BRUZZ actua - editie 1577

Rubrieknaam

#1577 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

&

05 | 07 | 2017

O P I N I E

11 JULI

VLAMING IN BRUSSEL Kosmopoliet in eigen bubbel

© WAUTER MANNAERT

COHABS

Met vreemden onder hetzelfde dak

VERBORGEN SPORTPARELS

Het Drie Lindenstadion

op het veld’ Zoek de

SINT-JANS-MOLENBEEK – Voetballers die ook supporter zijn van hun club worden schaarser, maar Nicolas Maeyens (24) is er nog zo een. Hij maakte zijn debuut ontdek en keert nu terug naar bij FCenBrussels of jij ruikt RWDM. wat Een ik ruikkeuze ! van het hart, maar ook met titelambities.

Schatten van Vlieg

I

Vlieg heeft meer dan 300 schatkisten verstopt in musea, bibs, kastelen en op k vind dat je als jonge gast voorging met ups en downs. “Ik herinner nog veel meer verrassende plekken in al moet spelen, niet op de bank me mijn eerste wedstrijd nog goed: Brussel. zitten. Daarom hebVlaanderen ik Ander- en thuis tegen Doornik. We wonnen Vind jij een kist, dan je een lecht op mijn veertiende verlamet 1-0beleef dankzij een heus goal van Lugeuravontuur en maak je kans opherinnering. te ten,” vertelt Maeyens. “Ik kwam tula. Een fantastische gekke prijzen! bij FC Brussels terecht, speelde Je debuut maken in het Edmond er op mijn zestiende al bij de reMachtensstadion is toch wel wat.” van 1 juli serven en maakte alsActie zeventien“Ik was maar gedurende sommige periodes jarige mijn debuut in tweede klasse. tot 31 augustus 2017een titularis. Bij het begin Mijn keuze was dus de juiste.” van mijn derde seizoen kreeg ik van Het is in een ploeg metAlle onder infoanop: Michel De Wolf minder speelgelegenheid en ben ik over mijn toederen Le Postollec, Lutula en Vesewww.uitmetvlieg.be/schattenvanvlieg linovic dat de jonge Maeyens zijn komst beginnen na te denken. Ik eerste stappen bij de grote jongens besliste opnieuw te studeren en in zette. Twee seizoenen lang maakte een lagere divisie te spelen, bij Wohij deel uit van de eerste ploeg. Dat luwe-Zaventem. Dat ik in de vestiADVERTENTIE

S OCIALE V ERHUURKANTOREN (SVK) V E R H U U R U W G O E D ZO R G E LO O S

ZONDAG 3 september 2017 DE GORDELKLASSIEKER 100 km in peloton door de Groene Gordel en de Vlaamse Rand rond Brussel.

Schrijf je snel in op

www.gordelfestival.be #sportersbelevenmeer

Het SVK garandeert : = een stipte huurbetaling = een degelijk verhuurbeheer = het ouderhoud van uw woning = hulp bij renovatie = fiscale voordelen

www.fedsvk.be - 02 412 72 44

ai ni in de Ik gr (la D ge tw w pr Zi kl gi hi ee w be ce no m

Vi

“V P co de er pe m zo pa he ge er Ik sp ne du w op op M ke te al

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

FAUSTO, DANSAERTSTRAAT

Vrijdagavond 20.10u. De Argentijnse Fausto (48) is personal trainer bij Studio Fit. De laatste klant is net vertrokken. Tijd voor een koffietje op het terras van de Walvis. Vijf jaar geleden bracht de liefde hem naar Brussel. “Liep dat even verkeerd.” Nu kan hij erom lachen. Ooit speelde hij in de first division rugby in Argentinië. Brussel is nu thuis voor hem. Hij houdt van het karakter van de stad, maar niet van de vele ratten.

3

Inhoud

COLOFON BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België 20 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393, BIC: BBRU BE BB van Vlaams Brusselse Media vzw.

Buiten België 30 euro per jaar.

OPLAGE 62.609 exemplaren.

ADVERTEREN?

Ineke Le Compte, Ute Otten: sales@bruzz.be, 02-650 10 63

DE WEEK 08

Erfgoed

18

Parlement beperkt macht van Monumenten en Landschappen

DE VERHALEN 10

11 juli

Brusselse Vlamingen komen en gaan

LOS VAN DE TIJD 18

Cohabs

20

Schatkaart van Brussel

22

SERIE Verborgen sportparels

ALGEMENE DIRECTIE

Jo Mariens HOOFDREDACTIE

Klaus Van Isacker WEEKBLAD

BRUZZ | VOORAF

Steven Van Garsse (chef) CONCEPT

Piet De Loof, Pieter Claerhout, Rosalien Eggermont

10

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

24

Ruth Plaizier

SERIE Le Trajet de Trachet

Deze week: Grimbergen

KERNREDACTIE

Jean-Marie Binst, Gerd Hendrickx, Bettina Hubo, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Laurent Vermeersch, Danny Vileyn, Tom Zonderman

Bloggers leiden lezers naar hun favoriete plaatsen

Deze week: Het Drie Lindenstadion in Watermaal-Bosvoorde

EINDREDACTIE

Karen De Becker

LAY-OUT

Slim en luxueus samenwonen

28

Kazerne Dossin

De voorkamer van de dood

MEDEWERKERS

Hilke Andries, Michaël Bellon, An Devroe, Wauter Mannaert, Tim Schoonjans, Benjamin Tollet, Georges Tonla Briquet, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Thomas Verbeke, Jurgen Walschot FOTOGRAFEN

Bart Dewaele, Ivan Put, Saskia Vanderstichele DISTRIBUTIE Ute Otten VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Steven Van Garsse, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

22

Edito

32

RUBRIEKEN 03

Chou de Bruxelles

05

Edito

06

In beeld

16

Opinie

26

Enfant Terrible

30

Michaël Bellon

31

Big City

32

Nick Trachet

Yvan Mayeur is niet langer burgemeester van de stad Brussel, hij is ook uit de PS gestapt. Pascale Peraïta is niet langer OCMW-voorzitter van de stad Brussel, maar zij had minder fatsoen: ze heeft zich uit de PS laten zetten. Gegraai bij de daklozenorganisatie Samusocial is beiden fataal geworden. Christophe Pourtois, graaikoning nummer één van de Franstalige liberalen van de MR in de stad Brussel, is niet alleen zijn lucratieve bijverdiensten van 100.000 euro per jaar kwijt, hij is ook uit de partij gezet. Het zijn zoenoffers die moesten gebracht worden, maar er is meer nodig, veel meer.

Het probleem ten gronde is dat niet weinig politici geen enkel benul hebben van met hoe weinig centen veel mensen moeten rondkomen, ook zij die voltijds aan de slag zijn. Dat ze het niet weten, is al erg genoeg, maar vaak vinden ze hun riante wedden ook nog volkomen normaal. Omdat zij hard werken. Alsof een 55-jarige vrouw uit Waals-Brabant die bij een Brusselse slager werkt en om halfvijf opstaat om om tien voor zeven te beginnen niet hard werkt. Om maar één voorbeeld te geven.

Ook de verwijzingen naar de private sector zijn misplaatst. Eerst en vooral gaat het in de privésector om privékapitaal en twee: ook in de private sector wordt gegraaid.

De privé als ethisch kompas gebruiken voor een politieke klasse die zelf beslist over haar vergoedingen is gewoon fout.

Maar het gaat niet alleen over beroepspolitici. Het gaat ook over individuen als Christophe Pourtois die het niet gemaakt hebben in de politiek, maar van hun partij cadeaus kregen voor bewezen diensten.

Of partijgetrouwen die een royale directiefunctie toegewezen krijgen. Ook al zijn die mensen bekwaam, de directiefuncties zijn in het Brussels Gewest wel heel dik gezaaid en heel dik betaald om niet politiek geïnspireerd te zijn. Ook daarover gaat het.

Natuurlijk moeten politici fatsoenlijk betaald worden. Maar fatsoenlijke politici zijn mensen die niet alleen voor het geld aan politiek doen, politiek moet meer zijn dan een carrière, het moet ook een roeping zijn. Er dringt zich in de politiek een ethische reflectie op. Voor inspiratie kunnen ze terecht bij de vele vrijwilligers die zich in hun vrije tijd inzetten voor de medemens. Of ze kunnen zich spiegelen aan die universiteitsprofessoren die gratis in raden van bestuur van non-profitinstellingen zetelen en hun busticketje naar de vergaderingen nog zelf betalen ook. Of professoren die na hun 65ste blijven doceren. Gratis.

BRUZZ | VOORAF

Fatsoen

— DANNY VILEYN

5

In beeld

6

BRUZZ | DE WEEK

Boon Brussel is een fontein rijker. Aan Simonis werd afgelopen week de Boon ingehuldigd, een kleurrijk verlichte fontein en een stalen kunstwerk in de vorm van een cacaovrucht. De boon lijkt te zweven op de waterstralen.

Architectenbureau Breuer liet zich voor het ontwerp inspireren door de chocoladetraditie van Koekelberg.

Vroeger was er in de gemeente de chocolade- en koekjesfabriek Victoria.

Vandaag maakt Godiva er nog altijd zijn chocolade en op de site van Victoria is er nu het chocolademuseum Belgian Chcocolate Village.

De fontein, aangelegd in opdracht van het gewest, heeft een klein miljoen gekost en is de kers op de taart van het nieuw aangelegde Simonisplein.

7

De week

Terugblik op het nieuws

Waterspiegel

Kleurige kastjes

60.000

De Brusselse regering houdt vast aan een openluchtzwembad of een zwemvijver op de Heizelvlakte. De waterspiegel van 15 centimeter diep, die in de laatste plannen voor Neo is voorgesteld, voldoet niet. Pascal Smet (SP.A) is kritisch: “Het regeerakkoord is duidelijk: er komt een echt openluchtzwembad op de Heizel.”

De gemeente Vorst wil de elektriciteitskasten laten beschilderen. Daarvoor is ze op zoek naar artistieke inwoners. Het project moet de leefomgeving verbeteren en een eind maken aan de vele graffiti op elektriciteitskasten.

Met 60.000 bezoekers doet Couleur Café het dit jaar een stuk beter dan in 2016. Dat blijkt uit cijfers van de organisatoren. Sinds dit jaar vindt het festival niet meer plaats bij Thurn & Taxis, maar op een nieuwe locatie in het Ossegempark op de Heizel.

PARLEMENT BEPERKT MACHT VAN MONUMENTEN

BRUZZ | DE WEEK

EN LANDSCHAPPEN

Minder monument, meer markt De Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen zal niet langer haar veto kunnen stellen tegen bouwplannen voor beschermde gebouwen. In de plaats moet een nieuwe ambtenaar waken over erfgoed. Vraag is of die kan weerstaan aan druk vanuit de regering of de vastgoedsector.

— LAURENT VERMEERSCH

D

e commissie Territoriale Ontwikkeling van het Brussels parlement stemde vorige week in met de afschaffing van het zogenoemde eensluidend advies van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen (KCML). Die zal met andere woorden niet langer eenzijdig bouwprojecten kunnen blokkeren.

Het bindend advies kwam er na tal van traumatische verminkingen van het Brussels erfgoed, zoals de afbraak van het Volkshuis van Victor Horta. De sterke positie van de KCML heeft onder meer de site van Thurn & Taxis behoed voor afbraak.

De laatste jaren groeide echter het gevoel dat Brussel in het andere uiterste vervalt. Als we alles van een zekere ouderdom willen bewaren zoals het is, blijft er weinig marge om nieuwe dingen te realiseren of gebouwen een nieuwe bestemming te geven. Bouwheren en architecten

8

voelen zich gefnuikt in hun creativiteit. Dat terwijl de stad niet alleen nood heeft aan nieuwe scholen en woningen, maar ook nieuwe landmarks die de veranderende identiteit van Brussel symboliseren.

ALMACHT De afkeer leeft zeker niet alleen bij ontwikkelaars. Ook tal van politici ergeren zich regelmatig aan de orthodoxie en de almacht van de KCML. Die blokkeerde immers ook heel wat publieke projecten, zoals het plan van het Brussels OCMW om het Byrrh-gebouw om te vormen tot een bedrijvencentrum en crèche.

Het gevolg was dat de overheid in sommige gevallen bewust niet voor een bescherming koos om de KCML buiten spel te zetten.

Andere politici vinden de afschaffing van het eensluidend advies een stap in het onbekende. Ook binnen de meerderheid zijn er kritische stemmen. Julie De Groote (CDH) en

© SASKIA VANDERSTICHELE

Bernard Clerfayt (Défi) ondertekenden samen met oppositieleden van Ecolo, Groen en MR een opiniestuk van wijkcomités en erfgoedverenigingen tegen de hervorming.

Verdedigers van het patrimonium vrezen dat ze de deur openzet voor een nieuwe verbrusseling en dat bouwpromotoren vrij spel krijgen.

Een petitie tegen de wetswijziging verzamelde al bijna vierduizend handtekeningen.

SCHIMMIG Verdedigers van de hervorming wijzen erop dat de KCML wel advies blijft geven, en dat de administratie er een bijzondere ambtenaar bij krijgt die bevoegd is voor erfgoed.

“Er zijn genoeg waakhonden in de administratie, en daarnaast is er

ook de bouwmeester,” zegt Brigitte Grouwels (CD&V). “We moeten ons erfgoed koesteren, maar we moeten het ook een plaats geven in de toekomst van de stad.

Brussel mag geen Bokrijk worden.”

Tegenstanders vrezen echter dat de ambtenaar uiteindelijk de regering zal moeten gehoorzamen, daar waar de KCML onafhankelijk opereerde.

In een stad waar de vastgoedlobby traditioneel dicht bij de politiek staat, houdt dat risico’s in. Het feit dat de politiek het laatste woord krijgt, noemen voorstanders dan weer een stap naar meer democratie. “Het is beter dat mensen die verkozen zijn hun verantwoordelijkheid nemen dan dat een schimmig orgaan de beslissingen neemt,” zegt Els Ampe (Open VLD).

Aanmeldcentrum

Brussels Airport

Een uitgelekte nota somt maatregelen op die Brussel wil treffen na het Samusocialschandaal.

Zo zouden er in de raden van bestuur van vzw’s gelinkt aan de stad maximaal twaalf bestuurders zitten en zouden hun vergoedingen begrensd zijn op 78 euro bruto per vergadering.

In de toekomst zullen asielzoekers zich moeten aanmelden in een nieuw te bouwen aanmeldcentrum in Neder-over-Heembeek.

Ze zullen daar zo’n dertig dagen verblijven.

Het Klein Kasteeltje wordt verkocht om dat nieuwe centrum te financieren.

Het management van Brussels Airport overweegt om het officiële adres van de luchthaven te verplaatsen naar Zaventem. Alle diensten zijn daar nu al gevestigd, maar het officiële postadres ligt op de Reyerslaan. Er klinkt verzet bij de Franstalige leden van de raad van bestuur.

Het lijkt vandaag misschien volstrekt ongeloofwaardig, maar in Brussel zouden de MR en de PS het op een akkoord kunnen gooien DÉFI-VOORZITTER OLIVIER MAINGAIN

Het plan van het Brussels OCMW om dit Byrrh-gebouw om te vormen tot een bedrijvencentrum en crèche, werd geblokkeerd door de commissie.

Cartoon Wauter Mannaert

in ‘Knack’

BRUZZ | DE WEEK

Samusocial

De afschaffing van het bindend advies van de KCML is slechts een element in een veel bredere hervorming van het Brussels Wetboek van Ruimtelijke Ordening (BWRO), beter bekend onder de Franse afkorting Cobat. Dat is de juridische basis voor de Brusselse stedenbouw. De hervorming moet de vele ingewikkelde procedures stroomlijnen om projecten sneller te laten vooruitgaan en geen investeringen mis te lopen.

De commissie Territoriale Ontwikkeling heeft tot nu toe 84 van de ruim 300 artikels gestemd. De hervorming zal pas definitief goedgekeurd zijn als er ook in de plenaire zitting van het Brussels parlement een meerderheid is.

9

11 juli

Portret van de Vlaming in Brussel

Drie stemmen over verleden, heden en toekomst

BRUZZ | DE VERHALEN

Brusselse komen en

I

eder jaar zakken op 11 juli de Vlaamse volksvertegenwoordigers af naar het Brusselse stadhuis en lopen de straten rond de Grote Markt vol met Vlamingen.

Traditioneel een statement dat de Vlamingen (politiek) welkom zijn in hun hoofdstad en een steunbetuiging voor de Brusselse Vlamingen in de stad die niet weinig Vlamingen vreemd is. Maar ligt de jonge garde Nederlandstaligen in Brussel hier nog wakker van? En bestaat de verfranste stad

10

van weleer nog? Maar bovenal: welke identiteit meet die Brusselse Vlaming zich anno 2017 aan? Wij spraken met twee filosofen, Antoon Vandevelde en Philippe Van Parijs, en met Daniël Buyle, onder meer ex-griffier van de Raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

ANTOON VANDEVELDE Identiteit is voor filosofen een interessant onderwerp, zegt professor sociale en

politieke wijsbegeerte Antoon Vandevelde (KU Leuven). “Filosofen hebben een voorkeur voor identiteiten die we onszelf aanmeten, die we zelf kiezen, dat is individualisme en maar één component van onze identiteit,” oordeelt hij. “Identiteit is echter ook een zekere voorbestemdheid. Er is onze afkomst en er is het intergenerationele. Identiteit is altijd een kwestie van meer of minder en net dat maakt identiteiten boeiend.”

Politieke identiteit is maar een stukje van

C’EST QUOI UN FLAMAND BRUXELLOIS? Franstaligen aan het woord

Vlamingen gaan

Natacha Cadonici, modeontwerpster

Het Vlaamse pluralisme is in Brussel geboren. Maar overleeft de Brusselse Vlaming zelf het kosmopolitische, multiculturele Brussel? Een driestemmig antwoord over de Brusselse Vlaming: tussen catacomben en kosmopolitisme.

— DANNY VILEYN, ILLUSTRATIE WAUTER MANNAERT

BRUZZ | DE VERHALEN

Ik zie het meteen als Vlaamse Brusselaars de winkel binnenkomen. Ze zijn eleganter gekleed, très stylées. Ze besteden meer aandacht aan hun uiterlijk en nemen wat kleding betreft graag risico’s. Ze houden ervan iets aparts te dragen. Dat heeft voor hen een meerwaarde. Franstalige Brusselaars grijpen vaker naar de gevestigde modemerken, dezelfde als die van hun vrienden en kennissen.

Het geldt overigens niet alleen voor de vrouwen. Ook de kinderen zijn hip gekleed, met fluoschoentjes of zo. Je ziet dat het wat mag kosten. Idem voor de mannen. Zij letten, veel meer dan mijn Franstalige vrienden, op hun look. Zo durven ze een petje op te zetten of een tas te dragen, een beetje zoals in de jaren dertig.

Ik heb ook de indruk dat Brusselse Vlamingen bewuster consumeren. Ze zijn behoorlijk koopkrachtig, maar denken na over hun consumptiepatroon en levenswijze. Ze rijden met de fiets, proberen minder te kopen, maar geven wel geld uit aan biovoeding en artisanale producten. En dus ook aan zaken als kleding, kapper en verzorging.

HUB

Sam Touzani, theatermaker ANTOON VANDEVELDE Filosoof

DANIEL BUYLE Ex-griffier van de Vlaamse Gemeenschapscommissie

“Een Vlaamse Brusselaar is als een Marokkaanse, katholieke of feministische Brusselaar” PHILIPPE VAN PARIJS

individuele of persoonlijke identiteit. Vandevelde: “Politieke identiteit heeft altijd te maken met identificatie. Je kiest met de verkiezingen voor de sociaal-democraten, de groenen, de liberalen, de christendemocraten of de Vlaams-nationalisten. Dat is de bewuste keuze die ik met de verkiezingen maak. Er is echter ook een passieve dimensie die ervoor zorgt dat ik me aangesproken voel door bijvoorbeeld een sociaaldemocratisch ideeëngoed: vanuit mijn verleden of ervaringen die ik opgedaan heb,

▲

FILOSOOF

PHILIPPE VAN PARIJS Filosoof

▲

In mijn ogen combineren de Vlaamse Brusselaars het beste van alle Belgen.

Ze hebben zich verschillende identiteiten eigen gemaakt en zijn dus een mix, een métissage geworden.

Ze zijn doorgaans progressief en zelden nationalistisch. Vlaanderen is misschien wel belangrijk voor hen, maar ze lopen er niet mee te koop. Ze zijn niet communautair ingesteld. Het zijn geen vlaggenzwaaiers, dat vind ik een pluspunt. In Vlaanderen voel ik me in het buitenland. In de buurt van Vlaamse Brusselaars heb ik dat gevoel totaal niet.

Zij lachen zowel met de Vlamingen als met de Walen.

Voor mij zijn het dus de ideale Belgen, ze spreken veel talen, soms zelfs Nederlands, Frans en Engels in één zin.

Ze zijn heel open, misschien zelfs te open. In naam van de tolerantie accepteren ze heel veel. Ik denk aan het hoofddoekendebat. Maar dat heeft er wellicht mee te maken dat zij in Brussel ook een minderheid zijn. Leven en laten leven, dat is een beetje hun houding. Ze denken eerder multicultureel - alle gemeenschappen naast elkaar - dan

11

Portret van de Vlaming in Brussel

BRUZZ | DE VERHALEN

▲

vind ik de strijd tegen ongelijkheid belangrijk.

Ik word met andere woorden aangesproken door ideeën of een engagement.”

In een meertalig land als België en een meertalige stad als het Brussels Gewest is taal nooit veraf, zegt Vandevelde. “Net zoals onze huidskleur hebben we onze moedertaal niet zelf gekozen, maar meegekregen. Maar je kan wel uit je taalgemeenschap stappen omdat je bijvoorbeeld naar een ander land verhuist. Je kan je identificeren met nieuwe gemeenschappen.”

“Onder de Brusselse Vlamingen heb je er ongetwijfeld enkele die zich sterk identificeren met de minderheidspositie als Vlaming en zich bedreigd voelen omdat de omgeving te Turks of te Marokkaans is of net de grote diversiteit ervaren als een bedreiging. Anderen voelen zich thuis in de multiculturele context, het zijn de kosmopolieten die zich niet identificeren met het Vlaamse, maar met de mensheid en de vele gemeenschappen die in Brussel leven een verrijking vinden.”

De stedelijke context is de jongste decennia fel gewijzigd. “Eerst was er de polarisatie FransVlaams, dan was er de polarisatie Vlamingen en Franstaligen enerzijds Turken en Marokkanen anderzijds,” legt Vandevelde uit. “Nu is de diversiteit heel groot met bijvoorbeeld heel wat Brazilianen, Oost-Europeanen en Fransen. De houding tegenover het multiculturalisme is een politieke breuklijn. Problemen als gebrekkige huisvuilophaling of jongeren die met hun auto’s door de straten sjezen, worden gelinkt aan de multiculturele samenleving.”

DANIËL BUYLE Daniël Buyle, tot voor kort griffier van de Raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC), waarschuwt ervoor dat het enthousiasme voor het multiculturele Brussel de Vlamingen niet onverschillig mag maken. Het uitgebreide netwerk van Nederlandstalige voorzieningen, dat trouwens ook openstaat voor anderstaligen, mag met andere woorden niet op de schop: “Heel veel jonge Nederlandstalige Brusselaars, hoogopgeleid en tweeverdieners, vinden hun situatie vanzelfsprekend. Ze komen in het Nederlands aan hun trekken, er zijn bijvoorbeeld veel Nederlandstalige scholen en het Nederlandstalige cultuuraanbod is van internationaal niveau. Er is een soort gewenning ontstaan en sommigen vragen zich af of de beschermingsmaatregelen waarvan de Vlamingen genieten, een gewaarborgde vertegenwoordiging van zeventien Nederlandstaligen in het Brussels parlement bijvoorbeeld, nog wel van deze tijd zijn.” Buyle vindt dat een gevaarlijke houding, ook al omdat de tweetaligheid vandaag nog onvolkomen is: “In de openbare ziekenhuizen is tweetaligheid nog altijd ondermaats, terwijl geneeskundige

12

“Net zoals onze huidskleur hebben we onze moedertaal niet gekozen, maar meegekregen” ANTOON VANDEVELDE FILOSOOF

verzorging in het Nederlands in de hoofdstad van Vlaanderen en België toch evident zou moeten zijn.”

Daarom gruwt Buyle ook bij de gedachte dat het onderwijs niet langer gemeenschaps- maar gewestbevoegdheid zou zijn: “Dat loopt nooit goed af, het Franstalige onderwijs doet het veel minder goed dan het Nederlandstalige. Alles in één pot gooien, zal geen opstuwende fontein opleveren, maar een neerwaartse draaikolk, waarin het Nederlandstalige onderwijs meegesleurd zal worden.”

Buyle herinnert zich dat de positie die de Vlamingen vandaag in Brussel hebben het resultaat is van een moeizame strijd: “In de jaren 1950-1960 zaten de Vlamingen in de catacomben. Je moest als Vlaming uit het goede hout gesneden zijn om niet te verfransen. De druk kwam van overal, van werkgevers, van schooldirecties, van je directe omgeving. Er waren amper Nederlandstalige scholen. Ik herinner het me goed: mijn ouders waren arbeiders die uit Oost-Vlaanderen in Brussel waren komen wonen omdat er hier werk was.

Ik had bij de Broeders-Maristen kleuterschool gelopen en toen mijn moeder me ging inschrijven voor het eerste leerjaar probeerde de broeder-directeur, een West-Vlaming dan nog, mijn moeder te overtuigen om me in de Franstalige afdeling in te schrijven, omdat ik zogezegd een pienter baasje was. Mijn moeder weigerde. Maar ‘s avonds bleek, toen ik fier als een gieter mijn inschrijvingsbewijs aan mijn vader liet zien, dat ik toch in de Franstalige afdeling ingeschreven was.”

Maar Buyle liep school in het Nederlands en zette zich in Oudergem in voor het verenigings-

leven: “Toentertijd werden alleen Franstalige bibliotheken en muziekacademies gesubsidieerd, al de rest was vrijwilligerswerk. In die periode is het pluralisme geboren, de Vlamingen zaten in de verdrukking en werkten als minderheid samen.”

Die samenwerking, vertelt Buyle, vertaalde zich ook politiek: “Toen Brussel in 1989 een eigen gewest kreeg met de Raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie trokken alle Vlaamse partijen - Vlaams Blok en Agalev inbegrepen aan hetzelfde zeel toen het over de relatie met Vlaanderen ging. De Vlamingen maakten deel uit van de grote Vlaamse gemeenschap en Vlaanderen moest in voldoende middelen voorzien voor de Brusselse Vlamingen. De Vlaams-Brusselse partijen kregen steun van de Vlaamse moederpartijen, ook als er een andere politieke meerderheid was in Vlaanderen. Nu zijn de Vlaams-Brusselse partijen verdeeld over de band met Vlaanderen en dat ziet Vlaanderen met lede ogen aan.” Buyle vreest dat - als de Brusselse Vlamingen nog meer de gewesttoer opgaan - Vlaanderen weleens de geldkraan zou kunnen dichtdraaien.

PHILIPPE VAN PARIJS Een Brusselse Vlaming is voor de Brusselse professor-emeritus Philippe Van Parijs een inwijkeling uit Vlaanderen die van plan is om ooit naar Vlaanderen terug te keren. Van Parijs: “Zo ben ik zeventien jaar een Waalse Brusselaar geweest, ik woonde in Louvain-la-Neuve, maar heb me nooit Waal gevoeld, ik ben altijd Brusselaar gebleven. Ik heb Nederlands geleerd dankzij mijn Molenbeekse grootvader en ik ben hem er nog altijd dankbaar voor. De Brusselse Vlamingen voelen zich nog altijd Vlaming, zoals een Belg die een tijdje in het buitenland woont en zich Belg blijft voelen. Hij is niet per se jong en hoog opgeleid, maar de identificatie met de stad gebeurt niet.”

Een Vlaamse Brusselaar daarentegen, zo legt Van Parijs uit, identificeert zich wel met de stad. “Hij is zoals een Marokkaanse, katholieke of feministische Brusselaar. Het Vlaams is één van de vele identiteiten.”

Tien jaar geleden voorspelde Van Parijs in Brussel Deze Week dat de Brusselse Vlamingen gingen verdampen: steeds minder mensen kennen Nederlands, omdat ze oud-Belgische Nederlandstaligen zijn. Van Parijs: “De proportie Brusselaars die Nederlands kennen omdat de voorouders Vlamingen of Nederlandstalige Brusselaars waren, is volgens de cijfers van VUB-onderzoeker Rudi Janssens minder dan vijf procent. De tweede volkstelling van 1860 leert dat meerderheid van de Brusselaars Nederlands kende en geen Frans, dan kwamen de tweetaligen en dan de puur Franstaligen. De groep etnische Vlamingen wordt steeds kleiner. Maar dat betekent niet dat

“Veel jonge Nederlandstalige Brusselaars, hoogopgeleid en tweeverdieners, vinden hun situatie vanzelfsprekend” DANIEL BUYLE EX-GRIFFIER RAAD VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE

Guy Duplat, cultuurjournalist La Libre Voor mij is de Brusselse Vlaming of de Vlaamse Brusselaar in de allereerste plaats een Brusselaar. Ten tweede is het de man of vrouw die openstaat voor alle mensen; de vraag over nationaliteit of herkomst vindt hij overbodig. In mijn geval voel ik me als hij, een man van de wereld, en deel ik mezelf niet in bij de Franstalige of Nederlandstalige gemeenschap. En ik hoop dat de Franstalige Brusselaar ook zo gaat denken. Al geef ik toe dat er altijd wel mensen bang zijn om open te zijn. Zowel onder Brusselaars, Vlamingen, Franstaligen, Turken, Marokkanen of wie dan ook, zijn er lui die bekrompen blijven.

Die openheid was er niet voor het jaar 2000, een echt kantelmoment - dat jaar toen Brussel culturele hoofdstad was. Ik heb het gevoel dat de grens sindsdien vervaagt. In Brussel, maar ook in Vlaanderen begrijpt men nu dat een eentalige hoofdstad, of ze nu Engelstalig of Franstalig is, heel slecht zou zijn voor Brussel.

Iedereen geniet nu van de luxe aan keuzemogelijkheden. De vrije keuze om voor het beste uit elke cultuur te kiezen. Voor sommige Franstaligen kan dat kiezen zijn voor een Nederlandstalige school voor hun kinderen.

Voor het lokale cultuurveld, zoals de KVS, is dat kiezen voor twee Franstalige auteurs in residentie. Mensen in Brussel zijn verstandig genoeg om dus het beste te nemen, ongeacht de taal. Het maakt dat de Vlaamse Brusselaar veel dichter staat bij de Franstalige dan welke Vlaming in Antwerpen ook tegenover iemand uit Luik. JMB

BRUZZ | DE VERHALEN

▲

het Nederlands verdampt. Zoals u weet ben ik voorstander van een uitbreiding van het Nederlandstalige onderwijs, idealiter zouden alle Brusselse kinderen leren lezen en schrijven in het Nederlands.”

Taaldiversiteit wordt daarentegen belangrijker voor de identiteit, zegt Van Parijs. “Het perspectief dat Brussel ooit een Vlaamse stad was, is nostalgie naar de negentiende eeuw. Je kan ook niet meer over Brussel denken als ville francophone, zoals tijdens de hoogdagen van het FDF in de jaren 1970, toen velen ervan overtuigd waren dat een puur Franstalige stad in het verschiet lag en het alleen wachten was op de beslissende clash tussen Vlamingen en Franstaligen. Er zijn nog Franstaligen die zo denken, maar ze zijn een kleine minderheid.” Van Parijs haalt een verkiezingsdebat aan voor de jongste gewestverkiezing in zaal La Tricoterie, waar bleek dat alle politieke partijen van het FDF (nu Défi) tot de N-VA ervan overtuigd zijn dat je geen goede Brusselaar kan zijn als je niet openstaat voor verschillende talen. Van Parijs: “Meertaligheid is broodnodig om een goede burger te zijn in een hoofdstad waar het Frans de dominante taal is in een land waar Nederlands de dominante taal is en een Europese Unie waar Engels, ook na de Brexit, de lingua franca blijft.”

intercultureel – alle gemeenschappen met elkaar.

De Vlaamse Brusselaars zijn ook belangrijk voor de stad. Ze hebben de hele buurt tussen de KVS en de Vlaamsepoort nieuw leven ingeblazen.

Ze doen dat met goede smaak. Dat zie je aan de cafés en winkels die ze openen, de modeontwerpers, de programmatie in de cultuurhuizen.

Het aanbod van de AB of KVS is uniek.

Bij vele andere culturele instellingen is het toch meestal of Vlaams-Vlaams of Waals-Waals.

Een negatieve eigenschap kan ik niet meteen bedenken. Of het moest zijn dat de ze soms een beetje dikkenekken zijn, maar dat is een karakteristiek van alle hoofdstedelingen. Kijk maar naar de Parijzenaars. Of dat hun Brusselse identiteit niet zo sterk is.

Maar ook dat geldt voor alle Brusselaars. Een Luikenaar voelt zich in de eerste plaats Luikenaar, een Antwerpenaar is vooral Antwerpenaar.

Dat heb je niet met de Brusselaars.

HUB

13

11 juli

Vlaming in Brussel: 4 keer

BRUZZ | DE VERHALEN

1

— BRAM VAN RENTERGHEM , ILLUSTRATIE WAUTER MANNAERT

2

De echte Vlaamse Brusselaar De Dansaert-Vlaming De Dansaert-Vlaming is hier niet geboren, maar via studentenhuis ‘Melrose Place’ of via de hokken aan de VUB de hoofdstad binnen gesijpeld. Studeert aan die universiteit, het Rits of Sint-Lucas en heeft na die studies dan ook een stevig, Vlaams netwerk, waar hij nauwelijks buiten treedt.

De Dansaert-Vlaming is kapitaalkrachtig, is het niet economisch, dan wel cultureel. Hij is mee met de laatste mode, de nieuwste muziek en kent alle moeilijke films, als hij ze al niet zelf maakt.

Hij is in groep terug te vinden op het dorpsplein van Sint-Katelijne, aan Parkfarm, op festival Plazey, of gezeten op het terras van de nieuwe Vlaamse hotspot in wording: het Sint-Gillisvoorplein. Herkennen doe je hem aan zijn opgerolde

14

Dé Nederlander bestaat niet. Dat zei koningin Maxima tien jaar geleden, waarna ze het hele land over zich kreeg. Maar als Nederlanders al niet zouden bestaan, wat dan met de Vlaamse Brusselaar? Wie is hij, hoe ziet hij eruit, wat doet hij en waarom woont hij in Brussel? BRUZZ ging te velde, en ontdekte niet één, maar vier types Vlaamse Brusselaars.

muts en dito broekspijpen, zijn vouwfiets en zijn helmpje, dat aan zijn pols bengelt wanneer hij de deur van zijn favoriete Zinnebirbar openzwaait om daar zijn krant te lezen.

Ook het verenigd vertier vindt plaats in Vlaamse kringen, met een voetbalcarrière bij Dikken Bal Monk, shuttlemeppen bij Pluimvee of een avontuurtje op de planken met het toneelgezelschap van het gemeenschapscentrum.

De Dansaert-Vlaming voelt zich goed als Vlaming tussen de Vlamingen in Brussel, en waarom ook niet – het is per slot van rekening ook zijn hoofdstad, en niet alleen die van Europa.

Dat hier nog tientallen andere culturen lopen is aardig, maar dat het contact beperkt blijft, tja, dat blijkt nu eenmaal zo.

De echte Vlaamse Brusselaar is hier geboren. Een Brusseleir dus, maar toch ook onmiskenbaar Vlaams, of specifieker: Brabants. Een categorie die met uitsterven bedreigd is, net als het oude Brusselse dialect, dat zelfs door ketjes nauwelijks nog gesproken wordt.

De echte Vlaamse Brusselaar is beduidend minder trendgevoelig dan de Dansaert-Vlaming, want vaak afkomstig uit dorpen als Jette, NederOver-Heembeek, Koekelberg of Anderlecht, waar de lokale kroegen nog voorzien zijn van een voetbaltafel, vogelenpik of pietjesbak, en het bier per strekkende meter wordt besteld. Mode en andere uiterlijke tekenen die een zekere hoofdstedelijkheid moeten onderstrepen zijn minder aan hem besteed.

Als Brusselaar hoeft hij zich immers niet te bewijzen, hij is hier gewoon geboren, quoi, wie doet hem dat na?

Hoewel hij midden in een culturele smeltkroes

opgroeit, bestaat zijn vriendenkring vooral uit Nederlandstaligen, gesprokkeld langs het parcours van school, sport-, cultuur- en jeugdvereniging. “Ik heb niet zoveel anderstalige vrienden,” zegt Zito Ysenbaert, die in Koekelberg opgroeide, en nu in Elsene woont. “Het moet niet, met elkaar in contact komen, en als je daar dan zelf niet veel aan doet...” Ook Filip Van der Elst, Lakenaar van geboorte zegt vooral in Vlaamse kringen te zijn gebleven. “En op mijn middelbare school zaten dan ook vooral mensen uit de rand. Die hebben doorgaans niet veel op met Brussel.”

anders

4

De anderstalige Vlaamse Brusselaar De Vlaamse enclave probeert hij dan ook te mijden, door samen te hokken met anderstalige huisgenoten, een hobby in niet-Vlaamse clubs te zoeken of op café te gaan in Ukkel.

Maar het gemak dezelfde moedertaal te spreken is groot, en na jaren proberen, stelt de avonturier deemoedig vast ’s avonds toch behoorlijk vaak aan het Vlaams eiland aan te meren. Hij kan dan ook maar beter goed Frans spreken of – beter nog – een niet-Vlaams lief zoeken. Zo niet wacht hem het lot dat hij zo verafschuwt: te eindigen in categorie één.

De avonturier

3

De Brusselaar die thuis geen Nederlands spreekt, maar wel in die taal school loopt: het is de anderstalige Vlaamse Brusselaar. Hij is een product van het Vlaams onderwijs, maar voelt hij zich ook Vlaams?

“Bwah, niet echt,” zegt Ilias El Fanis, die er net het zesde jaar in het Atheneum in Anderlecht heeft opzitten. Thuis spreekt hij Frans, en af en toe een woordje Arabisch.

Op school is dat sinds de kleuterklas Nederlands.

“Ik voel mij vooral Brusselaar,” zegt hij.

Guylian Antoine, die in het Sint-Niklaasinstituut naar school ging, treedt hem daarin bij. “Ik voel me geen Vlaming. Brussel is gewoon… Brussel. Ik ben blij dat ik tweetalig kán zijn. Mijn vriendengroep is ook helemaal gemengd. In het middelbaar onderwijs is dat Nederlands en Frans door elkaar, in de sportclub is het Franstalig en nu studeer ik rechten in Leuven. Omdat de

universiteit beter is, niet uit liefde voor Vlaanderen. Al heb ik nu wel een Nederlandstalig lief.”

Gebruiken zij het Nederlands ook buiten de school? “Ik kijk meer naar het nieuws in het Frans, maar soms ook naar VTM,” zegt El Fanis. “En naar Thuis (lacht). Mijn Facebookfeed is Nederlands en Frans door elkaar. Ik klik erop als het interessant is, niet omdat het in een bepaalde taal geschreven is.”

En dan is er nog de Nederlandstalige muziek, jawel. “De rapper Boef is vrij bekend op school,” zegt El Fanis. Antoine luistert ook naar Stikstof en naar Jebroer. Voor dj Lefto, zelf in het Frans opgevoed, maar in het Nederlands naar school gegaan, is dat niks nieuws. “Het Brussels ís Frans en Nederlands door elkaar. Het is slang, een nieuw dialect, dat meer en meer respect krijgt bij Franstaligen. Maar sowieso gaat hiphop in Brussel vaak over eenheid: we zitten allemaal in dezelfde put.

En we moeten samen naar boven geraken.”

BRUZZ | DE VERHALEN

De avonturier is niet in Brussel geboren, maar wil er graag een innige band mee. Hij is single, onthecht en op zoek – naar wat precies weet hij niet, maar in elk geval hoopt hij het in de moeilijke, anonieme, kosmopolitische grootstad te vinden.

“Grootsteden zijn echte aantrekkingspolen voor hoogopgeleide singles van eind de twintig, begin de dertig,” zegt therapeute Rika Ponnet. “Het leven in een anonieme, meertalige grootstad zoals Brussel, waar ze een minderheid vormen, trekt hen aan. Het zijn vaak mensen die meer moeite hebben om wortel te schieten, die meer gericht zijn op autonomie dan op een relatie en verbinding.

Ze vinden het ook fijn dat ze er veel minder op hun ander parcours worden aangesproken. Ze zijn er niet de vreemde eend in de bijt. Door in Brussel te gaan wonen, bouwen ze de afstand een beetje in, ze gaan expres op zoek naar wat anders is.”

De avonturier gaat naar het multiculturele Brussel alsof hij in een ander land gaat wonen. Niet om tussen streekgenoten te zitten, maar om te verbroederen met de lokale bevolking, en dus met andere culturen.

15

Opinie

Forum & lezersbrieven

Brussel lokt tijdens de koopjes meer wagens naar de stad

‘Stop met gratis straatparkeren’

BRUZZ | DEBAT

Afgelopen weekend is de koopjesperiode officieel begonnen. Koopjes, dat betekent ook drukte. Mogelijk was u een van de duizenden mensen die zich door de versmalde en extra drukke Nieuwstraat in Brussel wurmden. Maar niet alleen in de winkelstraten was er veel volk, ook op de weg was het druk.

Net als tijdens de vorige koopjesperiodes moedigt de stad Brussel mensen aan om de auto te gebruiken. Dat doet ze door net als in januari het bovengronds parkeren tijdelijk gratis te maken. — TIM GATZIOS

Op de eerste en de tweede zaterdag van juli mogen koopjesjagers gratis parkeren in Brussel.

D

at moet gedaan zijn, het is een fausse bonne idée.

Parkeren langs de weg moet afgebouwd worden, niet gepromoot. Bovengronds parkeren leidt tot verschillende soorten overlast. Want wie een stad binnenrijdt, weet niet waar hij een parkeerplaats zal vinden. Er ontstaat zoekverkeer, traag rijdende auto’s die niets anders doen dan rondjes rijden tot er een lege plek opduikt. Ongeveer drie op de tien auto’s op de Brusselse wegen zijn niet op weg naar een bestemming, maar zijn zoekende.

Het is geen toeval dat er zoveel

16

zoekverkeer is, de parkeerdruk in Brussel is immers enorm. Er zijn 265.000 parkeerplaatsen op de weg in het gewest (in 2010 waren dat er nog bijna 300.000), en het grootste deel daarvan is bezet.

In bijna alle buurten van de Vijfhoek is meer dan zeventig procent van de parkeerplaatsen overdag bezet, blijkt uit cijfers van het Brussels parkeeragentschap parking.brussels. In veel buurten nadert de bezettingsgraad zelfs honderd procent, in sommige buurten staan er zelfs meer auto’s geparkeerd dan er plaatsen zijn.

Het vereist dus wat moeite om als

bestuurder het handvol onbezette parkeerplaatsen te vinden.

Bovengronds parkeren geeft dus extra drukte, want Brussel lokt mensen naar plaatsen die er niet zijn. Het zorgt zo ook voor extra luchtvervuiling, extra lawaaihinder en extra chaotisch verkeer met traag rijden en plots remmen.

Vervelend voor andere bestuurders, en erg storend voor bewoners, voetgangers en fietsers. Om nog maar te zwijgen over de visuele hinder die de blikken muur langs elke straat veroorzaakt.

Het beleid in Brussel probeert straatparkeren om die redenen te

bestrijden, ondanks de gratis-campagne van de stad Brussel. Zo daalt het aantal parkeerplaatsen langs de straat al jaren. Wegen worden heraangelegd en krijgen een nieuwe indeling, met bomen, beveiligde oversteekplaatsen en ‘oren’ die parkeren aan kruispunten onmogelijk maken. Het resultaat is een gestage daling van het aantal parkeerplaatsen. En dat aantal moet nog verder dalen, zegt het Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling, het toekomstplan van het Brussels Gewest. Over minder dan tien jaar moet het aantal parkeerplaatsen op de weg

dalen tot onder 200.000.

Brussel Stad gaat daar met de gratisparkerenactie lijnrecht tegenin.

Erger nog: de stad spreekt ook zichzelf tegen. Ze probeert al jaren nieuwe ondergrondse parkings te realiseren in de Vijfhoek, speciaal voor mensen die van buiten de stad komen. Meer zelfs: de stad verdedigt de bouw van dergelijke ondergrondse parkings net met het argument dat het de overlast van het ‘zoekverkeer’ zou kunnen oplossen. Tenminste, dat deed schepen van Stedenbouw Geoffroy Coomans de Brachène (MR).

“Bovengronds parkeren geeft extra drukte, want Brussel lokt mensen naar plaatsen die er niet zijn” TIM GATZIOS REDACTEUR BRUZZ

Maar partijgenote Marion Lemesre, schepen van Economische Zaken en Parkeren, vindt parkeren op de weg wel een goed idee en lanceert een campagne. En zo doet elke Brusselse schepen maar wat, ieder op zijn eigen beleidsdomein.

Moet de auto dan maar wegblijven uit de stad? Neen. Voor sommige mensen zal de auto wellicht altijd de beste keuze zijn, de parkeeroplossing voor hen ligt voor de hand. De Vijfhoek ligt vol ondergrondse en bovengrondse parkeergarages, vlak naast de voetgangerszone. Uitbater Interparking klaagde dit jaar nog dat die parkings te weinig volk lokken.

Een gebrek aan parkeerplaatsen is er niet. Door mensen via een degelijk parkeergeleidingssysteem naar die garages te leiden kan de overlast van het straatparkeren in Brussel écht aangepakt worden.

TIM GATZIOS REDACTEUR BRUZZ

Samenleving

Met vreemden onder hetzelfde dak

“We stimuleren de bewoners om zich meer bewust te zijn van hun consumptiepatronen,” zegt Maiik Dauber (links), hier met interieurontwerper Lionel Jadot.

Samenleven in een slim, luxueus en mooi ingericht huis

Op zoek naar een nieuwe familie

Steeds meer is delen het nieuwe hebben. Die filosofie ligt ook aan de basis van Cohabs, een nieuw soort huurgemeenschap die het levenslicht zag in Brussel. Voor zijn nieuwste pand aan de Kruidtuin werkte het team voor de inrichting samen met de bekende ontwerper Lionel Jadot.

– ELIEN HAENTJENS, FOTO’S BART DEWAELE

C

ohabs is eerder toevallig ontstaan,” begint Malik Dauber. “Samen met mijn broer had ik net twee informaticabedrijven verkocht. Het geld daarvan wilden we graag investeren in de immowereld. Ook twee andere vrienden sprongen op de kar, en samen kochten we twee jaar geleden omwille van het interessantere rendement een eerste gemeenschapshuis.”

18

Terwijl het in eerste instantie de bedoeling was om louter geld te investeren, groeide het project snel op een organische manier uit tot het concept van het latere Cohabs. “In eerste instantie polsten we bij de huurders welke veranderingen we konden doorvoeren, zodat hun leven in het huis zou verbeteren. Zo beslisten we in samenspraak om onder meer de keuken onder handen te nemen. Zelfs met de kleine

huuropslag die ze hierdoor moesten betalen, waren de meningen unaniem positief. Zo kwamen we op het idee om een onderneming rond luxueuzere gemeenschapshuizen op te richten,” vertelt Dauber.

Het voorbije anderhalf jaar richtte het team van Cohabs vijf woningen in Schaarbeek, Elsene, Brussel, Woluwe en nu ook Sint-Joost in.

Momenteel werken ze aan de vijf volgende panden die de komende

maanden een voor een de deuren openen. “Soms kopen we de woning, soms beheren we ze voor een eigenaar. Daardoor hoeft die er geen energie meer in te steken, terwijl het ons toelaat om sneller te groeien. Momenteel telt onze gemeenschap zo’n 115 bedden, tegen eind dit jaar moeten dat er 150 zijn. De gemiddelde prijs ligt rond 650 euro. In het begin trokken we vooral werkende expats aan, nu ook meer Belgen,” vertelt Dauber.

Voor de inrichting van het nieuwste pand met zestien kamers, negen badkamers, een tv-hoek en sportzaal kwam het team van Cohabs via een gemeenschappelijke vriend terecht bij interieurontwerper Lionel Jadot. Die werkt in binnen- en buitenland aan interieurs, en geniet in Brussel vooral bekendheid dankzij de inrichting van ijsjessalon Gaston op Sint-Katelijne en hotel, bar en restaurant The Jam in Sint-Gillis.

“Van bij de start was het idee dat Lionel de vijfde partner zou worden in Cohabs, maar het project in Botanique fungeerde als een testcase. Want het was ook voor hem een grote uitdaging,” vertelt Dauber. “De werf verliep zeer goed, en hij was blij met de retour. We zijn blij dat hij vandaag onze vijfde partner is,” vertelt Dauber.

INTERIEUR MET EEN ZIEL “Het concept van Cohabs interesseerde me, omdat ik mijn eigen filosofie er perfect in kan doortrekken,” zegt Jadot. “Eerder dan goedkope nieuwe meubels te kopen, hou ik ervan om met recuperatiemateriaal spullen een

COHABS www.cohabs.com

“We willen onze ecologische voetafdruk zo minimaal mogelijk houden, en op termijn zelfs evolueren naar zerowastehuizen” MALIK DAUBER COHABS

tweede leven te geven. Zo kochten we de stoelen tweedehands via Rotor, en gebruikten we voor het keukenwerkblad verschillende stukken marmer dat afkomstig is van schouwen uit onder meer dit Brusselse herenhuis.

De lampjes boven de tafel zijn dan weer een combinatie van een bord van het Leger des Heils, dat ooit gemaakt werd door de Emaillerie Belge, en houten bollen van kinderspeeltjes. Boven de schouw hing er een schilderij, en toen we dat weghaalden, vonden we wat er onder zat zo mooi dat we er niets meer aan gedaan hebben. Zo ga ik telkens op zoek naar de ziel en de geschiedenis van een plek. Het interieur zit vol speelse knipogen en stukjes Brussel die met beperkte middelen een glimlach willen ontlokken aan de bewoners en hun bezoekers. Het is vooral niet de bedoeling om puur rationeel zoveel mogelijk winst te halen uit het aantal beschikbare vierkante meters,” vertelt Jadot.

Ook op andere vlakken wil Cohabs zich onderscheiden van het algemeen heersende systeem. Zo krijgen alle bewoners een glazen flesje, waarmee ze water van de centrale kraan kunnen tappen. Of wordt de verwarming centraal door een app gestuurd.

“We stimuleren de bewoners om anders te leven, en zich meer bewust te zijn van hun consumptiepatronen.

We willen onze ecologische voetafdruk zo minimaal mogelijk houden, en op termijn zelfs evolueren naar zerowastehuizen. Daarom integreerden we in de gemeenschappelijke eetkamer op de benedenverdieping bijvoorbeeld sensoren die het licht regelen,” vertelt Dauber.

“Daarnaast is het menselijke aspect van primordiaal belang,” oordeelt Jadot. “Dankzij Cohabs komen nieuwkomers meteen in een gemeenschap terecht, die ze via de app makkelijk kunnen bereiken.

Bovendien stimuleren we hen om op initiatief van de huismanager een keer per week samen te eten,

en ’s avonds in de gemeenschappelijke ruimtes met elkaar te praten.

Als tegengewicht voor de digitale wereld wil Cohabs meebouwen aan een nieuw soort familie, in een tijd waarin we het menselijke, familiale aspect soms te veel uit het oog verliezen. Hoewel we ons nu in eerste instantie op jonge werkenden richten, zie ik de toekomst van Cohabs ook intergenerationeel.

Want ik ben ervan overtuigd dat het voor iedereen voordelen biedt als jong en oud, of singles en families, samenleven. Dat zie ik trouwens ook in de wereld van de ambachten: de oude generatie mag niet meer werken en wordt depressief, terwijl ze een schat aan kennis over te brengen heeft aan de jongeren. Pas in confrontatie met de ander kunnen we onze eigen menselijkheid ervaren. Daarom wil Cohabs als bruggenbouwer functioneren,” besluit Jadot.

INTERGENERATIONEEL Een andere constante in de filosofie van Cohabs is om het leven van de bewoners te vergemakkelijken. Een mooi voorbeeld daarvan is de speciaal ontwikkelde app waar ze snel praktische informatie over het huis kunnen vinden, maar ook een probleem kunnen melden, een fiets kunnen bestellen of hun was kunnen laten ophalen. “Daarnaast is het via de app gemakkelijk om je vooropzeg te geven, of je contract te tekenen.

Dat contract hoeft bovendien geen jaar te duren, ook kortere termijnen vormen geen enkel probleem. Als we in de toekomst huizen in andere steden zoals Antwerpen, Gent of zelfs Lissabon hebben, kunnen mensen zo heel eenvoudig switchen. Want de jongere generatie wil bijvoorbeeld drie maanden in Brussel werken, daarna in Parijs en vervolgens in Lissabon. Met ons concept willen we die flexibiliteit faciliteren,” vertelt Dauber.

“Dankzij Cohabs komen nieuwkomers meteen in een gemeenschap terecht” LIONEL JADOT INTERIEURONTWERPER

19

Samenleving

Bloggen in en over Brussel

Style Playground

Bloggers leiden lezers naar hun favoriete plaatsen

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Schatkaart van Brussel

S

De beste koffie, dat ene café waar je met je baby wél binnen durft, de leukste zaakjes, het rustigste park en de grootste tegenvallers. Of ze hier al jaren wonen, of de stad pas onlangs ‘thuis’ noemen, of ze uit Brussel, België of van verder komen: weinig mensen kennen Brussel beter dan zijn inwoners. En niemand praat er liever over dan de Brusselse bloggers. — SAAR VAN ACKER

A Mother in the City Caroline (37) In Brussel sinds: 2003 (met een korte tussenstop in Nijvel) Blogt sinds: 2014

H “ Thuiszitten is niets voor mij, maar Brussel is geen kindvriendelijke stad” CAROLINE

20

MAMA-BLOGGER

Axelle (27) In Brussel sinds: altijd (mét uitstapjes naar Londen, Parijs, en andere fashion capitals) Blogt sinds: 2010

et was mijn man die me zei: ‘Schrijf erover, dat je het moeilijk vindt om in Brussel dingen te doen met je dochter.

Misschien zijn er andere mama’s die dat ook meemaken.’ Toen heb ik voor mezelf een lijst opgesteld van plaatsen waar ik met mijn dochter wél naartoe kon. In het begin waren dat vaak terrasjes, zodat ik snel weg kon als ze weende. Dan ben ik begonnen met reviews te schrijven.”

tyle Playground zou mijn visitekaartje zijn voor de modewereld, maar de blog is uitgegroeid tot veel meer dan dat.

Ondertussen blog ik zelfs fulltime.

Mensen denken soms dat een blogger een uurtje werkt en dan de rest van de dag cocktails kan drinken, maar niets is minder waar.”

“Ik heb in Londen en Parijs gestudeerd, en het was geen gemakkelijke keuze om naar Brussel terug te keren. Nu ligt mijn wereld hier: mijn vrienden, mijn familie. De hele wereld is binnen handbereik: vanuit Brussel kom je overal. Je springt gewoon in de auto of op de trein. In Parijs is dat veel moeilijker.”

“Toen ik net terug was in België heb ik eerst een paar betaalde stages gedaan. Zo kende ik een hoogtepunt van mijn modecarrière: voor Christophe Coppens werkte ik aan de hoeden die Mathilde en Paola in 2010 op de nationale feestdag droegen. Ik ben nog nooit tegelijk zo trots en zenuwachtig geweest.”

“In Brussel is de mode-industrie helemaal anders dan in Parijs, Londen en Milaan. Hier gebeuren heel veel kleine dingen, maar er is niet een groot fashion high moment, zoals de Londen Fashion Week dat is. Brussel is voor mij uniek: de stad is eigenlijk een mengelmoes van alles – fashion forward en meer klassiek, traditionele kledij en meer abstracte kledingkeuzes. Ik kan overal inspiratie vinden voor mijn blog: mode, make-up, lifestyle.”

“Toen mijn man en ik aan kinderen dachten, wist ik: dat moet in Brussel zijn. Ik wil de deur uit stappen en de hele stad voor me hebben. Veel mensen trekken weg uit Brussel zodra ze kinderen hebben. Dan verhuizen ze naar het platteland. Maar uiteindelijk, hoeveel geniet je van een tuin in België?”

“Brussel met kinderen is natuurlijk anders. Voor mijn dochter er was, was mijn werk mijn leven. Tot ze

SANDY REISBLOGGER

D

e blog is mijn schatkaart: een verzamelplaats voor alle leuke plekjes die ik ben tegengekomen. In het Engels is er de uitdrukking: X marks the spot: een kruisje op een kaart geeft aan waar de schat verborgen is. Op S Marks the Spots toon ik je al mijn schatten – de plaatsen die ik andere mensen wil laten ontdekken. En Brussel heeft er veel.”

“Het plan was dat ik een jaar in Brussel zou zijn. Als advocaat ben ik gespecialiseerd in Europees recht. Toen ik naar België kwam, wou ik ervaring opdoen om dan weer verder te gaan. We zijn ondertussen acht jaar verder, ik heb hier mijn vrienden, ik hou van mijn job, ik ben verliefd geworden op de stad. Dus ben ik gebleven.”

“Ik had voordien al in Londen gewerkt, en het verschil als je voor het eerst aankomt in Brussel is groot. Zelfs in vergelijking met Athene, waar ik oorspronkelijk vandaan kom, is Brussel veel kleiner en veel kalmer. Het enige wat ik over de stad

“Ik gebruik Brussel een beetje als een persoonlijke catwalk, voor mijn posts. Daar komen vaak verbaasde reacties op, zeker als ik bij mij thuis een shoot doe. Veel mensen weten niet dat Brussel zoveel groen heeft. Foto’s op het Koningsplein zijn altijd een hit, en in de buurt van het MIM heb je een prachtig uitzicht over de stad. Dat is het leuke aan deze stad: elke wijk is compleet anders, en toch smelt alles samen. Net daardoor werkt het.”

“Dat zie je trouwens ook bij de winkels: de Nieuwstraat heeft de typische street fashion, de Louizalaan heeft alle dure merken. Mijn favoriete buurt is waarschijnlijk Kastelein: er zijn veel kleine boetiekjes, die vaak goede merken vrij goedkoop verkopen. Wat je persoonlijke stijl ook is, daar zal je iets vinden dat bij je past.”

wist, was chocolade, bier en de Europese instellingen. Een grijze stad, vol bureaucraten en in een Europese bubbel. In het begin vond ik het hier maar niets, maar nu zijn het exact die dingen waardoor ik graag in Brussel woon.”

“Brussel is een stad vol plaatsen die niemand kent, zelfs de inwoners niet. Toen ik hier een paar jaar was, besefte ik dat ik steeds naar dezelfde winkels, restaurants en buurten ging. Ik dacht dat dat alles was wat de stad te bieden had. Toen ben ik op zoek gegaan: naar een nieuwe plaats om te brunchen, naar een verborgen koffiebar. Het is maar door te zoeken dat ik heb beseft dat Brussel vol leuke plekken zit. Je moet ze gewoon weten te vinden.”

“Door de blog zijn België en Brussel ook ‘thuis’ geworden. Als ik lekker Grieks eten wil, ga ik naar Philema in Elsene. Als ik eerder klassiek ‘Brussels’ wil, moet ik in Restaurant Vincent (in de Predikherenstraat, red.) zijn. En er zijn nog steeds nieuwe dingen om te ontdekken, soms voel ik me zelfs een toerist in mijn eigen stad. Dat vind ik net zo leuk aan Brussel: de stad is vertrouwd en nieuw tegelijk. Ook al schrijf ik nu weleens over andere plaatsen, Brussel blijft de focus van mijn blog. Brussel is thuis.’

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

“Brussel is een stad vol plaatsen die niemand kent, zelfs de inwoners niet”

“Dat is het leuke aan deze stad: elke wijk is compleet anders, en toch smelt alles samen” AXELLE MODEBLOGGER

een jaar oud was, heb ik geprobeerd dat tempo aan te houden. Dat hield ik niet vol. Thuiszitten is niets voor mij, maar Brussel is geen kindvriendelijke stad. Vroeger was ik zo iemand die zei: “Dat kind hiernaast, da’s aan het huilen…” Plots was ik bang dat ik zelf de mama met de huilbaby ging zijn.”

“De blog heeft mij geholpen om met baby steps die angst te doorbreken.

Als ik ergens naartoe ging om erover te schrijven, kon ik niet op mijn

plannen terugkomen. Ik ontdekte nieuwe plaatsen, omdat ik ernaar op zoek ging.

Het Chicago Café, bijvoorbeeld.

En La Fabrique en ville in het Egmontpark. Ik ben verliefd op die plek. Daar kan je heen gaan en relaxen. Dat geeft me het gevoel dat het ook mijn moment is.

Nu is er zelfs een kinderhoek gemaakt, maar die moet ik nog proberen. Voor op de blog, binnenkort (lacht).”

“Mijn blog is al erg geëvolueerd, het wordt soms wat persoonlijker. Met een aantal mummy-bloggers, de belgomums bloggen we regelmatig over dezelfde thema’s. Ik schrijf in het Frans en in het Engels, afhankelijk van het onderwerp. Daar komen ook positieve reacties op: dat er eindelijk een blog is voor Brussel in het Engels. Of dan krijg ik een bericht van iemand: ‘Ik had het echt nodig om dat te lezen.’ Daar doe ik het voor.”

S Marks the Spots Sandy In Brussel sinds: 2009 Blogt sinds: 2013

21

Zomerreeks

Een duik in de Brusselse sportgeschiedenis

Watermaal-Bosvoorde herbergt immense voetbaltempel

Drie Lindenstadion B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Brussel kent, behalve het Koning Boudewijnstadion, nog een immense voetbaltempel. Geen plek waar veel successen zijn geschreven, maar wel een die stadionliefhebbers als geen ander koesteren. — FILIP VAN DER ELST EN MAARTEN VERDOODT, FOTO BART DEWAELE

I

n de omgeving van het Drie Lindenstadion, het immer rustige Watermaal-Bosvoorde, is er maar weinig dat de toevallige passant de indruk geeft dat hier een immense voetbaltempel tussen de doodstille woonwijken verborgen ligt. Toch kom je onderweg een tipje van de sluier tegen: de rotonde, waar drie mooie lindenbomen staan te pronken, kan je niet missen. De naam voor de nieuwe voetbaltempel was snel gekozen. Langs de statige huizen in de Najadenlaan is het nog altijd een en al rust. Maar dan sla je een klein padje in en sta je plots bovenaan de immense staantribune,

die intussen al bijna zeventig jaar oud is.

Brusselaar Stéphane Lievens komt hier regelmatig op de trappen zitten. “Ik kan hier gemakkelijk een uurtje blijven zitten. Gewoon naar die tribunes kijken en genieten,” mijmert hij. Lievens is wat in voetbaltermen een ‘groundhopper’ wordt genoemd. Soms met zijn zoon, maar meestal alleen, bezoekt hij stadions in de verste uithoeken van België en zelfs Europa. “In België alleen al heb ik al meer dan driehonderd stadions gezien. Saai wordt het nooit. Je weet nooit wat je zal tegenkomen.”

Zijn Facebookpagina ‘Brussels Groundhopper’

staat vol met vervallen tribunes, majestueuze toegangspoorten en verouderde kantines. Maar zo mooi als het Drie Lindenstadion zijn ze nooit. “Dit is een monument, dat herinnert aan ver vervlogen tijden. Ik denk dat zelfs in Europa of in de wereld nauwelijks parels als het Drie Lindenstadion overblijven. Het is belangrijk dat men het intact houdt. Het stadion is gelukkig beschermd, het mag zelfs niet afgebroken worden.”

“Als het Koning Boudewijnstadion niet meer gebruikt mag worden, hebben we geen enkel voetbalstadion meer dat meer dan 30.000

VERBORGEN SPORTPARELS

toeschouwers kan herbergen,” wordt in de marge van het debat rond het Eurostadion regelmatig gezegd. Maar eigenlijk klopt dat niet helemaal: het Drie Lindenstadion is het tweede grootste stadion van België. Het kan in principe plaats bieden aan 40.000 voetbalsupporters, hoewel dat om veiligheidsredenen al lang niet meer toegelaten is. In de moderne voetbaltijden, waar afgescheiden vakken en nooduitgangen niet als een overbodige luxe worden aangezien, is dit stadion een anachronisme geworden.

“Ik denk dat in de wereld nauwelijks parels als het Drie Lindenstadion overblijven” STÉPHANE LIEVENS GROUNDHOPPER

TORINO is veelzeggend dat het nogal megalomane Drie Lindenstadion niet eens helemaal is afgewerkt, zoals voorzien is op de originele plannen.

Echt een succesverhaal is het niet geworden: slechts één keer liep het stadion helemaal vol.

Dat was in de feestelijke openingswedstrijd tegen AC Torino, op 11 november 1948. Nu is dat een kleine club in Italië, in de schaduw van grootmacht Juventus, maar toen luidde de bijnaam niet voor niets Il Grande Torino. Torino was één van de beste clubs van Europa. Toen bestond er echter nog geen Champions League waarin de club dat kon bewijzen. Het duel tegen Racing, dat met 0-3 gewonnen door de Italianen, is om nog een andere reden legendarisch. Amper zes maanden later, op 4 mei 1949, kwam zowat het hele elftal van Torino om het leven. Op de terugweg van een vriendschappelijke wedstrijd in Lissabon, crashte het vliegtuig tegen de basiliek van Superga, ten

© ARCHIEF WATERMAAL BOSVOORDE

Dus neen, we zien er de Rode Duivels niet meteen hun nieuwe thuishaven vinden. Maar terwijl je een plekje uitzoekt om het veld te overschouwen, is het niet moeilijk om je de gevulde tribunes in te beelden. De treden zijn overwoekerd door mos en onkruid, maar eigenlijk zijn ze nog perfect bruikbaar. In het Drie Lindenstadion vind je nog geen skyboxen of VIP-lounges. De archaïsche zittribune komt nog het meeste in de buurt van wat in 1948 ongetwijfeld als grande chique werd aangezien.

Waarom staat er zo’n voetbaltempel in het onooglijke Watermaal-Bosvoorde? Daarvoor moeten we terug naar 1948, in de periode na de Tweede Wereldoorlog, die in het teken staat van de heropbouw van het land. Racing Club de Bruxelles kende de jaren voorheen – bescheiden - successen in de Belgische eerste klasse, en dat deed het bestuur luidop dromen. Racing verhuisde van Ukkel naar Watermaal-Bosvoorde, waar een nieuw stadion werd gebouwd. Het

oosten van Turijn. De club zou dat verlies nooit meer te boven komen.

Ook met Racing liep het niet goed af. Na nog geen tien jaar moest de club het stadion overlaten aan de gemeente. Het ooit zo roemrijke Racing was intussen al naar tweede klasse gedegradeerd, en kon de zware lening voor de bouw van het stadion niet meer betalen.

De club verhuisde naar de Heizel, maar ook dat was geen succes, en in 1961 fusioneerde Racing met White Star tot Racing White.

Lievens heeft zijn eigen ideeën over het mislukte avontuur van Racing. “Eén van de problemen was dat het volk hier gewoon niet geraakte. Er waren nauwelijks parkeermogelijkheden en het openbaar vervoer was beperkt.”

Maar de houdbaarheidsdatum van Racing, zesvoudig landskampioen, was op dat moment al lang verstreken. “Na de oorlog kwam Anderlecht op, en dat zou de topclub van België worden. Je zit hier natuurlijk ook niet in Anderlecht of Molenbeek. Het is een ander, veel rustiger, deel van Brussel. Voetbal leeft in een gemeente als Watermaal-Bosvoorde een pak minder.”

En het Drie Lindenstadion? Dat is gelukkig blijven staan. De atletiektak van Racing is altijd hier gebleven. Het is nu ook de thuishaven van tweedeprovincialer Racing Boitsfort. “Het enige wat hier ontbreekt, is leven in het stadion,” zegt Lievens. Boitsfort speelt voor een man of zestig.

Een voetbalstadion heeft passie nodig. Dat vind je wel in het Dudenpark van Union, of in het Edmond Machtensstadion van RWDM, maar niet hier.”

B R U Z Z | LO S VA N E T I J D

BRUZZ gaat op zoek naar de mooiste verborgen sportparels in Brussel.

Prachtige plaatsen waar sportgeschiedenis is geschreven, en waar de tijd is blijven stilstaan. Soms is het bestaan ervan al lang vergeten, maar ze zijn nagenoeg intact gebleven. In de zomer te volgen in BRUZZ-magazine, en elke dinsdag ook te zien op BRUZZ24.

Drie Lindenstadion In het Drie Lindenstadion nog geen skyboxen of VIP-lounges, wel treden die zijn overwoekerd door onkruid.

XXXXX

- Gebouwd in 1948 als nieuw stadion voor Racing Club de Bruxelles - Feestelijke opening op 11/11/1948: Racing-Torino (0-3) - Tegenwoordig thuishaven van atletiekvereniging Racing Club de Bruxelles, voetbalclub RRC de Boitsfort en rugbyclub Boitsfort RC - Beschermd als monument sinds 2010

23

Le trajet de Trachet

Nick Trachet trekt zes weken lang met het openbaar vervoer naar verborgen plekjes

BUS 232

BUS 232

Halte Bockstael

Grimbergen Halte Kerkhof

Stroomopwaarts door Grimbergen

Wandelen langs de watermolens B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

De naam van de gemeente Grimbergen is ondertussen wereldberoemd. Vooral in Frankrijk waar verbazend veel cafés het gelijknamige bier pression serveren, van het vat. Maar dat alles maakt van het dorp Grimbergen nog geen toeristische attractie.

— NICK TRACHET, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

W

e nemen bus 232 van De Lijn aan metrostation Bockstael. De 230 en 231 rijden ook naar Grimbergen, maar er zijn nog voor een hele tijd werkzaamheden aan de Brusselsesteenweg, waardoor de bussen nu een omweg nemen. Deze 232 gaat net waar ik wil. We stappen af aan de halte Kerkhof in de Poddegemstraat. Naast café In de Veldkant slaan we de Tommenmolenstraat in, stappen over een brugje van de Maalbeek, waarvan de naam de rijkdom van Grimbergen verraadt: zijn molens. Links, net voor de ingang van een kasteel, vertrekt een wandelweg. Die volgt ongeveer de loop van de beek, stroomopwaarts.

We komen door natte bossen tot aan de Tommenmolen. Dit is een geliefde plek voor Grimbergenaren.

Op het erf staan de tafels onder parasols tussen de watermolen en het café, waar de volledige collectie trappisten te krijgen is (en uiteraard ook Grimbergen), er is ook een

24

menukaart. De zaak noemt zichzelf een museumcafé, want de molens horen tot het MOT, het Museum voor Oudere Technieken, dat we verder nog zullen ontmoeten. Op het erf staat ook een rosmolen, een ronddraaiende mechaniek die vroeger door een paard – ros - werd aangedreven om allerhande landbouwtoestellen mee aan te drijven.

Langs de schuur met strooien dak gaat een paadje verder langs de rechteroever van de beek - links als je stroomopwaarts kijkt. We zien een ingang voor een natuurwandeling in de Maalbeekvallei, oude gronden van de abdij, plassen en

vijvers, waar uiteraard in deze zomer allerlei dieren rondwriemelen en zomerplanten bloeien. De paden zijn bewegwijzerd en er zijn panelen met uitleg. Verderop doemt er tussen de bomen een oud gebouw op langs het water. Het blijkt het vredegerecht van Grimbergen, ondergebracht in een zeer oud pand, de Charleroihoeve. In de voormalige stallingen huist nu de gemeentelijke bibliotheek.

We moeten hier even over een bruggetje op de Lierbaan om aan de andere oever van de beek het wandelpad opnieuw te volgen. Nu komen we aan de Liermolen. Nog zo’n oude watermolen met een

cafeetje. Eenvoudiger, dit. Er staan ook tafeltjes op het erf en de bijgebouwen huizen tentoonstellingen van het MOT. Op geregelde tijdstippen wordt hier nog gemalen voor bezoekers en amateurs.

Verder lopend langs het pad - dat hier Kloosterdam heet - en de beek zien we nog grote vijvers. Opmerkelijk: dit is dezelfde beek die hogerop ook door de Nationale Plantentuin stroomt. Dra bereiken we de drukke Wolvertemsesteenweg. Oversteken doen we best aan het kruispunt, waar we het CBD - central business district, zoals de Amerikanen zeggen - van Grimbergen binnenstappen. Het dorp wordt gedomineerd door de abdij.

KERKWERK

“Op het dorpsplein zien we de hoofdingang van de abdij met boven de deur de feniks”

De Abdijstraat loopt omhoog langs de beroemde volkssterrenwacht Mira, waar Frank Deboosere de mosterd haalde. Vlak ernaast het Fenikshof, een eetfabriek die zich vestigde binnen de abdijmuren. Aan de overkant een drankengroothan-

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Het Prinsenkasteel was ooit de zetel van de heren van Grimbergen. Het werd in brand gestoken door de wegtrekkende Duitsers in 1944.

del. Dat brengt ons weer bij bier.

Men associeert Grimbergen met een biermerk, maar in tegenstelling tot de Trappisten zijn de Norbertijnen, die de abdij bevolken, geen mensen die met de handen horen te werken. Hun werk is pastoor zijn, kerkwerk.

Het fameuze bier is hier nooit gebrouwen, maar de naam wordt gebruikt door een grote brouwgroep die het bier maakt in Alken in Limburg (en in Frankrijk?).

Dezelfde scenario’s gelden voor Leffe, Postel en Tongerlo: allemaal Norbertijnse stichtingen die niet brouwen. Op het dorpsplein zien we de hoofdingang van de abdij met boven de deur de feniks, het symbool dat ook op het bieretiket staat. De hoge abdijkerk is het waard om even binnen te lopen.

Een deftig barok bouwsel. Haaks op het dorpsplein begint de schaduwrijke Prinsenstraat. We moeten helemaal naar het einde van het Prinsenbos, dat we even rechts laten liggen. Daar draaien we rechts het Guldendal in en gaan het park binnen via de bevlagde poort. De oude kasteelhoeve hier is nu het hoofdgebouw van het MOT. Er is een vaste tentoonstelling met een afdeling wastechnieken, smeden en houtbewerking. Best een bezoekje waard. Nu en dan zijn er animaties voor jong en oud.

Verder in het park zien we de ruïnes van het Prinsenkasteel, ooit de zetel van de heren van Grimbergen van wie er één ooit de titel Prins droeg. Het kasteel werd in brand gestoken door de wegtrekkende Duitsers in 1944 en staat er nu nog altijd vervallen bij.

Het Prinsenbos noordwaarts dan, onder statige beuken en eiken.

Spijtig genoeg werd een deel van dit mooie bos vernietigd voor een voetbalveld met cafetaria.

Langs hier komen weer in het dorpscentrum en aan het kerkplein. In juli en augustus zijn er elke vrijdagavond beiaardconcerten. Hier is de ideale plek om daarnaar te luisteren. Langs de Hogesteenweg naar rechts bereiken we de Vilvoordsesteenweg. Om de hoek is de halte van de bussen (230, 231, 232) die ons weer naar het Noordstation in Brussel brengen.

25

Enfant Terrible Bijzondere mensen in een bijzondere stad

Ik wil mijn roots niet verloochenen

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Wim Ballieu, culinaire creatieveling Vijf jaar geleden kwam ik op het idee om gevulde gehaktballen te maken. Het begon met een kleine pop-up in Gent. Daarvoor heb ik tien jaar gastronomische catering gedaan. Ik wou na al die jaren eens volledig mijn goesting doen. Ik zag in dat wat mijn ouders met hun ouderwetse beenhouwerij doen, echt wel heel schoon is. Varkens, de boerderij en de slagerij zitten zo diep in mijn roots, die zal ik niet verloochenen.

Ik ben aan een boek bezig, dat in oktober gepubliceerd wordt, met onder meer recepten uit mijn jeugd.

En een soort van dagboek van mijn ouders. Ik herken zo ongelooflijk veel van mezelf in hen.

Als mijn grootmoeder hier komt eten, dan krijg ik steevast de opmerking: ‘Het is niet echt restaurant hè wat je nu doet.’ Zij ziet liever zilveren schotels en afgewerkte bordjes. Gelukkig weten onze klanten de no-nonsensaanpak te appreciëren. Ik wil een soort van dagschotelrestaurant 2.0 zijn.

Met mijn eerste bedrijf Alfin dacht ik dat de evenaar door ons gat liep. Alles mocht ontploffen rondom mij.

Nu ligt de nadruk op authenticiteit. Het recept van onze appel-rabarberlimonade is dat van mijn grootmoeder. Ik werk samen met allemaal vrienden van mij, een appelteler, een bakker die met ons ons recept van de zuurdesem op punt heeft gezet. Ik weet waar de producten vandaan komen. In mijn allereerste A4’tje voor mijn businessplan stond dat ik hoopte dat we met onze Vlaamse eetcultuur internationaal zouden kunnen doorbreken. Dat blijft de ambitie en dat zal altijd zo blijven. Ik zou graag, al is het maar een heel klein beetje, impact willen genereren. Wij waren vijf jaar geleden een van de eersten die kannen water op de tafels hadden staan en geen cola op de kaart. Intussen zit ik in een denktank met Ben Weyts om na te gaan hoe we de Vlaamse gastronomie op de kaart kunnen krijgen. Overal vind je hier lekker,

simpel eten en Brussel is de enige stad waar je schijtegoedkoop kan eten.

Ik woon nu in Molenbeek langs het kanaal. Dat is het beste van de twee werelden, ik kan te voet naar mijn werk. Ik heb nog geen minuut spijt gehad van mijn verhuizing naar Brussel. Mijn partner en ik hebben een onuitgesproken ritueel waarbij we er in het weekend opuit trekken in de stad. Er valt altijd wel iets nieuws te ontdekken. Dat is een echte verrijking.

Op zondag probeer ik niet te werken, anders is het niet vol te houden. Ik begin in de week rond 7u en rond 1u ‘s nachts klap ik mijn laptop dicht. Ik heb geleerd om mijn dag efficiënt in te plannen en genoeg focus in te bouwen. En als een lastige taak achter de rug is, dan beloon ik mezelf af en toe met bijvoorbeeld een kookboek dat ik al lang wou.

Je moet iemand tegenkomen in den uitgang (het uitgaansleven, red.) in plaats van op een datingsite.

En dat is met panden een beetje hetzelfde. Zodra je een bordje ‘Te Huur’ ziet hangen, ben je al te laat.

Het was niet zo gemakkelijk om hier in Brussel een pand te vinden.

Als kind had ik al de droom om mijn eigen restaurant te openen. Alle talentjes die ik heb, zitten binnen het vakje ondernemerschap. Ik heb de naam om niet bang te zijn, maar hoe ouder ik word, hoe minder impulsief ik beslissingen neem. Al laat ik dat niet altijd zien. Mensen zullen altijd moeten eten en vriendelijk bediend worden. Toch kan ik niet stoppen met analyseren hoe we beter kunnen. En misschien wel het belangrijkste van alles, je moet durven - en kunnen - blijven dromen. Van beter eten, van eerlijker ondernemen, een beter Brussel of het internationaal uitdragen van onze eetcultuur.

Vrienden en familie kennen mij ondertussen: soms ben ik misschien iets té enthousiast, maar dan zijn zij er om mij te temperen. — HILKE ANDRIES

Wim Ballieu (34)

geboren in Veurne, slagerszoon, oprichter van ondertussen zes Balls ‘n Glory-restaurants waar je smult van gevulde gehaktballen. www.ballsnglory.be

26

© SASKIA VANDERSTICHELE

Geschiedenis

Kazerne Dossin: een monografie

Onderzoekster Laurence Schram duikt het Dossin-verleden in

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

De voorkamer van de dood

28

Vijfenzeventig jaar geleden: vijf man van de Sicherheitspolizei-Sicherheitsdienst (Sipo-SD) aan de Louizalaan 510 vertrekken op 15 juli 1942 naar de Kazerne Dossin in Mechelen. Ze brengen in twaalf dagen alles in gereedheid om de eerste Joden te kazerneren. Op 27 juli strandt in Mechelen de eerste Jodenstroom die ‘de Louizalaan’ heeft opgelijst. Voor doorvoer als ‘werkplichtige’ naar Auschwitz-Birkenau. — JEAN-MARIE BINST, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

D

e Jetse Laurence Schram heeft een grote historische leemte ingevuld met een veelzijdig onderzoekswerk (en doctoraat) over de Kazerne Dossin, nu het Memoriaal en museum over de Holocaust en mensenrechten. Dossin kreeg in de geschiedkundige publicaties altijd minder aandacht dan het Fort van Breendonk, waar hoofdzakelijk politieke gevangenen terechtkwamen. Dossin was eerder het verzamelpunt voor vreemdelingen die moesten beantwoorden aan de Arbeitseinsatzbefehle: het inzetten van werkkrachten in Duitsland ter compensatie van de Duitser die als soldaat nodig was.

Drie procent van de vreemdelingen in België was Joods. Negentig procent van de 69.000 Joden in ons land was geen Belg. De driehonderd Joden per dag die Dossin wou halen, hadden bijgevolg in eerste instantie niets met de Belg te maken. Dossin was een verzamelpunt van raciaal gedeporteerden. De vraag of het geweten was wat daar allemaal gebeurde, en wat de bestemming van het transport van tweeduizend Joden per trein kon zijn, heeft Schram met archiefstukken en getuigenverslagen haarfijn kunnen beantwoorden.

“Nooit vanuit Breendonk, alleen vanuit Dossin vertrokken de treinen naar Auschwitz-Birkenau,” zegt Laurence Schram. “Dat niemand liet weten hoe het verliep in het ‘werkkamp’, voedde snel de onzekerheden over de eindbestemming bij wie in Dossin verbleef. Toen ook behoeftige bejaarden en kinderen zogezegd

voor het werkkamptransport nodig waren, ging wel een belletje rinkelen. En toen de Association de Juifs en Belgique in 1944 verplicht werd lijsten te bezorgen van alle Belgische Joden, waardoor ze geklasseerd per stad, per straat, per huisnummer en huis, bekend waren, bleek duidelijk dat het niet louter om niet-Belgen ging, maar om àlle Joden. Een handelaar van de andere kant van Mechelen heeft het zelfs over het geschreeuw dat tot buiten Dossin te horen viel. Een Mechelse schilder maakt in 1942 al ‘Vertrek der Joden’. Treinen van tweeduizend gedeporteerden kunnen niet ‘zwijgen’.”

Schrams Dossin-monografie snijdt vele nieuwe gegevens en thema’s aan, weergegeven als feitenmateriaal zonder enige emotionele teneur.

Zo is er haar bijdrage over de SS-Flamen, de Vlaamse SS’ers, vrijwilligers die op hun manier participeerden in de Duitse oorlogsvoering in en buiten Dossin. Schram: “Een honderdtal Arische Vlamingen kreeg in 1941 een snelle militaire opleiding van drie tot zes weken in het

“Omdat er geen nieuws komt, groeit het voorgevoel dat de bestemming dodelijk is” LAURENCE SCHRAM ONDERZOEKSTER

Laurence Schram Laurence Schram is senior onderzoeker en leidde de documentatiedienst van Dossin.

Ze publiceerde na haar doctoraat de eerste monografie over deze ‘voorkamer van de dood’: ‘Dossin, l’antichambre d’Auschwitz’. Het boek werd uitgegeven door Racine en bekostigd door de Stichting Auschwitz. Hoe verhelderend, en hoe nieuw naar diverse invalshoeken, het boek ook is, een Nederlandstalige versie wordt nog niet voorzien, omdat de vertaling viermaal de prijs van deze uitgave zou kosten.

kasteel van Horst in Schoten. In 1943 waren er dat een twee- à driehonderdtal. Ze moesten jonger zijn dan 35 jaar en werden gescreend. Zij hadden de opdracht om de garages en de gebouwen van de Sipo-SD aan de Louizalaan te bewaken. Ook voor het transport naar Breendonk vanuit de Louizalaan (waar Joden werden opgeroepen, of door razzia’s belandden of na verklikking terechtkwamen, red.) werden ze ingezet, net als voor bewaking in Dossin, waar ze alles uitvoerden wat niet door de Duitse SS’ers gebeurde, tot treinbegeleiding tot de grens toe. Stilaan werden de SS-Vlamingen ook nuttig voor kampen, maar hun dienstperiode was altijd kort, op tien SS’ers na. Brieven die Schram uitploos, getuigen van hun ideologisch en politiek engagement.

Ook over de interne organisatie van het kamp Dossin, viel voordien weinig te lezen. Welke rol kreeg iedereen in de kazerne toebedeeld? Hoe waren de relaties tussen de gevangenen en de SS? Vanaf 11 juni 1942 wordt Dossin als SS-Sammellager für Juden (verzamelpunt) uitgekozen. Adolf Eichmann van de Gestapo vraagt de Louizalaan om quota. In een eerste fase zou het om 10.000 Joden gaan. Het zullen van 1942 tot 1944 precies 25.484 Joden en 342 zigeuners zijn, die naar Auschwitz-Birkenau worden afgevoerd. Mechelen ligt gemakkelijk tussen Antwerpen en Brussel. Een ander ‘gemak’ was dat de 90 procent ‘vreemdelingen-Joden’ als niet-Belg geen bescherming genoot. De transporteffectieven moeten behaald

DOSSIN, L’ANTICHAMBRE D’AUSCHWITZ Dossin, l’antichambre d’Auschwitz, uitgegeven door Racine, 352 blz., 24,95 euro, www.racine.be

Juli 1942 Op 27 juli 1942 komen de eerste Joden met reiskoffers aan in de koer van de Dossinkazerne. De Sipo-SD aan de Brusselse Louizalaan 510 heeft hen opgevorderd en opgelijst als ‘werkplichtige’. Het is de start van de Belgische voorpost bij uitstek voor organisatie van het treintransport van Joden en zigeuners naar het SS-vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau.

© DOSSIN FONDS KUMMER

Thuis in Jette schreef Laurence Schram alles uit over haar onderzoek rond de Kazerne Dossin, waar ze werkt.

worden. Als ze geregistreerd zijn in Brussel komen de eerste Joden op 27 juli 1942 in Dossin met hun reiskoffers met werkkledij, tandenborstel, zeep en dergelijke aan (foto).

ZIGEUNERS Verder in dit werk ook een nieuw, zelfs eerste licht op de zigeuners die in Dossin nog slechter werden behandeld dan de Joden. Van meet af aan ging het over grote gezinnen. Tot de helft van alle zigeuners die op de Duitse trein gezet werden, was jonger dan vijftien jaar. De Transportliste Z (zigeuner) wordt opgelijst in een

Zigeunerbuch. Eerst kregen de zigeuners een carte de nomade, waardoor ze geregistreerd werden om voedsel te kunnen bekomen, wat een handige zet was voor identiteitsherkenning.

In het Nederlands heet die kaart raciaal explicieter Zigeunerkaart.

Ook heldert Schram een misverstand op over het treintransport uit Dossin: de eerste jaren gebeurden die overdag, maar voor de laatste transporten was dat ’s nachts. Het gebeurde wel degelijk met personentreinen en ontsnappingen waren er van in het begin. Van 4 augustus 1942 tot 24 oktober 1942 alleen al zijn er

twaalf gedeporteerden uit de trein gesprongen.

De allereerste in augustus 1942 was een zeventienjarig meisje Hanna Karpowitz, dat op 5 oktober weer werd gevat. Schram: “Omdat er geen nieuws komt over de mensen die op transport waren gezet, groeit het voorgevoel dat de bestemming waarschijnlijk dodelijk is.

Iedereen probeert de deportatie te vermijden, ook in Dossin. Voor het laatste vijfde aan transporten ’s nachts worden veewagens ingezet, omdat de tijd dringt.”

Het boek werpt ook een nieuw licht op de rol van het Verzet, ook het Jodenverzet in en buiten Dossin. Maar de gruwel is nooit veraf: getuige haar bewijsmateriaal dat de Joden en zigeuners uit Dossin moesten afstappen aan de Judenrampe (een verhoogd perron) tussen de kampen Auschwitz en Birkenau. Slechts 1.070 Joden en zigeuners zijn in de laatste twee transporten verder gevoerd tot aan de gasbarakken, van het half miljoen dat daar aankwam. Twee herinneringswagons op het spoor getuigen daar maar sinds enkele jaren van.

29

Michaël Bellon

Onze columnist trekt elke week naar een plek die tot de verbeelding spreekt

woensdag 21 juni, 13u B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Brabantstraat “Dat is wat nooit zal wennen aan de Brabantstraat: het primaat van de kitsch”

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/laptopia

30

Maak u geen illusies, separatisme is een stille, maar constante kracht. Je hebt ondertussen Noord-Brabant, Klein-Brabant, Vlaams-Brabant, Waals-Brabant en al wat je wil, maar een geografisch gebied dat gewoon officieel Brabant mag heten, bestaat al lang niet meer.

Alles is gereduceerd tot de Brabantstraat, die overtuigend in het zwarte gat van de geschiedenis duikt, en uit de verscheidenheid eenheid in plaats van verdeeldheid probeert te puren.

Als coherent en goed draaiend geheel van lokale neringdoenden met een mediterraan cachet, gold de Brabantstraat zelfs in het wat dat betreft niet onervaren Brussel lang als een exotische bezienswaardigheid, en blijkt de straat zelfs een toeristische trekpleister.

Maar bij mezelf stel ik vandaag nauwelijks nog verwondering vast bij het aanschouwen van de taferelen in de sympathieke soek die Sint-Joost en Schaarbeek met elkaar verbindt. Ik voel meer verbondenheid met deze straat dan met haar absolute spiegelbeeld, de Nieuwstraat.

Een aantal zaken blijft natuurlijk wel verbazen.

Om te beginnen de geuren. Die walmen niet van wafels, hamburgers of uit de Bodyshop, maar duiden op de aanwezigheid van wierook, olijven, gekruid schapenvlees, en vers van de rol gesneden plastic schoenzolen.

Behalve het totale gebrek aan internationale winkelketens, is er ook het feit dat er nagenoeg geen leegstand te noteren valt. Er is blijkbaar nooit plaats te veel voor het enorme aanbod, dat bovendien ook nog eens sterk op elkaar lijkt. Dat heel wat winkeliers in dezelfde vijver vissen, lijkt hen niet te deren. Er is geen sprake van concurrentiestress, en iedereen strijdt met dezelfde wapens: ijverig laden en lossen, duidelijke prijzen afficheren, zoveel mogelijk

goederen presenteren in de etalage die eigenlijk trottoir heet, en potentiële kopers die de drempel eenmaal hebben overschreden overdonderen met een eindeloos assortiment binnenin. Want het geheim van de Brabantstraat zijn de duizelingwekkende dimensies van de winkelpanden.

Langs de vraagzijde blijft het momenteel echter relatief kalm. We staan dan ook aan het begin van één van de laatste lange en bloedhete dagen van de ramadan. Een meubelzaak geeft voor de gelegenheid ramadankorting. Bij aankoop van een volledig salon krijg je een tafel en een servies bovenop.

Ook andere actualiteit werkt inspirerend. Eén dynamische dealer heeft net een heel windmolenpark ventilators met ingebouwde waterverstuivers laten leveren.

De eet- en drankgelegenheden zijn meer gelaten en focussen op het avonduur. In de snackbars wordt de grill van gisteren ontvet.

In de slagerijen zijn de kippen na enkele omwentelingen aan het spit nog spierwit.

Het legertje paspoppen dat is buitengezet om frivole dan wel traditionele klederdracht te promoten, overtreft de voorbijgangers in aantal. En dat is dan hetgeen dat nooit zal wennen aan de Brabantstraat: het primaat van de kitsch, de blingbling, de glitter, de parels, het brokaat, het goud en de bijous. Zelfs de tapijten - zeker niet Perzisch, maar wel synthetisch - glanzen.

En naast die aandoenlijke hoeveelheden kostuums en feestkledij staan ook de enorme hoeveelheden reiskoffers die overal te koop zijn. Hopelijk is escapisme niet de grootste gemene deler. Of houdt er echt niemand van Brabant?

Big City

Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

Waarom telt het Brussels parlement 89 leden?

Oorspronkelijk telde het Brussels parlement 75 leden en was er geen vast aantal zetels bepaald per taalgroep.

THIERRY UIT ZAVENTEM

O

7 0 .

6 0 U TH

FREE

BELGA

Ook kwam er financiële steun aan de gemeenten van het Brussels Gewest die een Vlaamse schepen of OCMW-voorzitter aanstellen. Een van de (vreemde) argumenten die door de Franstalige onderhandelaars naar voren geschoven werd om dat te verkrijgen, is dat de vertaling van het Frans naar het Nederlands een dure aangelegenheid was. Alsof Nederlandstalige inwoners geen Brusselse burgers zoals de Franstaligen zijn.

En last but not least werden er maatregelen uitgedokterd om te verhinderen dat het Vlaams Blok door een meerderheidspositie in de Nederlandse taalgroep de werking van de Brusselse Hoofdstedelijke Raad zou verlammen. Tot dan moest er voor de installatie van de regering een meerderheid in elke taalgroep gevonden worden en dat gold ook voor de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC): een maatregel die in beide richtingen

werkt, maar vooral een beschermingsmaatregel was voor de Nederlandstaligen. De wet moest verhinderen dat er maatregelen genomen werden tegen de Nederlandstaligen. Nu geldt dat er na een maand een tweede keer mag gestemd worden en dan is die regel flink afgezwakt. Toen de wet gewijzigd werd, stelde de GGC als instelling niet zoveel voor - ze was noch bij de Nederlandstaligen noch bij de Franstaligen geliefd - en was het budget eerder beperkt. Met de overheveling van de kinderbijslag naar de gewesten is ze een instelling met een serieuze omvang geworden waarover de Nederlandstaligen dus veel minder te zeggen hebben. — DANNY VILEYN VOLGENDE WEEK Wat zijn de concrete plannen voor de nieuwe wijk in Anderlecht aan het Kanaal?

BRUZZ NIGHT @ BOZAR EXPO: YO Brussels Hip-Hop Generations 18u Supafly - 19u Bumrush Show - 20u Frontal Uitzending show om 21u op BRUZZ Radio 98.8

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

orspronkelijk telde het Brussels parlement - in 1989 nog Brusselse Hoofdstedelijke Raad genoemd 75 leden en was er geen vast aantal zetels bepaald per taalgroep. De eerste verkiezingen in juni 1989 leverden 64 Franstalige en 11 Nederlandstalige zitjes op, zes jaar later waren dat er 10 en nog eens vijf jaar later opnieuw 1. Dat geringe aantal verkozenen baarde de Vlaams-Brusselse politici grote zorgen en toen het Vlaams Blok met de verkiezingen van 1999 met de populaire ex-politiecommissaris Johan Demol zijn zetelaantal verdubbelde, sloeg de paniek in heel politiek Brussel toe. Het Blok moest met alle middelen verhinderd worden de instellingen plat te leggen, zo heette het. Dus werden er institutionele wijzigingen gestemd.

Met de Lambermont- en Lombardakkoorden van 2001 werd het aantal zetels opgetrokken naar 89 en werd voor elke taalgroep een vast aantal zetels voorzien, 72 voor de Franstalige lijsten en 17 voor de Nederlandstalige lijsten - wat de uitslag van de verkiezingen ook mag zijn. Maar daar bleef het niet bij. Aanvankelijk waren er zes Nederlandstalige verkozenen die ook in het Vlaams parlement zaten, met de Lambermont-Lombardakkoorden werden die zes rechtstreeks verkozen en zitten ze alleen nog in het Vlaams parlement voor onderwijs, cultuur en gezondheid. Met territoriale Vlaamse bevoegdheden mogen ze zich niet moeien.

Nick Trachet

Brussel en de wereld culinair ontdekt

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Maagjes

“Spiermagen staan bekend als delicatessen in de keuken”

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/trachet

32

Het zomert. Dan ga je op zoek naar lichtere keuken.

In Frankrijk kreeg ik onlangs op een middag een salade de gésiers voorgeschoteld. Vogelmagen. In het beste geval zijn die van eenden, grote, roodvlezige spieren, maar van kip kan ook.

Vogels hebben meerdere magen. Met verwondering leerden we over de magen van de koe.

Maar de kip laat zich ook niet onbesuisd. Twee magen heeft het sympathieke hoen, eigenlijk drie, als je daarbij ook de krop rekent, de verbreding van de slokdarm waar de vogel zijn voedsel in opslaat voor het aan de kleintjes te geven of zelf verder te verteren. Het voedsel gaat dan verder door de slokdarm naar de kliermaag. Hier wordt het voedsel gemengd met verteringssappen, vooraleer het in de spiermaag gaat. Wie ooit een kip heeft geslacht, weet het. Dat kliermaagje is maar een klein ding vergeleken met de spiermaag. Die is, zoals het klinkt, erg gespierd, veel meer - in verhouding - dan die van een varken of koe. Dat komt door het soort voedsel: granen, zaden en insecten. Die worden in deze maag vermalen in aanwezigheid van grint, kleine steentjes. Ook de dinosauriërs hadden die, zij worden vandaag door liefhebbers verzameld als gastrolieten.

Maar moderne krokodillen, zeehonden en zelfs sommige vissen zoals de harder hebben spiermagen met steentjes.

Spiermagen staan bekend als delicatessen in de keuken. Ondanks dat, zijn die van de kip zeer goedkoop, zeker als je erbij denkt dat er (meestal) geen afval bij zit. De schoongemaakte magen werden in de handel doorgesneden en verlost van hun leerachtige binnenbekleding en steentjes. Puur spiervlees dus!

Spiermaagjes zijn volksvoedsel. Van wijlen Stef Stas, cafébaas van ‘t Schuurke op de hoek van de Oude Graanmarkt en de Moutstraat, kreeg ik ooit het recept voor keekemitte, zoals kippenmaagjes heten in ongemanierd Brussels: je kookt ze zacht in een goed gekruide bouillon.

Vervolgens snij je ze door zodat je stukken krijgt die op gekookte wijngaardslakken lijken.

Die pruts je dan in lege slakkenhuisjes en dek je af met lookboter en gehakte peterselie. Nog even in de oven en: “Voilà: escargots à la bourguignonne, ze merken het verschil toch niet.”

Maar alle Brusselse zwans op een stokje, we

waren hier voor een zomers slaatje. Je kan de maagjes inderdaad koken in een “kruidige bouillon”. Doe dat op zo laag mogelijke temperatuur, “rimpelend”, zoals dat heet. Dat duurt misschien een uurtje. Ook niet te lang, ander worden ze draderig en dat zou spijtig zijn. Maar je kan ze ook garen in de oven, met boter, gehakte sjalot en peterselie, een paar goede draaien van de pepermolen en een voorzichtig snuifje zout. Hier geldt hetzelfde: niet te heet en lang genoeg. Eenmaal zacht (helemaal week zullen ze nooit worden) gooi je ze in een slakom waarin groene boontjes of krulsla staan te wachten. Blus de pan met wat wijn en/of azijn en giet dat over de sla. Met liefde mengen en opdienen.

De eendenmagen ofte gésiers zijn vaak confit als je ze kant-en-klaar koopt. Dat betekent dat ze ingemaakt werden in eenden- of ganzenvet.

Dergelijke confit de gésiers is altijd zouter dan de zelfgebakken. Maar als je dat smakelijk vindt, kan je die thuis ook zelf maken. Meng de maagjes met grof zout en laat een nacht staan in de ijskast. Spoel ze de volgende dag grondig af onder de kraan en doe ze in een pan met zoveel eendenvet tot ze onder staan. Je kan overigens ook smout gebruiken, dat werkt ook.

Doe er enkele geplette looktenen bij en een bosje tijm. Laat nu warm worden en zachtjes rimpelen tot de magen zacht zijn. Men doet dat soms door het vuur regelmatig op en af te zetten: te warm en ze worden taai! Schep de maagjes dan in een pot, verhit het overblijvende vet nog even en giet dan over de maagjes. Ze moeten volledig onder staan! Afgekoeld, kan je ze zeker twee weken bewaren in de koelkast.

Smakelijk.

VOLG ONS OP INSTAGRAM

WEEKACTIE! WEEKACTIE! WEEKACTIE! ook verkrijgbaar in Frozen of Paul Frank diverse prints 35x26x11 cm

0.75

gevulde etui 19-delig

3

79

2.99

199

luchtbed velours 1-persoons of elektrische luchtpomp, 130W

9.95

2-PACK

399

22

parasolvoet zwart 25 kg Ø 50 cm

16.95

189

995

078

diverse kleuren 36x35.5 cm

borden set/6, bekers set/6, schaaltjes set/6 of bestek set/18 diverse kleuren

TUIN OPBERGBOX OP WIELEN

45x45x32 cm

12.95

ook te gebruiken als bijzettafel of bloembak hout 33x33x20 cm

spaghetti top maten S-XL

0.99

199

KANTOORVERKOELING OP EEN WARME DAG

KUNSTSTOF SERVIES

BARBECUE TAFELMODEL

DAMES BROEK relaxed fit diverse prints maten S-XL

met USB aansluiting diverse kleuren

DEKBEDOVERTREKSET PAW PATROL ook verkrijgbaar in Frozen, Minions of Trolls katoen/polyester 140x200 cm + 60x70 cm

95

099

diverse kleuren maten XS-XXL

USB BUREAUVENTILATOR

2.99

9.95

crème, antraciet of taupe

diverse varianten maten 98-164

AUSTRALIAN HEREN BOXERSHORT dames maten XS-XL

575

JONGENS SINGLET OF MEISJES SHORT

1.29

099 mummie slaapzak 225 cm

PARASOL MET DRAAIMECHANISME

Ø 3 METER

(1 l = 3.69)

OP = OP

ABSOLUTE BODEMPRIJZEN

0.99 - 1.99 - 2.99

782

MULTIFUNCTIONEEL

695

REXONA DEOSPRAY

BESTWAY FRAME ZWEMBAD

voor hem en haar diverse varianten 150 ml

300x201x66 cm

(1 l = 9.60)

53

00

Aanbiedingen geldig van woensdag 5 juli t/m dinsdag 11 juli 2017 Wilt u altijd op de hoogte blijven van acties en nieuwe producten?

Meld u dan aan voor de nieuwsbrief op www.action.be/nieuwsbrief.

siliconen snorkelset voor volwassenen

5.95

DAMES/HEREN ZONNEBRIL diverse varianten

144

Zet- en drukfouten voorbehouden.

3 PAAR

249

LUCHTBED OF POMP

2-persoons

shampoo 350 ml

(1 l = 3.96)

0.75

stationary set 7-delig

diverse kleuren maten 35-46

voor hem en haar diverse varianten 250 ml

diverse varianten metaal

notitieboek met pen

SNEAKERSOKKEN MET BADSTOFZOOL

PALMOLIVE DOUCHEGEL

POSTBAK MET TEKST

MINIONS SCHOOL RUGTAS

099

OERDEGELIJKE DOVY-BELOFTES BESTEL ZONDER VOORSCHOT PRIJS BIJ BESTELLING BLIJFT 2 JAAR GELDIG BELGISCHE FABRIKANT VAN KEUKENS OP MAAT RECHTSTREEKS VAN FABRIKANT NAAR KLANT 10 JAAR ECHTE GARANTIE LEVENSLANGE SERVICE

SIRIUS – Gelakt glas

€ 17 900,Richtprijs= inclusief levering & plaatsing excl. toestellen, excl BTW en met laminaten werkblad.

KEUKEN

TRENDS DAGEN

7 8 9 10 11 13 14 15 16 17

JULI PROVENCE – Fineer eik geplankt

€ 20 600,Richtprijs= inclusief levering & plaatsing excl. toestellen, excl BTW en met laminaten werkblad.

GRATIS* VAATWAS + 50% KORTING* OP HET DUURSTE TOESTEL

Wij maken úw keuken!

DESIGN – Laminaat

€ 8 100,Richtprijs= inclusief levering & plaatsing excl. toestellen, excl BTW en met laminaten werkblad.

ALTIJD OPEN OP ZONDAG - WWW.DOVY.BE MA-ZA: 9U-12U EN 14U-19U - ZON- EN FEESTDAGEN: 10U-18U - GESLOTEN OP WOENSDAG

Aalst - De Gheeststraat 1 - tel 054 41 13 03 Grimbergen - Vilvoordsesteenweg 397 - tel 02 251 30 64 Sint-Genesius-Rode - Waterloosesteenweg 246a - tel 02 380 30 85

AALST l AWANS (LUIK) l BRUGGE l DOORNIK l GERAARDSBERGEN l GRIMBERGEN l HAM l HASSELT l HERENT l IEPER l MAASMECHELEN l MALDEGEM l MECHELEN l NANINNE (NAMEN) OOSTAKKER l ROESELARE l SCHOTEN l SINT-GENESIUS-RODE l SINT-NIKLAAS l TIENEN l TURNHOUT l WAREGEM l WAVER * Actie geldig van 01/07/2017 tot en met 31/07/2017 bij aankoop van een keuken met minimum 4 inbouwtoestellen. Niet cumuleerbaar met andere acties. Voorwaarden > vraag ernaar in één van onze toonzalen.

DB374215D7

;| 7;r-u|;l;m| o†7;u;mÂŒou] ˆ-m ) -lr;m_o†| 0;v|--| †b| Ć’Ć“ v;mbou;mY -|vġ Ć‘Ć” -vvbv|;mা ;‰ombm];m ;m ‰oomÂŒou]1;m|u†l oŃ´;mv|;; ‰--u ŃľĆ? o†7;u;m Ń´;ˆ;mÄş "-l;m l;| ;;m Ć”Ć?ĹŠ|-Ń´ -m7;u; 1oŃ´Ń´;]-Ä˝v ‰bŃ´Ń´;m ‰bf _;| ˆ;u0Ń´bf= ;m 7; v=;;u bm ‰oomÂŒou]1;m|u†l oŃ´;mv|;; ÂŒo --m];m--l lo];Ń´bfh l-h;mÄş )bf ou]-mbv;u;m lol;m|;;Ń´ ;Š-l;mv ˆoou 7; ˆoŃ´];m7; =†m1া ;v Ĺ?lĹ†ÂˆĹ‘Äš

ERGOTHERAPEUT

ZORGKUNDIGE

o†‰ =†m1া ;Äš ĹŽ f; 0;m| 1u;-া ;=ġ ;lr-|_bv1_ ;m u;v†Ѵ|--|];ub1_| ĹŽ f; 0;v1_bh| oˆ;u ;;m 0-1_;Ń´ou7brŃ´ol- bm 7; ;u]o|_;u-rb; o=‰;Ń´ oˆ;u ;;m ]u-7†--|v7brŃ´ol- Ĺ? $Ĺ‘ o= 7--ul;; ];Ń´bfh];v|;Ń´7 Ĺ?f; _;0| lbmv|;mv ;;m Ć’ĹŠf-ub]; orŃ´;b7bm] ];ˆoŃ´]7Ĺ‘ ĹŽ f; _;0| ;;m ;uh;mmbm]vm†ll;u ;m ˆbv†l oomv1_--Ń´Äš 0u†|o ];ठm7;Š;;u7 lbmbl†l l--m7v-Ń´-ubvÄš Ũ Ć?ÄşĆ?ƖƑġќƔĺ

o†‰ =†m1া ;Äš ĹŽ f; ˆ;uÂŒou]| ;m _;Ń´r| 7; 0;‰om;uv ÂŒo7-| ÂŒbf ÂŒb1_ l;m|--Ń´ ;m =‹vbv1_ ]o;7 ˆo;Ń´;m bm 7; mb;†‰; ol];ˆbm] ĹŽ f; _;0| ;;m 7brŃ´ol- ˆ-m ÂŒou]h†m7b]; ;m ;;m ˆbv†l ˆ-m _;| ! , ( oomv1_--Ń´Äš 0u†|o ];ठm7;Š;;u7 lbmbl†l l--m7v-Ń´-ubvÄš ˆoou ;;m ˆoѴা f7v; 0;|u;hhbm]Äš Ũ Ć?ĺќƔƑġƔĆ?ġ ˆoou ;;m 7;;Ѵা f7v; 0;|u;hhbm] Ĺ?Ć”Ć?ѡőĚ Ũ ƖƑѾġƑƔĺ

KINESITHERAPEUT

POETSMEDEWERKER

o†‰ =†m1া ;Äš ĹŽ f; v|;Ń´| 7; 0;‰om;u bm v|--| ol ÂŒo 1ol=ou|-0;Ń´ lo];Ń´bfh |; Ń´;ˆ;m ;m ÂŒbfmņ_--u ÂŒ;Ń´=u;7ÂŒ--l_;b7 |; _;u‰bmm;m o= |; 0;_o†7;m ĹŽ f; 0;m| _o†7;u ˆ-m 7; 0;uo;rvা |;Ń´ ˆ-m hbm;vb|_;u-r;†| o=‰;Ń´ _o†7;u ˆ-m ;;m 0-1_;Ń´ou bm 7; u;ˆ-Ń´b7-া ;‰;|;mv1_-rr;m ;m hbm;vb|_;u-rb; o=‰;Ń´ bm7b;m 0;_--Ń´7 ˆoou Ć?Ć?ĹŠĆ?Ć?ĹŠĆ‘Ć?Ć?Ƒġ ;;m 7brŃ´ol- ˆ-m ]u-7†--| hbm;vb|_;u-rb;ġ m- ;;m orŃ´;b7bm] ˆ-m lbmv|;mv Ć’ f--u bm _;| ˆoѴা f7v _o];u om7;u‰bfv Ĺ? $Ĺ‘Äş oomv1_--Ń´Äš 0u†|o ];ठm7;Š;;u7 lbmbl†l l--m7v-Ń´-ubvÄš Ũ Ć?ÄşĆ?ƖƑġќƔĺ

o†‰ =†m1া ;Äš ĹŽ f; 0;m| ];loা ˆ;;u7ġ ‰;uh| ]u--] bm ;;m |;-l ;m f; h-m ÂŒ;Ń´=v|-m7b] ‰;uh;m ĹŽ f; 1u;࣓;u| ;;m m;‚ ; ;m _‹]b࣓mbv1_; ol];ˆbm] ˆoou 0;‰om;uv ;m r;uvom;;Ń´vŃ´;7;m ĹŽ ];;m vr;1bC ;h 7brŃ´ol- ˆ;u;bv| oomv1_--Ń´Äš 0u†|o ];ठm7;Š;;u7 lbmbl†l l--m7v-Ń´-ubvÄš Ũ ќќƕġƖƕĺ

7;;Ѵা f7v Ĺ?Ć”Ć?ѡő ĹŠ 1om|u-1|†;;Ń´ Ĺ? (Ć?ĹŠ (Ć’Ĺ‘ Ĺ‹ 1om|u-1| om0;r--Ń´7; 7††u

7;;Ѵা f7v Ĺ?Ć”Ć?ѡő ĹŠ 1om|u-1|†;;Ń´ Ĺ? (Ć?ĹŠ (Ć’Ĺ‘ ĹŠ 1om|u-1| om0;r--Ń´7; 7††u

7;;Ѵা f7vĹ†ÂˆoѴা f7v ĹŠ 1om|u-1|†;;Ń´ Ĺ? Ć?ĹŠ Ć‘Ĺ‘ ĹŠ 1om|u-1| om0;r--Ń´7; 7††u

7;;Ѵা f7v Ĺ?Ć”Ć?ѡő ĹŠ 1om|u-1|†;;Ń´ Ĺ? Ć?ĹŠ Ć’Ĺ‘ ĹŠ 1om|u-1| om0;r--Ń´7; 7††u

mv --m0o7 ˆoou -Ń´Ń´; =†m1া ;vÄš ĹŽ );uˆbm]vu;v;uˆ; ˆoou Ć‘ f--u ĹŽ (oou7;Ń´;mÄš ĹŠ ˆ;uŃ´o=u;];Ń´bm]Äš Ć‘Ńľ 7-];m Ćł Ć?Ć? =;;v|7-];m ĹŠ l--Ѵা f71_;t†;vÄš Ũ Ńś ĹŠ C ;|vˆ;u]o;7bm] ĹŠ |;u†]0;|-Ń´bm] or;m0--u ˆ;uˆo;u ˆ-m ;m m--u _;| ‰;uh ĹŠ _ovrb|-Ń´bv-া ;ˆ;uÂŒ;h;ubm]Äş

;;u bm=oul-া ; oˆ;u 7; ˆ-1-|†u;v ˆbm7 f; or ‰‰‰ĺo1l‰Ŋh-lr;m_o†|Äş0; (oou ;Š|u- bm=oul-া ; h-m f; ooh |;u;1_| 0bf 7; r;uvom;;Ń´v7b;mv| ˆbr;uvom;;Ń´Ĺ o1l‰Ŋh-lr;m_o†|Äş0; INTERESSE EN KLAAR VOOR EEN BOEIENDE UITDAGING? ; h-m7b7-|†u;m h†mm;m |;];m |;m Ń´--|v|; Ć?Ć•ĹŠĆ?Ć• Ĺ?ro;|vl;7;‰;uh;uĹ‘ ;m Ć?Ć?ĹŠĆ?Ć–ĹŠĆ‘Ć?Ć?Ć• Ĺ?ÂŒou]0;uo;r;mĹ‘ bm];7b;m7 ‰ou7;m 7oou ;;m r;u rov| ˆ;uÂŒom7;m voŃ´Ń´b1b|-া ;0ub;=ġ 7oou ;;m r;uvoomŃ´bfh oˆ;u_-m7b]7; voŃ´Ń´b1b|-া ;0ub;= |;];m om|ˆ-m]v|0;‰bfv o= r;u ;ĹŠl-bŃ´Äş ;Ń´b;ˆ; fo†‰ 1ÂˆÄˇ horb; ˆ-m f; 7brŃ´ol- ;m ˆbv†l Ĺ?ˆoou 7; ÂŒou]0;uo;r;m ÂŒbfm7; ÂŒou]h†m7b]; ;m ;u]o|_;u-r;†|Ĺ‘ |o; |; ˆo;];m --m f; voŃ´Ń´b1b|-া ;Äş ;Ń´b;ˆ; fo†‰ voŃ´Ń´b1b|-া ; |; ub1_|;m --mÄš )ĹŠÂˆoouÂŒb‚ ;uġ ourvv|u--| Ɩġ Ć?Ć–Ć?Ć? -lr;m_o†|Äş ĹŠl-bŃ´Äš ˆoouÂŒb‚ ;uĹ o1l‰Ŋh-lr;m_o†|Äş0;Äş DB400026F7

ZELLIK Altair Global, a leading Relocation Management Company with its EMEA HQ in Zaventem is looking for a

Sales and Marketing Assistant To support all Sales and Marketing activities in Belgium and coordinating the support of the Sales and Marketing Staff in Belgium, the Netherlands, France and the UK. Major responsibilities a. Develop a deep understanding of the Altair Global services and the customer’s business. b. Identify sales prospects and contact these either through cold calling, organization of events, attending of events & networking events or also indirectly via social media, advertising and others. c. Organize and take part to events to market the company services such as trade shows, conferences, seminars. d. Maintain professional, technical and market knowledge by attending educational workshops and reviewing professional publications. e. Support the teams to respond to RFP’s f. Inform the Account Managers about potential upsell possibilities g. Support the teams to set up and implement an annual marketing plan h. Design and develop marketing materials i. Develop and integrate marketing activities to increase brand awareness and sales. j. Utilizing social networking opportunities to facilitate sales and increase brand awareness.

Je uitdaging Je beheert je eigen commerciĂŤle flow van prospectie, offertes, negotiaties, actieve klantenopvolging, producties en rapportering. Een Sales Assistant neemt het concrete inplannen en opvolgen van je campagnes voor zijn rekening. Onze Research levert je aanvullend CIM-analyses en -projecties om je klanten zo adequaat mogelijk te overtuigen ook met facts-and-figures.

Profile: The successful candidate will have two to five years of experience in sales of services (preferably within the relocation/moving business) coupled with accurate administration skills, good computer skills, strong organizational & planning skills, customer focus and a flexible approach.

You will enjoy responsibility and accountability for your work.

Je troeven Je genoot bij voorkeur een hogere opleiding – bachelor of master – die je toelaat de boeiende wereld van de publiciteit snel te doorgronden. Je beschikt over een gezonde dosis commerciÍle spirit en kan terugblikken op relevante ervaring in de mediasector. Je hebt affiniteit met de media in het algemeen en televisie in het bijzonder.

Fluent English, French and Dutch language skills both oral & written are a must.

Please send your CV by email to VĂŠronique Fauconnier, veronique.fauconnier@altairglobal.eu Altair Global | Bosdellestraat 120 box 8 | 1933 Sterrebeek DB400673F7

Het OCMW van Halle is op zoek naar enthousiaste en gedreven medewerkers.

›

Ben jij de M/V die wij zoeken?

www.mijntoekomstbijroularta.be

DB390300E7

NATIONAL ACCOUNTMANAGER RTVM

Klaar voor een nieuwe uitdaging?

Voel jij je geroepen om de kwalitatieve thuisbasis die gecreĂŤerd wordt in ons woonzorgcentrum mee te ondersteunen? Wacht dan zeker niet tot morgen maar solliciteer vandaag nog voor:

ZORGKUNDIGE Contractueel-deeltijds 28 uren/week

Jouw profiel • Je bent in het bezit van een diploma of attest van zorgkundige • Je bent flexibel ingesteld Ons aanbod • Deeltijdse contractuele tewerkstelling van onbepaalde duur • Verloning in de weddenschaal C1-C2/D1-D3 • Hospitalisatieverzekering, maaltijdcheques ₏ 8, fietsvergoeding, extra verlofdagen

Surf snel naar www.mijntoekomstbijroularta.be

OB67811

DB399302F7

NACHTVERPLEEGKUNDIGE Contractueel-deeltijds 18 tot 30 uren/week

Jouw profiel • Je bent in het bezit van een diploma verpleegkundige • Je bent een enthousiaste teamspeler met het oog voor welzijn van onze bewoners Ons aanbod • Deeltijdse contractuele tewerkstelling van onbepaalde duur • Competitieve verloning in de weddenschalen BV1-BV3 (bachelor/gegradueerde verpleegkundige) of C3-C4 (gebrevetteerde verpleegkundige) • Hospitalisatieverzekering, maaltijdcheques â‚Ź 8 , fietsvergoeding, extra verlofdagen Solliciteren Online: www.ocmwhalle.be via “spontaan solliciterenâ€? met vermelding van de job Inlichtingen Meer inlichtingen? Contacteer de personeelsdienst op het nummer 02 361 16 16 Kansen en participatie in een sfeer van wederzijds respect

DB343753A7

DB374216D7

Cartoon van de week Door AAaRGh…

Haviland is de vereniging voor intergemeentelijke samenwerking voor streekontwikkeling van het arrondissement Halle-Vilvoorde. Onze afdeling AFVALBELEID zoekt voor haar site te Drogenbos, voor onmiddellijke indiensttreding een (m/v)

OPERATOR SLIBVERWERKINGSINSTALLATIE UW FUNCTIE: • Staat in voor het gebruikte materieel en / of installatie.

• Verzorgt het veilig werken binnen de installatie.

• Verantwoordelijk voor de operationele taken binnen de installatie (verwerking van het aangeleverde slib binnen de gestelde termijn).

• Aanvoerders controleren op juiste aanleveringen en corrigerend optreden.

• Beheren van de installatie en de klevende activiteiten.

• Zorgen voor dagelijkse orde en netheid in en rond de installatie.

• Via de dispatching organiseren van de aan - en afvoer van materialen.

• Opstellen van een dagrapport voor de werking van de installatie • • • • • • •

DB382990E7

Uw personeelsadvertentie hier?

UW PROFIEL: Secundair onderwijs - richting mechanica of 5 jaar ervaring in gelijkaardige installaties Praktisch en zelfstandig kunnen werken.

Organisatorisch sterk, weet van aanpakken.

Minimum aan pc-kennis of interesse.

Elementaire kennis van elektriciteit, elektronica en mechanica Bereid zijn te leren werken met diverse graafmachines Kunnen werken onder hoge druk

ONS AANBOD: • Contract onbepaalde duur • Loonschaal: C1 - C3 volgens barema Lokale besturen, maaltijdcheques, groeps- en hospitalisatieverzekering; glijdende werktijden, aantrekkelijke verlofregeling.

NEEM CONTACT OP VOOR 31 JULI 2017 MET: Robert Van den Bosch | Haviland | Dienst Afvalbeleid | Dorent 5, 1620 Drogenbos robert.vandenbosch@haviland.be DB400140F7

✆

contacteer ons snel op rrs@roularta.be of 078 35 33 01

NIEUWE AUTO NODIG?

T’Sas NV, Groothandel groenten & fruit gevestigd Korte Spaarbekkenstraat 8 1130 Brussel Werft aan: DB337972A7

• 40 lusvormige fietsroutes langs Vlaanderens mooiste kastelen, burchten en chateaus

(voltijds nacht, aanvang 20u., zondagavond t.e.m. vrijdagavond)

1 ORDERPICKER/ MAGAZIJNIER DAG

Nummer 1 in België voor nieuwe wagens

(voltijds dag, aanvang 8u., zondag t.e.m. vrijdag)

DB321858K6

MET DE FIETSKNOOPPUNTEN OP KASTELENTOCHT

✁

VOORDEELBON € 19,99 I.P.V. € 34,99

1 ORDERPICKER/ MAGAZIJNIER NACHT

ons op Facebook!

• Gezellige terrasjes, sfeervolle pubs en knusse koffiehuizen • Uitgezet langs de alom geroemde fietsknooppunten in Vlaanderen • 41 vouwkaarten

Bestel ook online op www.knack.be/kastelen (gratis thuisgeleverd)

Facebook.com/streekpersoneel.be

Sollicitatie via mail op info@tsas-haren.be

DB337975A7

DB398019F7

Noorwegen 2018 ¤999 ****Luxecruise Noorse Fjorden 8 dagen genieten vanaf:

Uw voordeel € 15

Autocar vanuit Vlaanderen, volpension, fooien en zeer uitgebreid drankenpakket inbegr. + super speciale tarieven voor kinderen tot 17j.!

19,99 i.p.v. 34,99

Geniet nu van onze scherpe vroegboekkortingen!

OB68739

7 afreisdata 2018:

*Actie zonder aankoopverplichting. Extra voordeelbonnen via www.dezeweek.be/kastelen.

Winkelprijs Standaard Boekhandel € 34,99.

Uw voordeel € 15,00. Actie geldig zolang de voorraad strekt, t.e.m. 19/08/2017. Niet cumuleerbaar met andere kortingen en/of promotionele aanbiedingen. Bij uitputting van de promotie kan u reserveren voor afhaling op een latere datum. Deze aanbieding is niet geldig op de voorraad op de winkelvloer tegen de gewone handelsprijs, noch op de webshop van Standaard Boekhandel.

INFODAG: dinsdag 18 juli om 15u

Haal met deze voordeelbon ‘KNOOPPUNTER KASTELENBOX’ bij Standaard Boekhandel voor € 19,99* i.p.v. € 34,99 of bestel online op www.dezondag.be/kastelen DB399669F7

in het Blauwe Vogel-auditorium.

(gratis toegang, wel even reserveren, aub)

12 & 26 mei 9 juni 7 & 21 juli 4 augustus 1 september

Reisfamilie Carlier

Luikerstwg. 62 • St-Truiden • tel. 011 705 500 • meer info: www.deblauwevogel.be DB398444F7