BRUZZ actua - editie 1591

Rubrieknaam

#1591 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

JO H A N L E M A N I N T I J D E N VA N SECULARISERING

S TA D

‘Niet iedereen is atheïst geworden’

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

&

O P I N I E

08 | 11 | 2017

H O E N E DE RL A ND D E TA A L AC HTE RSTA ND A A N PA K T

‘Ouders thuis opzoeken, dat loont’

OP ZOEK NAAR GOD IN

AUSCHWITZ JONGEREN OOG IN OOG MET DE GRUWEL

© JAMIE FYSON HOWARD

Echt rijplezier

MISSIE: GRENZEN VERLEGGEN. DE NIEUWE BMW X3.

Milieu-informatie (KB 19/03/04): www.bmw.be

5-8,4 L/100 KM • 132-193 G/KM CO2

Gregoir Jette Tentoonstellingslaan 317 1090 Jette Tel. 02 474 04 74 www.gregoir.bmw.be

BMW Brussels Filiaal van BMW Belux Leuvensesteenweg 864 1140 Evere Tel. 02 730 49 11 www.bmwbrussels.be

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

GARY ( 33 ) , KONINGSSTRAAT

Dubliner Gary (33) noemt Brussel “recent retro”. “Fantastisch toch hoe de stad er nog uitziet alsof het 1993 is: hoe de mensen gekleed zijn, de metro.” Aan Sint-Lukas haalde hij een master in de vrije kunst en hij bleef nadien in Brussel. Door in een kamer in kraakpand 123 in te trekken, kon hij het zich financieel veroorloven om aan zijn kunst te blijven werken. Op de Chaudière-feestjes in de 123 kan je Gary in een jurk achter de bar vinden in een semidragqueenperformance. “Brussel is een hub for art.

Tegelijk kosmopolitisch en intiem.” In december heeft hij een expo in Maastricht.

3

Inhoud

COLOFON BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 20 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393, BIC: BBRU BE BB van Vlaams Brusselse Media vzw.

Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

07

FLITS

Energie

Groene stroom produceren wordt duurder

ADVERTEREN?

Ineke Le Compte, sales@bruzz.be, 02-650 10 63

RUBRIEKEN

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.65, ute.otten@bruzz.be

03

Chou de Bruxelles

Jo Mariens

05

Edito

HOOFDREDACTIE

10

In beeld

26

Opinie

ALGEMENE DIRECTIE

Kristof Pitteurs WEEKBLAD

Steven Van Garsse (chef)

29

Michaël Bellon

Gerd Hendrickx

30

Enfant Terrible

EINDREDACTIE

33

Nick Trachet

35

Big City

COORDINATIE UIT

Karen De Becker, Geert Van der Hallen VORMGEVING

Heleen Rodiers (art director), Ruth Plaizier

20

KERNREDACTIE

Jean-Marie Binst, Gerd Hendrickx, Bettina Hubo, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Laurent Vermeersch, Danny Vileyn, Tom Zonderman MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Hilke Andries, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Roel Daenen, Céline Emmerechts, Luc Joris, Tom Peeters, Jasmijn Post, Niels Ruëll, Tim Schoonjans, Benjamin Tollet, Georges Tonla Briquet, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden, Jurgen Walschot VERTALING

Johan Arblaster, Martin McGarry FOTOGRAFEN

Bart Dewaele, Ivan Put, Saskia Vanderstichele ILLUSTRATIES

Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Wide Vercnocke Info voor kalender sturen naar/ Envoyez vos infos à publier dans le calendrier à / Send event details to

VISITBRUSSELS Koningsstraat 2 Rue Royale 1000 Brussels/Bruxelles 02-549.50.95, info@agenda.brussels VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Steven Van Garsse, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

16

Edito

DE VERHALEN

16

20

22

Onderwijs

Speeltijd voor ouders: wat kan Brussel leren van Breda?

Spreektijd

Johan Leman: 'Met dans gaan we de radicalisering niet indijken'

Ondernemen

Hoe de zelfstandige boekhandel de onlineconcurrentie overleeft

Reportage

Brusselse jongeren naar Auschwitz: 'Is dit de mens?'

22

Religie op de schop?

Er wordt weer volop gedebatteerd over de plaats van godsdienst in onze samenleving. Dat geeft zelfs aanleiding tot politieke crisettes. Onlangs nog met Marie Nagy die uit de gratie viel bij Ecolo wegens haar al te vrijzinnige opstelling. In Vlaanderen woedt de discussie op Twitter volop. Filosoof Maarten Boudry (KU Leuven) bijvoorbeeld laat geen kans onbenut om de ‘achterlijkheid’ van religie te benadrukken.

Het is moedig van Boudry dat hij de strijd aangaat voor meer secularisering in onze samenleving – en als het over de islam gaat, zal de grote meerderheid in ons land instemmend meeknikken, maar het lijkt toch een beetje op een verloren strijd. Zeker als die in die termen gevoerd wordt.

Religie hoort er voor heel wat mensen op deze aardbol nu eenmaal bij. Het geeft hen zingeving, hoop en troost. De piste die antropoloog Johan Leman (KU Leuven) bewandelt is daarom minstens even interessant. Het viel hem op dat religie in onze hoofdstad juist heel intens beleefd wordt, ver van de steriele Twitterdiscussies over de zin of onzin ervan. Hij vertelt erover in dit magazine.

Ook de reportage die we maakten in Auschwitz bewijst dat voor veel

Brusselaars God verre van dood is. Ook niet als ze de gruwel van de nazi's onder ogen komen.

Eerder dan die mensen weg te zetten als achterlijk is het interessant om eerst na te gaan waarom religie nog zo’n factor van belang is bij veel mensen. Leman geeft daar zelf geen antwoord op, maar hij laat wel zien dat, als religie mensen tot waanzin kan drijven, zoals bij jihadi’s, diezelfde religie hen ook dicht bij elkaar kan brengen.

Het mooie aan de Verlichting is niet alleen dat die komaf heeft gemaakt met de almacht van God, met de theocratie.

Maar dat die Kerk en Staat uit elkaar heeft getrokken. Een idee dat uit het christendom zelf is ontsproten, zoals politiek filosoof Charles Taylor met enige weemoed in zijn belangrijk werk Een Seculiere Tijd aantoont.

De Verlichting laat toe om godsdienst te belijden, van welke gezindte dan ook, maar laat ook de kans om die in de publieke ruimte te bekritiseren.

Godsdienst houdt zich ver van staatszaken en vice versa. Dat is een ideale situatie die door weinig andere politieke systemen ook maar benaderd wordt. Laat ons daarom die dubbele vrijheid koesteren.

BRUZZ | VOORAF

14

— STEVEN VAN GARSSE

5

part of a new city

Ontdek onze fietsleasing op kbcbrussels.be/mobility V.U. : KBC Group NV, Havenlaan 2, 1080 Brussel, BelgiĂŤ. BTW BE 0403.227.515, RPR Brussel.

Flits

Nieuws heet van de naald

© BDW

“Groene stroom produceren blijft aantrekkelijk, zelfs als de compensatie wegvalt,“ zegt Pascal Misselyn van Brugel.

© SVS

COMPENSATIE AFGESCHAFT

Groene stroom produceren wordt duurder

Als het aan Bronks en La Montagne Magique ligt, werken de jeugdtheaters uit beide taalgroepen in de nabije toekomst verregaand samen. Tussen 11 en 13 november organiseren Bronks en La Montagne Magique samen het minifestival Ménage à Deux. Voorheen maakte Bronks weleens gebruik van de zaal van La Montagne Magique in de Broekstraat, maar voor Ménage à Deux worden programma, promotie, publiciteit en personeel volledig geïntegreerd. De voorstellingen uit het Franstalige landsgedeelte staan in Bronks, en omgekeerd. Het gezelschap Les Pieds Dans le Vent herneemt zijn Franstalige voorstelling Système 2 voor het eerst in het Nederlands.

Voor Cali Kroonen en Veerle Kerckhoven, allebei vrij nieuw in hun functie als artistiek leider van de respectievelijke huizen, is dit slechts een begin. Kerckhoven: “Ménage à Deux is voor ons een opstapje om van het Bronks-festival IMPORT/EXPORT de volgende keer al een echt Brussels, Belgisch, internationaal biënnaal festival te maken.”

Daarvoor zou La Montagne Magique, dat momenteel geen productiehuis is, maar alleen een receptieve werking heeft, eerst subsidies moeten krijgen van de Franse Gemeenschap.

“Nu worden wij uitsluitend gefinancierd door de stad Brussel,” zegt Kroonen. “Omdat de Franse Gemeenschap het subsidiesysteem herziet, dienden we daar een aanvraag in.”

BRUZZ | VOORAAN

Jeugdtheaters willen structureel samenwerken

De Brusselse regering schaft op 1 januari de ‘compensatie’ voor groenestroomproducenten af. De netbeheerders zijn echter niet klaar met het nieuwe platform voor uitwisseling van gegevens dat die maatregel ondersteunt. — STEVEN VAN GARSSE

G

roenestroomproducenten hebben al jaren tal van voordelen, zowel fiscaal als met de verkoop van groenestroomcertificaten. Ze kunnen ook genieten van de ‘terugdraaiende teller’. Daardoor betalen ze alleen het verschil tussen wat ze produceren en wat ze zelf consumeren, terwijl ze intussen wel elektriciteit in het net injecteren en het er nadien weer afhalen.

Op 1 januari wordt dat laatste voordeel afgeschaft. Voortaan zullen ze de geproduceerde energie op de markt moeten verkopen, wat voor kleine hoeveelheden niet makkelijk is. Hoe dan ook verliezen ze het stockagevoordeel. Ze zullen nu volledig moeten betalen voor de stroom die ze van het net halen.

Volgens Pascal Misselyn van de Brusselse regulator Brugel moeten kleine producenten hierdoor een bedrag van tussen de 50 en de 150 euro per jaar extra ophoesten.

Misselyn verdedigt de maatregel. “Het is eerlijker en ecologischer. Nu maakt de

groenestroomproducent gebruik van het net zonder ervoor te betalen. Daarnaast zal hij voortaan aangemoedigd worden om de lokale productie ook lokaal te consumeren.” Hij heeft er baat bij om de elektriciteit te verbruiken op het moment dat de zon schijnt, en ’s avonds zuiniger aan te doen.

De vrees dat dit nieuwe investeerders zal afschrikken is volgens hem ongegrond.

“Zonnepanelen zijn goedkoper geworden, de elektriciteit ook en de groenestroomcertificaten zijn meer waard. Na zeven jaar is de investering terugbetaald. Groene stroom produceren blijft aantrekkelijk, zelfs al valt de compensatie weg.”

De termijn van 1 januari voor de afschaf van de ‘compensatie’ wordt niet gehaald. Atrias, de samenwerking tussen de Belgische netbeheerders, is volgens Misselyn niet klaar met het nieuwe platform voor de uitwisseling van gegevens. De groenestroomproducenten zullen dus ook na 1 januari nog even van hun voordeel kunnen genieten.

IMPORT/EXPORT zou een echt Brussels, Belgisch, internationaal biënnaal festival worden.

“Als dat lukt, kunnen we tot coproducties komen,” zegt Kerckhoven. “Volgend seizoen misschien al door een residentie van het Antwerpse gezelschap SkaGeN. Dat bereidt een tweetalig project voor met Brusselaar Mohamed Bari van Théâtre de Galafronie, dat in onze beide theaters zal spelen. Daarna ook met de tweetalige productie La Belgique sous-titré. Sowieso speelt de Bronks-productie Show van Carly Wijs volgend seizoen ook in het Frans voor Franstalige scholen.” MB

> Ménage à deux, 10>12/11, BRONKS & La Montagne Magique, www.bronks.be, www.lamontagnemagique.be

7

LIVE RADIO VAN 7U TOT 10U

1090 JETTE

WOE

15/11 Kom volgende week naar het gemeentehuis, Wemmelse Steenweg 100, tussen 7u en 10u, voor koffie, live radio vanuit de BRUZZ-bus, en een koek van de warme bakker. Volg de Ronde van Brussel in ons magazine, online, op social media en op televisie

Flits

Nieuws heet van de naald

VANAF APRIL SAMENWERKING MET ULB

VUB opent psychologenpraktijk De VUB opende zopas het Brussels University Consultation Center ofwel BRUCC, een centrum voor psychologische begeleiding. “De wachtlijsten voor Nederlandstalige therapie in Brussel zijn enorm.

Daar willen we wat aan doen,” zegt VUB-professor Imke Baetens.

— BETTINA HUBO

Spoorwegmaatschappij NMBS neemt de opening van de onderdoorgang onder het station van Schaarbeek op in haar prioriteitenlijst voor het meerjareninvesteringsplan 2018-2022. De raad van bestuur keurde dat plan eind oktober goed, maar ook de federale regering moet het nog goedkeuren, meldt NMBS-woordvoerster Ines Venneman aan BRUZZ. “Omdat de tunnel onder de perrons nu doodloopt, is het station (en museum Train World, red.) maar van één kant bereikbaar,” zegt Venneman. “Dat een jaar geleden winkelcentrum Docks opende aan de overkant van de sporen, is een extra stimulans om hem te openen.” De wandelroute voor klanten van Docks vanaf het station zou zo met bijna anderhalve kilometer ingekort worden. De tunnel onder de perrons moet na de werken uitkomen op de Vilvoordelaan, waar het gewestelijke containerpark zich bevindt. De spoorwegmaatschappij bestudeert sinds augustus het ontwerp, de bodem, de geotechnische aspecten en de fasering van de werken. De werkzaamheden staan gepland voor 2019, en zullen duren tot eind 2020 of begin 2021. Het totale budget bedraagt 3,3 miljoen euro. SDS

De praktijk ligt nu op de Pleinlaan, maar verhuist in de lente naar de kazernes.

H

et BRUCC gaat van start met twaalf consulenten, legt Baetens uit. “Het verschil met een gewone praktijk is dat wij een universitair centrum zijn.

Diagnostiek en begeleiding van kinderen, volwassenen, koppels en gezinnen worden gekoppeld aan onderwijs en onderzoek. We passen de nieuwste technieken en behandelingsmethoden toe en er zal onderzoek gebeuren naar de effectiviteit van de behandelingen.”

Het BRUCC is geen spin-off met commercieel doel, benadrukt Baetens. “We zullen hier trainingen en bijscholing geven voor therapeuten, en dat voor een democratisch tarief. Ook houden we lezingen voor een breder publiek en bieden we groepssessies aan. Binnenkort begint er bijvoorbeeld een piekertraining. Ook de studenten, die hun eigen psychologische begeleidingsdienst hebben, kunnen hieraan deelnemen.”

De oprichting van het BRUCC vloeit voort uit de wens van de nieuwe VUB-rector Caroline Pauwels om een warme en open universiteit te zijn, verbonden met de stad. Baetens: “We willen onze deuren openen en onze kennis ter beschikking stellen van de Brusselaars. Want de vraag is groot en het aanbod Nederlandstalige therapeu-

BRUZZ | VOORAAN

NMBS trekt tunnel onder station Schaarbeek door

© SHUTTERSTOCK

ten in Brussel is beperkt. Bezorgde ouders die willen weten of hun kind ADHD heeft moeten een half jaar, soms zelfs een jaar wachten op een diagnose. De universiteit wordt vaak gebeld door mensen die op zoek zijn naar een therapeut.”

Ook bij de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG), waar mensen terechtkunnen voor een langlopende therapie tegen een bescheiden tarief, zijn er lange wachtlijsten. “Het BRUCC kan een soort overbrugging zijn voor mensen die bij een CGG in behandeling willen.”

Met het BRUCC wil de VUB bovendien inspelen op de veranderende wetgeving. Baetens: “Vorig jaar werd het beroep van klinisch psycholoog erkend, maar het is de bedoeling dat ook de opleiding aangepast wordt. Na vijf jaar zou de afgestudeerde psycholoog nog een jaar lang onder supervisie van een klinisch psycholoog moeten werken. Wij willen een erkende stagemeester zijn.”

Voorlopig is het centrum gevestigd aan de Pleinlaan, op de VUB-campus, maar in april verhuist het BRUCC naar de kazernes aan de overkant, waar veertien therapieruimtes ingericht worden. Vanaf dan wordt ook samengewerkt met de ULB en wordt het centrum tweetalig.

Dankzij de tunnel kunnen klanten sneller in het winkelcentrum Docks zijn. © SVS

Darna deelt subsidies uit Het Vlaams-Marokkaans culturenhuis Darna, vorig jaar in september door Vlaanderen en Marokko opgericht als opvolger van Daarkom, begint pas volgend jaar met een eigen programmatie. Maar de vzw, die onder de hoede van concertzaal AB staat, moet ook initiatieven van anderen steunen.

Daarom lanceert ze alvast een projectoproep. Vlaamse of Brusselse verenigingen en individuen kunnen 2.500 of 10.000 euro krijgen voor een cultureel project met Vlaams-Marokkaanse inslag. In totaal is er dit jaar 120.000 euro beschikbaar. Het projectenfonds wordt gespijsd door de Marokkaanse overheid. HUB

9

In beeld

10

BRUZZ | DE WEEK

Fotosafari

Vlaams Belangpoliticus Filip Dewinter wilde afgelopen vrijdag met de Nederlandse PVV-leider Geert Wilders op islamsafari in Molenbeek. Bedoeling was om zijn extreemrechtse collega de plekken in Brussel te tonen die het ergst ‘getroffen’ zijn door de islamisering. Maar op de valreep verbood burgemeester Françoise Schepmans (MR) de rondleiding. Wilders keerde dan maar onder luide verwensingen terug naar Nederland. Dewinter daarentegen besloot de Molenbeekse burgemeester uit te dagen. Hij trok onder massale persbelangstelling naar het Saincteletteplein, op de grens met Molenbeek, waar hij werd tegengehouden door politiecommissaris Johan Berckmans. Voor de talrijke camera’s protesteerde hij tegen de ‘ondemocratische’ houding van de burgemeester “die Molenbeek uitverkoopt aan de radicale islam”.

X© ID JONAS ROOSENS

11

De week

Terugblik op het nieuws

Jacky Goris

Leuvensesteenweg

494

De huidige algemeen directeur van Scholengroep Brussel (GO!), Jacky Goris, wordt na zijn pensionering op 1 mei 2018 opgevolgd door Jurgen Wayenberg (51). Die staat nu aan het hoofd van de Kunsthumaniora van het GO! in Laken.

De heraanleg van de Leuvensesteenweg is begonnen. De werken tussen Madou en het Sint-Joostplein duren tot eind mei. Handelaars en bewoners blijven bereikbaar met een loopbrug.

Burgemeester Emir Kir (PS) vraagt aan het gewest om een veiligheidsperimeter in te stellen. Ook wil hij geen rondslingerend materiaal.

Tussen 2005 en 2016 zijn er 494 daklozen gestorven in Brussel. In 2016 waren er dat 72, tegenover 55 in 2015. De daklozen die op straat sterven, zijn hoofdzakelijk Belgen, gevolgd door Polen - meer dan een vierde - en Marokkanen. Ze sterven doorgaans aan een chronische ziekte, hartstilstand, interne bloedingen of door een overdosis.

BRUZZ | DE WEEK

OP ZOEK NAAR ANTWOORDEN NA WOELIGE WEEK IN KUREGEM

‘Anderlecht hinkt achterop’ Na enkele incidenten klinkt opnieuw de roep om een forser veiligheidsbeleid in Anderlecht. Anderzijds is er de vraag om meer te investeren in de plaatselijke jeugd. In elk geval schiet het beleid tekort. — LAURENT VERMEERSCH

D

e voorbije herfstvakantie kwam de gemeente Anderlecht verschillende keren negatief in het nieuws. In de Grondelswijk werden - niet voor het eerst - enkele bussen van de Vlaamse vervoersmaatschappij De Lijn bekogeld met stenen, flessen en een luchtdrukpistool. De chauffeurs legden een dag het werk neer. De politiezone Zuid verhoogde daarop het aantal patrouilles op het openbaar vervoer. Volgens de politie is de situatie opnieuw genormaliseerd.

Daarnaast was er een grote vechtpartij op de Bergensesteenweg, vlak bij de Anderlechtsepoort.

Aanleiding was een twist tussen twee Syrische families over een horecazaak. Volgens de lokale politie is de ruzie ondertussen zo goed als bijgelegd na tussenkomst van een bemiddelaar van de gemeente. Kort na de familieruzie ontstond echter een straatgevecht met jongeren uit de wijk. Er doken

12

amateurbeelden op van amokmakers met stokken, messen en verkeersborden in de hand.

Vermoedelijk hebben zij de eerdere ruzie aangegrepen om zelf op de vuist te gaan. Het parket probeert de daders momenteel te identificeren.

Naar aanleiding van de incidenten sprak N-VA van “een golf van blinde agressie”. De partij organiseerde prompt een persconferentie in Anderlecht. “Het beleid van de gemeente is te laks,” zegt Vlaams parlementslid Karl Vanlouwe. “Het bestuur kan niet blijven wegkijken.

Zolang je de ernst van de situatie niet erkent, kun je niet aan een oplossing werken. Wij willen een nette, veilige en leefbare stad.”

Veiligheid wordt een belangrijk thema voor N-VA bij de gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar. En de problemen beperken zich niet tot Kuregem, traditioneel de moeilijkste buurt van Anderlecht. “Ook rond het metrostation Sint-Guido en op het Dapperheidsplein klagen de

Amateurbeelden van enkele vechtersbazen, gewapend met stokken, messen en verkeersborden op de Bergensesteenweg.

handelaars,” zegt Nadine Van Lysebetten, fractieleider in de gemeenteraad. “De aanwezigheid van hangjongeren en Roma, en sluikstorten voeden het onveiligheidsgevoel en houden klanten weg.”

De problemen zijn al eerder aangekaart en de gemeente maakte samen met de zone Zuid werk van een nabijheidspolitie. Volgens oppositiepartij N-VA heeft dat Virtusproject echter nog niet het gewenste effect. “De gemeente moet veel kordater optreden, bijvoorbeeld door GAS-boetes uit te schrijven of indien nodig een samenscholingsverbod uit te vaardigen,” zegt

Van Lysebetten. “De bevolking moet het signaal krijgen dat zulke dingen niet kunnen. Anders begint alles opnieuw zodra de politie weg is.”

De vraag is of een sterkere ordehandhaving alleen de dieperliggende samenlevingsproblemen kan oplossen. Om te beginnen gaapt er een diepe kloof tussen veel agenten en de jongeren die ze moeten bereiken. “Velen hebben slechte ervaringen met de politie,” vertelt Brahim Lhichou, straathoekwerker in Kuregem. “Hoe kun je die vertrouwen als je slachtoffer bent geweest van willekeurige controles of politiegeweld?”

Om uit de vicieuze cirkel te raken,

Gratis kinderopvang

Waterbus

Puigdemont

Ouders van kinderen die naar de enige Nederlandstalige basisschool Sint-Joost-aan-Zee gaan, moeten vanaf 1 januari 2018 niet meer betalen voor naschoolse kinderopvang, Daarmee werkt Sint-Joost-ten-Node de bestaande discriminatie met Franstalige scholen weg.

Met 43.000 passagiers van mei tot oktober 2017 - 10.000 gebruikers meer dan in 2016 - sluit de Waterbus op het kanaaltraject Brussel-Vilvoorde een successeizoen af.

Reden voor de stijging is de nieuwigheid dat fietsen gratis meekunnen en dat er ook op maandag gevaren wordt.

De afgezette Catalaanse premier Carles Puigdemont en vier ex-ministers zijn zondag door de Brusselse onderzoeksrechter vrijgelaten, maar mogen het land niet verlaten. De raadkamer beslist op 17 november of ze aan Spanje overgeleverd worden. Het Spaanse gerecht beschuldigt hen onder meer van rebellie en opruiing.

Vlamingen kregen bij Anderlecht sneller een contract dan Brusselaars voetballer bij Zulte Waregem (in ‘Knack’) BRUZZ | DE WEEK

ONUR KAYA,

Cartoon Wauter Mannaert

© BRUZZ

moeten de jongeren veel meer kansen krijgen, klinkt het. Opleidingen die naar een job leiden, maar ook ontspanningsmogelijkheden. “De betaalbare buitenschoolse activiteiten zijn meteen volgeboekt omdat het aanbod te beperkt is. Je moet jongeren iets om handen geven.”

De jongeman deelt wel de analyse dat de Anderlechtse politiek dringend moet wakker worden. Volgens hem worden de gemeentediensten verlamd door allerlei interne twisten.

“We horen veel beloftes, maar die worden vaak niet of veel later waargemaakt. In Molenbeek is, denk ik, echt vooruitgang geboekt, Anderlecht hinkt achterop.”

13

Onderwijs

Noord-Brabantse stad maakt school met intensieve begeleiding voor kansarme gezinnen

BRUZZ | DE VERHALEN

Speeltijd voor ouders Gratis opvang en een speelcoach aan huis.

Met die en andere maatregelen hoopt de Noord-Brabantse stad Breda de taal- en leerachterstand bij kinderen uit anderstalige en kansarme gezinnen in de kiem te smoren.

— LAURENT VERMEERSCH

H

et is bijna middag in voorschool ’t Kuikenhof. Op de speelplaats staan de eerste ouders te wachten om hun kinderen op te halen. Die zitten echter nog in een kring. Een van hen zit in een hogere stoel en heeft een kroon op zijn hoofd. Zijn begeleiders en leeftijdsgenootjes vieren hem met gezang, snoep en een cadeau. Niet omdat hij jarig is, maar omdat hij volgende week vertrekt naar een andere school. Eentje die beter aansluit bij zijn noden op het vlak van sociale ontwikkeling. Achter in de klas kan zijn moeder met de nodige moeite een traantje bedwingen. Tenslotte is dit mogelijk een kantelmoment in het jonge leven van haar zoon.

Bovenstaande anekdote illustreert twee fundamenten van het onderwijsbeleid voor jonge kinderen in Breda. De Noord-Brabantse stad zet heel hard in op ouderbetrokkenheid en probeert met begeleiding op maat kinderen met een risico op taal- of leerachterstand vooruit te helpen.

De aanpak is onlangs geroemd door de Nederlandse onderwijsinspectie en in september trok ook een Brusselse onderwijsdelegatie naar Noord-Brabant op initiatief van CD&V (zie kaderstuk). In het kielzog van de partij waren ook vertegenwoordigers van Kind & Gezin, het (katholiek) onderwijs en de kinderopvang aanwezig.

14

Dat wij uitgerekend bij onze noorderburen gaan kijken naar peuter- en kleuteronderwijs is opmerkelijk. In Nederland begint de school traditioneel pas op 4 of 5 jaar. Tot dan zijn ouders er aangewezen op crèches, die doorgaans nog een pak duurder zijn dan in België, en peuterspeelzalen. “Wij hebben altijd opgekeken naar het progressieve systeem in België, waar iedereen naar school gaat vanaf 2,5 jaar,” vertelt voorschoolcoach Martine Breugelmans wanneer we zelf op bezoek zijn in Breda.

Maar de afwezigheid van algemeen kleuteronderwijs betekent tegelijk ook dat er ruimte is voor nieuwe initiatieven. Zo heeft het gemeentebestuur van Breda samen met Kober, de Nederlandse tegenhanger van Kind & Gezin,

“Voor kansarme kinderen is de voorschool gratis, anderen moeten een bijdrage betalen” MARTINE BREUGELMANS VOORSCHOOLCOACH

een netwerk van zogenaamde voorscholen uitgebouwd. Die zijn vooral bedoeld voor kinderen uit gezinnen met risicokenmerken voor taalachterstand of leermoeilijkheden.

“Voor hen is de voorschool gratis, anderen moeten een bijdrage betalen,” zegt Breugelmans.

Om te bepalen voor wie dergelijk voorschools traject nuttig kan zijn, kunnen ze in Nederland terugvallen op het werk van Kober. Behalve de medische begeleiding van kersverse ouders die ook Kind & Gezin biedt, peilt Kober immers ook naar psychosociale en andere factoren die een invloed kunnen hebben op de opvoeding.

Anderstalige of kortgeschoolde ouders krijgen extra aandacht en worden aangemoe-

CD&V-PARLEMENTSLID

“We moeten de gezinnen veel vroeger gaan opvolgen”

Kunnen we in Brussel nog iets leren van Breda? Ja, heel wat volgens parlementslid Paul Delva (CD&V), maar hij benadrukt wel dat ons schoolsysteem zeker niet op de schop moet. “We willen ons kwalitatief kleuteronderwijs niet vervangen door hun systeem van voorscholen,” klinkt het. Tegelijk stelt Delva echter vast dat een kleine minderheid van Brusselse kinderen niet regelmatig naar de kleuterschool gaat, of zelfs helemaal niet. Dat kan omdat er geen leerplicht is, maar het ondermijnt vaak de latere schoolcarrière, zo blijkt uit onderzoek.

Bovendien vertonen veel kinderen uit anderstalige en weinig geschoolde gezinnen al voor de

kleuterklas een achterstand, bijvoorbeeld omdat ze om financiële of andere redenen niet naar de crèche gingen.

“Om die kinderen te helpen zouden we op basis van bijvoorbeeld de GOK-indicatoren (verwijst naar het decreet Gelijke Onderwijskansen, red.) een traject kunnen aanbieden zoals in Breda,” zegt Delva. “Daarbij moeten we de gezinnen nog veel vroeger gaan opvolgen. De kennismaking met Kind & Gezin zou al voor de geboorte kunnen gebeuren. De eerste weken en maanden na de geboorte kunnen er dan meerdere contacten volgen, niet alleen voor de medische opvolging, maar ook om gezinnen te begeleiden rond

BRUZZ | DE VERHALEN

Paul Delva

taalontwikkeling en leren spelen.

Bij ouders thuis gaan ligt misschien niet in de stijl die we in ons land gewoon zijn, maar Breda leert ons dat het kan lonen.”

Daarnaast onthoudt Delva ook de goede samenwerking tussen de verschillende actoren in Breda. De uitwisseling en samenwerking tussen jeugdverpleegkundigen, lokale besturen, de kinderopvangsector, pedagogische opleidingen en het onderwijs kunnen zeker nog efficiënter.

Tegelijk ziet Delva initiatieven die in de goede richting gaan, zoals Baboes, ontmoetingsplaatsen waar opvoedingsondersteuning, kinderopvang en buurtwerk samenkomen, of het Huis van het Kind Brussel, waar partners in gezinsondersteuning samengebracht worden in lokale netwerken. “Die sterke inspanningen moeten we volhouden en uitbreiden,” aldus Delva. “We moeten in Brussel durven blijven zoeken naar methodieken waarbij we de gezinnen die het meest baat hebben bij een betere begeleiding kunnen bereiken.

Zelfs als dat betekent dat we als gemeenschap uit onze eigen comfortzone moeten treden, ten voordele van de ontwikkelingskansen van onze jonge Brusselaars.”

Kansarme kinderen krijgen boven op hun tijd in de voorschool ook nog begeleiding aan huis (foto van een crèche in Brussel). © SASKIA VANDERSTICHELE

digd om hun kinderen naar de voorschool te sturen.

In die voorschool kunnen kinderen tussen 2,5 en 4 jaar gedurende drie halve dagen per week terecht. De begeleiders leren ze spelen met elkaar en stimuleren hun taalontwikkeling via voorlezen, zangmomenten en thematische woordenschat. De spel- of knutselactiviteiten dienen ook om de ontwikkeling van de kinderen op te volgen. “We doen hier niets zomaar,” aldus Breugelmans. “Elke begeleidster is verantwoordelijk voor maximaal acht kinderen en observeert hun taalontwikkeling, de evolutie van hun sociale vaardigheden of de mate waarin ze zelfredzaam worden.”

De observaties worden opgenomen in een informaticasysteem dat ook heel wat scholen

gebruiken. Als de achterstand in een bepaald domein niet kan worden ingehaald, wordt uitgekeken naar begeleiding op maat of worden de kinderen doorgestuurd naar een bijzondere onderwijsinstelling. De grote meerderheid van de kinderen kan echter doorstromen naar het algemene onderwijs.

THUISBEGELEIDING Meer nog dan de voorschool springt de thuisbegeleiding in het oog. Vanaf de eerste levensmaanden van hun kind krijgen ouders in Breda regelmatig bezoek van consulenten, begeleiders, vrijwilligers of studenten pedagogiek in hun stageperiode. Vrijwilligers installeren een voorleesritueel, de stagiaires leren de ouders spelen met hun kinderen.

“Die dingen zijn misschien vanzelfsprekend voor u en mij, maar dat is niet zo voor sommige gezinnen die zich hier nog niet echt thuis voelen,” vertelt Josien Schoufour van Kober.

“We hebben momenteel heel wat Syrische vluchtelingen. Hun kinderen hebben nog nooit speelgoed gezien. We leren die ouders hoe ze de ontwikkeling van hun kind kunnen stimuleren via spel.”

Het binnendringen in de intimiteit van het gezin is naar Belgische traditie helemaal niet evident, maar volgens Schoufour is het net de sleutel tot het succes van de aanpak in Breda.

“Het is makkelijker om ouders mee te krijgen in hun vertrouwde thuisomgeving dan op school.

Zo bereiken we honderd procent van onze doelgroep.”

15

BRUZZ | DE VERHALEN

Spreektijd

16

Johan Leman, voorzitter van de Foyer, staat achter een stap-voor-stapbeleid

‘Met dans gaan we de radicalisering niet indijken’ Johan Leman (71) houdt zich al decennia bezig met migratie en integratie. Dat veeg je niet zomaar weg.

“Ik krijg nog regelmatig boze mailtjes van mensen die me een of andere maatregel of uitspraak van medewerkers van Unia kwalijk nemen, terwijl ik al in 2003 de deur van het CGKR achter me dichtgetrokken heb. Ik verdedig Unia weliswaar, maar met rationele argumenten.” — DANNY VILEYN , FOTO’S BART DEWAELE

▲

17

Johan Leman

BRUZZ | DE VERHALEN

▲

L

eman is nu voorzitter van de Foyer, maar deed zijn ervaring in migratie en integratie op als hoogleraar-antropoloog aan de KU Leuven, als kabinetschef van Paula D’Hondt die in 1989 Koninklijk Commissaris voor het Migrantenbeleid werd, en als haar opvolger-directeur van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding (CGKR), de voorloper van Unia.

Ook bekleedde hij aan de KU Leuven de leerstoel Fethullah Gülen (naar de man die door Turkije van de staatsgreep beschuldigd wordt, red.). Wordt hij daar nog op aangesproken?

Leman: “Ik weet dat ik niet welkom ben in Turkije. Maar dat is het zowat. Ik ben op mijn 65e op emeritaat gegaan en heb dus niets meer met het beheer van de leerstoel te maken.”

De Foyer draait op volle toeren, zo verzekert Leman ons. Er is de jongeren-, vrouwen- en mannenwerking, de Roma-werking, bemiddeling, dialoog en taaladvies, de ateliers met honderden bezoekers, een museumwerking is in de maak. Er is de atletiekclub Atlemo met 200 leden, de basketbalclub met 140.

En toch heeft de Foyer de laatste decennia klappen gekregen. Eerst verhuisden de taallessen voor migranten naar de Centra Voor Volwassenonderwijs. Leman moest onlangs zwaar tegen zijn zin het regionaal integratiecentrum afstoten. Dat ging op in het Vlaams Agentschap Integratie en Inburgering.

Is de frustratie al verwerkt?

JOHAN LEMAN: Het is delicaat om een oordeel te vellen over andere organisaties, maar ik denk niet dat iemand me zal tegenspreken als ik zeg dat het Agentschap Integratie en Inburgering geen groot succes is. Ik heb dat al voorspeld toen de consultancybureaus langskwamen om ons te vertellen dat we moesten opgaan in een groter geheel. Die mensen wisten zo goed als niets af van migratie, laat staan in Brussel, maar in de Vlaamse beleidscultuur is het blijkbaar niet nodig om je materie te kennen. De managementmodellen blijken toepasbaar op fietspaden,

18

spoorwegen en migratie, terwijl migratie bij uitstek een menselijke aangelegenheid is. Het gaat over individuele mensen.

Wat een besparingsoperatie moest worden, zal uitdraaien op enorme meerkosten. Het agentschap is niet alleen bezig met inburgering, maar

ook met inclusie, maatschappelijke oriëntatie en taal, en dat ook nog eens translokaal. Tenzij je een superman of supervrouw vindt, heb je dan een loodzware top nodig, die leidt tot immobilisme en de nood aan veranderings- en crisismanagers. Dat brengt dan

enorme meerkosten en besparingen bij het personeel aan de basis mee, tenzij de Vlaamse regering de enveloppe verhoogt. Of tenzij het agentschap zich in de toekomst alleen met inburgering bezighoudt.

Ja dus, er is frustratie omdat er stappen achteruit gezet zijn.

Maar is dat ene loket waar migranten terechtkunnen niet efficiënter?

LEMAN: Dat ene loket werkt

JOHAN LEMAN - Geboren in Aalbeke op 18 november 1946 - Hoogleraar-emeritus antropologie KU Leuven - 1989-1993 Kabinetschef Koninklijk Commissaris voor het Migrantenbeleid Paula D’Hondt - 1993-2003 Directeur Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding - Vandaag voorzitter vzw Foyer Molenbeek

misschien wel voor de geëmancipeerde burger, maar in doorgangswijken zoals hier in Molenbeek, waar eerder volksmensen wonen, werkt het niet. Die mensen weten niet eens dat het bestaat, laat staan dat ze zouden weten waar het zich bevindt. Daarom blijven er mensen naar de Foyer komen met hun juridische problemen, maar we hebben de middelen en de mensen niet meer om te helpen.

Een voorbeeld. Een paar maanden geleden kwam een Pakistaan langs om advies te vragen voor een vrouw die dringend counseling nodig had, maar geen geld had voor een advocaat. Later vernam ik dat de vrouw een afspraak had gekregen de dag dat ze uitgewezen werd. Een grote stad heeft geen behoefte aan megastructuren, maar aan diensten die heel dicht bij de bevolking staan en leiden tot sociale cohesie in volkse buurten.

Hoe hebt u de migratie zien evolueren?

LEMAN: Toen ik tussen 1989 en

1993 kabinetschef was van Paula D’Hondt waren er migranten en asielzoekers. Over asielzoekers mocht ik mijn mond niet opendoen, dat was de bevoegdheid van Marc Bossuyt (Commissaris-generaal voor de vluchtelingen en de staatlozen, red.). Vandaag bestaat de cluster van zogenoemde ‘nieuwe migranten’ uit asielzoekers, mensen ook die vroeg of laat moeten geregulariseerd worden, arbeidsmigranten al dan niet in knelpuntberoepen, hooggeschoolden, inhuwenden, en dat allemaal onder één staatssecretaris. De kleinkinderen van migranten zien zichzelf als Vlaming, Belg of Brusselaar, maar worden door de autochtonen nog altijd als migranten beschouwd.

EXPO De expositie Trance-Versality loopt in Dar al Amal, Ribaucourtstraat 51, Molenbeek van 10 tot en met 24 november, van 10 tot 16u (op zondag enkel voor groepen en op afspraak).

BOEK Toch is het in Molenbeek niet allemaal kommer en kwel. Met de tentoonstelling Trance-Versality laat u een wereld zien die aan de argeloze passant ontsnapt, een wereld van verbondenheid en wat u noemt ‘zachte trance’. Een wereld in de marge van kerken en moskeeën.

Gaat Leman de esoterische toer op?

LEMAN: Tijdens de weekends zie je

Hebt u de radicalisering zien aankomen?

LEMAN: Jawel. Het verwijt van

onder anderen journaliste Hind Fraihi in haar boekje dat de Foyer niets heeft zien aankomen is zeer onterecht. Ik heb daar een flinke kater aan overgehouden. Ik ben eind jaren negentig naar de Staatsveiligheid gestapt met de mededeling dat de in Frankrijk als extremist uitgewezen Ayachi Bassam in Molenbeek actief was.

Ik heb dat wel als directeur van het CGKR gedaan. Ze hebben me geantwoord: hou u daar niet mee bezig, wij zijn ermee bezig en de Fransen ook. Moest ik dan naar de media lopen?

Wat zijn volgens u de grootste problemen in Molenbeek?

LEMAN: Eerst wil ik toch iets anders

zeggen. Ik heb problemen met grove simplismen die permanent de wereld ingestuurd worden.

Zoals: alles is de schuld van Philippe Moureaux. Moureaux heeft fouten gemaakt, maar ook goeds gedaan. Het is allemaal niet zo eenvoudig. Waar ik goede herinneringen aan bewaar, is aan mijn opiniestuk in de Britse krant The Guardian met de kop: Molenbeek, it’s not that simple.

Die uitspraak heeft toen heel veel aandacht gekregen in de Angelsaksische wereld. Ik heb niets tegen danscursussen, maar ze zijn niet dé oplossing om radicalisering tegen te gaan. Met veel Chinezen maar niet met den dezen. Er bestaat niet één oplossing, maar wat het beleid wel moet doen is: luisteren naar mensen met ervaring. Ook ik heb niet dé oplossing. Maar wat ik wel weet: zolang er op grote schaal drugs voorradig zijn in Molenbeek en zolang een gevangenisstraf zonder reële programma’s het enige antwoord is op misdrijven, zit Molenbeek met een groot probleem.

hier in de Kanaalzone groepjes mooi uitgedoste mensen een verlaten garage of hangar binnenstappen, maar je weet niet wat ze daar gaan doen. Als antropoloog vind ik dat intrigerend. Ik heb tijdens bezoeken geleerd dat er zich in de marge van christelijke kerken, moskeeën en boeddhistische tempels een wereld ontplooit van zachte trance, van mensen die in hun levensbeschouwing opgaan, van activiteiten als lichaamsbewegingen en vocale repetitiviteit die tot bewustzijnsverruiming leiden.

De participanten worden meegenomen in een groepsdynamiek, er is sprake van een gelukservaring, een licht euforische stemming, waarbij ook teksten uit een Heilig Boek worden binnengebracht. Dat gebeurt in wijken die aan het seculariseren zijn - het zijn geen activiteiten van instituties als kerken en moskeeën. Maar secularisering, al is die een feit, betekent niet dat mensen massaal atheïst worden.

Als antropoloog spreek ik geen waardeoordeel uit over de bijeenkomsten, alhoewel er zeer ontroerende momenten van verbondenheid zijn. Ik was erg onder de indruk van een bijeenkomst van Roma die als afsluiter na een paar uur elkaars voeten wassen. Een paar honderd Roma die elkaar omhelzen gaat radicaal in tegen het beeld dat de Brusselaar heeft van de Roma: bedelende vrouwen met kleine kinderen of

schooiers aan de rode lichten.

Tijdens zo’n bijeenkomst ontmoet je al Roma die kleine ondernemers zijn.

Was het moeilijk om te mogen filmen voor de expo?

LEMAN: Er kan veel als de

mensen voelen dat je hen en hun activiteiten respecteert. Mijn ervaring speelt natuurlijk ook mee. Als een verantwoordelijke je tijdens de eerste ontmoeting vertelt dat hij een apostel is en je zal bellen na goedkeuring van de Heilige Geest, dan weet je dat het gesprek zinloos is. Die man wil geld en daar doe ik als antropoloog niet aan mee. Ik heb me nooit ingekocht.

Maar soms voel je na een bijeenkomst die je mocht bijwonen aan dat filmen en fotograferen niet mogelijk is. Dat overkwam me bij een grote bijeenkomst van de Marokkaanse broederschap Bûdchîchiyya, van ongeveer honderd man. Ik was er welkom, vijf uur lang, maar ik voelde dat de vraag om te filmen ongepast was.

Hoe voel je dat? Oudere mensen die iets intiems doormaken... Wel heb ik er een paar dertigers ontmoet die een eigen gemeenschap hebben en waar ik wel kon filmen. Ik heb er grote ogen getrokken over de hoge maatschappelijke posities van veel leden. Er waren ondernemers én mensen die aan de universiteit werken. We zijn ook langsgegaan bij boeddhisten en pinkstergemeenten. Bij de Iraanse Evangelicals is er minder aandacht voor de zachte trance, maar wel voor dromen. In Iran wordt een onderscheid gemaakt tussen goede en kwade dromen. Goede dromen hebben een hoog waarheidsgehalte. Veel Iraniërs hebben een complexe opvatting over waarheid

“Een grote stad heeft geen behoefte aan megastructuren, maar aan diensten die heel dicht bij de bevolking staan” JOHAN LEMAN VOORZITTER DE FOYER

en hoe die tot ons komt. Voor mij als antropoloog is dat heel interessant.

Wat krijgen geïnteresseerden op de expo te zien?

LEMAN: Een hele reeks foto’s en

video-opnames, met een soundtrack van 43 minuten op basis van de gezangen in die vieringen, gemaakt door Brent Vanneste van de postrockband Steak Number Eight.

BRUZZ | DE VERHALEN

Veel van die postmigranten onderhouden dankzij het internet een imaginaire link met het land van herkomst. Het transnationalisme heeft een stuk complexiteit binnengebracht die er in 1989 niet was. Internet en televisieparaboolantennes spelen voortaan een rol.

Johan Leman, Ann Trappers en Foyer vzw, Spirituele grootstedelijke trance (2017) is uitgegeven bij Garant, telt 74 blz.

Het kost 13,50 euro.

De onderzoekscommissie naar de aanslagen van 22 maart 2016 wil de salafo-wahabitische stroming die in de Grote Moskee wordt beleden weg. Hoe kijkt u daar tegenaan?

LEMAN: In 1989 al wou de

imam-directeur van de Grote Moskee zich terugtrekken en de moskee overdragen aan een verkozen raad van moslims. De PS lag toen dwars omdat ze vreesde dat de verkiezingen zouden gemanipuleerd worden door de moslimbroeders. Ik weet niet of die vrees van de PS al dan niet terecht was, maar de terugtrekking van de imam-directeur had de kaarten wel verlegd. Als de regering nu zegt: we gaan in de moskee ‘iets’ binnenbrengen waar alle moslims achter staan, dan zeg ik: we zijn vertrokken voor tien jaar. Beleidsmatig moet je stap voor stap vooruitgaan. Je moet tevreden zijn met een onvolkomen iets, waar weliswaar veel kritiek op kan komen, maar dat een stap in de goede richting is. Daar kan ik achter staan.

19

Reportage

Hoe de zelfstandige boekhandel de onlineconcurrentie overleeft

Kom voor de boeken, blijf voor de wijn

BRUZZ | DE VERHALEN

De zelfstandige boekhandel is in verval. Het aanbod online is te groot en te goedkoop, vrezen velen.

Toch floreren verschillende Brusselse boekenwinkels, ondanks de concurrentie. De handelaars zelf zien de toekomst lang niet zo somber in. “Amazon stelt niets voor.” — KEN DEMOL

20

T

wintig jaar geleden predikte men al het einde van de zelfstandige boekhandel, maar kijk, we zijn er nog steeds.” Ludovic Bekaert gelooft niet dat boekenwinkels als de zijne, Passa Porta, snel uit het Brusselse straatbeeld zullen verdwijnen.

“Eerst waren het de luisterboeken, dan de e-readers. Vandaag is het zogezegd de onlineverkoop die het einde van de lokale boekenwinkel zou inluiden. Ik maak me geen zorgen.”

Nochtans is dat niet de teneur van de laatste cijfers over de staat van de Brusselse boekhandelaars. De sector heeft al betere tijden gekend.

De voorbije twintig jaar moest één op de twee winkels de deuren sluiten, zo blijkt uit cijfers van het Brussels handelsagentschap Atrium.

De concurrentie van grootwarenhuizen en onlineverkopers geeft vaak de doodsteek: het aanbod is te groot, en de prijs te laag.

De trend werd de voorbije weken nog eens bevestigd door Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz (Open VLD). Op zijn vraag bracht het marktonderzoeksbureau GfK Belgium de boekenmarkt van Vlaanderen en Brussel in kaart.

Wat blijkt? Maar drie procent van alle boeken wordt verkocht in zelfstandige boekhandels, genre Passa Porta. Ketens en onlineverkoop zijn samen goed voor een

marktaandeel van zeventig procent.

De zelfstandige boekhandel zit in vrije val, zo laten de cijfers uitschijnen.

KOPPEN LOPEN “Onzin,” fulmineert Marc Filipson.

De CEO van Filigranes begon dertig jaar geleden zijn eerste boekenzaak op de Kunstlaan.

Vandaag staat hij aan het hoofd van een van de grootste boekenwinkels van Europa. “E-commerce vormt totaal geen bedreiging, Amazon stelt niets voor.” Net als Bekaert is Filipson geen doemdenker. Het mag dan ook gezegd: in de Filigranes-vestiging op de Kunstlaan is het dinsdagmiddag koppen lopen.

boekhandel bestaat, is die hier niet te voelen.

Ook Jonny en Aviva van Sterling Books, de Engelstalige boekenwinkel nabij het Muntplein, geloven dat er in België nog steeds vraag is naar gespecialiseerde boekenwinkels. De Brit Jonny maakt al snel de vergelijking met de situatie aan de andere kant van het kanaal. Daar is e-commerce sneller ingeburgerd geraakt dan in België. De Brusselaar lijkt de boekhandel nog een hart onder de riem te willen steken door lokaal te kopen. “Onze klanten doen geregeld speciaal de moeite om hun boeken hier te kopen, zelfs al komen ze die eerst online tegen,” merkt ook Aviva op.

“Veel winkels zijn vandaag nog te elitair. Je moet ook boeken willen verkopen” MARC FILIPSON CEO FILIGRANES

Tientallen werknemers zijn druk in de weer om de schappen bij te vullen. Als er al een teloorgang van de Brusselse

ELITAIR Toch doet niet elke winkel het even goed. In vergelijking met Filigranes ogen Passa Porta en Sterling nogal

© SASKIA VANDERSTICHELE

verlaten. “Het is inderdaad een rustige dag,” klinkt het achter de kassa bij Sterling. Ludovic Bekaert spreekt van communicerende vaten: gaat de ene winkel erop vooruit, zal een andere dat voelen. “De vraag naar boeken wordt er immers niet groter op.”

Filipson voelt zich niet aangesproken. “Iedereen kan wat ik doe, maar veel winkels zijn vandaag nog te elitair. Je moet ook boeken willen verkopen.”

Boeken, en dan nog wat… Het valt al snel op: de boekhandel van de 21e eeuw is lang niet dezelfde als de stoffige boekenwinkel van weleer.

Filigranes verkoopt bordspelen, schrijfwaren, gadgets, dvd’s, zelfs wijn. Er is ook een koffiebar, geregeld worden er lezingen en concerten georganiseerd. Kan dat nog wel een boekenwinkel genoemd worden? “Ik spreek liever van een

BRUZZ | DE VERHALEN

In april moest Passa Porta een tweede vestiging sluiten, maar Ludovic Bekaert (hier op de foto) maakt zich geen zorgen over de onlineconcurrentie.

“De klantenservice maakt het verschil.”

PASSA PORTA

concept store, gespecialiseerd in boeken,” verwoordt Filipson het diplomatisch. Ook Sterling verruimt het aanbod, met in de rekken marmelade, herdenkingsklaprozen en de beruchte Marmite.

PLAISIR GARANTI Enkel Passa Porta houdt het simpel.

Buiten een naambordje doet niets vermoeden dat tussen de boetieks op de Dansaertstraat ook een boekhandel gevestigd is. Het aanbod aan filosofieboeken is er groter dan het aantal kookboeken, op de achtergrond speelt een pianoconcerto. De winkel kiest er bewust voor om alleen boeken aan te bieden. “Ik zie niet in wat er elitair is aan goede boeken verkopen,” verweert Bekaert zich.

Ongeacht de verschillen zijn de drie winkels het over één ding eens. Dé meerwaarde van de lokale handelaar tegenover onlineshopping is de

Tussen de boetieks van de Antoine Dansaertstraat schuilt deze Nederlandstalige boekhandel, met ook Frans-, Duits- en Engelstalige lectuur.

De boekhandel is verbonden aan het gelijknamige literatuurfestival.

FILIGRANES In 1988 begon Marc Filipson met zijn boekhandel op de Kunstlaan, vandaag zo’n 2.600 vierkante meter groot. Sindsdien opende hij nog twee andere vestigingen in Brussel, en één in Knokke.

klantenservice. “Die vind je online niet,” klinkt het unisono.

Ook Filipson gelooft in die boodschap. Gepersonaliseerd advies in een winkel van meer dan 2.500 vierkante meter groot?

“Natuurlijk,” klinkt het zelfverzekerd bij de CEO van Filigranes. De werknemers krijgen een kus op de wang. Via de intercom heet hij alle klanten welkom. Voor de bordspelen schrijven de werknemers liefdevol met de hand recensies, en op de boeken plakken stickers met hun aanbevelingen. “Plaisir garanti.”

GOUDMIJN

STERLING Deze Engelstalige boekhandel ligt in hartje Brussel, op een steenworp van het Muntplein. De winkel bestaat al sinds 1997 en is populair bij de internationale gemeenschap van de hoofdstad.

De boekhandel stelt het dus beter dan ooit tevoren, zo blijkt uit de getuigenissen. Maar of het in 2017 nog een goed idee is om een boekenwinkel te openen? Bij de drie handelaars valt meer twijfel dan enthousiasme op te merken. “In

principe kan het”, “je moet wel klein beginnen”, “enkel als je weet wat je doet”, reageren ze aarzelend. Het spreekt boekdelen. Boekenwinkels zijn duidelijk geen goudmijn meer, mochten ze dat ooit al geweest zijn.

Maar toch. Voor veel boekenwormen blijft het een droom, zo dagelijks omringd te zijn door duizenden boeken. “Elke week krijgen we twee à drie mails van mensen die op zoek zijn naar een job,” zeggen Jonny en Aviva van Sterling.

De uitdagingen blijven immens, ondanks het optimisme. In april moest Passa Porta nog een tweede vestiging sluiten. Sterling Books verhuisde eerder al naar een kleiner pand. Het potentieel van e-commerce in België is nog groot, de toekomst oogt onzeker. In het slechtste geval betekent dat voor de zelfstandige boekhandel maar één ding: boeken toe.

21

Reportage

Jongeren van verschillende levensbeschouwingen bezoeken samen Auschwitz

‘Is dit de mens?’

Negentien Brusselse jongeren bezochten vorige week de concentratiekampen in Auschwitz en Birkenau. Het doel van de reis: jongeren met verschillende religies en levensbeschouwingen dichter bij elkaar brengen en hen laten praten over de Holocaust, het leven en hun geloof. Het werd een emotioneel bezoek, met enkele moeilijke existentiële gesprekken. “Na wat ik vandaag gezien heb, is het voor mij duidelijk dat er geen God bestaat.”

— VERA TYLZANOWSKI FOTOREPORTAGE JAMIE FYSON HOWARD

BRUZZ | DE VERHALEN

De familiefoto’s geven een gezicht aan de slachtoffers. Dorian (19): “Ik kon me de gruwel eerst niet inbeelden. Pas op het einde van de dag werd ik me bewust van wat er hier eigenlijk gebeurd is.”

H

moeder moslima. “Maar ik ben niet strikt gelovig. In mijn gezin is dat geen probleem. Het wordt wel moeilijk wanneer ik terugga naar Marokko, daar begrijpen de mensen niet dat ik niet geloof,” zegt ze.

Karlien en Yosra zijn twee van de Brusselse jongeren van verschillende levensbeschouwelijke overtuigingen die in groep Krakau en de concentratiekampen in het nabijgelegen Auschwitz bezoeken. De vzw Axcent, die projecten rond interlevensbeschouwelijke dialoog organiseert, is de initiatiefnemer achter de reis.

VGC-collegelid Bianca Debaets (CD&V) begeleidt de groep. “Het is nodig om de verschillende geloofsgemeenschappen in Brussel dichter bij elkaar te brengen,” legt ze uit. “Samenleven is moeilijk, zeker voor mensen met verschillende religies en levensbe-

“We leven allemaal in bubbels, niets raakt ons nog echt” WIAME

schouwingen. Daarom organiseren we vanuit de Vlaamse Gemeenschapscommissie deze reis, maar ook andere activiteiten om tot interlevensbeschouwelijke dialoog te komen,” vervolgt ze.

“Dat is noodzakelijk om het samenleven in onze hoofdstad te verbeteren.” De kloof tussen de geloofsgemeenschappen in Brussel is merkbaar bij de jongeren die deelnemen. “Tot voor kort kende ik geen enkele moslim,” zegt de twintigjarige Alma, die zich agnost-atheïst noemt.

Het is niet de eerste keer dat de jongeren elkaar ontmoeten. Eerder bezocht de groep de Marollen, om er te leren over de Brusselse joden en de razzia in september 1942, waarbij 718 joden werden opgepakt. Daarna kregen ze een rondleiding in de kazerne Dossin in Mechelen, van waar de Belgische joden naar de concentratiekampen van de nazi’s werden gedeporteerd. De reis naar Polen is het sluitstuk van dit traject.

BARAKKEN IN BIRKENAU Het bezoek begint ’s ochtends vroeg in Birkenau, het kamp waar barakken in strakke patronen naast elkaar staan. Die strakke lijnen weerspiegelen de ijskoude systematiek

▲

et is moeilijk om te geloven dat wij hier nu staan, waar zoveel mensen recht hun dood tegemoet gestapt zijn.

Deze plek is wat al die mensen voor het laatst gezien hebben, amper beseffend wat hen te wachten stond in de gaskamers en de ovens.” Aan het woord is Karlien, een jonge godsdienstlerares. We zijn in Birkenau, een vernietigingskamp dat de nazi’s 75 jaar geleden openden. Hier vonden 1,1 miljoen mensen de dood, de meesten door vergassing.

We lopen langs de spoorlijn die de slachtoffers vanaf 1944 recht naar het kamp bracht. Op deze plek gebeurde de ‘selectie’: SS-officieren beslisten op het zicht wie aan het werk kon in het kamp en wie onmiddellijk naar de gaskamers gestuurd werd. Voor veel mensen die hier aankwamen, was dit, deze modderige grond, deze lucht en de geur van verrotting en lijden het laatste wat ze meemaakten.

“In de geschiedenislessen op school leer je natuurlijk wel over de Holocaust. Je hoort de cijfers en leest over de gruweldaden, maar pas hier besef je echt wat die mensen meegemaakt hebben,” zegt Yosra, een jonge vrouw van 21.

Zij maakt niet echt deel uit van een bepaalde geloofsgemeenschap. Haar vader is joods, haar

23

Jongeren in Auschwitz

BRUZZ | DE VERHALEN

De verhalen over de gruwel in het kamp roepen emotionele reacties op bij de jongeren. De stilte nadien spreekt boekdelen.

▲

waarmee de nazi’s in het kamp te werk gingen.

De Poolse wind is ijzig koud, de lucht is grijs. Er dwarrelen sneeuwvlokjes naar beneden. De jongeren luisteren rillend naar onze gids. In een houten barak vertelt ze over het leven in het kamp, over de gevangenen die soms zestig dagen lang geen water kregen. Over hoe ze gemarteld werden en stierven door ontbering.

We wandelen langs de spoorlijn in Birkenau, naar wat overblijft van de gaskamers die de Duitsers aan het einde van de oorlog zelf opbliezen om geen sporen achter te laten.

Wiame, een van de jonge moslima’s in de groep, fluistert haar vriendin toe dat ze het moeilijk heeft om hier te zijn. “Ik voel me zo dubbel. Zal er later ook zo’n herdenkingsplek komen voor de Palestijnen die door de Joden in Israël vermoord worden?” Later legt ze haar standpunt aan de groep uit. “Natuurlijk is het vreselijk wat er hier is gebeurd,” zegt ze.

“Maar, we kunnen niet ontkennen dat er ook vandaag gruwelijke dingen gebeuren. Denk aan Palestina en Syrië, en nog zoveel andere landen waar er nu massamoorden gepleegd worden.

Daar spreken we amper over, maar wat er daar gebeurt, is toch ook vreselijk?”

Na Birkenau bezoeken we Auschwitz, het

24

kamp. Boven de ingang hangt de bekende spreuk Arbeit Macht Frei. Geen houten barakken hier, wel bakstenen gebouwen. De plekken die we hier bezoeken, raken de jongeren het diepst.

De kamer met uitgestalde schoenen van de gevangenen, waar ook kinderschoentjes tussen liggen. Een vitrinekast van bijna dertig meter lang, met achter het glas afgeschoren haar van de overleden gevangenen. Die grote hoop haar brengt de gruwel van de Holocaust tot leven.

Enkele jongeren krijgen het moeilijk.

Het bezoek eindigt bij de gaskamers in Auschwitz. In de twee zwarte verbrandingsovens werden de lijken na vergassing gecremeerd. In stilte gaat de groep naar binnen. Als de jongeren weer buiten staan, is de indruk die alles gemaakt heeft voelbaar. Tranen worden

“Hoe kan je nog in de goedheid van de mens geloven nadat je dit hebt gezien?”

KYLIAN

weggeveegd. Op de weg naar het hotel, dat aan de overkant van de straat ligt, spreekt de stilte boekdelen.

“Hoe kan je nog in de goedheid van de mens geloven nadat je dit hebt gezien?” vraagt de zestienjarige Kylian ‘s avonds. “Dit toont toch dat de mens slecht is. Voor mij is het duidelijk dat er geen God bestaat.” De groep is samengekomen in de grijze kelder van het hotel waar de jongeren verblijven. Ze zitten in een grote kring en vertellen hoe het bezoek hen heeft aangegrepen. Al snel wordt duidelijk dat ze allemaal, welke overtuiging ze ook hebben, met dezelfde vragen worstelen. De belangrijkste: wat betekent het om mens te zijn?

“Deze omgeving en manier van werken waren zo onmenselijk, maar toch waren ook de SS-officieren mensen. Dat contrast is onbegrijpelijk,” zegt Jim, een jonge man die christelijk werd opgevoed. “Zijn mensen dan zo slecht?”

Het is een vraag waar de groep niet uitraakt. “Ik geloof in de goedheid van de mens. Ik kan dat doen omdat ik God naast me heb,” merkt Karlien, de godsdienstlerares, op. De katholiek opgevoede Henrique pikt in op haar woorden: “Je zag in die kampen ook broederschap en hoop.” Hij verwijst naar de Poolse priester

BRUZZ | DE VERHALEN

Sushant (18) luistert tijdens de rondleiding naar de huiveringwekkende verhalen: “Ik heb geleerd dat ik te weinig weet over wat er in de wereld gebeurt.”

Maximiliaan Kolbe, die zichzelf in de plaats van de gevangene Franciszek Gajowniczek liet executeren. “Hij heeft zichzelf opgeofferd in het kamp om het leven van een andere man te redden,” zegt hij. “Daar moeten we ons aan optrekken, dat soort van broederschap hebben we ook vandaag nodig.”

Kylian is het niet met hen eens. Volgens hem toont deze plek aan dat mensen slecht zijn.

“Het individualisme en egoïsme van de mens zijn groter dan het broederschap, anders was deze horror nooit gebeurd,” zegt hij. “Is dat dan een reden om niet te geloven?” vraagt Henrique hem. De groep wordt stil, het gewicht van de vraag weegt door.

NIET MEER ONWETEND Sushant, een jonge man met hindoeïstische ouders, zet tijdens het dialoogmoment in de avond de groep met zijn woorden aan het denken. “Ik heb geleerd dat ik onwetend ben.

Tot ons bezoek van vandaag besefte ik niet wat er hier allemaal echt gebeurd is. Ik weet ook dat ik niet besef wat er in andere landen van de wereld gebeurt, zoals in Syrië en Myanmar.

Maar nu kan ik er iets aan doen, ik wil niet meer onwetend blijven. Ik moet mezelf

verbeteren,” zegt hij vastberaden. De groep knikt instemmend.

“Wat je zegt is mooi,” zegt Wiame, de jonge moslima. “We leven allemaal in bubbels, niets raakt ons nog echt.” Ze twijfelt even. “Mag ik eerlijk zijn?” vraagt ze. “Ik had vroeger een soort haat ten opzichte van joden door wat er tegenwoordig allemaal aan de gang is. Ik had veel woede in me, omdat de media, en dan vooral Facebook, me voortdurend bombardeerden met beelden en informatie over hoe het er in Palestina aan toegaat.”

Karmon, een andere moslim die er net is komen bij zitten, treedt haar bij. “Het klopt dat er in onze gemeenschap veel negatieve gevoelens zijn ten opzichte van de joodse gemeenschap, door wat Israëliërs de Palestijnen aandoen. Het is nu duidelijk voor mij dat wat er daar gebeurt, niets te maken heeft met de joden in het algemeen. Het is zoals met moslims en IS. Ik ben moslim, maar heb niets met IS te maken, toch zijn veel mensen bang voor mij.”

De klok slaat bijna middernacht. De jongeren zien er uitgeput uit, maar zijn nog lang niet uitgepraat. “We kunnen wel doorgaan tot ’s ochtends,” zegt Wiame. “Er valt nog zoveel te zeggen.”

WAT DOET AXCENT? > Axcent vzw organiseert activiteiten, zoals debatten en bezoeken, om de verschillende geloofsgemeenschappen in Brussel dichter bij elkaar te brengen.

> De vereniging krijgt middelen van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

> Voor deze reis contacteerde Axcent verschillende Brusselse scholen, jeugdbewegingen en andere organisaties die werken met jongeren met de vraag of de leerlingen en leden wilden deelnemen aan de reis. Ze selecteerden de jongeren op basis van enkele criteria, zoals levensbeschouwing, geslacht en leeftijd.

25

Opinie

Forum & lezersbrieven

Geeft Villo-uitbater JCDecaux wel om zijn klanten, vraagt redacteur Tim Gatzios zich af

BRUZZ | DEBAT

Dag Villo, vaarwel brolfiets De knoop is doorgehakt. Wanneer mijn abonnement van de Brusselse deelfietsendienst Villo begin 2018 afloopt, dan is het definitief gedaan. Na twee jaar intensief gebruik zet ik in maart voor de allerlaatste keer een van de loodzware fietsen terug in een station.

Als daar parkeerplaats beschikbaar is, natuurlijk. Onze relatie was intens, maar maakt me ongelukkig. Het is tijd om uit elkaar te gaan. — TIM GATZIOS

D

e keuze om radicaal te breken met Villo was snel gemaakt na alweer een koude herfstavond vol fietsellende. Ik had mezelf al mentaal voorbereid op parkeerproblemen in het centrum van Brussel. Villo-station Beurs was namelijk gesloten, en inderdaad, ook in heel wat andere stations was er geen plaats meer om een fiets achter te laten. Geen probleem, dan kijk je gewoon op de smartphone-applicatie om te zien waar er wel een plekje is. Die applicatie blijkt helaas niet betrouwbaar. Twintig minuten en twee kilometer later was ik eindelijk van die rotfiets af.

Bezweet en boos kwam ik aan op mijn afspraak. Mogelijk was u die avond ook in Brussel en hoorde u iemand luid vloeken. Dat was ik.

Dit was de druppel.

Villo verdient geen klanten. Het is een slecht systeem, uitgebaat door een bedrijf dat geen enkel respect

26

heeft voor zijn klanten. Zo zijn er voortdurend problemen met lege of volle stations. Die slepen bovendien al jaren aan. Het probleem is op te lossen door meer ploegen in te schakelen om fietsen te verplaatsen van volle naar lege stations. In Antwerpen doen ze het, in Brussel komt het er maar niet van. En als je dan aan zo’n vol station staat, dan is het geen pretje

© WIKIMEDIA

om op zoek te gaan naar een vrije plek: de gele Villo-fietsen zijn loodzwaar. Circa 25 kilogram. (En dan spreek ik nog niet over losse zadels, scheve fietssturen, wiebelige wielen, …)

“Villo is een slecht systeem, uitgebaat door een bedrijf dat geen enkel respect heeft voor zijn klanten” TIM GATZIOS REDACTEUR BRUZZ

Lukt het uiteindelijk toch om van die brolfiets af te raken, dan kunnen er nog technische complicaties opduiken: regelmatig wordt de terugplaatsing namelijk niet gedetecteerd. Geen probleem, toch niet als je op werkdagen tussen 8 en 18 uur naar de klantendienst belt. Duikt er vrijdagavond een probleem op, om 18.15 uur? Pech, dan is het tot maandagochtend onmogelijk om een fiets te huren. Vooral ook geen bericht sturen via Twitter of Facebook, want dat wordt pas een paar maanden later beantwoord.

Kortom, op Villo kun je niet rekenen. Dat is ook niet de bedoeling, want voor uitbater JCDecaux - een reclamebedrijf telt vooral de mogelijkheid om reclameborden te plaatsen aan

lezersbrieven@bruzz.be

Met belangstelling heb ik de lezersbrieven over het Nederlands in Brussel gelezen. Ik kan de verontwaardiging begrijpen. Ik ben een tweetalige Nederlandstalige Brusselaar. Ik leg vooral de nadruk op Nederlandstalige, inderdaad mijn ouders waren afkomstig uit de Kempen en Oost-Vlaanderen en ik ben in Elsene geboren. Toen ik in 1953 naar de lagere school ging, twijfelden mijn ouders zoals velen in die periode.

Sturen we hem naar het Nederlandsof Franstalige onderwijs? Tot onze huisbazin zei: “Plaats hem in het Nederlandstalig onderwijs, hij zal later zijn Frans wel kunnen praten.” En gelijk had ze. Ik heb al mijn studies in het Nederlands gedaan. Natuurlijk is mijn Nederlands vlotter dan mijn Frans. Ons probleem is dat we als Vlaming over het algemeen Frans kennen en veel te snel naar het Frans overschakelen. Het overkomt me soms dat mensen de weg vragen in het Frans en na enkele minuten vragen of ik niet Nederlandstalig ben. Dan glimlach ik en zeg vriendelijk ‘ja, waar zijn we mee bezig?’

Het omgekeerde overkomt me tot mijn schaamte ook. Ik ben voorzitter van een Nederlandstalige vereniging. Bij gebrek aan puur Nederlandstaligen heb ik Franstaligen aanvaard die het Nederlands toch voldoende machtig waren. Maar na enkele jaren willen ze de plak in het Frans zwaaien en treden ze onze interne taalwetgeving met de voeten. Trieste mentaliteit. Gelukkig hebben we onze Nederlandstalige statuten.

Roger Certyn, Evere De liefde is over: redacteur Tim Gatzios zweert de Villo-fiets af.

fietsstations. Uit alles blijkt dat dit bedrijf niets geeft om zijn klanten.

Ik heb mijn conclusie getrokken: dan geef ik ook niets meer om Villo.

Hoog tijd dus om te beginnen aan de brief om te vermijden dat mijn abonnement verlengd wordt. Want ja, dit bedrijf is zo wanhopig dat het klanten gijzelt. Een abonnement stopzetten kan alleen per post, en drie maanden voor de einddatum.

Vaarwel, brolfiets. Tot nooit meer.

Anneessens-BXL “Het moest een positief en verenigend project worden, maar de afgelopen dagen is gebleken dat een deel van de Anneessenswijk negatief stond tegenover de naamsverandering,”

klinkt het op het kabinet van minister Smet over het metrostation dat de naam Toots Thielemans zou krijgen.

“Het project dreigt daardoor te verdelen, in plaats van te verbinden” (BRUZZ, 25/10/2017). Deze redenering houdt steek. Hopelijk past Philippe Close haar binnenkort ook toe bij het Brusselse logo “BXL”. Hoe dit symbool Nederlandstaligen moet enthousiasmeren voor Brussel is mij een raadsel. Sommigen zullen er geen probleem in zien, maar verenigend is de keuze alvast niet.

Vincent Verouden, Watermaal-Bosvoorde

Fietsen

Volledig akkoord met de perscommentaren die het plan voor aanleg van snelwegen voor e-bikeverkeer sterk op de korrel hebben genomen en hebben afgeraden.

Mijn voorstel: - Voortaan voor alle fietsers een verplichtende test met een praktische proef die een bewijs aflevert van ‘voldoende met een fiets te kunnen rijden’ en een multiplechoiceondervraging over de basiskennis van het verkeersreglement.

- Er moet prioritair worden beslist om het fietscomfort te verbeteren en de fietsveiligheid te garanderen. Zo niet moet het worden verboden dat alle bestuursorganen het fietsen in eender welke hoedanigheid verder blijven promoten. Het aangekondigde ‘80 km fietspadenplan’ van minister Pascal Smet zal pas worden gewaardeerd zodra de fietsers er echt van zullen kunnen gebruikmaken. De andere onbestaande en verpauperde fietspaden moeten dringend worden verzorgd. Men legt immers toch niet eerst banen en snelwegen aan vooraleer er autoverkeer wordt toegelaten.

Jonas Wille, Oudergem

BRUZZ | DEBAT

Nederlands

SPELREGELS VOOR LEZERSBRIEVEN: Mail uw bijdrage naar lezersbrieven@bruzz.be. Schrijven kan naar BRUZZ-Brieven van Lezers, Flageyplein 18, 1050 Elsene; faxen naar 02-226.45.69. Vergeet niet uw adres te vermelden, ook in e-mails: zonder het adres van de afzender beschouwen we een brief als anoniem, en wordt hij niet gepubliceerd. De maximumlengte van een bijdrage is 2.500 tekens, inclusief spaties. Wilt u graag een langere, meer uitgewerkte opiniebijdrage schrijven (max. 5.000 tekens)? Neem dan eerst contact met ons op voor overleg via lezersbrieven@bruzz.be. De redactie mag lezersbrieven redigeren of weigeren. Moties, - manifesten of omzendbrieven worden niet (in deze rubriek) opgenomen.

27

OPEN OPEN

/

GEEST GEEST HART HART TOEKOMST TOEKOMST

Maria-Boodschaplyceum Maria-Boodschaplyceum Opendeurdag Opendeurdag Zaterdag1918november november Zaterdag van 14.00 14.00uutottot18.00 18.00u u van Inschrijvingen Inschrijvingen Info onze website Info op opdedeopendeurdag opendeurdagenendaarna daarnaop op onze website Maria Boodschaplyceum

Maria-Boodschaplyceum

Moutstraat 22, 1000 Brussel

Moutstraat 22, 1000 Brussel, 02/506 89 20

02/508 89 20, mabo@skynet.be, www.mabobrussel.be

info@mabobrussel.be, www.mabobrussel.be Maria-Boodschaplyceum

Maria-Boodschaplyceum

PORTES OUVERTES 11, 12, 18 & 19 NOVEMBRE VISITEZ GRATUITEMENT UNE HABITATION DURABLE DANS BRUXELLES Découvrez de nombreuses habitations durables et économes en énergie dans votre quartier. Plus de 40 propriétaires vous reçoivent chez eux et partagent leur expérience de rénovation ou de construction avec vous. Un échange d’expérience très pratique pour faire le plein d’informations et d’inspiration pour vos propres projets.

SSEUR I T A B O C WWW.E

Z-VOUS INSCRIVE

S.BE

SCHRIJF

JE IN

OPENDEUR 11, 12, 18 EN 19 NOVEMBER BEZOEK GRATIS EEN DUURZAME WONING IN BRUSSEL Meer dan 40 ervaren huiseigenaars van energiezuinige en duurzame woningen ontvangen je in hun huis en delen hun bouw-en renovatieervaringen met jou. De ideale manier om kennis en inspiratie op te doen voor je eigen bouwproject.

Michaël Bellon

Onze columnist trekt elke week naar een plek die tot de verbeelding spreekt

vrijdag 27 september, 15u

Waarom leest u dit nog? U kent de rue Antoine Dansaert immers als de binnenzak van uw ouwe Dries Van Notenpak. Ook al heeft u geen uitstaans met de Hair Club die er nog altijd aan hoofdhaarverhuur doet, en geen blijde boodschap aan de Protestantse Kerk die er nog altijd de transsubstantiatie ontkent, toch kunt u de Dansaertstraat met ogen toe en slapende voeten in beide richtingen afwandelen.

Ik ervaar het dan ook elke keer weer als een nederlaag voor mijn uiterst avontuurlijke zelf wanneer blijkt dat ik weer eens langs deze weg op een nabijgelegen bestemming wil geraken.

En ik hoop van u hetzelfde. De Dansaertstraat is het zwaktebod van elke zichzelf respecterende flaneur. Het olifantenpad van het gewoontedier. Het is exact hetzelfde straatje als dat waarin men meestal slechts spreekwoordelijk belandt.

Mensen komen hier zo vaak paraderen dat ze zelfs al eens per ongeluk de mooie gevelversiering met de bananenpalmen op het KBC-kantoor hebben opgemerkt. Het windowshoppen neemt hier vaak dusdanige proporties aan dat men onlangs grote stukken trottoir heeft moeten verbreden. De meeste automobilisten denken na al die jaren nog altijd dat ze hier wel snel een parkeerplaats zullen vinden - quod not - maar het moet en zal de Dansaertstraat zijn waar de Mini Cooper komt te staan.

Nu ik het zeg: ik ben die geweldige Dansaertstraat zo beu dat ik er loop uit te kijken naar de initiatiefnemers van een straatpetitie om ze af te schaffen. Even geen Dansaertstraat meer zou een mens goed doen.

Waarom in een stad wonen als je aan één straat blijkbaar al genoeg hebt? Is er iets mis met de Aalststraat en de Slotstraat misschien?

En ondertussen maar denigrerend doen over de Dorpstraat in de provincie.

Als je elders wil geraken, moet je wel hierlangs, zullen de fans tegenwerpen. Je kan er letterlijk niet omheen. De Dansaertstraat is een dominante invalsweg. Kijk maar naar een gelijkaardig georiënteerde straat als de Vlaamsesteenweg. Die is in de loop van de geschiedenis door de Dansaertstraat overvleugeld en daarna slechts een plek in de schaduw vergund. Ook Auguste, de kleine neef van Antoine, is opgeslokt in de Dansaertstratosfeer, want er zijn er weinig die het onder-

scheid met de Ortsstraat maken.

Ten westen van de centrale lanen kent de rue Dansaert nu eenmaal zijn gelijke niet, opperen de voorstanders met hun kleurige kartonnen draagtassen ook. Ze bedoelen dat hun voorrangsweg ondertussen zoveel status heeft opgebouwd dat hij over een geldmuur en glasbakken kan beschikken. Dat maakt volgens hen van de Dansaertstraat een Standaardstraat. Grotere straten zijn lanen of boulevards, kleinere straten zijn gewoon kleine straten.

Tenslotte, beweren de aanhouders, is de Dansaertstraat een boeiende optelsom van verschillende soorten straten. Een bewoonde winkelstraat op mensenmaat waar je terechtkan voor setjes lingerie, emmers linzen en glazen Lindemans: kom er elders maar eens om! Je treft er naast onbekende ook bekende Brusselaars. En uit het feit dat de mensen aan het ene uiteinde van de straat veel meer kleur hebben dan aan het andere, zou je de conclusie kunnen trekken dat gentrificatie een fel overroepen fenomeen is.

Maar in werkelijkheid valt het nogal mee met die diversiteit. Dankzij Passa Porta liggen er boeken op je nachtkastje en dankzij Flower Attitude chrysanten op je graf, maar de speciaalzaken waar je terechtkon voor visgerei of pijptabak zijn toch grotendeels verleden tijd.

Alleen handelaars in ijdelheid overleven: de boetieks voor de uiterlijke en de horeca voor de innerlijke mens. Brillen en koffiebonen - dat vat het samen.

Het is ook de vraag wat echt is, en wat windowdressing. Of hebt u al eens iemand zo’n transparante stoel zien kopen bij Kartell? Bent u misschien die ene klant die regelmatig naar Linders trekt voor de nieuwe lijn advocatentoga’s? Toch behoren die zaken al jarenlang tot het meubilair van de Dansaertstraat. Net als de appelsienen van Kasbah, de kleurtjes van Bonsoir Clara, de geurtjes van Le Pain Quotidien, de bordjes van Como Como, de pizza’s van Mama Mia, de gesloten voordeur van de Archiduc, en de opeenvolgende faillissementen van Café Walvis.

“Ik ben die geweldige Dansaertstraat zo beu dat ik er loop uit te kijken naar de initiatiefnemers van een straatpetitie om ze af te schaffen”

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Dansaertstraat

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/laptopia

29

Enfant Terrible Bijzondere mensen in een bijzondere stad

Ik wil Brussels talent helpen groeien

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Anais Lambert, exportverantwoordelijke en danseres Eigenlijk ben ik vrij laat aan klassiek ballet begonnen, ik was al een jaar of elf. Een vriendin moest me overhalen, maar ik had snel de smaak te pakken. En mijn docenten beweerden dat ik goeie beenderen had voor ballet (lacht). Op mijn dertiende was ik ervan overtuigd dat ik danseres wilde worden toen ik een meisje in mijn dansklas zag bewegen. Zo elegant en ontroerend.

In Dinant hebben ze voor mij een richting in de humaniora opnieuw opgestart, waar je reguliere vakken kon volgen, maar ook deeltijds kon (leren) dansen. Op mijn achttiende ben ik in mijn eentje naar Marseille getrokken om me te vervolmaken, en dankzij een privéauditie kon ik een jaar later al aan de slag bij het Koninklijk Ballet van Vlaanderen. En nog later bij het Ballet van Bazel. Ja, ik heb in bekende repertoirestukken als Het Zwanenmeer en Doornroosje meegedraaid. Maar op een bepaald moment, vrij snel, ging ik revolteren tegen het systeem. Klassieke gezelschappen zitten meestal heel hiërarchisch in mekaar, met een choreograaf die alles voor het zeggen heeft, als danser ben je vaak alleen een pion. Laten we zeggen dat ik iets te zeer overtuigd was van mijn opinies en te weinig van mijn danscapaciteiten, zoiets (glimlacht).

In 2005 kwam ik naar Brussel om opnieuw te studeren, communicatie en public relations. Tegelijk bleef ik elke voormiddag dansles volgen, ik kon het niet helemaal loslaten. Na mijn studies volgde ik een speciaal programma bij Brussels Invest en Export, het agentschap dat instaat voor de export van Brusselse producten en diensten, en dat was een springplank naar een nieuw professioneel leven. Zo kon ik een stage lopen bij Aquamass, een bedrijf gespecialiseerd in designbaden, en voor hen ging ik drie maanden aan de slag in New York om de Amerikaanse afzetmarkt te exploreren. Een fantasti-

Anais Lambert (35)

30

sche ervaring, omdat ik de wereld van design beter leerde kennen en omdat ik het spannend vond om voor dat bedrijf nieuwe exportmogelijkheden te creëren. Contacten leggen, andere culturen ontdekken, deuren openen, vaak reizen, … het bleek me op het lijf geschreven. Ook het feit dat je je plan moet kunnen trekken, iets wat ik gewoon was als danseres, waar je vaak van de ene auditie naar de andere moet hoppen.

Bij Brussels Invest en Export leerde ik ook Alexandra Lambert kennen, een inspirerende vrouw, en de huidige directrice van MAD. Dankzij haar zit ik nu hier. Mijn opdracht is om nog relatief jonge modeontwerpers en vormgevers te ondersteunen in hun ontwikkeling en handelsrelaties. Ik zie het breder dan ervoor te zorgen dat hun werk verkocht geraakt.

Ik wil hen helpen om te groeien, hen meer zichtbaarheid geven, opportuniteiten creëren voor internationale uitwisseling en samenwerking. Er zit veel jong talent in Brussel, en MAD is ook een unieke structuur op dat vlak. Nergens in Europa vind je - bij mijn weten - een organisatie die zoveel omkadering biedt aan haar ontwerpers.

Vier jaar lang heb ik mijn pointes aan de wilgen gehangen, maar sinds kort geniet ik weer van het dansen. De voorbije zomer deed ik een cursus bij Parts, waar op een andere manier wordt omgegaan met de klassieke danstaal. Een heerlijke ontdekking.

Ook fijn is dat je hier in Brussel een interessant aanbod hebt op het vlak van hedendaagse dansvoorstellingen. Rain van Rosas heeft me weer zin gegeven om meer te gaan bewegen. En niet alleen op cultureel vlak zijn we verwend, ook voor het culinaire, met al die restaurants en snackbars uit alle windstreken. Eten speelt een belangrijke rol in mijn leven, en als ex-danser geniet ik daar nu des te meer van. — PATRICK JORDENS

geboren in Namen, groeide op in het dorp Arbre.

Danste als ballerina bij onder meer het Koninklijk Ballet van Vlaanderen. Op haar 23e ging ze opnieuw studeren en kwam ze in Brussel wonen. Werkt momenteel als exportverantwoordelijke bij MAD, het Brussels mode & designcentrum. http://new.mad.brussels/nl

© SASKIA VANDERSTICHELE

31

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

NAAR DEZELFDE SCHOOL ALS BROER OF ZUS? Ga naar de school tussen 6 november (van 8 u.) en 17 november 2017 (tot 16 u.)

KLEUTEREN LAGER ONDERWIJS SCHOOLJAAR 2018 - 2019

OOK VOOR ALLE BROERS EN ZUSSEN GEBOREN IN 2016

Heb je al een kind in de kleuter- of lagere school? Dan mogen je andere kinderen zich eerst inschrijven.

Broers en zussen hebben voorrang in die school. Nieuwe kinderen kunnen zich pas later inschrijven.

Ga naar de school tussen 6 en 17 november 2017. En schrijf broer of zus in. Ook kinderen van schoolpersoneel hebben dan voorrang.

Belangrijk n Schrijf ook broers en zussen in, geboren in 2016. Ook als ze pas naar school gaan vanaf 1 september 2019. n Na 17 november 2017 (16 u.) is er geen voorrang meer voor broers, zussen of kinderen van personeel.

Dan volg je de normale procedure. n Alle andere kinderen meld je aan op inschrijveninbrussel.be, tussen 8 januari en 2 februari 2018.

Vragen? Surf naar inschrijveninbrussel.be.

Advertentie ‘broers en zussen’

Nick Trachet

Brussel en de wereld culinair ontdekt

Het is het einde van het seizoen van de wilde paddenstoelen. De nachtvorst is teruggekeerd en dan kruipen ze weer in de grond, tot volgend jaar.

Is het u ook al opgevallen hoeveel bospaddenstoelen er dit jaar weer werden verkocht?

Eén en ander zal te maken hebben met de uitbreiding van Europa naar het oosten, waar paddenstoelen plukken veel populairder is dan hier. Anderzijds vraag ik mij soms af of die soorten dan toch niet gekweekt zijn. Er liggen wel érg veel paddenstoelen te koop.

Maar tussen de girolles en pieds-de-mouton, de eekhoorntjesbroden en de cantharellen zag ik ook grote plaatjeszwammen liggen. Dat zijn geen wilde paddenstoelen, maar gekweekte.

Toch lagen ze nu te koop, ook al zijn ze het hele jaar door te krijgen. Op een ander moment zie je ze niet zo vaak, tenzij in de gespecialiseerde winkel. De ene zwam helpt de andere te verkopen, denk ik?

Een portobello is eigenlijk een gewone weidechampignon Agaricus bisporus, gekweekt ergens in een kelder of een duistere loods, maar bij deze exemplaren laten de kwekers de agariken helemaal open groeien. Waar de meest begeerde paddenstoeltjes in de keuken klein, wit en gesloten moeten zijn, worden deze ‘volwassen’ zwammen houtiger en bruiner. Er zijn trouwens ook bruine kleintjes, en die zijn vandaag zelfs duurder dan de witte, ‘want ze zien er natuurlijker uit’. Onzin, de bruine zijn mutante witte. Er zouden vandaag ook gele en roze agariken op de markt verschijnen.

Deze grote schijven van wel tien centimeter doorsnee noemen we dus portobello’s. De naam komt van een zaterdagmarkt in London, in de gemeente Kensington & Chelsea: Portobello road. Ooit leidde die weg naar een boerderij met die naam. Weinig Engels klinkend, als u het mij vraagt, maar ze verwijst naar een baai en een stadje in Panama, Puerto Bello (nu Portobelo). Vandaar vertrok destijds de Spaanse Zilvervloot naar Europa. De ontdekkingsreiziger Francis Drake is in de baai van Portobelo begraven en de Engelse vloot veroverde de stad in 1739 in het kader van de Spaanse successieoorlog. Hoe een paddenstoel aan zijn naam raakt door een Britse overwinning. Maar bij nader toezien gebeurt dat wel

vaker: denk maar aan poulet Marengo, ook een veldslag.

Mijn portobello’s kostten vier euro per kilo, wat ik heel aanvaardbaar vond voor zo’n zeldzaamheid en ik nam er dus een paar mee naar huis, één voor elke eter.

Portobello’s behoren tot de Britse en Amerikaanse keuken, vooral die laatste wil alles supersized, dus ook de paddenstoelen.

Men serveert ze als side dish, vaak overgoten met geraspte kaas en gegratineerd, wat ze niet echt deugd doet. Maar ook gewoon gebakken voor het full Britse ontbijt. Je mag ze niet gewoon in de pan doen, zeggen mijn bronnen.

De rest van de steel moet eraf, en die veel te natuurlijke lamellen van de plaatjeszwam moeten er met een lepel uit worden geschoren.

Ik zou niet weten waarom. Muddy, zegt een bron. Ik merkte er niets van: sappig en vol met smakelijke bruine sporen, zeg ik.

Italianen schrijven dat de beste vrienden van de paddenstoel witte wijn, look en peterselie zijn. Ik geloof ze graag. Ik deed een handjevol peterselie met wat geperste look en een slok witte wijn in een groot glas en stak de steekmixer erdoor. O ja, zwarte peper niet vergeten.

Dan lepelde ik deze saus over de grote paddenstoelenhoeden en stak ze een tijdje in een hete oven. Ze zien er beeldig en zwart uit, met een groen bovenlaagje. Geurig en speciaal.

Smakelijk.

“De nachtvorst is teruggekeerd en dan kruipen de paddenstoelen weer in de grond, tot volgend jaar”

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Portobello

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/trachet

33

Brusselaars aanwerven?

Dat kan aardig wat opbrengen!

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en citydev.brussels maken â‚Ź 500.000 vrij voor een pilootproject dat de aanwerving en het behoud van Brusselse werknemers ondersteunt.

Komt u in aanmerking voor de steun?

Check het op: www.citydev.brussels

Big City

Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

Waarom was er geen eerder metrobeleid in Brussel, terwijl Parijs en Londen al voor 1900 tunnels hebben aangelegd?

NICOLAS UIT LA LOUVIÈRE kreeg, betekende niet dat er geen plannen werden gemaakt.

Koning-bouwer Leopold II wilde zijn jonge en snel groeiende hoofdstad maar al te graag zien wedijveren met de metropolen van de Europese grootmachten. Zo werden al vanaf het einde van de 19e eeuw projecten gelanceerd, onder meer door de Belgische topindustrieel baron Empain, die ook betrokken was bij de bouw van de eerste metrolijnen in Parijs.

Spoor- en vliegtuigbouwer Dyle & Bacalan tekende in de jaren 1920 een gedetailleerd plan met drie lijnen. Een daarvan is de Noord-Zuidlijn via de centrale lanen (in 1976 geopend als premetro) en verder naar Schaarbeek (nog altijd gepland).

De vroege projecten bleven evenwel keer op keer in de schuif liggen. Brussel was destijds waarschijnlijk toch niet belangrijk en vooral niet groot genoeg om de investering te wagen. Het kan ook meespelen dat de ondergrond een uitdaging vormde voor tunnelbouwers. De combinatie van moerassige valleien en verschillende

Tramhalte aan de Jamarlaan, in een van de toegangshellingen tot de eerste tramtunnel (geopend in 1957, foto uit 1963). © JEAN-HENRI MANARA

grondlagen werd door latere ingenieurs “een geologische soep” genoemd. Destijds waren minder technologische oplossingen beschikbaar.

Bovenal mogen we ook niet vergeten dat rond 1900 de Noord-Zuidverbinding in voorbereiding was. De grootse spoorwerf ging van start in 1911 en zou bijna een halve eeuw duren door de wereldoorlogen en de financiële crisis van de jaren 1930. De operatie slokte niet alleen veel middelen en energie op, maar maakte de Brusselaars ook werfmoe.

Toen de Jonction werd ingehuldigd in 1952 was het tijdperk van de auto aangebroken. In de

daaropvolgende jaren werd dan ook vooral geïnvesteerd in autotunnels, viaducten en stadsautostrades. De explosie van het autogebruik leidde echter al snel tot een verkeersinfarct. De vele trams die tot dan toe de mobiliteit van velen garandeerden, ook buiten de stad, reden zich plots vast in het verkeer. Veel lijnen werden opgedoekt om nog meer plaats te maken voor de auto.

Elders verkoos men het openbaar vervoer ondergronds te brengen. Zo maakte Brussel alsnog werk van een metro.

— LAURENT VERMEERSCH

VOLGENDE WEEK Wie was Bonaventure van de Bonaventurestraat in Jette?

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

I

n aanloop naar Expo 58 kreeg Brussel een eerste stukje tramtunnel bij het Zuidstation.

In 1969 opende tussen De Brouckère en Schuman de eerste premetrotunnel, met heuse stations, maar nog altijd bediend door trams. In 1976 trad Brussel dan toe tot de club van ‘echte’ metrosteden.

Was dat laat? Londen was de pionier met de opening van zijn ‘Metropolitan Railway’ in 1863.

Die verbond enkele van de belangrijkste treinstations in de hoofdstad van het Britse Empire. In Europa maakten onder meer Boedapest, toen cohoofdstad van dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije, het Schotse Glasgow en lichtstad Parijs daarna ook snel werk van een metro.

Brussel volgde na onder meer Stockholm (1950) en Lissabon (1959), maar nog lang voor Kopenhagen (2002), Warschau (1995) of Shanghai (1993), dat ondertussen over het langste metronet ter wereld beschikt.

Dat het relatief lang duurde voor de Brusselse metro vorm

Meer Sintkoopjes voor iedereen

zwart, antraciet, grijs of navy acryl, maten s-xxl muts sjaal

1.12 2.49

LED draadverlichting bloempot voor binnen, warm wit, 20 lamps speaker werkt op batterijen niet inbegrepen

40 lamps 100 lamps

1.18 2.47

LED, Bluetooth ca. 11x11 cm Ă˜ 7 cm

pakjeshaard bouwpakket makkelijk in elkaar te zetten 37x37x105 cm

touch functie

melkchocolade 3-pack 115 gram of kikkers en muizen 12-pack 192 gram 1 kg = 6.87/4.11

159

078

595

kind met LED-bal

trendy jurk

pop, robot of ballenbaan

thermoshirt of -broek

592

795

kindermaten 92-170

kerstdorp met LED verlichting

Figenzi giftset

diverse varianten terracotta, 7x11x16 cm inclusief batterijen

color changing

177 LED lampenset E27, 3W 200 lumen 3-pack of 9W 806 lumen 2-pack

met rits aan de achterzijde getailleerd polyester/elastaan maten s-xl dames legging pu

3.79

diverse varianten 10-delig

299

Sint snoepgoed

wit of zwart polyester/ elastaan maten s-xxl

Bratz pop study abroad, lopende robot 38 cm met licht en geluid of ballenbaan 25x14.4x32 cm

eau de toilette en bodylotion of eau de toilette en showergel voor hem en haar

Heidrun opbergbox

42 l

2.59 3.79

299

595

249

169

bloesemboom of pyramide

Adventskalender of 3D rugtas

Electronics powerbank

Gear2Play race drone

bloesemboom: 120 LED warm wit of multicolor met metalen standaard, 150 cm hoog pyramide: 180 LED, warm wit met metalen standaard 200 cm hoog

diverse varianten

8.000 mAh, metallic kleuren 2 USB poorten, max. 2.1A output

penetui

1.55

399

2.4 Ghz, extra sterke motor, verschillende race modus, gyro stabilisator, auto return mode of auto altitude mode LQFO VWDUW ĆŹ QLVK YODJJHQ

998 strooivoer: 4 seizoenen 1 kg of vetbollen: 8x 90 gram

2995 Kate panty diverse kleuren 60 DEN maten 36-50

1 kg = 1.10

1695

599

272

laatste drone trend

Moderna kattentoilet vogelstrooivoer diverse kleuren of vetbollen met deur 52x38.5x41 cm

2.42

kunststof, met klapdeksel zware kwaliteit 10 liter 24 l

cadeautip

079

079

www.action.com Aanbiedingen geldig van woensdag 8 november t/m dinsdag 14 november 2017

158

druklampenset of lichtbalk druklampen: set/3 met afstandsbediening, warm wit of lichtbalk: LED, 4W/370 lumen 30 cm, koppelbaar

349

BEVL - Alle prijzen zijn in Euro. Zet- en drukfouten voorbehouden.

Thermolate handschoenen

,7(.

IEDERE ZONDAG OPEN

Wij accepteren

ECOCHEQUES

ELEKTRISCHE VOUWFIETS

Alle winkels open ! (van 10u tot 17u)

Kerstshow van 8/11 tem 26/11

ook gespreide betaling mogelijk*

BOSCH ELEKTRISCHE FIETS MET MIDDENMOTOR Ī .UDFKWLJH %RVFK PLGGHQPRWRU Ī 6KLPDQR 1H[XV YHUVQHOOLQJHQ Ī 0DJXUD K\GUDXOLVFKH UHPPHQ Ī .UDFKWLJH 9ROW DFFX Ī 6XQWRXU YRRUYRUN Ī 6WHYLJ IUDPH Ī 0D[ NP 36 VERSNELLINGEN LITH V

Ī &RPSDFWH OLFKWH HQ KDQGLJH DOXPLQLXP YRXZŅHWV Ī 6KLPDQR YHUVQHOOLQJHQ Ī Y /LWKLXP 3RO\PHU EDWWHULM Ī (HQYRXGLJ RS WH YRXZHQ OLFKW JHPDNNHOLMN WH WUDQVSRUWHUHQ

7

11 November - Wapenstilstand

8

IUM

ELEKTRISCHE MOUNTAINBIKE 29” Ī 'XEEHONDPHU DOXPLQLXP YHOJHQ Ī 'LNNH URHVWYULM VWDOHQ VSDNHQ Ī 5RHVWYULM DOXPLQLXP IUDPH VERSNELLINGEN Ī 6KLPDQR YHUVQHOOLQJHQ Ī .UDFKWLJH VFKLMIUHPPHQ Ī YROW EDWWHULM Ī

ACCU

Maandag OPEN:

9u00 - 18u30

Roermond - Heerlen - Venray - Eynatten

ANDERE WINKELS GESLOTEN

Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag

9u00 9u00 9u00 9u00 9u00 10u00

MOUNTAINBIKE ESPERIA KANSAS Ī 9HUHQGH YRRUYRUN Ī ,Q YHUVFKLOOHQGH NOHXUHQ YHUNULMJEDDU Ī Ħ YHOJHQ Ī 9 %UDNHV

-

18u30 18u30 18u30 18u30 18u00 17u00

27,5”

29er

VERSNELLINGEN

549 1595 28” RETROFIETS TALENT

2695

1795 BATAVUS

Middenmotor SPARTA

3

289

129

3ULMV ]RQGHU ERRU

ø 100mm ø 150mm ø 200mm ø 250mm

295

%H]LJH EDOOHQWRUHQ

12,90 25 14,50 28 16,95 32 19,95 35

17,95

7RPP\ GH WHOHIRRQ

AFRASTERING VERONA

Ī .UDFKWLJH SN PRWRU Ī *HVFKLNW YRRU GLNNH WDNNHQ Ī (HQYRXGLJ WH YHUSODDWVHQ GRRU VWHYLJH WUDQVSRUWZLHOHQ

Ī P JHSODVWLŅFHHUGH WXLQJDDV Ī 5HFKWKRHNLJ Verkrijgbaar in

Hoogte: 60cm

14,45 18,95 23,95 28,95 35,95 41,95 46,45

RAL 6005

RAL 9005

groen en zwart

24,95

14,95

0LMQ HHUVWH NDVVD

ELEKTRISCH GEREEDSCHAP

39,95

8,95 64,95 24,95 5HFLSUR]DDJ

$FFX VFKURHYHQGUDDLHU PHW /L LRQ EDWWHULM

Hoogte: 100cm

TUINMACHINES

14,95

Hoogte: 80cm

SIMKA

%DOOHQVWRI]XLJHU

12,95

39,95

PROFESSIONELE HAKSELAAR

28,95

*HYXOGH :LQNHOZDJHQ

4,50

7,95

79,95

79 29,95

8,95

19,50

Ī +LJKWHFK PDWHULDDO PHW 6RIWVKHOO 7HFKQRORJ\ Ī 2SWLPDOH DGHPHQGH HLJHQVFKDSSHQ Ī :DWHUGLFKW HQ ZLQGGLFKW Ī 9RRU PDQQHQ YURXZHQ HQ NLQGHUHQ

199 85

649

KINDERSPEELGOED PLAYGO

AARDBOOR RSS GARDEN Ī /RVVH PRWRU Ī WRHUHQ PLQ

1795

199

FIETSKLEDING

HOMETRAINER

Ī 0DJQHWLVFK UHPV\VWHHP Ī *URRW GLVSOD\ Ī 9HUVWHOEDDU ]DGHO Ī 9HUVFKLOOHQGH IXQFWLHV

Ī 'LFKWH NHWWLQJNDVW YRRU ODDJ RQGHUKRXG Ī .UDFKWLJH YROW /LWKLXP EDWWHULM Ī 6KLPDQR 1H[XV YHUVQHOOLQJHQ Ī 5RHVWYULM DOXPLQLXP IUDPH Ī 9HUOLFKWLQJ YRRU HQ DFKWHU Ī %HXJHOVORW

495

495

995

UNION

ELEKTRISCHE FIETS 36V

9 %UDNHV YRRU HQ DFKWHU ,QFO YRRU HQ DFKWHUGUDJHU 6WHYLJ UHWUR IUDPH 6KLPDQR QH[XV YHUVQHOOLQJHQ %HXJHOVORW

Ook verkrijgbaar: 3 versnellingen met terugtraprem

2395

%RVFK $FFX ERRUPDFKLQH 9 PHW SURI RSEHUJNRIIHU

Hoogte: 120cm

'UHPHO LQ NRIIHU PHW DFFHVVRLUHV

Hoogte: 150cm

151 - DELIG

Hoogte: 180cm

599

Kaulille

Stnwg op Kl.Brogel 71

Leopoldsburg

Tunnelstraat 53

Dormaal/Zoutleeuw

Eynatten

Eupener Straße 83

Keizersveld 19a - 21

Hasselt

Aarschot

Heerlen

Ter Heidelaan 41

15,95

Venray

Grote Steenweg 9 Bijvennestraat 1

VO

LT

289

44,95

Hoogte: 200cm

295

18

Beersdalweg 95

Roermond

Daalakkerweg 28

www. ,7(.

011 44 71 00

/HW RS *HOG OHQHQ NRVW RRN JHOG /HQLQJ RS DIEHWDOLQJ 2QGHU YRRUEHKRXG YDQ DDQYDDUGLQJ GRRU &R¿GLV HQ QD RQGHUWHNHQLQJ YDQ XZ NUHGLHWFRQWUDFW 3ULM]HQ LQFOXVLHI %7: HQ 5HFXSHO $FWLHV ]LMQ JHOGLJ YDQ QRYHPEHU WRW HQ PHW QRYHPEHU RI ]RODQJ GH YRRUUDDG VWUHNW :LM]LJLQJHQ LQ SULMV HQ PRGHO HYHQDOV GUXN HQ ]HWIRXWHQ YRRUEHKRXGHQ

149

.be

013 711 24 29

DB446274J7

DB374215D7

GEMEENTE HULDENBERG werft aan (m/v):

Do’s en don’ts voor je CV?

Administratief medewerker C1-C3 – contractueel - halftijds Jobinhoud: • Je werkt binnen de dienst vrije tijd en zorg en staat in voor de organisatie en communicatie van de thuiszorgdiensten en het lokaal dienstencentrum • Je zorgt voor vlotte informatiedoorstroming en je biedt administratieve ondersteuning aan de dienst • Je bent communicatief naar klanten en je collega’s van de thuiszorgdienst • Je hebt een diploma van secundair onderwijs of daarmee gelijkgesteld onderwijs • Geïndexeerde bruto maandwedde van minimum € 944,78 maximum € 1.729,18.

STANDENBOUWER MERCHANDISER (m/v)

Profielvereisten: • Je bent geduldig en discreet en kan zelfstandig werken alsook in teamverband, je bent stressbestendig en je hebt zelfvertrouwen, je minimumleeftijd is 18 jaar.

voor een voltijdse betrekking

Het betreft een vaste job.

Aanbod: • Een boeiende en gevarieerde functie in een dynamische werkomgeving, een aantrekkelijk salaris waarbij relevante ervaring (max. 6 jaar) overgenomen wordt, 26 verlofdagen en extralegale voordelen (maaltijdcheques van 8 euro waarvan 1,09 euro eigen bijdrage, fietsvergoeding…)

•Er wordt een wervingsreserve van 1 jaar aangelegd.

CHAUFFEURS (deeltijds)

DB444833J7

Een greep uit jouw takenpakket: • Je staat in voor de opbouw van standen en rekken in winkels, showrooms van klanten of beurzen.

• Je doet voorbereidend werk in het atelier.

• Je laadt de vrachtwagen met al het materiaal dat je nodig hebt.

• Je bent verantwoordelijk voor de visibiliteit van het productgamma zodat de verkoop optimaal bevorderd wordt.

• Je bent vaak op de baan, waardoor je geen 9-to-5 job uitoefent.

• Je biedt hulp in het magazijn als je niet op de baan bent.

DB402855G7

Surf dan snel naar

VOOR HET BESTUREN VAN KLEINE BUSSEN

streekpersoneel.be

• voor schooldiensten (mag vrouwelijk, mannelijk, kan vanaf 18 jaar) • gepensioneerde, zelfstandige, arbeider • rijbewijs categorie D • de bus blijft bij de chauffeur

Wonende in de streek van: 9050 Gentbrugge • 8820 Torhout bellen : Autocars Leunens, 023566758 • gsm 0476445384 e-mail: leunens.nv@skynet.be

DB338005A7

Uw personeelsadvertentie hier?

✆

contacteer ons snel op rrs@roularta.be of 078 35 33 01

Interesse? Neem zeker een kijkje op www.prof-praxis.com of stuur ons jouw CV door via HR@prof-praxis.com

DB440206J7

WIJ ZOEKEN

Geïnteresseerd?

Stuur uw sollicitatie met uw Curriculum Vitae een uittreksel uit het strafregister en een kopie van je diploma uiterlijk op 10/11/2017 per aangetekend schrijven of per gewone brief (de poststempel dient als bewijs) naar het OCMW Huldenberg t.a.v. de OCMW-Voorzitter, Gemeenteplein 1, 3040 Huldenberg. Zij kan eveneens tegen ontvangstbewijs worden afgegeven op de personeelsdienst of per e-mail worden verzonden naar personeelsdienst@huldenberg.be uiterlijk op 10/11/2017 Meer informatie?

Kijk voor een volledige functiebeschrijving op de website www.huldenberg.be en klik door op de rubriek vacatures of contacteer de personeelsdienst: 02/302.43.21. of via e-mail: personeelsdienst@ huldenberg.be

Prof Praxis te HERNE is een gerenommeerd bedrijf in de gereedschapswereld. Wij zijn een onderneming dat gespecialiseerd is in de verkoop van bouwgereedschappen, waarvan de distributie gebeurt via de gespecialiseerde vakhandel.

Wij zijn momenteel dringend op zoek naar :

Cartoon van de week Door AAaRGh…

DB337970A7

welzijn

OCMW Dilbeek-Welzijn staat in voor de regie en organisatie van diverse welzijnsdienstverlening, onder meer kinderopvang, onderwijs, armoedebestrijding, wijkwerking, sociale bijstand en ouderenvoorzieningen. Voor de verdere uitbouw van zijn dienstverlening is het op zoek naar (m/v):

Deskundige Infrastructuur

DB400443F7

Voltijds - onbepaalde duur - B1-B3

Als Deskundige Infrastructuur ben je een facilitair partner van de Welzijnsteams, teamcoaches en directies. In dit partnerschap ondersteun je de teams bij technische vragen, het beheer van de gebouwen en de ontwikkeling van renovatie- en nieuwbouwprojecten. Uiteraard speelt duurzaamheid in deze functie een belangrijke rol. Bij complexe bouwdossiers werk je samen met de deskundigen van de ondersteunende dienst Beheer & Ontwikkeling van de groep Dilbeek. Je beschouwt de Welzijnsteams als jouw klant en ziet hun optimale dienstverlening aan de burger als ultieme doel. Je beschikt over een bachelor diploma. Zelfstandig, nauwkeurig werken en adviserende vaardigheden zijn jouw sterkten. Een eerdere opleiding of ervaring in facilitair beheer, technieken en duurzaamheid is een pluspunt.

Verdien jij genoeg?

Verpleegkundige

Deeltijds/Voltijds - onbepaalde duur - Woonzorgcentrum Breugheldal

Zorgkundige

Halftijds - onbepaalde duur - Woonzorgcentrum Breugheldal Wij bieden:

• Een correcte verloning, inclusief maaltijdcheques. • Opleiding- en bijscholingsmogelijkheden. • Hospitalisatieverzekering. • Fietsvergoeding en abonnement openbaar vervoer. • Anciënniteit in openbaar besturen wordt meegenomen. • Relevante anciënniteit in de privésector wordt tot maximaal 10 jaar overgenomen.

Solliciteren kan tot en met 15/11/2017. Meer info op www.dilbeek.be. Wil je solliciteren of ķėĉ ōė DŽƑíİėŞȟ ŞėėŜ đíŞ ĊŪŞƤíĊƤ ŪƎ đė ƎėƑƘŪŞėėœƘđĻėŞƘƤ ŪƎ ķėƤ ŞƫŜŜėƑ ǞǠˋǢǣǟ Ǣǡ ǟǢ Ūį DŽĻí sollicitatie@ocmwdilbeek.be.

Alles wat je moet weten over loon, extralegale voordelen & indexeringen op

streekpersoneel.be/loon

Het gemeentebestuur stimuleert gelijke kansen en diversiteit. We werven aan op basis van competenties, ongeacht leeftijd, geslacht, afkomst of handicap.

DB444380J7

DB338017A7

Noors Lapland & Lofoten Bijzonder knappe groepsreis naar het hoge Noorden

8 fijne dagen:

¤2.375

Inbegrepen: • • • •

Nederlandstalige gids vanuit Brussel vliegreis knappe hotels / vol pension alle excursies

INFODAG: vrijdag 17 november 2017 om 15u in het Blauwe Vogel-auditorium.

Ontdek deze reis tot in de kleinste details samen met noorderlichtexpert Ruben Weytjens. (gratis toegang, wel even reserveren, aub)

2 afreisdata 2018 zondagen:

CAFÉ ZOEKT UITBATER

28 januari & 18 februari

Reisfamilie Carlier

Luikerstwg. 62 • St-Truiden • tel. 011 705 500 • meer info: www.deblauwevogel.be DB446093J7

NIEUWE AUTO NODIG? Horecatalent gezocht in de groene en Vlaamse Rand rond Brussel

Meer info? Contacteer Stefaan Gunst (stefaan.gunst@derand.be, 0495 15 04 90) • Deadline kandidatuur: 21.11.17.

DB448067J7

Nummer 1 in België voor nieuwe wagens

DB321862K6

Vzw ‘de Rand’ zoekt een nieuwe zelfstandige uitbater voor haar (eet)café in het gemeenschapscentrum ‘de Moelie’. Het café is een levendige ontmoetingsplaats in het hart van Linkebeek, een groene gemeente op een boogscheut van Brussel.

NIET TE MISSEN

lifestylenieuws, spraakmakende reportages en interviews, een waaier aan tips, tricks en trends….

KORTOM, ALLES WAT JE MOET WETEN OM WEER HELEMAAL BIJ TE ZIJN.

VANAF NU GRATIS BIJ JE BAKKER! DB335165A7