BRUZZ actua - editie 1614

Rubrieknaam

#1614 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

&

O P I N I E MOLENBEEK

02 | 05 | 2018

‘ Liever patatten poten dan op café gaan’ DE BOER IN DE BRUSSELAAR

‘Kritiek en spanningen?

Dat werkt juist loosheidsgraad van 16,6 procent stimulerend’ Met een werk gewestelijk zit Koekelberg net boven het gemiddelde (16,4%).

© SASKIA VANDERSTICHELE

05 & 06 MAY ’18 Workshops · Choir concerts · Pop-up Acts Participatory Concert with VOCES8 Free entrance PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN BRUSSEL PALAIS DES BEAUX-ARTS BRUXELLES Rue Ravensteinstraat 23 1000 Brussels +32 2 507 82 00 / bozar.be

V.u. · E.r. Paul Dujardin, rue Ravensteinstraat 23, 1000 Brussels.

KLAAR OM VOLLENBAK VOORUIT TE GAAN? NIEUW

AANBOD

KIJK NU OP SYNTRABRUSSEL.BE

018_Syntra_Bruzz_215x142,5mm.indd 1

23/04/2018 11:35

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

LUKAS DEROO, ANSPACHLAAN

“Ik ben barman in een gemeenschapscentrum,” vertelt de zevenentwintigjarige. “Ik ben er wat in gesukkeld: een studentenjob werd een echte job. Zonder spijt.” Maar zijn grote passie is bier. “Ik ben hobbybrouwer. Mijn vriendin en ik proberen een zero-wastelevensstijl te hanteren. Dat is niet evident, je moet goed plannen. Ik probeer daarom lokaal bij kleine winkels in te kopen. Mijn vriendin houdt een blog bij over onze zoektocht.” www.bloglovin.com/blogs/veerle-colle-19349285 2 MEI 2018

I

3

Inhoud

COLOFON BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

FLITS 06

ABONNEMENTEN

Airbnb

350.000 overnachtingen in Brussel

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 20 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393, BIC: BBRU BE BB van Vlaams Brusselse Media vzw.

Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

RUBRIEKEN

ADVERTEREN?

Marthe Paklons, sales@bruzz.be, 02-650 10 61 DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE

Jo Mariens

03

Chou de Bruxelles

05

Edito

08

In beeld

18

Opinie

Kristof Pitteurs

25

Michaël Bellon

WEEKBLAD

Steven Van Garsse (chef)

28

Big City

COORDINATIE UIT

29

Nick Trachet

32

Enfant Terrible

HOOFDREDACTIE

Gerd Hendrickx EINDREDACTIE

Karen De Becker

© SVS

DE VERHALEN 12

Reportage

16

Interview

VORMGEVING

Heleen Rodiers (art director), Ruth Plaizier KERNREDACTIE

Jean-Marie Binst, Gerd Hendrickx, Bettina Hubo, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Laurent Vermeersch, Danny Vileyn, Tom Zonderman MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Hilke Andries, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Roel Daenen, Céline Emmerechts, Luc Joris, Tom Peeters, Jasmijn Post, Niels Ruëll, Tim Schoonjans, Benjamin Tollet, Georges Tonla Briquet, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden

In elke stadsbewoner schuilt een boer

Bernard Blistène: ‘Kanal moet deze veranderende stad weerspiegelen’

VERTALING

Johan Arblaster, Martin McGarry FOTOGRAFEN

Bart Dewaele, Ivan Put, Saskia Vanderstichele ILLUSTRATOREN

Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Wide Vercnocke, Jurgen Walschot Info voor kalender sturen naar/ Envoyez vos infos à publier dans le calendrier à / Send event details to

VISITBRUSSELS Koningsstraat 2 Rue Royale 1000 Brussels/Bruxelles 02-549.50.95, info@agenda.brussels

BRUZZ-TV brengt op 3 mei een politieke thema-uitzending vanuit het gemeentehuis van Sint-Jans-Molenbeek.

Burgemeester Françoise Schepmans (MR) en Vlaamse schepen Annalisa Gadaleta (Groen) worden door Filip De Rycke op de rooster gelegd. Liselotte Vanheukelom (JES) vertelt hoe het is om in de gemeente te wonen. Malika Saissi, actief binnen de Vaartkapoen in een vereniging voor Marokkaanse moeders, is onze gids door de gemeente. Om 18u.

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Steven Van Garsse, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

BRUZZ-RADIO staat op 3 mei helemaal in het teken van Sint-Jans-Molenbeek. Gasten zijn onder anderen Judith van Istendael, mensen van Molembike Brass'Art en Santos Palace en een klas van de Vier Windenschool. De BRUZZ-bus staat van 7u tot 10u voor het gemeentehuis.

Luisteren kan op FM 98.8.

Iets gemist? www.bruzz.be © JURGEN WALSCHOT

12

Edito

LOS VAN DE TIJD 30

Geschiedenis

Op wandel met Marx in Brussel

16

Dure tunnel

DE RONDE VAN BRUSSEL MOLE NB E E K Tweewekelijks dossier in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen 20

Politieke analyse

25

Michaël Bellon RWDM Girls

26

Portretten

Inwoners van Molenbeek 28

Big City

Waar komt de naam Zwarte Vijvers in Molenbeek vandaan?

20

Maar of de werkgevers zo in hun nopjes zijn met de verkeerscongestie is nog maar de vraag.

De grootste paradox is dat een ‘normale’ tunnelrenovatie niet mogelijk is gebleken. De tunnel - 65.000 auto’s per dag, een derde van het pendelverkeer - is zo essentieel voor de Brusselse mobiliteit dat hij blijkbaar niet dicht kán. Het verklaart trouwens waarom hij er zo slecht aan toe is. Renovatie was schier onmogelijk.

Nu gebeurt het toch, maar het gevolg is een ingewikkelde werf, een factuur die twee, drie keer zo hoog ligt en een tijdsspanne die drie keer zo lang is. De tunnel had in één jaar gerenoveerd kunnen worden, maar zal nu pas over drie jaar klaar zijn. En er zal ’s nachts gewerkt moeten worden. Elke avond moet de werf worden opgebouwd, om die om vier uur ’s ochtends weer af te breken, zodat de automobilist er om zes uur ’s ochtends weer door kan.

Het is ontegensprekelijk zo dat de Brusselse regering haar verantwoordelijkheid heeft genomen. Ze heeft het geld gevonden voor de renovatie, heeft begeleidende maatregelen genomen om de files te beperken en is begonnen met een heikele operatie op een moment dat iedereen in verkiezingsmodus raakt.

Maar er is wél een kans gemist om na te denken over de globale mobiliteit in de hoofdstad. In 2021 rijden er opnieuw 65.000 auto’s per dag door een mooie en veilige tunnel, zonder dat het alternatief mobiliteitsaanbod substantieel gewijzigd zal zijn.

BRUZZ | VOORAF

© SASKIA VANDERSTICHELE

De langverwachte renovatie van de Leopold II-tunnel gaat deze week van start. De tunnelrenovatie is niet meteen een droomdossier voor wie minister is van Mobiliteit. Loopt het mis, staat iedereen in de file te toeteren, dan is de minister de klos, de kop van Jut, het zwarte schaap. Zo gaat dat in Brussel. Wellicht daarom heeft de minister in de vorige regering dit handig over de verkiezingen getild.

Maar uitstellen kon niet langer.

Betonrot, een brokkelende tunnel.

Gelukkig waren er geen slachtoffers, maar het had gekund.

En nu gaat de tunnel dicht. Alleen in de zomer en ’s nachts. Drie jaar lang.

Vooral in juli en augustus is er risico op fileleed, ondanks de begeleidende maatregelen. Minister van Mobiliteit Pascal Smet (SP.A) zal zich dus schrap mogen zetten. En hij heeft het al niet onder de markt bij de autorijdende pendelaar.

De Leopold II-tunnel kan makkelijk als symbool fungeren van hoe de (nationale) overheid de mobiliteit in de hoofdstad vakkundig heeft mismeesterd. Hij werd gebouwd voor een vlot woon-werkverkeer, maar heeft zoveel jaren later vooral de stelling bewezen dat hoe meer autocapaciteit er is, hoe groter de toename van het autoverkeer.

Auto’s die zich dan collectief vastrijden.

Voor de leefbaarheid van de stad is dat geen zegen gebleken. De Keizer Karellaan, ooit nog de Avenue Louise van het noorden, is vandaag een dampende riool van diesel en benzine.

De cynicus zal zeggen: files in een stad betekenen een bloeiende economie.

— STEVEN VAN GARSSE

2 MEI 2018

I

5

Flits

Nieuws heet van de naald

350.000 Airbnb-gasten

© JEAN-MARIE BINST

VREES VOOR KAALSLAG BUXUSSEN IN MEIMAAND

Buxusmot rukt weer op De maand mei is traditioneel dé invasiemaand van de buxusmot. Wellicht wordt in mei al de kaap van 200.000 exemplaren overschreden. — JEAN-MARIE BINST

BRUZZ | VOORAAN

N

atuurpunt bracht in kaart welke zones geteisterd worden door de exotische buxusmot: Brussel en Vlaams-Brabant worden het meest geplaagd, Waals-Brabant blijft grotendeels gespaard.

Half april ondernam Leefmilieu Brussel al acties in enkele parken, zoals het Jubelpark, de Tuinen van Bloemist, de Koloniale Tuin en het Sobieskipark.

Buxussen die in 2017 te zwaar waren aangetast, zijn verwijderd en door andere plantensoorten vervangen.

Van een vijftigtal exemplaren in 2012, duizend in 2014 en vijfduizend in 2015, gaf de website Waarnemingen.be voor 2017 om en bij de 194.000 buxusmotten aan. De jongste cijfers van april 2018 klokken al af op 140.000 en de meimaand, traditioneel dé piekmaand voor

buxusmotten is nog maar net begonnen.

Een tweede vraat volgt altijd in augustus/ september.

Enkele waarnemers in Brussel noteerden al hun spectaculaire aanwezigheid, tot duizend stuks per locatie.

De gifgroene rups doet zich niet alleen te goed aan de sierbuxus, ook de vlinderstruik, geliefd in de vele volkstuinen in het gewest, zoals in het Avijlplateau (Ukkel) en de volkstuinen in Wilderbos (SintAgatha-Berchem), staat op het menu van de rups. “Eigenlijk zijn er maar drie bestrijdingsmogelijkheden,” zegt Thomas Caudron van maatwerkbedrijf TWI uit Sint-Lambrechts-Woluwe. “De rupsen manueel verwijderen, de planten tijdig behandelen met biologische bestrijdingsmiddelen en de plant uitgraven en vervangen door iets anders.”

In 2017 hebben 350.000 mensen in Brussel overnacht in een logeerplek geboekt via Airbnb. Dat blijkt uit cijfers die het onlineverhuurplatform heeft vrijgegeven.

Wereldwijd gebruiken steeds meer mensen Airbnb om een slaapplek te regelen voor hun vakantie of zakentrip. Het snelgroeiende Amerikaanse bedrijf achter de verhuurwebsite staat niet bekend om zijn transparantie, maar heeft nu toch enkele statistieken vrijgegeven, waaronder het aantal mensen dat in de loop van vorig jaar logies geboekt heeft in tachtig landen en driehonderd steden.

In heel België gaat het om 900.000 gasten. Ruim een derde daarvan (350.000) logeerde in het Brussels Gewest. Antwerpen en Gent zijn goed voor respectievelijk 80.000 en 70.000 gasten.

De cijfers maken geen onderscheid tussen mensen die één nacht of een hele week blijven. Het is dus moeilijk vergelijken met de hotelsector, die vorig jaar in Brussel 6,65 miljoen overnachtingen telde.

Volgens de cijfers van Airbnb is het mediaaninkomen dat Brusselse aanbieders van logies opstrijken iets meer dan 1.730 euro per jaar. In Antwerpen en Gent is dat respectievelijk 2.300 en 3.140 euro. Het aantal Brusselse woningen dat via Airbnb wordt aangeboden, werd eerder geschat op 6 à 7.000.

Zowat een derde ervan zou in handen zijn van bulkverhuurders, mensen of bedrijven die meerdere woningen verhuren aan toeristen.

Net als veel andere steden maakte Brussel de regelgeving rond Airbnb de voorbije jaren gevoelig strenger. Onlangs werd nog een pand dat alleen voor Airbnb gebruikt werd, verzegeld. De publicatie van de cijfers zou moeten helpen om het debat rond Airbnb te objectiveren. LV

Deradicaliseringsexpert op lijst Carthé

Erik Van Den Berghe

V

Erik Van Den Berghe, deradicaliseringsexpert van de Scholengroep Brussel, staat voor Open VLD op de twaalfde plaats van de lijst Ensemble-Samen van de voormalige Ganshorense burgemeester Michèle Carthé (PS). — BETTINA HUBO

© BRUSSELS PARLEMENT

an Den Berghe deed twaalf jaar geleden ook al eens mee aan de gemeenteraadsverkiezingen in Ganshoren. Toen stond hij namens het links-liberale Spirit op de lijst van CDH. “Ik ben altijd een links-liberaal geweest, iemand met een sociaal hart,” zegt hij.

Dat hij sinds kort weer politiek actief is, heeft te maken met de intriges die de Ganshorense gemeentepolitiek de afgelopen jaren typeerden. “Er is langs alle kanten verraad gepleegd,” zegt Van Den Berghe. “Ganshoren heeft behoefte aan degelijke projecten waarbij de burger inspraak krijgt, niet aan politieke spelletjes.” Michèle Carthé en René Coppens van Open VLD, de nummers

1 en 2 op de lijst Ensemble-Samen, zijn volgens hem competent en integer. “Zij spelen geen spelletjes.”

Van Den Berghe is halftijds directeur van het atheneum van Anderlecht en halftijds ‘verantwoordelijke voor kritisch denken’ oftewel deradicaliseringsexpert van Scholengroep Brussel. Hij vertaalde het boek Wat staat er nu eigenlijk echt in de Koran van Rachid Benzine en Ismaël Saidi.

De lijn van zijn onderwijsfunctie wil hij doortrekken in de politiek. “We moeten de polarisering overwinnen.”

Ensemble-Samen is een verzamellijst van PS, Open VLD, SP.A en onafhankelijken.

Samenensemble is overigens ook de naam van de stadscampagne voor Brussel van Groen en Ecolo.

Dansaertwijk veilt kunst van mensen met beperking

© DOWNTOWN BRUSSEL

Dansaert Brut, zo heet het kunstproject dat momenteel loopt in de Dansaertwijk. Vijfendertig boetieks tonen een of meerdere tekeningen of schilderijen van mensen met een beperking. In de meeste gevallen liggen ze in de etalage, zodat het publiek de werken ook van buitenaf kan bewonderen en een heel parcours kan volgen.

Het project gaat uit van handelaarsvereniging Downtown Dansaert. “We wilden een artistiek parcours opzetten naar aanleiding van de kunstbeurs Art Brussels,” vertelt Carine Lauwers van de vereniging. “We waren erg onder de indruk van het werk van de mensen van Art Nivo, een atelier voor personen met een mentale beperking in CC Strombeek.”

Brussels schepen van Handel Marion Lemesre (MR) was bereid het initiatief financieel te steunen, maar vroeg dat er ook zou samengewerkt worden met een Franstalige organisatie. Zo kwam acteur en schilder Pascal Duquenne van de vereniging Le 8ème Jour erbij. Ook van hem is er werk te zien.

Alle schilderijen worden op 17 mei geveild in MAD Brussels (Mode and Design). De opbrengst gaat naar Art Nivo en Le 8ème Jour. HUB

BRUZZ | VOORAAN

ERIK VAN DEN BERGHE KOMT OP IN GANSHOREN

8

I

2 MEI 2018

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

Experiment

© PHOTONEWS

Aandachtige bezoekers op het ‘I Love Science’-festival in Thurn & Taxis, terwijl een wetenschapper een experiment uitvoert. Jong en oud werden het voorbije weekend met meer dan tweehonderd didactische en ludieke activiteiten warm gemaakt voor wetenschap en technologie. Zo’n tienduizend bezoekers kwamen naar de eerste editie van het festival, dat georganiseerd werd op initiatief van staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Fadila Laanan (PS) (midden op de foto).

2 MEI 2018

I

9

De week

Terugblik op het nieuws

Handy.brussels

Wijkbiertje

26

Mindervaliden kunnen voortaan terecht op de nieuwe website handy.brussels, een onlinereisgids van de stad Brussel. De website bundelt fiches over aantrekkelijke plekken in de hoofdstad, telkens ondersteund met beschrijvingen en een gedetailleerd plan met foto’s en audio.

Drie Brusselse vrienden brengen Brusselse wijkbieren op de markt. Voor de keuze van hun ingrediënten baseren ze zich op de specifieke kenmerken van de wijk. Hun eerste wijkbiertje is het Drie-Lindenbiertje, genoemd naar de rotonde in Watermaal-Bosvoorde. In mei stellen ze hun volgende product voor.

De populariteit van busmaatschappij FlixBus neemt toe. Daarom trekt ze de frequentie op de lijn tussen Brussel en Amsterdam op. Zo zal het traject voortaan dagelijks 26 keer worden afgelegd in plaats van de huidige frequentie van twaalf.

LAANAN BEKIJKT MOGELIJKHEDEN VOOR KUNSTGRASVELDEN

Voetballen op kurkkorrels BRUZZ | DE WEEK

Zijn de rubberkorrels op de Brusselse voetbalvelden kankerverwekkend of niet? Ook staatssecretaris voor Gemeentelijke Sportinfrastructuur Fadila Laanan (PS) moet het antwoord schuldig blijven. Zelfs lanceert ze een mogelijk vervangproduct: korrels gemaakt van kurk. — MICHAËL MICHIELS

E

r is nog steeds veel onduidelijkheid over de gezondheidsrisico’s van de rubberkorreltjes op de Brusselse kunstgrasvelden. In februari kaartten de Elsense gemeenteraadsleden Audrey Lhoest en Yves Rouyet (Ecolo) de toestand aan van het synthetische voetbalveld van hun gemeente. Normaal moet dat om de tien jaar worden vervangen, maar het veld van Elsene ligt er intussen al veertien jaar en is tot op de draad versleten.

De slechte staat van de velden was niet hun enige punt, ook de gezondheidsrisico’s die de rubberkorrels mogelijk met zich meedragen, werden aangeklaagd. Bij zonnig weer warmen de velden op en ontsnapt de geur van verbrande autobanden. In 2016 sloeg een Nederlandse onderzoeksjournalist alarm. Hij maakte gewag van potentieel kankerverwekkende stoffen in het rubbergranulaat.

De Belgisch toxicoloog Jan Tytgat zei in het NRC: “Ten gevolge van wrijving kan er meer uit het rubber vrijkomen, wat bijvoorbeeld optreedt door een sliding bij het voetballen. En wat gebeurt er bij

10

I

2 MEI 2018

schaafwonden? Men kan verwachten dat er via de beschadigde huid meer contact is met de stoffen dan via de intacte huid.”

Ook in Vlaanderen en Brussel rezen er vragen over het gebruik van rubbergranulaat in kunstgrasvelden.

Sinds het rubbergranulaat op onze kunstgrasvelden ter discussie staat, is het uitkijken naar een veilig en milieuvriendelijk vervangproduct. In Wallonië zijn ondertussen bij enkele velden de rubberkorrels vervangen door korrels uit kurk. Een interessante piste, vindt ook Fadila Laanan, die hierover ondervraagd werd in het Brussels parlement.

“Voor het kunstgrasveld in Elsene heb ik deze oplossing al voorgelegd en besproken met de schepen van Sport Béa Diallo (PS),” zegt Laanan.

“Wanneer bewezen wordt dat de rubberkorrels niet schadelijk zijn voor de gezondheid, hoeft er niets te veranderen. Daarnaast kunnen gemeenten bij de heraanleg van een voetbalveld ook kiezen voor korrels uit kurk. In Frankrijk zijn zelfs kunstgrasvelden aangelegd met korrels gemaakt van kokosnoot, ook dat is een mogelijkheid,” zegt de staatssecretaris.

© MICHAËL MICHIELS

Laanan besprak met Diallo ook hoeveel de renovatie van het veld in Elsene zou kosten. “Er is weinig verschil in de kostprijs tussen een veld met het rubbergranulaat en een veld met kurkkorrels. De heraanleg moet je schatten op zo’n 30.000 en 40.000 euro,” zegt ze.

Het Brussels Gewest telt een zestigtal kunstgrasvelden met rubbergranulaat. Indien elke grasmat vervangen zou worden, komt dat dus neer op een kostprijs tussen 1,8 en 2,4 miljoen euro.

Voor een goed begrip, de Brusselse regering staat niet in voor de volledige kosten van de renovatie, maar geeft normaal gezien wel een subsidie. Die heeft Laanan nu tijdelijk stopgezet, tot er meer geweten is over de gezondheidsrisico’s van het rubbergranulaat.

In afwachting diende Laanan in februari een aanvraag in bij de federale minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD),

om het kunstgrasveld van Elsene te onderzoeken. “Twee maanden later wachten we nog steeds op een antwoord,” zegt Laanan.

VERWAARLOOSBAAR Het kabinet van De Block spreekt dat tegen. “Toen in 2016 het nieuws bekendraakte over de mogelijke gezondheidsrisico’s van rubbergranulaat heeft minister De Block een onderzoek besteld om op korte termijn uit te maken of er een gevaar was voor de volksgezondheid. We hebben toen de beschikbare studies bekeken die onder meer in Nederland waren uitgevoerd en ons land werkte ook zeer actief mee aan een studie van het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA),” verklaart De Blocks woordvoerder Roby Guns.

Na het onderzoek - dat dateert van februari 2017 - kwam het ECHA tot dezelfde conclusie als eerder onderzoek van het Nederlands

Zilver

Kermesse Saus

Ken Loach

Op het Europees Kampioenschap judo in het Israëlische Tel Aviv wint Sami Chouchi zilver in de categorie tot 81 kilogram. De 25-jarige Brusselaar buigt in het slot van de finale tegen Sagi Muki. De Israëlische thuiskamper verslaat Chouchi pas in de ‘golden score’ met een waza-ari.

De stad Brussel stelt samen met Pierre Wynants van ‘Comme Chez Soi’ een nieuwe frietsaus voor naar aanleiding van de Zuidfoor. Het is een combinatie van mayonaise, pickles en verschillende kruiden, waaronder kurkuma. De ‘Kermesse Saus’ is ook te koop in de supermarkt.

De Britse regisseur Ken Loach krijgt donderdag een eredoctoraat aan de ULB. De uitreiking wordt aangeklaagd door Joodse organisaties, die vinden dat Loachs houding en uitspraken over Israël en de holocaust neigen naar antisemitisme en negationisme.

Jongeren uit de Afrikaanse diaspora tonen zich vaker veel militanter dan de oudere generatie.

En dat militante wordt almaar militanter BRUZZ | DE WEEK

GUIDO GRYSEELS, Directeur Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (in De Standaard)

Cartoon Kim Kim Duchateau en Wauter Mannaert wisselen elkaar af voor hun kijk op de week

Het Albert Demuyterstadion in Elsene heeft een kunstgrasveld. © PETER DHONDT

Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). “De conclusie van beide onderzoeken is dat het risico voor de gezondheid van sporten op kunstgrasvelden nagenoeg verwaarloosbaar is. Laanan is bij de laatste interministeriële conferentie trouwens op de hoogte gesteld van die resultaten,” zegt Guns.

Staatssecretaris Laanan nuanceert.

“Die studie uit 2017 gaat niet specifiek over het veld in Elsene. Het biedt niet genoeg zekerheid om ervan uit te gaan dat de rubberkorrels in Elsene niet gevaarlijk zijn.”

2 MEI 2018

I

11

Reportage

In elke stadsbewoner schuilt een boer

‘De tuin maakt van mij een ander mens’ BRUZZ | DE VERHALEN

In parken, op terrassen of aan de rafelige stadsrand, overal gaan deze dagen opnieuw hobbyboeren aan de slag. We mogen dan massaal naar de stad trekken, zodra we er zijn blijkt de drang om de handen in de aarde te steken vaak onweerstaanbaar. “Eigenlijk is dit een beetje als mediteren.”

— KRIS HENDRICKX, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

A

an de Zuunstraat in Anderlecht ligt een klein, ietwat rommelig paradijs.

Een bonte lap grond die geprangd ligt tussen de razende Ring, het kanaal, de Zenne, een betoncentrale en Ikea.

Een vijftigtal jaar al telen omwonenden hier hun eigen groenten en fruit op een terrein waarvan niemand de eigenaar echt lijkt te kennen. Alles wat hier overeind staat, is door de hobbytuinders geplaatst: een wegzakkend glazen paviljoen met het opschrift secretariat, plastic serres, omheiningen uit honderd verschillende materialen … Het improvisatiegehalte van het geheel wordt dan weer ruim gecompenseerd door het groen.

Vooral in de zomer verandert dat de plek in een weelderig moeswoud te midden van brutale stadsinfrastructuur.

12

I

2 MEI 2018

Henri Sempels komt hier al ruim veertig jaar en is daarmee de ouderdomsdeken. Met zijn roodverbrand gezicht, grijze snor en fors postuur is de gepensioneerde een imposante figuur. “Eerst kwam ik met mijn vader, later alleen of met mijn broer. De aarde komt uit het kanaal, dat ze een jaar of vijftig geleden hebben uitgediept. Bodemtesten? Nooit gedaan. Maar de vervuiling was toen niet zo erg, hoor.”

In een vorig leven was de hobbytuinder chauffeur van betonmixers en MIVB-bussen, later straatveger. Zijn perceel mag gezien worden: op zo’n 1.500 vierkante meter groeien aardappelen, wortelen, rabarber, aardbeien, kool, prei …

“Alles waar ik zin in heb eigenlijk,” zegt Henri. “Weet u dat ik hier al eens een tomaat van een halve kilogram heb geoogst (haalt zijn

smartphone boven en toont de foto)?”

Waarom hij het doet? “Dit is toch beter dan op café zitten?” Henri legt ondertussen zijn hand op zijn embonpoint. “Ik heb ook al vier overbruggingen gehad, geef mij maar de buitenlucht. Sinds mijn pensioen ben ik hier bijna elke dag, in de winter wat minder.”

Henri oogst aan de Zuunstraat niet alleen groenten. Op de aanpalende percelen schoffelen kennissen van de alleenstaande, met wie het goed zwanzen is. We worden voorgesteld aan Daniël en Abdel. De drie wisselen tips en groenten uit en barbecueën ook al eens samen. “Het probleem,” vertelt Daniël met een uitgestreken gezicht, “is dat we enkel groenten hebben. We wachten nog steeds tot Abdel kamelenvlees meebrengt.”

De Marokkaanse Brusselaar kan smakelijk lachen om de herhaalde

plaagstoten. Abdel is ondertussen drie jaar actief in zijn moestuin. “Ik hou ervan om met mijn handen in de aarde te wroeten na mijn werk in een kartonfabriek. En ik heb alles van hen geleerd.” Daniël knikt. “Hij draagt nu ook laarzen zoals het hoort om te tuinieren en niet meer die Marokkaanse pantoffels.”

De hobbytuinders zijn het erover eens dat hun groenten véél beter smaken dan in de winkel – ‘de ajuinen daar doen zelfs je ogen niet meer tranen’ – en dat het tuinieren gewoon gezond is. “Tot voor kort was er hier zelfs een boer van 93 jaar,” vertelt Henri. “Ondertussen is die overleden. Te veel giftige groenten gegeten waarschijnlijk (algemene hilariteit).”

Henri is maar een van de vele stadsbewoners die zich ergens een verloren lap grond hebben toegeëigend. Want waar niemand iets mee

BRUZZ | DE VERHALEN

Anne Marie Maes legde in de Dansaertwijk op de vijfde verdieping een groene oase van zevenhonderd vierkante meter aan.

aanvangt, daar kan je evengoed bonen kweken. Die spontane moestuinen bevinden zich vaak aan de rand van het gewest en aan restruimtes, twee voorwaarden die vervuld zijn aan de Zuunstraat. Ook spoorwegbermen zijn een geliefde locatie voor de ondernemende tuinder. Op die percelen ontstaat dan vaak een ontroerende knutselarchitectuur van koten, regenpijpen en afsluitingen.

KRUIDENJUNGLE

▲

Geen knutselarchitectuur bij Bert Schreurs (53). De directeur van het Collegium Vocale in Gent woont in Anderlecht, op een bijzondere locatie.

Zijn huis geeft rechtstreeks uit op de voetgangerszone aan metrostation Sint-Guido.

Zo druk het soms aan de voordeur is, zo rustig is het boven, op het tachtig vierkante meter grote terras.

Dat is helemaal omzoomd met

Zuunstraat in Anderlecht.

2 MEI 2018

I

13

Stadsboeren

“Ik hou ervan om met mijn handen in de aarde te wroeten na mijn werk in een kartonfabriek” ABDEL

▲

BRUZZ | DE VERHALEN

TUINIER IN ANDERLECHT

plantenbakken, waarin de hobbykok een indrukwekkende verzameling kruiden kweekt, naast groenten en fruit. Onze kruidenhorizon verrijkt zich onder meer met begrippen als Roomse kervel en oesterkruid. Maar op het beschutte terras groeien evengoed wasabi, kiwi’s, olijven en hop. De dertig à veertig plantensoorten vormen samen een groen scherm rond het terras.

“Alles moest eetbaar zijn,” vertelt de Anderlechtenaar, die ondertussen achteloos met zijn handen in de

Tuinders leven langer

Bert Schreurs in Anderlecht.

14

I

2 MEI 2018

Dat stadstuinieren aan populariteit wint, is geen toeval. Het is niet alleen gezond, moestuinen komen ook tegemoet aan een basisbehoefte van mensen.

“Zie het als een soort tegengewicht voor de steeds complexere stad.”

paar frambozen te plukken. Mooi toch?”

Bert is de enige in het gezin met groene vingers. Toch zit er ook bij hem een sociale dimensie aan het tuinieren. Gasten die ten huize Schreurs komen barbecueën, eten midden in een kruiden- en fruitjungle. De terrasmoestuin wordt dan vanzelf een onderwerp van gesprek en proeverij.

COLLECTIEVE MOESTUIN Nadia in Sint-Gillis.

aarde woelt. “Ik ben nogal een kookfreak en als er bezoek komt, kan ik mezelf twee dagen in de keuken opsluiten en daar helemaal berserk gaan.” In die keuken liet Bert zelfs extra ruimtes inwerken in het werkblad, waar kruiden groeien.

“Vroeger woonde ik in het Pajottenland met een tuin van een hele hectare. Dat is niet alleen veel onderhoud, even peterselie halen wordt dan al snel een onderneming.

Hier is alles dichtbij. De meisjes rennen soms naar buiten om een

Wat doet tuinieren met een stadsbewoner? De vraag is al door tal van wetenschappers gesteld. Het antwoord is veelvuldig en meestal bijzonder positief. Uit Angelsaksisch onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat hobbytuinders minder snel sterven, stevigere botten hebben en een lagere bloeddruk. Het risico op dementie vermindert ook.

“Maar de effecten gaan

Als één vorm van tuinieren in de lift zit de laatste jaren, is het wel de collectieve moestuin. In heel Brussel zijn er ondertussen 128, tendens stijgend. In zo’n tuin ligt het accent vaak minder op de productie van groenten en meer op het contact tussen de deelnemers. “We hebben onlangs een enquête gedaan bij de zeventig collectieve moestuinen die we ondersteunen,” vertelt Joëlle Bambeke van Leefmilieu Brussel.

“Het sociaal contact bleek overal het belangrijkste, meer dan de eigenlijke landbouwproductie.”

Een van de zeventig moestuinen ligt in Sint-Gillis vlak naast de kleine Ring en paalt aan het Germeauparkje. We ontmoeten er Nadia (29) en Don (‘bijna 70’). De Schotse Don is alleenstaand en op pensioen. De

moestuin is zowat zijn tweede thuis en een garantie op dagelijkse smalltalk met parkbezoekers en buren die op de tuin uitkijken.

De andere leden van de groep zijn jonger, hebben vaak gezinnen en komen vooral op de afgesproken werksessies, een of twee keer per maand. Ze telen dan kruiden, fruit en een hele resem groenten, die kriskras door elkaar groeien om insectenaanvallen te pareren. “Op zo’n sessie wordt heel wat werk verzet, maar er is ook al eens tijd voor een aperitief,” zegt Nadia.

Onze laatste etappe is meteen ook de spectaculairste. In hartje Dansaertwijk bevindt zich een plek die ons even sprakeloos maakt.

Boven op een parkeergarage heeft kunstenares Anne Marie Maes er niet enkel een ruime loft, maar ook een tuin waar menig verkavelingsbewoner een puntje kan aan zuigen.

Op de vijfde verdieping legde ze er een groene oase van zevenhonderd vierkante meter aan. Inclusief gazon, bijenkorven, een serre en een fruitbos in permacultuur. Vanuit die hof van Eden kijken we - hoofdschuddend - uit over de stad.

“De loft kochten we midden jaren tachtig toen niemand geïnteresseerd was,” herinnert ze zich. “En het dak

“Eigenlijk zou je dit soort daktuinen gewoon moeten verplichten, zodat veel meer mensen ervan genieten” ANNE MARIE MAES DAKTUINIERSTER

veel verder,” vertelt Charlotte Prové, die doctoreerde over stadslandbouw aan de UGent. “Er zijn studies die aantonen dat de criminaliteit daalt in buurten waar stadstuintjes goed onderhouden worden. En vaak leiden zulke initiatieven ook tot meer sociale interactie. Er is iets aan met land bezig zijn dat mensen intrinsiek motiveert. Voor zichzelf kunnen instaan en

actief zijn in een groene ruimte, dat verhoogt echt het welbevinden.”

Deelnemen aan een stadsmoestuin betekent vaak ook dat stadsbewoners dat initiatief moeten verdedigen, bijvoorbeeld tegen immobiliënplannen.

“Nogal wat mensen worden op die manier mondiger en politiek bewuster,” zegt de onderzoekster.

Prové onderscheidt drie groepen van stadstuinders.

“Je hebt de mensen die het altijd al hebben gedaan en die vaak wat ouder zijn.

Dan heb je migranten die zelf uit landbouwstreken komen en die traditie hier voortzetten. Ik ken mensen uit Afrika die gewassen telen die je hier niet krijgt in de winkel. De derde groep zijn de nieuwe en hippere tuinders, die het

kan die tuin wel aan, want het is gebouwd om auto’s op te parkeren.

De tuin sluit ook aan bij het verleden. Ooit waren hier de tuinen van de Witte Zusters, die hun klooster aan de Oude Graanmarkt hadden.”

Vandaag is het groen er vooral op gericht om de bijen van Anne Marie te voeden, met fruitbomen als kweeperen, krieken, vijgen en duindoorn. Maar in de serre groeien evengoed courgettes, rucola, selder en pompoenen. “De dingen groeien hier bijna té goed. Zeker in de lente is er zoveel werk dat ik het bijna niet rond krijg. Het liefst zou ik de tuin nog openstellen naar buren. En die duizenden vierkante meters roofing hierrond vergroenen, want dat is toch zonde?”

Er mogen dan weinig mensen komen, dieren kennen de weg naar Anne Maries tuin ondertussen wel.

“Elke dag komen hier vier eenden langs om te pauzeren. Dit is een vaste tussenstop op hun route. En toen de tuin er nog maar net was, is hier eens iemand van Natuurpunt geweest. In een half uur telde die zeventien soorten vogels. Dieren hebben dit soort groene plekken echt nodig in de stad.”

Welbeschouwd hebben mensen die evengoed nodig, vindt Anne Marie. “Die ongelofelijke rust hier maakt je een ander mens, terwijl je toch midden in de stad staat.

Als ik in de tuin werk, voelt dat aan als mediteren of een soort therapie.

Eigenlijk zou je dit soort daktuinen gewoon moeten verplichten, zodat veel meer mensen ervan genieten. En dan bedoel ik meer dan een dun laagje aarde en wat vetplantjes.”

fenomeen pas onlangs ontdekten.”

Voor alle drie de groepen zijn de weldoende effecten reëel. “Zie het ook als een soort compensatie voor een stad die steeds complexer en groter wordt. De landbouw die vroeger overal erg zichtbaar was, verdwijnt daardoor. En dus gaan mensen die nu herintroduceren in de stad.” KH

2 MEI 2018

I

15

Interview

Bernard Blistène neemt Parijse ervaring mee naar Citroëngarage

BRUZZ | DE VERHALEN

‘Kanal moet deze veranderende stad weerspiegelen’

xxxx

© SASKIA VANDERSTICHELE

Als Kanal straks de deuren opengooit, gebeurt dat onder het waakzame oog van Bernard Blistène. De man is museumdirecteur in het Parijse Centre Pompidou, maar ook curator van het voorlopige expojaar in de Citroëngarage.

Blistène luistert hoofdschuddend naar de kritiek op de rol van zijn cultuurtempel in Brussel. “Ik ben hier om samen te werken met andere cultuurspelers. En ik ben niet de directeur van Kanal.” — KRIS HENDRICKX

B

ernard Blistène is een opmerkelijke figuur. Als we hem ontmoeten in de monumentale Citroëngarage – voor wie er nog nooit binnenstapte: gewoon doen - rest er niet bijster veel tijd voor het interview. Toch laat de man zich gewillig onderbreken door al wie hem maar aan zijn mouw trekt. Steeds opnieuw merkt hij ook kunstwerken op waar hij even iets

16

I

2 MEI 2018

over kwijt wil, als een verstrooide professor zonder tijdsbesef. Hier een prefabhuis van Jean Prouvé, daar een zwevend huis van de Japanse sterarchitect Toyo Ito. ‘Magnifique,’ mijmert Blistène, die het stuk uit zijn eigen collectie voor het eerst lijkt te ontdekken.

Wat wordt de rode draad door het voorlopige expojaar?

BERNARD BLISTÈNE: Het gebouw zelf.

Dat is zo krachtig en zijn geschiedenis is tegelijk ook zo intens en bekend bij de Brusselaars, dat de ruimte de keuze van de kunst heeft bepaald. Die rode draad was duidelijk vanaf het moment dat we hier binnenkwamen. Het gebouw is een beetje als een stad in de stad, met zijn bureaus, werkplaatsen, keukens en vestiaires. Alle projecten komen in die verschillende ruimtes infiltreren en dialogeren ermee.

U zei onlangs dat u gehecht bent aan België en de rol die het land inneemt binnen de moderne en hedendaagse kunst. Welke kunstenaars hebben indruk gemaakt op u?

BLISTÈNE: Door mijn leeftijd (Blistène

is 63, red.) kom ik al lang naar België. Ik heb persoonlijkheden als Marcel Broodthaers, de emblematische figuur van de Belgische kunst, nog gekend. In het Centre Pompidou stellen we zijn werk in al zijn majesteit tentoon. Maar ik ben de

Belgische kunstscene blijven volgen.

Ik heb Anne Teresa De Keersmaeker onlangs bijvoorbeeld nog uitgenodigd naar Parijs omdat ik haar een van de grootste choreografen van onze tijd vind. Ook Vincent Meessen nodigde ik recentelijk uit, omdat ik zijn werk rond dekolonisering boeiend vind. Ik zou u de hele geschiedenis van de Belgische kunst kunnen vertellen aan de hand van de namen van alle mensen die ze me hebben doen ontdekken. Jan Hoet was daarbij, Laurent Busine (van het MAC’s in Henegouwen, red.) en ga zo maar door. Waarom ik naar hier kwam? Omdat je hier dingen zag die je niet in Parijs kon zien.

U bracht een groot deel van uw beroepsleven door in Parijs. Wat is uw indruk van Brussel, dat niet alleen door zijn omvang van Parijs verschilt?

BLISTÈNE: Ik heb ook een hele tijd in

Marseille gewerkt, dat op veel vlakken dichter aanleunt bij Brussel.

Een kosmopolitische stad waar

KANAL BRUT Zaterdag 5 mei, 12 uur start voorlopige kunstprogrammatie kanal.brussels

Brussel wordt vaak afgeschilderd als een stad zonder duidelijk imago.

BLISTÈNE: De stad heeft een complex

imago door de vermenging van culturen en talen die je hier vindt.

Brussel is daardoor een extreem sterke en aparte stad en dat boeit me. Een beetje zoals ook Berlijn een buitenbeentje is. Ik citeer vaak een zin van Jean-Luc Godard: ‘Wat wil de kunst? Alles. Wat kan de kunst?

Niets. Wat doet de kunst? Iets.’ Hier hebben we beslist om iets te doen.

U kent de kritiek op Kanal, met name uit cultureel Brussel. Die luidt onder meer dat een Frans cultuurcentrum hier de lijnen mag uitzetten, terwijl er in Brussel zelf een enorm reservoir aan creativiteit is. Begrijpt u die kritiek?

BLISTÈNE: Ik kan daar makkelijk op

antwoorden. Toen we het Centre Pompidou oprichtten, kreeg een Zweed de leiding. Toen we de opera van Parijs nieuw leven inbliezen, haalden we daar een Duitstalige Zwitser voor. In Aix-en-Provence kwam de Belg Bernard Foccroulle aan het hoofd van het festival van de lyrische kunst. Ik kan nog wel even doorgaan.

Hier liggen de zaken toch nog anders.

Het gaat niet gewoon om één persoon die met een nieuwe frisse blik komt.

Het is een partnership dat veel verder gaat. Dit wordt officieel ‘Kanal-Centre Pompidou’.

Bozar, zijn er maar enkele van. Er is het Kaaitheater en nog een hele reeks andere partners.

Dat is het klassieke antwoord. Maar de kritiek is onder meer dat dat Brusselse culturele veld niet mag meebeslissen: aan de knoppen zitten de Brusselse regering en een buitenlandse instelling, om het wat fors te stellen. Dat is heel anders dan de dynamiek rond Brussel 2000 bijvoorbeeld, waar het Brusselse cultuurveld in het centrum zat.

BLISTÈNE: We zitten niet aan de

knoppen, maar werden uitgenodigd om in een project van co-constructie

bijvoorbeeld uitgenodigd om samen te werken, maar hij wou op een bepaald moment niet meer. In Parijs werk ik ook de hele tijd met allerlei partners samen. Ik geloof - misschien ten onrechte - in de gemeenschap. Binnen zo’n gemeenschap is er altijd spanning, maar ik vind dat eerder stimulerend.

In het voorlopige expojaar is er plaats voor tien Brusselse kunstenaars, die een jury selecteerde. Maar voor de rest heeft het voorlopige expojaar toch vooral een Franse en internationale stempel. België komt er niet zo vaak aan te pas.

“Door de vermenging van culturen en talen is Brussel is een extreem sterke en aparte stad” BERNARD BLISTÈNE CURATOR VOORLOPIG EXPOJAAR CITROËNGARAGE

te stappen. We denken mee na over een project dat die multidisciplinaire aanpak hoog in het vaandel draagt.

Over een aantal jaar moet Kanal een instelling zijn die dat helemaal in de vingers heeft. Ikzelf hou me bezig met de programmatie van het voorbereidende jaar, waarvoor ik met heel veel verschillende mensen samenwerk. Maar ik ben niet de directeur van Kanal. We hebben Dirk Snauwaert (artistiek leider van kunstencentrum Wiels, red.)

Toch nog één vraag in die richting. We zien niet zoveel werk van Nederlandstalige kunstenaars, terwijl die wel een belangrijke rol spelen in de hedendaagse kunst.

BLISTÈNE: Oh, er zijn er wel. Maar

mijn manier van werken is zodanig ver verwijderd van dat soort afwegingen … Als ik iets construeer, dan volg ik de inhoudelijke logica van een bepaald project en tel ik niet hoeveel vrouwen of mannen er zijn of welke taal ze spreken. Dat lijkt me een gevaar. Maar het is een feit dat Kanal zal blijven werken met mensen van hier, die mogelijk ook hun weg zullen vinden naar de collectie van Beaubourg (het Centre Pompidou, red.) of Kanal.

Woont u ook hier tijdens het voorbereidende jaar?

BLISTÈNE: Ik heb een studio hier in de

buurt. Ik ben hier erg vaak.

BRUZZ | DE VERHALEN

identiteiten zich vermengen, een stad die eveneens problemen had met dekolonisering. Een boeiende stad en een laboratorium ook.

Als Kanal één zaak moet realiseren in de volgende tien jaar, wat is dat dan?

BLISTÈNE: Eerst en vooral de transfor-

BLISTÈNE: Hadden we alleen

Belgische kunstenaars getoond, dan had men ons nationalisme verweten. En als we Chantal Akerman of Marcel Broodthaers tonen, zijn dat ook namen die hier hebben gewerkt. Er is eveneens de realiteit dat Kanal geen eigen collectie heeft, waardoor je automatisch bij die van het Centre Pompidou uitkomt. Je moet hier flexibel kunnen zijn, we kunnen toch niet met quota werken?

matie van een industriële ruimte naar een polyvalente ruimte. En dan natuurlijk energie opwekken bij mensen, de wil om naar hier te komen en te blijven komen. Dat is extreem belangrijk bij een institutionele cultuurinstelling als deze, dat mensen blijven komen. Want de vraagstellingen die hier aan bod komen, zullen nooit voorbij zijn.

Deze plek moet een dynamisch platform worden in deze stad met al haar conflicten en geschiedenis.

Kanal moet een weerspiegeling worden van deze veranderende stad.

BLISTÈNE: Het partnership is

gebaseerd op het feit dat het Centre Pompidou sterk is in multidisciplinariteit. Dat is wat Kanal zocht: een partner die zowel in de beeldende kunsten als in andere domeinen actief is. Bovendien heeft het Centre Pompidou een stevige ervaring opgebouwd in de omgang met verschillende soorten publiek. Weet trouwens dat ik het best kan vinden met de mensen die nu kritiek hebben. Ik ken ze goed, ze zullen mij ook niet persoonlijk bekritiseren, maar eerder de gang van zaken op politiek vlak.

Begrijpt u de kritiek?

BLISTÈNE: Maar we werken mét hen.

Velen hebben ook toegezegd. Paul Dujardin en Sophie Lauwers van

KUNST IN DE RUWE CITROËNGARAGE

Een jaar lang Kanal Brut Zaterdag 5 mei om 12 uur start met Kanal Brut de voorlopige kunstprogrammatie in de voormalige Citroëngarage. Het programma begint met een marathonopening tot zondagavond 20 uur. Op het programma onder meer concerten van Ictus en Singing Molenbeek, maar ook

performances en voorstellingen van het Kunstenfestivaldesarts.

Tijdens het jaar kunnen bezoekers een hele reeks kunstwerken bezoeken die communiceren met de indrukwekkende ruimte van de Citroëngarage. Zo is er werk van designer/ architect Jean Prouvé

en de Japanse sterarchitect Toyo Ito. De expo omvat ook interactieve projecten zoals De Filmfabriek.

Groepen van 5 tot 15 deelnemers kunnen er in drie uur tijd hun eigen film realiseren.

Ook Brusselse kunstenaars zijn vertegenwoordigd. Het gewest maakte een

miljoen euro vrij voor werk van tien artiesten.

Tijdens Kanal Brut experimenteert het voorlopige museumjaar met lange openingstijden: van 12 tot 22u in de week en van 12 tot 24u op vrijdag en zaterdag. Op zondag sluit Kanal om 20u en dinsdag is sluitingsdag. kanal.brussels/nl

2 MEI 2018

I

17

Opinie

Forum & lezersbrieven

lezersbrieven@bruzz.be The Cousins Wij hebben de familie Derese van The Cousins (BRUZZ 1612) heel goed gekend. Zij woonden vlak voor het gemeentehuis van Evere, geen 500 meter verwijderd van waar wij wonen.

Overal in de buurt was Gustave als Staf bekend.

Zijn vrouw was gewoon Tante Trees. Nadat hij The Cousins verlaten had, bracht hij een aantal jonge meisjes samen om te zingen, onder de naam Jafista. Mijn twee oudste dochters deden een paar jaar mee. Enkele jaren geleden gingen hij en zijn vrouw in een flat in een tehuis wonen, ook vlak bij het gemeentehuis. Zijn weduwe woont daar nog altijd. Als het weer het toelaat, gaat zij nog ieder dag haar pintje drinken in een café voor de Onze-LieveVrouwekerk. Ik ontmoet haar dikwijls op straat en ik begroet haar altijd als Tante Trees ... en een kusje!

Jacques Englebert, Evere Big City

1140 EVERE

BRUZZ | DEBAT

Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

Klopt het dat de wereldhit Kili Watch is ontstaan bij de scouts van Evere?

The Cousins waren begin jaren zestig de eerste Belgische rockformatie die internationaal succes boekte. © GC

Geert uit Evere

K

ili Watch was de eerste echte internationale rock-’n-rollhit van Belgische makelij. De scouts van Evere speelden een rol bij het ontstaan van het nummer, maar de oorsprong van het deuntje zou in Congo liggen.

"Het klopt dat Kili Watch geïnspireerd is op een scoutsliedje," vertelt Serge Demol, auteur van een boek over de scouts in Evere. "Het scoutslied is niet gebaseerd op een indianenlied zoals soms wordt verteld, maar op een lied uit Congo.

Priester Cuyt, destijds aalmoezenier bij de scouts van Evere, hoorde het in Congo zingen door een groep roeiers. Hij bracht het mee naar Evere, waar het vanaf het einde van de jaren veertig gezongen werd op

kamp. Een aantal leden zong het lied, terwijl de anderen voortdurend 'oem pa, oem pa' moesten scanderen."

Een van de scoutsleiders, Gustave Derese, begeleidde het nummer met zijn gitaar. Eind jaren 1950 werd Derese bassist bij de gitaargroep La Jeune Equipe, later omgedoopt tot The Cousins. Dat is een verwijzing naar Les Cousins, een club op de Grote Markt, waar de groep meermaals optrad. "Daar is de groep ontdekt door platenbaas Jean Kluger," aldus Demol. In 1960 bood hij The Cousins een contract aan en liet de groep enkele nummers opnemen, waaronder Kili Watch, gebaseerd op het scoutslied.

Het nummer werd opgepikt door radiostations en bereikte de top van

de hitparade, ook internationaal.

The Cousins produceerden daarna nog een handvol hits, maar het succes van Kili Watch werd niet meer geëvenaard. Halverwege de jaren zestig waren de leden uitgeput van de vele optredens en werd de groep ontbonden.

De geestelijke vader van Kili Watch was er dan al lang niet meer bij. Al kort na de eerste opname verdween Gustave Derese uit de groep. Door een conflict over de royalty's van Kili Watch, gaat het verhaal. Feit is dat Derese het nummer deponeerde bij Sabam.

Mogelijk deed hij dat wel pas na zijn vertrek. "De groep werd geleid door de broers André en Guy Van den Meersschaut," zegt Demol. "Derese kwam als vervanger in de groep toen

een van hen zijn legerdienst moest doen. Toen hij terugkeerde, viel Derese uit de boot." Mogelijk heeft hij dan als vergelding de royalty's opgestreken.

Derese probeerde het nadien met andere muziekprojecten, zonder veel succes. Hij maakte carrière als ambtenaar bij de Dienst Stedenbouw in Brussel-Stad en overleed in 2014 op 85-jarige leeftijd in Evere.

De broers Van den Meersschaut hadden na The Cousins een meubelzaak. Ze stierven in 2003 en 2017.

— LAURENT VERMEERSCH

Volgende week Waarom hangen mensen soms zakjes met brood aan hekken en bomen?

ADVERTENTIE

Het besluit van de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van 1 december 2016

Slimme meter

uitgebreide producentenverantwoordelijkheid op aan de producenten van fotovoltaïsche zonnepanelen. Die producenten hebben de verplichting de inzameling en recyclage van het afval van hun producten te zonnepanelen hebben beslist de uitvoering van hun verplichtingen toe te vertrouwen aan de vzw PV CYCLE.BE en de modaliteiten van die uitvoering te bepalen, in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, via een milieuovereenkomst met de Brusselse regering.

Afgelopen week was in de Franstalige pers te lezen dat de Waalse overheid terugkomt op haar beslissing om ‘slimme’ elektriciteitsmeters grootschalig uit te rollen. Het idee was dat die meters zouden helpen om energie te besparen en om hernieuwbare energie beter te integreren in het elektriciteitsnet. De ervaring in het buitenland leert echter dat hier weinig van aan is. Concreet zou de consument jaarlijks tientallen euro’s extra betalen op zijn elektriciteitsfactuur (om de uitrol te bekostigen), zonder dat het ook maar iets bijbrengt in termen van energiebesparing. Dat vond de Waalse overheid dan toch geen goed idee. Ook werd ze ook geconfronteerd met een sterke publieke oppositie tegen deze meters, die nog een resem andere onoverkomelijke nadelen hebben.

Slimme meters zijn communicerende meters die continu heel gedetailleerde verbruiksgegevens doorsturen naar de netbeheerder. De netbeheerder krijgt zo een heel gedetailleerd beeld van wat er op elk moment in onze woonst gebeurt: wat de dagelijkse gewoonten zijn, wanneer men al dan niet thuis is, wanneer men slaapt, welke apparaten men gebruikt, etc. De risico’s voor onze privacy zijn enorm, want ook Overeenkomstig artikel 7 van de ordonnantie van 29

uitgebreide producentenverantwoordelijkheid van de producenten van fotovoltaïsche panelen aan een openbare raadpleging onderworpen. Het voorwerp van de overeenkomst betreft de voorziening voor de inzameling en recyclage van fotovoltaïsche zonnepanelen in Brussel. Binnen de dertig dagen na deze publicatie kan iedere geïnteresseerde zijn opmerkingen formuleren. De tekst kan worden geraadpleegd in het Brussels Instituut voor Milieubeheer, Thurn & Taxis-site, Havenlaan 86C/3000 B-1000 Brussel, van maandag tot vrijdag, van 9h30 tot 16h. Een kopie van de tekst kan ook via elektronische weg worden verkregen op het volgende adres : info@leefmilieu.irisnet.be

28

18

I

I

18 APRIL 2018

2 MEI 2018

de overheid, commerciële spelers en inbrekers/ hackers kunnen toegang krijgen tot deze data.

Daarnaast is er grote bezorgdheid over de gezondheidsrisico’s door de draadloze communicatietechnologie van deze meters en in het buitenland blijkt dat ze opvallend vaak leiden tot branden, defecten en pannes.

Ook in Brussel bereidde minister van Leefmilieu Céline Fremault (CDH) een nieuwe ordonnantie voor die slimme meters wil gaan verplichten voor elke particulier. Zeer binnenkort vindt hierover een stemming plaats in het parlement.

Het is te hopen dat die plannen net zoals in Wallonië zullen worden bijgestuurd. Op zijn minst zou de wetgeving een opt-out moeten voorzien, zodat iedereen zijn of haar oude meter mag behouden of het recht heeft op een digitale meter zonder communicatiemodule.

Fien De Kuyper, Elsene

Peterbos

Grote politieactie in Anderlechtse probleemwijk, dat lees ik net op de nieuwssite van De Standaard. Na enkele dagen van polemiek, met straffe uitspraken van Jambon, Francken ... En dan denk ik: Ai, het gaat weer de verkeerde kant uit: telkens opnieuw, wanneer er een aanvaren is met ‘probleemjongeren, komt de politie eraan met loeiende sirenes, de barricades worden opgezet, het kat-en-muisspel gaat verder. En daarnaast blijft de politie voor de rest van de tijd gewoon achter haar bureau zitten en is ze weinig in het straatbeeld zichtbaar als nabijheidspolitie en vertrouwenspersoon. Ikzelf ben ook enkele maanden geleden door een jongere uit de wijk aangevallen, en ik zie, zoals velen, inderdaad veel jongeren zonder werk, zonder veel hoop, die telkens met de vinger gewezen worden, en waarbij een heel gespannen sfeer duidelijk merkbaar is. En het is zo logisch dat dat niet kan worden opgelost door het soort cowboyoptreden van politie, of het kat-en-muisspel zoals het nu bezig is.

Jammer genoeg valt te vrezen dat er alleen straffere rellen uit zullen voortkomen.

Kobe Lootens, Molenbeek

SPELREGELS VOOR LEZERSBRIEVEN: Mail uw bijdrage naar lezersbrieven@bruzz.be. Schrijven kan naar BRUZZ-Brieven van Lezers, Flageyplein 18, 1050 Elsene; faxen naar 02-226.45.69. Vergeet niet uw adres te vermelden, ook in e-mails: zonder het adres van de afzender beschouwen we een brief als anoniem, en wordt hij niet gepubliceerd. De maximumlengte van een bijdrage is 2.500 tekens, inclusief spaties. Wilt u graag een langere, meer uitgewerkte opiniebijdrage schrijven (max. 5.000 tekens)? Neem dan eerst contact met ons op voor overleg via lezersbrieven@bruzz.be. De redactie mag lezersbrieven redigeren of weigeren. Moties, - manifesten of omzendbrieven worden niet (in deze rubriek) opgenomen.

Walter Vandenbossche ziet

‘Zo heeft De politieactie in de Anderlechtse Peterboswijk doet Anderlechtenaar en erevoorzitter van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement Walter Vandenbossche terugdenken aan gelijkaardige taferelen in Kuregem.

W

oensdag, 25 april. Ik hoorde net op de radio dat de politie een indrukwekkende actie ontwikkelt in Peterbos, de wijk, waar ik 23 jaar geleden mee aan de basis lag van de oprichting van het buurtcomité Peterbos.”

“Ik denk ongewild terug aan mijn tussenkomst bij wijlen Jean-Luc Dehaene, om Louis Tobback toen minister van Binnenlandse Zaken - ervan te overtuigen een harde actie te houden op het Anderlechtse Lemmensplein, in het hartje Kuregem. Ook toen ging het om gelijkaardige toestanden: drugs, geweld en territoriumgevechten.”

“Vandaag ligt het Kanaalplan van minister Jambon aan de basis van deze toestand in Peterbos. Het ‘uitzuiveren van de Kanaalzone’ in Brussel, heeft niets fundamenteel opgelost met betrekking tot de onveiligheid in deze zone, behalve dan voor de directe omwonenden. De trafiek in drugs, het brutale en niets ontziende gevecht om de bezetting van het territorium om het handeltje helemaal de vrije hand te geven, hebben zich van het beruchte Lemmensplein verplaatst naar

parallellen tussen Peterbos en Kuregem

de politieactie geen zin’

“Ik hou mijn hart vast voor de volgende tweet van de staatssecretaris die zal mededelen dat het probleem is opgekuist”

BRUZZ | DEBAT

© PHOTONEWS

WALTER VANDENBOSSCHE EREVOORZITTER BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK PARLEMENT EN ANDERLECHTENAAR

© BRUZZ TV

Peterbos. De sociaal zwakke inwoners aldaar zwijgen om het eigen vege lijf te sparen, toevallige voorbijgangers worden gemolesteerd, de politie wordt bekogeld met stenen, de strijd om het territorium woedt in alle hevigheid.”

“De gevoerde politieactie is goed, ze herstelt law and order. Tot ze het terrein verlaten hebben, binnen de drie uur zijn de dealers weer baas, waarschijnlijk wat discreter dan voorheen, op hun hoede, en binnen drie maanden ontploft de boel opnieuw. Er is namelijk geld nodig

om even te gaan uitrusten in het thuisland, de zaken moeten beter, de belemmeringen moeten weg.”

VICIEUZE CIRKEL “Ik pleit er (opnieuw) voor om die vicieuze cirkel te doorbreken.

Indien er geen gecoördineerde totale maatschappelijke actie komt rond onderwijs, opvoeding, woonkwaliteit, arbeid en tewerkstelling, zal deze politieactie worden herleid tot een stukje cinema, met weliswaar leuke electorale resultaten, maar zonder

enig effect op Peterbos zelf.”

“Alert bestuur, alle bevoegdheden samenbrengen binnen één wettelijk instrument, alle institutionele belemmeringen opheffen, om daadkrachtig snel en accuraat een wijkbeleid te ontwikkelen, zoals ik het gezien heb in Amsterdam in de Molukkerswijk, bieden wel perspectieven. Repressieve en curatieve maatregelen openlijk en zichtbaar laten samenvallen, de leefbaarheid voor de inwoner afdwingen ten aanzien van de bendes, die dingen zullen de hoop op een andere toekomst herstellen.

Dat vraagt echter veel politieke moed, de grenzen van de instellingen worden opgeheven, alleen coördinatie en centralisatie zijn de codewoorden.”

“Maar ik val in herhaling. Ik hou mijn hart vast voor de volgende tweet van de staatssecretaris die zal mededelen dat het probleem is opgekuist!”

“Niets zal minder waar zijn.

Anderlecht, en vooral de inwoners van Peterbos zullen er niets van begrijpen, maar een bepaalde politieke groep zal er garen bij spinnen. Droef.”

2 MEI 2018

I 19

Ronde van Brussel

Tweewekelijks dossier in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen

MOLENBEEK

B R U Z Z | R O N D E VA N B R U S S E L

In de schaduw van Moureaux

Het was allesbehalve een gemakkelijke bestuursperiode in Molenbeek. De gemeente moest een gat in de begroting van meer dan 20 miljoen euro zien te dichten, en een gepaste manier vinden om te reageren op de aanslagen.

— JASMIJN POST, ILLUSTRATIE JURGEN WALSCHOT, FOTO IVAN PUT

H

werd voor de hardhandige aanpak van de politie onder de bevoegdheid van een blauwe burgemeester.

Daarnaast werkten de administraties niet altijd mee. “We hebben het altijd al zo gedaan,” kreeg Schepmans vaak te horen als ze een verandering wilde doorvoeren. Ze verwijst naar de 68.000 euro die bij drie medewerkers van de gemeente werd buitgemaakt. De medewerkers brachten het geld naar de bank zonder politiebegeleiding. “Maar dat iets altijd op een bepaalde manier gedaan is, wil nog niet zeggen dat het daarom de juiste is.”

Toen de PS in Brussel-Stad de CDH

B E VO L KING SDIC H TH E ID

16.222 inw/km De bevolkingsdichtheid in Molenbeek is hoog: 16.222 inwoners per vierkante kilometer, tegenover 7.384 voor het gewest. In 2017 telde Molenbeek 96.629 inwoners.

20

I

2 MEI 2018

2

uit de meerderheid zette, had dat ook gevolgen voor de coalitievorming in Molenbeek. Op vraag van titelvoerend schepen en partijvoorzitter van het CDH, Joëlle Milquet, werden de gesprekken tussen PS en CDH opgeschort in de gemeente aan de andere kant van het kanaal.

Hoewel Moureaux al een voorakkoord op zak had met Ecolo en CDH, wist eerste schepen Françoise Schepmans die partijen te overtuigen samen, zonder de PS, voor een nieuw politiek bestuur te gaan.

Het draagvlak voor verandering was groot. Moureaux regeerde volgens schepen Jan Gypers

(Open VLD) als een vorst in een feodaal stelsel, waarbij gunsten aan de burgers hun loyaliteit bestendigden. De mensen waren kind aan huis in zijn bureau, en vaak had hij nog een baan of woning weg te geven. Ook in de gemeenteraad regeerde hij als een vorst, en duldde hij weinig tegenspraak. “’Nog één vraag en ik pak uw bevoegdheden af,’ zei hij een keer toen ik een vraag stelde over de kosten van zijn werven,” herinnert Gypers zich.

ONDER TOEZICHT De ploeg vol kersverse schepenen begon vol goede moed aan het

▲

et was niet de periode na de aanslagen, maar het begin van de nieuwe bestuursperiode die voor de burgemeester van Molenbeek, Françoise Schepmans (MR), het moeilijkst was. Haar voorganger Philippe Moureaux (PS) was er twintig jaar burgemeester geweest.

Hoewel ook zij al bijna twintig jaar schepen was, werd de liberale burgemeester niet met open armen ontvangen. Op straat roezemoesden de geruchten dat Schepmans een racist zou zijn, de moslims de gemeente uit zou werken en moskeeën zou sluiten. Gevreesd

AF KO M ST

LES I N D E B UI T E N LUCHT

29 %

De gemeenteraad van Molenbeek besliste op 6 september 1921 om zwakbegaafde en van ziekte herstellende kinderen buiten de stad in Itterbeek les oppositie te geven. De kinderen zoudenzit. er vier tot zes weken blijven. Na het overlijden van de Vlaamse liberale schepen Auguste Smets werd zijn naam aan de school gegeven. Later werd het domein, dat oorspronkelijk een klooster was, alleen nog gebruikt voor kinderen tijdens de vakanties.

Met een werkloosheidsgraad van 16,6 procent Op 1zit januari 2017 net bestond van de Koekelberg boven29 hetprocent gewestelijk bevolking uitgemiddelde niet-Belgische inwoners, een (16,4%). lichte stijging tegenover 2012 (28,6 procent).

In de rest van het gewest wonen gemiddeld meer niet-Belgen: 34,8 procent in 2017.

B R U Z Z | R O N D E VA N B R U S S E L

1080 MOLENBE

2 MEI 2018

EK

I 21

▲

B R U Z Z | R O N D E VA N B R U S S E L

post-Moureauxtijdperk, maar kwam voor grote uitdagingen te staan. De schulden die jarenlang onder het tapijt waren geveegd, kwamen nu tevoorschijn. Door administratieve fouten en onvoorziene extra uitgaven binnen de wijkcontracten, was een tekort ontstaan van meer dan 20 miljoen euro. Net als andere gemeenten met een arme bevolking als Vorst, Schaarbeek of Sint-Gillis, kwam ook Molenbeek onder toezicht van het gewest te staan. Er mochten geen grote uitgaven worden gedaan zonder toestemming, en de gemeente moest zich houden aan een strikt afbetalingsplan. Geen enkele administratie mocht nog personeel aannemen, en vertrekkend personeel zou niet langer worden vervangen, op onderwijs en netheidsdiensten na, die als prioritair werden gezien.

Door extra subsidies te zoeken bij de gewestelijke, federale of zelfs Europese overheid, werden toch heel wat afspraken uit het meerderheidsakkoord gehaald. Verwacht wordt dat de nieuwe immersieschool aan Franstalige kant in 2020 een capaciteit heeft van 450 leerlingen.

Aan Nederlandstalige kant kwamen er 120 plaatsen bij in De Regenboog en komt het nieuwe gebouw van de school Windekind een stuk dichterbij. Aan Franstalige kant kwamen er drie crèches bij, aan

Nederlandstalige kant twee. Op een aantal gemeentelijke gebouwen werd in totaal meer dan 1.100 vierkante meter zonnepanelen aangelegd. Ook werd er een grote moestuin van Atelier Groot Eiland aangelegd achter het Meininger Hotel aan het kanaal, waar personeelsleden groenten oogsten en gebruiken voor restaurant Bel Mundo.

AANSLAGEN

beste burgemeester ter wereld.

Hoewel het personeelstekort bij de politie in de zone West niet is opgelost, kreeg Molenbeek na de aanslagen wel versterking van de federale regering in het kader van het Kanaalplan. Via die weg zijn er extra agenten ter beschikking gesteld. Daarnaast heeft de verhuizing van verschillende politiediensten naar het nieuwe commissariaat in de Landmeterstraat het mogelijk

gemaakt om twee extra wijkcommissariaten te openen. Ook die rationaliseringsactie moest meer tijd vrijmaken om agenten het terrein op te sturen.

Deze meerderheid slaagde erin financieel orde op zaken te stellen en de kalmte te bewaren in de woelige periode na de aanslagen. Ook blijken de partners meer gemeen te hebben dan hun gemeenschappelijke vijand, Philippe Moureaux. “Emancipatie is

In november 2015 richtte de hele wereld zijn blik op de gemeente aan het kanaal, toen bleek dat de aanslagen in Parijs in Molenbeek waren voorbereid. In maart 2016 werd Brussel zelf getroffen. Het gemeenteplein stroomde vol met journalisten die antwoorden verwachtten van de burgemeester.

Schepmans heeft het makkelijker dan Moureaux om de vinger op de problemen in Molenbeek te leggen.

“We kampen met alle typische problemen van een grootstad,” zegt de burgemeester. “We hebben een jonge, arme bevolking, wat betekent dat we veel opleidingen moeten aanbieden. Er moeten veel investeringen naar scholing en educatie gaan, hoewel we weinig inkomsten hebben.” Ze hield het schip recht in de mediastorm, en stond de pers graag en professioneel te woord, wat haar dit jaar een nominatie opleverde voor

"Vroeger stemden de mensen tégen Philippe Moureaux.

Nu moeten ze vóór iemand stemmen" ANN GILLES-GORIS © CDH

SCHEPEN

DE COA LITIE Françoise Schepmans (MR) leidt een coalitie van liberalen, christendemocraten en groenen. De socialisten, Défi en de partij Islam vormen de oppositie.

De fractie Gemeentebelangen startte in de oppositie, trad toe tot de meerderheid en viel dit jaar uit elkaar.

22

I

2 MEI 2018

P LU S P U N T EN + het begrotingstekort werd weggewerkt + er is een goede communicatie naar de

M I N P UN T E N - op het vlak van mobiliteit zijn er geen verbeteringen

buitenwereld

- sluikstorten is ondanks inspanningen niet

politieke cultuur

- de transparantie kan beter

+ de bestuursploeg lanceerde een vernieuwde

verminderd

"Er moeten veel investeringen naar scholing en educatie gaan, hoewel we weinig inkomsten hebben" FRANÇOISE SCHEPMANS © PHOTONEWS

BURGEMEESTER

de rode draad van deze meerderheid. We gingen van een politiek van ‘de mensen moeten volgen’, naar het stimuleren en betrekken van burgerinitiatieven,” zegt Annalisa Gadaleta (Groen). Ze verwijst naar de Wijkacademie en de vzw Femma, nieuwe burgerinitiatieven voor en door vrouwen. Ook schepen Ann Gilles-Goris (CDH) verwijst naar de samenwerking met organisaties op het terrein. “Wat deze meerderheid kenmerkt, is haar menselijke en creatieve aanpak.”

NETHEID Toch zijn er een aantal belangrijke dingen waarin deze meerderheid minder goed is geslaagd. Ondanks de inspanningen van schepen van Netheid Olivier Mahy (MR), die maandelijks containers in woonwijken plaatst waar burgers gratis hun huisvuil mogen storten, klagen burgers nog altijd over het vuil in hun gemeente. “Het is dweilen met de kraan open,” zegt ook schepen Annalisa Gadaleta (Groen).

Ook de openbare ruimte is er volgens gemeenteraadslid Jef Van Damme (SP.A) niet op vooruitgegaan, integendeel. Hij kaart de problemen aan rond Ribaucourt, waar buurtbewoners al jaren klagen over overlast van druggebruikers.

Op het Hertogin Van Brabantplein, dat half autovrij was, vinden wildparkeerders langzaam de weg terug naar het plein. Er zijn volgens Van Damme ook te weinig inspanningen gedaan op het vlak van fietspaden, en nieuwe parken of pleinen. Ook het gemeenteplein staat regelmatig vol wildparkeerders.

“Het centrum van Molenbeek is dichtbevolkt,” reageert Schepmans.

“Geschikte parkeerruimte vinden is inderdaad een groot probleem.” De inspanningen die zijn gedaan om de privéparkings van supermarkten en

W E RKLO O SH E ID

25,4 % De werkloosheidsgraad ligt met 25,4 procent bij de mannen en 29,8 bij de vrouwen boven het gewestelijk gemiddelde van 19,4 (mannen) en 20,8 (vrouwen). In 2011 lag de werkloosheidsgraad in Molenbeek op 29,2 procent voor mannen en 33,5 procent voor vrouwen.

I N KO M EN

17.303 euro Het mediaan totaal netto belastbaar inkomen lag in 2015 op 17.303. Het gewestelijk mediaan belastbaar inkomen ligt op 19.088.

MOLENBE

sociale woningen open te stellen voor het grote publiek, zijn voorlopig nog niet terug te zien in het straatbeeld. Ook opstartproblemen bij het gewestelijk agentschap parking.brussels, dat Molenbeek uitkoos als een van de eerste gemeenten om stewards in te zetten om te controleren, liggen volgens de burgemeester aan de basis van de problemen.

Ook Catherine Moureaux (PS) vindt de realisaties van deze meerderheid tegenvallen. “In zes jaar tijd is er erg weinig gerealiseerd, zeker als je het vergelijkt met andere gemeenten.” Ze noemt de afgelopen bestuursperiode ‘pijnlijk’, omdat de meerderheid ervoor koos om een aantal belastingen te verhogen, waaronder de onroerende voorheffing. De PS wil campagne voeren rond intergenerationeel wonen en projecten waarbij ouderen jongeren op weg naar werk helpen. Zal de Molenbekenaar daarvoor kiezen?

Moureaux kan in elk geval rekenen op een bekende familienaam en een Molenbeekse achterban. Bij de recentste gewestverkiezingen haalde ze 1.385 van haar 5.082 stemmen in Molenbeek. Dat is meer dan pakweg Charles Picqué, Rachid Madrane of Jamal Ikazban, de huidige topman in de Molenbeekse afdeling.

Maakt de huidige meerderheid kans op een tweede leven? Burgemeester Françoise Schepmans sluit niets uit, maar geeft de voorkeur aan een sterkere meerderheid. Ze heeft geen voorakkoord met de PS. Voor de lijsttrekker van de PS, Catherine Moureaux, is MR niet de gedroomde partner, maar ook zij sluit een coalitie niet uit. Alles zal afhangen van de kiezer. “Vroeger stemden de mensen tégen Philippe Moureaux.

Nu moeten ze vóór iemand stemmen,” zegt schepen Ann Gilles-Goris (CDH).

EK

B R U Z Z | R O N D E VA N B R U S S E L

1080

S O C I ALE WO N I N G E N

8,9 % 8,9 op 100 woningen zijn sociale woningen, tegenover 7,3 voor het gewest.

2 MEI 2018

I 23

▲

NEDERLANDSTALIG BELEID

‘Onderwijs blijft dé uitdaging’ Voor het Nederlandstalig beleid in de gemeente Molenbeek was de voorbije bestuursperiode niet gemakkelijk. “Er waren heel weinig middelen om een nieuw beleid te voeren,” zegt schepen Annalisa Gadaleta (Groen).

G B R U Z Z | R O N D E VA N B R U S S E L

adaleta is schepen van Nederlandstalige Aangelegenheden, Onderwijs en Cultuur en kwam vooral in het nieuws door het boekje dat ze over Molenbeek schreef, waardoor ze in onmin geraakte met de plaatselijke Ecolo-afdeling. Molenbeek is de enige Brusselse gemeente waar Ecolo en Groen apart opkomen.

“Voor onderwijs hebben we gedaan wat we konden," zegt Gadaleta. "Onderwijs vormt een grote uitdaging in Molenbeek, niet alleen vanwege het hoge aantal kinderen met een moeilijke sociaal-economische achtergrond. Desondanks zijn we erin geslaagd om een aantal nieuwe scholen te bouwen.”

De kleuter- en lagere school De Knipoog is gesplitst, en kreeg een nieuwe vestiging, waarmee er honderdtwintig nieuwe plaatsen werden gecreëerd. Daarnaast werd De Windroos gerenoveerd, en werden de renovaties voor basisschool Windekind opgestart. In 2019 zouden er tweehonderd extra plaatsen bijkomen.

Er kwamen ook twee nieuwe crèches bij: het Molentje en Kleine Zenne. Daarnaast creëerde Gadaleta de nieuwe vzw Molenketjes, die de krachten van de verschillende crèches bundelt en een niet-politiek bestuur heeft.

“We hebben de statuten aangepast, zodat er niet meer automatisch een schepen aan het hoofd staat, en er is nu ook een goede mix van mensen uit het bedrijfsleven in de raad van bestuur,” zegt Gadaleta.

Op het vlak van cultuurbeleid blikt Gadaleta met een goed gevoel terug. “We hebben dit jaar voor de derde keer met De Vaartkapoen het festival Molem Ma Belle georganiseerd." Ook is ze tevreden over het verhoogde aantal activiteiten van de Nederlandstalige bibliotheek, en de uitbreiding van de collectie met Arabische boeken via de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC). “Er is specifiek gekozen voor een niet-religieus aanbod, van poëzie en filosofie,” zegt Gadaleta. Ook het Brede Schoolnetwerk is gegroeid, en kreeg er activiteiten bij.

“Vooral in de nieuwe wijken,

H UURPRIJS

694 euro De gemiddelde huurprijs voor een appartement met twee slaapkamers bedraagt 694 euro, tegenover 761 als gewestelijk gemiddelde.

"Er waren heel weinig middelen om een nieuw beleid te voeren"

© BART DEWAELE

ANNALISA GADALETA SCHEPEN VAN ONDERWIJS

zoals de omgeving rond het Marie-Josépark is het aanbod aan activiteiten heel beperkt.

Met steun van het gewest organiseren we nu regelmatig evenementen in het paviljoentje daar,” zegt Gadaleta.

Lezen in het Frans of Nederlands, een concert, of feesten als carnaval of Pasen samen vieren.

Gemeenteraadslid Jef Van Damme (SP.A) is sceptisch over het aantal realisaties van deze meerderheid. Hij herinnert er bijvoorbeeld aan dat de werken aan de school De Knipoog al werden begonnen tijdens de vorige bestuursperiode, toen hij nog schepen was. Ook de andere renovaties gaan volgens hem te traag vooruit.

De Vlamingen trekken alvast in gespreide slagorde naar de kiezer. Gadaleta trekt de Groen-lijst, Benjamin Dalle (CD&V) heeft een mooie plaats gekregen op de CDH-lijst, Khadija Zamouri is de nieuwe Open VLD-kandidaat op de MR-lijst van burgemeester Schepmans en N-VA schuift Laurent Mutambayi naar voren als lijsttrekker. Hij werkt op het kabinet van staatssecretaris Theo Francken en moet de perikelen met Dirk Berckmans doen vergeten.

Die werd in 2012 voor de N-VA werd verkozen maar stapte uit de partij en opereert nu onder de vlag Gemeentebelangen. De SP.A is nog volop aan het onderhandelen.

JP

EI G EN AAR S

36,5 % Op basis van de gegevens van de volkstelling Census 2011 blijkt dat het aandeel van de woningen die door hun eigenaar worden bewoond in Molenbeek iets lager is (36,5 procent) dan in het gewest (38 procent).

CIJFERS BISA, CENSUS 2011

24

I

2 MEI 2018

Michaël Bellon

1080

MOLENBE

EK

Onze columnist trekt elke week naar een plek die tot de verbeelding spreekt

dinsdag 24 april, 20u30

RWDM Girls vergezeld van instructies voor de bestemmeling.

Ik ben, zonder dat zij het weten of dat ik er zelf al veel bij heb stilgestaan, een enorme fan van de RWDM Girls. Om hen te mogen coachen, zou ik misschien wel het benodigde diploma proberen te behalen. Volgens mij is er niets zo cool als een Molenbeeks meisje zijn dat bij RWDM voetbalt.

Ook al ziet hun training er net hetzelfde uit als de duizenden andere die deze avond op de Belgische velden worden gegeven.

De doelvrouwen trainen apart. De veldspeelsters spelen een wedstrijdje acht-tegen-acht naar vier kleine doeltjes, op een terrein dat afgebakend is met potjes. Potjes zijn die licht conische plastic schijfjes met een gat in, waarmee je geïmproviseerde lijnen op een veld kan markeren. Voor ze werden uitgevonden, had niemand die nodig, maar nu zijn ze onmisbaar geworden.

De roden spelen tegen de fluohesjes. Het enige wat eventueel nog voor verwarring kan zorgen, zijn de oranje voetbalschoenen die blijkbaar bij beide teams in zwang zijn. Maximaal twee keer raken en dan doorspelen is de opdracht. De gelen scoren meer, maar de roden zijn volgens mij beter. De rugnummers 7 en 8 komen op mijn mentale scoutingbriefje terecht. Wanneer een van hen de spelregel van twee keer raken aan haar Nike Hypervenoms lapt om een Zidane uit te voeren, dringt zich de vraag op wanneer we voor het eerst een innovatieve technische beweging naar een vrouwelijke voetballer zullen noemen.

Maar zoals gezegd is rondspelen nu even belangrijker dan winnen of uitpakken met hoogstandjes. De duels hoeven niet op het scherp van de snee. Er wordt niet echt veel gelachen, maar ook niet gevloekt. Enerzijds beleeft het voetbalseizoen eind april en begin mei zijn ontknoping, anderzijds is er ook al sprake van verzadiging, en voorbarige weemoed omdat het straks weer voor een tijdje gedaan zal zijn. Die titel of transfer zal er ook dit seizoen niet meer van komen, toch blijft elke baltoets er een van kapitaal belang. Wat daarom niet wil zeggen dat die coach altijd zo hard moet schreeuwen als iets hem niet aanstaat. Misschien moeten de dames toch eens aan een andere beginnen te denken.

"Het Machtensstadion ziet er een beetje uit als de smerige garageboxen van vieze Freddy"

B R U Z Z | R O N D E VA N B R U S S E L

U hebt hopelijk niet te lang wakker gelegen van dat Cruyff Court in Molenbeek. Dat nieuwe voetbalveldje dat de leefbaarheid in de wijk rond het Muzenpark moet verhogen, maar op speeldag één al werd geabimeerd. Inmiddels lijkt de toestand er onder controle. Er wordt nu gevoetbald en gedold in plaats van gevandaliseerd en gebrandmerkt. Als ik een lokale kwajongen was, zou ik wel nog de ‘Y’ in ‘Cruyff’ wegkrabben, en vervangen door een ‘IJ’ om het typografisch interessantere en net iets correctere ‘Cruijff’ te bekomen. Dan kan het echt niet meer stuk.

Maar mijn bestemming ligt nog een paar straten verder, in de Charles Malisstraat, waar het Edmond Machtensstadion welig afbrokkelt. Ook daar passeer ik een grote, wat beschadigde naam uit het voetbal der Lage Landen, want het stadion van RWDM pronkt met een Ray d Goe hals Tribune. Dat er wat letters ontbreken en niet geweten is welke schoffies daar nu weer voor verantwoordelijk zijn, doet er niet zoveel toe, want iedereen weet over wie het gaat. Temeer daar ernaast ook nog een foto hangt van de Tuuveneir, in een veelkleurig, oversized, spuuglelijk en dus typerend trainingsjack.

Het Machtensstadion ziet er - als ik dat mag zeggen - een beetje uit als de smerige garageboxen van vieze Freddy. Uitgewoond en vol rondslingerend puin, maar nog volop in bedrijf.

Ideaal voor uw wilde kampioenenfeestjes.

Maar ook het stadion moet ik nog voorbij, én een parking met hier en daar een auto die het strakke logo van de fusieclub draagt, om bij de oefenvelden te geraken waar deze avond de RWDM Girls trainen.

Wat is er heerlijker dan een voetbaltraining op een lauwwarme avond in de lente, twee dagen na de wedstrijd, als je naar believen mag schakelen tussen gezapig en intensief ? Een gelijkaardige voetbaltraining op een sappige avond in de herfst misschien. Ook over het gebezigde kunstgras zou je nog kunnen discussiëren. De bal rolt er met geruststellende regelmaat, maar de seizoenen laten zich er minder makkelijk aan aflezen.

Het is nog vrij klaar, maar de terreinverlichting is al aan, en zal het in de loop van de sessie discreet overnemen wanneer het daglicht het voor bekeken houdt. Dankzij de woonblokken rondom - het stadion rond het stadion - galmt het lekker wanneer een wreef een bal verstuurt, al dan niet

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/laptopia

2 MEI 2018

I

25

M/V vertelt BRUZZ wil weten hoe het is om in Molenbeek te wonen. Wij belden aan bij twee opmerkelijke bewoners.

— JASMIJN POST, FOTO'S SASKIA VANDERSTICHELE

B R U Z Z | R O N D E VA N B R U S S E L

MARYAM K. HEDAYAT

26

VISUEEL ARTIESTE

M

aryam K. Hedayat woont sinds drie jaar in Molenbeek. De in de Iraanse stad Isfahan geboren visueel artieste groeide op in Antwerpen, maar verhuisde voor haar studies film aan LUCA School of Arts naar Brussel. Toen ze de kans kreeg om in het appartement van een vriendin uit Molenbeek te gaan wonen, twijfelde ze geen moment.

“Ik heb nooit een negatieve connotatie gehad met Molenbeek, integendeel. Het is heel centraal gelegen, vlak bij de KVS, het Kaaitheater en de Beursschouwburg. Mijn inkopen doe ik het liefst in Marokkaanse, Indische of Pakistaanse winkels in Molenbeek.

Zo leer ik mijn buurt kennen. Mijn vaste bakker spreekt vijf talen: met mij spreekt hij Farsi, maar als mijn ouders op bezoek komen, spreekt hij Koerdisch met mijn moeder, en ik heb hem ook al in het Arabisch bezig gehoord. Toen ik laatst mijn betaalkaart was vergeten, zei een uitbater dat ik een andere keer mocht komen om te betalen. Dat heb ik in Antwerpen nog niet meegemaakt, en ook niet in Schaarbeek en Elsene. Het geeft een echt community-gevoel in de grootstad.”

Ook in haar werk speelt Molenbeek een rol. Op dit moment geeft Hedayat een keer per week les over film in het Huis van

I

2 MEI 2018

Culturen en Sociale Samenhang. Na afloop drinkt ze met de cursisten, vrouwen met verschillende achtergronden, muntthee in een café of eten ze linzensoep op het Sint-Jan-Baptistvoorplein.

Enkele vrouwen willen een documentaire maken over hun liefde voor de gemeente. “Een van hen, uit Zuid-Afrika, heeft een lied gemaakt voor Molenbeek. Dat wil ze inzingen en tegelijkertijd haar favoriete plekken in Molenbeek verbeelden.” De cursus loopt nog tot eind mei, en daarna volgt een expositie in het Huis van Culturen en Sociale Samenhang. Hedayat hoopt het project nog eens te kunnen overdoen met jongeren, en na afloop met hen een filmfestival te organiseren.

Ondertussen werkt Hedayat zelf ook aan een documentaire, onder de naam First Day of Spring. In de film figureren twintigers en dertigers uit Molenbeek en Brussel-Stad, die gedachten uitwisselen over onze samenleving, en hoe hun generatie in opstand komt. “De jaren 1960 waren iconisch. Maar hoe ziet protest van

vandaag eruit?” zegt Hedayat, die voor de documentaire naar een groot aantal manifestaties trok, waaronder de Hart boven Hardmars langs het kanaal twee jaar geleden. “Veel mensen hadden toen een heel positieve kijk op de maatschappij. Maar in korte tijd kan er zoveel gebeuren dat ons op onze grondvesten doet daveren.

Dat lieten ook de aanslagen zien, die twee dagen na die opnames plaatsvonden. Was ons optimisme te naïef ?” Binnenkort komt de groep opnieuw samen voor opnames, en in het voorjaar van 2019 hoopt Hedayat de film af te hebben.

Voor Molenbeek heeft Hedayat nog een revolutionair idee. “Werk meer bottum-up. Ik zie bij metrohalte Graaf van Vlaanderen vaak een groepje jongeren cricket spelen. Vraag hen of ze nog iets nodig hebben, rackets bijvoor-

beeld. Die kunnen dan bij Brass’art op het Gemeenteplein worden bewaard, waar overigens in de zomer films zouden kunnen worden vertoond. Ook is er meer groen nodig in de gemeente, op het grijze Sint-Jan-Baptistvoorplein bijvoorbeeld. Dat geeft leven, dat hebben we al op talrijke plekken gezien. Ik denk aan het Krugerplein in Borgerhout, dat is heraangelegd. Bar Leon heeft er een pingpongtafel neergezet, concerten georganiseerd en het plein groeide in een paar jaar tijd uit tot een van de populairste plekken van Antwerpen.”

"Ik zie in Molenbeek veel verbondenheid"

GEERT COCHEZ ADJUNCT-DIRECTEUR VISIT.BRUSSELS

G

eert Cochez, adjunct-directeur van visit. brussels, verhuisde in 2010 naar Molenbeek, op zoek naar een nieuwe woning niet te ver van het centrum, en met een geschikte school voor zijn zoon in de buurt. Het werd de Vier Winden basisschool, en Cochez heeft er nog geen dag spijt van gehad. Hij kent Molenbeek als een dynamische gemeente, waar de inwoners hard werken aan een betere wereld. “Van die bijna 100.000 inwoners zet vrijwel iedereen zich in voor zijn toekomst, en die van zijn kinderen,” zegt Cochez, ook al kent de wereld Molenbeek vanwege die paar personen die dat niet deden. Ook na de aanslagen ontstonden er direct bottom-upinitiatieven zoals de Wijkacademie, die burgers samenbracht voor dialoog over wat de gemeente was overkomen.

De afgelopen twintig jaar heeft Cochez Molenbeek enorm zien veranderen. “Ik herinner me nog

hoe de KVS tijdelijk naar de Bottelarij in Molenbeek kwam tijdens een renovatie. De ruiten van de auto’s van de bezoekers werden soms ingeslagen, en overal lag glas. Het Molenbeek uit 1998 en 2018 verschilt als dag en nacht.

Ik heb de indruk dat de internationale journalisten die hier op het gemeenteplein landden na de aanslagen in Parijs, het beeld van Molenbeek als no-gozone in hun hoofd hadden. Een aantal van hen is er tijdens die week ook achter gekomen dat de mensen hier ook gewoon vriendelijk zijn, en het allemaal wel meevalt.”

Ook het sociaal-culturele aanbod is fel veranderd. Cochez verwijst naar het Huis van Culturen, koffie- en eetzaak Le Palais du Balkis nabij metro Zwarte Vijvers, café Brass’art op

het Gemeenteplein, een initiatief van acteur en regisseur Mohamed Ouachen, het Millennium Iconoclast Museum of Art (MIMA), café le Phare du Kanaal en restaurant Belmundo.

Als adjunct-directeur van het Gewestelijk Agentschap voor Toerisme visit.brussels, ziet Cochez potentie in een gemeente met een naam die wereldwijd een belletje doet rinkelen. “Molenbeek lijkt in die zin op de Bronx in New York, een wijk die haar slechte imago uit de jaren 1980 totaal heeft weten om te vormen.” Stapje voor stapje ziet Cochez dat ook in Molenbeek gebeuren. Hij noemt Molengeek, de tech start-up van Julie Foulon en Ibrahim Ouassari als voorbeeld van een initiatief dat de bekendheid van de gemeente uitspeelt en omvormt.

Op wereldschaal is er interesse in Molenbeek: “Je kunt het aantal

MOLENBE

EK

B R U Z Z | R O N D E VA N B R U S S E L

1080

buitenlandse politici en ambassadeurs dat projecten in Molenbeek bezoekt niet op één hand tellen.”

Dat biedt kansen om te werven. Al ziet Cochez nog wel wat problemen die moeten worden opgelost, zoals sluikstort en afval.

Wat is het best bewaarde geheim van Molenbeek, ten slotte?

“Het Momuse, een heemkundig museum dat onlangs is geopend.

Het schetst een mooi beeld van Molenbeek door de eeuwen heen, een gemeente die sinds de industriële revolutie als aankomstgemeente altijd veel migranten heeft gekend. Eerst de Vlamingen, toen de Marokkanen en Italianen.”

Tot op de dag van vandaag is Molenbeek een gemeente met inwoners uit alle hoeken van de wereld. “Om een gemeenschappelijke toekomst te creëren, is het belangrijk om ruimte te geven aan al die verhalen,” sluit Cochez af.

"Molenbeek is een sterk merk, dat wereldwijd bekend is"

2 MEI 2018

I

27

Big City

1080

MOLENBE

EK

Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

Waar komt de naam Zwarte Vijvers in Molenbeek vandaan? Waren er echt Zwarte Vijvers op die plek?

En waarom 'Zwart'?

xxx © GC

Maarten uit Schaarbeek

H

© PHOTONEWS

et toponiem Zwarte Vijvers doet spontaan denken aan middeleeuwse jonkvrouwen die zich het leven benamen omdat ze niet met die ene bonkige boerenzoon mogen trouwen, maar het moesten stellen met de net-niet-bejaarde edelman.

Maar zoals zo vaak in Brussel is de werkelijkheid stukken prozaïscher.

Pierre Van Nieuwenhuysen, van wie een boek op stapel staat over Molenbeekse toponiemen, legt het uit:

"Aan de Gentsesteenweg stond destijds een herberg die Zwaard van Aalst heette. In het wapen van de stad Aalst staat een zwaard en de Gentsesteenweg loopt naar Aalst.

Naast de herberg lag ook een vijver.

Maar de mensen begrepen het woord 'zwaard' verkeerd, ze dachten niet aan het wapen, maar aan de kleur zwart. Vandaar Zwarte Vijvers.

Een mooi voorbeeld van volksety-

V.U.: Jeroen Roppe

TOURDATA

20 SEP 4 OKT 18 OKT 31 OKT 15 NOV 29 NOV 6 DEC 20 DEC 10 JAN 24 JAN 7 FEB 21 FEB 7 MRT 21 MRT 4 APR 18 APR 3 MEI 16 MEI 30 MEI

ELSENE (KICK-OFF) SCHAARBEEK ST-PIETERS-WOLUWE ST-JOOST-TEN-NODE JETTE OUDERGEM GANSHOREN VORST WATERMAAL-BOSVOORDE ST-LAMBRECHTS-WOLUWE KOEKELBERG ST-GILLIS UKKEL ETTERBEEK ANDERLECHT EVERE ST-JANS-MOLENBEEK ST-AGATHA-BERCHEM BRUSSEL

mologie. Zwarte Vijvers is een plaatsnaam gebleven."

Zwarte Vijvers is anno 2018 vooral bekend als metrostation. De openbare vervoersmaatschappij MIVB maakt wel meer gebruik van toponiemen. Pannenhuys is een ander mooi voorbeeld. "Op die plek stond destijds een huis met een pannendak in een tijd dat strooien daken de regel

waren," zegt Van Nieuwenhuysen.

Meer vindt u halverwege juni als het boek van Pierre Nieuwenhuysen gelanceerd wordt.

— DANNY VILEYN

Volgende week Waarom bevindt de homobuurt in Brussel zich precies aan de Kolenmarkt?

Nick Trachet

Brussel en de wereld culinair ontdekt

Katsuobushi is de Japanse parmezaan. Ik zag tijdens de Seafoodbeurs een automatische katsuobushischaaf aan het werk. Het ding, gemaakt in Spanje, kreeg heel wat bekijks.

Iedereen proefde van de doorschijnende krullen vis die onder uit het apparaat vielen.

Katsuobushi blijft voor mij voor eeuwig verbonden met de Salomonseilanden. Ik bezocht projecten op het pittoreske eiland Nieuw-Georgië en trof er tot mijn grote verbazing een hele tonijnfabriek aan in het midden van de jungle. De vissers losten er hun vangst en bevroren of ingeblikt ging die vandaar op schepen richting Japan en verder.

Naast de moderne fabriek stond er ook een roestigere keet, waar enkele oudere Japanners in de weer waren. Ze maakten er katsuobushi, vertelde een van hen. Katsuo is de Japanse naam voor de skipjack, de meest ingeblikte tonijnsoort op aarde. Hier in Europa mag men deze Katsuwonus pelamis (Scombridae) geen tonijn noemen, maar in Amerika (en de Yanks zijn de grootste eters van tonijn in blik) is skipjack juist de standaard voor tonijn.

De vis werd daar in de Salomons gesplit en de haasjes (loins) eerst gepocheerd in water.

Daarna werden ze gerookt gedurende een maand, boven stapels tropisch hout. Het resultaat was donkere vis, zo hard als houtblokken. Mijn gids sloeg er twee energiek op elkaar en behalve klank kwam er niets van het visvlees. Zo wordt de katsuo naar Japan verscheept. Ginder wordt de tonijn geënt met een bepaalde schimmel en dan weer enkele maanden gefermenteerd. Ten slotte wordt hij nog in de zon nagedroogd. Door de schimmel worden vetten en visproteïnen omgezet in geurige bestanddelen zoals inosinezuur, een smaakversterker verwant met de energiedrager binnen onze cellen ATP (adenosinetrifosfaat).

Gek welke verwantschap ook hier bestaat met kaas. Parmigiano is ook een smaakversterker, met name natriumglutamaat!

Waar Italianen parmigiano raspen over de pasta of de carpaccio, zo schaven Japanners katsuobushi over hun eten, als een afwerking, een laatste toevoeging aan bepaalde recepten.

Ook zij hebben een speciale schaaf/rasp in huis boven een houten kistje, want katsuobushi

moet vers geschaafd zijn om zijn volle aroma te verspreiden. De dunne schilfers lijken wel te dansen op de geserveerde hete noedels.

Uiteraard bestaat er voor de drukke huismoeder heel wat voorgeschaafd en verpoederd product, zelfs vloeibaar extract.

Nu mag het spul hier niet geïmporteerd worden vanuit Japan, weinig Japanse voedingsproducten overigens. Japan heeft lak aan de Europese voorschriften inzake voedingsinspectie en hygiëne en dus komen de meeste van hun producten er niet in. Maar met de recente interesse voor de Japanse keuken is de vraag in Europa gewekt. Dus worden nu - vaak in Spanje - Japanse fabrieken binnen de Europese Unie neergepoot. Zo is er geen probleem meer met de import (de Turken doen dat trouwens ook). Je kan nu dus ook katsuobushi vinden in de Brusselse winkels, made in Spain.

Behalve afwerking is katsuobushi ook nodig om de kwintessentiële Japanse bouillon te maken: dashi. Deze ‘soep’ bestaat in verschillende afwerkingen: van zuivere snippers tonijn, drie minuten gedrenkt in kokend water (tot de snippers naar de bodem zakken) of van dikkere stukken katsuobushi die langere tijd sudderen, samen met kombu (suikerwier, Laminaria saccharina) en soms andere ingrediënten. Ik vond zelfs theezakjes met katsuobushi en wier, om in geen tijd een kopje dashi te zetten. Die dashi wordt gebruikt in duizenden andere Japanse recepten. Smakelijk.

B R U Z Z | R O N D E VA N B R U S S E L

Katsuobushi

"Waar Italianen parmigiano raspen over de pasta, zo schaven Japanners katsuobushi over hun eten"

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/trachet

2 MEI 2018

I

29

Geschiedenis

Tweehonderd jaar Karl Marx (1818–2018)

© SHUTTERSTOCK

Weinig Brusselaars staan erbij stil, maar Marx heeft hier wereldgeschiedenis geschreven. Drie jaar verbleef hij in Brussel: van 1845 tot 1848. In die periode zette Marx ‘Het Communistisch Manifest’ op papier en bouwde hij een Europees netwerk van aanhangers uit. Op zoek naar sporen van zijn aanwezigheid gingen we op pad met Marxkenner Edward de Maesschalck, auteur van het boek ‘Marx in Brussel’. — KRIS CLERCKX

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D 30

‘Brussel was de belangrijkste mijlpaal in zijn leven’

G

een betere plek dan de Grote Markt om een tocht in het spoor van Marx aan te vatten. “Op en rond dit plein hebben zich al eeuwenlang ballingen en revolutionairen gevestigd,” vertelt Edward de Maesschalck, die zich naar aanleiding van een vorig jubileum in de figuur van Marx verdiepte. “In 1983 was Marx honderd jaar dood. In opdracht van de toenmalige BRT werkte ik een dossier uit voor een docudrama, dat een vervolg kreeg in boekvorm. Maar veel exemplaren van het boek gingen uiteindelijk door de papierversnipperaar. In de jaren tachtig had Marx duidelijk afgedaan.

Toen in 1989 de Berlijnse Muur viel, leek Marx zelfs helemaal dood.

Maar vijftien jaar van ongebreideld kapitalisme deden de belangstelling voor Marx weer aanwakkeren. In 2005 publiceerde het Davidsfonds een geactualiseerde versie van het boek en de volledige oplage ging de deur uit. Het bijzondere aan mijn boek is de sterke focus op het leven van Marx in Brussel. In de meeste algemene biografieën gaat het slechts kort over zijn Brusselse periode. Dat is heel eigenaardig, want Brussel was de belangrijkste mijlpaal in zijn leven.”

I

2 MEI 2018

Waarom vestigde Marx zich destijds in Brussel?

EDWARD DE MAESSCHALK: Midden 19de eeuw was Marx nog geen internationale bekendheid, maar hij was berucht. Eerst werd hij uit Keulen verdreven wegens zijn te progressieve standpunten als hoofdredacteur van de Rheinische Zeitung. Van Keulen ging het naar Parijs, waar hij ook al gauw moest opkrassen.

Na Parijs had hij de kans om naar Londen te verhuizen, maar Marx koos bewust voor Brussel. In de hoofdstad van het toen nog jonge België woonden veel Duitse arbeiders, die Marx met zijn ideeën hoopte te overtuigen.

Bovendien was Marx er zeker van dat hij in Brussel niet in de gevangenis zou belanden. België had toen een van de meest progressieve grondwetten, met een strikte scheiding der machten en vrijheid van pers, taal en vereniging. België was een vrijplaats voor alle mogelijke revolutionairen. Victor Hugo, Charles Baudelaire en zoveel anderen vonden hier een veilig onderkomen.

Ook vandaag nog. Dat de Catalaan Puigdemont net naar hier kwam, heeft daarmee te maken.

Dat is niet alleen omwille van de

Europese Unie, Brussel staat bekend als een vrijhaven. Ook Marx was destijds dus welkom in ons land. Op voorwaarde wel dat hij niets publiceerde over politieke thema’s.

Hield Marx zich aan die voorwaarde?

“In Brussel bracht Marx ook veel tijd door in het gezelschap van Friedrich Engels” EDWARD DE MAESSCHALCK AUTEUR ‘MARX IN BRUSSEL’

DE MAESSCHALK: Tijdens zijn verblijf in Brussel heeft hij veel nagedacht en aanvankelijk publiceerde hij niets.

Het was een periode van bezinning.

Aan de linkerkant van het politieke spectrum bestonden zoveel ideeën, dat het volgens Marx belangrijk was om eerst een concrete richting te bepalen.

Dankzij de oprichting van het Communistisch Correspondentie Comité, de voorloper van de Bond der Communisten, waren er nauwe contacten tussen Marx en communisten in heel Europa. In Brussel bracht Marx ook veel tijd door in het gezelschap van Friedrich Engels, de auteur van De toestand van de arbeidersklasse in Engeland.

Volgens Marx en Engels zou het kapitalisme uiteindelijk leiden tot een opstand van de lagere klasse, die de heersende klasse van het toneel zou stoten. Marx was heel profetisch.

Ooit komt het er, maar hij preciseerde niet wanneer. Volgens Marx was een klasseloze maatschappij het doel en

RONDLEIDING Op zaterdag 12 mei gidst Edward de Maesschalk in het spoor van Marx. De rondleiding is in het Engels, inschrijving is gratis via het Goethe-Institut. www.goethe.de

Een gedenkplaat voor Karl Marx aan De Zwaan op de Grote Markt.

Het Brussel van Marx

© KRIS CLERCKX

moest alles worden gedaan om in die richting te evolueren.

Begin 1848 verscheen Het Communistisch Manifest en was het duidelijk waar Marx voor stond.

Marxkenner Edward de Maesschalk: “In Brussel werd duidelijk waar Marx voor stond.”

Marx woonde samen met zijn echtgenote en drie kinderen op vijf verschillende plaatsen in Brussel. Helaas bestaan de meeste van die hotels en woningen niet meer.

In Elsene hangt wel nog een herdenkingsbordje aan zijn voormalige woning in de Jean d’Ardennestraat (nummer 50), waar hij met zekerheid Het Communistisch Manifest heeft geschreven. Vandaag is er een yogacentrum gevestigd.

Op de Grote Zavel – net boven de voormalige

muziekwinkel Ut Pictura Musica – vergaderden Marx en de andere leden van het Communistisch Correspondentie Comité.

Vlak bij de Grote Markt, in het Maison des Meuniers, hield Marx in januari 1848 een opmerkelijke toespraak over vrijhandel. Helaas is het huis momenteel omringd door stellingen. In diezelfde buurt zat Marx overigens even vast in de gevangenis, die intussen plaats heeft gemaakt voor hotel Amigo.

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

VIJF PLEKJES

Het opvallendste spoor van Marx is De Zwaan op de Grote Markt.

Destijds kwam de door Marx opgerichte Deutsche Arbeiterverein hier samen. Op woensdagavond was er telkens een lezing en op zondagavond, met de vrouwen erbij, was er tijd voor vertier. De legende wil ons doen geloven dat Marx hier aan zijn Communistisch Manifest heeft gewerkt, maar geen enkele biograaf wil dat bevestigen. Op oudejaarsavond 1847 vierde Marx wel het nieuwjaarsfeest mee.

Een fait divers dat intussen in vier verschillende talen is aangebracht op de gevel. En zo merken toch enkele aandachtige toeristen op dat Marx in Brussel te gast was. KC

Heeft de toenmalige sociaalmaatschappelijke situatie in Brussel een invloed op zijn visie gehad?

DE MAESSCHALK: Absoluut.

Brussel met een boven- en een benedenstad was letterlijk en figuurlijk een voorbeeld van een gespleten samenleving. In de bovenstad woonde de bourgeoisie, die meedogenloos neerkeek op het proletariaat. In de benedenstad leefden de arbeiders in kleine huisjes vlak bij de Zenne, die een broeihaard van ziektes was.

De rijken werden alsmaar rijker, de armen alsmaar armer. Marx zag Brussel evolueren naar het Engeland waarover Engels al enkele jaren eerder onheilspellend had geschreven. De situatie in Brussel bevestig-

de dus dat toekomstbeeld. Daarbij komt nog dat Marx hier net was op het moment van de grote hongersnood, die veroorzaakt was door de mislukte aardappeloogst van 1846.

Het was een dieptepunt van de armoede in ons land en Vlaamse boeren vluchtten massaal naar de stad.

Bijgevolg vonden de ideeën van Marx eerst veel meer gehoor bij de Vlamingen. Pas na 1848 veranderde die situatie. Door de invloed van de Kerk en de katholieke politici gingen de Vlamingen gematigder reageren en het waren

de Walen die een radicalere weg insloegen.

Wanneer heeft Marx Brussel uiteindelijk verlaten?

DE MAESSCHALK: In februari 1848 brak in Frankrijk de revolutie uit.

Andere Europese landen volgden. In België, dat al een liberale grondwet had, bleven de opstanden beperkt, maar de regering bleef alert. De politie volgde het doen en laten van Marx, die redevoeringen hield en striemende artikelen schreef.

Daarmee overtrad hij de voorwaarde om in België te kunnen blijven.

Maar er waren ook verdachte geldtransfers. De politie vermoedde dat Marx geld had ontvangen om wapens te kopen, terwijl het uiteindelijk om een erfenis ging.

Marx belandde zelfs even in de cel.

Hij werd het land uitgezet en keerde terug naar Parijs. Enkele jaren later ging het richting Londen, waar hij in 1883 overleed. Maar de woorden die vandaag op zijn grafsteen staan gegrift, had hij al lang voordien in Brussel bedacht: ‘Filosofen hebben de wereld slechts verschillend geïnterpreteerd. Het komt erop aan de wereld te veranderen.’

2 MEI 2018

I

31

Enfant Terrible Bijzondere mensen in een bijzondere stad

Ik hoop dat Brussel nog groener wordt Quentin Declerck, producent van microgroenten

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Microgroenten zijn bij ons nog niet zo bekend. Het is een zeer kleine versie van een groente die in één tot drie weken geteeld wordt. Het zijn geen kiemgroenten: daarbij wordt het zaadje geconsumeerd, bij microgroenten blijven die in het substraat. Met de geoogste blaadjes en steeltjes kun je een gerecht afwerken of slaatjes samenstellen. Microgroenten hebben veel voordelen: ze zitten vol smaak, brengen kleur en textuur op het bord en ze kunnen tot veertig keer meer voedingsstoffen bevatten dan hun volwassen tegenhangers.

Sinds enkele maanden ben ik in de weer in de kelders van Kuregem. ‘Eclo’ heb ik mijn eenmansproject genoemd, naar het Franse éclosion, dat ‘ontluiken, opbloeien’ betekent. Ik heb nu zeven snelgroeiende soorten: erwten, radijs, rode kool, mosterdsla, rucola, zonnebloem en komkommerkruid. Ze worden al gebruikt in Brusselse restaurants zoals Le Local en Dolma, en verkocht in enkele zaken, onder meer in de biowinkel Super Monkey in Sint-Gillis. De plantjes zijn fragiel en vragen veel aandacht. De distributie laat ik daarom met plezier over aan de coöperatie Terroirist.

Ik ben blij dat ik in de buren van Le Champignon de Bruxelles, bekend van de shiitake, een competente partner gevonden heb. Binnenkort fuseren we zelfs.

We vullen elkaar goed aan: de champignons zijn populair in de herfst en de winter, en de microgroenten passen goed bij warmer weer. Al kan ik gelukkig het hele jaar produceren, binnen onder ledlampen.

We doen allebei aan circulaire economie. Ik recupereer de warmte en de CO van de paddenstoelenkweek.

Ik heb een jaar bij een reclamebureau gewerkt en vijf jaar de digitale communicatie verzorgd van de Brailleliga. Het was tijd voor iets nieuws. Ik heb een

Quentin Declerck (33)

opleiding stadslandbouw gevolgd in Gembloux en ben vervolgens voor een jaar naar Montréal vertrokken. Ik was zo gemotiveerd. Uiteindelijk heb ik er dankzij de steun van Eric Duchemin van het Laboratoire sur l’agriculture urbaine zes maanden in de serre van de universiteit geëxperimenteerd met microgroenten. Ik verkocht de oogst aan de professoren onder de noemer Coup d’Pousse.

Stadslandbouw boeit me enorm. Het past bij mijn overtuiging dat we in de stad gezonde voeding kunnen produceren met een beperkte milieu-impact. Mijn teelt neemt weinig plaats in, heeft weinig energie nodig en kent een snelle cyclus. Ja, ik voel me een echte stadsboer. Ik wil er graag een economisch rendabel project van maken. Ik zie de omvang van mijn productie en het aantal variëteiten nog serieus toenemen.

Mijn familie en vrienden staan achter me. Ze begrijpen dat ik mijn passie volg en weinig tijd voor iets anders heb, ook niet voor muurklimmen, mijn favoriete sport. En als het echt nodig is: on bosse ensemble. In augustus word ik voor het eerst papa. Het wordt dus sowieso een druk jaar voor mij en mijn vriendin.

Ik ben opgegroeid in een sociale woning in Sint-Lambrechts-Woluwe. Nu woon ik in Schaarbeek, in zo’n typisch Brussels herenhuis met hoge plafonds.

Er komen in de buurt de laatste tijd heel wat toffe bars en restaurants bij. Ça bouge! Het is vrij groen dankzij het Josaphatpark en het is goed bereikbaar met het openbaar vervoer, zodat ik geen eigen auto nodig heb. Ik hoop dat Brussel een nog groenere stad wordt. Mijn grootste ergernis is de plek die de auto hier nog altijd opeist. — TOM VAN BOGAERT

komt uit Schaarbeek. Hij hield zich bezig met marketing en digitale communicatie tot hij de stap zette naar stadslandbouw. Hij teelt microgroenten in de kelders van Kuregem. Info: eclo.be.

32

I

2 MEI 2018

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D © SASKIA VANDERSTICHELE

2 MEI 2018

I

33