BRUZZ - editie 1763

#1763

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

18 | 08 | 2021

TIPS

JONGE BRUSSELAARS VEROVEREN DE RUIMTE

ONZE SATELLIETEN KUNNEN DE HELE WERELD BEDIENEN + BRUZZ CULTURE DIKKE LIMBURGSE SWAG OP BRUSSELSE PLAGE

JENNY AMBUKIYENYI ONYA ODE URBAINE À LA SAPE

VINCEN BEECKMAN “PHOTOGRAPHY IS LIFE”

With the support of Brussels-Capital Region

23-27 AUG TOUR & TAXIS FREE FESTIVAL

TICKETS & INFO ABCONCERTS.BE WITH:

STEF KAMIL CARLENS • LISETTE MA NEZA & NEIL AKENZUA A TRIBUTE TO OUM KALTHOUM • DORIAN DUMONT PLAYS APHEX TWIN DEZ MONA & B.O.X • LORE BINON & WIM MAESEELE • HOLDEN & ZIMPEL COMITÉ HYPNOTISÉ • GAYE SU AKYOL • VIEZE MEISJE 23-27 augustus

Boter hammen in de Stad

Uw Zomers Gerief

gratis festival

Gare Maritime, Tour & Taxis

MA 23 AUG

Marzo, Meuris, Meersschaert & Van Lierde DI 24 AUG

Smartschade

met Lien, Jan, Mauro, Berlaen, Ad & Stoy

WO 25 AUG

Madou DO 26 AUG

Aafke Romeijn VR 27 AUG

Willem Vermandere

Met de steun van:

TICKETS & INFO abconcerts.be

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito BIJZONDERE COMMISSIE De meeste vaccinatiecentra sluiten binnenkort de deuren. Er kwam te weinig volk langs om de inspanningen nog langer te rechtvaardigen.

De Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie verandert het geweer - andermaal - van schouder. In dit magazine leest u hoe aan de Vacci-Bussen elke dag vaccintwijfelaars over de streep worden getrokken. Het lijkt een druppel op een hete plaat maar er valt wel iets te zeggen voor de strategie met de Vacci-Bussen. Tegen het fake nieuws dat in verschillende middens via Whatsapp en sociale media circuleert, is geen enkele informatiecampagne opgewassen. Van straat tot straat trekken, van deur tot deur bijna - vanaf september staan de bussen voor de deur van hogescholen en universiteiten, lijkt dan geen slechte optie. Maar we moeten beseffen dat de alternatieven stilaan zijn uitgeput: verplichte vaccinatie voor bepaalde beroepsgroepen en een gezondheidspas die het leven van de niet-gevaccineerden bemoeilijkt, komen dus wel dichterbij. Dat niet elke politieke familie staat te springen om in deze de vrije keuze te beknotten, zal wellicht blijken tijdens de Bijzondere Commissie Gezondheid waarop de Brusselse oppositiepartijen aansturen. Lees de bijgedachte op p 7 en de reportage over de vaccinatiebus op p 14 - 18 NL

REPORTAGE

“Café Métropole ademt Brussel zoals het vroeger was” Een gezellige zondagochtend op een magische plek 16 REPORTAGE

“We evalueren dagelijks waar we onze bussen best inze en. Je moet rekening houden met de psychologie van de mensen” In het spoor van de Vacci-Bus 10

COMMISSION SPÉCIALE La plupart des centres de vaccination ferment leurs portes. Ils recevaient trop peu de monde que pour justifier les efforts fournis. La COCOM a changé son fusil d’épaule, une fois de plus. Dans ce magazine, vous lirez comment les Vaccibus permettent chaque jour de convaincre des personnes hésitantes. Cela peut sembler anodin mais la stratégie des Vaccibus a ses côtés positifs. Aucune campagne d’information ne peut faire face à la vague de fake news qui circule dans certains milieux sur WhatsApp et les réseaux sociaux. Aller de rue en rue, de porte à porte presque – dès septembre les bus s’arrêteront devant les universités et écoles supérieures – ne semble donc finalement pas une si mauvaise option. Mais force est de constater qu’après cela, il n’y aura plus des masses d’alternatives: la vaccination obligatoire pour certaines catégories d’âge et un pass sanitaire qui vise à rendre la vie des personnes non vaccinées plus compliquée semble donc progressivement inéluctable. La Commission Spéciale Santé demandée par les partis de l’opposition bruxelloise devrait mettre en évidence le refus de certaines familles politiques de ce genre de mesures liberticides. Lisez-en plus en p. 7 ainsi que le reportage sur les Vaccibus en p. 14-18.

FR

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, ANALYSE Het gevecht tegen strooisteps 8, REPORTAGE De vaccinatiebus 10, Jonge Brusselaars veroveren de ruimte 18, INTERVIEW Sophie Le Clercq en Yves Zurstrassen 22, ZOMERREEKS Op stap met Jef Van Damme 24 COLUMN Nick Trachet 52

BRUZZ CULTURE “De beste smartlappen zijn liedjes met diepgang en levenslessen” Jan De Smet, Lien Van de Kelder en Mauro Pawlowski op Boterhammen in het Park 42

THE SPECIAL COMMITTEE

Dikke 31, FR Vantage Point Antoine Meersseman 34, Jenny Onya Ambukiyenyi 36, EN You may also like Laïla Ka 41, EN Under the Skin Vincen Beeckman 46, FR Eat & Drink Fripon 49, NL/FR/EN Select: film 50, NL/FR/EN Select: music, theatre & visual arts 52 NL FR

MEER BRUZZ ZIN IN NOG WAT EXTRA VAKANTIEGEVOEL? Ga op donderdag en vrijdag naar Manchester Plage bij VK Vaartkapoen, nog tot het Ontdek de 19.08 Rebel Up einde van de maand.

BRUZZ DJ’S op 20.08 DJ Vega MANCHESTER PLAGE aan de draaitafel: Met elke festivaldag een DJ uit onze geweldige BRUZZ avondpool 26.08 Lowkey 19.08 Rebel Up; 20.08 DJ Vega; 27.08 Funky Bompa 26.08 Lowkey Radio; 27.08 Funky Bompa.

Elke donderdag en vrijdag in augustus, vanaf 18u Manchesterstraat 13-15, Sint-Jans-Molenbeek GRATIS TOEGANG

Most of the vaccination centres are closing down in Brussels. There were no longer enough people coming to justify keeping them open. The Common Community Commission is again changing tack. In this magazine, you can read how vaccine doubters are persuaded every day at the vaccine buses. It seems like a drop in the ocean, but there is something to be said for the vaccine bus strategy. Given that no information campaign can compete with the fake news that is circulating in various circles via Whatsapp and social media and going from street-to-street, almost door to door – from September onwards, the buses will be at the doors of colleges and universities – does not seem like a bad option. But we must understand that the alternatives are gradually being exhausted: compulsory vaccination for certain occupational groups and a health pass to make life more difficult for those who are not vaccinated are around the corner. The fact that not every political family is equally ready to curtail free choice around vaccines will probably become clear during the Special Committee on Health, requested by the Brussels opposition parties. Read the sidebar on p 7 and the report on the vaccination bus on p EN

14 - 18

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

Kom langs en WIN een paar Happy Plugs AIR 1 GO!

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 18 AUGUSTUS 2021

I

3

De week

NIEUWE NAAM VOOR OPEN MONUMENTENDAGEN

Zeg niet ‘patrimonium’, zeg ‘heritage’ Omdat het woord patrimonium een seksistische connotatie heeft, heten de Open Monumentendagen/Journées du Patrimoine voortaan, op zijn Engels, de Heritage Days. — BETTINA HUBO

BRUZZ | DE WEEK

Sinds het ontstaan van het Brussels gewest organiseert de overheid jaarlijks een erfgoedweekend onder de naam Journées du Patrimoine/Open Monumentendagen. Voor de 33ste editie, die plaatsvindt op 18 en 19 september en gewijd is aan het thema Meeting points, werd geopteerd voor een nieuwe naam, de Heritage Days.

Staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed Pascal Smet (One.Brussels-Vooruit) en de administratie Urban hadden vooral een probleem met het woord ‘patrimoine’, dat verwijst naar een mannelijke term. “Het betekent letterlijk ‘erfgoed van de vader’ en verwijst naar de bezittingen die van de vader worden geërfd en op de kinderen worden overgedragen, soms alleen op de zonen,” zo staat er in de brochure te lezen. “Hoewel het hier om cultureel patrimonium gaat,

herinnert het woord patrimonium aan een tijd waarin de vrouw buiten elk proces van overdracht van rijkdom werd gehouden en financieel volledig afhankelijk was van de man.” Een oubollig woord dus, volgens de initiatiefnemers.

Maar ook in het Nederlands klopte de naam volgens hen niet meer: ‘Open Monumentendagen’ laat vermoeden dat het uitsluitend om monumenten zou gaan terwijl er ook ander erfgoed te bezichtigen valt. Daarom werd voor één nieuwe naam gekozen, de Heritage Days. Dat zorgt voor coherentie, laat Smet weten.

Wat vinden taalkundigen van deze naamsverandering? “Ik had er nooit bij stilgestaan dat over dit woord discussie kon ontstaan. Bij mij roept het geen seksistische connotatie op,” zegt Rik Vosters, professor Nederlandse taalkunde aan de VUB.

Metro 3 gaat door

I

18 AUGUSTUS 2021

CREATIEVERE NAAM Vosters VUB-collega Wim Vandenbussche is niet echt verbaasd dat bepaalde groepen vandaag over het woord patrimonium vallen.

“Sinds de jaren zestig zijn er militante feministische groeperingen die zich verzetten tegen woorden die de mannelijke dominantie in de samenleving benadrukken.”

“Historisch gezien betekent patrimonium inderdaad ‘het erfdeel van de vader’,” zegt Vandenbussche. “Maar al vlug werd het een vrij neutrale term voor erfgoed.” Vandaag neemt de

16 De zestien bronzen beelden op de Sint-Jozefkerk aan de Frère-Orbansquare - elk goed voor 900 kilogram - zijn weggehaald. “Het is een mirakel dat geen van die beelden is gevallen,” zegt Romuald Casier van Atelier ARC Architecture et Patrimoine. Ook het kruis van bijna drie ton is verwijderd voor restauratie.

Brusselse overheid afstand van het woord. “Ik heb het gevoel dat de overheid mee surft op een maatschappelijke beweging, de woke-beweging. Het is een activistische daad waar een bepaalde ideologische agenda achter zit, waar ik zelf ook sympathie voor heb. Vrouwen worden immers al te makkelijk over het hoofd gezien als het om geschiedenis, kunst en erfgoed gaat. Het wijst erop dat er aandacht is voor gendergelijkheid. Alleen is het niet zo dat met een andere term het probleem verdwijnt en de musea plots gaan volhangen met werk van vrouwelijke kunstenaars. Als het de overheid

menens is, zal dat vooral uit daden moeten blijken. En dan had ze misschien ook iets creatiever kunnen zijn dan te kiezen voor een Engelse naam.”

Vandenbussche en Vosters hadden liever de benaming Erfgoeddagen in combinatie met een nieuwe Franstalige naam gezien.

Vandenbussche: “Het is een tendens om voor evenementen een Engelse naam te kiezen. Zo hoopt men een internationaal publiek aan te trekken. Hier is het wellicht een handige oplossing om de discussie over het woord patrimonium te omzeilen.” “Heel jammer,” voegt Vosters eraan toe. “Erfgoed is een

Uitkomst autopsie Mounir bekend Uit de eerste autopsieresultaten blijkt dat er ‘geen derde partijen betrokken waren’ bij Mounirs hartstilstand. Dat zegt Yannick De Vlaemynck, advocaat van de familie: “Zijn dood is dus niet te wijten aan een politie-interventie.” Die was eind juli opgeroepen nadat in Schaarbeek een naakte man was opgemerkt die een voertuig beschadigde. Na aankomst werd de man onwel. Hij overleed later in het ziekenhuis. Het parket wacht de volledige resultaten af.

© BELGA

4

© PHOTONE-

WS

De effectenstudie voor de tweede fase van metro 3 is klaar. Die bevestigt de plannen voor de tunnel, de zeven metrostations en de stelplaats. Daarmee neemt Beliris een nieuwe belangrijke stap in de bouw van de metrolijn naar het noorden van Brussel. Enkele academici haalden begin juli nog aan dat het hele project geldverslindend en nutteloos zou zijn, maar dat spreekt deze effectenstudie dus tegen.

“Maar als er een groeiende groep een probleem ervaart met een woord, dan is er een probleem, of dat nu goed of slecht uitkomt.”

Volgens hem zit de betekenis van taal in hoe mensen die taal aanvoelen.

“De betekenis komt tot stand in de interactie tussen sprekers en luisteraars.”

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

Het thema van dit jaar: Meeting points. © SASKIA

heel mooi Nederlandstalig woord.”

Ook Brussels parlementslid Cieltje Van Achter (N-VA) betreurt de keuze voor een Engelse naam.

“Het is een bewuste politiek van deze regering om alles te verengelsen.” Wel is ze tevreden dat er dit jaar enkele dagen na de Heritage Days ook Matrimoniumdagen oftewel vrouwelijke erfgoeddagen georganiseerd zullen worden, met de steun van het gewest. Het is het resultaat van een resolutie die begin dit jaar gestemd werd in de commissie Gelijke Kansen. “Bedoeling is om de vrouwen achter ons erfgoed zichtbaar te maken.”

BRUZZ | DE WEEK

VANDERSTICHELE

KIM

Campagne tegen straatintimidatie

Mijn droomreis is een veertiendaagse vakantie naar Brussel Professor arbeidseconomie Stijn Baert (UGent) vertelt in De Tijd dat hij verliefd is op de hoofdstad.

Een halfjaar na het invoeren van patrouilles in burger om straatintimidatie tegen te gaan, organiseert politiezone Brussel-Noord opleidingen voor het eigen personeel en een sensibilisatiecampagne voor het grote publiek. Voor de opleidingen werkt de politie samen met de vzw Touche Pas à Ma Pote, om de wijze waarop slachtoffers benaderd en opgevangen worden, verder te verbeteren. In de affichecampagne wordt dan weer de nadruk gelegd op instemming.

1 Helemaal bovenin het klassement, op nummer één, prijkt Union Saint-Gilloise, de voetbalclub die na 48 jaar afwezigheid terug in eerste klasse speelt. En hoe. Afgelopen zaterdag wonnen ze thuis makkelijk tegen KV Kortrijk, na eerder al gehakt te hebben gemaakt van Anderlecht en Beerschot. “Iedereen mag trots zijn op deze seizoensstart,” zegt coach Felice Mazzù.

18 AUGUSTUS 2021

I 5

In beeld

VOLG DE BLOEMEN NL/ Brussel staat weer

in bloei. Deze keer niet dankzij het traditionele bloementapijt op de Grote Markt, maar via een bloemenparcours doorheen het historisch centrum. Er zijn 6

I

18 JULI 2021

SUIVEZ LES FLEURS zestien haltes, met onder meer installaties op het balkon en op de binnenkoer van het Stadhuis of op de Grasmarkt. ‘Bloeiend Brussel’ is tot 5 september te zien.

FR/Bruxelles est à nouveau en fleur. Cette fois-ci, ce n’est pas grâce au traditionnel tapis de fleurs de la Grand-Place, mais grâce à un parcours floral de seize étapes

FOLLOW THE FLOWE dans le centre historique, avec entre autres des installations sur le balcon et sur la cour intérieure de l’Hôtel de Ville. Bruxelles en Fleurs est à admirer jusqu’au 5 septembre.

EN/ Brussels is once

more in bloom. This time not thanks to the traditional flower carpet on the Grote Markt/Grand Place, but via a flower trail through the historical

Bijgedachte

SENIOR WRITER STEVEN VAN GARSSE neemt het nieuws op de korrel

© BELGA

RS centre. There are 16 stops, including installations on the balcony and in the courtyard of the City Hall.

“Blossoming Brussels” can be admired until 5 September.

Het kan boeiend zijn om wat oude zomerkranten door te nemen. La Capitale bijvoorbeeld van half juli. De Brusselse fractieleider John Pitseys (Ecolo) vertelt er hoe moeilijk het covidjaar was, dat nu het moment van de vrijheid is aangebroken, en de terrasjes, en dat de pandemie nog veel sporen zal nalaten. Pitseys zat duidelijk al met zijn hoofd in een post-covidtijdperk, misschien net zoals velen onder ons.

De waarheid een maand later is veel cynischer.

De besmettingen stijgen, het aantal ziekenhuisopnames gaat omhoog en vooral – het ene is niet zonder het andere te zien: de vaccinatiegraad in Brussel is rampzalig. Zoals BRUZZ vorige week na een uitgebreide analyse al schreef: Brussel bengelt qua vaccinatie helemaal onderaan in het rijtje van Europese steden. En neen: covid is niet voorbij.

Als Brussel een aanvaardbaar vaccinatiecijfer wil halen bij +18-jarigen moeten er nog meer dan 150.000 mensen extra worden gevaccineerd. En dan spreken we nog niet eens over de categorie van 12 tot 18 jaar. Daar is de situatie helemaal om te huilen. Zelfs als de vaccinatiebussen op kruissnelheid komen, moeten die nog maanden rondrijden om een vaccinatiegraad van tachtig procent te krijgen.

Er circuleren hier en daar verklaringen voor de Brusselse gelatenheid, maar die geven zelden voldoening. Brussel moet je beschouwen als een banlieue, met een achtergestelde bevolking, zo klinkt het dan. En die is moeilijk te bereiken. Maar die miserabilistische analyse doet afbreuk aan het feit dat Brussel ook een middenklasse telt en een rijke bevolking. Ook daar zijn de cijfers lager dan bijvoorbeeld in Vlaanderen.

Het antivaxsentiment is hier groter, is een andere veelgehoorde verklaring. Met Frankrijk als lichtend voorbeeld. Maar dat klopt niet als we naar de vaccinatiebereidheid kijken in normale tijden.

Dan valt die in Brussel best mee.

Aan de administratie zelf kan het ook niet gelegen zijn. Zowel Iriscare, bevoegd voor de rusthuizen, als de preventiedienst van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie zet alle mogelijke middelen in om de bevolking en het zorgpersoneel te overtuigen van het belang van vaccinatie. Maar al die moeite valt blijkbaar bij een groot deel van de Brusselse bevolking als op een koude steen. Ze hebben er geen zin in. Het is te veel moeite. Je weet maar nooit wat het vaccin allemaal met je lichaam doet.

En zo komen we misschien tot de essentie van het probleem en misschien ook wel de belangrijkste verklaring voor de lage vaccinatiebereidheid.

Het vertrouwen in de overheid is laag in Brussel.

Te laag.

Brussel is een fantastische stad, met zijn kosmopolitische samenstelling en zijn vele vrijheden. De keerzijde is dat het ontbreekt aan sociale samenhang en misschien ook wel aan burgerzin. Iedereen doet zijn eigen zin.

Als er dan een pandemie uitbreekt, is dat de slechtst mogelijke situatie. Op zo’n moment is een sterke politieke overheid die vertrouwen uitstraalt, van cruciaal belang. En die is, dat weten we al lang, in Brussel, met zijn vele lagen, heel moeilijk tot stand te brengen.

Zo valt het op dat de burgemeesters, die altijd beweren dicht bij de mensen te staan, er ook vandaag onvoldoende in slagen om de bevolking te overtuigen van het nut van het vaccin.

En dan is er de Brusselse regering. Zoals wel vaker in moeilijke momenten blinkt die uit in afwezigheid. Minister Alain Maron (Ecolo) nog gehoord over de rampzalige vaccinatiecijfers? Of minister-president Rudi Vervoort (PS)? In een ideale wereld moeten zij nu juist in staat zijn om het achterblijvende deel van de bevolking mee te krijgen.

En zo vormt de lage vaccinatiegraad in Brussel weer een open doel voor de oppositie. Die heeft afgelopen weekend, terecht, gevraagd dat er een debat komt in het parlement. Er zijn best wel wat

BRUZZ | DE WEEK

Vertrouwen zoek

“Een sterke politieke overheid die vertrouwen uitstraalt, is in Brussel, met zijn vele lagen, heel moeilijk tot stand te brengen” vragen te stellen. Waarom is de vaccinatiegraad in Brussel zo ontstellend laag? Moet er een covidpasje komen in Brussel, zoals in Frankrijk? Moet het zorgpersoneel verplicht worden gevaccineerd?

Is er al een akkoord tussen de GGC en de CLB’s om vanaf september volop in het secundair onderwijs te vaccineren?

Gouverner est prévoir. Zelfs al heeft de Brusselse regering de ultieme antwoorden nog niet klaar, ze moet minstens voorbereid zijn op een situatie waarbij de ziekenhuizen weer hopeloos vol dreigen te lopen. Het nu op zijn beloop laten is schuldig verzuim.

Lees ook het artikel over de vaccinatiebus op pagina 10 18 JULI 2021 I

7

GEWESTELIJKE ORDONNANTIE ROND DEELSTEPS SCHIET TEKORT

Drie gemeenten gaan zelf strooisteps in beslag nemen Al minstens drie Brusselse gemeenten binden de strijd aan met strooisteps. Ze gaan foutgeparkeerde deelsteps in beslag nemen, waarna de operatoren een schadevergoeding moeten betalen voor ze ze kunnen ophalen. Het Gewest, dat twee jaar geleden een ordonnantie opstelde over het gebruik van deelsteps, treedt niet (snel) genoeg op tegen de overlast, vinden Sint-Agatha-Berchem, Ukkel en Sint-Lambrechts-Woluwe. — SARA DE SLOOVER

D

B R U Z Z | A N A LY S E

e situatie is problematisch,” zegt Christian Lamouline (CDH), de burgemeester van Sint-Agatha-Berchem, dat sinds begin juli als eerste Brusselse gemeente foutgeparkeerde elektrische deelsteps van de straat haalt. Alleen al in de buurt van het gemeentehuis ziet hij meer en meer deelsteps uitgestrooid op het trottoir, zebra- of fietspad of elders in de openbare ruimte. “Nu de meeste operatoren van steps actief zijn in Berchem, wordt het probleem van het foutparkeren steeds groter. Niet alleen zijn ze een teken van een gebrek aan burgerzin van bepaalde gebruikers, de toegankelijkheid van stoepen en wegen is ook niet meer gewaarborgd.”

Daarom heeft de burgemeester samen met zijn schepen van Openbare Werken Saïd Chibani (CDH) beslist om alle steps die de doorgang belemmeren voortaan te laten inzamelen en in een gemeen-

tehangar te bewaren. Soms staat er een exemplaar foutgeparkeerd, maar soms zijn het er ook meerdere die door het bedrijf zelf op straat zijn gezet. “Per operator brengen we een retributie van 278 euro in rekening, een vergoeding voor technische diensten in verband met verkeersveiligheid. We rekenen dit forfaitaire bedrag op basis van twee uur werk voor een gemeentewerknemer en -chauffeur.”

Intussen heeft Berchem een twintigtal steps op stal staan, van vier verschillende operatoren die allemaal een factuur in de bus kregen. “Voorlopig is nog niemand zijn steps komen ophalen,” zegt de burgemeester, “maar de meeste werden pas vorige week opgepikt.”

Na de zomer gaat Berchem de nieuwe regeling in een gemeentelijke verordening gieten die op de gemeenteraad zal worden besproken. In die verordening wil de gemeente ook parkeerzones opnemen, waar gebruikers de

“Nu verplaatsen onze gemeenschapswachten foutgeparkeerde deelsteps, maar dat is eigenlijk hun taak niet” GREGORY MATGEN schepen van Mobiliteit in Sint-Lambrechts-Woluwe (Défi)

8

I

18 AUGUSTUS 2021

steps prioritair zouden moeten achterlaten.

GAS-BOETES Ook Ukkel gaat over tot het inzamelen van gevaarlijk gestalde steps, kondigt het dinsdag na navraag door BRUZZ aan. “Het is genoeg geweest. We stuurden eerder al een ingebrekestelling en deelden in 2020 een honderdtal GAS-boetes uit aan de operatoren, maar dat baat niet voldoende,” zegt Arnaud Carlot, de kabinetschef van burgemeester Boris Dilliès (MR).

Zo’n GAS-boete kost de operatoren 75 euro per stuk. “Helaas blijven we vaststellen dat veel gebruikers hun steps om het even waar achterlaten, zonder rekening te houden met de voetgangers, en vooral dan de minder mobiele of oudere zwakke weggebruiker.”

Ukkel gaat daarom de operatoren een plan toesturen met verbodszones, bovenop het al bestaande gewestelijke verbod in de Xavier De Buestraat. Daarnaast moeten de bedrijven hun gebruikers herinneren aan de algemene parkeerregels - zo moet op trottoirs altijd minstens 1,50 meter vrij zijn. “Steps die vanaf nu toch de doorgang hinderen, zal de gemeente weghalen en stallen in het gemeentedepot waar ook getakelde wagens worden bewaard,” zegt Carlot. “Operatoren zullen een GAS-boete van 75 euro moeten betalen voor ze ze opnieuw mogen meenemen.”

“De gewestelijke ordonnantie rond de deelsteps voorziet sancties voor foutgeparkeerde exemplaren, maar die wordt niet genoeg

© BELGA

nageleefd,” vindt Gregory Matgen (Défi), schepen van Mobiliteit in Sint-Lambrechts-Woluwe. Navraag bij Brussel Mobiliteit leert dat het gewestelijke agentschap tot nog toe geen enkele boete heeft uitgeschre-

Gewest om actie, maar er gebeurt niets,” zegt Matgen. “Tot nu toe verplaatsen onze gemeenschapswachten deelsteps die de weg of het voetpad versperren, maar dat is eigenlijk hun taak niet. Daarom zijn we van plan die steps weg te halen en op te slaan in een gemeenteloods. De beslissing moet wel nog gevalideerd worden door het college.

Ook het bedrag van de schadevergoeding moeten we nog bespreken.”

laat de woordvoerder van Brussels minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) in een reactie weten.

“Het Gewest installeerde al een reeks drop-offzones, en bekijkt of die kunnen worden uitgebreid.

Daarnaast worden de aanbieders wel degelijk aangesproken op hun verantwoordelijkheid. Er zijn veertien controleurs van Brussel Mobiliteit actief die controleren of alle deelstepbedrijven voldoen aan

“We rekenen 278 euro schadevergoeding per keer dat een operator een of meerdere foutgeparkeerde steps moet komen ophalen” burgemeester Sint-Agatha-Berchem (CDH)

Ook Lamouline van Sint-AgathaBerchem hoopt op een gewestelijke oplossing voor het probleem, “maar voorlopig zien we geen stappen in die richting. Als burgemeester ben ik verantwoordelijk voor de veiligheid van de openbare weg.”

VEERTIEN CONTROLEURS “Ieder alternatief transportmiddel is welkom in Brussel, op voorwaarde dat andere weggebruikers - in deze vooral voetgangers, fietsers en mensen met beperkte mobiliteit niet constant gehinderd worden,”

LA BATAILLE CONTRE LA TROTTINETTE

THE FIGHT AGAINST SHARED SCOOTERS

Au moins trois communes bruxelloises lancent une lutte active contre les trottinettes électriques qui empêchent le passage en rue. Depuis début juillet, la commune de Berchem-Sainte-Agathe confisque les trottinettes partagées mal garées, et les opérateurs doivent payer une indemnisation avant de pouvoir récupérer leur engin. Uccle et WoluweSaint-Lambert ont l’intention de faire pareil. C’est que les nuisances persistent malgré le règlement introduit par la Région il y a deux ans.

Three municipalities are taking up the fight against shared scooters that block the streets.

Berchem-Sainte-Agathe has been confiscating scooters left behind in the wrong place since the beginning of July, and the operators must then pay a fee before they can collect them.

Uccle and Woluwe-Saint-Lambert are planning to do the same. Two years ago, the Brussels Region introduced laws around shared electric scooter, but the three communes feel that the Region is not doing enough.

FR

ven voor foutgeparkeerde steps, omdat operatoren eerst 24 uur de tijd krijgen om de hinderlijke steps te verplaatsen.

“Het Gewest heeft controleurs, maar die volstaan duidelijk niet voor het

hele grondgebied,” zegt Matgen.

Daarom helt ook Sint-Lambrechts-Woluwe, dat tot nu toe geen GAS-boetes uitdeelde, over naar een inbeslagname van storende steps.

“Al twee jaar lang vragen we het

de Brusselse exploitatieregels. Maar we staan zeker open voor overleg met de gemeentes om te zien of we bepaalde extra maatregelen over heel het gewest kunnen uitrollen.”

De lijst met verboden zones voor steps in het gewest is sinds de ordonnantie van twee jaar geleden onder de vorige regering niet meer veranderd, laat de woordvoerster van Brussel Mobiliteit weten. “Dat maakt deel uit van een politieke discussie die de gemeenten en minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) moeten voeren.”

B R U Z Z | A N A LY S E

CHRISTIAN LAMOULINE

EN

18 AUGUSTUS 2021

I 9

VACCI-BUSSEN WINNEN AAN BELANG IN BRUSSELSE VACCINATIECAMPAGNE

B R U Z Z | R E P O R TA G E

‘Herhaling heeft zijn effect’ In de Vacci-Bus kan je zonder afspraak een vaccin halen. Sinds een maand rijden er in Brussel vijf van die bussen rond. Ze moeten het nieuwe zwaartepunt van de Brusselse vaccinatiecampagne worden.

Druppelsgewijs komt er ook volk op af.

— EVA CHRISTIAENS, FOTO’S IVAN PUT

10

I

18 AUGUSTUS 2021

H

allo, mevrouw?” Twee stewards van de gemeente Ganshoren proberen in de sociale woonwijk De Villa’s bewoners te overtuigen om zich te laten vaccineren. Het is donderdagmiddag en tussen de woontorens staat de Vacci-Bus geparkeerd, de wit-blauwe bus van de Brusselse gezondheidsinspectie waar je zonder afspraak een prik van Johnson & Johnson kan gaan halen.

Dat vaccin vraagt maar één dosis en beschermt dus sneller.

De vrouw is niet geïnteresseerd.

Ze is met boodschappen aan het

zeulen en zegt geen zin te hebben in een gesprek. Op het middaguur is er in de woonwijk weinig volk op straat. De bus heeft tot dan toe 25 mensen gevaccineerd. “Vijfentwintig op een halve dag, inderdaad. Ik weet niet of dat genoeg is, maar ik hoor dat er op de Zuidfoor ook maar veertig mensen per dag kwamen,” zegt Jérôme Neyts, de Covid-verantwoordelijke van Ganshoren.

De vijf vaccinatiebussen rijden sinds 8 juli door de Brusselse straten. Je kon ze al tegenkomen op bijvoorbeeld de Zuidfoor, het ▼

“

B R U Z Z | R E P O R TA G E 12U30 Ganshoren

18 AUGUSTUS 2021

I 11

▼

VACCI-BUSSEN WINNEN AAN BELANG IN BRUSSELSE VACCINATIECAMPAGNE

14u30 Rogier

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Martelarenplein, de markt van Anderlecht en het Flageyplein. Tot nu toe vaccineren ze samen tot duizend mensen per week. Een belangrijke, maar trage winst op de totale Brusselse bevolking.

Voorlopig is nog altijd maar de helft van de Brusselaars minstens één keer gevaccineerd tegen Covid-19. Bij de volwassenen gaat het om 62,8 procent, de 65-plussers halen iets meer dan 80 procent. Een analyse van BRUZZ leerde al dat Brussel daarmee een pak lager scoort dan andere Europese hoofdsteden: in Londen, Amsterdam en Berlijn is meer dan 60 procent van de bevolking gevaccineerd, in Parijs zelfs 82 procent. Ook andere steden in ons land scoren hoger.

In de ziekenhuizen valt een andere trend op: een derde van alle coronapatiënten op Intensieve Zorg in ons land liggen in Brussel. “Op basis van de bevolkingscijfers zou dat maar de helft mogen zijn,” zei Marc Van Ranst vorige week aan BRUZZ. De viroloog wijt de disproportionele opnames in Brussel aan de hogere circulatie van het virus (het aantal positieve coronatests ligt in Brussel een procentpunt hoger dan in de rest van het land, nvdr), maar ook aan de lagere vaccinatiegraad. Als je weet dat vorige week maar 3 procent van alle coronapatiënten op Intensieve Zorg volledig gevaccineerd was, is het duidelijk dat de niet-gevaccineerde Brusselaars nu al meer risico lopen op een ernstige besmetting.

De Brusselse oppositiepartijen vragen om een spoedzitting van de parlementaire commissie gezondheid. Bevoegd minister Alain Maron

(Ecolo) zorgt alvast voor bijkomende sensibilisering en screening in de rusthuizen.

12.30 UUR GANSHOREN De GGC kiest intussen voor een nieuwe focus: de vaccinatie gebeurt meer en meer lokaal en in samenwerking met de gemeenten. “We hebben deze wijk gekozen omdat we zagen dat de vaccinatiegraad bij de 65-plussers hier tot tien procent lager ligt dan het gewestelijk gemiddelde,” zegt Jérôme Neyts van Ganshoren, “maar we richten ons op alle volwassenen. Het is een strategische plek in de gemeente met een hoge bevolkingsdichtheid.”

In de woontorens van De Villa’s wonen bijna 2.000 mensen. Sociale huisvestingsmaatschappij Lojega had alle bewoners een paar dagen op voorhand al een informatiebrochure bezorgd. De gemeente verdeelde verder nog 500 flyers in de omliggende straten.

“Ik wou me eigenlijk niet laten vaccineren. Ik zie toch geen jongeren of grote groepen,” zegt Alain (69), die in een van de blokken woont, “maar toen ik de flyer zag, dacht ik: misschien is het wel handig om op vakantie te gaan.”

Alain had zijn buurman, die in een rolstoel zit, in maart begeleid naar het vaccinatiecentrum van de Heizel. “Ik zag die lange wachtrij en dacht: nee, dank u,” zegt hij. “Je hoort niet veel over het vaccin, behalve de verhalen waar het misloopt. Ik weet niet of die allemaal waar zijn, maar toch.”

De 62-jarige Carole komt zich registreren met haar hondje. Ze heeft het vaccin uitgesteld op

“Dit wordt nog een werk van maanden. Tenzij er een verplichting komt” JÜRGEN ROGGE Coördinator vaccinatie GGC 12

I

18 AUGUSTUS 2021

advies van haar arts, nadat ze deze winter nog een operatie kreeg voor borstkanker. “Ik was een beetje bang, maar ik dacht: als iedereen zoals mij denkt, dan schieten we nooit op,” zegt ze. Ze wil niet op de foto omdat haar vriendinnen uit de randgemeenten Wemmel, Wezenbeek-Oppem en Drogenbos tegen het vaccin zijn. Carole is bang dat zij haar keuze niet zouden begrijpen.

De vaccinatiebussen moeten, samen met lokale vaccinatieposten en de huisartsen, vanaf september het nieuwe zwaartepunt van de Brusselse campagne worden. Op dat moment sluiten vijf van de acht huidige vaccinatiecentra in het Gewest. De gezondheidsinspectie verlegt de focus nu al naar een meer lokale aanpak. Ze opent tijdelijke vaccinatieposten in gemeenten, in kerken en moskeeën of bij bedrijven die daarom vragen. En ze wil de Vacci-Bussen binnenkort aan universiteiten parkeren.

“Vanaf volgende week verwachten we meer volk aan de bussen. Fingers crossed.” Jürgen Rogge is coördinator vaccinatie bij de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC). Hij vertelt dat de bussen momenteel 50 tot 100 mensen per halte per dag vaccineren. In het begin waren het er soms maar twintig. “We denken dat het slechte weer van de voorbije weken een vertragende factor is geweest, net als de vakanties. Vanaf september hopen we verder te kunnen opschalen.”

In Ganshoren komt de 72-jarige Joséphine uit de bus gestapt. Ze is van Congolese afkomst. Haar dochter woont in een van de woonblokken in Ganshoren, zelf woont ze in Oudergem. “Het was nu of nooit,” vertelt haar zoon Hervé (49), die zijn moeder naar hier bracht en zich meteen zelf liet prikken. Hervé werkt als thuisverpleger. “Ik wou wachten op het vaccin van Johnson & Johnson, maar ik vond niet terug in welke centra ik het kon krijgen.” Dat hij intussen onbeschermd bij kwetsbare patiënten thuis kwam, vond hij niet onveilig. “Ik volg alle basishygiëneregels, ontsmet mijn handen en draag een mondmasker. Ik weet dat die minder goed werken tegen Covid-19, maar de vaccins gaan ook niet volledig helpen.”

14.30 UUR ROGIERPLEIN “Meneer, bent u al gevaccineerd?” Jürgen Rogge is bijna twee meter lang. Als hij op het Rogierplein op de mensen afstapt, lijkt hij even vinnig als een jobstudent die sponsors zoekt voor Unicef. “Dit vind ik het leukste aan de job. Je ziet de impact van het werk.” Na een trage opstart kan de Vacci-Bus op het Rogierplein donderdagmiddag vier mensen inenten op tien minuten tijd.

Een van hen is een Spaanstalige, dakloze man zonder papieren. Dan zijn er nog twee vriendinnen die elkaar overtuigen alsof ze samen een tattoo gaan zetten. De vierde persoon is de 48-jarige Roger Boala. Hij was hier gisteren al aangesproken, maar voelde zich toen niet overtuigd. “Ik lees en hoor allerlei nare verhalen over het vaccin, maar de herhaling hier deed me twijfelen,” zegt hij. “Het is toch maar één prik en je moet geen afspraak maken. Dat zou me niet lukken. Ik werk in een ploegenstelsel en wil geen

verlof regelen voor mijn vaccin.”

Met de Vacci-Bus mikt de GGC precies op deze laagdrempelige aanwezigheid in het straatbeeld.

“We zien in steden als Londen en New York dat het herhalingseffect werkt,” zegt Rogge. “Verder is het een kwestie van mond-tot-mondreclame. We zitten in Brussel met meer dan tachtig verschillende nationaliteiten en talen. Die mensen moeten allemaal op de hoogte geraken.”

De mensen aanspreken, het outreachend werk.

Volgens CEO Marc Noppen van het UZ Brussel had Brussel er al veel vroeger mee moeten beginnen. Dat zei Noppen vorige week in Terzake op Canvas. “Als ik een kristallen bol had, had ik het eerder gedaan,” zegt Rogge. “Deze plannen lagen al op tafel in december, maar het is pas vanaf eind juni dat we de inschrijvingen in de vaccinatiecentra enorm zagen zakken. Toen gingen de alarmbellen af.”

Het vaccinatiecentrum van de Heizel ging een week geleden al dicht omdat het niet meer voldoende volk trok. “Het is jammer dat wij onze vaccinatiecentra nooit volledig hebben kunnen laten renderen. In het begin hadden we te weinig beschikbare vaccins, nadien was er te weinig vraag,” zegt Rogge. Hoeveel de vaccinatiebussen kosten en of zij wel renderen, mag de GGC niet zeggen.

15.45 UUR JOURDANPLEIN “Ik ben niet helemaal op mijn gemak met de vaccinatie. De politieke context geeft mij weinig

vertrouwen. Het wordt je gewoon opgelegd.”

Antoine (26) woont in Frankrijk als student, maar heeft er geen sociale zekerheidsnummer. Nu hij twee weken bij zijn ouders in Linkebeek verblijft, zocht hij een snelle manier om zich in België te laten vaccineren. Hij las online dat de Vacci-Bus donderdag naar het Jourdanplein in Etterbeek kwam. “En ik heb hier straks in de buurt afgesproken met vrienden,” zegt hij.

Antoine is met de fiets gekomen en heeft daar wat vragen over. De verpleger stelt hem gerust: hij kan na zijn prik gewoon met de fiets naar huis.

“Het is niet dat ik het hier helemaal vertrouw, maar gelukkig is er een arts aanwezig om je goed te informeren,” zegt Antoine. “In Frankrijk leeft er stilaan een sociale oorlog over de vaccinaties. Je wordt al snel in het kamp van de antivaxxers gezet als je twijfelt. Ik ben blij dat ik hier tenminste een antwoord krijg op mijn vragen.”

Frankrijk vraagt inmiddels een vaccinatiebewijs om binnen te mogen in restaurants, maar ook in ziekenhuizen of langeafstandstreinen. Dat lokt veel protest uit. Toch kozen veel Fransen hierdoor voor een vaccin. In Brussel volgen meer en meer experts die piste. Zowel coronacrisismanager Inge Neven als UZ Brussel-directeur Marc Noppen willen een soort vaccinplicht. “Ik kan mij daar alleen maar bij aansluiten,” zegt Jürgen Rogge.

Op het Jourdanplein is de bus donderdag goed voor 64 prikken. Dat is wat meer dan in de woonwijken, maar minder dan op drukke plaatsen zoals het Flageyplein of de markten. “We evalueren dagelijks waar we onze bussen best

▼

“Maman, gaat het?” Een verpleegster komt Joséphine begroeten in het Lingala. “In Congo noemen we alle vrouwen maman,” legt ze uit. Of het helpt dat hier Congolese verpleegsters werken? “Ik ben vooral op mijn gemak omdat ik in mijn eigen taal geholpen word,” zegt Joséphine.

In totaal kon de Vacci-Bus in Ganshoren diezelfde dag 46 personen vaccineren. Daarvoor waren drie medewerkers van de GGC, twee gemeentelijke stewards, twee schepenen en de lokale crisiscoördinator aanwezig.

B R U Z Z | R E P O R TA G E

15u45 Jourdan

18 AUGUSTUS 2021

I 13

▼

VACCI-BUSSEN WINNEN AAN BELANG IN BRUSSELSE VACCINATIECAMPAGNE

inzetten. Je moet rekening houden met de psychologie van de mensen,” zegt Rogge. En om de psychologie van de vaccinweigeraars verder te begrijpen, doet de GGC nog telefonische enquêtes samen met de ULB. Resultaten zijn er nog niet. De methodologie wordt niet gedeeld.

“Ik ben de enige in mijn familie die zich laat vaccineren en ik ga dat niet vertellen. Ze zouden me ermee plagen,” vertelt Lina (48), die zich liet overhalen door een flyer bij de bakker. “Zij zijn heel activistisch tegen het vaccin. Ik heb geen zin

in die discussies.” Zelf kiest Lina voor het vaccin om op reis te kunnen. “En volgend jaar wil ik absoluut naar het concert van Céline Dion in het Sportpaleis,” lacht ze.

Rond 16 uur begint de gemeente Etterbeek de stoelen en tent op het Jourdanplein op te ruimen.

De campagne gaat deze week gewoon door, met onder meer nocturnes aan de Congreskolom. “We zijn ons ervan bewust dat dit nog een werk van maanden wordt,” zegt Rogge. “Tenzij er een verplichting komt.”

Waar kan je nog een vaccin laten zetten in Brussel?

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Volwassenen - In de acht vaccinatiecentra in Brussel.

Een afspraak maken kan via de website www. bruvax.brussels.doctena. be. Tussen 10 en 15 uur kan je in de meeste centra terecht zonder afspraak. De exacte planning daarvoor staat op de website www. coronavirus.brussels.

Alleen in het vaccinatiecentrum van het Militair Hospitaal moet je altijd vooraf een afspraak maken. Vanaf 29 augustus blijven enkel de vaccinatiecentra van Vorst, Pacheco, Sint-Pieters-Woluwe en Molenbeek open.

- In de vaccinatiebussen. De haltes zijn dagelijks terug te vinden

op de website www. coronavirus.brussels.

Deze week stoppen de bussen onder meer op het Rogierplein (dagelijks), het Congresplein (elke avond vanaf 17u30) en in Sint-Joost, Vorst en Ukkel.

- In de lokale vaccinatieposten. In het gemeentehuis van Molenbeek is een lokale vaccinatieantenne, net als op sommige gemeentelijke markten.

Bij de start van het nieuwe schooljaar wil de GGC extra vaccinatieposten openen aan universiteiten en hogescholen. Meer info volgt via haar sociale mediakanalen.

- Aan huis. Voor wie niet uit bed kan of niet

zelfstandig in een vaccinatiecentrum geraakt, bestaan er mobiele vaccinatieteams aan huis. Daarvoor moet je een afspraak maken via de huisarts. Dat kan nog tot 18 september.

- Bij de huisarts. Sinds midden juli is het mogelijk om een coronavaccin te vragen bij de huisarts. De Nederlandstalige huisartsen doen voorlopig niet mee, maar de Franstalige in principe wel. Wie geen huisarts heeft, kan er een vinden via het nummer 1710.

- Op het werk. Vanaf volgende week wil de GGC aparte vaccinatiemomenten organiseren in bedrijfskantoren. De aanvraag moet door het

bedrijf gebeuren.

Jongeren vanaf 12 jaar: - Kinderen kunnen niet terecht in de vaccinatiebussen, want die gebruiken enkel het vaccin van Johnson & Johnson.

Dat is niet goedgekeurd voor minderjarigen. Kinderen kunnen enkel terecht in de vaccinatiecentra voor een vaccin van Pfizer of Moderna.

- Jongeren tussen 12 en 15 jaar moeten samen met hun ouders of voogd naar het vaccinatiecentrum komen.

Via de QR-code kunt u de haltes van de vaccinatiebus checken.

14

I

18 AUGUSTUS 2021

LE VACCI-BUS : LE VACCIN SANS RENDEZ-VOUS Le Vacci-Bus est un bus qui parcourt la ville et permet aux gens de se faire vacciner immédiatement. Depuis un mois, cinq bus de ce genre circulent à Bruxelles. Ils ont fait halte à la place Rogier, au marché d’Anderlecht ou à la Foire du Midi. En moyenne, ils vaccinent entre 50 et 100 personnes par jour. BRUZZ les a suivis à Ganshoren, Saint-Josse et Etterbeek. Pendant les semaines à venir, les bus formeront la nouvelle force motrice de la campagne de vaccination. À partir de septembre, cinq des huit centres de vaccination fermeront leurs portes, alors qu’actuellement, seule la moitié des Bruxellois a reçu sa première injection. « Nous sommes conscients qu’il s’agit d’un travail qui s’étale sur plusieurs mois », dit Jürgen Rogge, coordinateur de la vaccination à la COCOM. « Mais dans des villes comme Londres et New York, nous voyons que l’effet de répétition fonctionne. » Cette semaine, le Vacci-Bus sera présent à la Place Rogier en journée et à la Colonne du Congrès en soirée.

FR

VACCI-BUS: FOR JABS WITHOUT AN APPOINTMENT You can always go to the Vacci-Bus for a vaccine jab without an appointment. For a month now, five such buses have been operating in Brussels and you might have seen them already at place Rogierplein, Anderlecht market or Foire du Midi. For the time being, they vaccinate 50 to 100 people a day. BRUZZ went along with the bus to Ganshoren, SintJoost/Saint-Josse and Etterbeek.

One by one, doubters drop by and in the coming weeks, the buses are meant to become the new carrying force of the vaccination campaign.

As of September, five of the eight vaccination centres will close their doors and that with only half of all Brussels residents having had their first shot. “We are aware that it will be months of work,” says Jürgen Rogge of the Common Community Commission. “But we see in cities like London and New York that the repetition effect works. Furthermore, it is a question of word-ofmouth advertising.” This week, the bus is still on place Rogierplein every day and at the Congress Column every evening.

EN

BEZOEK OP 28 AUGUSTUS GRATIS HET MUSEUM VAN NATUURWETENSCHAPPEN vanaf 15u30

MUSEUM SOIREE

Beleef Wallonië en de Ardennen!

MET BIJZONDERE GIDSEN als Lect tr geert van istendael - dave sina rdet ALINE Nyirahumure - philip meersman JEROEN ROPPE - en nog vele anderen !

ZATERDAG 28 AUGUSTUS

Bereid je uitstapjes en verblijven voor op

GRATIS

INFO & INSCHRIJVINGEN:

Kom naar de «Espace Wallonie» en ontdek onze streekproducten in de «Boutique de Wallonie».

museumsoiree.willemsfondsbrussel.be

Grasmarkt 25-27, 1000 Brussel visitwallonia.be/boutiquedewallonie BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST

La Boutique de Wallonie

LIVE:

BRUSSELS CONCERT BAND o.l.v. Guido De Ranter

town in

© Dominik Ketz

Bac

k

W:halll Zondag 3 okt. 2021 15u Sint-Pieters-Woluwe Gastartiest: Dunja Presentatie: Ella Michiels

Tickets & info: concertband.willemsfondsbrussel.be €15 en kinderen tot 14 jaar €7,50 PODIUM EN MUZIEK

Wallonie Belgique Tourisme

OUD-WERKNEMERS BLAZEN CAFÉ MÉTROPOLE NIEUW LEVEN IN

‘Het café behouden is onze manier van verzet’ Na de aanslagen in 2016 en de werken aan het De Brouckèreplein betekende de coronacrisis de finale doodsteek voor het iconische Hotel Métropole en het bijbehorende café waarmee het allemaal begon. Tot enkele volhardende oud-werknemers en hun trouwe cliënteel daar een stokje voor staken.

— FELIEN DEKORTE, FOTO’S KEVIN VAN DEN PANHUYZEN

B R U Z Z | R E P O R TA G E

“

W

aar vind je tegenwoordig nog plekken als deze in onze hoofdstad?

Café Métropole is een van de weinige zaken in het centrum die nog Brussel ademt zoals het vroeger was.” Zowel Dilbekenaar Eric als zijn vrouw Patricia koesteren mooie herinneringen aan het Métropole. “Mijn nonkel heeft nog in het hotel gewerkt,” glundert die laatste. “Dit gebouw betekent veel voor de oudere generaties Brusselaars.”

“Voor de coronapandemie kwamen we hier regelmatig,” beamen twee oudere Brusselse vriendinnen. “Het interieur is gewoon magnifiek...” Nog geen twee minuten na hun vertrek zitten aan het achtergebleven tafeltje in de zon al twee nieuwe levensgenieters.

De bezoekers die de stoelen vullen, komen af en toe van verder, want Café Métropole geniet ook naam en faam buiten de hoofdstad.

“Wanneer we in Brussel komen winkelen en flaneren, belanden mijn man en ik negen op de tien keer hier om iets te drinken,” vertelt de Mechelse Maria. “Je betaalt hier iets meer, maar de rust, pracht en praal compenseren dat ruimschoots.”

De vertrouwde drukte en gekende gezichten doen manager Manuel Rodrigues goed. Met een twintigtal werknemers, waarvan zeven anciens, houdt hij vandaag het café staande. “Drie mensen in de zaal, twee in de keuken: zo zijn we afgelopen juni gestart. Alles werd op een week geregeld en gepoetst, en dan was het afwachten. Week na week geraakten de tafeltjes gevuld, en zo ook de plekjes in ons team.”

Sinds 2015 noemt Rodrigues Café Métropole zijn werkplaats, maar ook vroeger was hij er kind aan huis, toen zijn vader er het reilen en zeilen nog verzorgde. “Ik ben dus gehecht aan deze plek, net zoals de meesten van onze klanten.

Dat is wat mensen hier terugbrengt, geloof ik: de ziel van deze plaats, de verhalen en herinneringen die iedereen er heeft.”

ZELFDE GEVEL, ANDERE FUNDAMENTEN In zekere zin keert Métropole door de sluiting van het befaamde hotel weer terug naar hoe het allemaal begon. In 1890 besloten twee broers op het De Brouckèreplein een café te openen om hun bier te verkopen.

Het werd een succes en de familie Wielemans-Ceuppens kocht het

aanpalende gebouw van de Algemene Spaar-en Lijfrentekas om er een hotel te laten bouwen door architect Alban Chambon, bekend omwille van zijn vaak sprookjesachtige ontwerpen.

Hotel Métropole opende de deuren in 1895. Het was modern, luxueus en had elektrische verlichting en centrale verwarming: toen nog een primeur. Doorheen de jaren ontvingen de suites veel bekende gasten zoals acteur Sacha Guitry, zanger Jacques Brel en zanger Maurice Chevalier, wiens handtekeningen nu het interieur sieren.

Ernest Solvay kreeg er vanaf 1911 meermaals topwetenschappers samen voor zijn conferenties. Meer dan honderd jaar later, anno 2020, was Métropole het laatste Brusselse negentiende-eeuwse en bovendien onafhankelijke vijfsterrenhotel in gebruik.

De val van Hotel Métropole in april dat jaar raakte niet enkel de oudere generaties. “Toen ik over de sluiting hoorde in het begin van de lockdown, kon ik het niet droog houden,” geeft fietsgids Robin toe, die zondagvoormiddag van een ontbijt op het terras geniet. Een tweetal jaar geleden bracht hij zijn zaak ‘City By Bikes’ naar het De

“We roeien met de riemen die we hebben, en dat leidt vooral tot een familiale, hartelijke sfeer. Iedereen steekt de handen uit de mouwen” MANUEL RODRIGUES Manager Café Métropole

16

I

18 AUGUSTUS 2021

Brouckèreplein en mocht hij zich een buur van het hotel noemen. “De receptionisten bewezen me een dienst door onze reservesleutel bij te houden, en voor of na een fietstocht kwamen we hier met klanten iets drinken. Wat een monument is het ook,” zucht hij.

Ook online was de verontwaardiging groot: Facebookgroep ‘Lang Leve Métropole’ toonde al snel hoe overweldigd Brusselaars waren door het failissement. Nadat ze het nieuws over de stopzetting hoorden, besloten Benoît-Alexandre Van Parijs en Alexandre Lodzia Brodzki alles op alles te zetten om het hotel te redden en het via een coöperatieve over te nemen. Plannen die volgens Rodrigues nu even in de koelkast zitten. “Het hotel staat nog steeds te koop, dus we wachten nog op meer nieuws. We doen verder zoals het nu gaat, en we hebben er gigantisch veel zin in.”

Op de tafeltjes pronkt dezelfde kaart, de bombastische stijl van de zaak is ongewijzigd en ook de kwaliteit – garandeert Rodrigues – is dezelfde. “Maar de visie waarmee we te werk gaan, is van een ander kaliber. We hebben niet evenveel middelen als toen met de hoteleigenaars. We roeien met de riemen die we hebben, en dat leidt vooral tot een familiale, hartelijke sfeer.

Iedereen steekt de handen uit de mouwen.” Toch houdt het personeel ook hun hart vast voor de komende maanden. “Dat een volgende collectieve horecasluiting mag uitblijven. Want nog zo’n klap, dat kunnen we niet aan.”

VERGANE GLORIE Ook de omgeving baart kopzorgen.

Café Métropole mag dan herleven, het ooit zo bombastische plein ervoor is allang niet meer wat het geweest is. De twee Brusselse vriendinnen plaatsten vlak voor hun vertrek in gedachten het Coca-Cola-billboard terug op het dak van het voormalige Hotel Continental. “Een laatste restant van de jazzy ziel van het De Brouckèreplein,” noemde schrijver Pascal Verbeken de verdwenen lichtreclame.

Diezelfde heimwee naar vroeger overvalt Brusselaars Marc en Françoise wanneer ze zich voor de

B R U Z Z | R E P O R TA G E

geest halen welk uitzicht je jaren geleden als klant op het terras genoot. “Mijn vader kwam hier ook dikwijls, hij woonde in de buurt. Toen was dit echt nog een indrukwekkend sierlijke wijk,” mijmert Marc.

“Café Métropole is nog steeds een plek van ontmoetingen, gezelligheid en convivialité,” merkt Françoise op, “terwijl dat hier op het plein wat verdwenen is.” Ze wijst naar de leegstaande gebouwen aan de overkant. “Nu de werken af zijn, is het plein best mooi geworden. Maar corona en het gebrek aan toeristen betekenen een blijvende leegte.”

Ook Rodrigues krijgt er koude rillingen van. “Als je nu naar het De Brouckèreplein kijkt, bekruipt je een triest gevoel,” zegt hij. “Er valt geen moer te beleven, de stad doet er niets mee... Het is gewoon verlaten.” Hij wijst naar de Quick en kebabzaken iets verderop. “Het verandert hier meer en meer in een soort Amerika...

Daar blijven wij nostalgisch tegen knokken: het café behouden is onze manier van verzet.”

CAFÉ MÉTROPOLE: 125 ANNÉES D’HISTOIRES Après les attentats de 2016 et les travaux place de Brouckère, la pandémie signait la fin de l’iconique Hôtel Métropole. Mais quelques anciens collaborateurs pleins d’enthousiasme ont voulu retourner la situation, et un peu plus d’un an après, ils rouvrent les portes du Café de l’hôtel. Et la clientèle a suivi, entraînée par leur nostalgie. « L’âme du lieu, riche de 125 années d’histoires et de souvenirs, fait revenir tout le monde vers cet endroit magique. » FR

CAFÉ MÉTROPOLE: 125 YEARS OF STORIES After the 2016 attacks and the works on De Brouckèreplain/place De Brouckère, Covid-19 was the final nail in the coffin for the iconic Hotel Métropole. But a few tenacious former employees made sure the name lives on and a good year later, they reopened the doors of the accompanying café. The loyal clientele followed, guided by their nostalgia. “The soul of this place, the 125 years of stories and memories bring everyone back to this magical place.”

▼

EN

18 AUGUSTUS 2021

I 17

BRUSSELSE BEDRIJVEN VINDEN HUN WEG NAAR HET HEELAL

‘Hier zit je dicht bij de beleidsmakers’ B R U Z Z | R E P O R TA G E

Terwijl enkele ruimtemiljardairs willen tonen wie de grootste heeft, zorgen de steeds goedkoper wordende lanceringen voor heel wat nieuwe toepassingen. Brussel pikt daarbij meer in dan louter wat kruimels. Zowel oude reuzen als nieuwe spin-offs schieten hun uitvindingen het vacuüm in, waarvan sommige de wereld fundamenteel zullen veranderen. — BRAM VAN RENTERGHEM, FOTO’S IVAN PUT SHUTTERSTOCK

SABCA

Robotarm met zeven Brusselse gewrichten

Net naast de nieuwe NAVO-site vind je een reus, een ‘space dinosaur’ zoals iemand zich liet ontvallen.

Sabca, dat sinds kort weer helemaal Belgisch is, is betrokken bij zowat alle raketten van het European Space Agency (ESA).

In de jaren 1970 ontwierp het bedrijf in Evere actuatoren voor de F16’s om de flaps, en dus het vliegtuig, mee te besturen. “Die kennis

pasten we vervolgens toe in de ruimtevaart,” zegt Jettenaar Tillo Vanthuyne (43), program manager voor de Vega en Vega C raket. Het zijn onder meer die raketten die de commerciële satellieten naar de ruimte brengen. “We maken de actuatoren die de uitlaatpijp bewegen, om zo de raket te besturen. Alle raketten in Europa, ook de toekomstige Ariane 6 voor grote satellie-

Sabca © SABCA

18

I

18 AUGUSTUS 2021

ten en de kleinere Vega C-raket, hebben een sturing door Sabca, made in Brussels.”

Ook de elf meter lange robotarm, die ESA eind juli dit jaar naar het ISS schoot, is deels door Sabca gemaakt.

Een Nederlandse robotarm, klinkt het in de Nederlandse pers, maar wel met zeven Brusselse gewrichten.

Eenmaal aan het Russische gedeelte geklonken, maakt het een pak ruimtewandelingen overbodig.

ESA is ook bezig met een Space Rider, een ruimtelab dat kan terugkeren. De besturing van de glider en de parachute? Jawel, gemaakt door Sabca. “Een re-entry is helemaal niet zo simpel en moet onder de juiste hoek gebeuren,” legt Vanthuyne uit. “Te steil en je brandt op.

Te vlak en je ketst af op de dampkring, als een steentje op het water.”

VEOWARE SPACE

Meer beweeglijke satellieten Julien Tallineau CEO bij Veoware space © FC

De oude dinosaurus is dus nog springlevend. En inspireert. Want even verderop in Evere, in de coworkingspace Transforma, is de Elsenaar Julien Tallineau (34) ook bezig met actuatoren – stuurelementen dus - maar dan voor satellieten. In 2014 broedde hij samen met zijn Luikse studiegenoot Julien Demonty op een idee om satellieten beweeglijker te maken.

“Satellieten zijn extreem langzaam te besturen,” zegt hij. “Hun camera kijkt gewoon naar beneden, en als ze naar een stukje aarde willen kijken dat een beetje meer links of rechts ligt, moeten ze een aardrotatie lang wachten. Maar soms moet je snel een beslissing nemen, bijvoorbeeld bij overstromingen, of bij migranten aan de grens. Alleen de camera bewegen, kan niet - zo’n gewricht zou tijdens de lancering stuk trillen. Dus moeten we de hele satelliet roteren als we naar ergens anders willen kijken.”

SPACEBEL Crashende koelkast Geraakt worden door een ander hemellichaam lijkt, getuige de vele kraterinslagen op onze maan, een kosmische noodlottigheid. Toch is niet iedereen van plan dat moment zomaar af te wachten. Ook daar speelt een Belgisch bedrijfje een rol. Eind dit jaar stuurt de NASA een 500 kilogram zware ‘koelkast’ naar Didymoon, een maan van 160 meter doorsne-

de die rond de asteroïde Didymos cirkelt. De bedoeling: hem raken. In 2024 stuurt ESA dan het ruimtetuig Hera, dat de impact van de crash moet nagaan - en meer specifiek in hoeverre de maan uit haar koers geslagen is.

De software voor Hera wordt geleverd door Spacebel, met vestigingen in Luik en Groenendaal, net over de grens met Vlaanderen.

SCANWORLD

“Koolstofbewuste landbouw is dé trend” GUERRIC DE CROMBRUGGHE Scanworld

groen en blauw. Dat biedt ons al heel wat informatie. Als een plant groen ziet, is dat omdat de molecule van het chlorofyl de andere kleuren verdrukt,” zegt De Crombrugghe. “Ziet de plant geel, dan weet je dat het er niet goed mee gaat.”

“Stel je nu eens voor wat je met 200 sensoren kan doen,” gaat hij verder. “Die bestrijken een veel breder spectrum, met inbegrip van bijvoorbeeld infrarood. Met al die sensoren kunnen we bij planten de eiwitten zien, het metabolisme... Alles wat je nodig hebt om aan digital farming te doen.”

Dat is vooral nuttig voor het toedienen van de precieze hoeveelheid water en meststof, of het detecteren van ziektes vooraleer het menselijke oog dat kan waardoor een veel kleiner deel van de gewassen verloren gaat. “Zeker inzake carbon farming kunnen wij een grote bijdrage leveren,” zegt De Crombrugghe.

“Koolstofbewuste landbouw is dé trend van vandaag.

Landbouwbodems zijn nu dood, terwijl ze vol met wormen, schimmels en bacteriën zouden moeten zitten die rottende plantenresten omzetten in kool-

▼

Wat in het luchtledige gemakkelijker gezegd is dan gedaan. Gelukkig is er de wet van behoud van impulsmoment. In essentie: door kleine wieltjes te laten draaien, draait de satelliet in de tegenovergestelde richting.

Zo’n besturing bestond al bij militaire satellieten, maar de Juliens miniaturiseerden het concept, zodat het ook op commerciële en veel kleinere satellieten kan worden gebruikt. “Ik werkte bij QinetiQ in Antwerpen toen ik het idee voorstelde, maar daar vond men het te riskant,” lacht Julien Tallineau. Dus startte hij met de andere Julien Veoware Space op. Dat won in 2020 de Brusselse Innovative Starters Award van Innoviris, goed voor 500.000 euro. Van twee werknemers ging het in een mum van tijd naar twaalf, nu verspreid over Brussel, Luik en een testlab in Leuven.

Het duo ziet het groots. “Er zijn bedrijven die tot 500 satellieten per jaar lanceren. En elke satelliet heeft vier actuatoren nodig,” grijnst Tallieau.

Zelf is hij piloot. “De ruimte is het volgende wat er te doen staat voor de mensheid,” verklaart hij zijn ambitie. “Of we op een dag op de maan of op Mars zullen wonen? Elon Musk was heel duidelijk: vroeg of laat botst een asteroïde op onze planeet. Ofwel blijven we hier wonen en sterven we uit. Ofwel verkennen we andere planeten, en worden we een multiplanetaire soort.”

In Groenendaal, midden in het door herten bevolkte groene Zoniënwoud, scheurde een bedrijfje zich een dik jaar geleden van Spacebel af: Scanworld. Aan het roer staat Guerric de Crombrugghe, een 33-jarige Oudergemnaar die nog in het Sint-Jan Berchmanscollege schoolliep, maar daar weg moest omdat zijn Nederlands niet goed genoeg was. Al is daar nu, na een passage bij Antwerp Space, niet veel meer van te merken.

Scanworld telt momenteel vijf werknemers in Brussel - zoals hij Groenendaal ongegeneerd noemt, vier in Luik en één in, jawel, Colombia. Het bedrijfje werd in volle lockdown opgericht, dus telewerken is er heel normaal. De ambitie? Tegen 2024 één en tegen 2026 negen satellieten lanceren.

“We kopen die zo, off the shelf,” zegt Guerric de Crombrugghe. “Er zijn al zeker twintig bedrijven die satellieten aanbieden.”

Dát Scanworld negen satellieten ter grootte van een wasmachine in een baan rond de aarde schiet, is dus lang niet zo bijzonder meer. Wel wat ze ermee doen. Die meerwaarde schuilt in de camera die ze op de satelliet zetten. “Het menselijk oog ziet maar een beperkt deel van het elektromagnetisch spectrum,” zegt De Crombrugghe. “Het zichtbaar licht, onder te verdelen in rood,

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Ruimteboeren

18 AUGUSTUS 2021

I 19

▼

BRUSSELSE BEDRIJVEN VINDEN HUN WEG NAAR HET HEELAL

B R U Z Z | R E P O R TA G E

stofrijk organisch materiaal.

Dat kan meer water vasthouden en levert een betere bodemvruchtbaarheid op. Die koolstof haalde de plant via fotosynthese uit de lucht, waar er nu veel te veel CO2 in hangt. Een win-winsituatie dus.”

“Eigenlijk is carbon farming een beetje terug naar de landbouw van vroeger,” vervolgt hij. “Maar om het efficiënt te doen, heb je data nodig, een gedetailleerd overzicht bijvoorbeeld van plaatsen met veel of weinig koolstof. Als die van een robot, een drone of via een weerstation moet komen, is de reikwijdte beperkt. Terwijl wij met onze satellieten de hele planeet kunnen bedienen.”

Daarin is Scanworld van Brusselaar De Crombrugghe uniek. “Er zijn wel andere bedrijven die hyperspectrale beelden aanbieden, maar die zijn meer gericht op het monitoren van infrastructuur, bijvoorbeeld een al dan niet lekkende gas- of pijpleiding. Onze beelden zijn de enige die bruikbaar zijn voor de landbouw.”

Of het niet een beetje druk wordt daarboven, met al die satellieten? “Het grote probleem zijn nu de communicatiesatellieten,” zegt De Crombrugghe. “Het Starlink-project van Elon Musk telt er nu 1.735, en hij wil er 40.000 hebben.

20

I

18 AUGUSTUS 2021

Jeff Bezos wil hetzelfde doen met het Kuiper-project.

China en Rusland willen dan nog eens hetzelfde doen.

Hierdoor botsen we op de limiet van Kessler: het stadium waarin botsingen tussen objecten een kettingreactie veroorzaken.

Maar het gaat verder dan dat. De verkenning van de ruimte gebeurde vroeger heel respectvol. Nu schiet Elon Musk bij wijze van stunt een Tesla de ruimte in, of wil hij met een ‘grote, vette raket’ naar Mars.”

De negen satellieten van Scanworld vormen dus het probleem niet, en bieden daarenboven diensten die de wereld kunnen verbeteren. Dat laatste is niet onbelangrijk voor De Crombrugghe.

“Voorheen zat ik in de luchtvaart. Dat werkte op mijn gemoed, want ook ik ben heel bezorgd over de klimaatcrisis. Werken in de landbouw heeft me erg positief gemaakt. Dit is zo duidelijk een win-win-win: voor de boeren, voor de samenleving én voor het klimaat.”

Liever zou hij dan ook eerst inzetten op het behouden van de aarde dan op het koloniseren van andere planeten. “We zouden het hier al echt om zeep moeten helpen vooraleer het daar aantrekkelijker wordt.”

AEROGEL

Isolerend schild Stel dat we er toch in slagen om onze aarde snel om zeep te helpen, dan zal het schild van de Italiaanse Laura Borella (28), dat ze aan het Microgravity Research Centre van de ULB aan het ontwikkelen is, van pas komen. Eind dit jaar wordt het gepresenteerd in Dubai, volgend jaar wordt het getest op de maan. “Op de maan wonen is verblijven in een harde en vijandige omgeving,” zegt Borella. “Met temperaturen tot 125 graden overdag en –173 graden ‘s nachts. Als je dan weet dat een maannacht 13,5 dagen duurt, dan heb je iets nodig om de elektronica van de maanrover te beschermen.”

Precies daarom ontwikkelt Laura Borella een isolerende stolp om over de maanlander te schuiven, als de afstand tussen twee maanbasissen bijvoorbeeld niet in één keer te overbruggen is. “Een garage eigenlijk, maar schrijf dat zeker niet op. De officiële naam is ‘Thermal protective structures from moon’s day and night temperatures with in situ resources utilization’.”

Het schaalmodel van de garage bestaat uit een dragend skelet en daar tussenin verschillende

Brussel: (nog) geen hotspot?

Dicht bij de beleidsmakers

De Crombrugghe zet vooral in op het behouden van de aarde, en minder op het koloniseren van andere planeten.

Blijkbaar is Brussel het best voor Borella’s carrière. Ze ziet zichzelf hier ook blijven, en verkent nu de mogelijkheden voor een start-up. “Maar alleen als grotere bedrijven geïnteresseerd zijn,” zegt ze.

“Ik moet die eerste moeilijke fase financieel kunnen overbruggen. Op termijn wil ik eigenlijk liever een managersfunctie opnemen.

Daarvoor is Brussel dé plek.

Dat heeft alles te maken met de nabijheid van de Europese Commissie,” zegt ze.

Iets wat ook Julien Tallineau en Guerric de Crombrugghe beamen. “Ruimtevaart is echt wel een prioriteit voor Europa,” zegt die laatste.

“Dan wil je dicht bij de beslissingsmakers zitten.

Bovendien zijn de buitenlanders waar wij mee werken geneigd om Brussel te

verkiezen als woon- en werkplaats.”

Toch is Brussel (nog) geen hotspot voor de ruimtevaartindustrie. In België is die eer nog steeds voor Luik weggelegd, met als troef het Centre Spatial de Liège, dat verbonden is aan de universiteit. “Wij hebben vooral personeel dat afstudeert aan de Universiteit Luik, KU Leuven of TU Delft. De universiteiten van Brussel horen daar nog niet bij,” zegt Julien Tallineau.

“Wel spelen de bedrijven de verschillen tussen de gewesten uit. Elk gewest krijgt immers een evenredig deel, en bedrijven vestigen zich daar waar er nog geld te rapen valt,” vervolgt Tallineau.

Federaal minister van Wetenschapsbeleid Thomas

Volgend jaar vliegt een staal van Laura Borella’s uitvinding naar de maan.

vlakken isolerend materiaal. Wat in 2022 door de Verenigde Arabische Emiraten naar de maan wordt geschoten, is een staal van de dragende structuur, zeg maar de tentstokken, gemaakt uit epoxyhars, maanregoliet (maanstof) en verschillende andere materialen die momenteel worden getest.

De isolerende vlakken tussen het skelet worden gevormd door een aerogel: een combinatie van alginaat, gemaakt van zeewier en gelatine, dat eerst gekoeld en vervolgens gesublimeerd wordt in een vriesdroger. Het resultaat is een superlichte, puimsteenachtige structuur met veel isolerende bellen in. “Het is honderd procent

organisch, je kunt het zelfs opeten,” zegt ze.

“Op die machine hebben we lang moeten wachten,” zegt Borella, vanuit een lokaal dat zijn beste tijd gehad lijkt te hebben. Toch heeft ze na haar studies in Padua en Berlijn, en een passage in het gereputeerde Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt, voor de versleten gebouwen van de ULB gekozen om haar doctoraat af te werken. “Dat is vooral te danken aan mijn promotor. Die was op een conferentie onder de indruk van mijn poster, waardoor we tijdens een sigarettenpauze aan de praat raakten. Hij heeft me de kans gegeven om op dit interessante thema te doctoreren, en ik ga daar waar dat voor mijn carrière het beste is.”

BRUXELLES À LA CONQUÊTE DE L’ESPACE Bruxelles rejoint la course pour la conquête aérospatiale avec des valeurs sûres comme Sabca mais aussi de nouveaux venus comme Veoware Space, qui rend les satellites plus maniables, ou ScanWorld, qui permet de lire la surface terrestre et simplifie ainsi une agriculture plus écologique. Et si on devait tout de même tout gâcher sur Terre, on pourrait se cacher sous le bouclier thermique que Laura Borella est en train de développer à l’ULB. FR

Dermine (PS) nuanceert.

“Fondsen gerelateerd aan ruimtevaart gaan in België hoofdzakelijk naar ESA-programma’s. De federale overheid streeft naar een faire verdeling over de gewesten en gemeenschappen, maar de effectieve verdeling wordt door ESA bepaald op basis van open tenders.”

“Als land lopen we wel voorop,” gaat de woordvoerder verder. “La Belgique est le plus grand des petits pays zegt Thomas Dermine.”

Dat lijkt te kloppen. Na Luxemburg levert België de grootste bijdrage aan ESA per capita: 17,82 euro. In Frankrijk is dat 14,30 euro, in Nederland slechts 5,32 euro.

Dat is de bijdrage aan ESA, zeg maar de wetenschappe-

lijke poot van de ruimtevaart. “Daarin is België echt groot,” zegt ook De Crombrugghe. “Voor nieuwe, commerciële ruimtevaartbedrijfjes liep Europa als geheel een beetje achter. Duitsland en Frankrijk deden recent een inhaalbeweging. België volgt nu met Arcsec in Leuven, Aerospacelab nabij Louvain-la-Neuve, Valispace in Antwerpen en Veoware Space en Scanworld in Brussel.”

OPROEP Voor Brusselaars met de juiste skills: alle bovenstaande bedrijven zijn op zoek naar nieuwe krachten.

BRUSSELS IN SPACE Brussels too is joining in the space race. It does so with established names like Sabca and newcomers such as Veoware Space, which makes satellites more agile, or Scanworld, which can read the earth’s surface and help environmentally conscious agriculture. Suppose we do screw up here, we will be able to take shelter on the moon under Laura Borella’s thermal shield, which she is currently developing at ULB. So, is Brussels becoming a hotspot for space travel? Not quite yet but the presence of the European Commission is once again proving to be a catalyst.

EN

PENDELEN TUSSEN BRUSSEL EN HET ZUID-FRANSE PLATTELAND

‘Het licht laadt onze batterijen op’ Wat begon als een vakantiehuis, is twintig jaar later uitgegroeid tot een biologisch wijn- en vakantiedomein van 120 hectare. Met Les Davids leven kunstenaar Yves Zurstrassen en onderneemster Sophie Le Clercq de Zuid-Franse droom. Al blijft Brussel een grote plek in hun hart innemen. “Na ons pensioen willen we onze tijd verdelen tussen Brussel en Les Davids.” — ELIEN HAENTJENS

I BRUZZ | INTERVIEW

n hun zoektocht naar een vakantiewoning kwamen Yves Zurstrassen en Sophie Le Clercq in 2000 terecht in Viens, een klein dorpje in de Franse Luberon.

Ze kochten er een vervallen boerderij die lange tijd door een herder en zijn schapen was ingepalmd. Daardoor had het terrein oorspronkelijk meer weg van een maanlandschap dan van een wijngaard. Het weidse uitzicht over de vallei, die op de grens ligt van de Ventoux en de Monts de Vaucluse, en de aanwezigheid van natuurlijke vijvers haalden het duo snel over de streep. Ook de bereikbaarheid met de TGV – vanuit Brussel-Zuid sta je in minder dan vijf uur in Avignon, en dan is het nog een dik uur rijden – was voor Sophie Le Clercq, die niet van vliegen houdt, een pluspunt.

Hoewel het huis in eerste instantie bedoeld was om tot rust te komen van hun drukke Brusselse leven, is het uitgegroeid tot een wijn- en vakantiedomein van 120 hectare. “Stilzitten is niet de sterkste kant van Sophie,” lacht

Yves Zurstrassen. “Een van de voorwaarden voor de aankoop was dat we er zelf gewassen moesten cultiveren. Zo wil de organisatie SAFER het Franse landbouwgebied beschermen.

Aangezien ik al sinds mijn kindertijd mijn eigen moestuin heb, leek dat mij de perfecte hobby voor na mijn pensioen. Al heb ik intussen ondervonden hoe moeilijk de boerenstiel kan zijn.

Het vergt enorm veel werk, je bent sterk afhankelijk van het weer en voor de eindconsument is je product altijd te duur,” vertelt Sophie Le Clercq. “Mensen beseffen niet meer hoe een perzik of abrikoos écht smaakt als je ze

meteen na het plukken kan opeten, zonder dat ze nog kunstmatig moet rijpen in de frigo. Zelfgekweekte groenten en fruit smaken zoveel beter dan die uit de winkel. Daarom laden we onze mobilhome op het einde van de zomer vol met minstens tweehonderd kilo groenten en fruit van Les Davids, zodat we er ook in Brussel verder van kunnen genieten.”

Dat het domein op 650 meter hoogte ligt, raakte bij Zurstrassen een gevoelige snaar. “In mijn jonge jaren heb ik veel tijd in de Spaanse en Griekse bergen doorgebracht.

Vooral de rust en de stilte doen me goed. Je kan je er nog echt alleen op de wereld voelen. Daarnaast is het heerlijk om de frisse berglucht te kunnen inademen,” vertelt Zurstrassen. “Zodra we hier aankomen, doen we alles te voet en verlaten we het domein amper. Het doet me goed om dan bijna niemand te zien. Al komen onze acht kinderen wel op bezoek en gaan we af en toe naar de twee uitstekende boekenwinkels in Banon. Samen met hen organiseren

“Ik fiets graag in Brussel. Het gaat sneller, ontspant me en versterkt het menselijke contact” SOPHIE LE CLERCQ Onderneemster

we tijdens de zomer een minifestival rond literatuur en muziek.”

MET RESPECT VOOR DE OMGEVING Terwijl Yves Zurstrassen een carrière als schilder uitbouwde, leidt Sophie Le Clercq als vijfde generatie in de familie het bouwbedrijf CIT Blaton en richtte ze haar eigen bedrijf JCX-immo op. Terwijl hij als kunstenaar zijn stempel drukte op metrohalte Weststation en zijn werk vanaf september in de galerij van Albert Baronian te zien is, gaf zij de stad mee vorm via onder meer de renovatie van het RTT-gebouw of Wiels. Als voorzitter van het Architectuurfonds zette ze samen met verzamelaar Herman Daled de bakens uit voor de renovatie van de Brasserie Wielemans-Ceuppens tot een centrum voor hedendaagse kunst. “In Newcastle was ik op slag verliefd geworden op het Baltic Centre for Contemporary Art. Daarom wilde ik eenzelfde soort kunstinstelling in Brussel realiseren. Bij de renovatie stonden respect voor het historische patrimonium en de omgeving centraal. Vanuit dezelfde filosofie hebben we de gloednieuwe wijnkelder of chai in Les Davids zo harmonieus mogelijk proberen integreren in het landschap. Samen met een lokale betoncentrale hebben we beton vermengd met verschillende pigmenten, zodat de kleur van het gebouw zo goed mogelijk zou aansluiten bij de kleur van de omringende aarde. Bovendien dringt

In de nieuwe wijnkelder kunnen bezoekers wijn van het domein komen proeven en kopen.

© FREDERIC VERCRUYSSE

22

I

18 AUGUSUTUS 2021

© SASKIA VANDERSTICHELE

4 colors Expo Yves Zurstrassen van 9 september tot 13 november, Baronian Xippas, baronianxippas.com

Les Davids lesdavids.fr

het strakke gebouw van de Franse architect Marc Barani zich ondanks zijn massieve karakter helemaal niet op. Dat het refereert aan de antieke mastaba’s, heeft daar wellicht mee te maken. Bij de bouw streefden we schoonheid en perfectie na. Of dat gelukt is, kan ik zelf niet zeggen, maar we hebben het op zijn minst geprobeerd,” zegt Le Clercq.

Behalve de rust, de gezonde buitenlucht en het lekkere eten drijft vooral het licht het koppel naar het zuiden. “Als mens hebben we licht nodig. Het laadt onze batterijen op en geeft ons een goed gevoel,” vertelt Le Clercq. “Dat het licht me als mens doorkruist, geeft me energie.

In Frankrijk hoef ik zelfs geen wekker te zetten. Die energie transfereer ik op mijn beurt in mijn doeken. Daarnaast oefent de intensiteit of kleur van het licht een sterke invloed uit op mijn abstracte schilderijen. Hoewel ik in de winter meer van het noordelijke, Brusselse

licht hou, trek ik in de zomer – net als kunstenaars zoals Paul Cézanne of Henri Matisse – graag het zuiderse licht achterna,” zegt Zurstrassen.

FIETSENDE CEO Ondanks hun grote liefde voor het zuiden laat Brussel hen allerminst los. Niet alleen brachten ze er allebei – grote delen van – hun jeugd door, maar ook het stedelijke leven blijft een onweerstaanbare aantrekkingskracht op hen uitoefenen. “We houden ervan om met vrienden op restaurant te gaan, of om een theaterstuk of concert mee te pikken. Bovendien sta je vanuit Brussel in een wip in Londen of Parijs met de trein,” vertelt Le Clercq. “Daarnaast wonen hier zeer veel buitenlandse kunstenaars, waardoor Brussel een boeiende, internationale kunststad is. Al ben ik eigenlijk het liefst van al alleen in mijn atelier,” lacht Zurstrassen.

In tegenstelling tot haar man houdt Sophie Le Clercq ervan om mensen rond zich te verzamelen.

Zowel in Frankrijk als thuis in Oudergem komen er met de regelmaat van de klok vrienden over

LA PLANÈTE ET L’HUMAIN EN PREMIER

Depuis vingt ans, l’entrepreneuse Sophie Le Clercq et l’artiste Yves Zurstrassen transforment une ferme abandonnée en domaine de vacances et vignoble biologique: Les Davids. Et même s’ils vivent dans le midi de la France, le couple continue à être intimement lié à Bruxelles. Tant dans ses entreprises CIT Blaton et JCX-Immo que chez Les Davids, Le Clercq met l’humain et la planète en première place.

Et c’est exactement pour cela qu’elle choisit le vélo à Bruxelles. « Ça va plus vite, c’est plus relaxant et ça renforce les connexions humaines. » FR

BRUZZ | INTERVIEW

Sophie Le Clercq en Yves Zurstrassen in zijn atelier in Ukkel, met op de achtergrond een voorstudie voor het keramisch fresco in Les Davids.

de vloer. Het is dan ook geen toeval dat CIT Blaton na 150 jaar nog altijd een familiebedrijf is. “We hechten niet zozeer belang aan de financiële winst op korte termijn, maar willen als projectontwikkelaar onze maatschappelijke engagementen op lange termijn nakomen. Dat behoort tot het DNA van onze bedrijfscultuur. Dat we als eerste ontwikkelaar in 2003 begonnen met passiefbouw en de voorbije twee jaar door Brussels Leefmilieu als ‘Ecodynamische onderneming’ bekroond werden, is dan ook geen toeval. Ook bij Les Davids trekken we voluit de ecologische kaart. Dat de wijngaarden wat hoger liggen, en niet grenzen aan andere domeinen, laat ons toe om volledig biologisch te werken.”

Anders dan je zou verwachten van een CEO in de bouwsector, is Le Clercq een groot voorstander van de fiets. “Sinds de introductie van de elektrische fiets verplaats ik me bijna uitsluitend met mijn stalen ros door de stad. Het gaat sneller, ontspant me en versterkt het menselijke contact,” vertelt Le Clercq. “Ik ben blij dat er in Brussel steeds meer fietspaden komen, en dat er meer aandacht is voor de publieke ruimte, waar stadsbewoners elkaar kunnen ontmoeten en stoom aflaten. Ook van de zone 30 ben ik dus een absolute voorstander.”

Haar man wist ze voorlopig niet te overtuigen. “Ik vertrek om 7 uur ’s ochtends naar mijn atelier in Ukkel en kom om 19 uur ’s avonds terug. Ik stoor niemand. Geef mij bovendien maar de eenzaamheid van mijn auto, terwijl ik me laat inspireren door een streepje free jazz,” zegt hij.

PEOPLE AND PLANET FIRST

Over the past twenty years, entrepreneur Sophie Le Clercq and artist Yves Zurstrassen have transformed a dilapidated farmhouse into the organic wine and holiday resort Les Davids.

Although they are living the dream in the south of France, the couple remains strongly attached to their home city of Brussels. Both with her companies CIT Blaton and JCX-immo and with Les Davids, Le Clercq puts people and planet first for the long term. That is exactly why she has resolutely opted for the bicycle in Brussels. “It’s faster, more relaxing and makes human connections stronger.”

EN

18 AUGUSUTS 2021

I 23

Op stap met Gilles Verstraeten, Brussels parlementslid Jef Van Damme, schepen in Molenbeek Jo Govaerts, dichteres Aurélie Czekalski Brussels parlementslid Vier weken lang gaat BRUZZ met enkele Brusselaars op stap door hun wijk. Het ideale moment om even stil te staan bij wat de wandelaars inspireert en intrigeert in de stad.

BRUZZ | ZOMERREEKS

‘In onze strijd voor minder auto staan we vrijwel alleen’ Hoeveel controle heeft de overheid over de stad? En hoe kunnen politici de stad beter maken voor de mensen die er wonen? Het zijn vragen die schepen Jef Van Damme (Vooruit) als vanzelf bezighouden. Testcase tijdens dit zomerinterview is de ruime buurt rond het Weststation. “De richtplannen van Vervoort zijn niet democratisch.” — STEVEN VAN GARSSE, FOTO’S BART DEWAELE

24

I

18 AUGUSTUS 2021

H

et regent pijpenstelen. Bakken hemelwater vallen uit de lucht. Maar daar laten we ons niet door tegenhouden voor een zomerinterview. Weliswaar één onder de paraplu.

We zijn met Jef Van Damme (Vooruit) aan het Weststation, een wijk in volle ontwikkeling. Van Damme kent de buurt goed. Hij woont er en nam de wijk in 2012-2016 al onder handen, als

schepen van Mobiliteit. Sinds 2018 doet hij dat opnieuw via Openbare werken. Hij laat putjes in de wegen opvullen, maar denkt ook na over hoe de toekomst eruit moet zien.

“Weststation heeft alles om een nieuw stadscentrum te worden in Brussel,” legt Van Damme uit. “Dat heeft alles te maken met het openbaar vervoer. Het is een kruising van vier metrolijnen, een

tramlijn, een buslijn en een treinstation. Dit is het meest geconnecteerde punt van Brussel.”

Het is de multipolaire stad, een idee die ook stadssocioloog Eric Corijn (VUB) promoot. Historisch is de stad concentrisch gebouwd rond de Vijfhoek, met een eerste en tweede kroon. Dat schema krijgt een nieuwe aanblik, met verschillende stadscentra op het gewestelijk

grondgebied die in volle ontwikkeling zijn.

STEDELIJK KALIBER Dat vertaalt zich aan het Weststation in een stevige interesse van de vastgoedpromotoren. De Ekla-toren is er een voorbeeld van. Op een braakliggend terrein verrees een grote witte toren, genoemd naar het bier dat er speciaal voor Expo 58

BRUZZ | ZOMERREEKS

▼

De passerelle van Beekkant vormt de grens tussen Hoog en Laag Molenbeek.

Al vervaagt het onderscheid steeds meer.

werd geproduceerd. Een privé-initiatief, “maar met tientallen sociale huurwoningen,” legt Van Damme uit. “Een goeie zaak. Alleen jammer dat die na vijftien à twintig jaar weer gewoon op de markt komen.”

Het is een rode draad doorheen het interview. Hoeveel macht heeft de overheid om sturend op te treden en zich niet te laten voorbijsteken door de privémarkt?

En twee: welke ingrepen kan een (armlastige) gemeente als Molenbeek doen om het leven voor de bewoners aangenamer te maken.

Dat is wat Van Damme bezighoudt.

In die zin is hij een vintage sociaal-democraat, van het stedelijke kaliber.

En toch. Het botst soms met de plaatselijke PS. Zeker als het over mobiliteit gaat. Met burgemeester Catherine Moureaux (PS) die onlangs vond dat er ook aandacht moet zijn voor de automobilist. Niet alleen de fietsers en voetgangers zijn van tel. Van Damme: “Klopt. Ik was het niet eens met haar uitspraken.

Maar het is een van de weinige punten waar we van mening verschillen. We vinden met Vooruit dat er minder plaats moet zijn voor de auto. We staan daar binnen de gemeente redelijk alleen in, zelfs als je de oppositie meetelt (Ecolo, nvdr).”

Van Damme vermeldt langs zijn neus weg dat er nu een verdwijnpaal is geïnstalleerd aan het gemeenteplein. Het moet de wildgeparkeerde auto’s, een oud zeer, er weghouden.

“Sinds deze week is het echt autovrij.”

We wandelen de trappen van het Weststation op en komen in een grote stationshal. “Dit is de enige plek met een beetje zicht op het spoorgebied,” zegt Van Damme, “Zopas is het richtplan goedgekeurd voor deze zone. Er zijn vier quadranten, vier delen, door de sporen en de Beekkantvoetgangersbrug gescheiden. Helemaal achteraan krijgen we een park. Daarvoor is de erfpacht tussen de NMBS en Leefmilieu Brussel al getekend. Het kan er snel komen. Links daarvan komt er een afgesloten stuk waar de natuur haar gang kan gaan. Vooraan links zit Infrabel met de treinacademie. Daar worden de spoorwegmetiers aangeleerd. Rechts komt maximaal 90.000 vierkante meter bebouwing, met woningen en productieve ruimtes. We willen er ook graag een containerpark.”

18 AUGUSTUS 2021

I 25

“De mixité in het richtplan voor het Weststation zit goed, en de bouwdichtheid blijft onder controle.”

26

▼

BRUZZ | ZOMERREEKS

xxxx

GEEN SLUIKSTORT MEER Van Damme is best tevreden met het richtplan voor het Weststation.

De mixité zit goed. En de bouwdichtheid blijft onder controle.

“Dat is nodig. Molenbeek is een van de dichtstbevolkte gemeenten van het land. Ik ben akkoord met de vroegere Vlaams bouwmeester Leo Van Broeck die zegt dat de steden moeten verdichten. Maar het mag niet ten koste gaan van de levenskwaliteit. Hier in Molenbeek komen heel wat factoren samen: dichtbevolkt, mensen in armoede of zonder werk, met een hyperdiversiteit. Het verbaast me soms dat dit niet tot meer conflicten leidt.

We zijn dus geen voorstander om er nog eens duizenden woningen bij te steken in hoge torens.”

De kers op de taart in het nieuwe richtplan voor het Weststation? Een subtropisch zwembad. “Dat komt op de plek waar nu twee grote hangars van Delhaize staan, naast de Infrabel Academy.” Maar hoe zeker kunnen we zijn dat die er komt? Het is een mooie droom. Maar is het niet ook een mooi voorbeeld van de aankondigingspolitiek waar de Brusselse beleidsmakers zo bedreven in zijn? Van Damme: “Twee jaar geleden was het een idee.

Vandaag is het een project, gedragen door de gemeente, het Brussels gewest en de NMBS. Er is een haalbaarheidsstudie uitgevoerd.

I

18 AUGUSTUS 2021

Daaruit blijkt interesse van twee ontwikkelaars. Het zwembad kan zelfs grotendeels zelfbedruipend zijn.”

Het is druk aan het Weststation, ondanks de regen. We wandelen langs de Vandenpeereboomstraat, een van de realisaties waar Van Damme fier op is. Er kwam een fietspad, wat broodnodig was in de drukke straat. Dat zorgde meteen voor een drastische daling van het aantal sluikstorten en een forse stijging van het aantal fietsers. Een win-winsituatie. “Er is geen sluikstort te zien. En ik liet de boel hier niet speciaal opkuisen voor het interview,” lacht Van Damme.

EEN UMHEIMLICHE PASSERELLE Over het gewestelijk vergunningsbeleid is hij minder te spreken. “Ik probeer als schepen veel fietspaden aan te leggen, maar de bouwvergunningen worden me telkens geweigerd door het gewest. Geen fietspaden in een zone dertig, klinkt het. Terwijl er wel drukke straten zijn, waar jij en ik wellicht zonder probleem doorfietsen, maar wie onervaren is en de stap wil zetten naar de fiets, begint er niet aan. Het is hallucinant.”

Groen en Vooruit zijn in Brussel in een kleine oorlog verwikkeld over de aanleg van fietspaden. Vechtend om een deel van het progressief

electoraat. Vooruit vindt de losliggende fietspaden onveilig, maar de Brusselse administratie, onder voogdij van Elke Van den Brandt (Groen) hanteert andere regels. Van Damme: “Nee, dit is geen politiek spel. Ik val de minister niet aan. Haar fietsbeleid is goed. Ik wil alleen meer vrijliggende fietspaden,” zo zegt hij.

Van Damme is op dreef. We komen net aan de Beekkantpasserelle. Roltrap? Kapot. De borstwering? Een roestige betonnen wapening. De houten leuning langs de trap? Een scherpe schroef steekt eruit. En dan zwijgen we nog over de koepel over de passerelle. Ooit liet die licht door. Vandaag is die helemaal besmeurd. Is het mos? Of roet? “Dit is ook Brussel Mobilteit,” gaat Van Damme zijn betoog verder.

“Kijk: de spoorweg is al een barrière op zich tussen Hoog en Laag Molenbeek. Met een passerelle die er unheimlich bijligt, hou je de barrière in stand. We hebben een dringende renovatie gevraagd in afwachting van de drie nieuwe passerelles die er met steun van Beliris zullen komen. Die zijn ook in het richtplan ingeschreven.”

HOODIE-TORENS We wandelen over de passerelle. De regen klettert op de koepel. Van Damme: “Mag ik nog iets over die talrijke richtplannen zeggen?

Minister-president Rudi Vervoort (PS) heeft er een trein mee in gang gezet. En dat was nodig. Kijk maar naar de site van het Weststation waar we al dertig jaar wachten op verandering.”

“Toch heb ik met die richtplannen een probleem mee. Er is een democratisch deficit. De regels zijn voor iedereen gelijk in het hele gewest, behalve in de gebieden met een richtplan. Er is ook nauwelijks publiek debat, er is geen parlementaire controle. Terwijl de impact heel groot is.”

Vlaanderen, is spectaculair. Zelfs de hoofddoekenkwestie komt aan bod. Wij kennen dat. Als Brusselaar. Maar niet iedereen is daarmee vertrouwd.”

DE SLAAPSTAD IS NIET MEER “We zien ook dat filmmakers en muzikanten de kracht van de stad hebben ontdekt: Adil El Arbi, Bilall Fallah, Zwangere Guy. Dat komt omdat ze er zelf hebben gewoond. Voor veel jongeren is het stedelijke en de bijhorende diversiteit een evidentie, zelfs een deel van hun identiteit. Ze hebben niet het idee: ik moet me hier rechtvaardigen. Ze doen gewoon hun ding. Het is een enorme verademing om dat terug te zien in de culturele wereld.”

“Dat is ook te danken aan de jongeren die uit ons Nederlandstalig onderwijs komen. En het resultaat van een doelbewuste politiek van onder meer Guy Vanhengel (voormalig Open VLD minister van Onderwijs). Hij heeft die jonge ketten naar ons Nederlandstalig onderwijs getrokken. Het zijn misschien geen flamands geworden,

maar ze spreken wel Nederlands en zijn ongecomplexeerd Brussels. Die jongeren zullen de toekomst van de stad opbouwen.”

We houden nog even halt aan het monument voor Loubna Lafquiri, de vrouw van Mohamed El Bachiri. Ze liet het leven bij de terroristische aanslagen van 2016.

We weten allebei dat El Bachiri nog steeds rouwt om het verlies. Van Damme vertelt hoe hij vindt dat toenmalig burgemeester Françoise Schepmans (MR) El Bachiri geïnstrumentaliseerd heeft door hem op de lijst te zetten. “Hij had schepen kunnen worden,” zegt Van Damme.

We staan tegelijk op de plek die vroeger de scheidingslijn heette te zijn tussen Hoog en Laag Molenbeek. Dat is vrij letterlijk te nemen.

Maar dan omgekeerd. De enorme hoogbouw vol sociale woningen (Laag Molenbeek) steekt schril af tegen de lage nette huisjes in de wijk ernaast (Hoog Molenbeek). “Maar de scheidingslijn vervaagt,” zegt Van Damme. Hoog Molenbeek is al lang niet meer de slaapstad van de werknemers die in de Vijfhoek

“Ik ben een groot voorstander van de erfpacht. Dan hou je als overheid tenminste de controle” JEF VAN DAMME SCHEPEN IN MOLENBEEK

”Voor veel jongeren is het stedelijke en de bijhorende diversiteit een evidentie, zelfs een deel van hun identiteit.”

gingen werken. Het wordt deel van de echte stad.”

Daarom moet dat deel ook als stad gezien worden. Dat vergt een ander beleid, “zodat het samenleven er kan worden vormgegeven,” zegt Van Damme. De schepen toont ons het gebouw waar vroeger een Grieks restaurant zat. Het wordt nu door het sociaal economiebedrijf Casoblanco vertimmerd tot een tijdelijke zomerbar met terras. Van Damme: “Over een jaar moet er een buurtcentrum komen. Ook Hoog Molenbeek heeft daar nood aan. Dit is trouwens een primeur. Voordien waren de buurthuizen alleen voor Laag Molenbeek bestemd.”

Eindigen doen we in de Brasserie Du Parc. Het is er druk.

Drinkende en rokende Brusselaars.

Er hangt een affiche voor een concert in augustus van de Brusselse charmezanger Dan Peeters. Er wordt vlot van Nederlands naar Frans overgeschakeld. Een oudere man, die een stevige Gouden Carolus drinkt, herkent de schepen en biedt ons een drankje aan. Hij maakt een praatje. Hij heeft covid gehad.

Gelukkig is hij niet in het ziekenhuis beland.

De schepen trakteert een Gouden Carolus terug. Het is de gezellige stad, het is sociale cohesie. Maar het is er één met een zekere graad van segregatie. Een gekleurde Brusselaar zal je er niet snel aantreffen. Ik vraag me onwillekeurig af hoe lang dit soort cafés nog zal bestaan, nu de grens tussen Hoog en Laag Molenbeek vervaagt.

LE FUTUR DU QUARTIER GARE DE L’OUEST

THE FUTURE OF THE WEST STATION DISTRICT

À l’occasion de l’interview de l’été, nous parcourons avec l’échevin Jef Van Damme (Vooruit) le quartier de la Gare de l’Ouest, pour lequel un nouveau plan directeur a été développé. Il y est question de la façon dont le gouvernement peut donner forme aux changements rapides de la ville, et des difficultés et bénéfices que cela peut entraîner.

Il parle des deux parties de Molenbeek, de la différence qui s’efface progressivement, de pistes cyclables et de passerelles, de la manière dont la série de la VRT Hoodie donne une image différente et plus correcte de Bruxelles et de comment les jeunes de Bruxelles sont désormais des Bruxellois sans complexes.

In this summer interview, we travel through the West Station district with alderman Jef Van Damme (Vooruit). There is a new master plan drawn up for the area and that is the reason for a conversation about how the government can shape the rapidly changing city. What are the difficulties, and the benefits? It is about the two parts of Molenbeek, and how the distinction is fading, about bike paths and footbridges, about how the tv series Hoodie paints a different, more accurate picture of today’s Brussels, and how Brussels youth is uncomplicatedly Brussels these days.

FR

BRUZZ | ZOMERREEKS

“Privébedrijven zijn nu massaal gronden aan het kopen op basis van die richtplannen. Er ontstaat speculatie. Zo verliest de overheid opnieuw haar leverage. Soms wordt de overheid via die richtplannen zelf vastgoedontwikkelaar, terwijl dat haar rol niet is. Ik ben een groot voorstander van de erfpacht. Dan blijf je als overheid tenminste eigenaar van de grond, en hou je de controle op een moment dat de stad verandert.”

We komen aan Beekkant. Het beruchte Beekkant. Daar kan ook Van Damme niet onderuit. Het is een plek met veel criminaliteit.

Drugsdealers en daklozen. Van Damme vertelt hoe het plein volledig zal worden heraangelegd, tot tegen het metrostration. Het zal de verbinding maken tussen de nieuwe Weststationwijk, met het subtropisch zwembad, en de Delhaize-site die volledig zal worden herontwikkeld.

Er tussenin tronen twee grote betonnen torens met sociale woningen. “Het zijn de Hoodie-torens,” zegt Van Damme, “naar de gelijknamige VRT-jeugdserie. Daarboven zie je in de serie de traceurs van het ene dak naar het andere springen.” We bekijken met aandacht de te overbruggen afstand tussen de twee daken. Het lijkt een haast onmogelijk te klaren klus. Maar Van Damme wil er iets anders over zeggen. “Wat de VRT met Hoodie gedaan heeft, is ongezien.

Hoe de diversiteit van de stad in beeld wordt gebracht, voor heel

EN

18 AUGUSTUS 2021

I 27

Ontdek de 19.08 Rebel Up BRUZZ DJ’S op 20.08 DJ Vega MANCHESTER PLAGE Elke donderdag en vrijdag in augustus, vanaf 18u 26.08 Lowkey Manchesterstraat 13-15, Sint-Jans-Molenbeek GRATIS TOEGANG 27.08 Funky Bompa Kom langs en WIN een paar Happy Plugs AIR 1 GO! 16e EDITIE VAN HET 16e ÉDITION DU

Zoek en win!

Ga in Brussel op wandelreis en doe de Bulswandelzoektocht!*

Ka

Bu rel

lsw

e and

ling

(2,7

km

)

?

?

? ?

Voor alle info, routes met uitleg en het zoektochtformulier: www.vrijzinnigewandeling.brussels • info@vrijzinnigewandeling.brussels

Inschrijven verplicht - Inscription obligatoire

29 . 08 . 2021 3 3

KERKPLEIN PLACE DE L’ÉGLISE SINT-AGATHA-BERCHEM 1082 BERCHEM-SAINTE-AGATHE OP WANDELAFSTAND VAN ACCESSIBLE À PIED DEPUIS SCHWEITZER WWW.VISUEELFESTIVALVISUEL.BE Met dank aan de vrijwilligers van het huisvandeMens Brussel. *Deelnemen kan tot 15 september 2021.

KERKPLEIN PLACE DE L’ÉGLISE

VISUEEL FESTIVAL VISUEL

Georganiseerd door Organisé par GC De kroon & Archipel 19 Centre culturel

Éd. Resp. : Christian Boucq 15, place de l’Église 1082 BSA. - Graphisme : Benjamin Hendlisz - GC De kroon - St.-Agatha-Berchem - JB. Vandendrieschstraat 19 - 1082 Brussel - www.gcdekroon.be - dekroon@vgc.be - 02/482 00 10 - RPR Brussel - 0448.071.704 - v.u. Christina Brunnenkamp

Culture.

NL | FR | EN CULTURE COMES BACK TO LIFE

DIKKE DOET MANCHESTER PLAGE DAVEREN

‘Hier is de nieuwe golf oldskool hiphop’

29

Culture. Hiphop

Mohamed Eddahbi Agounad aka Dikke wervelde het voorbije jaar van de straat naar de hitparade. Achter zijn brede schouders verbergt de rapper een generatie opkomend Limburgs hiphopgeweld. Maar voor die aan het venster komt kijken, bijt Belgiës eigenste Biggie in Brussel alvast de spits af op Manchester Plage. “Live besef ik pas wat ik heb bereikt.” — TOM PEETERS

NL

N

“

iet te veel tralala,” hoorden we op zijn doorbraaksingle ‘Tabaka’, en ook in ons gesprek met Dikke is het what you see is what you get. Socialemedia-accounts die ontploffen: check. Een debuutalbum – 130 kilo – dat hij consistent een “tape” blijft noemen, maar meteen naar de eerste plaats van de hitlijsten klimt: check. Een aardig gevulde festivalagenda op maat van de opgedreven knaldrang: check. En toch lijkt hij niet helemaal onder de indruk.

Van wie hij die nuchtere blik heeft geërfd, weet hij niet, zegt hij. “Misschien zit het in de familie? Maar zelfs daar valt het op dat ik een wat specialer karakter heb dan de rest.” Als jongste van vier broers en zussen was hij altijd al een bovengemiddeld observator. Samen met zijn wat laidback, soms zelfs kurkdroge voordracht is dat nu zijn voornaamste handelsmerk. In september behaalt hij normaal zijn diploma logistiek en transport. In de provincie waar H.Essers de plak zwaait, staat dat vrijwel garant voor een baan, maar hij heeft andere plannen.

Wanneer ben je begonnen met rappen?

MOHAMED EDDAHBI AGOUNAD: Op mijn twaalfde ben ik flows beginnen te verzinnen, en heb ik mijn eerste liedje opgenomen. Voorheen schreef ik al verhaaltjes. Door met hiphopmuziek geconfronteerd te worden, wilde ik ook weleens in de schoenen van een hiphopper staan. Even later was ik al mijn eigen rapteksten aan het schrijven.

Je vader en je grootvader hebben in de steenkoolmijn van Zolder gewerkt. Vormen zij een inspiratiebron?

AGOUNAD: Mijn vader was al gepensioneerd toen

ik geboren werd. De verhalen heb ik dus vooral achteraf meegekregen. Ze hebben mijn respect voor hen alleen maar doen toenemen. Ze vormen niet de rechtstreekse inspiratiebron voor mijn muziek, maar ze doen me wel beseffen waar ik vandaan kom. Als mijn vader niet honderden meters onder de grond had zitten zweten en zwoegen, dan zat ik hier nu niet. Maar de echte inspiratie komt natuurlijk uit mijn eigen leven.

Weet je wat het is? Ik heb een ambitie en een doel in mijn leven, maar ergens tussen die twee zit altijd een droom. Zo’n droom kan je heel lekker laten slapen, of je zonder slaap laten.

Voor mij geldt alvast het tweede. Als ik weet dat ik iets te doen heb, dan kan ik niet slapen, omdat ik het zo snel mogelijk gedaan wil krijgen. Vooral dat zorgt ervoor dat ik continu bezig ben.

Gaat ‘Paranoia’ daar ook over?

AGOUNAD: Misschien, maar toch eerder over de complicaties op weg naar het succes. Elke succesvolle artiest, topsporter of businessman zal je kunnen bevestigen dat het soms lastig is om goed in te schatten waar je precies staat met je loopbaan. Een carrière is als een kartonnen huis. Het kan altijd instorten. Als je daar mentaal niet op voorbereid bent, dan kan dat je ondergang zijn. Je bent pas klaar voor de storm als je er effectief in zit. Daar gaat ‘Paranoia’ over: ik ben nu al zo lang bezig, wanneer komt mijn moment eindelijk? Toen ik die tekst schreef, zat ik nog in die onzekerheid. Ik kreeg wel waardering van mijn omgeving, maar wist niet hoe ver die reikte.

Intussen werd je opgepikt door platenlabel Top Notch, dat met Zwangere Guy, Coely, De Jeugd van Tegenwoordig en Boef de belangrijkste

“Ik probeer me niet druk te maken over dingen waar zelfs de koning niets aan kan veranderen. Ik heb geleerd om te roeien met de riemen die ik heb” MOHAMED EDDAHBI AGOUNAD AKA DIKKE

30

hiphop- en r&b-acts van de Lage Landen in huis heeft. Is dat dan geen goed signaal?

AGOUNAD: Ja, maar het was niet genoeg voor mij.

Zelfs die eerste plaats in de Ultratop-albumlijst deed me niet meteen juichen. Ik dacht: ‘Oké, maar wat nu?’ Ik ben heel kritisch voor mezelf.

Pas nu, op de liveshows, besef ik wat ik bereikt heb. Ik moest eerst met mijn eigen ogen kunnen zien hoe uitbundig de mensen reageren op mijn muziek. De interactie met mijn publiek vind ik ontzettend belangrijk. Het blijft natuurlijk een belangrijke bron van inkomsten, daar winden we geen doekjes om. Maar het geeft me vooral een kick dat er mensen komen kijken hoe ik me als artiest ontwikkel. Zonder de lockdown was alles misschien anders gelopen. Maar ik probeer me niet druk te maken over dingen waar zelfs de koning niets aan kan veranderen. Ik heb geleerd om te roeien met de riemen die ik heb. Als ik in volle coronatijd een plaat moet uitbrengen, dan breng ik die plaat uit.

Zwangere Guy rapt mee op ‘Paranoia’. Zaten jullie op dezelfde golflengte?

AGOUNAD: Ik was al eens met hem gaan eten voor we effectief gingen samenwerken. Dat vind ik belangrijk: voor een featuring kijk ik altijd eerst naar de persoonlijkheid van de gast. ‘Paranoia’ was niet eens mijn favoriete keuze voor hem, maar we hebben het uiteindelijk wel gedaan, en daardoor heb ik nu ook een betere band met hem. In de toekomst willen we vaker de krachten bundelen, want we delen een voorliefde voor het oldskool hiphopgebeuren. We hebben een drum-’n-basswave gehad, een housewave en weet-ik-veel-wat-voor-andere-rare-elektronische-muziekwaves, maar nu voel ik een golf oldskool hiphop en r&b opkomen. Deel uitmaken van die golf, die een nieuwe generatie overtuigt opnieuw naar oldskool te luisteren, voelt verfrissend.

Wie gaf je eigenlijk de naam ‘Biggie van de wijk’?

AGOUNAD: Ik kom uit Lummen, maar was vroeger veel in Maasmechelen. Daar noemden twee goede vrienden me steeds Biggie, en toen die jongens van Maasmechelen eens in mijn wijk in Lummen kwamen chillen, was het constant ‘Biggie van de wijk’. En zo noemen ze me nog steeds. Simpel.

Ze wisten dat The Notorious B.I.G. een van je helden was?

AGOUNAD: Nee, ik zou hem nooit een van mijn helden noemen. Ik geloof niet in helden of superhelden. Maar ik vond het niet abnormaal dat ik die naam kreeg. (Wijst naar zijn buik en lacht) Ik denk dat niemand dat abnormaal vindt.

Zelfs toen ik als kleine jongen op vakantie ging, keken mensen al naar mijn postuur: “Daar, een rapper,” klonk het, terwijl ik toen niet eens met muziek bezig was.

Beeld je jezelf de smile op de gezichten van de mensen in als ze merken dat je samenwerkt met

« LES SUPER-HÉROS, JE N’Y CROIS PAS » L’année passée, Mohamed Eddahbi Agounad, aussi connu sous le nom de Dikke, est passé de la rue au hit-parade. Derrière les épaules larges du rappeur : une génération de talents émergents limbourgeois du hip-hop. Et c’est à Manchester Plage que le Biggie ouvre les festivités. Des réseaux sociaux qui explosent: ça, c’est fait. Un premier album - 130 Kilo - qui est monté en flèche dans les hit-parades: ça, c’est fait aussi. Malgré tout cela, il ne semble pas impressionné.

Il ne sait pas de qui il a hérité cette vision sobre de la vie. « C’est peut-être de famille ? Mais même dans ma famille, on remarque que mon caractère est un peu plus particulier que les autres. Même la première place dans la liste des albums Ultratop ne m’a pas fait sauter de joie. Je me suis dit: c’est bien, mais maintenant je fais quoi ? Je suis très critique envers moimême. C’est seulement maintenant, en faisant des concerts, que je me rends compte de ce que j’ai fait. J’adore quand les gens viennent voir comment je me développe en tant qu’artiste ». Qu’on le surnomme « le Biggie du quartier », il le comprend, de par son gabarit, mais immédiatement, la sobriété revient à la charge: « Je ne dirai jamais que Notorious B.I.G. est un des mes héros. Je ne crois pas dans les héros ou super-héros. »

BRUZZ

| INTERVIEW

FR

“I DON’T BELIEVE IN SUPERHEROES”

de Nederlandse rapper Buikje?

AGOUNAD: Ja. Sommige mensen kunnen daarmee

lachen, voor anderen is het absurd, maar ik vind dat leuk. Als je “Dikke featuring Buikje” hoort, ga je toch kapot?

Hij komt uit Nederland en heeft ook Marokkaanse roots. Creëert dat een andere vibe dan met pakweg Zwangere Guy of met de Antwerpse rapper Freddie Konings?

AGOUNAD: Niet speciaal, want los van onze

afkomst zijn we allemaal opgegroeid in een wijk.

Dát schept een band. Wij kennen het wijkleven.

Ik zie vooral gelijkenissen. Met Buikje deel ik wel mijn moedertaal. Dat brengt een andere soort humor met zich mee, andere verhalen, een andere soort van communicatie ook.

Je wordt nu opgevoerd als de baas van de Limburgse rap. Bestaat er ook echt een scene?

AGOUNAD: Er broeit wat, maar het valt nog niet

In the past year, Mohamed Eddahbi Agounad aka Dikke, blew in from the streets to the hit parade. Behind his broad shoulders, the rapper hides a generation of up-and-coming Limburg hip-hop talent.

But before it is their turn, Belgium’s own Biggie will be shaking up Manchester Plage in Brussels. Social media accounts exploding: check. A debut album – 130 Kilo – that immediately climbs to the top of the charts: check. Yet he doesn’t seem entirely impressed, and he doesn’t know from whom he inherited that sober look, he says. “Maybe it runs in the family? But there too, it is obvious that my character is different to the others. Even that first place in the Ultratop album list didn’t make me cheer right away. I thought: okay, and now? I am very critical of myself. Only now, at the live shows, I realise what I have achieved. People coming to see how I’m developing as an artist gives me a kick.”

He understands that some people like to call him “the local Biggie”, given his stature, but immediately there is that sobriety again: “I would never call The Notorious B.I.G. one of my heroes. I don’t believe in heroes or superheroes.”

EN

Dikke is in the building! “Een rapper als Zwangere Guy is ook opgegroeid in een wijk. Dat schept een band.”

op. Je moet eerst genoeg artiesten hebben van een bepaald niveau, maar dat is puur een kwestie van tijd. Het heeft mij ook twaalf jaar gekost om op dit level te komen, terwijl de gemiddelde hiphopartiest in Limburg nu misschien vier, vijf jaar bezig is.

Om af te sluiten: wat is het verschil tussen Mo, Mohamed Eddahbi Agounad en Dikke?

AGOUNAD: Mo is voor diegenen die mij gewoon kennen, zonder mijn muziek. Dikke is voor al wie mij niet kent, maar weet wie ik ben dankzij mijn muziek. Mohamed Eddahbi Agounad is voor de gemeente en voor het consulaat. En dan zijn er nog een hele hoop andere namen die alleen geschikt zijn voor de mensen die heel dicht bij mij staan. Maar in principe zijn ze allemaal één en dezelfde persoon.

DIKKE 20/8, 17.00, Zone Libre & Lezarts Urbain @ Manchester Plage, www.vaartkapoen.be

31

Vantage point

ANTOINE MEERSSEMAN ENTREVOIT LE RETOUR DES BEAUX JOURS AU PARC DUDEN

‘La musique est d’abord quelque chose que l’on fait pour soi’ FR

Membre fondateur du groupe BRNS, le multi-instrumentiste Antoine Meersseman donne à présent de la voix dans le projet Paradoxant. Juste avant de remonter sur scène, l’artiste revient sur le lieu de son confinement : un espace de réflexion ouvert sur la ville et l’avenir. Perché sur les hauteurs de Forest, à deux pas du stade de l'Union Saint-Gilloise, le Parc Duden offre une énième promenade à Antoine Meersseman. « J’ai grandi à deux pas d’ici et, aujourd’hui encore, j’habite dans le quartier », confie le musicien. « Quand j’étais petit, je venais marcher dans ce parc avec mon grand-père, un personnage charismatique et assez influent. Il était journaliste, chroniqueur de jazz et, surtout, super pote avec Georges Brassens. En cela, cet endroit me ramène

« Ce n’est en aucun cas une grande stratégie.

Juste la volonté de faire les choses vite et bien » toujours à l’enfance, mais aussi aux origines de ma passion musicale. » Bassiste, claviériste, membre fondateur et voix du groupe BRNS, Antoine Meersseman offre des alternatives au rock indépendant à travers des disques exigeants. « Notre nouvel album est d’ailleurs enregistré depuis un moment. Nous étions sur le point de le sortir, mais la crise du covid a complètement bouleversé nos plans. Nous avons donc décidé de repousser sa sortie à la fin du mois d’octobre. » La vie de la formation bruxelloise tourne ainsi au ralenti depuis plusieurs mois. « Heureusement, pendant le confinement, le Parc Duden m’a donné l’occasion de sortir de chez moi. Pour respirer et réfléchir aux suites à donner à Paradoxant, mon projet solo. » Au plus près de ses intuitions artistiques, le multi-instrumentiste collecte ainsi quelques

32

mélodies mutantes, des rythmes délicieusement cabossés et du groove : tout le nécessaire pour donner vie à Earworm, un album pop, efficace et sans complaisance. « L’important dans ce métier, c’est de se faire plaisir », affirme le chanteur. « La musique est d'abord quelque chose que l’on fait pour soi. La reconnaissance du public est bien sûr un super bonus. Mais en faire un objectif, c’est certainement le meilleur moyen de se perdre en chemin... » La pandémie a, incontestablement, généré de nouvelles réalités dans la vie des gens. « Au-delà des dispositions sanitaires auxquelles nous sommes confrontés, il y a aussi des conséquences économiques », remarque Antoine Meersseman. « Le prix des matières premières tend à augmenter et, pour certains produits, les délais de livraison s’allongent considérablement. Dans l’industrie musicale, par exemple, il faut désormais patienter plus de six mois pour presser un vinyle. Dans ce contexte, il convient de trouver des alternatives. » Jamais à court d’idées, le musicien prévoit d’ailleurs de sortir deux nouveaux morceaux en s’associant à... un vigneron indépendant. « Pour échapper aux lenteurs de la chaîne de production, nous avons étiqueté une bouteille de vin rouge aux couleurs du projet Paradoxant. Ce n’est en aucun cas une grande stratégie. Juste la volonté de faire les choses vite et bien, en proposant un code de téléchargement surCHEB RUNNER: ANGRY IMMIGRANT Antoine l’étiquette. » De quoi associer l’expé2/7, 20.00, Beursschouwburg, Meersseman rience auditive au plaisir gustatif. « Sortirwww.beursschouwburg.be de la musique sous cette forme, c’est 1986 : Naissance à Uccle l’occasion de proposer un autre type de 2009 & 2010 : Diplômé en merchandising et, éventuellement, de Langues romanes et Gestion boire un verre avec le public à la sortie culturelle à l’ULB des concerts. » Pour trinquer à la santé 2011 : Premier concert de BRNS de Paradoxant, il faudra encore patienter à Linkebeek jusqu’aux Nuits Botanique. D’ici là, 2014 : Le bassiste et claviériste l’itinéraire d’Antoine Meersseman sort Patine avec BRNS. Le passera à coup sûr par les sentiers du groupe bruxellois se place sur la Parc Duden. carte des musiques alternatives NICOLAS ALSTEEN PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE

2021 : Sortie de Earworm, premier album du projet Paradoxant

33

Culture. Street dance

JENNY AMBUKIYENYI ONYA REND HOMMAGE AUX DANDYS NOIRS

‘La sape, c’est avant tout l’art d’être soi’ FR

Depuis que la plateforme Timiss a pris ses quartiers au Zinnema pour l’été, la maison anderlechtoise est devenue l’épicentre des arts urbains dans la capitale. À ne pas manquer pendant ce takeover: la nouvelle création de Jenny Ambukiyenyi Onya. Dans Religion? Kitend¡, la chorégraphe et metteuse en scène basée à Bruxelles revisite l’histoire de la sape congolaise dans une perspective décoloniale. « Les sapeurs étaient clairement des avant-gardistes en la matière.» — TEXTE ET PHOTOS: SOPHIE SOUKIAS

S

apé comme jamais ou « comme jaja » pour les intimes, Maître Gims faisait vibrer en 2015 les dancefloors du monde entier au rythme de ladite « Société des ambianceurs et des personnes élégantes ». Un culte d’origine congolaise à l’habillement, au flamboyant et au « chic et cher ».

Une ode à la liberté et à l’éclat d’être soi. Aujourd’hui, alors que la beauté noire, longtemps ignorée de la culture dominante, s’impose avec audace dans les défilés haute couture, les magazines en papier

34

glacé et l’espace public via une jeune génération transnationale ultra branchée, les sapeurs, dandys noirs ou « kitendistes » (de « kitendi », le vêtement en lingala) apparaissent de plus en plus clairement comme les précurseurs de ce mouvement de décolonisation et d’empowerment par la mode.

Refusant de se limiter aux origines vaguement coloniales du mouvement et à l’étiquette kitch trop souvent accolée aux sapeurs (et sapeuses), la chorégraphe et metteuse en scène basée à Bruxelles

Jenny Ambukiyenyi Onya rend hommage à la Religion? Kitend¡ dans un nouveau spectacle à découvrir au Zinnema dans le cadre du Takeover de Timiss. Après un premier essai réussi l’été dernier, la plateforme d’artistes urbain.e.s s’empare à nouveau des lieux avec des battles, cyphers, spectacles, concerts et un volet expo. À noter qu’en ce moment, une collection de Micro-éditions d’artistes émergent.e.s (Naomi Waku, Gilles Mayk Navangi, Florence Akyams, …), cocréées avec les curatrices des Résidences Arts,

« Pour pouvoir être connectée à cette nature si belle et si parfaite, je me dois de tendre à cette beauté. »

BRUZZ | INTERVIEW

ornent les locaux du Zinnema.

C’est entre ces mêmes murs que Jenny Ambukiyenyi Onya faisait ses premiers pas dans la création artistique en 2014. Initiée à la danse via des cours de classique à l’école primaire avant de se tourner vers le hip-hop à l’adolescence et d’embrasser la dancehall à l’âge adulte – « c’est toute l’histoire et la culture qui entourent cette danse qui en ont fait mon style de prédilection », la jeune femme est l’une des premières gagnantes du programme phare 1000 Pieces of Puzzle de la chorégraphe belgo-britannique Cindy Claes. Soit un mentoring international visant à donner les outils aux artistes du monde de la danse urbaine – évoluant souvent en marge des écoles d’art – pour développer leurs propres projets et créations de manière durable.

S’ensuit en 2016 son premier spectacle produit par Zinnema mêlant danse urbaine, théâtre et chant : Elikya na ngai (« mon espoir » en lingala), un cri du cœur dénonçant le viol des femmes en République démocratique du Congo.

Retardée d’un an et demi par la crise sanitaire, la nouvelle création de Jenny Ambukiyenyi Onya, Religion? Kitend¡, réunissant six performeur.euse.s, est enfin visible au public. Entre théâtre et street dance (krump, dancehall et afro), la metteuse en scène continue de mettre les projecteurs sur la RDC. Née au pays sans y avoir grandi, elle voue un profond attachement à la terre de ses ancêtres. « Je veux renverser les clichés sur le Congo. »

Jenny Ambukiyenyi Onya Naît en 1985 à Kinshasa. Grandit à Liège Se lance dans la danse hip-hop à l’adolescence avant d’embrasser la dancehall 2015 : remporte le projet de mentoring 1000 pieces of Puzzle 2017 : signe sa première création Elikya Na Ngai 2021 : revient sur les planches avec Religion? Kitend¡

JENNY AMBUKIYENYI ONYA : J’avais envie de parler de nos origines, du Royaume du Kongo avec un grand « K », c’est-à-dire avant la période coloniale. On a trop tendance à penser que notre Histoire a commencé avec Léopold II. Avant la colonisation, le Kongo constituait un Empire fort avec son organisation et ses croyances propres. Dans une société où, malheureusement, l’image des Africains est encore très stéréotypée, je trouve qu’il est important pour les nouvelles générations d’afrodescendant.e.s de connaître cette culture des grands Rois et Reines et de savoir qu’ils en sont les descendant.e.s. Donner une

▼

Qu’est-ce qui vous a donné envie d’explorer l’univers de la sape ?

35

▼

JENNY AMBUKIYENYI ONYA REND HOMMAGE AUX DANDYS NOIRS

autre perspective de la sape, c’était participer à la décolonisation de nos esprits.

montrer à quel point le sapeur se transforme en enfilant son costume.

Dans le spectacle on travaille sur l’idée d’ « être quelqu’un » dans les deux sens du terme.

Les origines de la sape remontent à ce grand Royaume ?

Comment les performances des sapeurs ont-elles été incorporées dans les chorégraphies du spectacle ?

BRUZZ

| INTERVIEW

AMBUKIYENYI ONYA : La sape a été

popularisée dans les années soixante-septante. La version la plus répandue de ses origines veut que les sapeurs ont commencé à s’habiller en costume et à afficher leur élégance de manière ostentatoire pour ressembler aux Européens. Or, mes recherches et lectures ont démontré que le culte de l’habillement au Congo précède complètement la colonisation. Les Kongolais étaient très connus pour le maniement du textile. Ils avaient déjà un rapport au corps basé sur le respect de soi et des autres divinités.

Selon leur spiritualité, le divin est la nature elle-même. Pour pouvoir être connecté à cette nature si belle et si parfaite, je me dois de tendre à cette beauté. Par le corps et par les vêtements.

AMBUKIYENYI ONYA : Dans la sape, on

Comme le rappelle le titre de votre spectacle, Religion? Kitend¡, on parle bien de spiritualité pour évoquer la sape et le culte de l’habillement.

AMBUKIYENYI ONYA : En effet, il existe d’ailleurs dix commandements dans la sape. Ce qui m’a intéressé dans le spectacle, c’était de pouvoir me reconnecter à une spiritualité qui précède le christianisme. Une spiritualité sans personnification mais liée à la nature. Cette vision de la religion fait intrinsèquement partie de la culture bantoue.

Sur une des affiches du spectacle, le slogan « I do not imitate, I embody » est superposé à la photo d’un sapeur.

AMBUKIYENYI ONYA : En effet, après

l’Indépendance, le port du costume de manière outrancière n’est pas une manière d’imiter le colon mais plutôt de reprendre ses attributs de

pouvoir et de sortir de l’aliénation.

La période coloniale avait imposé une hiérarchie dans l’habillement.

Le costume était le privilège de l’homme blanc et des noirs dits « évolués ». Parallèlement, le Président Mobutu (au pouvoir depuis 1965, NDLR) va imposer un retour à l’authenticité et interdire le port de noms et de vêtements occidentaux. Pour le sapeur, porter le costume est une manière de revendiquer sa liberté. Jusqu’à aujourd’hui, le sapeur voit dans l’habillement une manière de créer sa propre identité et de ne ressem-

bler à personne. À Brazzaville, les sapeurs sont davantage influencés par la mode anglo-saxonne alors qu’à Kinshasa, ils sont dans l’extravagance à outrance. Porter une marque, c’est avoir une griffe.

C’est dire : « je suis quelqu’un », avec le complexe lié à la colonisation que l’on devine. On voit des sapeurs qui vivent dans une pauvreté extrême mais qui se débrouillent pour porter des marques.

Enfiler son costume, c’est devenir quelqu’un d’autre, c’est incarner un personnage ?

AMBUKIYENYI ONYA : Le personnage

« J’avais envie de parler de nos origines, du Royaume du Kongo avec un grand K, c’est-à-dire avant la période coloniale » 36

est central dans la culture de la sape et c’est un aspect qui est travaillé dans le spectacle. Les six performeurs, quatre garçons et deux filles, incarnent chacun.e un personnage et des styles différents. On a construit ensemble leur personnage en travaillant sur des tics et des traits de personnalité associés, par exemple, au règne animal. Je voulais des caractères très forts pour

retrouve des poses redondantes qui répondent à des codes bien précis durant leurs battles. Lors de nos résidences de travail au Zinnema, on a pu les observer et les étudier pour voir comment les incorporer dans les danses krump, dancehall et afro.

On retrouve, par exemple, la démarche dite « djatance » et des mouvements du pied qu’on a beaucoup observés chez James Brown. En matière d’ambiance en général, la sape a été beaucoup popularisée par la musique via Papa Wemba. Une des figures centrales de la « religion kitendi » est d’ailleurs un grand ami de Wemba : Stervos Niarcos, considéré comme le « pape » de la sape. Il faut aussi savoir qu’on a tous un sapeur dans la famille. Mon oncle maternel a beaucoup inspiré le spectacle. Même s’il ne se revendique pas explicitement sapeur, il a toujours été très voyant et aimé porter des vestes haute couture. Sortir dans l’espace public est pour lui toute une cérémonie, même s’il s’agit seulement d’acheter du pain.

Votre spectacle évoque aussi bien les sapeurs que les sapeuses, moins connues du grand public.

AMBUKIYENYI ONYA : Il était impor-

tant pour moi de les incorporer.

Elles sont malheureusement minoritaires mais essaient tant bien que mal de s’imposer. Évoquer les sapeuses, c’était un moyen aussi de questionner le masculin et le féminin : qu’est-ce que cela signifie de « s’habiller comme un homme » ?

De la même manière que lorsqu’un sapeur porte une jupe d’un créateur japonais, faut-il forcément y voir quelque chose de féminin ou est-ce les codes sociaux qui nous dictent notre regard ? Sachant que nos ancêtres portaient des boubous (amples tuniques flottantes, NDLR).

La sape, c’est avant tout l’art de s’assumer, de s’exprimer et d’être soi en dehors des diktats. C’est l’expression de soi aux yeux du monde.

Un statement qui résonne avec les mouvements de décolonisation de la beauté et de la mode actuels ?

AMBUKIYENYI ONYA : Tout à fait,

sachant que les sapeurs revendiquent cette liberté depuis les années soixante ! Aujourd’hui, à Paris et à Bruxelles par exemple, on observe une nouvelle génération d’adeptes de la mode, moins extravagante mais tout aussi apprêtée. On voit qu’ils s’inscrivent dans l’héritage des sapeurs qui ont clairement été des avant-gardistes.

Les sapeurs ont toujours revendiqué de prendre soin de soi et de s’estimer. C’est un discours que j’admire. Longtemps, les personnes afrodescendantes ont accepté de ne pas trouver de palette de maquillage correspondant à leur carnation et de ne pas être représentées dans la société et dans les magazines.

Aujourd’hui, grâce à des mouvements comme Black Lives Matter, les choses sont en train de changer dans la mode et ailleurs. Plus jeune, j’avais tendance à voir les sapeurs comme des gens kitsch, voire bizarres. Il m’a fallu décoloniser mon regard pour comprendre la valeur de cette culture. Avec ma pièce, j’invite le spectateur à faire de même.

RELIGION? KITEND¡ 21 & 22/8, Zinnema, www.zinnema.be TIMISS SUMMER TAKEOVER > 5/9, Zinnema, Instagram: timiss.be

“LA SAPE IS BOVENAL DE KUNST JEZELF TE ZIJN” Sinds het kunstplatform Timiss een zomer lang de gebouwen van Zinnema heeft overgenomen, is het Anderlechtse huis het epicentrum geworden van urban kunstvormen in de hoofdstad. Onmisbaar tijdens deze take-over: de nieuwe creatie van Jenny Ambukiyenyi Onya. In Religion? Kitend¡ – tussen theater en streetdance (krump, dancehall en afro) – neemt de in Brussel wonende choreografe en regisseuse de kunst van de Congolese ‘sape’ onder de loep vanuit een dekoloniaal perspectief.

Jenny Ambukiyenyi Onya gaat op zoek naar de prekoloniale oorsprong van die zeer avant-gardistische kunst van het kleden en de flamboyantie. “Ik wil de clichés over Congo onderuithalen.”

NL

NIEUWE GALERIJ

“MORE THAN ANYTHING, LA SAPE IS ABOUT THE ART OF BEING YOURSELF” Since art platform Timiss took over the Zinnema buildings for a summer, the Anderlecht house has become the epicentre of “urban” art forms in the capital. Indispensable during this take-over: the new creation by Jenny Ambukiyenyi Onya. In “Religion?

Kitend¡ – between theatre and street dance (krumping, dancehall and afro) – the Brussels-based choreographer and director examines the art of the Congolese “sape” from a decolonial perspective. Jenny Ambukiyenyi Onya goes in search of the pre-colonial origins of this very avant-garde art of dressing and flamboyance. “I want to destroy any clichés about Congo.”

EN

LEVENDE PLANEET TIJDENS SCHOOLVAKANTIES OPEN VAN 10U TOT 18U KOOP JE TICKETS ONLINE OP WWW.NATUURWETENSCHAPPEN.BE

NOUVEAU:

BRUZZ 24 disponible sur RTBF Auvio!

Retrouvez les contenus de BRUZZ 24 sur l’actualité et la culture dans la capitale sur RTBF Auvio, la plateforme digitale de l’offre audio et vidéo de la RTBF.

BRUZZ_RTBF_1/3P_DEF.indd 1

09/07/2021 11:41

Storyboard NOÉMIE MARSILY

EXPO HYPER– REALISM SCULPTURE ceci n’est pas un corps

Untitled (Kneeling Woman), detail, 2015 ©Sam Jinks Courtesy of the artist Sullivan + Strumpf, Sydney

Vanaf 25.06.2021 Tour & Taxis Brussel www.expo-corps.com

Une expérience musicale électronique en totale osmose avec la nature et ses besoins ? C’est désormais possible.

GREEN -IN TOWN & HANGAR | OPEN AIR | FOLAMOUR 22/8, Théâtre de Verdure, Facebook: Green -In

You may also like

‘I had a pink dress and a desire for freedom’ EN

As part of the programme of the Brigi ines International Festival, Leïla Ka presents Pode Ser, a short piece that holds a mirror up to the opposing forces within us.

— GILLES BECHET

There she is in her old pink tulle dress, with a sullen air, her elbows pressed against her body in a defiant pose and her hands clenched tight as if to prevent them from falling off.

Her movements are powerful, minimalist. Pode Ser by Leïla Ka is an intense and direct performance. It is like a fight for the freedom to be oneself and to embody multiple selves by ridding oneself of constraints, those that we impose on ourselves and those that are imposed on us by others. This solo is the young dancer and choreographer’s first work, made just after her time working with Maguy Marin, during which she danced in May B. “I started working alone, without having anything planned. I had this pink dress and a desire for freedom when I left a company in which there were a great many of us onstage.”

A sulking ballerina, Leïla Ka

always seems like she is just about to explode and send everyone who wants to prevent her from being herself packing. “I wanted to talk about everything that we should be, that we dream of being, and that we really are.” A battle is fought between these different internal elements, for which the dancer drew her inspiration, indirectly, from combat sports. “I watched a lot of boxing matches. I find boxing very beautiful choreographically. I would like to give it a go, but I haven’t found the time yet. I am fascinated by that state of coiled tension, the way they hold themselves to protect their vital organs.”

One of the pieces of music that accompany the choreography is Schubert’s Trio Opus 100. “I have had that music in mind ever since I saw Barry Lyndon by Stanley Kubrick.

To me, the three instruments repeating the same phrase back and forth on a loop are like the facets of a personality that alternate within an individual.” When she throws herself on the ground, we discover, beneath the tulle veil, black tracksuit bottoms and trainers on her feet. Swirling on the ground, the fabric of the dress envelops her body like a cocoon before a metamorphosis.

Urban dance constituted an important stage of Leïla Ka’s career as a choreographer. She worked a lot with George Cordeiro, with whom she co-founded Favela Compagnie.

“I quickly moved away from hip-hop dance to explore other things. I have kept a certain rhythm in the movements. Hip-hop dance is like an alphabet inscribed in my body with which I write words that are no longer hip hop.” Following Pode Ser, Leïla Ka created another short piece, C’est toi qu’on adore in collaboration with Alexandre Fandard. In it, she once again explores the difficulty of existing, the obstacles and constraints, but this time at community level. To bring what she sees as a trilogy to a close, she is working on a new solo show that she hopes to present at the beginning of 2022.

Raw, sincere, and sensual, Leïla Ka’s dance concentrates a suppressed energy that cries out to be transformed into movement. “With dance, you can balance everything you want to say without having to explain it and release yourself without feeling depleted. And people take from it what they want.”

BRUZZ | PORTRAIT

© OLIVIER MOUAZAN

LEÏLA KA

LEÏLA KA: PODE SER 20 & 21/8, Brigittines International Festival, www.brigittines.be 39

Culture. Pop

JAN DE SMET, MAURO PAWLOWSKI EN LIEN VAN DE KELDER PUREN DE LEVENSLES UIT HET LEVENSLIED

‘Smartlappen gaan over belangrijke zaken’ “Het was als thuiskomen, marginale smartlappen zijn mijn roots,” zegt Mauro Pawlowski. “Er is een wereld voor mij opengegaan,” klinkt het bij Lien Van de Kelder. “Onze muzikale geschiedenissen liggen zogezegd ver uit elkaar, maar aan de uiteinden komen ze samen,” concludeert de opperliedjesvreter Jan De Smet.

Op Boterhammen in de Stad meten ze samen de Smartschade op. — TOM PEETERS

C

“

40

onservator van ons ontroerend erfgoed.”

Zo introduceert actrice, zangeres en juriste Lien Van de Kelder (38) het voormalige De Nieuwe Snaar-gezicht Jan De Smet (68) het liefst in hun nieuwe liedjesprogramma. Op zijn beurt heeft de Vlaamse Alan Lomax het graag over de “Nachtegaal van Zurenborg”. Van de Kelder en De Smet delen het podium al een tijdje, soms in duo, maar meestal in groep. Ze doen het in het Frans (Salut La Copine), het Nederlands (Smartliederen en Levenslappen) of beide (Chique Dingues). “De mensen zijn altijd verrast over de zangkwaliteiten van Lien,” zegt Jan De Smet. “Als haar naam valt, volgt er nog te vaak: ‘Kan die zingen?’ Ja dus.”

Eigenlijk was Lien Van de Kelder slechts tweede keus voor de groep die intussen al een dikke vijf jaar de cc’s, stads- en dorpspleinen afschuimt. “Onze orkestchef Wouter Berlaen wilde eigenlijk Clara Cleymans vragen, maar ze kon niet,” bekent De Smet. “Weet je dat niet meer, Lien?”

“Dat had ik uit mijn geheugen gebannen, Jan,” is de goedlachse reactie. De twee leerden elkaar kennen nadat Nic Balthazar hen had samengebracht voor Sing for the Climate, en het klikte.

“Een jaar later vroeg hij me of ik mee op tournee wou… om Nederlandstalige smartlappen te brengen! Ik herinner me nog waar ik stond toen hij me belde, want ik viel bijna van het voetpad. Ik had helemaal niets met treintjes of Frans

Bauer-achtige toestanden, maar gelukkig heeft Jan me in plaats daarvan laten kennismaken met het prachtige repertoire van liedjeszangers en tekstschrijvers zoals Jules de Corte en Wim T. Schippers. Ondertussen staan er, alle shows inbegrepen, zestig à zeventig liedjes op ons repertoire.”

Vanaf hun meest recente programma, Smartschade, kunnen De Smet en Van de Kelder ook rekenen op de steun van Mauro Pawlowski (50), die straks een nieuwe popplaat uitbrengt, maar intussen buigzamer dan Play-Doh blijft pendelen tussen de underground van de avant-garde en de onderbuik van het volk. “Toen onze vorige vocalist Pieter-Jan De Smet afhaakte, dacht ik meteen aan hem,” zegt De Smet. “Ik wist dat hij direct ja zou zeggen, want hij kiest altijd de zijwegen uit.”

Mauro Pawlowski: “Het was als thuiskomen.

Marginale smartlappen zijn mijn roots. Ze gaan over belangrijke zaken. Ik ben meteen via een middeleeuwse katapult over de stadsmuren naar de eerste repetitie gevlogen!” Daar ontmoette hij drummer Stoy Stoffelen, toetsenist Ad Cominotto en orkestmeester Wouter Berlaen, de ervaren begeleiders die samen met de drie vocalisten de smartlap uit het cliché proberen te tillen.

“Wij interpreteren levensliederen,” vat De Smet hun missie samen. “Niet de hoempapa, maar de liedjes met diepgang en levenslessen die tussen de plooien dreigen te vallen.”

Liederlijke levenslessen noemen jullie jullie selectie smartlappen. Welke ervan zijn op jullie persoonlijk van toepassing?

JAN DE SMET: (grappend naar de foute cultschlager van Marco Reynders) ‘Liefste, ik heb aids.’

(Hilariteit) LIEN VAN DE KELDER: Dat je moet durven springen in een zwart gat, want dat was dit repertoire voor mij. Als ik Jan in 2015 had geantwoord: “Nederlandstalige schlagers, ben je gek?” dan had ik deze toffe band nooit leren kennen. Door te springen is er een wereld voor mij opengegaan.

DE SMET: Doe wel en zie niet om. Doe je goesting en trek je niets aan van wat andere mensen je zeggen. Dat heb ik ook geleerd van Pieter-Jan én Mauro. Een paar weken geleden kreeg ik de vraag om drie liedjes van Will Tura te brengen ter ere van zijn 80e verjaardag. Vijftien jaar geleden zou ik dat nooit gedaan hebben, nu doe ik dat met alle plezier. Onlangs vroeg De Roma in Antwerpen me om op hun hommage aan Robbe De Hert enkele nummers van Wannes Van de Velde te zingen.

Vroeger zou ik zelfs daarover getwijfeld hebben, terwijl ik er nu meer dan ooit achter ben gekomen dat het mijn rol is om liedjes te doen voortleven.

Dat doen we nu ook met het repertoire van pakweg Jaap Fischer en Jules de Corte.

MAURO PAWLOWSKI: “Keizer, koning, admiraal, Popla kennen ze allemaal.” Vroeger was het een populaire reclameslogan voor wc-papier op de Hollandse televisie. Maar het drukt ook de

▼

NL

BRUZZ | INTERVIEW © JOHAN JACOBS

Jan De Smet (links), Mauro Pawlowski en Lien Van de Kelder halen smartlappen uit het cliché met Smartschade: “Ik wist direct dat Mauro ja zou zeggen, want hij kiest altijd de zijwegen uit.”

41

▼

JAN DE SMET, MAURO PAWLOWSKI EN LIEN VAN DE KELDER PUREN DE LEVENSLES UIT HET LEVENSLIED

essentie uit van de liedjes die we brengen: rijk of arm, uiteindelijk zijn we allemaal hetzelfde en zitten we in dezelfde ellende.

Ik ben een muis, ik loop door het gras / Ik ben een muis zoals er vaker een was / Ik ben een muis en ik weet een leuk feitje / Net als bij mensen klopt mijn hart maar een tijdje Uit ‘Ik ben een muis’, Lucky Fonz III

DE SMET: ‘Ik ben een muis’ is mijn lievelingsnummer van de show, precies omdat het via een grote parabool een inkijk geeft op het leven: er zijn zes miljard muizen en ik ben er een van. Niet meer, niet minder. Ondertussen is Lucky een goede kameraad geworden. Ik probeer hem te lanceren in Vlaanderen, maar de radio wil hem niet oppikken. Ze programmeren liever muziek via algoritmes, maar beseffen niet dat de luisteraar die gemakzucht ook voelt.

Jan De Smet (links), Lien Van de Kelder en Mauro Pawlowski: “Het fijne aan dit project is dat we aan muzikale archeologie doen: vergeten parels van Trinidad tot Nederlands Brabant naar alle uithoeken van Vlaanderen brengen.”

BRUZZ

| INTERVIEW

Als je steeds maar sombert / dan krijg je een zure kop / Loopt alles in het honderd / Wat schiet men daarmee op Uit ‘Een tulp al in een vaasje’, Anneke Rol (tekst Wim T. Schippers)

DE SMET: Die dekselse Wim T. Schippers zet in zijn teksten net als in zijn tv-programma’s iedereen op het verkeerde been. Achter zijn vrolijke melodietjes schuilt veel meer. In dit nummer hoor je ook ‘een wipje in het hooi’ achteloos passeren. ‘Pietje en Marietje’ is nog een beter voorbeeld. De eerste vier minuten is alles peis en vree in het ‘voorbeeldgezinnetje’, tot in de slotstrofe blijkt dat de vader het met de dochter doet, en de zoon met de moeder. Geniaal hoe hij dat alles in een schoon walsje stopt en pas op het einde de ware toedracht naar boven laat komen.

Is somberen oké?

PAWLOWSKI: Somberen mag, deprimerende muziek ook, maar je moet wel spelplezier hebben.

Na mijn middelbare school (en voor de doorbraak met Evil Superstars, tp) heb ik zelf in het polonaisecircuit gezeten. In balorkesten begeleidde ik op kermissen de medleys van Nederlandse en Vlaamse vedettes. René Froger, Arie Ribbens (check zijn ‘Polonaise Hollandaise’, tp) en – hoe heet hij alweer? (doet de beroemde elleboogstoot)

“Ik ben er nu meer dan ooit achter gekomen dat het mijn rol is om liedjes te doen voortleven” JAN DE SMET

– Lee Towers waren blij dat ze met een echte liveband konden spelen. Respect dus.

VAN DE KELDER: De boodschap van Schippers is hier waarschijnlijk dat je best niet te lang stilstaat bij je diepe dalen. Dat lukt de ene keer natuurlijk al beter dan de andere, want het leven is geen rechte lijn. Maar je schiet er niet veel mee op om de hele tijd te blijven piekeren. Toch denk ik dat we mild mogen zijn voor onszelf. Als je al eens diep zit, hoef je daar niet nog eens extra voor afgestraft te worden.

Ik haat je, ik haat je, je bent een gore lul / Ik haat je, ik haat je, met al je flauwekul / Altijd zuipen, altijd zat / en ik moet altijd maar weer plat / Ik haat je, ik haat je, zeikerd stomme sul Uit ‘Ik haat je’, Brigitte Kaandorp

VAN DE KELDER: Voor deze show ben ik op zoek

gegaan naar een nummer van Brigitte Kaandorp dat niet zo bekend was. Zo’n tekst is niet alleen plezant om te brengen, het is ook fijn om de gechoqueerde reacties van het publiek te zien: ‘Oh, wat durft ze allemaal te zeggen!’

Jullie hebben tijdens de lockdown een livestream gedaan die uitgezonden werd in enkele tientallen zorgcentra. Ik probeerde me de reacties daar voor te stellen.

VAN DE KELDER: Omdat we zelf voor een lege zaal moesten spelen, konden we ze zelf dus ook niet live zien. Maar we hadden de link wel gedeeld met familieleden van de bewoners, en zij waren toch wel een beetje gechoqueerd omdat er een vijftal liederen over de dood bij zat.

Het leven is maar een tijdseenheid in al zijn zielige meetbaarheid / Het leven dat maar heel even 42

rijpt als een puist op de eeuwigheid / En ook al zijn we ervan bewust en laat het ons geen moment met rust / Het staat geschreven in het avondrood: iedereen moet dood Uit ‘Dood’, Maurits Pauwels en de Benelux Calypsos

PAWLOWSKI: Dat is een hertaling van het calypsonummer ‘Death’. Calypso is zo’n beetje de hiphop, of beter, de gangstarap van Trinidad. Veel tekst en patois, en nog meer dood, geweld en overspel. Als je dat naar het zachte Vlaams vertaalt, is het effect niet weg. Het wordt wel sarcastischer, maar anderzijds is er geen letter gelogen: iedereen moet uiteindelijk dood.

De zaken worden benoemd.

PAWLOWSKI: Hupsakee. Ik heb het toevallig gisteren nog gezongen voor een vrij oud publiek.

Ik zag de mensen denken: ‘Ach ja, da’s waar.’ Het fijne aan dit project is dat we aan muzikale archeologie doen: vergeten parels van Trinidad tot Nederlands Brabant naar alle uithoeken van Vlaanderen brengen. Daar hou ik me heel graag mee bezig.

Jij wou met een fantast met een kast van een villa gaan hokken / en ik ben met de vrouw waar ik nog steeds van hou, getrouwd / en die gast is na tien jaar met schulden naar nergens vertrokken / en ik heb een bescheiden maar zinvol bestaan opgebouwd Uit ‘Dweil’, De Nieuwe Snaar

Karma is dikwijls een bitch in de smartlap. Als je het gevaar opzoekt, moet je niet schrikken dat je vroeg of laat het deksel op de neus krijgt.

DE SMET: Dat weerkerende thema staat bovendien

MAURO PAWLOWSKI

© JOHAN JACOBS

teerde discrepantie tussen enerzijds ‘Ik hou van jou en blijf je trouw’ en anderzijds ‘Ik kijk in het geniep nog wat rond’?

PAWLOWSKI: Ja, het gaat over de universele drang van de mens om toch maar een soort van love story te kunnen meemaken. Als je niet verliefd bent, denk je: was ik het maar. Als je het bent: shit, dat mag eigenlijk niet! En dus wordt het iets clandestiens of beginnen we die universele drang weer weg te moffelen. Het is dus altijd iets en always someone. Aan het einde van het nummer zing ik “like you, and you, and you…”, terwijl ik iedereen aanwijs. Weet mijn publiek veel waar het over gaat. (Lacht)

garant voor extra dramatiek. Deze tekst hebben we destijds samen met Hugo Matthysen geschreven. Ooit lanceerden we het als single, drijvend op een luchtig tex-mexwalsje, maar de tekst was te wrang om een hit te worden. Het is een wraakoefening van een man, die de vrouw, die hem ooit liet zitten voor een veel rijkere vent en nu zijn poetsvrouw is, lik op stuk geeft. Van alles wat we geschreven hebben, leunt het misschien wel het dichtst aan bij de smartlap.

PAWLOWSKI: Eigenlijk is het een middenklasseblues. Die mis ik in het aanbod. De meeste liedjes bezingen ofwel de blingbling en het succes van de elite, ofwel de ellende van het klootjesvolk.

Daartussen bevindt zich tegenwoordig een grote middenklasse, die ook haar besognes heeft.

VAN DE KELDER: Jawel, maar daar durf ik niet mee naar buiten te komen. Tijdens de lockdown heb ik mij ingeschreven in de muziekschool van Borgerhout voor een cursus singer-songwriting.

Ik heb geen hogere ambitie, maar vond het wel tof om ook in concertloze tijden uitgedaagd te worden. Dat werd natuurlijk getriggerd door met de mannen op pad te zijn, maar ook door toffe leerkrachten, zoals Chantal Acda, die me tekstschrijven gaf.

DE SMET: Onze muzikale geschiedenissen liggen zogezegd heel ver van elkaar, maar aan de uiteinden komen ze meer dan ooit samen.

Mauro, beschrijf je in je single ‘Always someone’ niet de ook in smartlappen veelvuldig geëxploi-

BOTERHAMMEN IN DE STAD: SMARTSCHADE 24/8, 12.30, Gare Maritime, www.abconcerts.be

WESTRAND SEIZOEN 2021 - 2022 START TICKETVERKOOP: ZA 28 AUGUSTUS VANAF 09:00

info & tickets: www.westrand.be

Lien, krijg je door deze nummers te vertolken geen zin om ook teksten te schrijven?

Ontdek de voorstellingen van seizoen 2021 - 2022 MET O.A. SPINVIS | HET ZESDE METAAL | BARABARA SARAFIAN | WIM OPBROUCK | BRIHANG | WIM HELSEN | STUDIO ORKA | PEEPING TOM | WOUTER DEPREZ | JEF NEVE | CIRCUS RONALDO | ASTRID STOKMAN | LES TRUTTES

NE DITES PAS CHANSON FLAMANDE, MAIS SCHMALTZ « C’était un peu comme rentrer chez moi. Le schmaltz, ce sont mes racines », explique Mauro Pawlowski. « C’est tout un nouveau monde qui s’est ouvert à moi », dit Lien Van de Kelder. « Nos histoires musicales sont en quelque sorte très éloignées, mais au bout du compte, elles se rejoignent », conclut Jan De Smet. À Boterhammen in de Stad, ils présentent une savoureuse sélection de schmaltz (des chansons sentimentales en néerlandais). Cela fait un certain temps que Van de Kelder et De Smet se partagent la scène, et pour leur programme le plus récent, Smartschade, ils peuvent compter sur le soutien de Mauro Pawlowski, qui adore passer de l’underground aux chansons populaires. « Nous faisons des chansons sur la vie », voilà comment De Smet résume sa mission, « des chansons avec de la profondeur et des leçons de vie qui risquent de passer à travers les mailles du filet. » FR

DON’T SAY DUTCH CHANSON, BUT SCHMALTZ “It was like coming home, schmaltz is my roots,” says Mauro Pawlowski. “A whole new world has opened up for me,” says Lien Van de Kelder. “Our musical histories are far apart, so to speak, but they converge at the ends,” concludes Jan De Smet. At the festival Boterhammen in de Stad they present a tasty selection of schmaltz (sentimental songs sung in Dutch). Van de Kelder and De Smet have been sharing the stage for a while now, and for their most recent programme, “Smartschade”, they can count on the support of Mauro Pawlowski, who loves nothing more than shuttling between the artistic underground and the popular underbelly. “We interpret songs from life,” De Smet summarises their mission. “Songs with depth and life lessons that threaten to fall between the cracks.”

EN

WESTRAND Kamerijklaan 46 1700 Dilbeek info@westrand.be 02 466 20 30 www.westrand.be

brochure.westrand.be

BRUZZ | INTERVIEW

“De meeste liedjes bezingen ofwel de blingbling van de elite, ofwel de ellende van het klootjesvolk. De smartlap is de middenklasseblues”

Under the skin

WHAT GOES ON BEHIND THE LENS OF PHOTOGRAPHER VINCEN BEECKMAN?

‘The photo is always an alibi’ EN

Whether he is roaming the Foire du Midi, pu ing up an exhibition at a miniature golf course, or gathering raw tales in the city’s underbelly, no photographer has le a larger, more playful and profound mark on Brussels than Vincen Beeckman. “Photography is simply life.”

BRUZZ | PORTRAIT

— KURT SNOEKX, PHOTO SOPHIE SOUKIAS

“I’ve already been asked to photograph bands and make images of people I don’t know, and very occasionally I have done that too.

But in reality, I have no choice but to refuse jobs like that, or say that maybe in three years, when some time has passed and I’ve gotten to know the people myself, it might work. Well, that’s out of the question, of course. (Laughs) No, I always feel like I’m wasting time when committing to something like that. I’d rather spend another two

lost in the raw margins of society and the frayed edges of themselves.

“That is why my projects take so long. Moreover, projects like that have no end, not even after an exhibition or the publication of a book. Today there are about fifteen places where I see and photograph people at regular intervals, and I have been doing that for years.

There is always a core of ‘main characters’ and then there are people around them coming and going. There are of course periods

“I am driven by the li le things that happen all the time and everywhere” hours in the nursing home or visit the homeless at Brussels Central.”

Vincen Beeckman says it with a smile, on the terrasse of a café just above Anneessens tram station, where Casting, his first photo project from 2004, was installed on a series of columns in 2007. When we stroll through the station a little later, he recalls warm memories of that moment. How the local residents in those photos created cheerful chaos there on the platforms, looking for fragments from their interiors, for people they knew, for themselves...

There are those who have since then lost themselves, fallen out of life. It happens, it is inherent in human beings, and it is perhaps even more inherent in the people who often appear in Vincen Beeckman’s images. Vulnerable people, wrapping tragic lives around their souls. People who become displaced, end up on the street, get 44

when I see them a little less, but that’s just a break. Or to take a step back, to escape from the engaged work every now and then and develop more playful projects.”

Projects such as his current show at Wolu Mini Golf, La Pêche aux Canards Belge in Arles in 2019, his infamous Fuseum of Motography or the Lokal Fototek Foundation (with Kasper Demeulemeester), all ways to invite people to approach the medium of photography differently, away from the sanctuary of the white cube. “But those ties with my people, my ‘characters’ is unbreakable. We share a history.”

KEEP YOU CLOSE Proximity. That is perhaps the word that best describes the practice of Vincen Beeckman, who still cherishes his eighteen years as photography curator and community projects organiser at Recyclart. “It

was my task to meet people from the neighbourhood and arrange projects with them. The freedom I had when doing that and the time frame I was given for those projects made it possible to build more and more interesting things. Like I was given an eighteen-year residency as a gift.”

“I’ve been lucky every time to find someone in my path who could convince me to dive into the deep end, try things out. But I did also fight for that kind of luck.” His journalism studies at IHECS took him around the world, “but all those people I met, I could never meet again. I couldn’t build anything with them, so it made no sense to me.”

“The photo is always an alibi,” explains Vincen Beeckman. It is a way to set up a meeting, get closer. “I mostly watch, I don’t speak much,” he laughs. “I’m not a party animal or a leader, in a group you’ll always find me somewhere at the back. My projects also invariably revolve around one or two people that my gaze gets stuck on. I try never to ask direct questions, I just talk. Why someone is homeless, what disability they have, that doesn’t interest me much. For me, what matters is the visual, what we do together, our relationship. Spectacular events, the things that dominate the news, like now the hunger strikers in the Beguinage Church, put me at a distance. I am driven by the little things that happen all the time and everywhere. Like in that family in

Mons, that I’ve been visiting for seven years now, and where I’m the only constant in a life of divorces, loves, deaths, old and new pets...

That’s how events grow into rituals.”

POLYPHONY “But that takes some effort. My way of working is not to wait for an assignment, it is to pick up the contact and maintain it, occasionally visiting for a couple of hours, not to push, but to look for reciprocity in the relationship. Only when that link, that joint project, is there, when my voice is not the only one – which is why I hand out disposable cameras and integrate drawings, texts, archive images and other media in my work – does honest, beautiful work emerge. After a few years, something beautiful might crystallise out of those moments.”

Something that goes beyond the purely documentary and allows for a glorious stratification to seep into that one image, where what you see expands into what you feel and imagine. “It’s not thinking too much, not chasing complexity, it’s just starting from that one supersimple point of that relationship with someone else and looking for a balance where you both feel good.

Photography is simply life.”

ARTS 20+1 > 31/10, Wolu Mini Golf, www.wolubilis.be BXL UNIVERSEL II: MULTIPLI.CITY > 12/9, Centrale for Contemporary Art, centrale.brussels

HET LEVEN ZOALS HET IS: DE FOTOGRAAF

TRANCHE DE VIE : PHOTOGRAPHE

Geen fotograaf die een grotere stempel op Brussel heeft gedrukt dan Vincen Beeckman. Geen werk dat meer doordrongen is van deze stad van rauwe levens, grote liefdes en kleine drama’s dan dat van de oprichter van het Fusée de la Motographie en de Lokal Fototek Foundation. “Fotografie is niet te veel denken, geen complexiteit najagen. Het is vertrekken vanuit dat ene supersimpele punt van die relatie met de ander, en gewoon leven, er zijn en plaats laten aan de mens.”

Aucun photographe n’a marqué Bruxelles de son empreinte comme l’a fait Vincen Beeckman. L’œuvre imprégnée de la ville du créateur du Fusée de la Motographie et de la Lokal Fototek Foundation est faite de vies crues, de grands amours et de petits drames. « La photographie, ce n’est pas trop réfléchir, ne pas chercher la complexité. Tout est parti d’un point archi-simple: la relation avec l’autre, la vie, être là et laisser de l’espace à l’humain. »

NL

FR

Vincen Beeckman Born in Brussels in 1973 Studies journalism at IHECS

Develops long-term socially engaged projects in which he combines his own photographs with other media, images from archives or disposable cameras he hands out Is constantly on the look-out for original ways to approach and show photography (the Fuseum of Motography, the Lokal Fototek Foundation)

Hunter-gatherer of images, stories and encounters Vincen Beeckman at the Foire du Midi.

BRUZZ | INTERVIEW

Travels the world, but returns to Brussels, co-founds the Blow Up collective and becomes photography curator and community projects organiser at Recyclart

W WW.KVS.BE

2021 GENIET VAN DE ZOMER, BOEK NU JE HERFST!

ENJOY YOUR SUMMER, BOOK YOUR AUTUMN NOW!

© Danny Willems

PROFITEZ DE L’ÉTÉ, RÉSERVEZ D’ORES ET DÉJÀ VOTRE AUTOMNE !

BRUZZ Select. Eat & Drink

Fripon propose une cuisine belge au scénario implacable: des produits de première qualité travaillés de manière à en faire ressortir toute la gourmandise.

Le coup du Berger FR

Après une ouverture à l’italienne, le restaurant de l’Hôtel du Berger se réinvente en « bistrot zinneke ». Et nous met mat en deux coups. Kasparov n’aurait pas fait mieux. — MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE FRIPON

••••

Herdersstraat 24 rue du Berger, Elsene/Ixelles, 0487-89.80.70, www.lebergerhotel.be, di/ma/Tu > za/sa/ Sa 18.30 > 22.00

L’Hôtel du Berger ? Souvenez-vous, on vous en a déjà parlé. C’était en 2012. À l’époque, cet ancien hôtel de rendez-vous de 1935 retrouvait des couleurs à l’initiative de Jean-Michel André (le Monty et le White Hôtel). Dès le début, l’entrepreneur avait eu l’intuition de confier le restaurant du Berger à un prestataire pour le rentabiliser au maximum.

Après des débuts hésitants, c’est Vincenzo Marino, propriétaire de Vini Divini, qui a fait vivre l’endroit à coups de Spritz et autres pâtes à l’italienne. On ne connaît pas

les détails mais il semblerait que le covid ait mis ce modèle à mal. Aujourd’hui, c’est Thomas Kok, connu pour son implication dans des enseignes comme Tortue ou Chez Franz, et Kamila Ostrowska qui ont été approchés pour réécrire la table de cet hôtel qui dispose désormais d’une piscine. Le duo s’est chargé de rendre plus lisible ce décor fusionnant boudoir années trente et bistro… l’atmosphère est merveilleusement plantée. On y débarque un vendredi soir de moyenne affluence. On s’inquiète d’emblée d’un

service de la plus grande gentillesse mais, hélas, pas rompu aux rythmes infernaux de la restauration. Un verre de prosecco servi plat (renvoyé au bar) et des temps d’attente anormalement longs nous confortent dans cette idée.

Et puis arrive la commande qui nous a complètement retourné. Fripon propose une cuisine belge dont on a voulu tester le maximum. Quelle claque ! Qu’il s’agisse des croquettes aux crevettes divines (18 euros), de la truite d’Ondenval en gravlax (13 euros) ou de la bavette de Rouge des Flandre servie avec

une vinaigrette (13 euros), le scénario est le même, soit des produits de première qualité travaillés de manière à en faire ressortir toute la gourmandise. Bien vu, un américain en trompe-l’œil (10 euros), comprendre végétarien, restitue les sensations de la préparation grâce à des dés de betteraves, des câpres et un assaisonnement juste. On tire son chapeau au chef exécutif et à Joël Geismar, connu pour El Camion, qui a assuré la consultance. Idem pour la tomate-crevettes (22 euros), une spécialité à risque qui se découvre ici juteuse à souhait.

Les frites ? Croquantes et marquées au blanc de bœuf comme il se doit. La carte des boissons ? Prudente mais imparable : Zinnebir au fût (3,80 euros) et vins de chez Tortue ou Basin (entre 5 et 7 euros le verre).

/

47

BRUZZ Select. Cinema

FILM VAN DE WEEK

Voor ik vergeet NL

Meesterlijk samenspel tussen Stanley Tucci en Colin Firth maakt het aartsmoeilijk om deze zompige zomer niet even vertederd naar Supernova te kijken als naar een vallende ster. — NIELS RUËLL SUPERNOVA

•••

UK, dir.: Harry Macqueen, act.: Stanley Tucci, Colin Firth

48

Het regent films rond dementie, maar gelukkig is er opmerkelijk veel variatie in.

Relic sloeg vorige herfst doordacht het horrorpad in en veruitwendigde de aftakeling.

In de erg grappige, uitdagende en aangrijpende Netflix-documentaire Dick Johnson is dead liet Kirsten Johnson haar dementerende vader, een goedlachse oud-psychiater, zijn eigen begrafenis uitbeelden. En binnen drie weken kunnen we eindelijk naar Une vie démente van Ann Sirot en Raphaël Balboni. In die tragikomische debuutfilm maakt een Brussels koppel zich op voor het ouderschap wanneer alle zorg en aandacht plotsklaps naar hun almaar vergeetachtigere (schoon)moeder moet. De verregaande, beangstigende desoriëntatie van de ziekte van Alzheimer wordt het frontaalst aangevallen in The father. Dit ijzingwekkende drama van

Colin Firth en Stanley Tucci geven een masterclass in acteren.

Florian Zeller, dat hoofdrolspeler Anthony Hopkins een tweede Oscar opleverde, doet het al weken erg goed in de zalen.

Op de vraag of de Engelse regisseur Harry Macqueen aan dit schijnbare overaanbod nog wat kan toevoegen met Supernova, is het antwoord

ondubbelzinnig: ja. Zelfs als je er met enige argwaan aan begint, ga je door de knieën.

SCHIM EN SCHOONHEID Macqueen kiest niet voor de frontale aanval en de daarmee soms gepaard gaande reductie van een personage tot een dramatisch ziekteproces. Hij focust zonder overdreven sentimentaliteit en zonder doorgedreven dramatisering op de deining in de doorgewinterde liefdesrelatie van twee mensen die abrupt geconfronteerd worden met de harde werkelijkheid. Een van hen is wegens vroege dementie geen mooie, zorgeloze nazomer gegund. In de aanvaarding van de voortijdige aftakeling en het nakende verlies staan ze, hoe kan het anders, niet op hetzelfde punt. De zwijgzame, minzame concertpianist Sam stuitert nog alle kanten op met zijn emoties en moet de werkelijkheid nog onder ogen komen – ook al valt er niet naast te kijken. De Amerikaan-

se schrijver en amateur-astronoom Tusker wéét dat hij er niet goed voor staat en een schim zal worden van zijn schrandere, spitsvondige zelf.

Tijdens een reis met de oude mobilhome door Lake District maken ze nieuwe herinneringen en halen ze oude op, nu het nog kan. Dick Pope, de cameraman die de films van Mike Leigh aan hun visuele kracht helpt, vat de zalvende schoonheid van de landschappen zonder dat het de film in de weg staat. Maar het zijn de twee in het dragen van wollen truien gespecialiseerde hoofdrolspelers die er met hun masterclass acteren voor zorgen dat elke weerstand tegen de emoties van de film wordt gebroken. Colin Firth uit The king’s speech kijkt even verpletterend droevig als in A single man. Stanley Tucci uit The hunger games en The devil wears Prada wisselt de heldere en pijnlijkere momenten af met de elegantie die hem kenmerkt.

Well done.

CYCLE

MORE FILM

No rest for the wicked EN

For film adventurers and misers, Cinematek is the place to be every last Friday of the month. The former because two rarities from the darkest corners of the collection are shown. The la er because one ticket is enough for this double bill. — NIELS RUËLL

Hilarious kung fu, bloodcurdling horror, crazy SF: the Royal Belgian Film Archive’s gigantic collection also includes many films with a twist. Offscreen, the cult festival grinningly and fanatically tracks them down and every last Friday of the month shows two with some sort of connection. “Supernatural killers” is the theme of the next double bill. For the over-45s, there is a reunion with the 1980s icon that gave them nightmares: the serial killer possessed children’s puppet Chucky from Child’s Play (1988).

After that massacre, it is game over and time for the last film by Lucio Fulci, one of the grand masters of Italian

B-movies (and sometimes übertrash) from the silly 1960s and 70s. Z is perhaps a more appropriate rating for Aenigma (1987). In this psychedelic cocktail of Carrie and Halloween, a humiliated, comatose teenage girl manages from her sickbed, with the help of a peer, to take revenge on her scummy assailants. Or via snails. You have to see it to believe it.

Then follows an even more bestial month with a double bill of eco-horror. In Frogs (1972), frogs and fellow swamp dwellers take gruesome revenge on the conservative patriarch who poisoned their habitat. In Prophecy (1979) by John Frankenheimer, director of the

terrific The Manchurian Candidate, a giant mutant bear-like creature gorges itself on lumberjacks. But the B to Z Fridays are not always so bloodthirsty and in November, Satoshi Kon, a director of clever and sometimes even Lynchian anime for adults, will be honoured. With an overdose of love for film history and a fascinating blend of fact and fiction, in Millennium Actress (2001) he portrayed one of the greatest actresses from the glory years of Japanese cinema. If only it were Friday already.

B TO Z Every last Friday of the month, Cinematek, www.cinematek.be 27/8: Child’s Play & Aenigma

1

Playlist ••• FR, dir.: Nine Antico, act.: Sara Forestier, Laetitia Dosch

NL/ Na enkele graphic novels heeft de Franse Nine

Antico zich met lijf, leden en zelfspot op de regie van een zwart-witkomedie gestort met plaats voor desillusies. Een twintiger zou liever zelf strips tekenen dan voor een uitgeverij te werken. Ze geniet wel van de vele onenightstands, maar de ware liefde mag zich toch aandienen.

Frances Ha van Greta Gerwig en Noah Baumbach en Girls van Lena Dunham namedroppen is de richting aangeven, maar ook onrealistische verwachtingen creëren. Maar wie foetert nu op een sympathieke film die veel waarde hecht aan het nummer ‘True love will find you in the end’ van Daniel Johnston? (NR)

2

JP, dir.: Goro Miyazaki

FR/ Génial, un nouveau film du Studio Ghibli.

On l’attendait depuis 2014. Oui, mais ne vous attendez pas à un film d’animation du calibre des grandioses Mon Voisin Totoro et Le Voyage de Chihiro. Le réalisateur Goro Miyazaki n’est pas aussi talentueux que son père Hayao, et a remplacé le style typique en 2D par de l’animation à l’ordinateur, tellement moins magique. En revanche, l’injection de jeunesse et de rock ‘n’ roll a du bon.

L’attachante héroïne fait un peu penser à Fifi Brindacier.

La têtue Aya déménage d’un orphelinat vers la maison d’un magicien grognon et d’une sorcière qui cherche du travail à bon marché pour sa sorcellerie laborieuse. Mais Aya n’est pas un oiseau pour le chat (qui parle). (NR)

3 CHILD’S PLAY

AYA ET LA SORCIÈRE •••

Gunda •••• US, NO, dir.: Viktor Kosakovskiy

EN/ “Pure cinema.” That is how Paul Thomas Anderson describes this documentary that dives into the intimacy of a sow with a dozen piglets. The film star of his masterpiece The Master, Joaquin Phoenix, is if possible even more enthusiastic about the contemplative, poetic work of the Russian Viktor Kosakovskiy. Just like Alfonso Cuarón, Gus Van Sant or Lynne Ramsay. Without sentiment and without the terrible habit of humanising animals, Kosakovskiy immerses you in the farm life of the increasingly heavyset piglets and their mother with beautiful black-and-white compositions and a sophisticated soundtrack. An excellent offer. (NR)

49

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

FESTIVAL

THEATRE & DANCE

World music with Brussels as top decor EN/ Costumier Maghet in Sint-Gisleinstraat/

rue Saint-Ghislain normally makes historical costumes, but on Monday 23 August the studio will be the setting for the first evening concert of the Hide & Seek Festival. The folk duo Raske Drenge is a textbook example of the melting pot of traditional music that organiser Muziekpublique enjoys putting on. On this occasion, the Belgian violinist Oscar Beerten and singer-guitarist Ragnar Finsson from the Faroe Islands let the music unite them.

After five years, the adventurous programming in quirky locations has become a fixture of the Brussels festival landscape. This reputation is being built on, with performances in the former Royal Ice Cellars (on the corner of Triomflaan/ boulevard du Triomphe and Generaal Jacqueslaan/boulevard Général Jacques) and the gothic hall of the Castle of Hertoginnedal/Val Duchesse in Oudergem/Auderghem, particularly infamous from federal politics. There you will be able to enjoy the over- and under-tone singing of the Hatan Ensemble, a Mongolian quartet that – unusually for the local tradition – consists only of women.

The medieval Saint-Anne’s Chapel is spot

on for the cross-pollination between violinist Ananta Roosens and Mostafa Taleb, who plays the Iranian string instrument kamancheh. The urban farm BIGH in Anderlecht welcomes Argentine singer, guitarist and percussionist Ignacio Maria Gomez, the Poseidon skating rink in Sint-Lambrechts-Woluwe/Woluwe-Saint-Lambert is the stage for a sweaty Congolese rumba party, and Refa (formerly Refugees for Refugees) closes the festival in the former vets’ school in Anderlecht, built in Flemish neo-Renaissance style. Those who recently saw them at work at the Walden Festival know that there is new material on the shelf and that the company is happy with the new name. “In ancient hieroglyphs and Phoenician languages, Res or R means head and Pe or F means mouth, so you can interpret Refa as the voice of the people,” Syrian oud player Tarek Alsayed Yahya says of the name change. Those who want to catch more than one concert can also sign up for the Hide & Seek Bike tour. (TP) HIDE & SEEK FESTIVAL 22 > 28/8, various locations, www.muziekpublique.be

FESTIVAL INTERNATIONAL DES BRIGITTINES

1

Vrouwen op de planken NL/ Het Brigittines International Festival

verklaart het nieuwe seizoen voor hedendaagse dans voor geopend. In de oude kapel en zijn hedendaagse dubbelganger valt de aanwezigheid van veel vrouwelijke choreografen en dansers op: tijdens de samengestelde avonden waarop Roni Chadash, Meytal Blanaru en Leïla Ka hun soloperformances presenteren, maar ook dankzij de creaties van Mette Ingvartsen, Yasmine Hugonnet, Aina Alegre, Priscilla Guy, Catherine Lavoie-Marcus en Ambra Senatore. Voor het hypnotische Elvedon inspireerde de Griekse choreograaf Christos Papadopoulos zich dan weer op de beroemde roman The waves van Virginia Woolf. (MB)

BRIGITTINES INTERNATIONAL FESTIVAL > 28/8, Les Brigittines, www.brigittines.be

2

Esprit nomade

FR/ Cette année, le festival estival de théâtre et d’arts forains s’est trouvé un nouvel écrin vert sur le gazon du Bois de La Cambre. La formule, elle, ne change pas, quatre jours de spectacles gratuits, d’animation et d’échanges. Du théâtre de rue ou de salle, des contes, du cirque, des marionnettes, de la danse, des entre-sorts, des déambulations et de la musique. Si la fantaisie, la poésie et l’émerveillement sont au rendez-vous, beaucoup de ces créations s’interrogent sur des sujets de société, que ce soit le handicap, le droit au logement, les migrations ou la diversité culturelle. (GB)

FESTIVAL THÉÂTRES NOMADES 19 > 22/8, Bois de la Cambre, www.festivaltheatresnomades.be

3

Top of the town EN/ Since mid-July, the Detours Cyphers have

been setting the Kuntstberg/Mont des Arts ablaze with fiery urban dance battles in which freestyle stars and amateurs compete, judged by a red-hot audience. All styles: power move, Afro, hand styles, “Disabilities-Battle with handicap”, contempo, acro dance, tricks, and dancehall; there is something for all tastes and for every generation and, to top it off, an all-styles grand finale on 22 September that will determine the best dancers in Brussels. Happening every Wednesday during the summer holidays, you know where. (SOS)

HATAN ENSEMBLE

50

DETOURS CYPHERS > 22/9, Kunstberg/Mont des Arts, www.detoursfestival.be

MUSIC & NIGHTLIFE

PIETER THEUNS & GREGORY FRATEUR

1

Luisteren naar Lucy NL/ Precies tien jaar geleden bracht Dez Mona

een eerste album uit met B.O.X (Baroque Orchestration X), het barokensemble van theorbist Pieter Theuns. Een concertante opera, noemde zanger Gregory Frateur het toen. Verwees SÁGA nog naar de Germaanse godin van de geschiedenis en de poëzie, dan zijn de bronnen van het nieuwe gesamtkunstwerk LUCY wereldser. Ontworteling en de eeuwige zoektocht naar een thuis blijven evenwel de rode draad vormen van de nieuwe sociaal bewogen liedcyclus, die tijdens de Feeërieën in wereldpremière gaat. Kom vroeg om het voorspel met sopraan Lore Binon en luitist Wim Maeseele niet te missen. (TP)

DEZ MONA & B.O.X: LUCY 25/8, 20.30, Gare Maritime, www.abconcerts.be

2

Techno en plein air

FR/ Sur une scène électro encore largement dominée par des figures masculines, la Belgique imprime le beat et ouvre la voie à un changement de paradigme. Aux côtés d’Amelie Lens, la talentueuse Charlotte de Witte règne ainsi sur le royaume de la techno internationale. De passage sur la scène de l’Arena5 le temps d’un rendez-vous concocté par le Kompass Klub, la DJ belge prend possession de la table de mixage. L’assurance d’une énorme fête au pied de l’Atomium. (NAL)

CHARLOTTE DE WITTE 21/8, 12.00, Arena5, www.arena5.be

3

Be sure to bring a penny

EN/ The Dane Carl Nielsen is all too often overshadowed by his Nordic contemporaries Sibelius and Grieg. Now, in the final stretch of the Midis-Minimes festival, the Brussels-based Ensemble Styx is for once putting Nielsen at the forefront. Building on his experience as a cornet player, the composer wrote a frolic and multilayered wind Kvintet. Styx flanks this 100-year-old repertoire piece with two contemporary creations by Tüür and McMillan. Skippering between the world of the dead and the living, just like Charon the mythological ferryman. (JC) ENSEMBLE STYX 25/8, 12.15 & 13.15, Royal Conservatory, www.midis-minimes.be

ART & LITERATURE

JACQUES MOESCHAL

1

Signaal uit de publieke ruimte

NL/ De tentoonstelling waarmee Bozar de vergeten Brusselse beeldhouwer en architect Jacques Moeschal (1913-2004) weer in ons collectieve geheugen poogde te prenten, wordt ook na de zomer voortgezet. Dat is goed nieuws voor hen die nog niet met grote ogen hebben kunnen kijken naar het nog veel grotere werk van de man die sinds Expo 58 – waar hij met architect Jean Van Doosselaere en ingenieur André Paduart de fenomenale Pijl van de Burgerlijke Bouwkunde optrok – helemaal verknocht raakte aan beton en onze publieke ruimte hertekende met zijn Signalen langs autosnelwegen, zijn Signe de lumière aan de Naamsepoort of zijn fontein aan de Zuidertoren. (KS) JACQUES MOESCHAL > 19/9, Bozar, www.bozar.be

2

Des lumières dans la nuit

FR/ C’était un peu notre Studio 54 à nous, notre Bains Douches et plein d’autres choses encore. Depuis mars 1981, l’ancien cinéma de la chaussée de Louvain a fait battre le cœur de la vie nocturne bruxelloise. Informative et ludique, l’exposition plonge le visiteur dans l’ambiance festive, dansante et créative des projets particuliers qui ont animé ce temple de la nuit. Photos, affiches, flyers, coupures de journaux et témoignages écrits racontent ce lieu emblématique qui a toujours été bien plus qu’une discothèque. L’expérience ne serait évidemment pas complète sans les DJ sets proposés les vendredi et samedi soir. (GB)

MIRANO BACK TO THE LEGEND > 12/9, Halles Saint-Géry, www.hallessaintgery.be

3

NEEM DEEL

aan het plezantste weekend van het jaar en verras je klanten met een lekkere attentie of leuke actie!

Verrassend Plezant!

ZATERDAG

2 OKT

ZONDAG

3 OKT

SCHRIJF JE IN voor 12 september op

weekendvandeklant.be Kneel before your gods, Babylon!

EN/ In defiance of our age of emoticons, Villa Empain invites you to a more profound exploration of our soul. With “Icons”, an exhibition that juxtaposes ancient yet timeless religious icons from Europe and Russia with an exquisite selection of modern and contemporary works of art and veneration, the centre for art and dialogue between Eastern and Western cultures fills its rooms with a spiritual glow. From Andy Warhol to Titus Kaphar, from the Mother of God to Duane Hanson’s Window Washer, from Wim Delvoye’s football goals with stained glass windows to Pierre et Gilles’ Madonna with a Wounded Heart: kneel before your gods, Babylon! (KS)

en ontvang gratis promomateriaal.

In samenwerking met Hoofdpartners

Structurele partners

ICONS > 24/10, Villa Empain, www.villaempain.com 51

Harde kip Pistolets

Nick Trachet

BRUZZ BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

COLOFON COLOFON

Nick Trachet Nick Trachet

Harde kip Pistolets

voorjenader onderzoek. kwam slachten! terug met een moet er al een hele hoopIktegelijk forse met rustig inhoud, dat laatste verwijderde Ik lietpistolet de stukken bakken in ruime olie Nick Trachet ik even om de maten te kunnen nemen.

Het voor nader onderzoek.

Ik kwam terug met een Nick Trachet entegelijk ik voegde moet je er al een hele hoop slachten!er behoorlijk wat gehakte ajuin aan ding forse pistolet met inhoud, dat laatste verwijderde lietstad de stukken rustig bakken ruime olie Brusselaardie diedeIkdestad woog 45 gram, bolrond metanderhalf een diameter van Brusselaar toe, watin pepertjes en look. Na uur was NickTrachet Trachet omerdebehoorlijk maten tewat kunnen nemen.

Nick enikikeven voegde gehakte ajuinHet aan ding en de wereldculinair culinair en wereld twaalf centimeter, de hoogte zeven Brusselaardie die destad stad kip steeds taai!bedroeg Maakt niet uit, woog gram, en bolrond met eennog diameter van oneetbaar Brusselaar dede toe, wat 45 pepertjes look.de Na anderhalf uur was en de wereld culinair en de wereldontdekt culinair twaalf centimeter, de hoogte bedroeg zeven ontdekt zijn.

Over mogelijke toxiciteit maakt Het was een delicatesse, een delokale kip nog steeds oneetbaar taai!

Maakt niet uit, centimeter.

Zo’n raspistolet is met erg dan eten we wat later.

In de tropen zijneen maaltijden ontdekt ontdekt niemand zich blijkbaar druk. De aanvulling dan incentimeter. deeten karige keuken van Zo’n raspistolet is Ik met een erg voor nader onderzoek. kwam terug met een we wat In de tropen zijn maaltijden moet jelater. er al een hele hoop tegelijk slachten! krokante, maar dunne korstkrijgt omhuld trouwens relatief, iedereen een rond bord een schimmel staat op de lijst van met inhoud, dat laatste verwijderde de arme Indianen.

Huitlacoche krokante, maar dunne korst omhuld rond een trouwens ergforse relatief, iedereen krijgt eenerg bord Ik lietpistolet dewordt stukken rustig bakken in ruime olie NickTrachet Trachet ik omerdebehoorlijk maten te kunnen nemen.

Het ding toegelaten paddenstoelen van gebakken, inclusief onderliggende Nick enof ikeven voegde wat gehakte ajuin aan wanneer hij zij thuiskomt, het eten mag dan al vederlicht wit broodkruim.

Geen spoor van wanneer hij of zijbroodkruim. thuiskomt, het etenspoor mag van dan al vederlicht wit Geen Brusselaar diededestad stad woog 45 gram, bolrond met een diameter van Brusselaar die toe, pepertjes look.

Na anderhalf uurofwas Zwitserland.

Andere paddenstoelenmaïskorrels, vanzijn, kruiden voorzien en en Nick Trachet lauw er iswat altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen endedewereld wereld culinair lauw zijn, errustig isniet altijd genoeg voor iedereen. en centimeter, de hoogte bedroeg zeven nieuwlichterij alsvermelden sesamzaadjes, slaapbollen of kip nog steeds taai!

Maakt uit, landen zoals Duitsland dan inculinair soepenzonnebloempitten: gedaan oftwaalf tussen Brusselaar die de stad en Ik deedde er wat water bijoneetbaar om het stoven Wie langs deopgevallen?

Afrikaanse winkels moet puur gladde korst.

Het broodje Is het u ook Alles inwandelt, de ontdekt voeding ontdekt lijkt centimeter.

Zo’n raspistolet ishuitlacoche. met erg dan eten we wat later.

In degeen tropen zijneen maaltijden de wereld culinair ontdekt nog quesadilla’s en tortilla’s. latenlijkt lopen.

Nu had ik kip met het alworden. opgevallen: de vitrine hangt Ikalkorst deed erajuin wat water bij om het stoven Wie langs deNiet Afrikaanse winkels moet is zotegroot dat jeerg ermaar niet onmiddellijk in kunt kleiner te langopgeleden kwam het zonnebloempitten: puur gladde korst. rustig Het broodje Iszeker het uzijn ook opgevallen?

Alles inwandelt, deverder voeding krokante, dunne omhuld een plukken. trouwens relatief, iedereen krijgt een rond bordgaan JeJekan er ook zelf Ik Tot Amerikaanse chefs er lucht (het rook daarvoor écht naar kip in de keuken), maar ik had vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera. bijten, is het te hoog. moet het in nieuws Nutella kleinere potten op de markt wanneer hij of zijbroodkruim. thuiskomt, het etenspoor mag danje al erNu vederlicht wit Geen van verder laten lopen. had ik al kip met het zeker alworden. zijn opgevallen: op de vitrine hangt isdenk zote groot onmiddellijk inajuin kunt kleiner Niet lang geleden kwam het niet dat dedat boeren het jeniet kwalijk van kregen.

Die zijn altijd op zoek het nog graag wat Afrikaanser.

Kennen Meestal staatte er het lachende gezicht van een twee breken of lichtelijk Omjullie het te brekenof brengt. Voor dezelfde prijs als de vroegere lauw zijn, er is altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij alspletten. sesamzaadjes, slaapbollen zullen nemen, alof zou ik kip het uitin de keuken), maar ik had naar exclusieve zeldzaamheden voor Een landweg in de langs Vlaamse Arden(het rook écht naar vaker wel dan niet een reclame voor pluvera. agussi?

Agussi ookeen als egusi, agushi Afrikaanse mama kleurrijke hoofddoek.

Ik – deed erbekend wat water bij om het stoven rustig Wie de Afrikaanse winkels moet bijten, daarvoor is het te hoog. Je moet het in nieuws dat Nutella kleinere potten op de markt zonnebloempitten: puur gladde korst.

Het broodje Isop, het udeook opgevallen?

Alles inwandelt, de voeding lijkt kent een pistolet snede in de bovenkant. grotere, uiteraard!

Ja,met hazelnoten zijn duurder beleefdheid toch eerst eens vragen. hun zaak. hangt Zij doopten de schimmel nen, net voor die rimpelloos egushi – wordt voornamelijk gebruikt in Het gaat over diepvrieskip.

Maar niet om de nu verder te laten lopen.

Nu had ik al kip met ajuin het zeker al zijn opgevallen: op vitrine is zo groot dat je er niet onmiddellijk in kunt kleiner te worden.

Niet lang geleden kwam het Technisch is dat om het zwellen van het deeg in geworden meneer!

En de mensen houden niet het nog graag wat Afrikaanser.

Kennen Meestal staat er het lachende gezicht van een twee breken lichtelijk pletten.

Omjullie het te breken brengt. dezelfde prijs als de vroegere Ikin ken iemand die of zegt om totpluvera. truffel.

Bedrijven overgaan inVoor het Pays des collines.

Jereclame (het rook échtde naar kip dehoog. keuken), maar ik had vaker wel dan niet een voor Het zijn zaden van een meloenoveral dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen bijten, daarvoor is het te Je moet het indat het erg nieuws dat Nutella kleinere potten opMexicaanse deWest-Afrika. markt de hete oven op te vangen.

Maar een leraar vanziet prijsverhoging, dus doen ze het via volumeneutraal is van smaak.

Ik vermoed zijn ze voor die markt zelfs beginnen aan één kant niks, want er staat het nog graag wat Afrikaanser.

Kennen jullie Meestal staat er het lachende gezicht van een agussi?

Agussi – ook bekend als egusi, agushi of Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek. breken lichtelijk pletten.

Om breken brengt.de Voor dezelfde als de vroegere soort, vantwee veleop pompoensoorten, gepeld en het tedat die te oud zijn uiteraard! volgens normen de kent een pistolet een snede in de bovenkant. grotere, Ja,op,van deprijs hazelnoten zijnof duurder geschiedenis rust –of vertelde mij lang geleden verkleining. agussi?

Agussi ookeen bekend als agushidus of vroeg plukt, Afrikaanse mama kleurrijke hoofddoek. dat zeamandelpoedie schimmel inblikken. kan huitlacoche kopen meer dan manshoge maïs die het kent een pistolet snede inegusi, de bovenkant. grotere, uiteraard!

Ja,met de hazelnoten zijn Je duurder gemalen.

Het resultaat lijkt wat op eierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard niet egushi –gebruikt wordt voornamelijk gebruiktvan in het deeg in Het gaatgeworden over diepvrieskip.

Maar niet de nu dienuom snee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; dewaarin Laatst kwam mijn terug vanop de egushi –ze wordt inis Hethuisgenote gaat overEn diepvrieskip.

Maar niet houden om de Technisch het zwellen geworden meneer! de niet en dat het stadium Helaas leveren niet in zicht op de omgeving verhindert.

Zodemensen Technisch isvoornamelijk dat om het zwellen van hetdat deegom in ze paars meneer!

En mensen houden niet der.

Je vindt vandaag agussi in vrijwel elke verloren, maar zijn ook niet meer gepast voor Amazon. genitaliën van de godin Ceres.

Se non è vero …

West-Afrika.

Het zijn de zaden van een meloendagelijkse zoektocht naar voedsel met de overal dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen kleurenMaar meereen aroma zal hebben.

Europa. ziet moderne een dominerende grootsmaak deel van land er West-Afrika.

Het zijn de zadenMaar van een overal ‘plofkip’.

Het zijn legkippen de hete oven op te vangen. leraar van prijsverhoging, dus doen ze het via volumewinkel. ‘onze’ dieons liever kip heeft met de de hete oven op te vangen. eenmeloenleraar van prijsverhoging, dus doen ze via volumesoort, of van vele pompoensoorten, gepeld en Bossche die te Ik oud zijn volgens de normen vanhet de Afrikaanse Pistolets zijn peren defi nitie wit.

Ze staan ‘vogels-zonder-kop’. kreeg een pakje dat meer geschiedenis op rust vertelde mij lang geleden dat uit verkleining.

Lezeres Joan Vanden Huitlacoche is dus voedzaam tijdens de zomer uit.

Geen weiden als Van agussi maakt men ‘soep’.

Eigenlijk dikke textuur van tandpasta.

Dus gaan deze vogels naar soort, of van vele pompoensoorten, gepeld en die te oud zijn volgens de normen van de gemalen.

Het resultaat lijkt wat op amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard niet symbool voor dezoals godin engeschiedenis moeten dus puur zijn. leek alsof het broodbeleg moestmijn bevatten.

Daarin die snee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de Laatstheuvels kwam huisgenote terug de Nederboelare getuigt ze de vertelde zwam heeft een van paddenstoelengeur, wiegende zeeën, geen van opdat rust mij lang geleden dat verkleining. saus. Agussi ergvandaag mooi en geeftineen romig Azië en Afrika. Men is er maar ginder verzot op.meer Bij ons der.bindt Je vindt agussi vrijwel elke verloren, zijn ook niet gepast voor genitaliën van gemalen. de godin Se non ède vero … zoektocht naar gaan voedsel met devaststellen.

Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!

Pistolets zat wat duskoren. moetdagelijkse doorgaan voor koploos resultaat lijkt eierindustrie.

Zulke dieren uiteraard niet somsCeres. eet:Het “Ik heb huitlacoche al wat op amandelpoeik zelf kon Het bevatwinkel. ruisend Rijen strenge strakke Afrikaanse ‘onze’ moderne smaak die liever kip heeft met de resultaat.

Laat enkele scheppen rustig meestoven was kipLaatst vroeger iets voor zonen feestdagen, tot die vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de kwam mijn huisgenote terug van de Pistolets zijn per defisnee nitie jaar wit.de Ze ‘vogels-zonder-kop’.

Ik voor kreegsporen een pakje meer worden uitverder het fijnste meel gebakken, simila bij de een paar na staan elkaar geplukt. Laat vandat vanilline en ook maakt pluimgedierte.

Het wel porties staken van wat in leken hetvan Brabants Van men ‘soep’.

Eigenlijk dikke textuur tandpasta.

Dus gaan deze gepast vogels naar met devoor kip ensymbool roeragussi regelmatig om.

Hier kunnen der.

Je vindt vandaag agussi in vrijwel elke een fenomenalemaar ontwikkeling de brave kip verloren, zijn ook niet meer voor de godin en moeten dus puur zijn. leek alsof het broodbeleg moest bevatten.

Daarin zich keurig invriezen.

Heel zachte Ceres. Se non è vero … glucose en sotolon, een geurstof die “SponsjenNiet terf” (Spaanse tarwe) Dat gaf in heterg Duits het woord lilliputters. vuistdik, maar chocoladereepgenitaliën van de godin dagelijkse zoektocht naar voedsel met de saus.

Agussi bindt mooi en okra’s, geeft een romig Azië en Afrika.

Men is er ginder verzot op.

BijRomeinen. ons nu ook nog groene groenten bij, zoals degradeerde tot de goedkoopste proteïne op de Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!

Pistolets zat wat dus moet doorgaan voor koploos Afrikaanse winkel. ‘onze’ moderne smaak diezonliever kipinmaar heeft de smaak, gewoon peper en zout voorkomt fenegriek, lavas enLaatde heette: maïs.

Deze opgeschoten resultaat. enkele scheppen rustig meestoven was kip vroeger iets voor en feestdagen, tot met Semmel, nog steeds naam voor deze dun.

Kolibries zonder kop! zeker bijvoorbeeld ook spinazie.

Een broodjes markt.

Hetzelfde in Afrika.

MetHet vreugde bezingen worden uit het fijnste meel gebakken, simila bij de definitie wit. Ze staan Pistolets zijn per pluimgedierte. leken wel porties voor ‘vogels-zonder-kop’.

Ik kreeg een pakje dat meer met de kip en roer regelmatig om.

Hier kunnen een fenomenale ontwikkeling de brave kip toevoegen volstaat.”

Uiteraard zijn‘soep’. er esdoornsiroop. grassoort (Zea mays) komt uit in het zuiden van dat land.

In het museum van Er was een tijd dat de portie van de werkman Van agussi maakt men Eigenlijk dikke textuur van tandpasta.

Dus gaan deze vogels naar tomaatje zorgt ervoor dat je je kan vergissen met ze daar de goedkope kip die uit onze contreien per Romeinen.

Dat gaf in het Duits het woord lilliputters.

Niet vuistdik, maar chocoladereepnu ook nog groene groenten bij, zoals okra’s,de recepten. degradeerde tot de goedkoopste proteïne op de ook talrijke Mexicaanse Ik vernam dat je ook in België Mexico.

Maïs wordt in ons land niet symbool voor godin en moeten dus puur zijn. leek alsof het broodbeleg moest bevatten.

Daarin Napels zagSemmel, iktot verkoolde pistolets die de uitbargroot moest zijn.

Datwordt was toen de ‘terrassiers’ nog steeds de naam voor deze broodjes dun.

Kolibries zonder kop! de hete pepers, jolijt van iedereen!

Laat vliegtuig naar ginder gevlogen, mogelijk maar zeker bijvoorbeeld ook spinazie.

Een markt. Hetzelfde Afrika.

Metbuilenbrand vreugde bezingen saus.

Agussi bindt erg mooi en geeft een romig Azië en Afrika.

Men isin er ginder verzot op.

Bij ons Toastje met builenbrand?

Iemand? kan kopen.

Sommige voor de gekweekt.

Hiervan sting vantomaatje de Vesuvius in het jaar hebben nog met detafel schop werkten.

Vandaag ze datcontreien in het zuiden van dat land.

In het museum van zijn een ontheiliging!

ErEU. was een tijd dat dedoen portie van de werkman Saskia Vanderstichele, onbepaalde tijd verder sudderen.

Deje79 agussisaus ismet met subsidies van de Die handel moet wel erg Volkorenpistolets Pistolets zat wat dus moet doorgaan voor koploos Bart Dewaele, Wide Kim, Vercnocke Wauter Mannaert, Noémie zorgt ervoor dat je kan vergissen ze daar de goedkope kip die uit onze per FlageypleinSaskia 18, 1050 Elsene. Wide Vercnocke Smakelijk. bioboeren in overleefd.

Wallonië hebben er op komen er geen korrels op je bord Vanderstichele, Napels zag verkoolde die de uitbar- scheppen groot moest zijn.

Datwordt was toen de ‘terrassiers’ VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, resultaat.

Laat enkele rustig meestoven was vroeger voor zonen feestdagen, tot met de kip Bobcat ofvliegtuig Kubota en moeten ze na hun VERANTWOORDELIJKE UITGEVER erg vullend, eeniktot klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, want deiets eigenaars van het merk desmaakt hete pepers, jolijt vanpistolets iedereen!

Laat naar ginder gevlogen, mogelijk Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke hun productenlijst, tenminste in die noch maïskoeken of tortilla’s: al dat Kristof Pitteurs simila worden uit het fi jnste meel gebakken, bij de pluimgedierte.

Het leken wel porties voor Kristof Pitteurs sting van de Vesuvius in het jaar 79 hebben nog met de schop werkten.

Vandaag doen ze dat VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Het binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fi tness.

Greppels graven is een onbepaalde tijdTe verder Deen agussisaus is met subsidies van EU. Die handel moetook wel kip erg wat muskusachtig. etensudderen. met de vingers, staan infenomenale de top vijfhonderd van dedeBelgische Media vzw, wordt op deElsene. persen van Eco met de roer regelmatig om.

Hier kunnen een ontwikkeling de waarin brave Flageyplein 18, 1050 Flageyplein 18, gedrukt 1050 Elsene.

Kristof Pitteurs jaren de schimmel zich smaakt opdringerig groen naar De kip hele reeks nalezen?

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER overleefd. met gaat de Bobcat ofsais Kubota en moeten ze het na hun erg vullend, een klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, want de eigenaars van merk ken en de ware pistoletoloog trekt eerst dat natte zittend beroep geworden. ”Tu où est le Print Center (DPG Media) boven een bord rijst. Smakelijk. fortuinen.

Romeinen.

Dat gaf in het Duits woord lilliputters.

Niet vuistdik, maar chocoladereepFlageyplein 18,de1050 BruzzBruzz is het eenisuitgave van Vlaams Kristof Pitteurs een uitgave vanElsene. deBrusselse Vlaams Brusselse Dit jaar zalop datook geen probleem veevoeder als kuil, gehakt en BRUZZ.be/trachet Het binnenste soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fitness. Greppels graven is een en wordt gesubsidieerd doorop de persen van Eco nu nog groene groenten bij, zoals okra’s, degradeerde tot de goedkoopste proteïne wat muskusachtig.

Te plaats eten met de vingers, staan inde de top vijfhonderd vanvormt. de Belgische Media vzw, wordt kruim uitde zijn broodje, zo isisook er voor extra problème?” zei een groothandelaar op de Flageyplein 18,uitgave 1050 Elsene.

Ik kocht zo’n kip en winkelier waarschuwMedia vzw,isgedrukt wordt gedrukt persenBrusselse van Eco BRUZZ een vanop dede Vlaams de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse verzuurde biomassa waarkop! de ”Tu sais où est le ken een en de ware pistoletoloog eerststeeds dat natte de naam Print zittend(silage) beroep geworden.

Center (DPG Media) broodjes boven bord rijst.

Smakelijk. trekt fortuinen.

Semmel, nog voor deze dun.

Kolibries zonder Media wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center Media) Bruzz isvzw, een(DPG uitgave van de Vlaams Brusselse beleg.

Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mijin ooit zuchtend. de mij: “Poulet dur!”

Strong chicken lees Met je“C’est Gemeenschapscommissie. en wordt gesubsidieerd door maar zeker bijvoorbeeld ook spinazie.

Een markt.

Hetzelfde Afrika. vreugde bezingen kruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extra problème?” zei een groothandelaar op de koeien dan melk mee moeten Ik kocht zo’n kip en de winkelier waarschuwMedia vzw, wordt op persen van Eco (DPGgedrukt Media) en Print wordtCenter gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en dede Vlaamse quemaken. lesEr gens ne mangent plus.”

Een groot deel weleens inwas Engelstalige recepten.

Surinamers in in het zuiden van dat land.

In het museum van een tijd dat de portie van de werkman Print Center (DPG Media) en wordt gesubsidieerd door en de Vlaamse beleg. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend. devergissen Vlaamse Gemeenschap mij: dur!”

Strong chicken lees je“C’est Misschien is “Poulet het daarom dat Gemeenschapscommissie. tomaatje zorgt ervoor dat je je kan met ze daar de de goedkope kip die uit onze contreien perSmakelijk. en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Nederland hebben het “harde en jaEen vanikde bevolking loopt rond inmangent eenkip”, elfenlijfje, Gemeenschapscommissie. que lesover gens ne plus.” groot deelin weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers geen melk lust? de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Napels zag ik verkoolde pistolets die de uitbargrootdat moest zijn.

Dat was toen de ‘terrassiers’ Gemeenschapscommissie. de hete pepers, tot jolijt van iedereen!

Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk mensen, zijn ze ook.

Als je de oude recepten onthaard, gegomd en gekneed naar de stijl van de Nederland hebben het over “harde kip”, en ja van de bevolking loopt rond in een elfenlijfje, Gemeenschapscommissie.

Toch is het dit jaar anders. Het dat zijn ook.

Als je de oude onthaard, gegomd gekneed naar de recepten stijl van de ze dat van mwamba (moambe voor de kolonialen) leest, sting van tijd de Vesuvius in het jaar hebben is nog met demensen, schop werkten.

Vandaag doen boekskes.

Bijgeregend, virtuele lichamen hoort virtueel heeft veel dat hoef ikze uen niet onbepaalde verder sudderen.

De 79 agussisaus met subsidies van de EU. Die handel moet wel erg van mwamba (moambe voor de kolonialen) leest, boekskes.

Bij virtuele lichamen hoort virtueel moet die kip uren en uren sudderen in de voedsel.

Impressions d’une paupiette de veau.

“Amerikaanse chefs te vertellen.

En veel nattigheid trekt met de Bobcat Kubota en moeten ze het na hun moet dieof kipwant urendaar ende uren sudderen voedsel.

Impressions d’une paupiette dede veau. ergoverleefd. vullend, smaakt een klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, eigenaars van merk palmolie.

Eenaan. moderne kip kan niet tegen, in De zondagse broodjes zijn zo geëvolueerd. schimmel Op de nog nietook palmolie.

Een moderne kipzijn kanook daar niet tegen, De zondagse broodjes zo geëvolueerd. doopten de schimmel die smelt na een half uurtje al tot een hoopje Hetmuskusachtig. binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fi tness.

Greppels graven is een Hoe klein die viennoiserieën en fi jn gebak zijn volledigin ontwikkelende kolven vanuurtje de van ook wat Te eten met de vingers, staan dedie top vijfhonderd Belgische smelt na half alen totfide een hoopje Hoe klein dieeen viennoiserieën jn gebak zijn miserabele prut. maïs stond vaak een schimmel, viltig geworden!

De boterkoeken (koffi ekoeken voor de miserabele prut. om tot Mexicaanse ken een en de ware pistoletoloog zittend beroep geworden. sais où est geworden!

De boterkoeken”Tu (koffiekoeken voor de le boven bord rijst.

Smakelijk. trekt eerst dat natte fortuinen.

Maar kwamVandaag dus thuis meterzo’n beest.

Het wit vanikkleur.

Maar ikstaat kwam dus bijna thuis met zo’n beest.

Het Antwerpenaars) zijn bijna verdwenen enverdwenen vervanAntwerpenaars) zijn en vervanwoog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo.

Ik hakte truffel” kruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extra problème?” zei een groothandelaar op de woog overigens eens zoveel: 1,2 hakte zoveel schimmel dat het zelfsniet het Ik kocht zo’n kip en de winkelier waarschuwgen door petieterige ‘croissants’.

In mijn jonge gen door petieterige ‘croissants’.

In kilo. mijn Ik jonge de kip, zodra ze ontdooid was, in handige de kip, zodra ze ontdooid was, in handige nieuws Builenbrand (Ustilago kon je met die dingen nog een kleine jaren kon haalde. je“Poulet metjaren die nog een kleine MELD NIEUWS beleg. Smakelijk. vroegmarkt indingen Rungis mij ooit zuchtend.

MELD NIEUWS de mij: dur!”

Strong chicken lees je“C’est stukken: idealiter moet elke eter een stukzekrijgen stukken: idealiter moet elke eter een stuk maydis) heet schimmel.

Hier nieuwsgespot? gespot?Tips Tips zijn politieagent ko slaan.

Vandaag in een ZelfZelf nieuws zijnaltijd altijd politieagent ko deze slaan.

Vandaag passen zekrijgen in passen een “Op de vitrine van met een evenredig deel van vlees, vel en been.

Het welkom “Op de vitrine van met een les evenredig deel van vlees, vel enplus.” been.het Hetis welkom viavia que gens ne mangent Een groot deel weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers in vinden we builenbrand een pest.

De holle kies.

En dan de pistolets: niet omdat holle kies. En dan de pistolets: het is niet omdat bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS vel is de voornaamstein smaakdrager kip en bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS vel schimmel is de voornaamste smaakdrager kipmoeten enin een broodjes heten dat zeeen klein zijn. In Persberichten kunnen via kan ze doorheen het winkels Zelf nieuws gespot? zeNederland broodjes heten dat ze klein moeten zijn.

In een Persberichten kunnen via Tips zijn altijd hebben het “harde enAfrikaanse ja Afrikaanse van de bevolking loopt rond in elfenlijfje, zonder been erin kanover je niet peuzelen, watkip”, winkels MELD NIEUWS redactie@bruzz.be Zelf nieuws mijn betere tijden at ik er maximaal twee, met welkom via gespot? Tips zijn altijd zonder been erin kan je niet peuzelen, wat ingekuilde maïsgroen gaan woekeredactie@bruzz.be Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd “Pistolets zijn per defi nitie wereldwijd als droevig wordt mijn betere tijden at ik er maximaal twee,ervaren. met Verder was welkom via bruzz.be/meldnieuws hangt vaker wel dan varkensgehakt of leverworst, versierd met de Belgian mensen, dat zijn ze ook.

Als je de oude recepten “Pistolets zijn per defi nitie wereldwijd als droevig wordt ervaren.

Verder was onthaard, gegomd en gekneed naar stijl van de ren. Schimmels zijn ook geen ideaal welkom via kunnen via bruzz.be/meldnieuws hangt vaker wel dan Persberichten ook de nek erbij, het ultieme peuzelstuk en in het varkensgehakt ofpickles. leverworst, versierd met Belgianmaar daar BRUZZ.be/meldnieuws Vandaag zie ik nog wit.

Zeeen staan symbool voor redactie@bruzz.be Persberichten ookrundervoedsel. de nek erbij, karkas het ultieme enbroodjes, in hetLang Daarenboven niet reclame VOER UW EVENEMENTkunnen IN OP via vond ikpeuzelstuk dekunnen eierstokken terug. geleden van mwamba (moambe voor de kolonialen) leest, Persberichten kunnen via boekskes.

Bij virtuele lichamen hoort virtueel pickles.

Vandaagkan zieik ik nog broodjes, maar daar wit.

Ze staan symbool voor er misschien wel vijf van op?

En ik ben niet redactie@bruzz.be ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT niet een reclame VOER UWredactie@bruzz.be EVENEMENT IN OP SUR karkas vondaanmaken, ik delas eierstokken terug.Italiaans Lang geleden ze giffen zoals het ik een authentiek recept voor devoor godin en moeten dus ENTER YOUR EVENT ON pluvera” kan ik er misschien wel van op? Envan ik ben niet in de zo’nuren grotevijf eter meer.

ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR moet kip en uren sudderen spaghetti eierstokken kip, maar daarvoor las ik een die authentiek Italiaans recept voor voedsel.

Impressions d’une paupiette de veau. moederkoren dat op demet rogge doet. www.agenda.brussels godin en moeten dus ENTER YOUR ON VOEREVENT UW EVENEMENT IN OP pluvera” Onlangs hoorde ik van een slager die nog devoor zo’n grote eter meer. puur zijn.

Volkorenpistolets De zwam is eerst wit, maar wordt bij spaghetti met eierstokken van kip, maar daarvoor www.agenda.brussels ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR palmolie.

Een kip kan daar tegen, ouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, “van De paarsachtig zondagse broodjes zijn zoniet geëvolueerd.

VOER UW EVENEMENT OP Onlangs hoorde ikmoderne vanzwart. een slager die nog ook ENTER YOUR EVENT ON IN VOER UW EVENEMENT IN OP rijpheid tot puur zijn.

Volkorenpistolets WWW.BRUZZ.BE die échte, grote”.

Ik heb mij daarheen gespoed ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR zijn een ontheiliging!” www.agenda.brussels ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, “van die smelt na een half uurtje al tot een hoopje De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet In Mexico, al samenleefHoe klein waar die hij viennoiserieën en fijn gebak zijn ENTER YOUR EVENT ON ENTER YOUR EVENT ON WWW.BRUZZ.BE diede échte, grote”.

Ik heb mij daarheen gespoed zijn een ontheiliging!” www.agenda.brussels met de maïsnalezen? voor die naar Europa www.agenda.brussels De hele reeks bruzz.be/trachet miserabele prut. geworden!

De boterkoeken (koffiekoeken voor de WWW.BRUZZ.BE 2 8 O K T O B E Reen 2020 5 2 isI huitlacoche verhuisde, zegen.

De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet Maar ik dus bijna thuis verdwenen met zo’n beest.

Het Maïskolven diekwam gretig overwoekerd Antwerpenaars) zijn en vervanWWW.BRUZZ.BE 28 OKTOBER 2020 WWW.BRUZZ.BE zijn,hele worden opnalezen? de markt verkocht De reeks bruzz.be/trachet woog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo.

Ik hakte © SHUTTERSTOCK gen door petieterige ‘croissants’.

In mijn jonge 5 2 voor tweemaal de prijs van gewone. de kip,kon zodra ze ontdooid was, in handige jaren je met die dingen nog een kleine 5 2 stukken: idealiter moet elke eter een stukzekrijgen politieagent ko slaan. Vandaag passen in een met een evenredig deel van vlees, vel en been. Het holle kies. En dan de pistolets: het is niet omdat vel is de voornaamste smaakdrager in een kip en

Huitlacoche

| C U LT U R E BRUZZ

)

52

I

)

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

)

B R U Z Z | C U LT U R E | T B RAUC Z ZH E C U LT U R E BRUZZ | TR BRUZZ | TRACHET

Harde kip Pistolets

52

ABONNEMENTEN ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

BRUZZ Gewest.

Rest van België: 25 18, euro perBrussel, jaar; 02-650.10.65 Flageyplein 1050 Rest3631 van 6044 België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3393 ABONNEMENTEN IBAN: BE98 3631 van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 BRUZZJosiane DeBrusselse Troyerper (abo@bruzz.be), Vlaams Media BRUZZ Buitenvan België: 30 euro jaar. vzw 02-650.10.80 Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Gratis in 18, Brussels Hoofdstedelijk Buiten België: 30 euro per02-650.10.65 jaar.

Flageyplein 1050 Brussel, Gewest.

OPLAGE ABONNEMENTEN ABONNEMENTEN OPLAGE Rest van België: 25 euro per jaar; OPLAGE : 62.609 exemplaren.

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 JosianeBE98 Troyer (abo@bruzz.be), OPLAGE :De 62.609 exemplaren.

IBAN: 3631 6044 3393 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gratis in Brussels Hoofdstedelijk ADVERTEREN? van Vlaams Brusselse Media vzw Gewest.

Gewest.

ADVERTEREN? Marthe 02-650 1030 61 RestPaklons, van België: 25 euro per jaar;per jaar.

Buiten België: euro Rest3631 van 6044 België: 25 euro IBAN:Marthe BE98 3393 Paklons, 02-650 10 per 61 jaar; sales@bruzz.be IBAN: BE98 3631 OPLAGE van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 sales@bruzz.be van Vlaams Brusselse Media vzw DISTRIBUTIE Buiten51.000 België:exemplaren.

30 euro per jaar.

Buiten België: 30 euro per jaar.

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE OPLAGE ADVERTEREN? Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be OPLAGE OPLAGEMarthe : 62.609 exemplaren.

ALGEMENE DIRECTIE Paklons, 02-650 10 61 OPLAGE : 62.609 exemplaren.

DirkADVERTEREN? De ALGEMENE Clippeleir sales@bruzz.be DIRECTIE ADVERTEREN? Marthe 02-650 10 61 DirkPaklons, De Clippeleir DISTRIBUTIE HOOFDREDACTIE Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), sales@bruzz.be HOOFDREDACTIE DISTRIBUTIE Mathias Declercq Kristof Pitteurs DIRECTIE (algemeen hoofdredacteur), Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DISTRIBUTIE Mathias Dirk DeDeclercq Clippeleir Ute 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be CULTUUR & Otten, UIT ALGEMENE DIRECTIE GerdDirk Hendrickx De HOOFDREDACTIE Clippeleir CULTUUR & ALGEMENE UIT DIRECTIE DirkHendrickx DePitteurs Clippeleir(algemeen hoofdredacteur), Gerd Kristof REDACTIE HOOFDREDACTIE Bram Van Renterghem Nathalie Eva Christiaens, Sara De KristofCarpentier, Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), HOOFDREDACTIE REDACTIE Mathias Declercq Sloover, KrisKristof Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), CULTUUR & UIT Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Post,CULTUUR Kurt Snoekx, Sophie Mathias DeclercqSoukias, Roan Van UIT Gerd&Hendrickx Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Eyck,Gerd Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Hendrickx Post, Kurt Snoekx, CULTUUR & UITSophie Soukias, Roan Van Zonderman REDACTIE Gerd Hendrickx Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom REDACTIE Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Zonderman MEDEWERKERS REDACTIE Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Sloover, Kris Hendrickx, BettinaMichaël Hubo, Jasmijn Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Bellon,Sara De Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Soukias, Roan Van Eyck, Steven Van Garsse, Post,Jordens, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan MEDEWERKERS Patrick Tom Peeters, Niels Ruëll,Van Nick Jasmijn Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Maarten Verdoodt, Tom Zonderman Eyck,Nicolas Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Bellon, Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Trachet, Tom VanKurt Bogaert, Michel Verlinden Post, Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Zonderman Patrick Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Eyck, Jordens, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom MEDEWERKERS EINDREDACTIE Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Nicolas Patrick Alsteen, Jordens, Gilles Bechet, Tom Michaël Peeters,Bellon, Niels Ruëll, Nick MEDEWERKERS EINDREDACTIE Soukias Patrick Jordens, Niels Ruëll, NickVerlinden Trachet,Tom TomPeeters, Van Bogaert, Michel Nicolas Bechet, Bellon, Trachet, TomDe VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden Karen Becker, Geert Van derMichaël Hallen, Sophie Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick VORMGEVING EINDREDACTIE Soukias EINDREDACTIE Trachet, Van Bogaert, Michel Verlinden Heleen Rodiers, Ruth Plaizier Karen DeTom Becker, Elien Haentjens, Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie VORMGEVING VERTALING Van der Hallen, Sophie Soukias EINDREDACTIE SoukiasGeert Heleen Rodiers, Ruth Plaizier John Arblaster, Beuzon, KarenFrédérique De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie VORMGEVING VORMGEVING Martin McGarry, SoukiasLaura Jones VERTALING Heleen Rodiers, Plaizier Heleen Ruth Rodiers, Ruth Plaizier Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta VORMGEVING FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE VERTALING VERTALING Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry Heleen Rodiers, Ruth Plaizier Arblaster, Frédérique Beuzon, BartJohn Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, NoémieGreta Frédérique Beuzon, George Holmer, Martin McGarry, Laura Ivan JonesPut, VERTALING Marsily, Steve Michiels, Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Saskia Vanderstichele, Wide Bart Dewaele, Kim, Vercnocke Wauter Mannaert, Noémie FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Holmer-Arblaster,&Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE ILLUSTRATIE Bart Marsily, Dewaele, Steve Kim, Wauter Mannaert, Noémie Michiels, Ivan Put, VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Bart Dewaele, Kim,Put, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, SteveVanderstichele, Michiels, Ivan FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Saskia Wide Vercnocke Kristof Pitteurs Marsily, Steve Michiels, Ivan Put,

COLOFON

Nick Trachet

“Op de vitrine van

THURSDAY 26/8 VOLTA DAY BRIHANG DJ MARCELLE STACE TUKAN

FRIDAY 27/8 studio citygate Klein-Eiland, 1 - 1070 Anderlecht

HOSTED BY ZWANGERE GUY DJ-SET BY PAPA ZG LANDER & ADRIAAN FRENETIK LEFTO DRKNGHTS COLLECTIVE

SATURDAY 28/8 TICKET 1 DAG = € 18 (+ € 1,5 reservatiekosten) COMBI 3 DAGEN = € 45 (+ € 2,5 reservatiekosten)

GATE DUB SESSIONS THE ROOTS CORNER SOUNDSYSTEM meets REGGAEBUS SOUNDSYSTEM

THURSDAY 2/9 PONGO BENJAMIN EPPS FRONTAL THE GALLANDS

FRIDAY 3/9

HABIBI FUNK MISS ANGEL MADMADMAD JEANJASS (EXCLUSIVE SOLO SET)

SATURDAY 4/9 L’OR DU COMMUN JUICY PHILOU LOUZOLO KABOLA

AND ALSO : R GAMES, BRIKABRAK, ANGE R, BOROKOV, EU IFF CO G YIN FL E TH EYES-B, BIJ T AR LIVE STREET E DEMO’S….

AT SK D AN RH RR BY

gate.couleurcafe.be

WAAR WIL JE WONEN? IN BRUSSEL Op zoek naar een plek in Brussel om te huren of te kopen? Alleen, met twee of met je gezin? We tonen je de diversiteit en karakteristieken van verschillende buurten. Van rustige buitenwijken tot het levendige centrum.

(HER)ONTDEK JE STAD!

BRUPASS XL*, REIS IN EN ROND BRUSSEL MET ÉÉN TICKET

RO K

SPRING OP ELKE BUS, TRAM, METRO OF TREIN MET HETZELFDE TICKET *MEER INFO OVER BRUPASS XL OP MIVB.BRUSSELS

DB623070I9

Brouwerij BOON

Op zoek naar een job met pit?

Als groeiend familiebedrijf staan wij voor kwaliteit en vakmanschap.

Om ons team te versterken zijn we op zoek naar:

VERANTWOORDELIJKE BEZOEKERSCENTRUM FUNCTIE: Je staat in voor de uitbating van het nieuwe bezoekerscentrum bestaande uit winkel, bar en eventzaal. Je neemt zelf de verschillende uitvoerende taken ter harte en coördineert tevens het werk van andere collega’s. Avond- en weekendwerk behoren tot je werkschema.

Wij zoeken naar:

diensthoofd Bibliotheek • Je stimuleert geletterdheid en leesbevordering, levenslang leren, digitale vaardigheden en cultuurparticipatie.

• Je zorgt dat jouw team een zorgvuldige en evenwichtige collectie aanbiedt en zoveel mogelijk informatie openstelt.

“In een steeds veranderende context de werking en dienstverlening van de dienst verbeteren als team geeft me veel energie. Vanuit mijn functie draag ik bij aan het beleid en dat spreekt mij heel erg aan.”

PROFIEL: - Je hebt een voorliefde voor bier en het Pajottenland - Je hebt ervaring in horeca of toerisme - Je bent dynamisch en hands-on - Je bent communicatief sterk en klantgericht - Je hebt een teamgeest en bent flexibel ingesteld - Je bent Nederlandstalig met goede kennis van Frans en Engels

DAVID BUYS DIENSTHOOFD PERSONEELSDIENST

AANBOD: Voltijdse job met contract van onbepaalde duur en aantrekkelijke verloning.

ADMINISTRATIEF BEDIENDE BOEKHOUDING FUNCTIE: Je staat in voor de klanten- en leveranciersfacturatie en een variatie aan boekhoudkundige en administratieve taken. Zelfstandigheid, betrouwbaarheid, nauwkeurigheid en verantwoordelijkheidszin zijn de ideale mix om succesvol te zijn in deze functie.

• Je bevordert samenwerkingen met partners in de Druivenstreek om de dienstverlening van de bibliotheek te verbeteren.

PROFIEL: - Je hebt een bachelordiploma of gelijkwaardig door ervaring - Je hebt reeds ervaring met boekhouding en administratieve taken.

- Je kan goed overweg met Office, Outlook en ERP software (navision) - Je bent Nederlandstalig met goede kennis van Frans en Engels - Je hebt een teamgeest en bent flexibel ingesteld

Vragen? Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 44 of via personeelsdienst@overijse.be.

AANBOD: Veelzijdige job in een groeiende familiale onderneming. Voltijdse of deeltijdse job met contract van onbepaalde duur en aantrekkelijke verloning.

Meer info? Kijk voor de volledige job- en profielbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs.

Solliciteren voor deze functie kan tot en met 8 september 2021.

DB726007H1

DB725887H1

DB619748H9

www.overijse.be/jobs

MEER INFO? Iets voor jou? Stuur je sollicitatiebrief en cv voor 27/8/2021 naar jobs@boon.be ter attentie van dhr. Jos BOON.

Vind een leuke job in jouw buurt. regiotalent.be

V A C AT U R E S B I J B R I S T O L . B E

DB726302H1

DB724683G1

W E R K E N VO O R B R I STO L dat is Pretty smart.

SEP-DEC 2021

DANCE

ANNA RISPOLI THEATRE ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS BETTY TCHOMANGA DANIEL LINEHAN PERFORMANCE ECOPOLIS FOR ALL QUEENS! CONVERSATIONS FRANCESCA GRILLI GISÈLE VIENNE JAN DECORTE & SIGRID VINKS KRISTIEN DE PROOST & BWANGA PILIPILI Marcela Levi & Lucía Russo Myriam Van Imschoot & HYOID MANUELA INFANTE Ingrid Berger Myhre MEG STUART/DAMAGED GOODS Enkidu Khaled METTE INGVARTSEN INSIDE OUT by CITYLAB MOKHALLAD RASEM & KUNO BAKKER Fatima-Zohra Ait El Maâti Yasmine Yahiatene MOTHERS&DAUGHTERS Yipoon Chiem NEEDCOMPANY Monica Kamara & guests Alex SASKIA SASSEN Briana Ashley Stuart RIMINI PROTOKOLL Jihan Imago TG STAN & JÉROME BEL TRAJAL HARRELL TRISTERO & many others…

1 > 11 JULY

INTRODUCING {PAY WHAT YOU CAN}

GET YOUR TICKETS NOW and pay what you can

>kaaitheater.be

KAAITHEATER Sainctelettesquare 20 B-1000 Brussels KAAISTUDIO’S Onze-Lieve-Vrouw van Vaakstraat 81 B-1000 Brussels

IMAGE © ANAÏS BOILEAU / DESIGN — PAUL BOUDENS

KaaiAd_BRUZZ_20210630 copy.indd 1

09/08/2021 16:24