemiddelingsdiensten in Europa heeft. Het budget is veel hoger per werkloze: ze hebben vier keer meer budget dan wij en niet zo

heel veel meer werklozen. De organisatie investeert al tien jaar in IT. We willen ons daarop inspireren en een automatische matching tussen kandidaten en jobadvertenties mogelijk maken.

Het aantal Brusselaars dat in Vlaanderen werkt, ligt met een dikke 50.000 nog altijd niet erg hoog.

CHAPELLE: Wie Nederlands kent,

verdubbelt zijn kansen op werk. Er zijn dan plots twee keer zoveel werkaanbiedingen. We hebben bijna geen tweetalige werkzoekenden, want die vinden heel snel werk.

Daarom zijn we met de campagne met Vincent Kompany begonnen, waarin we focussen op het belang

CHAPELLE: Klopt, maar het cijfer zit

wel in de lift. De demografie verklaart een deel van die trend: er zijn nu eenmaal een miljoen Vlamingen die op pensioen gaan tegen 2030, tegenover 450.000 Walen en slechts 150.000 Brusselaars. Als er een baan in de Rand vrijkomt, is het dus logisch dat de jongere Brusselse bevolking daarop inspeelt. Maar daarnaast hebben we ook enorme inspanningen gedaan samen met VDAB Brussel. We zitten nu ook samen in één gebouw.

U legt vaak de nadruk op het belang van het Nederlands. Wat doet Actiris concreet?

Grégor Chapelle Geboren in 1974 in Togo Master in de rechten aan de UCL (1992-1997) Voorzitter van de Franstalige studenten (1996-1997) Master of Public Administration in Harvard Consultant Mc Kinsey (2004-2006) Medeoprichter van het progressieve advocatenkantoor van de Vrijheidswijk, met Alexis Deswaef in 2006 Auteur van drie boeken over ideologie, waaronder ‘Lettre à mon parti’ Schepen van Werk, Handel en Economie in Vorst (2006-2011) Directeur-generaal van Actiris, de Brusselse gewestelijke dienst voor arbeidsbemiddeling, sinds 2011 Medeoprichter van GrouponsNousEtDemain, een hervormingsbeweging binnen de PS

Grégor Chapelle draagt steevast rode sokken.

Hoe komt het dat veel leerlingen die tien of twaalf jaar Nederlands krijgen in een Franstalige school amper Nederlands kennen? De immersiescholen laten we even terzijde.

CHAPELLE: Eerst wil ik een misver-

stand uit de weg ruimen: veel Franstalige Brusselaars spreken wél Nederlands, maar zijn niet werkzoe-

kend. Verder ben ik een groot voorstander van immersiescholen en het Nederlandstalig onderwijs. Mijn eigen kinderen gaan naar school in het Nederlands. En engageer me ook binnen het Marnixplan van Philippe Van Parijs om Brussel drietalig+ te maken, waarbij de ‘+’ voor de bijkomende thuistaal staat.

Ik heb ook aan den lijve ondervonden dat het niet makkelijk is om een plek te vinden in een Nederlandstalige school. De lat zou lager moeten liggen, zodat je niet enkel als kansarme leerling of als kind van ouders die taalexamens kunnen afleggen, kan binnenraken.

mag wel in het Nederlands, Engels of Spaans, mijn vrouw heeft Spaanse roots. Hun Engels is er op die manier enorm op vooruitgegaan. Maar wanneer word je in het Franstalig onderwijs blootgesteld aan het Nederlands? Verder heb je natuurlijk ook de aantrekkingskracht van de Angelsaksische cultuur. Met Kompany proberen we in hetzelfde register te spelen: met rolmodellen tonen we dat het Nederlands ook cool is. Met alleen de rationele boodschap: ‘Jamaar, je moet Nederlands leren want het is belangrijk om werk te vinden’, komen we er niet.

arbeidsmarkt. Ook bij mensen met een gelijkwaardige opleiding maken mensen met Afrikaanse roots minder kans op een job. Als het dan nog een vrouw is én een die een hoofddoek draagt, dan wordt het langzaam moeilijk om een job te vinden. Wij zien de typisch Brusselse superdiversiteit als een oplossing.

We richten ons tot bedrijven om die cultuur in hun bedrijf te verspreiden, om de rijkdom van diversiteit te benadrukken en becijferde doelstellingen te hanteren. Op dit moment hebben honderd bedrijven, goed voor ruim vijftigduizend werknemers, al een diversiteitsplan.

U hebt de vraag nog niet beantwoord.

Vanwaar die povere kennis Nederlands na zoveel jaar Franstalig onderwijs?

U legde al de link tussen de dalende werkloosheid en de afnemende criminaliteit. Is Actiris de beste garantie voor veiligheid in Brussel?

Onlangs kreeg u best wat tegenwind over een vergaderzaal, die voor 400.000 euro zou worden gerenoveerd. Hoe is dat afgelopen?

CHAPELLE: Kinderen worden niet

CHAPELLE: Dat denk ik wel. Het

CHAPELLE: Dat was een communica-

genoeg blootgesteld aan de taal. Een taal leer je niet in de eerste plaats via lessen. Thuis hebben mijn dochters een verbod om naar een scherm te kijken met Franstalige inhoud. Het

verband tussen de twee fenomenen mag in elk geval beter worden onderzocht. Het lijkt logisch dat je minder criminaliteit hebt als er duizenden mensen minder zijn die geen

tieblunder van mij. Ik heb het project voorgesteld en het maximale budget vermeld dat we ter beschikking hadden. Het beheerscomité heeft dan een marktstudie gevraagd om tot een minder dure oplossing te komen. Dat zal lukken.

“Ik maak er geen geheim van dat Vlaanderen een van de beste arbeidsbemiddelingsdiensten in Europa heeft” GRÉGOR CHAPELLE DIRECTEUR ACTIRIS

inkomsten hebben, niets om handen hebben en in een maatschappij wonen waar je pas bestaat als je consumeert. In plaats van te wachten tot iemand stommiteiten begaat, naar de gevangenis moet en dan radicaliseert, moet je véél eerder oplossingen bieden. In het onderwijs natuurlijk, maar ook bij de begeleiding naar werk.

U creëerde een loket tegen discriminatie. Wat leverde dat op?

CHAPELLE: Een honderdtal klachten

per jaar. Nog niet genoeg, maar het loket is alvast een signaal aan de maatschappij. Gelijkekansencentrum Unia heeft aangetoond dat discriminatie een objectieve factor is op de

BRUZZ | DE VERHALEN

van meertaligheid. Achter die campagne zit een hele batterij van maatregelen om mensen naar lessen Nederlands te brengen. Vanaf oktober zal ons onlineplatform om Nederlands te leren ook gratis ten dienste staan van alle Brusselaars, of ze nu werkzoekend zijn of niet. Er zijn de taalcheques. En onze samenwerking met VDAB Brussel, die een beetje de Rolls-Royce is van het parcours naar Nederlandstalig werk. Mensen moeten daarbij niet perfect tweetalig zijn. Wie een basiskennis heeft, kan verder verbeteren op de werkvloer. Alleen zijn de meeste werkzoekenden bang om de taal te spreken.

Waar bent u vooral trots op bij Actiris?

CHAPELLE: De verandering

in bedrijfscultuur, waarbij Actiris een leverancier van oplossingen is geworden.

Ik breng dat ook nadrukkelijk binnen. Vroeger heerste hier een groot gevoel van onmacht. Ik spreek de mensen regelmatig aan als ‘Chers fournisseurs de solutions’.

En als ik iemand in de lift zie, neem ik vaak afscheid met Bonne solution in plaats van Bonne journée.

En wat is uw grootste teleurstelling hier?

CHAPELLE: De digitale vernieuwing.

We willen graag dat mensen die autonoom werk kunnen zoeken daarin volledig ondersteund worden door digitale hulpmiddelen, zodat we de anderen beter persoonlijk kunnen begeleiden. We zijn nu al jaren bezig om persoonlijke kwalificaties en vaardigheden automatisch te koppelen aan de vereisten in bepaalde vacatures, maar het resultaat is nog niet bevredigend.

Voor de zomer zou het eindelijk zover moeten zijn.

19 SEPTEMBER 2018

I

15

Patrimonium

Een eigen auto ?

Architect Michel Jaspers over de renovatie van het

Neen. Ik deel er een.

.09 16 >A2U2 TOLOZE 16.09 !

ZONDAG

‘Nooit gepleit wel voor een Hij zou het gerecht definitief uit het Justitiepaleis willen om plaats te maken voor winkels. Maar daar is niets van aan, zegt architect Michel Jaspers. “Justitie hoort in het Justitiepaleis, maar in de sokkel is ook plaats voor een museum.”

BRUZZ | DE VERHALEN

— LAURENT VERMEERSCH

M

#mobilmix www.mobilmix.brussels

ichel Jaspers, oprichter van het in Brussel bijzonder succesvolle architectenbureau Jaspers-Eyers, komt niet graag in de media. Maar het Justitiepaleis ligt hem na aan het hart. “Ik heb mijn bureau in de Hoogstraat om dat monument van Leopold II te kunnen zien,” vertrouwt de kwieke tachtiger ons toe.

Hoogst uitzonderlijk wenst Jaspers daarom te reageren op een recent artikel (BRUZZ 1628) over de moeizame renovatie van het monumentale gerechtspaleis ontworpen door Joseph Poelaert.

“Er werd gezegd dat wij winkels wilden maken in het Justitiepaleis, maar daar is niets van aan,” zegt Jaspers. “Het winkelhart ligt voor mij op de Gulden-Vlieslaan en de Waterloolaan. Ik was wel voorstander om bijvoorbeeld het museum van de dynastie, dat momenteel te krap zit, een plaats te geven in de sokkel. Daar is veertigduizend vierkante meter ruimte.”

Door er een culturele functie aan toe te voegen, zou het Justitiepaleis zijn enorm toeristisch potentieel kunnen waarmaken. “Jaarlijks komen een miljoen toeristen naar het Poelaertplein voor het uitzicht op de stad. Die mensen dromen ervan om binnen

te gaan in dat formidabele Justitiepaleis met de grootste Salle des pas perdus van de wereld. Velen zouden ook met plezier iets betalen om tot in de koepel te gaan om daar van het uitzicht te genieten.”

Jaspers licht zijn visie toe bij een maquette van de wijk. “Kijk, de Regentschapsstraat is volgens mij de schoonste straat van Brussel. Dat is onze Champs-Elysées. Aan de ene kant heb je al een belangrijke aantrekkingspool met Bozar en de andere musea. Het Poelaertplein kan een tweede pool worden. Met cultuur is het zoals met een goed winkelcentrum: dat heeft twee grote winkels nodig als aantrekkingspunten. Hier kunnen we tussen de twee polen een as maken waar toeristen alles vinden: cultuur, groen in het Egmontpark en goede restaurants in de buurt van de Zavel.”

Een culturele functie is volgens Jaspers ook perfect te combineren met justitie. “We zouden een toegang tot de sokkel kunnen maken via een trap op het Poelaertplein. Zoals de piramide van het Louvre. Behalve een museum zou er ook een beetje horeca kunnen komen, dat is ook in het voordeel van justitie dat nu slecht bediend is in die kelder. Zo kunnen we het gebouw ook een rendabiliteit geven.”

Justitiepaleis

De architect spreekt tegen dat hij het gerecht definitief uit het Justitiepaleis wil om eigen gebouwen te verhuren aan justitie. “Het gerecht hoort in het Justitiepaleis. Het klopt wel dat mijn familie een gebouw verhuurt aan justitie. Onder meer de jeugdrechtbank zit daar.

Maar het is de Regie zelf die ons gevraagd heeft of daar eventueel ook de strafrechtbanken een plaats zouden kunnen krijgen, maar enkel voor zeven of negen jaar, de tijd die nodig is voor de renovatie.”

voor winkels, museum’

VRIJMAKEN

© PHOTONEWS

“Toeristen dromen ervan om binnen te gaan in dat formidabele Justitiepaleis” MICHEL JASPERS

BRUZZ | DE VERHALEN

De piste om de strafrechtbank te verhuizen werd evenwel van tafel geveegd. “Men is bang dat de tijdelijke verhuizing definitief zou worden, maar dat interesseert ons niet,” zegt Jaspers.

“Door al dat geruzie staan we nergens met de renovatie en nu zien we wat er gebeurt … (verwijst naar de instortende plafonds, red.) Ze denken nog altijd dat ze het in kleine stukjes kunnen renoveren tot 2040. Dat is toch belachelijk.”

De architect betoogt dat het sneller en goedkoper zou kunnen als het gerecht tijdelijk het veld ruimt. “Ik weet wat het is, zo’n grote werf,” klinkt het. “De veiligheidskosten zijn enorm. En honderden arbeiders laten werken, terwijl de grootste bandieten van het land daar binnen en buiten worden gebracht, is niet realistisch. Er zullen nog ongelukken gebeuren. Als de Regie het gebouw minstens gedeeltelijk vrijmaakt, kan het sneller gaan. Zo kunnen de kosten voor de beveiliging van de werf en het huren van andere gebouwen naar beneden.”

ARCHITECT

Maquette van de wijk, met het Justitiepaleis op het einde van de Regentschapsstraat. “Onze Champs-Elysées,” zegt Jaspers.

© JESPERS-EYERS

19 SEPTEMBER 2018

I

17

Reportage

Het PLEINENRAPPORT De veelbesproken voetgangerszone in de binnenstad is nog niet af, maar de voorbije jaren zijn enkele andere Brusselse openbare ruimtes vernieuwd. We vroegen twee experten om drie nieuwe pleinen aan een kritische blik te onderwerpen. — LAURENT VERMEERSCH

18

I

19 SEPTEMBER 2018

Twee experten lichten drie vernieuwde pleinen door

Koningin Astridplein GESLAAGD

H

bijna tweehonderd plaatsen.

Samen met de nieuwe tramlijn 9 werd het nieuwe plein begin september feestelijk ingehuldigd in het bijzijn van de koninklijke familie. Buurtbewoners en bezoekers lijken vlot hun weg te vinden naar het nieuwe Spiegelplein.

Maar wat denken onze stedenbouwkundige experten?

“Het is een typische configura-

tie voor het hart van een gemeente,” zegt landschapsarchitect Thierry Kandjee (Taktyk). “Het is netjes gedaan en alle basiselementen voor een goede openbare ruimte zijn aanwezig: bomen, banken, fonteintjes, terrassen en er is plaats voor de wekelijkse markt.”

En toch blijven onze critici een beetje op hun honger zitten.

▲

et Spiegelplein of Koningin Astridplein in Jette onderging de voorbije jaren een serieuze gedaanteverwisseling.

De zwarte asfaltvlakte van weleer maakte plaats voor een breed plein van gevel tot gevel.

Bovengronds verdween heel wat parkeergelegenheid, maar in de plaats kwam een ondergrondse garage met

19 SEPTEMBER 2018

I

19

Het pleinenrapport

▲ BRUZZ | DE VERHALEN

“Je komt er niet van terug met een verhaal. De bekleding met graniet voelt een beetje generisch aan. Die zou je bijna overal in Europa kunnen aantreffen. Het voelt wat commercieel aan en dat is iets waar we voor moeten opletten in Brussel. Je ziet wel vaker dat nieuwe voetpaden of pleinen snel worden ingepalmd door terrassen, ten nadele van de voetganger.”

“Naar mijn gevoel is het wat te opzichtig nieuw,” zegt architecte Petra Pferdmenges (Alive Architecture). “Je ziet het vaak dat men kiest voor moderne stenen, meubilair en verlichting. Ik vind dat ontwerpers meer moeten kijken naar het bestaande en daarmee aan de slag gaan. Maar politici willen natuurlijk kunnen tonen dat ze iets veranderd hebben. Kies je om te investeren in stenen of in mensen die de ruimte onderhouden?”

“Het risico bestaat dat de gebruikte stenen over tien of vijftien jaar gedateerd aanvoelen,” zegt Kandjee. “Ook voor het latere onderhoud is het inderdaad beter om het aantal verschillende materialen te beperken. Ik vertel mijn studenten altijd dat een goede interventie opgaat in de omgeving. Anderzijds kan ik mij wel inbeelden dat buurtbewoners blij zijn dat er geïnvesteerd is in hun wijk en dat een parking plaatsmaakte voor een multifunctioneel plein. Voor hen is dat misschien voldoende.”

Het nieuwe Spiegelplein lijkt te beantwoorden aan de huidige wensen, maar niet aan de toekomstige noden. “Ik stel mij vragen bij de mobiliteit,” zegt Kandjee. “Als je een nieuwe tram aanlegt, moet je dan nog een ondergrondse parking bouwen? Zo zal je de mobiliteitsgewoonten niet veranderen.”

Ook het groen had beter gekund.

“Er is een lint van bomen geplant, maar met het oog op de klimaatverandering had het best meer mogen zijn. Het is misschien niet evident door de parking, maar de zonnekant van het plein heeft nu geen bomen en dus geen schaduw. Daar zou je een heuse tuin kunnen aanleggen, gevoed door het water van de fonteinen.”

“Vermits het nu een beetje saai is, stel ik voor dat we ergens een hoekje weer openbreken en daar de natuur haar gang laten gaan,” zegt Pferdmenges. “Zo krijgen we een stukje wilde natuur in de stad.”

20

I

19 SEPTEMBER 2018

Rogierplein ONDERSCHEIDING

H

et Karel Rogierplein in Sint-Joost-ten-Node werd al opengebroken in 2009. Toen was het een vrij onopvallend en eenvoudig plein, met wat bomen, een typische metroingang en een glazen piramide.

Vandaag vind je er een grootse metro-ingang die

werf was een proces van vallen en opstaan, maar het resultaat mag gezien worden, vinden onze experten. “Dit is een statement dat kan tellen in Brussel,” zegt Thierry Kandjee. “Het getuigt van veel moed en ambitie om alle verschillende instanties te laten samenwerken en zoiets neer te zetten. De schaal is

“Het bovengrondse plein gaat een relatie aan met de ondergrondse openbare ruimte” THIERRY KANDJEE LANDSCHAPSARCHITECT

daglicht tot op de perrons brengt. Boven de hoofden hangt een enorme luifel. Arbeiders leggen dezer dagen de laatste hand aan de bijzondere constructie, maar het plein zelf en de promenade langs de Kleine Ring zijn ondertussen al een tijdje afgewerkt.

De moeizame en kostelijke

ongezien voor Brussel. Vooral de link met de metro vind ik heel sterk. Het bovengrondse plein gaat een relatie aan met de ondergrondse openbare ruimte.

Dit is een intense plek waar duizenden mensen elkaar kruisen en ontmoeten.”

Daarnaast is het vooral de luifel die allure geeft aan het

nieuwe plein. “Dat is een signaal in de stad, een herkenningspunt, en tegelijk heeft men geprobeerd om daar, in een buurt vol kantoren, winkels en hotels, toch een aantrekkelijke ruimte te creëren. Bij slecht weer kan de luifel een beetje bescherming bieden tegen de regen en de alomtegenwoordige wind. Ik denk dat het een plek is waar mensen met elkaar afspreken, eerder dan dat ze gaan zeggen ‘aan Belfius’ of ‘voor de Zara’.”

“Het is een gedurfd en groots ontwerp, maar toch staat het niet op zichzelf,” aldus Petra Pferdmenges. “Er is goed gekeken naar de omgeving en het bestaande. Dat zie je aan de nieuwe straatverlichting, die heeft dezelfde kleur en soberheid als de bestaande. De beplantingen zijn anders, maar liggen wel in de lijn van de bomen hogerop langs de Kruidtuinlaan. Het is een groot gebaar, maar het is gedaan met gevoel en respect. Wat banken en tafels zouden wel op hun plaats zijn. Nu is het niet echt een plek om te verblijven.”

Vooral aan de kant van de Belfiustoren, met zwarte ondergrond, zijn de voorzienin-

H

gen beperkt. “Ik ervaar dat als een achterkant”, zegt Kandjee.

“Je hebt een nooduitgang, maar geen banken of ander meubilair.

Het dient enkel om de achterliggende gebouwen te bedienen.

Terwijl de luifel toch uitnodigt om in het rond te bewegen. Dat begrijp ik niet goed.”

De promenade langs de Kleine Ring vindt Kandjee dan weer erg geslaagd. “In plaats van zoals vroeger een rij bomen te planten, zijn hier kleine bosjes gezet. Die zullen al over enkele jaren voor een groene massa zorgen, terwijl we twintig jaar of meer zouden moeten wachten tot de bomen wat groter zijn. In de schaduw ervan zijn grote banken in de vloer verwerkt, waar mensen even kunnen verpozen tijdens de lunch.”

De vraag is of het niet te druk is om even te verblijven. “Het verkeer van de Kleine Ring is inderdaad de grootste uitdaging, ook om de link te leggen met de binnenstad, maar ik hoop dat we de ruimte van de ringlanen kunnen herverdelen. Dit project zet alvast een belangrijke stap door een hele promenade te creëren op redelijk grote schaal, van de Kruidtuin tot de Albert IIlaan.”

et vernieuwde Dumonplein in Sint-Pieters-Woluwe werd begin juni ingehuldigd. De heraanleg moest de handelskern Stokkel nieuw leven inblazen en een ontmoetingsruimte creëren voor de omliggende wijken. Dat hield in dat de parkeerplaatsen grotendeels zouden verdwijnen.

In de praktijk zien we echter dat het midden van het vernieuwde plein tijdens de winkeluren toch weer dienst doet als parking. Het gaat in principe om een tijdelijke toegeving aan de handelaars.

Door dit compromis zijn een deel van de banken en de nieuwe fontein een aanzienlijk deel van de week onbruikbaar.

Het eerste halfuur parkeren is bovendien gratis, wat het af- en aanrijden op en rond het plein stimuleert.

“Je geeft een vreemd signaal door parkeren daar toe te laten, want het ontwerp van het plein gaat net uit van een strakke afscheiding tussen het plein zelf en de ruimte voor auto’s en tram errond,” zegt Thierry Kandjee.

“Zodra je de auto toelaat, blijkt het vaak om moeilijk om hem opnieuw te weren.”

“Ik geloof wel in een stapsgewijze aanpak,” zegt Petra Pferdmenges. “In Brussel gaat het allemaal iets trager vooruit, maar dat is ook de charme van de stad. In Londen of Parijs zijn de dingen beter geregeld, maar die steden zijn exclusief, Brussel is en blijft hopelijk inclusief.”

Naast de open zone die soms

parking is, zijn er twee verblijfszones aan de uiteinden van het ovale plein. Aan de ene kant is er een luifel met daaronder een frituur, café en ijssalon. “Een luifel is in zinvol in ons klimaat. Hij heeft bovendien een interessante vorm en de juiste schaal in vergelijking met het plein.

Jammer dat de invulling toch weer louter commercieel is.”

“En dat de gemeente het niet kon laten om er traditionele bloembakken aan op te hangen,”

het niet werkt, want er komen mensen zitten. Het is goedbedoeld, maar je zit wel een beetje in het midden van een rotonde.

Een eiland tussen de auto’s en trams. Het voelt wat aan alsof alles te veel gedefinieerd is. Elk stukje ruimte heeft een functie.

Het zware meubilair helpt ook niet. Er zijn een pak paaltjes en betonnen muurtjes nodig om de verschillende gebruikers hier te scheiden. Het geheel voelt nogal druk en zwaar.”

Net als in Jette noemt

“De luifel is er voor de ontwerper, niet voor de gebruiker” PETRA PFERDMENGES ARCHITECTE

vult Pferdmenges aan. “Net zoals de auto’s, was dit waarschijnlijk niet zo bedoeld door de ontwerpers (lacht). De luifel ziet er misschien goed uit, maar zal niet helpen bij slecht weer. Daarvoor is hij te klein. Hij is er voor de ontwerper, niet voor de gebruiker.”

Aan de andere kant is er een rustplek met wat groen. “Het idee is interessant: langs de gevels kan je winkelen, maar hier kan je je even terugtrekken of iemand opwachten,” zegt Kandjee. “Je kan niet zeggen dat

Kandjee de bomen een gemiste kans. “Het zijn kleine exemplaren die bovendien traag groeien.

In de toekomst hebben we meer natuur nodig in de stad.”

“Wij kijken natuurlijk vanuit onze kennis en onze expertise, maar misschien zijn veel mensen hier best tevreden met hun nieuwe plein,” besluit Pferdmenges. Het klopt natuurlijk dat het ultieme oordeel van de publieke ruimte komt van de mensen die ze gebruiken. Oordeel dus vooral zelf.

Dumonplein TWEEDE ZIT

19 SEPTEMBER 2018

I

21

Brussel kiest

Een kwart brengt zijn stem niet uit

Niet-stemmers

— MATHIAS DECLERCQ, FOTO’S IVAN PUT

D

e cijfers liegen er niet om: het aantal mensen dat de gemeenteraadsverkiezingen gewoon links laat liggen, groeit zienderogen.

Een vergelijking van de lokale verkiezingen van 2006 met die van 2012 toont dat de vijf grootste

‘Ik stem niet uit burgerlijke ongehoorzaamheid’ DE ACTIVIST Gerben Van den Abbeele Ongetwijfeld is een groot deel van de mensen die de verkiezingen links laten liggen simpelweg niet geïnteresseerd in politiek. Maar er zijn ook heel wat mensen die het net uit engagement vertikken om te gaan stemmen. Gerben Van den Abbeele is zo iemand. Als activist van onder meer Pic Nic The Streets, dat de basis legde voor de voetgangerszone op de Anspachlaan, en zelfverklaard

22

I

19 SEPTEMBER 2018

dwarsdenker heeft hij het stemmen onherroepelijk afgezworen. “Terwijl ik ooit een partijkaart heb gehad en zelfs nog enkele keren voorzitter van een stembureau ben geweest,” lacht hij. “Maar ik heb gaandeweg ingezien dat het idee van verkiezingen nergens toe leidt. Mensen denken een stem te geven aan iemand die in hun naam beslissingen neemt waar ze het mee eens

90.000 80.000 70.000 60.000 BRON: BHG. INFOGRAFIEK: PETER DHONDT-BRUZZ

Als de trend doorzet, trekt bij de gemeenteraadsverkiezingen zeker een kwart van de Brusselse burgers niet naar de stembus. “Het systeem zou de niet-stemmers net moeten meetellen. En zo voor een kwart minder postjes zorgen,” zegt een van de stemweigeraars.

50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0

Bru

gemeenten van Brussel een terugval van de opkomst kenden. In Anderlecht bijvoorbeeld brachten in 2012 48.509 van de 58.991 stemgerechtigden hun stem uit. Daar komen nog het aantal blanco en ongeldige stemmen bij. Die stegen van bijna 3.000 naar net geen 4.000.

zijn. Maar wie uiteindelijk waar wordt verkozen: dat beslissen de partijen gewoon zelf. En die partijen evolueren allemaal in dezelfde richting.”

Sterker nog: de carrousel aan verkiezingen zorgt ervoor dat de grote uitdagingen net uit de weg worden gegaan, vindt Van den Abbeele. “We zitten in een soort constante verkiezingsmodus, waarbij de belangrijke beslissingen continu worden uitgesteld. Ik ga niet stemmen om zo’n signaal te geven: het draagt niets bij tot het aanpakken van de grote problemen. Ik blijf dus thuis als een vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid.”

Nochtans gelooft Van den Abbeele wel rotsvast in het idee van de democratie. “Maar je zou het moeten omdraaien: gaan

stemmen is net je stem weggeven. Zeker op lokaal niveau zou er een soort participatieve structuur kunnen worden opgezet waar je stem echt gehoord wordt. Verkiezingen kunnen een deel zijn van het democratisch proces, maar voldoen zeker niet op zich.”

Daarom lanceert de Brusselaar eind september het platform Agora, dat ijvert voor de oprichting van een burgerparlement mét wetgevende macht.

De leden moeten worden geloot onder de Brusselse bevolking.

“We willen dat systeem vooral invoeren op het niveau van het Gewest. De burgerassemblee zou naast het bestaande parlement moeten komen in een soort tweekamersysteem, om zo de concentratie van macht bij politici te breken.”

winnen terrein

000

000

Stemgerechtigden in 2006

000

Stemgerechtigden in 2012 Geldige stemmen

000

000

000

000

000

000

Sint-JansMolenbeek

Resultaat: in 2012 werd in Anderlecht maar van 75 procent van de potentiële kiezers de politieke voorkeur geregistreerd. Dat is bijna 6 procent minder dan in 2006.

Niet opdagen op de verkiezingsdag wordt zelden bestraft. Cijfers over het aantal vervolgingen bij de vorige

Elsene

verkiezingen kon het parket niet geven, maar het mag duidelijk zijn dat er andere prioriteiten zijn dan die mensen te vervolgen. Omdat er in de praktijk een soort gedoogbeleid bestaat, gaan er dan ook regelmatig stemmen op om de opkomstplicht in ons land af te schaffen.

‘Geef de niet-stemmers ook een stem’ DE TWIJFELAAR Dis Huyghe Toen Dis Huyghe, het brein achter de Zinneke Parade en manager van hiphopcollectief Stikstof en rapper Zwangere Guy, op sociale media de hashtag #ikstemniet lanceerde, kreeg hij veelal de wind van voren. “Van vrienden die met het klassieke argument kwamen opdraven van onze voorouders die voor het algemeen stemrecht hebben gestreden,” vertelt hij.

“Maar ik heb ook veel politici aan

BRUZZ | DE VERHALEN

Brussel-Stad Schaarbeek Anderlecht

de lijn gehad die vonden dat het niet kon dat ik zou oproepen om niet te gaan stemmen.”

Toch wou Huyghe geen oproep lanceren, maar wel het debat openen. “Ik wou een open vraag stellen: wat moet er gebeuren met mensen die niet stemmen?

Het zijn er steeds meer, maar er gebeurt niets met hun stem. Het zou anders kunnen: als je rekening houdt met hun keuze

om niemand te verkiezen, dan kan je zo’n 17 procent van de zetels die nu gewoon verdeeld worden, schrappen. Dat zijn zetels die dan geen geld kosten, die geen parlementair personeel of onkostenvergoedingen nodig hebben,” knipoogt Huyghe. “Als je dat doortrekt naar alle parlementen en regeringen in ons land, dan spreek je over véél minder postjes en middelen.” Huyghe haalt de mosterd in Nederland, waar voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 de partij Niet-Stemmers werd opgericht. Alle ontevreden burgers die niet wilden stemmen op een partij, konden kiezen voor de Niet-Stemmers, die beloofden nooit in het parlement te zitten of daar te stemmen. In theorie zouden de Niet-Stemmers zo bijna een kwart

van de Nederlandse bevolking kunnen vertegenwoordigen, maar de partij haalde in werkelijkheid te weinig stemmen om ook maar één zetel te halen.

De proteststem, dan maar?

“Vroeger kon je dat nog, stemmen op een andere partij waarmee je niet akkoord gaat zodat een andere partij niet zou winnen,” herinnert Huyghe zich. “Maar dat was in tijden van de verzuiling, vandaag liggen de partijprogramma’s zo dicht bij elkaar en praat iedereen met iedereen.” En dus trekt Dis Huyghe op 14 oktober misschien wel naar de stembus.

“Ik twijfel nog, maar ik denk het uiteindelijk wel, ja. Tenzij men toch nog beslist om de niet-stemmers mee te tellen en er zo 20 procent minder politici zijn.

Dan blijf ik thuis (lacht).”

19 SEPTEMBER 2018

I

23

Opinie

Forum

Onderzoeker Gideon Boie hekelt houding van NMBS in Recyclart-verhaal

‘Recyclart is de keerzijde van het NMBS-beleid’ BRUZZ | DEBAT

De nieuwe locatie van Recyclart werd eind augustus feestelijk geopend. Na een half jaar stilstand vond de vzw onderdak in een oude drukkerij in de Manchesterstraat in Molenbeek. Onderzoeker Gideon Boie vraagt zich echter af of de hoerastemming op haar plaats is.

24

B

oie is docent en onderzoeker aan de Faculteit Architectuur KU Leuven en wijst erop dat de vzw dan wel gered lijkt, maar dat het probleem hetzelfde blijft. “Recyclart was sinds 1997 gehuisvest in het leegstaande station Kapellekerk op de Noord-Zuidverbinding, de plaats waar de trein onder de grond verdwijnt. Het stationsbuffet werd gebruikt als restaurant, de lokethal werd een concertzaal en de winkeltjes onder de sporen werden omgetoverd tot sociale werkplaats. Samen met de skatepiste en het kunstencentrum Les Brigittines zorgde Recyclart voor een bruisende sfeer.”

“In december 2017 riep de NMBS de brandveiligheid in als smoes om Recyclart op straat te zetten.

Een spandoek met de stoere slogan ‘we want you to stay’ vermocht niets. Zelfs het 36 uur durend slotfeest op 25 februari werd vroegtijdig onderbroken, na vermeende klachten uit de buurt.

Dat het menens was, werd duidelijk toen enkele dagen later ook de sociale werkplaatsen zonder pardon gesloten werden.”

I

19 SEPTEMBER 2018

“Na een periode van onduidelijkheid over de toekomst, kwam er de belofte dat Recyclart in 2019 zou terugkeren naar de Kapellekerk.

Iedereen kraaide victorie, maar veel garanties waren er niet – wat is een belofte waard in een verkiezingsjaar? Even later bood het Brussels Gewest een uitweg met een leegstaande drukkerij in de Manchesterstraat in Molenbeek, nu met de belofte om binnen drie tot vier jaar terug te keren.

Het is verleidelijk om het verhaal van Recyclart te besluiten met

‘eind goed, al goed’. Het naargeestige getouwtrek rondom het station gaat voorbij aan de werking van de vzw en heeft vooral een politieke betekenis voor de stadsontwikkeling van Brussel.”

GROOT HUISVUIL Volgens Boie zijn er een drietal elementen die door elkaar lopen.

“In de eerste plaats werd Recyclart slachtoffer van eigen succes. Het is een wetmatigheid in het proces van stedelijke vernieuwing dat de motor van verandering eindigt bij

“Toen de NMBS met de onheilstijding kwam, bleek geen enkele politicus bereid om Recyclart de hand boven het hoofd te houden” GIDEON BOIE DOCENT EN ONDERZOEKER FACULTEIT ARCHITECTUUR KU LEUVEN

het groot huisvuil. De dynamiek van Recyclart in het leegstaand station oversteeg de artistieke en sociale werking van de organisatie.

Recyclart leerde ons anders te kijken naar een buurt die voorheen geen al te beste naam had. In plaats van verloedering zag men plots kansen. Het gevolg was een aanzuigeffect van nieuwe bewoners en bouwprojecten volgden snel. De gentrificatie is niet noodzakelijk fout, maar introduceerde wel nieuwe tegenstellingen in de buurt. De klachten omtrent overlast tonen dat de nieuwe bewoners niet de creativiteit kunnen opbrengen waarmee ze eerst verleid werden.”

“In de tweede plaats staat Recyclart symbool voor de typische beleidscultuur in België. Sociale en artistieke organisaties zijn afhankelijk van politieke steunpilaren en leven onder de constante dreiging dat het kaartenhuisje instort. Recyclart was een initiatief van Henri Simons, destijds Brussels schepen van Stedenbouw. Toen de NMBS met de onheilstijding kwam, bleek geen enkele politicus bereid om Recyclart de hand boven het hoofd te houden. Na heel wat heisa beloofde het Brussels Gewest uiteindelijk dat Recyclart in 2019 mag terugkeren naar Kapellekerk.

Het was een klassiek geval van depolitisering: de angel wordt uit het protest gehaald door eisen min

Celia Ledoux Wekelijkse column

CELIA SCHIET MET SCHERP

De Fransen komen

Recyclart moest weg uit het station Kapellekerk. © KEVIN VAN DEN PANHUYZEN

of meer in te willigen. Ondanks de vage belofte overheerste de hoerastemming en werd alle protest opgeborgen.”

“In de derde plaats is Recyclart symptoom van de antistedelijke politiek van de NMBS. De sluiting van Recyclart betekende een terugkeer naar de normale toestand langs de spoorweg en dat betekent: leegstand. Station Kapellekerk is slechts een stip op een spoor van verloedering dat de NMBS nalaat langs de Noord-Zuidverbinding, zelfs op de plaatsen waar de trein ondergronds loopt. De spoorwegmaatschappij organiseert hiermee zelf de chaos in Brussel die het zegt te verhelpen met snelle pendeltreinen naar het platteland. De afkeer van de hoofdstad onder Vlamingen en Walen heeft veel te maken met het desastreuze vastgoedbeleid van de spoorwegingenieurs.

Recyclart is de keerzijde van het ambitieuze beleid van CEO Sophie Dutordoir: de treinen rijden stipt, het treinpersoneel loopt er keurig bij en de trein dendert door een desolaat stadslandschap.”

“Als er Recyclart iets kan verweten worden, is het wel dat de organisatie na twintig jaar op ‘rekening van de NMBS’ te hebben geleefd niet capabel was om haar rol als ‘bewoner’ van de Noord-Zuidverbinding te politiseren. Toen Recyclart eenmaal uit de gratie viel, was de pret voorbij.”

Dit is geen typische middernacht. Parijzenaars dansen met een melkwit glas Mumm naast de kelders van een Seinebrug.

Door je wimpers kijkend lijken ze Ukkelse BCBG’s die Brussel-Bad ombouwden tot iets duurders. Ze dansen op Stromae en daarna op goedkope pop.

De bril van een ander is iets dankbaars. Begin twintigste eeuw - c’était au temps où Bruxelles bruxellait - was Brussel het hippe kleine broertje waar Parijzenaars in het weekend feestten. Brussel had Haussmann-achtige boulevards en een vrij coherente, bombastische nieuwe architectuur - Leopold II en zijn moordregime in Congo oblige. In Parijs bleven de boulevards, in Brussel zijn ze gemutileerd. Aan de Invalides krijgt koning auto één rijstrookje beiderzijds naast vier brede voetgangerspaden, enorme stroken grasveld omzoomd door gemeenschapstuintjes. Ik denk aan Parking 58. Hoe meer wordt afgebroken, hoe meer nostalgie het veld ruimt voor de belofte van zeldzaam lege ademruimte. Maar kwatongen beweren:

er komt een neo-jaren-1990bouw.

Wie zéker komt: de Fransen zelf. Expatvrienden in een Parijse buitenwijk met een RER-station hebben een landhuis met tuin, vol met hun rijke, François Ozon-achtige vrienden. Daartussen zit ik. En zij zitten jaloers te zijn dat ik uit Brussel kom. Pardon?

Bewieroking zijn we in België niet gewend. Ja! roepen ze: vredig, proper, levenskwaliteit!

Ik zwijg. Sous-entendu begrijp ik ook: goedkoop. Geen banlieues met rellen.

De rijkere Fransen hebben de schrik te pakken. Sloten, elektronisch toezicht, hek. En de moderne legende wil dat Brussel de échte Elysische Velden zijn met beter eten, wonen, leven. Ze hebben een punt: een garagebox in Parijs kost meer dan een appartement bij ons, en dus bieden vastgoedvitrines in Parijs woningen in Brussel aan. De Thalys naar Parijs is niet veel minder haalbaar dan sporen naar Limburg of WestVlaanderen.

Opvallen doen die Franse immigrés niet, hooguit door wat zelfbewust sarcasme. Bij

de “vreemdeling” in Molenbeek tellen ze ook zelden mee.

Maar voelen zullen we ze: aan de vastgoedprijzen. De Fransen hebben geld. Zij en de eurocraten vervangen de Franstalige bourgeoisie aan de oostkant en het centrum. Bij mijn tandarts ligt hun glossy Juliette et Victor: de Belgische lifestyle voor Fransen. Geen friet, Baloji of conceptuele mode hier, wel gerestaureerde villa’s, hyperdure etentjes, veel rijke mensen. De publireportages gaan op in de artikels. De Elysische Velden zijn gereserveerd voor wie in de dure bourgeois pas kan lopen.

In de mode zijn als Brusselaar zal wel iets hebben. Maar ik vraag me af of deze nieuwe immigranten het potentieel bezitten om onze relatief betaalbare stad te ontwrichten.

Wordt ook hier arm verbannen door rijk? Is het niet verkieslijker om weer in de anonimiteit te zakken? Laat Stromae maar een muzikaal symbool worden van een moment, net als Brel, toen Brussel weer eens Mekka was voor de eeuwig veranderlijke Parijzenaar. Pour vivre heureux, vivons cachés. Of is dat weer te Belgisch?

19 SEPTEMBER 2018

I 25

Interview

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Als de wolf de passie preekt

Joachim Mergeay over het verlies van diersoorten 26

I

19 SEPTEMBER 2018

© SHUTTERSTOCK

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

“Het effect van één ecoduct, zoals over de Ring rond Brussel, wordt sterk overschat. Ze komen er vooral om een maatschappelijk draagvlak te creëren.” Evolutiebioloog Joachim Mergeay van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) gaat de boer op met zijn stelling, maar ze lijkt in dovemansoren te vallen.

Maar dat de wolf terugkeert, kan niemand ontkennen. De vraag is: wanneer loopt die door Brussel?

— JEAN-MARIE BINST, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

D

▲

e verdeling van het Zoniënwoud door grote infrastructuurwerken, zoals trein en autosnelwegen, hebben de voorbije eeuw tot een enorme versnippering geleid, ten koste van fauna en flora. Het roer werd omgegooid toen Europa met het Ozonproject (2012-2016) de helft van zeven miljoen euro wou subsidiëren om het tij te keren. De overheid kan nu pronken met een eerste ecoduct in Groenendaal: een faunapassage met stobbenwal van 65 meter breed over de Ring.

En er kwamen vergunningen voor drie ecotunnels - doorloopbuizen van anderhalve meter diameter onder de Ring, voor reptielen, marters, everzwijnen -, vier boombruggen - touwpasserellen voor wezels, eekhoorntjes, steenmarters - en diverse ecosluizen. ‘s Lands grootste bos blijft echter net als andere natuurzones zorgen baren. En wel door de voortschrijdende degeneratie van het dieren-

19 SEPTEMBER 2018

I

27

Natuur en de stad

▲

rijk, zo zegt Joachim Mergeay, die genetisch onderzoekswerk levert voor het INBO.

Met de opening van het eerste ecoduct over de Ring (RO) klopt de overheid zich op de borst. Terecht?

JOACHIM MERGEAY: De vraag die een

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

dergelijke investering door Europa en onze gewesten oproept, is: ‘heeft dit effect?’ Alles wat er is, juich ik toe, maar het baat niet. Een voorbeeld: een autoweg en de stad Banff zelf hebben het Banff National Park in Canada versnipperd, met gevolgen onder meer voor de zwarte beer. Daar werd aan tegemoetgekomen door elke vijf kilometer in een ecoduct te voorzien. De dierenpassage ligt ofwel over de autoweg ofwel eronder, door de weg op viaducten te leggen. Om de vijf kilometer een doorweg voor dieren, dat is precies wat nodig is om de verbinding te herstellen. Als we het aantal kilometers autowegen tellen in ons land, is de versnippering in natuurgebieden nog niet voor een duizendste gecompenseerd. Het enige wat één ecoduct nu bereikt, zijn minder verkeersslachtoffers bij mens en dier. Prima voor de verkeersveiligheid, zoals het Agentschap voor Wegen en Verkeer stelt, maar voor de leefbaarheid van dierenpopulaties helpt het amper of niet.

Wat doet een autoweg voor de biotoop van dieren?

MERGEAY: Elke grote weg betekent

een barrière. Ofwel kunnen of durven de dieren er niet meer over, ofwel is de doorgang afgesloten. De dieren ontwikkelen zich dan apart en geïsoleerd, wat degeneratie in de hand werkt. Hoe kleiner de stukken natuur die overblijven, hoe sneller dat effect meetbaar is, het duurt geen vijftig jaar om de nefaste effecten te zien. Het beleid geeft zichzelf en ons de indruk dat er gezorgd is voor ‘connectiviteit’ door dat ene ecoduct, maar de afstand die dieren afleggen is beperkt. Reeën bijvoorbeeld zijn zeer standvastig en hebben een leven binnen vijf tot maximaal tien kilometer rond hun geboorteplaats. Alleen voor wie naast het ecoduct leeft, heeft die luchtbrug zin, want zij zullen al eens oversteken, maar eigenlijk raken ze op een andere manier ook wel over.

Er leven ook andere dieren in het Zoniënwoud.

28

I

19 SEPTEMBER 2018

MERGEAY: Er zijn honderden soorten die versnipperd geraakt zijn door de snelwegen. De vuursalamander, die vrijwel verdwenen is in Vlaanderen, komt nog voor in het Zoniënwoud.

Maar hoelang nog? Hij leeft aan poelen en gaat over land, maar heeft een zeer kleine actieradius: het diertje legt misschien 400 tot 500 meter af.

Omdat we het met een antropologische bril bekijken, denkt de mens: ze moeten de brug maar vinden. Zo werkt het echt niet. Kippen zoeken een nieuw open poortje ook niet op,

keuze. Een ecoduct kost niet meer dan een paar honderd meter autoweg (honderd meter snelweg kost snel 10 miljoen euro, een ecoduct 5 tot 12 miljoen euro, red.).

Waarom gaat het te traag vooruit?

MERGEAY: Het geld voor ecoducten komt uit een heel andere pot van het beleid, uit het Agentschap Wegen en Verkeer. Het is dus geld dat niet beschikbaar is om natuur mee te beheren of aan te kopen. Als het geld niet naar de bouw van een ecoduct gaat, kan het dienen om autowegen

“De wolf komt mogelijk ook naar Brussel: hij kan wel vijftig kilometer in een nachtje lopen” JOACHIM MERGEAY BIOLOOG

Wie is Joachim Mergeay?

39 jaar, bioloog (UGent).

Doctor in de Wetenschappen, Evolutiebiologie (KU Leuven).

Sinds 2009, senior onderzoeker Genetische diversiteit, Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO, Brussel).

Sinds 2009, gastdocent KU Leuven – Evolutiebiologie, ecologie & natuurbehoud.

Werkt mee aan het Wolvenplan Vlaanderen.

‘We hebben grond nodig voor voedselproductie,’ klinkt het. Een vals argument. Eigenaardig genoeg dient zeventig procent van de landbouw in Vlaanderen om veevoeder te produceren. Mais telen, soja importeren, varkens mesten, mestoverschotten creëren met alle milieuproblemen vandien … en dan nog gesubsidieerd worden om vlees goedkoper te exporteren. Waar is de brede maatschappelijke functie van landbouw dan nog?

Er zijn weinig incentives vanuit de maatschappij om duurzaam aan landbouw te doen. Het kost onze maatschappij heel veel, niet alleen aan water- en milieusanering, terwijl er netto geen baat tegenover staat. Je kan niet meer in een propere beek zwemmen zonder ziek te worden.

Het zit allemaal verweven in de strijd tussen landbouw en natuur, dier en flora. Hoe gaan we overleven zonder greintje natuur?

Welk concreet effect heeft versnippering van een bos op de natuur?

MERGEAY: Landbouw-, industrie- en woongebieden werden de jongste honderd jaar zo ingebed dat er alleen nog snippertjes natuur overblijven.

De populaties aan dieren die daar nog zitten, kunnen vaak een paar tientallen jaren overleven. Omdat ze zo klein zijn geworden, gaan ze allemaal aan inteelt ten onder. De vroedmeesterpad, de kamsalamander, ze zijn weg. Andere soorten ook, net als talloze plantensoorten. En het blijft maar doorgaan.

Maar de wolf keert wel weer?

ze blijven vijf meter verder heen en weer langs de spandraad ijsberen.

Een amfibie, een reptiel of een klein zoogdier kent dat nieuwe gegeven ‘brug’ niet, en stopt aan een autoweg. Er staan geen bordjes voor hen in het bos: ‘Links ligt een oversteekbrug’.

Moeten we het dan aanpakken met honderd ecoducten, nu Vlaanderen de Ring wil uitbreiden?

MERGEAY: We onderschatten de effecten van een autoweg enorm. De oplossing die we nu aanreiken is een pleister op een houten been.

Honderd ecoducten bouwen is een kwestie van maatschappelijke prioriteiten. Om de vijf kilometer groene zones herverbinden is een

te herstellen. Maar het is wel dezelfde belastingbetaler die voor deze keuze betaalt. Modellen hebben aangewezen dat het vaak interessanter is om groengebieden te vergroten dan om kleine snippers te verbinden.

Daar kan veel meer winst uit worden gehaald, maar maatschappelijk ligt dat veel moeilijker. Voor een ecoduct over een snelweg hoeft niemand onteigend te worden. En of het ecoduct functioneel is of niet, who cares?

Wie zou zich keren tegen vergroting van groene longen?

MERGEAY: De landbouwsector poneert dat er dan tekort aan akkerland is, wanneer landbouwgrond weer wordt omgezet in bos.

MERGEAY: Die geïsoleerde populaties van de bruine beer, de lynx of de wolf hebben ertoe geleid dat iedereen binnen één diersoort met elkaar verwant is geraakt en daardoor ongezond werd. Gelukkig is de wolf een opportunist en een zeer versatiel, beweeglijk dier. De reden waarom de wolf terug is, heeft te maken met ons menselijk gedrag tegenover het dier. Dat is veranderd.

Vijftig jaar geleden was elke jongen in ons land bij wijze van spreken een vogelnestrover. Elke gelegenheid om een dier te vangen en op te eten nam men te baat. Nu doen we het omgekeerde: we maken vogelkastjes, gaan ’s winters de vogels voederen en hebben campagnes om ze te tellen. Een klem om vossen te vangen, wordt niet zo snel meer gezet, om die reden zijn ze

weer zichtbaar in de stad. Die complete gedragsverandering heeft paradoxaal genoeg te maken met verstedelijking en daardoor extra waardering voor de natuur.

Honderd jaar geleden werden die grijze wolven die nu opduiken in Vlaanderen en Wallonië (waar ook al een tot twee wolven lopen, red.) meteen doodgeschoten. Nu bestaat er een maatschappelijk draagvlak voor, en zorgen we meteen voor een omkaderende regelgeving om dat doodschieten te vermijden. Onze omgang met biodiversiteit en wilde dieren is geëvolueerd.

En de wolf is duidelijk welkom.

MERGEAY: Als we willen samenleven

met de wolf, moet er gewoon een compromis van co-existentie tussen wolf en burger zijn. Twee jaar terug zat er al een Duitse wolf in de buurt van La Roche-en-Ardenne. Het is een dier dat deel uitmaakt van een West-Europese populatie. Hun populatie is de jongste tien jaar sterk gegroeid, terwijl de wolf pas sinds 1991 vanuit Italië Frankrijk is binnengekomen.

“Ons gedrag tegenover de wolf is veranderd.

Daarom is hij terug,” stelt Joachim Mergeay.

© SHUTTERSTOCK

Toen is de habitatrichtlijn - de strikte bescherming - voor de wolf in werking getreden. Als er nu opnieuw een duizendtal wolven in Duitsland en Frankrijk zit, is het logisch dat er eentje onze grens overloopt. Eigenlijk loopt de emmer over. De wolven die in Vlaanderen gezien zijn, waren in Duitsland grote heideterreinen gewoon. Om die reden hebben ze niet toevallig een van de rustigste heideterreinen in Vlaanderen uitgekozen. De wolf komt mogelijk ook naar Brussel: hij kan wel vijftig kilometer in een nachtje lopen. Al zal het dier morgen

WAT?! WE ZIJN AL SEPTEMBER? RELAX. JE KAN JE NU NOG INSCHRIJVEN VOOR EEN OPLEIDING BIJ SYNTRA BRUSSEL. KIJK OP SYNTRABRUSSEL.BE

nog niet in het Zoniënwoud gespot worden.

Ziet u de toekomst rooskleurig in?

MERGEAY: Ik ben pragmatisch en weet dat we niet alle biodiversiteit kunnen behouden. Als we wat nu nog zijn functie heeft en diensten levert willen behouden, moet 30 tot 35 procent van de totale aardoppervlakte behouden blijven voor wilde natuur. In Vlaanderen komen we aan 11 procent. Als dan Brazilië met de vinger gewezen wordt om boskap, terwijl die bossen nodig zijn om onze lucht zuiver te houden,

dan vergeten we dat we zelf al jaren al ons bos gekapt hebben. En nieuwe bossen zullen honderden jaren nodig hebben om eenzelfde ideaal ecosysteem te creëren voor plant en dier.

Daarom is de waarde van een huidig bos zo belangrijk.

Waar blijft de langetermijnvisie en wordt die dan uitgevoerd?

Neem de betonstop, mogelijk draait men die even snel terug. De conclusie is duidelijk: willen we wel iets doen aan het tekort aan natuur? Je kan niet de geit én de kool sparen.

VERKEN DE STAD

Schrijf in voor een WOONTOUR en ontdek de wijken van BRUSSEL. WWW.WONENINBRUSSEL.BE

WAAR WIL JE WONEN? IN BRUSSEL. Op zoek naar een plek in Brussel om te huren of te kopen?

Alleen, met z’n tweeën of met je gezin en de hond?

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bestaat uit 19 gemeenten en 118 wijken. Van rustige buitenwijken tot het levendige centrum. Ontdek je stad.

Nick Trachet

Brussel en de wereld culinair ontdekt

Spuitwater (2) maatschappij achter Spa en Bru, en is visverwerker geworden. Hij maakte uitstekende visworsten.

Maar de verkoop van water in flessen vindt zijn oorsprong in de medische claims die sommige bronnen al sinds de oudheid meekregen. In een kuuroord gaan kuren, was een medische behandeling met water, dat water had een magische kwaliteit. Spa werd zo beroemd dat het woord spa nu in het Engels

“Slimme marketeers hebben een hele generatie aangepraat dat ze met een fles over straat horen te lopen” het netjes verborgen, maar eenmaal de interne druk wegvalt door de dop te openen: psjit! Bubbels.

Bubbels komen in de natuur voor. Er zijn bruisende bronnen, zoals die van Bru (Chevron). Ik bezocht daar ooit een would-beforelkweker, die had moeten stoppen omdat zijn vissen geen spuitwater lustten. De bron op zijn terrein bruiste zo sterk dat de forellen doodgingen. Hij heeft zijn bron dan maar verkocht aan Spadel, de

staat voor kuuroord in het algemeen.

Met de industrialisatie ging men water verpakken en distribueren voor zijn vermeende gezondheidswaarde. Flessenwater was medicijn. Wie herinnert zich de claim van het merk Apollinaris (uit de Eifel): l’eau qui fait digérer les briques. Wie herinnert zich nog Vichy Célestins, zouter water kon je niet vinden, maar ja, het was voor de gezondheid, voor de vertering, voor de lever …

Op Franse terrasjes was Perrier duurder dan een ballon wijn.

Slimme marketeers hebben een hele generatie aangepraat dat ze met een fles over straat horen te lopen en regelmatig water lebberen, liefst – uiteraard - in een plastic fles, want met glas zal dat niet lang duren. Spuitwater heeft wel een koelend effect: door het expanderen van het gas in het water neemt het warmte mee: prik is koelte.

Kun je thuis zelf spuitwater maken?

Uiteraard. Vandaag is Sodastream® razend populair, ook betere restaurants maken hun eigen spuitwater van kraantjeswater, zoals het hoort. Staat nog chic ook.

Maar zulke apparaten zijn duur en ik schrok ook van wat zo’n vervangingsfles CO2 kost. Dat kan eenvoudiger. Lang geleden vonden we in Italiaanse winkels zakjes poeder van Idrolitina. In een fles met water gieten, snel dop erop en even wachten: spuitwater. En alles kan beter, een schep bakpoeder in het water. Of bruistabletten! Ik ben het ooit gaan vragen bij apothekers of zij voor mij bruistabletten konden maken zonder actieve stof.

Om fris te drinken, hoeft er geen paracetamol of multivitamine in! Ik wacht nog op het antwoord.

Smakelijk.

BRUZZ | DE VERHALEN

M

et dat spuitwater van verleden week bleven de vragen opborrelen.

Waarom drinken wij eigenlijk flessenwater? In Brussel hebben we stromend leidingwater sinds het eind van de negentiende eeuw. Vandaag komt dat uit lekker smakende plekken als Spontin (vroeger zelf een spuitwatermerk) of Modave, maar ook uit de zandlagen onder het Zoniënwoud.

Echt bronwater! Dertig procent komt uit de Maas, gezuiverd in Tailfer, vlak bij de heerlijke tuinen van Annevoie en het bierdorp Purnode. Er zijn veel mensen die ons het Brusselse water mogen benijden. Maar wat zien we? Brusselaars, voornamelijk van de Afrikaanse migratie, zeulen dag in dag uit met plastic flessen, die met hele paletten vanuit de winkel worden gedistribueerd. Meestal is dat water van een Frans merk dat 32 bronnen exploiteert, niet alleen in Frankrijk, maar tot in Luxemburg en Italië toe.

Wat een gedoe, terwijl er evengoed bronwater uit de

kraan stroomt? Die mensen weten dat niet. Zij komen uit culturen waar het leidingwater verdacht is of helemaal niet te krijgen. In de woestijn van Mauritanië zag ik overal lege plastic waterflessen liggen. De mensen zijn dat zo gewoon.

Maar dat gaat over gewoon water, geen spuitwater. Spuitwater is water waarin koolstofdioxide in oververzadiging is opgelost. In de fles blijft

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/trachet

19 SEPTEMBER 2018

I

31

Enfant Terrible Bijzondere mensen in een bijzondere stad

Vogels vliegen ‘s nachts en masse over Brussel Niels Goulem, ornitholoog/bioloog

M B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

ijn fascinatie voor vogels en natuur was er al heel snel. In het eerste leerjaar nam de meester ons vaak mee naar een boom op de speelplaats waar een ransuil in overwinterde. We vonden dan braakballen van de uil en analyseerden die in de klas. En we tekenden die na. Fantastisch, vond ik dat. In het begin was mijn interesse in natuur heel breed: insecten, dieren, planten … Maar vogels werden mijn grote liefde toen ik in Moeskroen, waar ik woonde, in contact kwam met een ornitholoog. Eén van de beste van België trouwens. Vanaf mijn vijftiende ging ik ook regelmatig op kamp met ‘Jeunes et Nature’. Ik ontmoette er een animator die ook waanzinnig veel over vogels wist. Vanaf dan was er geen houden meer aan. Bijna elk weekend ging ik vogels spotten, mét verrekijker en telescoop.

Het meest ben ik geboeid door de vogeltrek. We weten natuurlijk al veel over de doortocht van vogels overdag, maar we hebben amper zicht op hun nachtelijke escapades. Mijn eerste nachtopnames dateren van oktober 2016. Ik bracht het weekend door in Moeskroen en luisterde ‘s avonds in onze tuin naar de lijsters. In oktober trokken die in groten getale over ons huis naar zuiderse oorden. Ik zag het niet zitten om de hele nacht in de koude te blijven staan, en heb mijn microfoon goed ingeduffeld in een sok en een plastic zak, als bescherming tegen de regen en de kou. ‘s Anderendaags heb ik sonogrammen gemaakt van de geluiden (grafieken van de opnames, red.) om er al de vogelroepen uit te filteren.

Behalve veel lijsters hoorde ik ook ineens de roep van een waterhoen. Terwijl er in mijn buurt helemaal geen water te vinden is. Ik wist zelfs niet dat het waterhoen een trekvogel was, of zelfs maar dat die zijn tocht onderneemt in het donker. Dat was gewoon mindblowing! Sindsdien heb ik me betere microfoons aangeschaft en maak ik bijna elke nacht tijdens de trekperiode opnames.

Nu ik in Brussel woon, registreer ik de vogelgeluiden vanop mijn terras in Etterbeek, in stereo. En je zou het niet denken, maar er is hier ongelooflijk druk vogelverkeer ‘s nachts. Waarschijnlijk heeft dat te maken met het feit dat Brussel ook in de nacht een sterke lichtbron blijft. De trekvogels worden daardoor aangetrokken, maar ook door gestresseerd. Waardoor ze net meer beginnen te roepen. Ik registreer in Brussel dus opvallend meer, én meer verschillende vogelgeluiden dan in Moeskroen bijvoorbeeld.

Een van de redenen waarom vogels ‘s nachts naar het zuiden trekken, is veiligheid. De meeste roofvogels jagen niet in het donker, en zelfs een uil die een uitstekende jager is, krijgt hen dan nauwelijks te pakken. En allicht speelt ook de meteo een rol, de wind gaat ‘s nachts vaak luwen bijvoorbeeld. Maar eigenlijk weten we het nog niet zo heel goed.

Nachtelijke geluidsobservaties van vogels zijn behoorlijk recent. Het is pas nu dat er een heel netwerk tot stand komt van mensen die zich ermee bezighouden en tot telkens weer nieuwe bevindingen komen.

De meest verrassende ontdekking? De ortolaan. Ik heb hem zeker al twintig keer gehoord sinds ik begin augustus weer ben beginnen te capteren. Het is een zeldzame én bedreigde vogel. De meeste vogelkenners waren er heilig van overtuigd dat hij enkel overdag trekt. Niet dus. Zelfs op Europees niveau is dat nieuwe informatie van onschatbare waarde, voor de wetenschap, maar ook voor de vogelbescherming.

Wat ik verder nog met Brussel heb (lacht)? Ik woon hier heel graag, al mis ik in het straatbeeld wel groen, natuurlijk. Maar ça bouge bien in deze stad, en ik hou van het hybride karakter, om het even in biologische termen te zeggen. Ik ben de zoon van een Vlaamse moeder en Franstalige vader, misschien dat ik me daarom hier zo goed thuis voel. In tegenstelling tot mijn vogel-vrienden ben ik zeker niet van plan om hier weg te trekken (lacht). — PATRICK JORDENS

Niels Goulem (26) studeerde landbouwkunde en biologie. Hij is afkomstig uit Moeskroen, maar woont sinds 2016 definitief in Brussel, waar hij vaak nachtelijke waarnemingen van trekvogels doet. Hij deelt al zijn informatie op bru.waarnemingen. be. Hij werkt in Wemmel en woont in Etterbeek.

32

I

19 SEPTEMBER 2018

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D © SASKIA VANDERSTICHELE

19 SEPTEMBER 2018

I

33

Big City

Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

Zijn er onder de grond nog overblijfselen van de stadsomwallingen te vinden?

De stadsomwalling van Brussel in 1552.

GIL UIT BRUSSEL

O

nder de Brusselse bodem, zo beaamt vast elke archeoloog, valt meer uit alle tijden te vinden dan een mens bovengronds kan tegenkomen. Bij elk nieuw, groot bouwproject gluurt de archeologische dienst van Stedenbouw wel even mee, en gelukkig maar. In Ninove, waar een groot nieuw bedrijvenpark komt, liggen momenteel hectaregrote terreinen opengelegd in sleuven. Daar ziet men de sporen van grafheuvels, grachten, Romeinse nederzettingen, legerkampen van de achttiende eeuw, schuilhutten met een haard van militairen die naar de Slag van Waterloo trokken, noem maar op.

© MONUMENTEN EN LANDSCHAPPEN

Maar de vraag gaat over Brusselse middeleeuwse restanten van de stadswallen. Van de tweede stadsomwalling uit de jaren 1360 blijft niets over, vermits Napoleon die in 1810 liet afbreken. De stadsverruiming eiste een riante ringlaan (nu zowat de Kleine Ring).

Enkel een sterk geromantiseerde reconstructie van de Hallepoort getuigt nog van die stadsmuur.

Ondergronds valt er amper nog iets terug te vinden, tenzij in metrostation Munthof, waar een stuk muur opduikt. “Van de oudere, eerste stadsomwalling uit begin dertiende

eeuw, is daarentegen nog wel veel overgebleven,” bevestigt de zeventigjarige Paul De Ridder, doctor in de middeleeuwse geschiedenis. Omdat dikke walmuren van 2,50 meer breed en torenfunderingen om de vijftig meter nog in de Brusselse grond blijven zitten zijn, is menig Brussels eigenaar ‘rijk’ aan een stukje eerste stadswal. Bij de verkoop van terreinen en de afbraak van poorten, sluippoorten en wallen is al eens wat muur ‘gebruikt’ om de perceelsbegrenzingen aan te duiden.

Daardoor overleven veel stukken

van torens en wallen uit die tijd. In het Radissonhotel (Wolvengracht) maar ook in het Atlashotel (Oude Graanmarkt) kan u zelfs naast zo een stukje middeleeuws relict eten.

En met een gratis wandelgids van de dienst Monumenten en Landschappen van het Brussels Gewest valt het eerste omwallingstracé trouwens aardig af te stappen.

— JEAN-MARIE BINST

VOLGENDE WEEK Het eindpunt van bus 41 heet Transvaal, een vroegere provincie in Zuid-Afrika. Waarom?

VOLGENDE WEEK EXTRA EDITIE

WEGWIJS IN DE GEMEENTEPOLITIEK ANALYSES, KANDIDATEN EN FEITEN PER GEMEENTE BIJ UW BRUZZ-ABONNEMENT, IN MUNTPUNT, DE BIBLIOTHEKEN EN DE GEMEENSCHAPSCENTRA © JURGEN WALSCHOT

JAAR JAAR

25 jaar kleine prijzen, grote glimlach Spa beauty advent kalender

wandrek

gevuld met 24 prachtige beauty producten

met 3 planken zwart metaal/MDF 50x50x12 cm

895 vanille of aardbei 700 gram

kast op wielen metaal/MDF 49x32.5x50 cm

9.95

Oreo birthday party roll 154 gram 1 kg = 4.87

45 cm

exclusief bij Action

Bodymass Whey Protein

JAAR

075

399 Whiskas Temptations lounge broek rundvlees, zalm of kip+kaas 105 gram 1 kg = 13.52

diverse kleuren polyester/viscose maten s-xl

luxe bedsprei

multifunctionele keukentrolley

diverse kleuren polyester 240x260 cm

creme of grijs 3-laags met wielen 45x41x84 cm

1 kg = 12.79

extra zachte binnenkant

895

142

499

kant-en-klaar gordijn

Heidrun opbergbox

velvet of gladde nish diverse kleuren 140x260 cm

met klapdeksel zware kwaliteit transparant 10 liter

verduisterend

gordijnroede uitschuifbaar van 120 cm tot 210 cm diverse varianten metaal

695 Aromacology olie douchegel happy, calming of energy 1 l = 2.96

1495

4.99

169

Spectrum spuitverf hoogglans of mat diverse kleuren sneldrogend 400 ml

24 liter 42 liter

2.59 3.79

Sensabelle slipdress

Disney 3D nachtlamp

329

795

met kant diverse kleuren katoen/ polyamide/ elastaan maten s-xl

1 l = 3.45

1767 o.a. Cars, Frozen of Paw Patrol 33 cm

148

138

stans- en embossing machine

Hama powerbank

met accessoires

maak de mooiste kaarten

2995

dames bomberjack

10.400 mAh soft touch 2 USB-poorten

guurpons, snijembossing mal of DecoTime stempel

0.79

BEVL - Alle prijzen zijn in Euro. Zet- en drukfouten voorbehouden.

500 ml

diverse kleuren polyester maten s-xl

extra grote capaciteit

1195

Aanbiedingen geldig van woensdag 19 september t/m dinsdag 25 september 2018 Altijd op de hoogte blijven van acties en nieuwe producten met onze nieuwsbrief. Meld u aan op action.com/newsletter

Grundig oortelefoon met microfoon metallic zwart

3.33

595 Š JURGEN WALSCHOT

www.action.com

DB540873I8

Bij ons sta je niet in de file.

Je hebt thuis rommel liggen? En je wilt ervan af?

Een eenvoudige en snelle oplossing: wegbrengen naar het Recypark Humaniteit.

Bij Recypark Humaniteit kan je 7/7 terecht met je grofvuil.

Een optimale dienstverlening, zonder wachtrijen gegarandeerd!

Adres

Humaniteitslaan 350 1190 Vorst

Openingsuren Zondag

14.00 - 20.15

Maandag

14.00 - 20.15

Dinsdag

9.00 - 20.15

Woensdag

9.00 - 20.15

Donderdag

9.00 - 16.15

Vrijdag

9.00 - 16.15

Zaterdag

9.00 - 16.15

Meer informatie op www.netbrussel.be.

DB539086I8

DB539179I8

Weer veilig de trap op.

Sicilië!

Rondreis met alle hoogtepunten 4****-hotels vliegreis, culinair volpension, NL-talige gids & alle excursies inbegr.

infodag: wo 26 sep om 15 u in ons auditorium (gratis toegang, wel even reserveren, aub)

SCORE 9.1/10

Ook mijn partner.

1 scherpe prijs voor alle afreisdata!

8 fijne dagen:

DB501395D8

DB539181I8

ANTIQUAIR ZOEKT VOOR 2 ANTIEKWINKELS

afreisdata 2019

€1.199

9 apr (Paasvak.) · 30 apr /pp 14 & 21 mei · 4 jun 2 jul · 20 aug · 3 sep

Reisfamilie Carlier

Alle kwaliteitsbeelden, Chinese vazen, klokken, bronzen…

HOGE PRIJZEN, CASH GELD VRIJBLIJVENDE SCHATTING

Met de traplift van thyssenkrupp blijft uw trap veilig beloopbaar.

Luikerstwg. 62 • St-Truiden • tel. 011 705 500 meer info: www.deblauwevogel.be

DB540114I8

€650 korting*

0494 26 21 47

ostantix@hotmail.com

Uw

personeelsadvertentie

hier?

*Aanbieding onder voorwaarden, zie www.tk-traplift.be

DB541071I8

0800 26 100 tk-traplift.be

contacteer ons snel op rrs@roularta.be of 051 26 67 89 DB486171C8

DB541158I8

DB374216D7

BEN JIJ ONZE NIEUWE COLLEGA ?

V-Pro is sinds 1965 een gevestigde waarde in de verkoop van een brede waaier aan tuinmachines aan particulieren en professionals. Met een team van 9 medewerkers staan wij garant voor een uitstekende service. Sinds enkele jaren is V-Pro ook dé specialist bij uitstek in de verkoop en installatie van robotmaaiers.

KYOCERA werft een Service engineer aan voor de regio Brussel en Waals Brabant - u onderhoudt en herstelt printers en biedt uitstekende klantenservice - stabiele job met extra voordelen - internationaal bedrijf met lokaal en familiaal karakter - geen weekendwerk

Door de sterk groeiende vraag naar robotmaaiers zijn wij op zoek naar een extra specialist in robotmaaiers.

Ben je een teamplayer, op zoek naar een gevarieerde job in een bloeiende KMO? Streef je ernaar om een uitstekende klantenservice te verlenen? Dan ben jij wellicht de persoon die we zoeken om volgende vacature in te vullen:

Meer informatie: https://www.kyocera documentsolutions.be/en/index/about_us/ vacancies.html

Jobinhoud: Je bent verantwoordelijk voor de installatie en het onderhoud van robotmaaiers van A tot Z, d.w.z. je gaat tuinen bekijken en adviseert klanten bij hun keuze je maakt een correcte prijsofferte je zorgt voor de levering en installatie van de machines je voert herstellingen uit aan de installaties in de tuinen je voert herstellingen en onderhouden uit in het atelier met een vaste collega je verzorgt mee de klantenontvangst voor robotmaaiers in onze winkel.

Uiteraard sta je hier niet alleen voor en zijn er collega’s om je te helpen.

ROBOTMAAIER SPECIALIST

DB541739I8

DB541696I8

BEYS GROENRECYCLING BVBA

Je profiel: Wij zoeken een enthousiast persoon met interesse en kennis van techniek en elektrotechniek. Je kan vlot communiceren met onze klanten en je collega’s in het Nederlands en het Frans. Zelfstandig werken en verantwoordelijkheid nemen schrikt je niet af en je beschikt over een rijbewijs B. Ervaring is een pluspunt, maar zeker geen vereiste.

We bieden: interne en externe opleidingen een marktconform salaris aangevuld met maaltijdcheques.

is op zoek naar een

arbeider

SPREEKT DEZE FUNCTIE JE AAN?

Werken met kraan Ervaring met sorteergrijper, boomgrijper,… is een pluspunt Interesse in bosbouw Mogelijkheid voor het besturen van andere voertuigen zoals tractor & verreiker Minimum rijbewijs B, C en/of CE Bereidheid tot langere dagen U bent gedreven en hebt leervermogen Zelfstandig kunnen werken

DB541156I8

V-Pro b.v.b. a Nijvelsebaan 115/2 3090 Overijse

ONMIDDELLIJKE INDIENSTTREDING

www.v-pro.be

rekruterings-

Je hebt interesse in machines en hands-on om er mee te werken. Zowel zelfstandig kunnen werken als in teamverband.

De job heeft veel afwisseling in soort van werk en kan seizoensgebonden zijn.

Je staat ook in voor onderhoud van diverse machines & materialen.

Loon in verhouding tot je ervaring en je competenties.

advies

✆

krijgen?

contacteer ons snel op

Voor meer informatie of interesse, mail je cv naar info@beysgroenrecycling.be of tel 0475 26 15 91

rrs@roularta.be of 051 26 67 89 DB486143C8

ZELFSTANDIG STUKADOOR voor Kelderdichting en Injectie/afwerking Je bent stukadoor of kan bewezen ervaring voorleggen. Naargelang uw uitvalsbasis worden projecten toegekend. Stabiele opdrachtgever met goede prijsafspraken.

Interesse?

Bel Stefaan op 0485/801848 of stuur uw CV / bedrijfsgegevens naar svandevy@gmail.com

DB540957I8

Doeltreffend

Sleutel mee aan de MIVB KOM NAAR DE JOBDAY VOOR TECHNICI OP VRIJDAG 28 SEPTEMBER 2018 GEZOCHT: (ELEKTRO)MECANICIENS, ELEKTRICIENS, AUTOMATICIENS (M/V) Tijdens deze Jobday: • • • •

Krijg je een helder beeld van je toekomstige job Ga je in gesprek met onze recruiters en technisch verantwoordelijken Krijg je de kans om je technische competenties te tonen Ontmoet je – als je het toptalent bent dat we zoeken – je collega’s in spe en de verantwoordelijke van jouw toekomstige afdeling tijdens een unieke blik achter de schermen

Ga voor je droomjob, schrijf je vandaag nog in!

Hoe? Simpel.

Stuur je cv en motivatiebrief voor 23 september naar jobs@mivb.brussels

Surf snel naar jobs.mivb.be

DB534081H8

-

Stuur dan je cv en motivatiebrief naar Walter Van Eyck walter@v-pro.be