BRUZZ - editie 1805 (22-06-2022)

#1805

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

TIPS

+ BRUZZ CULTURE GIORDANO GEDERLINI “BRUSSEL IS EEN GOEDE STAD VOOR FILM NOIR”

INVADER LE STREET ARTISTE CUBEUR

COULEUR CAFÉ AFRO-POP ON THE RISE

OVERLAST, ANARCHIE, MAAR OOK EEN HANDIG VERVOERMIDDEL

WAAROM DE DEELSTEP EEN BLIJVER IS

22 | 06 | 2022

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito

GEEN HOOGDAG “Een hoogdag voor de democratie.” Dat een aantal parlementsleden de partijtop niet volgde toen er in het Brussels parlement moest gestemd worden over onverdoofd slachten, zette een aantal waarnemers aan tot die uitspraak. Maar was het dat wel? Om te beginnen werd er in het parlementaire halfrond niet meer gestemd over het onverdoofd slachten zelf. De parlementsleden werd enkel gevraagd of ze de conclusie van de commissie Leefmilieu weerhielden. Die had een verbod op onverdoofd slachten verworpen, maar dat gebeurde met zes stemmen voor, zes tegen en drie onthoudingen. Wie zich in de commissie onthield – Ecolo en Les Engagés – heeft zich door dit handigheidje dus nooit echt moeten uitspreken. Andere partijen vervingen hun commissieleden door de fractieleider om zeker te zijn dat de partijlijn werd gevolgd. Wie zoals Fouad Ahidar en Hilde Sabbe (One Brussels/Vooruit) de partijtucht naast zich neerlegde, kreeg nog voor ze goed en wel het parlement hadden verlaten te horen dat ze door de partijtop gestraft werden voor hun ongehoorzaamheid. Via de media nog wel.

Een hoogdag voor de democratie? Niet echt dus. Wel staat vast dat deze stemming binnen verschillende partijen voor de nodige scherven zorgde. En bij de ene zullen die al makkelijker te lijmen zijn dan bij de andere.

NL

SPREEKTIJD

“Brussel mag zijn buren niet minachten” PS’er Charles Picqué neemt afscheid van de politiek 8

ANALYSE

“Er gebeurt veel op culinair vlak in Brussel, maar Michelin is daar niet in mee”

PAS UN GRAND JOUR

Brussel telt steeds minder sterrrenrestaurants 26

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY De deelsteps,

doorn in het oog van velen 14, CHOU DE BRUXELLES Dichter Frank De Crits 18, REPORTAGE Grand Hospice komt weer tot leven 20, PORTRETTEN Drie Brusselaars over de liefde voor hun historische lift 24, BIG CITY Welke oorlogsdaden vonden plaats op de plek waar nu het VRT-gebouw staat? 29, COLUMN Nick Trachet 52

BRUZZ CULTURE “We want to diversify and reflect what is going on in Brussels”

NOT A GREAT DAY

NL BRIFF: Giordano Gederlini 36, FR Primero 38, FR Invader 40, NL Lefto 44, NL Eat & Drink Ivresse 47, NL/FR/EN Select: film 48,

MEER BRUZZ Hub.awards 2022 Trek op donderdag 23 juni naar Bozar voor de uitreiking van de Hub.awards2022. Supporter er mee voor de bedrijven die van Brussel een mooiere, duurzamere regio maken of volg live mee op BRUZZ tv! Donderdag 23 juni, vanaf 19.45u live op BRUZZ tv

MELD NIEUWS

“A great day for democracy.” The fact that a number of MPs did not tow the party line when the Brussels parliament had to vote on unanaesthetised slaughter prompted a number of observers to declare this a victory for democracy. But was it? First of all, the vote in the parliamentary hemicycle wasn’t actually a vote on the issue of unanaesthetised slaughter. The members were only asked whether they opposed the Environment Committee’s conclusions, which included a recommendation on a ban on unanaesthetised slaughter. The committee had itself rejected a ban on unanaesthetised slaughter, but with six votes in favour, six against and three abstentions. In other words, this little trick meant that those on the committee who abstained – Ecolo and Les Engagés – never really had to reveal their hand. Other parties had the group leader cast the vote to ensure party discipline. Before they had even left the building, those who ignored the party discipline, like Fouad Ahidar and Hilde Sabbe (One Brussels-Vooruit), were told by the leadership that their disobedience would be punished, and that via media. A great day for democracy? Not really. What is certain is that this vote has shattered the ranks of various parties, some of which will be easier to put back together than others.

EN

Couleur Café is putting extra focus on the burgeoning Afro-pop scene 33

NL/FR/EN Select: theatre, music, visual arts 50

« Un grand jour pour la démocratie. » Le fait que certains députés n’aient pas suivi la consigne de leur parti lors du vote au Parlement bruxellois concernant l’abattage sans étourdissement a incité des observateurs à faire cette déclaration. Mais est-ce le cas ? Pour commencer, il n’y a pas eu de vote dans l’hémicycle sur la question de l’abattage sans étourdissement ellemême. On a seulement demandé aux parlementaires s’ils s’opposaient à la conclusion de la commission Environnement. Cette commission avait rejeté l’interdiction de l’abattage sans étourdissement, mais avec six voix pour, six voix contre et trois abstentions. Ceux qui se sont abstenus en commission Ecolo et les Engagés - n’ont donc jamais vraiment eu à s’exprimer sur la question grâce à ce tour de passe-passe. Certains partis ont remplacé leur membre à la commission par le chef de file afin de s’assurer que la ligne du parti serait suivie. Ceux qui, comme Fouad Ahidar et Hilde Sabbe (One Brussels-Vooruit), ont ignoré la directive du parti, se sont vu signifier qu’ils seraient sanctionnés pour leur désobéissance avant même d’avoir quitté le Parlement. Par l’intermédiaire des médias, qui plus est. Un grand jour pour la démocratie ? Pas vraiment. Ce qui est sûr, c’est que ce vote a fait voler en éclats les rangs de différents partis. Et les morceaux seront plus faciles à recoller chez certains que chez d’autres.

FR

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

Zelf nieuws gespot?

Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 22 JUNI 2022

I

3

De week

MEER DAN DRIEHONDERD VERENIGINGEN ONTVANGEN SUBSIDIES VAN DE LOKALE OVERHEID

Vijf jaar na Samusocial-schandaal worden gemeentelijke vzw’s nauwelijks gecontroleerd Vijf jaar na het Samusocial-schandaal is nog geen enkele gemeentelijke vzw gecontroleerd door de bevoegde gewestvoogdij. Dat blijkt uit onderzoek van de onafhankelijke vzw Transparencia. In totaal telt Brussel meer dan driehonderd gemeentelijke vzw’s. Bijna de helft daarvan situeert zich in de vier grootste gemeenten. — EVA CHRISTIAENS

BRUZZ | DE WEEK

Sinds 2017, na het schandaal bij Samusocial, is de gewestvoogdij bevoegd voor de controle van gemeentelijke vzw’s en hun jaarrekeningen. Bij de voogdij werkt een honderdtal mensen, die zich ook bezighouden met bijvoorbeeld de controle van gemeentebegrotingen. Maar volgens Transparencia hebben zij zich de voorbije vijf jaar nooit beziggehouden met de controle van de Brusselse vzw’s, wat wel deel uitmaakt van hun opdracht.

In Brussel bestaan minstens 349 gemeentelijke vzw’s, berekende Transparencia. Dezelfde grootteorde blijkt uit de jaarverslagen van de Nationale Bank. Dat is meer dan het dubbele van de officiële rapportering door het Gewest: bij een

laatste bekendmaking in het parlement in 2020 werden maar 149 vzw’s vermeld.

In Telemoustique nuanceert voogdijminister Bernard Clerfayt (Défi) het gebrek aan rapportage. Hij zegt ook dat gemeentelijke vzw’s pas bekendgemaakt moeten worden indien minstens de helft van hun bestuursleden door de gemeente aangesteld zijn en minstens de helft van hun inkomsten gemeentesubsidies zijn.

GEEN CONTROLE OP SUBSIDIES Volgens Transparencia zijn het er dus een pak meer. “In Schaarbeek tellen wij er 30, waar het Gewest maar 9 vzw’s publiceert,” zegt de organisatie. “In BrusselStad zijn maar 27 van de 69 vzw’s gepubliceerd.”

In pyjama tegen straatlawaai

4

I

22 JUNI 2022

© KORTJE

Twee acteurs in pyjama en slaapmuts, met een lantaarn, hoofdkussen en geluidsmeter, lopen rond aan Sint-Goriks en Sint-Jacobs.

Ze zijn ingehuurd door preventiedienst Bravvo van de Stad Brussel en vanaf dit weekend actief in de uitgaanswijken. Het gaat om een campagne tegen nachtlawaai, in samenwerking met de buurtbewoners, het uitgaansleven en Leefmilieu Brussel.

Opgeteld komt Transparencia alleen al in Schaarbeek, Brussel-Stad, Anderlecht en Molenbeek aan 135 gemeentelijke vzw’s. De andere gemeenten hebben gemiddeld minder eigen vzw’s, al bestaan er ook vzw’s over gemeentegrenzen heen en nog een heleboel intercommunales.

Het gaat dan telkens om verenigingen die subsidies en ondersteuning krijgen vanuit de lokale overheid, zoals Brussels Major Events, Brussels Expo of preventiedienst Bravvo in Brussel-Stad, maar ook om kleinere vzw’s zoals het zwembad Triton in Evere, de jaarmarkt van Jette of het feestcomité van SintAgatha-Berchem. “Groot of klein, in beide gevallen zijn ze nog nooit gecontroleerd,” zegt Transparencia.

4200

In de hoofdstad gaan zondag 4.200 deelnemers van start in de wielerwedstrijd BXL Tour. Wielerlegende Eddy Merckx vlagt de wedstrijd op gang. De koers wordt gereden tussen 9 en 13 uur van de startplaats aan het Paleizenplein naar de finish aan de Dikkelindelaan nabij het Atomium.

De organisatie maakt zich niet zozeer zorgen om buitensporige vergoedingen, zoals in het geval van Samusocial, maar om misbruik van subsidies en openbare aanbestedingen.

Neem bijvoorbeeld de vzw Molenbeek Sport, die tot 1,2 miljoen euro subsidies per jaar aanvroeg bij de gemeente. Na een audit bleek dat bedrag buitensporig te zijn. Dat gebeurde voor alle duidelijkheid na controle door de eigen gemeente, niet door de gewestvoogdij.

BELANGENVERMENGING? Er komen ook vragen bij de onafhankelijkheid van de voogdij in deze controles. De directeur-generaal van de gewestvoogdij is een PS’er met een

verleden op het kabinet van Brussels ministerpresident Rudi Vervoort.

Diezelfde man was tot 2018 nog bestuurder bij de Brusselse vzw Gial, die datzelfde jaar in opspraak kwam wegens riante vergoedingen aan hun directeur. En minister Clerfayt is zelf nog zittend burgemeester in Schaarbeek. “Dezelfde mensen die de vzw’s creëren, zijn bevoegd voor de controle ervan,” klaagt Transparencia aan, dat spreekt over belangenvermenging.

“We hebben nooit beloofd dat we alles zouden controleren, dat iemand alles zou herlezen. We hebben daar ook geen extra personeel voor gekregen,” zegt Clerfayt. De minister ontkent dat er op die manier wantoestanden kunnen

Naaktfietser krijgt klap De fietsers van Cyclonudista rijdens zaterdag voor de zestiende keer in hun blootje door de straten van Brussel om aandacht te vragen voor de kwetsbaarheid van fietsers.

Een incident op het De Brouckèreplein ontsiert de verder ludieke actie. Een deelnemer krijgt een klap in het gezicht. Een buurtbewoner spreekt van een “vrouw die hysterisch begon te roepen” naar de fietsers, waarbij er geduw en getrek was.

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

plaatsvinden: “We hebben geen enkele melding van geen enkele gemeente ontvangen.”

Het is nog maar de vraag of er effectief problemen aan het licht kunnen komen indien er nooit wordt gecontroleerd. “Het is de dreiging van controle die een gedragsverandering bij de vzw’s teweegbrengt,” aldus nog de minister. “Het is gedaan met geheimzinnigheid, de vzw’s moeten alle activiteitenverslagen en rekeningen doorsturen. Als het de moeite waard is, dan hebben we bewijs. Het gaat om de mogelijkheid dat iemand ze kan controleren.”

Volgens Transparencia is die uitleg onvoldoende. “Vijf jaar na Samusocial is er nog geen enkele controle gebeurd, dat is te lang,” klinkt het.

BRUZZ | DE WEEK

In 2017 barstte het Samusocial-schandaal rond Brussels burgemeester Yvan Mayeur (PS) los. © PHOTONEWS

KIM

Deelfietsbedrijf Billy Bike failliet

Zouden de Brusselse socialisten vandaag nog abortus of het homohuwelijk goedkeuren?

Opiniemaker ALAIN GERLACHE over het onverdoofd slachten (in ‘De Morgen’)

Billy Bikes, het Brusselse bedrijf dat deelfietsen aanbiedt, is failliet. De laatste twee coronajaren breken het bedrijf zuur op. Alle creditpacks en actieve abonnementen zullen worden terugbetaald. In april raakte bekend dat Billy Bikes op zoek was naar een overnemer.

Billy Bikes werd vijf jaar geleden opgericht om een alternatief te bieden voor korte autoritten.

Twee miljoen gereden kilometers verder stopt de rit definitief.

6

De voorbije zes maanden zijn er zes dodelijke ongevallen gebeurd op bouwwerven in Brussel. Dat laat het arbeidsauditoraat van Brussel weten. Dat zijn er meer dan in de voorgaande vier jaar samen. Een verplichte veiligheidsopleiding voor iedereen die een werf betreedt is in de maak. Vorige week maandag kwamen twee personen op een werf bij hetzelfde ongeval om het leven.

22 JUNI 2022

I 5

In beeld

SCHATTEN OP BRAFA NL/ Zijn die postcorona-

le, hitsige roaring twenties dan toch aangebroken of is dit een verkoopteam dat de violen stemt voor BRAFA eindelijk weer fysiek de deuren opent? De Brussels Art Fair, die vorig jaar noodgedwongen de ambities moest 6

I

22 JUNI 2022

TRÉSORS À LA BRAFA temperen, verhuist voor deze editie van januari naar juni (nog tot 26/6) en van Thurn & Taxis naar Brussels Expo. Je kan er nog steeds terecht voor antiek, design, schone en hedendaagse kunsten, én voor, naar verluidt, prima verkopend mannelijk naakt.

FR/ Les années folles post-corona sont-elles enfin arrivées ou s’agit-il d’une équipe de vente qui accorde ses violons avant que la BRAFA n’ouvre enfin physiquement ses portes ? La Brussels Art Fair, qui a dû revoir ses ambitions à la baisse l’année dernière, a été

TREASURES AT BRAFA déplacée pour cette édition de janvier à juin (jusqu’au 26/6) et de Tour & Taxis à Brussels Expo.

Vous pourrez toujours y trouver des antiquités, du design, des beaux-arts, de l’art contemporain et, d’après ce qu’on dit, des nus masculins qui se vendent très bien.

EN/ Have the post-Covid,

passionate and roaring twenties arrived after all or is this a sales team getting ready before BRAFA finally physically opens its doors once more? The Brussels Art Fair, which last year was forced to scale back its ambitions, has for this

Bijgedachte

REDACTIECHEF KIRSTEN BERTRAND neemt het nieuws op de korrel

© SASKIA VANDERSTICHELE

year’s edition moved from January to June until 26/6) and from Thurn & Taxis to Brussels Expo. You will still be able to find antiques, design, fine and contemporary arts, and, according to reports, excellent selling male nudes.

“School net gedaan. Kinderen moesten een tijdje binnenblijven. Leerkrachten hoorden verschillende schoten.” Maandagmiddag, om 15.19 uur rolt dit bericht van een bron binnen in de Whatsappgroep van de redactie. Een nieuwe schietpartij in Molenbeek, vlak bij een school, op de kruising van de Vierwindenstraat en de Jean-Baptiste De Cockstraat. Een vrouw, die al gekend was voor feiten, zou geraakt zijn aan haar arm.

Zaterdagavond, het was nog licht, werd Molenbeek ook al opgeschrikt door sirenes. Een jongeman van twintig was in de benen geschoten in de Paalstraat. Een paar uur later: opnieuw sirenes. Verderop, in de Onafhankelijkheidsstraat, brandde een auto uit.

De teller van dit soort geweldplegingen in veelal het oude centrum van Molenbeek is sinds het begin van het schooljaar opgelopen tot maar liefst twaalf. Messteken, kogels in de onderbenen, auto’s die vuur vatten, soms zelfs een dode. De rode draad die de meeste van die incidenten verbindt, zo zei burgemeester Catherine Moureaux (PS) al in april, zijn wel degelijk drugs. Achter het geweld zit een opflakkerende strijd tussen drugsbendes in het hele gewest.

Kenners zeggen dat er een postcorona-effect speelt – in die periode heeft de drugshandel zich van achterkamers in cafés verplaatst naar de openbare ruimte, waar hij zichtbaarder is en sneller tot conflicten leidt. Ook de impact van het ECC Sky-onderzoek laat zich gevoelen.

Versleutelde telefoons werden gekraakt, en dat veroorzaakte een verschuiving tussen clans op het vlak van gecontroleerde territoria. Moureaux herhaalt in elk interview dat ze al sinds 2019 bedelt voor meer manschappen bij minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V). Politiezone West wordt geteisterd door een personeelstekort, meer dan 160 vacatures raken niet ingevuld. De zone smeekt ook om rechercheurs, aldus De Standaard.

Het is opvallend hoe weinig lawaai er in de rest van de Brusselse politiek gemaakt wordt over de escalatie. Nochtans stopt die niet aan de gemeentegrenzen, ook in Anderlecht, Sint-Gillis en zelfs in het centrum laait het aan drugs gerelateerde geweld op. In het najaar van 2020 al zeiden Alain De Proft en Nicolas July Denis, twee toplui van de federale politie, aan BRUZZ dat er wel degelijk een probleem met drugsgeweld is in de hoofdstad: “Na de terreuraanslagen bleek dat de meeste daders van de aanslagen van Brussel en Parijs een verleden hadden als drugscrimineel. Bovendien bestond het vermoeden dat drugstrafiek diende om aanslagen te financieren ... Drugscriminaliteit veroorzaakt veel kwalen, maar in Brussel zit je ook met de achterliggende dreiging dat je zo een nieuwe generatie terroristen kweekt en dat er weer doden vallen. Dat maakt Brussel anders dan Antwerpen, hier heb je veel meer geradicaliseerde geesten.” Niets wijst er volgens experten op dat die radicalisering opnieuw opspeelt, men zegt dat het Kanaalplan op dat vlak goed heeft gewerkt, maar die drugstrafiek, die mee de voedingsbodem was, is dus zeker niet weg. Opmerkelijk, in de Vierwindenstraat, waar het jongste schietincident plaatsvond, lag ook de schuilplaats van Salah Abdeslam, hoofdbeschuldigde van de aanslagen in Parijs en Brussel.

Voor Molenbeek, dat nog steeds de wonden likt

BRUZZ | DE WEEK

We dreigen de tel kwijt te raken

“Het is opvallend hoe weinig lawaai er in de rest van de Brusselse politiek gemaakt wordt over de escalatie” van de aanslagen, is dit geen goede zaak. De inwoners van de gemeente met het hoogste werkloosheidscijfer van het gewest, zijn bang voor stereotypering. De recente uitspraken van Vooruit-voorzitter Conner Rousseau hebben daar geen goed aan gedaan. Toch lijdt het geen twijfel dat ook jonge Molenbekenaren (net als andere Brusselaars) zich laten inlijven door drugsbendes die de straten onveilig maken. Snel geld en een flitsende levensstijl spreken aan in de armste buurten. Misschien kan de Brusselse politiek, nu het dossier van het onverdoofd slachten van tafel is, zich verenigen rond dit complexe maar zeer urgente probleem. Er valt allicht meer eer mee te behalen.

Volg al het Brusselse nieuws via BRUZZ.be

22 JUNI 2022

I 7

Spreektijd PS-MONUMENT CHARLES PICQUÉ NEEMT AFSCHEID VAN DE BRUSSELSE POLITIEK

Vier keer minister-president en 37 jaar burgervader van Sint-Gillis. Als Charles Picqué straks zijn burgemeesterssjerp inlevert, verlaat ook een van de grondleggers van het Gewest het toneel. Tijd voor een afscheidsinterview met ‘Le grand Charles’. “We investeren nog steeds niet genoeg in de begeleiding van de migratie.” — KRIS HENDRICKX, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

We kennen de politicus Charles Picqué, maar hebt u nog een leven buiten de politiek?

CHARLES PICQUÉ: Jazeker, als politicus heb je des jardins secrets nodig. Ik lees veel en kan tot wanhoop van mijn vrouw geen boek weggooien. Verder heb nog steeds een passie voor het gedrag van dieren, en vooral insecten, ik wou oorspronkelijk bioloog worden. Samen met

een oom heb ik daarom een terrein gekocht waarop we een microbos hebben aangeplant.

Ik hou ook erg van films, met name de fantastische film. Ik heb trouwens geholpen om het festival van de fantastische film op te richten. Eén leven is gewoon niet genoeg om je in alles te verdiepen wat de moeite waard is.

U was 37 jaar burgemeester. Sint-Gillis is in die tijd een van de populairste gemeenten in het gewest geworden, die trouwens ook erg in trek is bij Nederlandstaligen. Maar is dat wel het resultaat van beleid? Of is het gewoon omwille van de mooie huizen en de centrale ligging?

PICQUÉ: Allebei. Sint-Gillis en Sint-Joost waren lang de armste gemeenten van het land. Toen ik schepen voor Stedenbouw werd, heb ik een kaart opgesteld met de verschillende wijken (zoekt even achter een stapel kaarten en diept een plan uit de jaren 1980 op), die we elk volgens hun noden hebben aangepakt. We hebben volop in de openbare ruimte geïnvesteerd: bomen, nieuwe trottoirs, pleinen.

Bewoners in arme wijken zijn vaak dubbel gestraft: ze kunnen zich maar weinig permitteren en ze wonen ook nog eens dans la merde, in moeilijke wijken. Het zijn ook dichtbevolkte

▼

A

ls we in de late namiddag het kantoor van burgemeester Picqué binnenstappen, staan de gebakjes al klaar. Het ruime kabinet is verder ook een getuige van bijna vier decennia aan de top van de Brusselse politiek. In de vitrinekast staat een half dozijn trofeeën voor de ‘Brusselaar van het jaar’. De PS’er is dan ook een man die altijd al een breed publiek kon bekoren.

Een intellectueel die op zowat elke brocante of elk wijkfeest in Sint-Gillis gaat luisteren naar wat zijn inwoners zoal dwarszit.

Maar volgende week draait Picqué die bladzijde om. Dan doet de politicus van wie de naam gaandeweg synoniem werd met die van zijn gemeente, zijn ontslagbrief op de post.

“Wat ik beter had moeten doen? Ik had meer druk moeten uitoefenen voor een gerenoveerd Zuidstation.”

‘We moeten geen reservaten oprichten voor de armen’ 8

I

22 JUNI 2022

Charles Picqué in het gemeentehuis van Sint-Gillis, dat hij na bijna veertig jaar vaarwel zegt.

22 JUNI 2022

I 9

▼

PS-MONUMENT CHARLES PICQUÉ NEEMT AFSCHEID VAN DE BRUSSELSE POLITIEK

wijken: toen ik mijn huis in de Polenstraat kocht, sliep er zelfs een man in de badkuip ...

Daarnaast hebben we de gemeente ook aantrekkelijk gemaakt door haar grote aantal openbare diensten.

Het is een ook een erg gemengde gemeente, met een grote sociale mix.

PICQUÉ: Dat is onder meer doordat we zoveel eigen

woningen hebben gekocht. We hebben er nu 180 en zijn daarmee de tweede gemeenteregie na Brussel-Stad. De huurprijzen volgen sociale criteria en een deel ervan hebben we nu ook aan de sociale huisvestingsmaatschappij verkocht. Ik heb er altijd voor gepleit om de kwetsbare inwoners niet te concentreren op één plek. In sociale woningbouw kiest men te vaak voor gemakkelijkheidsoplossingen: gestapelde appartementen als konijnenhokken.

We voelden ook al vroeg aan dat cultuur een belangrijke rol kon spelen in de aantrekkingskracht van de gemeente. We hebben toen het ‘Parcours d’Artistes’ gelanceerd. Ook dat hielp.

Maar niet alles was toch uw verdienste?

BRUZZ | SPREEKTIJD

PICQUÉ: Nee. We zijn ook de gemeente met de

beste openbaarvervoersbediening in heel België.

En ook de nabijheid van het centrum speelt, of van handelskernen. Toen ik in de jaren 1990 datzelfde huis in de Polenstraat weer verkocht, hadden de kandidaat-kopers – Europese ambtenaren – een kaart bij zich met getekende cirkels. ‘Dat zijn de buurten waar men ons aanraadt om te kopen omdat je er alles te voet kan bereiken,’ zeiden ze.

Ze hadden het over scholen, crèches, cultuur, en ziekenhuizen.

belangrijk dat je eigen inkomsten hebt, zodat je niet afhankelijk bent van andere bevoegdheidsniveaus. Dat geldt eigenlijk ook voor het Gewest, dat de schulden opstapelt.

Waar we nog niet in geslaagd zijn, is om onze handelskernen echt te herwaarderen, zoals de Waterloosesteenweg. De groenen vinden die waardeloos en denken dat er overal biowinkels en duurzame handel kunnen komen. Nu zijn die solderies misschien niet sexy, maar er is nog steeds een armere bevolking die daar gaat winkelen.

De PS staat traditioneel erg sterk in Sint-Gillis, maar verloor gaandeweg toch pluimen. Ecolo groeit dan weer sinds 2006. Is dat niet de paradox van uw beleid? U maakte de gemeente aantrekkelijk voor kunstenaars, jongeren en de middenklasse en die stemmen eerder groen dan rood.

PICQUÉ: Dat klopt ergens wel. We hebben een

sociale mix nagestreefd en dat heeft gevolgen. Ik herinner me tegenstand in de PS tegen een woonproject voor de middenklasse aan de Baron Bouviersquare. Maar het is niet onze missie om reservaten op te richten voor armen! We willen de stad toch niet veranderen, gewoon om de verkiezingen te winnen? We moeten herverdelen en de juiste evenwichten vinden.

U stuurt eind juni uw ontslagbrief, na de begrotingsbesprekingen. Die verlopen blijkbaar niet makkelijk.

PICQUÉ: Zowel de gemeenten als het Gewest

hebben grote problemen op dat vlak. Om het tekort wat binnen de perken te houden, zullen we bijna niet meer aanwerven, we zullen misschien ook nieuwe inkomsten moeten vinden.

En al die factoren samen brachten beterschap.

PICQUÉ: Geleidelijk zijn onze inkomsten gestegen

omdat de inwoners meer belasting betaalden. We zijn zo aantrekkelijk geworden dat er ook gevaren loeren. Steeds meer mensen kopen hier als investering en ook coliving blijft maar groeien (grote gemeenschappelijke appartementen, die onder meer overlast veroorzaken, red.). Tegelijk blijven we er ook voor de minder bemiddelde inwoners, met onze eigen goedkopere woningen en ons sociale aanbod. In onze maatschappij moet je een evenwicht zoeken tussen de economische dynamiek en de solidariteit. Het is daarbij

Het tekort op gewestniveau bedraagt opnieuw meer dan een miljard euro.

PICQUÉ: Dat is een catastrofe en ik maak me daar

zorgen over. Als het zo doorgaat, wordt Brussel kwetsbaar bij een nieuwe staatshervorming.

Wallonië zit diep in de problemen en zal niet voor Brussel betalen. Brussel minacht Wallonië ook een beetje, ik vind dat een fout. Brussel mag zich niet isoleren, ook niet van Vlaanderen. Enkele jaren geleden was er verontwaardiging omdat Vlaanderen niet van een uitrit van de Ring ter hoogte van Neo wou weten. Toen ik Vlaams

“Het begrotingstekort op gewestniveau is een catastrofe. Als het zo doorgaat, wordt Brussel kwetsbaar bij een nieuwe staatshervorming” CHARLES PICQUÉ Afscheidnemend politicus

Parlementsvoorzitter Jan Peumans (N-VA) daarop aansprak, antwoordde die: ‘Maar u hebt ons niets gevraagd.’ De vraag was blijkbaar enkel op administratief niveau gesteld, niet één Brusselse minister had daarover een Vlaamse collega aan gesproken! Je moet op zijn minst een dialoog beginnen met elkaar.

Krijgen we hier een groene burgemeester?

PICQUÉ: Le jeu est ouvert. Ik vertrek net wat eerder

om mijn opvolger de kans te geven bekender te worden. Maar de PS is electoraal wel omcirkeld.

10

I

22 JUNI 2022

Jongeren stemmen vaak Ecolo, minder gegoeden PTB/PVDA. Zelf haalde ik ook stemmen bij de liberalen en de katholieken. Het wordt niet makkelijk voor de PS. Op gemeentevlak moet je proberen breder te mikken dat het kernelectoraat van je partij.

De samenwerking met meerderheidspartner Ecolo loopt niet altijd even vlot. Over de vertaling van Good Move in de gemeente is er bijvoorbeeld nogal frictie, onder meer over de Bareel.

PICQUÉ: Dat klopt, maar ook hier gaat het over

evenwichten. Ecolo wil het Van Meenenplein autovrij, ikzelf ga akkoord met minder auto’s.

Maar sommige bezoekers moeten hier nog met de

PICQUÉ: Brussel moet een economische hefboom

blijven voor de rest van het land en zo ook respect afdwingen. We moeten vermijden dat bedrijven hier verder vertrekken, zoals ik net nog hoor over Leonidas. Ik spreek hier ook als voormalig federaal minister van Economie. In een stad moet je de synthese kunnen maken van economisch, sociaal én ecologisch beleid.

En hoe ziet u de toekomst van de Brusselse structuren? Het regeerakkoord voorziet daar een staten-generaal over, maar we zijn al dicht bij de verkiezingen.

PICQUÉ: Te dicht wellicht, ja. Toen ik vertrok als

minister-president heb ik een document achterge-

CHARLES PICQUÉ Afscheidnemend politicus

wagen raken. Mobiliteit moet je geleidelijk aanpakken.

Charles Picqué Geboren in 1948 in Etterbeek Licentiaat toegepaste economische wetenschappen (UCL) Werkte als adviseur bij de Koning Boudewijnstichting Is sinds 1985 burgemeester van Sint-Gillis Was van 1989 tot 1999 ministerpresident van de Brusselse regering Minister van Cultuur van de Franse Gemeenschapsregering van 1995 tot 1999 Federaal minister van Economie en regeringscommissaris voor Grootstedenbeleid van 1999 tot 2004 Werd in 2004 weer minister-president van de Brusselse regering tot 2013 Brussels parlementslid van 2013 tot 2014

De voorbije jaren was uw eigen mobiliteitsaanpak toch niet alleen geleidelijk, maar ook gewoon traag.

PICQUÉ: Maar zonder geleidelijkheid en omkeerbaarheid zullen we er niet raken. In werkelijkheid zitten de verkiezingen er vooral aan te komen en hebben de verschillende partijen een bilan nodig waar ze mee kunnen uitpakken. Ofwel verwezenlijk je iets, of je verzwakt het bilan van de ander.

Nochtans geloof ik dat je ook op dit vlak stappen kunt zetten, maar het zal dan niet genoeg zijn voor het politieke bilan [van de groenen]. De PTB-PVDA voert hier trouwens campagne rond het recht om met de auto te rijden.

Hoe kijkt u naar de discussie over onverdoofd slachten? De PS was verdeeld en stemde uiteindelijk tegen een verbod.

Zo wordt het toch nog ingewikkelder dan vandaag?

PICQUÉ: Neen, want er is geen extra politiek perso-

neel nodig. Op districtniveau kan je lokale gekozenen hebben die ook in de gemeenteraad van zo’n grote gemeente zitten. Districten zorgen voor contact met de burger, dat is cruciaal. Grote gemeenten hebben de slagkracht die de kleine vandaag niet hebben en de wendbaarheid die het Gewest ontbeert. En het Gewest waakt over de coherentie van het geheel. Je bekijkt dan best tegelijk welke bevoegdheden op welk niveau horen. Maar ik ben er niet zeker van dat we rijp zijn voor zo’n oefening. We leven nu eenmaal niet in een puur rationele wereld. Op de achtergrond spelen ook communautaire motieven.

PICQUÉ: Ik had ongetwijfeld voor verdoving

gestemd. Je moet een beetje coherent blijven, we spreken de hele tijd over dierenwelzijn, dan kan je niet tegen verdoofd slachten stemmen. Tegelijk moet je echt in dialoog gaan met de moslim- en de joodse gemeenschap en het verbod goed proberen uit te leggen. En je moet dierenwelzijn ook voor de rest aanpakken. De kern van de zaak is hier dat men een marktaandeel wil behouden bij de verkiezingen.

U bent een van de grondleggers van het Gewest, samen met onder anderen Philippe Moureaux. Hoe moet dat Gewest volgens u verder evolueren?

U was ook een groot voorstander van een metropolitane gemeenschap waarin Brussel met zijn Rand samenwerkt. Waarom?

PICQUÉ: Als je de economische ontwikkeling van

Brussel én van de Rand economisch coherent wil aanpakken, kan je de twee niet scheiden. De centrale economische hefboom van het land is Brussel samen met zijn periferie. Maar ook op mobiliteits- of ecologisch vlak moet je samenwerken. Die gemeenschap is een lege doos gebleven omdat er in Vlaanderen mensen zijn die al wat voorsprong hebben op de Brusselaars en een nieuwe staatshervorming voorbereiden, met een

▼

Of Charles Picqué plannen heeft voor zijn pensioen? “Zeker, ik wil me inzetten voor de insecten, eigenlijk wou ik bioloog worden.”

laten, waarin ik onder meer een model met zes gebieden – gemeenten zo u wil – binnen het Gewest voorstelde. Daaronder heb je idealiter nog districten voor het nabijheidsniveau en erboven het Gewest natuurlijk.

BRUZZ | SPREEKTIJD

“Ik had ongetwijfeld voor verdoving gestemd. We spreken de hele tijd over dierenwelzijn, dan kan je niet tegen verdoofd slachten stemmen”

22 JUNI 2022

I 11

▼

PS-MONUMENT CHARLES PICQUÉ NEEMT AFSCHEID VAN DE BRUSSELSE POLITIEK

wel verplicht voelde om terug te keren, met succes trouwens (Picqué haalde het toen met een monsterscore van 59.000 voorkeurstemmen, red).

andere kijk op de toekomst. Die nieuwe staatshervorming komt er hoe dan ook aan en het zal geen herfederalisering worden.

U benadrukte al in de jaren 1980 dat we moeten anticiperen op migratie, dat we migranten ook beter moeten begeleiden. Doen we dat vandaag genoeg?

Maar wat had u zelf beter moeten doen?

PICQUÉ: Ik ben er niet geslaagd om de voorwaar-

den te scheppen om het grootste station van het land te renoveren. We hebben gevochten om de Thalys naar het Zuidstation te krijgen en waren ervan overtuigd dat het station dan ook helemaal vernieuwd zou worden, met positieve uitstraling naar de wijken rondom. Maar we zitten nog steeds met een station dat de hoofdstad van Europa onwaardig is. Dat is vooral een federale zaak, maar ik heb niet zwaar genoeg kunnen wegen om te krijgen wat Luik, Antwerpen en Bergen wel hebben gekregen.

PICQUÉ: Neen. En de fout dateert eigenlijk al van

de jaren 1970. Enkel de economische logica is gevolgd en er is niet genoeg geïnvesteerd in begeleidende maatregelen, op het vlak van onderwijs, op de arbeidsmarkt ...

Brussel heeft al enkele jaren geleden beslist over de verplichte inburgering, maar ondertussen is die ook al een viertal keer uitgesteld.

PICQUÉ: Nu is de verplichting wel beslist, maar is

BRUZZ | SPREEKTIJD

er niet in middelen voorzien. Zelfs het informatieplatform Gewest-gemeenten is nog niet af ... De talenkennis van onze migranten is vaak een catastrofe, het volstaat om hier beneden even bij de burgerlijke stand te gaan kijken. Ik krijg het een beetje op mijn heupen van het discours dat we de brede meertaligheid moeten stimuleren in Brussel. In de Nieuwstraat slaagt men er al niet in om mensen met basiskennis in de twee talen te vinden. Frans, Nederlands én een goede basis Engels: dát hebben we nodig.

Ik vond het altijd al erg hypocriet om veel nieuwkomers binnen te laten en tegelijk geen middelen vrij te maken om die stroom ook te omkaderen, ook in andere Europese landen trouwens. Vroeger zag men daar de noodzaak niet van, vandaag ontbreken de middelen. Het probleem begint vaak ook al in de kwaliteit van de scholen.

Waar bent u vooral trots op, nu uw politieke loopbaan erop zit?

De sloop en het onteigenen van de huizenblokken in de Zuidwijk waren ook een lange lijdensweg voor de bewoners.

“De wals van de liberale ministerpresidenten heeft de geloofwaardigheid van het Gewest in 2004 zodanig aangetast, dat ik me wel verplicht voelde om terug te keren” CHARLES PICQUÉ Afscheidnemend politicus

PICQUÉ: Dat ik op bescheiden wijze heb bijgedra-

gen tot het debat over de stedelijke problematiek.

Stedelijk beleid is een zaak van staatsbelang, vind ik. Jammer genoeg is stedenbeleid grotendeels geregionaliseerd zonder voldoende geld om het goed te doen. En een concrete verwezenlijking?

Dat ik samen met anderen het Gewest heb helpen oprichten, want dat gevecht was niet bij voorbaat gewonnen.

I

PICQUÉ: Ik was graag op het federale niveau

gebleven in 2004, maar de wals van de liberale minister-presidenten heeft de geloofwaardigheid van het Gewest toen zodanig aangetast, dat ik me

gen waren goed. De buurt had echt een sanering nodig. We hadden anders ook geen investeerders kunnen aantrekken in de wijk. We stonden ook tegenover een maffia van de NMBS, veel van die mensen zijn later ontslagen. En op de achtergrond voelde je ook een gebrek aan belangstelling voor Brussel.

Straks wenkt een zee van tijd. Hebt u plannen voor uw pensioen?

PICQUÉ: Ik wil me inzetten voor de insecten, die

met een hoog tempo verdwijnen. Bestuivende insecten zijn goed voor veertig procent van onze landbouwproductie! Verder wil ik wel een paar reizen doen. Maar het is zoals mijn grootmoeder vaak zei: ‘Quand on a les dents, on n’a pas de viande. Et quand on peut avoir la viande, on n’a plus les dents (grijnst).’ Dat is zo waar. Toen ik op 65-jarige leeftijd eindelijk insecten wou gaan bestuderen in het Amazonewoud, vond de specialist tropische ziekten dat geen goed idee meer. Hij heeft er een slideshow bijgehaald om me te overtuigen, met alle beesten die daar je lichaam binnenkruipen, via je oren, via je piemel ... Ik ben dus thuis gebleven.

CHARLES PICQUÉ, ICÔNE DE LA POLITIQUE BRUXELLOISE

CHARLES PICQUÉ, BRUSSELS POLITICAL ICON

Quatre fois ministre-président, bourgmestre de Saint-Gilles pendant 37 ans, avec un passage au Fédéral.

Lorsque Charles Picqué mettra fin à son mayorat, c’est l’un des créateurs de la Région bruxelloise qui quittera la scène politique. Le moment idéal pour une interview d’adieu du Grand Charles, l’homme qui a rendu sa commune la plus attrayante de toute la Région. En investissant dans l’espace public, les places, les

Four times minister-president, 37 years mayor of Sint-Gillis as well as a federal sojourn. When Charles Picqué hands in his mayoral sash, one of the founding fathers of the Region is leaving the stage. Time for a farewell interview with “Le grand Charles”, the man who made his municipality one of the most attractive in the region. He did this by investing heavily in public spaces such as squares, trees and pavements.

FR

12

Waar hebt u vooral spijt van?

PICQUÉ: Het heeft lang geduurd, maar de bedoelin-

22 JUNI 2022

arbres et les trottoirs par exemple. Mais aussi en mettant en place tout un éventail de services publics et en misant sur un parc de logements communaux, obtenant ainsi cette mixité sociale qui lui est si chère. S’il y a une chose que Picqué regrette, c’est le dossier de la Gare du Midi, partiellement encore un chancre urbain. « J’aurais dû faire davantage pour obtenir ce qu’ont obtenu Liège, Anvers et Mons. »

EN

But also by developing a whole range of public services and focusing on its own housing stock which helped the municipality achieve the social mix it wanted. If there is one thing that Picqué regrets today, it is the state of Brussels Midi Station, which today looks outdated and partly like an urban cancer. “I should have pushed harder to get something similar to what Liège, Antwerp and Mons got.”

AMELIE LENS — ANGÈLE — BEN KLOCK— THE BLESSED MADONNA BOOBA — CARL COX— CHASE & STATUS DJ SET — DINOS — DJ KOZE FLUME — GAZO — GOLDLINK — HAMZA — JAZZY BAZZ LAURENT GARNIER — LAYLOW— METRONOMY — NISKA — OBOY PARCELS — PRINCESS NOKIA — RICO NASTY — ROMÉO ELVIS RONE — SQUAREPUSHER — STIKSTOF SVEN VÄTH — TRIPPIE REDD — VALD A.M.C FEAT. PHANTOM — ALKPOTE X LUV RESVAL — APASHE — ASCENDANT VIERGE AVALON EMERSON — BEN BÖHMER LIVE — BENNY THE BUTCHER — BIGA*RANX BLACK COUNTRY NEW ROAD — BLACK SUN EMPIRE FEAT. MULTIPLEX — BLAWAN LIVE AV BLOND:ISH — BOU — CABALLERO & JEANJASS — CASUAL GABBERZ CHARLOTTE ADIGÉRY & BOLIS PUPUL — CITY MORGUE — DANIEL AVERY LIVE DANILO PLESSOW / MCDE — DAX J — DIMENSION DJ SET — DIRTYPHONICS LIIVE — DJ EZ DJ HYPE B2B RANDALL — FLOATING POINTS — FOLAMOUR POWER TO THE PPL A/V — FRENCH 79 FRENETIK — FRICTION FEAT. LINGUISTICS — HONEY DIJON — HUGO TSR — I HATE MODELS IC3PEAK — INNER CITY — JACQUES — JOSMAN — JOY ORBISON — KALASH — KAMAAL WILLIAMS — KAS:ST LIVE — LALA &CE — LE JUIICE — LOYLE CARNER — MANDRAGORA MANSFIELD.TYA — MEZERG — MICHEL — MODESTEP LIVE MONIKA KRUSE — MORAD — NTO — NUBYA GARCIA ODEZENNE — PALMS TRAX — PEET REINIER ZONNEVELD LIVE — ROSS FROM FRIENDS LIVE SEVDALIZA — SUB FOCUS DJ SET & ID — THE BUG FEAT. FLOWDAN VLADIMIR CAUCHEMAR — VTSS YVES TUMOR & ITS BAND AND MANY MORE ...

dourfestival.eu

# d o u r 2 0 2 2

A-merken voor de laagste prijs

Nivea protect & play

Check hier onze actuele acties en nieuwste folders!

Volg ons ook op

7.99

Sanex showergel

1.00 Dat doe je goed. Wibra

Reportage DE DEELSTEP BLIJFT, DUS WEN ER MAAR AAN

‘Als ik uitga, is er geen bus meer om naar huis te gaan’ Niet iedereen juicht de deelsteps in de stad toe. En met het succes ervan nemen ook de overlast en de ongevallen toe. In sommige buitenlandse steden wordt het aantal steps daarom teruggeschroefd. Volgt Brussel? “Het is maatschappelijk niet wenselijk dat er nog veel zouden bijkomen.” — TOM DE SMET, FOTO’S IVAN PUT 14

I

22 JUNI 2022

Kanaalzone Brussel, vrijdagnamiddag, 31 graden.

De stad zoemt, de Brusselaar zoeft. Rakelings aan ons voorbij, op een step.

Wie in de stad rondloopt – aan het Centraal Station, in de Antoine Dansaertstraat, aan de kanaalzone – kan er niet naast kijken: de trottoirs en pleinen liggen bezaaid met deelsteps in de verschillende kleuren van de zeven aanbieders. Volgens de meest recente cijfers telt onze hoofdstad 18.060 deelsteps.

Ter vergelijking: er zijn 1.795 deelfietsen en 205 deelscooters. De step wint met ruime voorsprong.

“Natuurlijk,” zegt Anass (31), die op een deelstep van Voi rondsnort. “Als je – zeker met dit warme weer – een deelfiets gebruikt, sta je snel in het zweet. Met de step is dat niet zo.”

Anass is buschauffeur. Het openbaar vervoer speelt ook een belangrijke rol in de keuze voor de deelstep, horen we regelmatig. Student Nayel (19) heeft weinig bussen naar huis, dus in plaats van lang te wachten gebruikt hij een step van Bolt.

Ook doctoranda Zilke (25) wijst naar het openbaar vervoer als het om haar keuze voor de deelstep gaat: “Als ik ’s nachts uitga, is er geen bus meer om naar huis terug te keren.”

Maar ook autobezitters kiezen in Brussel vaak voor de step. Bankbediende Gevorg (35) heeft twee wagens, “maar met de step beweeg ik me

VALPARTIJEN Maar er zijn ook gebruikers die afkicken van de step. Zoals Lennerd (25), die voor farmareus Pfizer werkt. “Ik ben onlangs stevig gevallen.

Toegegeven: ik had een passagier achter mij op de step, wat niet veilig is. Ik belandde in een tramspoor en heb me behoorlijk pijn gedaan, met onder meer een grote wonde aan de knie.

Sindsdien gebruik ik de step enkel als ik geen alternatief heb.”

Ook student Nayel had onlangs een ongeval.

“Tegen een geopende taxideur geknald. Maar ik ben er met wat schaafwonden vanaf gekomen.

Het schrikt me niet af.” Slechter verging het studente Chloe (24): zij reed in een put, viel zwaar, en moest naar het ziekenhuis. “Nooit meer een step voor mij! Ik heb er toch een beetje een trauma aan overgehouden.”

Opvallend: zowat de helft van de steppers die we spreken, heeft al een val gemaakt. Ze wijzen op de tramsporen, de kasseien, het gladde wegdek bij regen en de niet altijd onberispelijke staat van de Brusselse straten.

En dan is er ook het onveiligheidsgevoel bij de niet-gebruikers. Verschillende Brusselaars die we aanklampen, zijn niet te spreken over die ‘rotdingen’. “Ze worden gebruikt door jongeren die geen benul hebben van verkeersetiquette en -regels,” is een van de argumenten. En ook: “In de voetgangerszone is het helemaal een hindernissenparcours geworden. Die steps zijn geluidloos en snel. Vroeger moest je als voetganger proactief

zijn naar auto’s toe, nu komt dit er nog eens bij.”

Het is duidelijk: deze mensen zijn met geen stokken op een step te krijgen. Meer nog: ze zouden ze het liefst uit het straatbeeld zien verdwijnen. Zorgen de vele ongevallen en het onveiligheidsgevoel bij niet-gebruikers ervoor dat het succes van de step in Brussel een tijdelijk fenomeen zal blijken? In Scandinavische steden als Stockholm, Oslo en Kopenhagen hebben ze alvast maatregelen genomen tegen de overlast.

De Zweedse hoofdstad halveerde het aantal deelsteps van 23.000 naar 12.000. In de Noorse hoofdstad schroefde men het aantal steps terug van 20.000 naar 8.000 en mag je ze niet gebruiken tussen 23 uur en 5 uur. En in de Deense hoofdstad werden de steps eind 2020 zelfs helemaal verbannen, maar mochten ze een jaar later onder zeer strikte voorwaarden een comeback maken.

Volgt Brussel het Scandinavische voorbeeld?

Zal de step ook in onze hoofdstad een deel van het snel ingenomen terrein weer moeten prijsgeven?

Dat is alvast niet de bedoeling, zegt Inge Paemen van Brussel Mobiliteit. “Elk verplaatsingsmiddel dat de filedruk kan verlagen en de levenskwaliteit kan verhogen, is aan te moedigen. Wel is het

Nayel (19) maakt enthousiast gebruik van de deelsteps, al hield hij er onlangs wat schaafwonden aan onder meer de elleboog aan over.

natuurlijk belangrijk dat de weggebruikers rekening houden met elkaar en de verkeersregels naleven.”

B R U Z Z | R E P O R TA G E

sneller door Brussel”. Hetzelfde geldt voor de Roemeen Marius (37), die als lobbyist voor de landbouwsector werkt. “In mijn thuisstad Boekarest gebruik ik altijd de auto. Maar hier in Brussel is de step gemakkelijker. Plus: als niet-Brusselaar leer ik zo de stad ook beter kennen. Het is een aangename vorm van sightseeing.”

Studente Chloe (24) is gestopt met steppen na een zwaar ongeval.

JONGERENFENOMEEN Ook bij Bolt, een van de zeven aanbieders van deelsteps in de hoofdstad, geloven ze niet dat Brussel de Scandinavische toer zal opgaan. “We denken dat de step hier belangrijk zal blijven,” zegt Marc Naether. “Overal in de wereld zie je – zeker in een stedelijke omgeving – een switch van privéautobezit naar andere vormen van mobiliteit die gericht zijn op deelgebruik. Mensen gebruiken bijvoorbeeld het openbaar vervoer, maar moeten eerst tot aan de metro geraken: dan nemen ze een step. Of ze moeten naar een plek die moeilijk bereikbaar is met het openbaar vervoer: dan doen ze het hele traject met een step. Daarnaast heeft de Brusselse overheid al veel signalen gegeven dat ze gelooft in de step als belangrijk onderdeel van de mobiliteit in de stad.”

Is the sky dan the limit? Binnenkort 30.000 deelsteps in Brussel? Dat ook weer niet, denken experts. “Het gebruik ervan is grotendeels een jongerenfenomeen en zal dat ook blijven,” zegt mobiliteitsdeskundige Kris Peeters, lector aan de

▼

De Roemeense lobbyist Marius (37) gebruikt de deelstep in elke stad die hij bezoekt, van Tel Aviv tot Brussel.

“De deelstep heeft nog groeimarge in Brussel, maar die is beperkt.

Inzetten op meer elektrische deelfietsen zou beter zijn” KRIS PEETERS Mobiliteitsexpert

22 JUNI 2022

I 15

DE DEELSTEP BLIJFT, DUS WEN ER MAAR AAN

B R U Z Z | R E P O R TA G E

▼

Volgens de meest recente cijfers telt Brussel 18.060 deelsteps.

hogeschool PXL. “Voor oudere mensen is de deelstep minder handig. Omdat ze niet eenvoudig te besturen zijn, bijvoorbeeld, met het smalle stuur, de kleine wieltjes en de relatief hoge snelheid. Plus: het aantal valpartijen met zo’n deelstep ligt hoog, ook bij jongeren. Maar als je als er oudere persoon mee valt, zijn de verwondingen doorgaans zwaarder, omdat ouderen een minder soepel lichaam hebben dan jongeren.

Vergeet ook niet dat je op zo’n step in een stijve positie staat. Als je dan valt, zijn de verwondingen meestal ernstiger dan als je – zoals op een fiets – een lichaam in beweging hebt.”

HELMPLICHT De vele ongevallen zullen een rem op de groei van de step zetten, zegt Peeters. “In sommige buitenlandse steden is er al een helmplicht ingevoerd. Misschien dat Brussel ook in die richting zal evolueren. Maar dan ontmoedig je mensen natuurlijk om zo’n step te gebruiken, want niet iedereen wil een helm op zijn hoofd.

Het is – zoals bij het steppen zelf – een evenwichtsoefening.”

Zowel de overheid als de aanbieders nemen intussen andere initiatieven om de deelsteps veiliger te maken. “We werken daar heel hard aan,” luidt het bijvoorbeeld bij Bolt. “Door een alcoholtest in te voeren voor wie ’s avonds van onze steps gebruikmaakt. Maar ook door andere maatregelen: onze steps passen bijvoorbeeld automatisch hun maximumsnelheid aan zodra ze registreren dat ze in de voetgangerszone zijn.”

Inge Paemen van Brussel Mobiliteit: “Er is een nieuwe regelgeving voor gemotoriseerde voortbewegingstoestellen die normaal gezien op 1 juli van kracht wordt. Die bepaalt onder meer dat gebruikers minimaal 16 jaar moeten zijn en dat het verboden is om passagiers te vervoeren.”

En op het kabinet van minister van Mobiliteit en Verkeersveiligheid Elke Van den Brandt (Groen) horen we dat er volop gewerkt wordt aan ‘drop-offzones’, die het probleem van de zogenaamde ‘struikelsteps’ die links en rechts in de weg van andere verkeersgebruikers liggen aan 16

I

22 JUNI 2022

moeten pakken. In zo’n zone moet je dan je deelstep na gebruik achterlaten. Daarnaast zet de minister in op campagnes om de bevolking te informeren over de nieuwe regels en het belang van de naleving ervan.

Mobiliteitsexpert Peeters denkt dat die nieuwe regels het stepgebruik al dan niet tijdelijk zullen afremmen, maar juicht de initiatieven toe. Hij ziet wel één groot manco: de handhaving. “Ik was onlangs in Brussel en zag er verschillende steps die zeer hinderlijk op het trottoir waren achtergelaten, zodat het voor voetgangers onmogelijk was om te passeren en er een onveilige situatie ontstond. Een politiepatrouille passeerde. Je zou denken dat die dan even zou ingrijpen. Dat deed ze niet. Dat baart me toch zorgen over de handhaving van de nieuwe maatregelen.”

BETERE INFRASTRUCTUUR Communicatieadviseur en misdaadauteur Jan Van der Cruysse is met zijn 61 een van de weinige veertigplussers die enthousiast gebruikmaakt van deelsteps. Maar hij ergert zich aan de handhaving.

“Ik reed onlangs achter een man – ik vermoed een stepophaler – die op zijn eigen step vijf andere had gestapeld. Die man mocht ongehinderd verder rijden. Als je dan bij de politie informeert, zegt ze: ‘Als we daar onze tijd moeten insteken’.”

Kris Peeters ziet nog een ander probleem: de infrastructuur. “Die is in Brussel en bij uitbreiding in grote delen van ons land niet in orde, niet voor fietsers, en zeker niet voor steppers. Ook dat zal mensen die nu de step niet gebruiken niet meteen aanzetten om dat snel wel te gaan doen en zet dus een rem op de verdere groei.” Inge Paemen van Brussel Mobiliteit zegt dat er aan een betere infrastructuur wordt gewerkt. “We zijn volop bezig met de aanleg van fietspaden en daar varen ook de gebruikers van steps wel bij. De breedte van nieuwe fietsinfrastructuur is bijvoorbeeld een stuk ambitieuzer dan voorheen.”

Slotsom? “De deelstep heeft nog groeimarge in Brussel,” zegt Kris Peeters, “maar die is beperkt.

Het is ook maatschappelijk niet wenselijk dat er nog veel zouden bijkomen, wegens de ongevallen en ook omdat de deelstep niet zo inclusief is. Het zou in dat opzicht beter zijn om meer in te zetten op elektrische deelfietsen. Die zijn inclusiever: de tieners die volgens de nieuwe regelgeving te jong zijn voor een step kunnen zo’n fiets gebruiken, net als de ouderen die zich niet veilig voelen op een step. Want laat er geen misverstand over bestaan: we hebben een modal shift van de auto naar andere vormen van mobiliteit nodig. De step is een deel van de oplossing. Met nadruk op ‘deel’.”

LES TROTTINETTES SONT-ELLES PARTIES POUR RESTER ?

ARE THE SCOOTERS HERE TO STAY?

Les trottinettes partagées gagnent progressivement du terrain à Bruxelles. Il y en a actuellement déjà plus de 18 000. Mais les problèmes augmentent avec le nombre de trottinettes : chutes, accidents, piétons qui ne se sentent pas en sécurité. Dans certaines villes en Scandinavie, on a drastiquement diminué leur nombre.

Bruxelles va-t-elle suivra cet exemple ? Non. Mais il y aura bientôt de nouvelles règles pour davantage de sécurité. Et selon les experts, celles-ci freineront la croissance des trottinettes. Leur utilisation restera avant tout un phénomène de jeunes.

Share scooters are gaining ground in Brussels and there are already over 18,000 of them. But as the number of scooters increase, so do the problems: falls, collisions, pedestrians feeling unsafe.

That is why some Scandinavian cities drastically have reduced the number of scooters. Will Brussels follow? No. But there will be new rules to make them safer and experts say that this will put a brake on the further growth of scooters, and this mode of transport will remain something mostly for young people.

FR

EN

VII

VII

Image: · Self-portrait, New York, NY, 1953 © Estate of Vivian Maier, Courtesy of Maloof Collection and Howard Greenberg Gallery,

Vivian Maier

Eugène Grasset, Le Salon des Cent, 1894, coll. Musée d’Ixelles © Photo: Patrimoine à roulettes

10 œuvres du Musée d’Ixelles s’invitent chez les voisin·e·s 10 werken van het Museum van Elsene op bezoek bij de buren

26.06.2022 13:00 > 18:00 Quartier Malibran Gratuit / Gratis Blyckaerts Wijk Ixelles / Elsene

Point info / Infopunt : Place Blyckaerts plein 1050 Ixelles / Elsene

www.museedixelles.be museedixelles museedixellesofficiel 0498 58 82 77

‘The Self-Portrait and its Double'

EX202206- Vivian Maier_ Bruzz_105x142,5mm.indd 1

8 June→21 July’22 at Bozar

13/06/2022 12:28

Chou de Bruxelles

’Niet iedereen heeft het geluk zo lui te zijn als ik’ Voor Frank De Crits gaat er nog steeds geen dag voorbij zonder boeken lezen of gedichten schrijven.

De Brusselse stadsdichter honoris causa wordt dit jaar tachtig en trakteert op een bundel baldadige dinggedichten. — MICHAËL BELLON, FOTO IVAN PUT

BRUZZ | PORTRET

Voor wie vorige eeuw al in Brussel rondhing en af en toe eens een boek vastneemt, is Frank De Crits een begrip. De medeoprichter van wat nu Passa Porta heet, bezieler van de Middagen van de Poëzie en sterkhouder van het Brussels Dichtercollectief, figureerde vijftien jaar geleden overigens al eens in onze rubriek Chou de Bruxelles. Ondertussen verzamelt de 79-jarige wel allerlei soorten gewrichtsaandoeningen die eindigen op -ose, waardoor het startpunt van zijn steeds schaarsere en kortere stadswandelingetjes sinds kort een serviceflat aan Bizet geworden is. Die beperkte mobiliteit steekt bij de man die het liederlijke leven van het stadscen-

over telkens een ander alledaags gebruiksvoorwerp – zoals het ‘mes’ (dat een bord doet schreien), de ‘bril’ (die zijn flaporen nodig heeft), of een ‘kaart’ (om een stad op aan te wijzen).

“Het idee om gedichten over zulke alledaagse voorwerpen te schrijven, is niet nieuw,” zo weet De Crits als geen ander. “Een aantal dichters heeft het mij voor gedaan, zoals Pablo Neruda (in zijn Odas elementales, red.), of de Franse dichter Francis Ponge met Les Choses. Maar ik deed het op mijn manier.” De gedichten mogen genieten van hun vrije verzen, maar moeten zich wel voegen naar een vast patroon: “De eerste vier verzen

“Stel dat ze je omver rijden en je belandt in de kliniek zonder boek”

trum gewoon was, maar gelukkig biedt zijn flat een brede kijk op de stad. Ook in het koppeke is alles nog kits met Frank De Cr…, in wiens bijzijn we de rijmelarij zullen vermijden. De Crits schudt de verhalen nog steeds uit zijn mouw, en ook zijn grapdrang is nog intact.

Zo mogen we tijdens ons bezoek graaien in de pralinedoos op de salontafel die al lang leeg is, en belooft De Crits nog meer zoets zodra de royalty’s van zijn nieuwe dichtbundel zullen binnenstromen.

Kleine grimmige gedichten bevat iets meer dan veertig korte gedichten 18

I

22 JUNI 2022

geven een beschrijving waar de lezer even in kan opgaan, in de vier verzen die daarop volgen, sla ik er dan soms ferm op los.” Daarmee bedoelt De Crits dat de onschuldige ‘emmer’ plots een instrument wordt voor verdrinking, de ‘valies’ een lijk blijkt te bevatten, en de ‘verfborstel’ helaas in een vitale lichaamsopening wordt gestopt. Voor zover daar tekeningetjes bij moeten worden gemaakt, kweet de Schaarbeekse illustrator Pieter Fannes zich van die taak.

De Crits heeft trouwens nog een paar bundels in de schuif liggen die

nog niet gepubliceerd zijn. “Ik ben bijna dood, maar ik heb tijd,” zegt de dichter. “Niet iedereen heeft het geluk zo lui te kunnen zijn als ik.”

Een van die ongepubliceerde bundels heet Les faits divers de Bruxelles. “Die bevat dichterlijke interpretaties van de fait divers die je vroeger dagelijks in de krant kon lezen, genre ‘Man uit raam van café gevallen’ of ‘Man krijgt schop van zijn broer’. Zo heb ik zelf genoeg triestige verhalen meegemaakt in Brussel. Zoals dat van de Franse eurocraat die aan de drank raakte en op straat belandde. Op een dag drukte een vrouw op het knopje van haar automatische garagepoort om met de auto naar buiten te rijden. Over de man.

Peike duud.”

HARDE STIEL “Dichten is een hardere stiel dan steenhouwen of metselen,” beweert de man die nog elke dag schrijft met het zachte grafiet van zijn potloden. En toch beleeft de oude uit Oudenaarde er al zestig jaar plezier aan. Hij debuteerde in 1962, een jaar nadat hij in Brussel was aanbeland om aan de VUB filosofie te studeren bij de legendarische professor Leopold Flam. “Ik had genoeg fantasie om filosoof te zijn, maar door de mathematica van de logica ben ik nooit geraakt. Mijn eerste job was

UN POÈTE LÉGENDAIRE EST DE RETOUR Le poète Frank De Crits est une légende vivante dans les cercles littéraires néerlandophones de Bruxelles. Il faisait partie des abonnés au café De Dolle Mol dans les années 1960 et 1970. Il fut ensuite à la base de Passa Porta et était un des hommes forts du Collectif des poètes bruxellois.

Alors qu’il fêtera bientôt ses 80 ans, il publie un nouveau recueil de poésie.

FR

er dus een bij de Assurance Fédérale in de Violetstraat, maar die liet zich ideaal combineren met bezoekjes aan Herman J. Claeys’ literaire café de Dolle Mol, waar ook Jeroen Brouwers, Julien Weverbergh, Herwig Leus en Angèle Manteau kwamen.” Om van compagnons als Eddie van Vliet, Freddy Smekens, Anneke Walravens, Daniel Buyle, Roger Rennenberg of Jan Struelens nog maar te zwijgen."

De tweede baan bij de documentatiedienst op het ministerie van Cultuur liet dan weer ruimte om gedurende dertig jaar de Middagen van de Poëzie te organiseren, en met Paul Buekenhout en Relinde Raeymaekers Het Beschrijf op te richten, dat zou uitgroeien tot Passa Porta. Tot op vandaag heeft De Crits altijd gedichten en een boek op zak.

Een gewoonte sinds mei ’68. “Toen belandde ik na een manifestatie in Nederland een tijdje in een ‘huis van bewaring’. Ik was toen zo kwaad op mijzelf dat ik geen boek bij me had, dat het mij sindsdien niet meer is overkomen. Stel dat ze je omver rijden en je belandt in de kliniek zonder boek. Dat wens je toch niemand toe?”

FRANK DE CRITS, Kleine grimmige gedichten, met illustraties van Pieter Fannes, Fluxenberg, 58 blz., 19,90 euro www.fluxenberg.be

A LEGENDARY POET IS BACK In the literary circles of Dutchspeaking Brussels, poet Frank De Crits is a living legend. in the 1960s and 1970s, he was part of the scene around café De Dolle Mol. Later, he was a founding member of Passa Porta and became a stronghold of the Collectif des poètes Bruxellois. In the year he turns eighty, he will publish a new collection.

EN

Frank De Crits Geboren in Oudenaarde in 1942, arriveerde in 1961 in Brussel Hij is een van de weinige overlevenden van de Brusselse literaire scene rond café de Dolle Mol, en publiceerde een achttal bundels Hij was secretaris van de Middagen van de Poëzie en stond mee aan de wieg van Het Beschrijf en Passa Porta

Reportage

PACHECO: VAN AFGELEEFD VERZORGINGSTEHUIS TOT BROEINEST VAN CREATIVITEIT

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Hospice komt weer tot leven Dankzij het project van tijdelijke bezetting Grand Hospice is er weer volop bedrijvigheid in het vroegere verzorgingstehuis Pacheco. De binnentuinen waren sinds vorige zomer al open. Ondertussen zijn de lege rusthuiskamers ingepalmd door een bonte verzameling bedrijfjes en verenigingen. Er zitten een patissier en een kapper, maar ook een gaarkeuken en een naaiclub.

— BETTINA HUBO, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

De tuin van Grand Hospice is het vertrekpunt van de fietstours die Philippe Renders (Cactus) organiseert.

I

sabel Gomez moest even slikken toen ze de afgeleefde rusthuiskamer in de gelijkvloerse gang te zien kreeg die haar winkeltje moest worden. “Aan de kabelgoten tegen de muur zag je waar de bedden hadden gestaan, en er was nog een oud badkamertje met douche en lavabo, maar het water bleek afgesloten,” vertelt de Spaanse ex-onderwijzeres die enkele jaren geleden naar ons land verhuisde.

Toch besloot ze de sprong te wagen. Ze had immers uitzicht op de magnifieke tuin en de huur

20

I

22 JUNI 2022

was laag. “Het was ideaal om mijn plan voor een vintagewinkel uit te testen.”

Met de hulp van haar vriend brak ze de badkamer af en timmerde er een pashokje. Ze schilderde de muren, trok de elektriciteit door en hing lampen op. Het kostte een maand werk, maar nu is ze de trotse uitbaatster van een aantrekkelijk en sfeervol zaakje in tweedehandskleding en -meubeltjes, planten en handgemaakte houten lampen. Twoo-d is nu twee maanden open en de balans is positief, zegt Gomez. “Men begint ons te ontdekken.”

De vintagezaak is een van de vele projecten die de vroegere Pacheco-site nieuw leven in moeten blazen. Het neoclassicistische gebouw is eigendom van het OCMW van Brussel-Stad en heeft een lange geschiedenis. Het complex, gebouwd rond twee centrale binnentuinen met gaanderijen, werd bijna tweehonderd jaar geleden neergezet midden in de begijnhofwijk.

Het was bedoeld als Grand Hospice of Groot Godshuis en nam een belangrijke taak van de begijnen over: de zorg voor bejaarden, zieken en bedelaars. In de loop der jaren evolueerde het tot

Toekomst nog onbeslist

onder te brengen in de andere OCMW-rusthuizen van de Stad Brussel, maar het zou nog een hele tijd, tot in 2017, duren voor de laatste bejaarden vertrokken waren.

Het rusthuis stond daarna leeg en verloederde. Het OCMW had het plan om van het gebouw een intergenerationeel complex te maken, waar families, ouderen en studenten zouden samenleven. Maar de uitwerking liet op zich wachten en in afwachting daarvan werd besloten om er een project van tijdelijke bezetting in onder te brengen. ▼

geriatrisch ziekenhuis en vervolgens tot verzorgingstehuis, waar vooral demente bejaarden verbleven. Na de fusie met een ander rusthuis veranderde de naam in hospice Pacheco. De gebouwen werden beschermd in 1975, de tuinen in 1997.

Tien jaar geleden besloot het OCMW dat Pacheco dicht moest. Het beantwoordde met zijn vele driepersoonskamers en gemeenschappelijk sanitair niet meer aan de vereiste normen en het zou te veel kosten om alles aan te passen. Beslist werd om de 334 bewoners

Het OCMW van Brussel-Stad kwam enkele jaren geleden met het plan om van de Pacheco-site een intergenerationeel project te maken waar families, studenten en ouderen zouden samenleven.

Blijkt nu dat dit project in de koelkast zit. “Er is een nieuwe reflectie bezig,” zo klinkt het bij het OCMW. Ook Brussels schepen van Stedenbouw Ans Persoons (One. brussels/Vooruit) bevestigt dat er niets vastligt. “Ze zijn weer van nul begonnen.”

De broodnodige renovatie van de beschermde hospice, met zijn versleten ramen en vermolmde dakgoten, laat voorlopig dus op zich wachten.

22 JUNI 2022

I 21

VAN AFGELEEFD VERZORGINGSTEHUIS TOT BROEINEST VAN CREATIVITEIT BANKETBAKKER LÉONIE GUILLEMOT

▼

Vorige zomer werd de vennootschap Pali Pali gekozen als organisator van het project. Pali Pali beheert ook See U, het tijdelijke gebruik van de rijkswachtkazerne in Elsene.

“Met Pacheco kregen wij opnieuw een enorm complex in beheer, 16.000 vierkante meter, waarvan 7.000 vierkante meter tuin,” zegt Edouard Meier, directeur van Pali Pali. “Het moest een plek met sociale impact worden die ook de buurt ten goede komt en die de brug slaat tussen twee wijken die nu niet goed verbonden zijn, Sint-Katelijne en Chicago.”

Pali Pali gaf het project de naam Grand Hospice en gooide meteen de tuinen open, zette er tafels, banken en strandstoelen neer, legde petanquebanen aan en vroeg Jardin, het bedrijf achter de rooftopbar op het Actirisgebouw, om een guinguette te runnen.

Buurtbewoonster Veronique Aelbrecht, ook zaakvoerster van vishandel De Noordzee, is er alvast blij mee. “Ik heb het altijd jammer gevonden dat die prachtige tuinen, eigendom van een openbare instantie, afgesloten waren voor het publiek. Nu kom ik hier vaak met de hond wandelen.”

B R U Z Z | R E P O R TA G E

BONTE MIX

22

Ondertussen deed Pali Pali een oproep om sociaal- en cultureelgeoriënteerde projecten te vinden voor de rusthuiskamers, honderd stuks.

De organisatie kreeg 250 voorstellen en moest dus flink selecteren. Het werd een bonte mix van verenigingen en meer commerciële bedrijfjes. Zij kunnen in principe op de site blijven tot eind volgend jaar, maar iedereen gaat er nu al van uit dat er minstens nog een jaar bijkomt. Meier: “Bij tijdelijk gebruik weet je het nooit zeker, maar meestal duurt het langer.”

De grote diversiteit valt meteen op bij een rondgang door de gaanderijen. In de buurt van vintagewinkel Twoo-d kom je ook een hippe naaiclub tegen die met recuperatiestoffen werkt, een galerie, een bibliotheek voor Afrikaanse literatuur, een kapper, een bierproeverij en een platenzaak. Neem je een andere route, dan passeer je onder meer twee fietsorganisaties, een banketbakker en een zaak in geneeskundige kruiden.

Meer achterin, aan de kant van de Vaartstraat, hebben buurtorganisaties als Comité Alhambra en Jeugdhuis Chicago een stek en zijn er drie centra voor geestelijke gezondheid: voor kinderen, voor jongeren en voor volwassenen. Er is sociaal theater en een keuken waar organisatie Rabi Humanity driemaal per week een kleine vijfhonderd gratis maaltijden bereidt voor daklozen en migranten.

Behalve de vaste residenten zijn er ook gelegenheidsklanten. Zo organiseert Francesca La Monica maandelijks een sessie lachyoga in de ronde kapel van de hospice. En in het weekend zijn er vaak workshops en marktjes.

Boven, op de eerste verdieping, is het rustiger.

In de lange gangen, waar de wat muffe rusthuisgeur nog niet helemaal is verdwenen, zitten I

22 JUNI 2022

‘Ik fungeer als buurtpatisserie’ Drie jaar geleden verhuisde de Française Léonie Guillemot, van opleiding kok, chocolatier en banketbakker, naar Brussel om te werken voor Pierre Marcolini.

Het werk beantwoordde niet helemaal aan haar verwachtingen, de stad wel. Ze wilde graag in Brussel blijven en een eigen zaak beginnen in lekkere patisserie, maar met een laag suikergehalte.

Guillemot had niet veel geld en was blij dat ze terecht kon in Grand Hospice. In april ging Togâ, zoals haar zaak heet, open.

Aanvankelijk was het plan om grote taarten op bestelling te maken. Maar na de eerste Agora, de maandelijkse bijeenkomst van alle residenten, veranderde ze van gedacht. “Er was hier in huis zoveel vraag naar mijn patisserie.”

Nu bakt ze vooral cookies en kleine taartjes voor de guinguette en voor de vele events die in Grand Hospice plaatsvinden. Ook komen de buren langs voor koekjes en taartjes. “Ik fungeer een beetje als buurtpatisserie.”

Guillemot is vooral blij dat ze nu deel uitmaakt van een gemeenschap. “Ik wilde niet in mijn eentje werken, maar zocht een plek waar men elkaar steunt en samenwerkt. Ik koop mijn fruit hier bij de leverancier van biofruit en van de brouwer krijg ik de draf die ik verwerk in de koekjes. Samen met mijn buurvrouw, die herborist is, werk ik aan een recept voor kruidenkoekjes. Door de aanwezigheid van de anderen blijf je in ontwikkeling. Hier stagneer je niet.”

bedrijven en organisaties die geen of weinig bezoekers ontvangen. Ook hier is de variatie groot. Labanane zit er bijvoorbeeld, een organisatie tegen discriminatie van ouderen, net als het crowdfundingsplatform Lita.co, dat afgelopen week zijn vijfde verjaardag vierde met een groot feest in de tuinen.

Op deze verdieping staan nog verschillende ruimtes leeg, waarvan enkele oude badkamers met een grote badkuip in het midden van de kamer. ”De meeste van onze ruimtes zijn intussen verhuurd, maar niet alle organisaties zijn al ingehuisd,” legt directeur Meier van Pali Pali uit.

ZELF UITBREKEN Wie zich vestigt in Grand Hospice moet zelf bad, douche en lavabo uitbreken en de kamer op eigen kosten inrichten. Meier: “Wij hebben alleen de elektriciteit vernieuwd.” Bij sommige organisaties staat nog het elektrische kacheltje dat ze de afgelopen maanden gebruikten. De centrale verwarming werd immers door het OCMW afgesloten. Ook is er in de meeste ruimtes geen stromend water.

Kapper Paul Areguian, die op de benedenverdieping de oude verpleegsterspost omtoverde tot coiffeurszaak Vilain, moet zich dan ook behelpen met plastic flessen water die hij vult op het toilet.

“Ik bevochtig het haar met een verstuiver,” zegt de Fransman. “Het is een beetje rudimentair, maar dat wist ik voor hiernaartoe kwam.” Areguian, die de ene maand in Brussel knipt en de andere in zijn thuisstad Grenoble, zat eerder in See U in Elsene. Het gros van zijn cliënteel verhuisde mee naar het centrum. “Deze plek is ideaal. Ik heb genoeg werk, ik kijk uit op een prachtige lindeboom en de huur is heel redelijk.” Dat laatste is ook de reden waarom hij af en toe een paar uur uittrekt voor een gratis knipbeurt voor sanspapiers.

In de gang met de fietsorganisaties is Philippe Renders aan het werk. Zijn organisatie Cactus Brussel à velo biedt fietstours door Brussel aan.

Voorheen waren de fietsen gestald in de ondergrondse fietsparking aan de Beurs. Daar was echter geen plek voor elektrische fietsen. “Hier heb ik veel meer mogelijkheden,” zegt Renders.

Toen hij afgelopen winter, als een van de eersten, arriveerde in Grand Hospice leek het verlaten bejaardentehuis wel een frigo. Het was kil, er was amper volk en weinig sfeer. “Als ik dan zie waar het project vandaag staat. Ik ben verrast door de grote variatie aan organisaties waarvan vele anders wellicht nooit een plek hadden gevonden in de stad. Ze zijn er echt in geslaagd om een mooie mix te maken van buurtorganisaties en verenigingen van buitenaf.

Daar zijn al enkele originele verbindingen uit ontstaan.”

Zelf organiseert hij deze zomer een toer samen met fietsverhuurder Bike-Packer, die ook in de fietsgang zit. “Voorheen kenden we elkaar, maar we werkten niet samen.”

Wat hij wel jammer vindt, is dat de bikehub, zoals zijn gang genoemd wordt, nog geen echte fietshub is. “Daarvoor heb je toch minstens een

fietsreparatiedienst nodig.” Directeur Meier van Pali Pali erkent: “Een fietsenmaker is het enige wat we nog missen hier. We zijn ernaar op zoek.”

‘GEEN CONNECTIE’

In het kapsalon van Paul Areguian is geen stromend water. Dus knipt hij op droog haar.

LE GRAND HOSPICE REPREND VIE

GRAND HOSPICE COMES BACK TO LIFE

Grâce au projet d’occupation temporaire du Grand Hospice, l’ancien Hospice Pacheco, qui appartient au CPAS de la Ville de Bruxelles et qui est resté vide des années, reprend enfin vie.

Le jardin intérieur et sa guinguette sont ouverts depuis l’été passé. Entre-temps, les chambres vides et corridors sont occupés par toutes sortes de petites entreprises et associations, comme un pâtissier, un coiffeur, des associations cyclistes et plusieurs organisations sociales. Ils devraient pouvoir au moins rester jusqu’à la fin de l’année prochaine, même si tout le monde part du principe que le projet sera prolongé.

The temporary occupation of the Grand Hospice, the old Pacheco care home which for many years was vacant and belongs to the CPAS of the City of Brussels, has once more come back to life.

The inner garden with its guinguette opened last summer. Now, the empty retirement home rooms have been tak-en over by a motley collection of companies and associations. There is a pastry shop and a hairdresser, a corridor with cycling organisations and various social organisations have their offices there, as just a few examples. They can in principle stay until the end of next year, but everyone assumes that the project will be extended.

FR

In sommige kamers staat nog de oude badkuip, waarin de bejaarden destijds gewassen werden.

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Ook vindt Renders dat Grand Hospice vandaag nog te veel een prachtige tuin is om iets te drinken. “Hoe krijg je de mensen meer naar de gangen, waar de bedrijfjes en de verenigingen zitten?” Diezelfde verzuchting hoor je bij meerdere residenten. Benjamin Verdin, die met zijn platenzaak Hospice Records op het einde van een gang zit, vindt dat Pali Pali meer moeite zou kunnen doen. “Ze zetten vooral in op de guingette. Die lijkt prioritair voor hen, eerder dan de bedrijfjes en verenigingen in de gaanderijen.”

Volgens hem is er geen connectie tussen beide.

“De zomerbar is een puur commercieel project, dat een afterworkpubliek aantrekt. Bovendien worden de tuinen regelmatig duur verhuurd voor privé-events. Dit project moest een toe-eigening van de openbare ruimte zijn. Dit is meer een privatisering van de openbare ruimte.”

Pali Pali verdedigt zich. “Wij zijn een niet-gesubsidieerde vennootschap, toch willen we hier iets realiseren met sociale impact,” zegt Meier.

“De huurprijzen liggen allemaal onder de marktprijs en de zeer sociale projecten, zoals de voedselbedeling, betalen zelfs helemaal niets. Om als bedrijf te overleven hebben we middelen nodig, zoals de inkomsten van de guinguette. En ja, de tuin aan de Vaartstraat wordt regelmatig verhuurd voor bedrijfsfeesten en andere privé-evenementen. Maar ook de residenten kunnen er terecht met hun activiteiten, en gratis.”

Meier heeft zich intussen al gerealiseerd dat de opdracht – een brug slaan tussen twee behoorlijk verschillende wijken – geen sinecure is. “Sint-Katelijne is toeristisch, met een groot cultureel en horeca-aanbod en een welgesteld publiek, Chicago is een moeilijke wijk. Die twee verenigen is hard werken.”

EN

22 JUNI 2022

I 23

Portretten

DRIE BRUSSELAARS OVER DE LIEFDE VOOR HUN LIFT

’Dit stukje vakmanschap mag niet verdwijnen’

BRUZZ | PORTRETTEN

Even leek het einde van de historische liften in Brusselse gebouwen nabij.

Door strengere veiligheidsnormen zouden de pareltjes vervangen moeten worden door zielloze exemplaren en zou alle charme verloren gaan. Zo ver komt het niet: voor de historische exemplaren komt er een aangepaste regelgeving, tot grote vreugde van de eigenaars. "Zonder deze lift is dit gebouw niet hetzelfde." — CHARLOTTE DEPREZ, FOTO'S BART DEWAELE

PIERRE SIX

“Neem je de lift weg, dan neem je ook patrimonium weg”

I

“

24

I

k woon sinds 1991 in dit gebouw. We hebben een personen- en een goederenlift, beide gebouwd in 1928. Toen we het gebouw kochten, speelde de aanwezigheid van de twee historische liften zeker mee. De liften maken onderdeel uit van de oorspronkelijke architectuur.

Vroeger werden liften op maat gebouwd, want er was nog geen standaardisering. Het zijn dus allemaal unieke stukken. Bovendien zijn ze onderdeel van de waarde van het appartement. Doe je de liften weg, dan verlies je een stuk patrimonium.”

“Toen bleek dat we de liften moesten aanpassen, hebben we een offerte gevraagd: de vernieuwing zou ons 200.000 euro kosten. Veel geld, voor iets dat bovendien lelijk zou zijn, want alles moest veranderen. Alleen de kooi mocht blijven. Een dergelijke ingreep heeft een gigantische

22 JUNI 2022

impact op de esthetiek. We hebben niets laten veranderen en uiteindelijk bleef er uitstel komen op de deadlines door wetswijzigingen.”

“Tuurlijk moeten de liften veilig zijn, maar dat kan zonder de historische waarde aan te tasten.

Zo hebben we al een lichtgordijn geïnstalleerd, zodat de lift stopt als dat lichtgordijn onderbroken wordt (als je je hand door de kooideur zou steken bijvoorbeeld, red.). Zo'n maatregel komt de veiligheid ten goede, maar heeft weinig impact op de esthetiek.”

“Met onze organisatie Save Our Elevators proberen we al jaren te voorkomen dat historische liften verdwijnen. We helpen eigenaars met dossiers en leggen uit hoe de wetgeving in elkaar zit. Er zijn al veel liften verminkt of gesloopt. Ik hoop dat we met de nieuwe wetgeving de vruchten kunnen plukken van onze jarenlange strijd.”

DIRK WOLPUT

“Voor een nieuwe exemplaar, een echt conservenblik, vroegen ze 200.000 euro”

“We hebben gevochten om de nostalgie en de charme te behouden”

I

“

“

k ben echt verliefd op de lift. Zo charmant: al de houten boorden, het lijstwerk, de glas-in-loodramen ... Je ziet dat het een prachtig stukje vakmanschap is. Mocht de lift er niet geweest zijn, weet ik niet of ik het appartement gekocht zou hebben.

Nieuwe liften passen gewoon niet in zulke oude gebouwen.”

“Veel mensen denken dat de traphal rond de lift is gebouwd, maar het is omgekeerd. Het gebouw is in 1914 gebouwd, de lift pas vijftien jaar later. Ze zijn er goed in geslaagd om de lift te integreren. Het is heel goed in proportie: niet te groot en niet te klein.”

“De lift heeft nog altijd dezelfde motor en sinds ik hier woon, al achttien jaar, hebben we nog nooit een panne gehad. Af en toe sluit iemand de buitenste deur niet

goed, waardoor de lift vast zit. Dat is alles.”

“Omdat we tegen 2022 alles moesten aanpassen, hebben we een prijsbestek laten maken. Voor een metalen gesloten cabine, een echt conservenblik, vroegen ze 200.000 euro. Die werken zouden het hele gebouw verzieken, terwijl we allemaal ons best doen om het hele gebouw in de originele staat te houden. Onlangs hebben we de mozaïeken vloer bijvoorbeeld laten renoveren door vakmensen.”

“Ik ben opgelucht dat we meer tijd zullen krijgen om te renoveren en dat de historische liften niet zullen moeten verdwijnen. Natuurlijk weten we dat er aanpassingen moeten gedaan worden om de veiligheid te garanderen, maar dat mag niet ten koste gaan van de esthetiek van de lift. Dat maakt deel uit van het patrimonium.”

D

it gebouw dateert uit 1914 en was eigendom van een rijke industrieel. In 1930 ongeveer is de lift tussen de traphal in gebouwd. Kort na de renovatie in 1997 heb ik een van de appartementen gekocht. Toen was er helemaal nog geen sprake van wetgeving van liften, maar plots was die er wel en moesten we alles veranderen. Daar hing een prijskaartje van minstens 50.000 euro aan, voor een volledig nieuwe lift, die dan nog eens heel lelijk was. Dat wou ik niet en zo kwam ik bij Save Our Elevators terecht.”

“Tuurlijk moet de lift conform zijn, maar niet ten koste van de historische waarde. Het is een van de charmes van het gebouw.

Zonder die lift, zou het gebouw niet meer hetzelfde zijn. Het is het eerste wat je ziet wanneer je de

hal binnenkomt. Dat heeft nostalgie, charme, cachet ... We hebben gevochten om dat te behouden.”

“Ik heb me trouwens nog nooit onveilig gevoeld in de lift. Hij is zelden defect. Ik herinner me wel één voorval: ik had vrienden uit New York op bezoek die nogal zwaarlijvig waren. Toen zij de lift namen, zaten ze vast, omdat het maximale gewicht was overschreden. Omdat het een open lift is, kon ik hen in afwachting wel een glas champagne geven.”

“Door de inzet van lifteigenaars bij Save Our Elevators is de bal aan het rollen gegaan. Het is een lange strijd geweest, maar ik denk dat we op de goede weg zijn nu. Nu is de vraag of er bedrijven zullen zijn die de liften veiliger kunnen maken met behoud van het esthetische.”

BRUZZ | PORTRETTEN

ANNE MINNE

I 25

Analyse BRUSSEL TELT MINDER MICHELIN-STERREN DAN ANTWERPEN, KOPENHAGEN OF AMSTERDAM

‘Talentvolle chefs trekken liever naar de Rand’ Zeventien sterren. Zoveel heeft Brussel er nog na de presentatie van de nieuwe Michelin-gids. In eigen land stoot Antwerpen de hoofdstad van de troon als nieuwe gastrononomietopper. “Jonge mensen zijn eerder op zoek naar conceptrestaurants, zoals luxehamburgertenten of Mussel Mongers aan de Vismet.”

— BRAM VAN RENTERGHEM

I

B R U Z Z | A N A LY S E

n 1992 telde Brussel nog 28 Michelin-sterren, nu strandt de stad die ooit dé gastronomiestad van Europa was op 17. Met 23 Michelin-sterren steekt zelfs het kleinere Kopenhagen vandaag Brussel voorbij. Ook tegen Amsterdam moet Brussel het afleggen, de Nederlandse stad telt maar liefst tien sterren meer. Antwerpen, dat maar half zo groot is, telt twee sterren meer. “Een stad die is uitgegroeid tot de culinaire hoofdstad van Vlaanderen én België,” schrijft Michelin over Antwerpen.

“Restaurant Zilte heeft zelfs de ultieme bekroning van drie sterren ontvangen.”

Zo’n toprestaurant heeft Brussel al sinds 2006 niet meer, toen eerst Bruneau en daarna Comme Chez Soi elk een ster moesten inleveren.

Nieuwe driesterrenrestaurants kwamen er sindsdien niet bij, integendeel. Comme Chez Soi moest dit jaar nog een ster afstaan, en Bon Bon houdt ermee op. Er zijn nu nog maar drie tweesterrenrestaurants over (zie schema p. 27),

wat meteen ook de kansen op een toekomstig driesterrenrestaurant beperkt.

En het is niet alleen Michelin dat zich streng opstelt, ook de restaurantgids van Gault & Millau toont een gelijkaardig beeld. Daar beweegt er aan de Brusselse top eveneens bitter weinig.

OP ELKE HOEK EEN STER “Vroeger had je op elke hoek van de Vismarkt een sterrenrestaurant,” zegt Werner Loens, selectiedirecteur van de Michelin-gidsen Benelux en zelf Brusselaar. “Die zijn allemaal verdwenen.

Daartegenover staat dat er minder kwaliteitszaken opengaan in Brussel. Jonge mensen zijn eerder op zoek naar conceptrestaurants, zoals luxehamburgertenten of Mussel Mongers aan de Vismet.”

Het aanbod hangt dus samen met de vraag en die is niet zo heel hoog in Brussel. De vele ambtenaren duiken ‘s middags in hun broodtrommel en nemen ‘s avonds de trein weer naar

huis. En studenten frequenteren al helemaal geen sterrenrestaurants. “Mensen die voor de NAVO of EU-instellingen werken, zijn dan weer eerder te vinden in de Italiaanse restaurantjes aan het Kasteleinsplein,” zegt Loens. “En terwijl Antwerpen een stad is met een gemengd, zakelijk publiek dat ontzettend veel geld uitgeeft, moet Brussel het echt nog hebben van het oude geld: mensen die er wonen en kapitaalkrachtig zijn.”

PIJNPUNT MOBILITEIT Maar die moeten natuurlijk op hun bestemming raken, en dat is volgens veel waarnemers toch een groot probleem. “Ik ga met de fiets, maar zo zijn er weinigen,” lacht Loens. “Zij gaan liever met de wagen of taxi naar de stad, maar door de mobiliteitsproblemen doen ze dat niet meer al te graag.”

Dat handelaars klagen over een onbereikbaar centrum, is niet nieuw. Zo gaf de talentvolle Mélanie Englebin van Cécila de voetgangerszone

I

© IVAN PUT

© PHOTONEWS

26

Sterrenchef Christophe Hardiquest van Bon Bon stopt er eind deze maand mee, om met een eenvoudigere keuken opnieuw te beginnen.

Het vermaarde restaurant Comme Chez Soi van Lionel Rigolet moest in vijftien jaar tijd twee sterren inleveren.

3 Michelin - sterren 2 Michelin - sterren 1 Michelin - ster

GARNAALKROKETTEN Voor een levendige gastro-scene is er echter meer nodig dan het eigen hinterland. Ook toerisme speelt een belangrijke rol. Daarin verschilt Brussel evengoed van Antwerpen, zegt Michelin-directeur Loens: “Antwerpen voert gericht campagne op het luxesegment, door bijvoorbeeld de verkiezing van The World’s 50 best restaurants naar de stad te halen.” Topchefs van over de hele wereld vlijden zich vorig jaar in oktober langs de Schelde, en bezochten maar al te graag de restaurants van hun Antwerpse collega’s – een booster voor de hele scene.

B R U Z Z | A N A LY S E

Evolutie aantal sterren in Brussel door de jaren heen

Op dat vlak lijkt Brussel een beetje ingedommeld. Zeker: je hebt ‘Eat Brussels’ en de verkiezing voor de beste garnaalkroket, maar dat is toch niet helemaal hetzelfde. Wél haalde Brussel de lancering van de volgende Gault & Millau-gids binnen, op 7 november.

Dat er zo jaloers gekeken wordt naar Antwerpen is bijzonder, want amper twintig jaar geleden was die stad, net als Gent, wat ingedommeld. Dat er een omslag kwam, heeft te maken met economisch gunstige omstandigheden, maar ook met een samenloop van omstandigheden. “Dat zijn dan een of twee absolute toppers die in hun keukens nieuwe, jonge souschefs opleiden, die dan weer vaak in de buurt hun eigen restaurant beginnen,” zegt Marc Declerck van Gault & Millau. “Koks die veel pers en succes halen, wat dan opnieuw succes met zich meebrengt – zo gaat de sneeuwbal aan het rollen.”

Voor Gent was dat Kobe Desramaults, voor Antwerpen Sergio Herman. In Brussel is er voorlopig niemand die zo’n stuwende rol opneemt, ondanks toptalenten als bijvoorbeeld David Martin van La Paix en Christophe Hardiquest van Bon Bon. Die laatste stopt er eind deze maand mee, om met een eenvoudigere keuken opnieuw te beginnen. Een concept dat trouwens meer zakenmensen zal lokken dan de menu’s die de klanten drie à vier uur aan tafel houden, en vaste prik geworden zijn in Brusselse sterrenzaken. “Zakelijk cliënteel wil snel en goed eten,” zegt Michelin-directeur Loens. “Van de kaart dus, maar dat bestaat bijna niet meer op niveau in Brussel. Vandaar dat ook zakenlui nu naar een brasserie gaan.”

BISTRONOMIE Maar als jonge mensen én zakenlui massaal voor brasseries en bistro’s kiezen, heeft Brussel dan niet gewoon het geweer van schouder veranderd?

Misschien hebben de Zinnekes de stijve, chique restaurants bewust de rug toegekeerd, en loopt Brussel intussen voor in de bistronomie?

Culinair journalist Bruno Vanspauwen is alvast enthousiast over de scene onder die absolute top.

“Ik heb niet de indruk dat Brussel achteruitboert.

Misschien op het vlak van topgastronomie wel, ja,

▼

al in 2017 als reden voor haar vertrek uit centrum Brussel – u kent haar misschien nog als de kokkin die Yvan Mayeur de wacht aanzegde.

Ook Serge Litvine, eigenaar van verschillende Brusselse sterrenzaken waaronder Villa Lorraine, Da Mimmo, La Villa Emily en Villa in the Sky, denkt dat de verkeersknoop een grote rol speelt, al is hij ook voor de andere aspecten van de Brusselse politiek streng. “De mobiliteit is catastrofaal, de netheid desastreus en de veiligheid ook niet echt top,” zegt hij. “Dat verhindert de klanten natuurlijk om te komen. Ik hoor nu dat het nog een jaar duurt eer de werken aan de tunnels op de kleine Ring rond zullen zijn.

Een jaar! Zo maken ze de stad kapot. Het openbaar vervoer? Uiteraard, maar dat volstaat niet. En al zeker niet voor mensen die van buiten Brussel komen.”

Brusselse toprestaurants hebben die rijke periferie, die 230 euro voor een menu zonder aangepaste wijnen kan neertellen, nodig om vol te zitten. “Een sterrenzaak is geen buurtrestaurant,” vat Litvine het samen. “Klanten moeten Brussel binnen kunnen. Dat lukt almaar minder en nu zien we zelfs de omgekeerde beweging: talentvolle chefs die liever in de Rand een zaak openen, omdat een pand daar goedkoper is én omdat ze er makkelijker personeel vinden.” Al wil hij niet gezegd hebben dat het de Brusselse chefs zijn die de Vlaamse hausse veroorzaken. “In Vlaanderen zijn mensen gewoon veel dynamischer, pragmatischer, ambitieuzer en ondernemender,” zegt hij.

“En er is ook meer geld.”

© SASKIA VANDERSTICHELE

© SASKIA VANDERSTICHELE

Serge Litvine is eigenaar van verschillende Brusselse sterrenzaken en ziet de mobiliteitsproblemen als oorzaak voor het feit dat mensen wegblijven.

Restaurants zoals Savage in Elsene, dat de focus legt op groenten, schrijven een ander culinair verhaal. “Daar is Michelin niet in mee,” oordeelt culinair journalist Bruno Vanspauwen.

I 27

BRUSSEL TELT MINDER MICHELIN-STERREN DAN ANTWERPEN, KOPENHAGEN OF AMSTERDAM BRUZZ Select. Eat & Drink

© SASKIA VANDERSTICHELE

© SASKIA VANDERSTICHELE

Jens Crabbé zijn vrouw Jacosta Allwood willen met Nightshop een meer ongedwongen sfeer bieden, waar de gasten op hun eigen tempo kunnen Nightshop eten. is an unusual space with an enormous stone counter, a kitchen that opens out onto the dining area, a mezzanine in the back,

Nicolas Decloedt en Caroline Baerten voor hun veganistische restaurant Humus x Hortense, dat een groene ster kreeg van Michelin.

and fridges bursting with high-quality products.

▼

B R U Z Z | A N A LY S E

Like a queen

times a week. When we visited on a Volgens Crabbé zit Brussel op dat vlak op al denk ik eerder dat Gent en Antwerpen een Thursday at midday, we enjoyed a small snack that was very simple but een kantelpunt, met nog een aantal laagdreminhaalbeweging hebben gemaakt, dan dat Brussel exceptional: a sandwich (€10) made Theachteruit puzzlingly named Nightshop, a new place onop Vlaamsesteenweg/Rue de pelige zaken with a soft op sourdough bun, artisanal E N zo komst, met chefs voor wie een is gegaan.

Wel valt het dat er hier ham from the bone, and a chili jam that Flandre, offers a vision of the restaurant of tomorrow with its free and unenwas to die for, served with some — MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE cumbered approach. ster behalen minder belangrijk geworden is. geen driesterrenrestaurant meer is. Voor een lactofermented carrot and a touch of vinegar.

The short menuCrabbés also included a partner Jocasta Toch mag het voor hoofdstad is dat jammer, maar terecht: Brussel NIGHTSHOP toasted sandwich with Oud Roeselare achieve such heights? To tell the truth, She shares her name with a queen – •••• op dit moment cheese, Tierenteyn OWA wedrie have no idea, but one thingAllwood is Jocasta,geen mother ofrestaurant Oedipus – and we dat best nogmustard, wat and harder gaan. “Brussel heeft Vlaamsesteenweg 167 brown beer (€11), toasted bread with certain: the new place she has opened is have every reason to believe that she is rue de Flandre, Brussel/Bruxelles, Instagram: is.”one. Jocasta Allwood moved to Brussels was lang ingedommeld,” sterren waard grilled sardines and roasted lemon zegt ze. “Pas nu, na in a class of its own. It is an unusual @nightshop.brussels, (€8.50), and artichokes and beans space with an enormous stone counter, following in the footsteps of Jens do/je/Th 15 > 23.00 vr/ve/Fr & za/sa/Saeigenlijk Crabbé, dewith stad langzaam aan het wakker Maar interesseert deansterrenhemel served green sauce (€15). a kitchen that opens out onto Covid, the dining is the founder of MOK, 11 > 23.00 We were also thrilled to discover the area, a mezzanine in the back, and excellent establishment devoted to zo/di/Su (one in two) worden,selection en dan vooral in de low-endscene: met Vanspauwen maar matig.

“Ik daarin al bursting with high-quality 14 > 19.00 of natural wines, including fridges speciality coffee. She is a ben newcomer to full-bodied sparkling ones from products (wines, juices, and beers, as the restaurant world. A graphic designer nieuwe some pop-ups en initiatieven én meer heel vaak ontgoocheld geweest.”

Waar the Kamm winery in Alsace (€33), and well as honey, spreads and condiments, in her thirties, she previously lived in the fact that, every second Sunday, a dried fruits, etc.).

London and her family is of mixed diversiteit.”

Vanspauwen wél origin, enthousiast over is, zijnTode chef – currently the Neapolitan pizzaiolo avoid the pitfalls of the hospitality combining Greek, Italian, and Luca Fabozzi – takes charge of the ovens Jocasta Allwood decided to open Kenyan ancestry. Is it that unique Want dat valt inderdaad op: hoewel er in vele nieuwe mensen met in hun kielzog sector, for a festive and flavoursome meal. her “cave à manger” just two to three background that has enabled her to Brussel 183 nationaliteiten zijn, is de betere nieuwe, informele eetconcepten. “Met zaken 47 keuken toch nog vooral Frans-Belgisch, Italiaans, zoals La Piola, Barge, La Bottega della Pizza, Japans of Chinees, met het laatste jaar een Humus & Hortense, Savage en Entropy gebeurt welgekomen opmars van de Midden-Oosterse er op culinair vlak net heel veel. Daar is keuken. Maar voor echt goeie Marokkaanse, Michelin niet in mee. Die laten zich, naast het Turkse of andere restaurants, is in Brussel zeker eten zelf, nog altijd leiden door de omgeving, nog plaats. luxe, en borden door een kunstenaar in Dat onze hoofdstad wat trager vernieuwt dan keramiek gemaakt.” steden als Londen – dat natuurlijk veel groter is – Iets wat Michelin zelf ontkent. “Dat is de wijt Allwood vooral aan de hoge loonkosten. “In perceptie,” zegt Loens. “Maar een ster is gewoon België moet je boven op het brutoloon nog eens constant, heel lekker eten. Of dat nu in een bistro een werkgeversbijdrage betalen. Dat is in Londen is of in een chique zaak: iedereen kan een ster niet het geval. Ik kan me voorstellen dat die extra hebben, ook een restaurant met een papieren nap en dito servetten.”

Papier of niet, in Brussel staat er wel degelijk een nieuwe lichting te trappelen voor wie een ster niet hoeft: ambitieuze ondernemers die voor een concept kiezen dat aansluit bij hoe zij gastronomie DE MOINS EN MOINS DE zien.

RESTAURANTS ÉTOILÉS À BRUXELLES

KANTELPUNT Jens Crabbé en Jocasta Allwood zijn twee van die mensen. Samen bedachten ze Nightshop, een laagdrempelige cave à manger, iets wat in Brussel nog ontbrak volgens de uitbaters. “We hebben het gevoel dat goeie restaurants in België vaak high-end zijn, met vaste menu’s, waar je op het tempo van de zaal moet eten. Terwijl er in Kopenhagen of Londen ook veel zaken zijn met een ongedwongen sfeer, waar je zelf beslist wat en wanneer je eet of drinkt. Dat wilden we hier ook.”

28

I

22 JUNI 2022

Depuis plusieurs années, Bruxelles stagne en matière de gastronomie haut de gamme. Pour expliquer cela, les observateurs évoquent les changements démographiques et les problèmes de mobilité qui font que la clientèle fortunée des restaurants étoilés ne vient plus trop en ville. D’autres voient la gastronomie bruxelloise en plein essor, surtout en dessous du niveau étoilé. « Il y a plein de choses qui bougent, avec de nouveaux concepts et de nouveaux chefs qui ne cherchent pas forcément à avoir une étoile », selon eux. Mais il reste tout de même de la marge en matière de diversité. Même au niveau le plus haut, les choses pourraient s’arranger, avec ou sans l’aide des chefs flamands.

FR

kosten ondernemende zielen verhinderen om effectief de stap te wagen.”

SEXY STAD De culinaire scene in het algemeen doet het dus behoorlijk. Maar kan Brussel tot slot ook op het gebied van topgastronomie weer pieken? “Natuurlijk,” zegt Marc Declerck van Gault & Millau, zelf een geboren en getogen Brusselaar. “We moeten geloven in de troeven die we hebben, en niet bij de pakken blijven neerzitten. Politici kunnen een gunstig klimaat faciliteren, bijvoorbeeld door te zorgen dat de hotelscholen groeien en bloeien.”

Loens is voorzichtiger. “Ik heb geen glazen bol,” klinkt het, “maar wat ik wel hoor, is dat Brussel een stad is die wacht om overgenomen te worden door de grote chefs uit Vlaanderen.

Concrete info heb ik niets, maar er is toch wel een deficit aan high-endrestaurants, en bijgevolg een markt voor.”

Maar zal die zo verguisde verkeersknoop de stad dan geen parten spelen? “Ach, zodra die nieuwe mobiliteit geaccepteerd wordt, zal men wel snel inzien dat Brussel een hele sexy stad is.”

FEWER AND FEWER MICHELINSTARRED RESTAURANTS IN BRUSSELS For some years now, Brussels’ star in the top class of gastronomy has been falling. There is no one explanation behind this but many observers look to the changing demographics and difficulties around mobility that keep the typical high-end clientele away from the centre.

Others still see a flourishing culinary scene in Brussels, at least if you look just below the top level. “Everything is in flux, with new concepts and new chefs who are not always looking for a star,” they say. But there is still a lot of room for manoeuvre, for example in terms of diversity. At the top level, too, things might return to normal, with or without the help of the Flemish chefs.

EN

BRUZZ | BIG CITY

Welke oorlogsdaden vonden plaats op de plek waar nu het VRT-gebouw staat?

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

Marollen Marollen aan aan Wat alsals wewe Brussel Marollen Marollen aan aan Wat Brussel volvol planten met bomen? planten met bomen? hun hun naam? naam? hun hunnaam? naam?

immers waterleidingen, elekZoniënwoud.

Enwerd, hoewel ding ding vanding van het Justitiepaleis. het van Justitiepaleis. jarenlang jarenlang verteld verteld werd, tot tot immers waterleidingen, elekZoniënwoud.

En hoewel ding van het Justitiepaleis. het Justitiepale jarenlang jarenlang verteld verteld werd, werd, tot tot triciteitsleidingen en soms Brussel op verschillende Het Het zou zou al de al tweede de tweede keer keerkeerke de Brusselse de Brusselse stadsgids stadsgids Luc Luc triciteitsleidingen en soms Brussel op verschillende Het zou zou al dealtweede de tweede de Brusselse de Brusselse stadsgids stadsgids Luc Luc nog kelders enHet metrotunnels. plekken inzet op groene nog kelders en metrotunnels. zijn zijn dat voor dat voor het gebouw het gebouw Surdiacourt Surdiacourt op onderzoek op onderzoek plekken inzet op groene zijnkan zijn dathet voor dat voor het gebouw het gebouw onderzoek op onderzoek In smalle straten lanen,Surdiacourt kanSurdiacourt het het op in veel In woningen smallezouden straten kan het kan het het veel woningen zouden worden worden uitging. uitging.

Hijlanen, twijfelde Hij Hij twijfelde aantwijfelde aan de inde Big City woningen woningen zouden zouden worden worde uitging. uitging. twijfelde Hij de de daardoor een uitdaging zijn wijken nog een pak beter aan aan daardoor eenhet uitdaging zijn wijken nog eenuitleg pak beter onteigend onteigend en en stadsdeel het stadsdeel correctheid correctheid van van die uitleg die onteigend onteigend en het en stadsdeel het stadsd correctheid van van dieheel uitleg die uitleg voor bomen om ook doen,correctheid en kunnen er nog voor bomen omaangetast. ook doen, enover kunnen er heel zou zou worden worden aangetast. en wou en wou zekerheid zekerheid over hetover hetnog zou zou worden worden aangetast. aangetast. en wou en wou zekerheid over het het ondergronds ongestoord wat bomen bij.

Dezekerheid voordelen ANTHONY UIT SCHAARBEEK ondergronds ongestoord wat bomen bij.

De voordelen ANTHONY UIT SCHAARBEEK Het Het is niet is niet voor voor niets niets dat datniets verhaal verhaal dat ook dat ook hij vertelde hij vertelde — STEFANIE — STEFANIE UIT UIT BRUSSEL BRUSSEL door te groeien. van een groene stad zijn Het Het is niet is niet voor voor niets dat da verhaal verhaal dat ook dat ook hij vertelde hij vertelde — STEFANIE — STEFANIE UIT UIT BRUSSEL BRUSSEL door te groeien. van een groene stad zijn de bijnaam de bijnaam van van Joseph Joseph op aanzienlijk, zijn op zijn rondleidingen rondleidingen door door waarom nogdoordoor de bijnaam de bijnaam van van Joseph Joseph op aanzienlijk, zijn op dus zijn rondleidingen rondleidingen dus waarom nog Poelaert, Poelaert, dePoelaert, architect de architect van vanvan va de wachten Marollen. de Marollen. twijfel Die Die twijfel BOMENPLAN om Brussel zoveel Poelaert, de architect de architect de wachten Marollen. deDie Marollen. twijfel Die twijfel BOMENPLAN om Brussel zoveel het Justitiepaleis, het Justitiepaleis, de de bleek bleek terecht. terecht.

Na wat Na wat mogelijk vol te planten met Net om die reden heeft het het Justitiepaleis, bleek bleek terecht. terecht.

Na wat Na watmet mogelijk volavondmaal, te planten dieJustitiepaleis, reden heeft de de netwerk als CavellNet zat,om werd er Ze kozen hun laatste STEL ZELF JE VRAAG EN STEM OP BRUZZ.BE ‘skieven architec’ architec’ was. was.

Het HetHet H research research vond vond hijvond niets hijvond niets bomen?

Brussel‘skieven Stad in‘skieven 2020 een ‘skieven architec’ research research hij niets hij niets bomen?

Brussel Stad in 2020 een was.was. rond dezelfde dag als zij vermoord. architec’ rookten nog een sigaret en schreven zijn zijn de bewoners de bewoners die die terug terug over over de aanwezigheid de aanwezigheid Veel bomen in de stad bomenplan gelanceerd.

Op zijn zijn de bewoners de bewoners die die terug terug overover deneer, aanwezigheid de in aanwezigheid Veel bomen stad bomenplan gelanceerd.

Op hun laatste woorden inde een moesten moesten vertrekken vertrekken voor voorvoorvoo vanzijn van diebelangrijk: specifi diezijn specifi eke zusters eke zusters inhebben in in in ze hebben elke plek waar het mogelijk HERDENKINGSGRAF moesten moesten vertrekken vertrekken van van die specifi die specifi eke zusters eke zusters belangrijk: ze elke plek waar het mogelijk afscheidsbrief voor hun familie. esthetische is moeten bomen komen. deisbouw de bouw het gigantihet gigantide een wijk. de hoge wijk.

Zeven Zeven jaar jaar kostte kostte een hoge esthetische moeten bomen komen. devan bouw devan bouw van van het gigantihet giganti de wijk. de wijk.

Zeven Zeven jaar jaar kostte kostte Zo zag de avond eruit van oorlogsEen andere bekende verzetsstrijdmeerwaarde inuiteindelijk het straatDaarom brengt het sche sche complex, complex, die hem die hem diehem diehem het hem het hem om uiteindelijk om de de meerwaarde in het straatDaarom brengt het sche complex, complex, die die die d het hem het omdag uiteindelijk omerna uiteindelijk gevangenen diehem de naar de de ster die er het leven liet,sche is Gabrielle beeld en een rustgevend stadsbestuur de ondergrond naam naam gaven, gaven, al is al het is het ware ware oorsprong oorsprong van van de de beeld en een rustgevend stadsbestuur dede ondergrond Schaarbeek gevoerd werden, om de Petit. Zonder blinddoek schoten naam naam gaven, gaven, al isal het is het ware ware oorsprong oorsprong van van de effect. Zetezuiveren de lucht, in kaart door samen teeen een waarschijnlijk waarschijnlijk benaming achterhalen. tegefusilleerd. achterhalen. effect.

Ze de lucht, inop kaart door samen teeen een daarbenaming te benaming worden Duitsers haar neer dewaarschijnlijk schietbaan, waarschijnlijk benaming tezuiveren achterhalen. te achterhalen. wat in een stadvond van groot werkenverbastering met verschillende verbastering van van het van het van In archieven In archieven vond hij hij wat in een stad van groot werken met verschillende SommigenIn liggen er nu nog steeds. uit wraak voor haar verzetsacties bij verbastering verbastering het het archieven In archieven vond vond hij hij belang is,terug zeker in de onze. partners enEngelse bedrijven die Architect.

Engelse Chief Chief Architect. sporen sporen terug van van de de belang is, zeker in de onze. partners en bedrijven die Architect.

Want een beetje verstopt, op het een Britse inlichtingendienst.

In Chief de Chief Engelse Engelse Architect. sporen sporen terug terug van van de de HANNA UIT SINT-JOOST Verder zijn ze onmisbaar in ook in die Brusselse Verder zijn ze onmisbaar ook intweede dietweede Brusselse “Geen “Geen keer,” Marollestraat Marollestraat naast naast het het grote domein van de VRT en de hetin Eerste Wereldoorlog werden ertweede omkeer,” “Geen “Geen keer,” keer,” Marollestraat Marollestraat naast naast het de klimaatproblematiek, ondergrond aanwezig zijn.tweede de klimaatproblematiek, ondergrond aanwezig zijn. moeten moeten de Maroliens de Maroliens Justitiepaleis, Justitiepaleis, die eerst die eerst de de RTBF ligt het Ereperk der Gefusilen bij de 35 mensen vermoord door moeten de Maroliens de Maroliens Justitiepaleis, die eerst die eerst de de onderJustitiepaleis, meer omdat ze water Ook zal de Stadmoeten nagaan onder meer omdat ze water Ook zal jaar de Stad nagaan honderd honderd jaar later later gedacht gedacht naam naam Bovendael Bovendael droeg. droeg. leerden. de Duitsers. Achteraf kregen ze op honderd honderd later later gedacht gedac naam naam Bovendael Bovendael droeg. vasthouden en de gronddroeg. welke boomsoorten er injaar jaar vasthouden en de grond welke boomsoorten er in De Duitsers kozen deze plek niet de plek allemaalhebben. eenhebben. herdenkingsHet Het actiecomité actiecomité Toen Toen hij verder hij verder zocht, zocht, vond vond hebben. hebben. actiecomité actiecomité Toen Toen hij verder hij verder zocht, vond vond verstevigen, waardoor de zocht, aanmerking komen om Het op Het verstevigen, waardoor de aanmerking komen om op zomaar uit.

Lang voor de openbare graf. dat de datstrijd de strijd aanging aanging tegen tegen hij een hij een verklaring verklaring die die kans op overstromingen een bepaalde plek geplant teaanging dat de dat strijd de strijd aanging teg hij een hij een verklaring verklaring die die kans op overstromingen een bepaalde plek geplant te tegen omroepen hunstond gebouwen hier Toen later dede Tweede Wereldoorafbraak de afbraak van van de wijken de wijken mijlenver mijlenver stond van van de de vermindert.

Straten met veel worden, want elke boomde afbraak de afbraak van van de wijken de wijken mijlenver mijlenver stond stond van van de de vermindert.

Straten met veel worden, want elke boomHet Rogierplein in 1967: bomen brachten schaduw en verkoeling. optrokken, stond er de Nationale log uitbrak, duurde het nietzestig lang in dein jaren de zestig heette heette uitleg uitleg die hij die zo hij vaak zo had had Het Rogierplein in 1967: bomen brachten schaduw en verkoeling. bomen zijn koeler en hebben soort heeft voordelen en injaren dein jaren de jaren zestig zestig heette heette uitleg uitleg die hij dievaak zo hij vaak zo vaak had had © PHOTONEWS bomen zijn koeler en hebben soort heeft voordelen en Belgische Schietbaan.

Het was de voordat de Duitsers de schietbaan © PHOTONEWS ‘Comité ‘Comité Général Général d’Action d’Action gegeven, gegeven, want want de naamsde naamsminder last vanwant warmtecriteria voor onderhoud en Général ‘Comité ‘Comité Général d’Action d’Actio gegeven, gegeven, want de naamsde naamslast gebouwd van warmtecriteria voor onderhoud en tweede dieminder invan Brussel weer inpalmden.

Ditmaal stierven er des Marolles’. des des Marolles’.

De driedrie verandering verandering van Bovendael Bovendael eilanden. groeipotentieel.

Overal indrie de Marolles’. desDe Marolles’.

De drie verandering verandering van van Bovendael Bovendael eilanden. groeipotentieel.

OveralDe in de werd.

De eerste stond op het een pak meer mensen op de kleine wijken wijken die bedreigd die bedreigd naarnaar Marollestraat Marollestraat was was nietwas nietwas Innaar de winter kunnen straat kleine dezelfde boomsoort kleine kleine wijken wijken die bedreigd die bedrei naar Marollestraat Marollestraat niet niet In de winter kunnen straat dezelfde boomsoort Daillyplein.

De tweede, op de terreinen:planten, meer dan 260 mensen bomen koude wind kan misschien waren, waren, werden werden sindsdien sindsdien het gevolg het het gevolg van van de aanwezigde tegenaanwezigbomen koude wind tegenplanten, kan misschien waren, waren, werden werden sindsdien sindsdie gevolg het gevolg van van de aanwezigde aanweziggrotere site,wat werd in werden tijdens die periode omgehouden, eengebouwd invloed kan mooi zijn, maar door onder onder één één naam naam benoemd benoemd heid heid vanheid van nonnen, nonnen, maar maar wel wel houden, wat een invloed maar door onder onder één één naam naam benoemd benoem heid van van nonnen, nonnen, maar maar welkan welDe documentaire 1888.

Voor de oorlog was het de bracht. Onder henmooi ook zijn, vooral De documentaire ‘La Bataille ‘La Bataille des Marolles’ des Marolles’ vertelt vertelt het verhaal het verhaal van de van Maroliens de Maroliens die protesteerden die protesteerden hebben op de stookkosten en boomsoorten te combineren als de als Marollen. de Marollen.

LangzaLangzavan van prostituees. prostituees.

In de In de De documentaire De documentaire ‘La Bataille ‘La Bataille des Marolles’ des Marolles’ vertelt vertelt het verhaal het verhaal van de van Maroliens de Maroliens die protesteerden die protesteerden hebben op de stookkosten en boomsoorten te combineren als de als Marollen. de Marollen.

LangzaLangza vandat van prostituees. prostituees.

In deInerde tegen tegen onteigeningen onteigeningen voorvoor de uitbreiding de uitbreiding van het vanJustitiepaleis. het Justitiepaleis. bedoeling de Burgerwacht verzetsstrijders.

Een van hen was die haast onophoudelijk kan boom uiteraard voor de tijd belang voor het stedelijke tegen dus de energiefactuur vanvan kan ziektes vermijden die onteigeningen onteigeningen voor de moet uitbreiding de uitbreiding van het vanJustitiepaleis. het Justitiepaleis. merhand merhand werd werd diewerd naam diewerd naam verwaarloosde verwaarloosde huizen huizen van die haast onophoudelijk kan je een boom uiteraard de tijd moet belang voor het stedelijketegen dus de energiefactuur vanvan kan je merhand ziektes vermijden die merhand die naam die naam verwaarloosde verwaarloosde huizen huizen van schietoefeningen kwam doen.

De Joodse verzetsblijven doorgroeien. HetYoura kan Livchitz, krijgen om te groeien en ecosysteem. buurtbewoners.

En hoewel rijen bomen van dezelfde steeds steeds vaker vaker gebruikt gebruikt voor voorvoorvo de arme de arme wijk wijk woonden woonden heel heel blijven doorgroeien.

Het kan krijgen om te groeien en ecosysteem. buurtbewoners.

En hoewel rijen bomen van dezelfde Het Ereperk der steeds steeds gebruikt gebruikt dezo arme de arme wijk wijk woonden heelheel Burgerwacht was zowat dewoonden strijder die een kunnen aanval leidde opvaker eenvaker daarom een keuze zijn om even groot te kunnen Om die voordelen ten ze niet vaak te spotten soort aantasten. deeven prostituees enteniet en niet door door datDat het dat ook het Om ook een een ander ander het hele hetkunnen hele gebied gebied en namen en namen wat wat meisjes meisjes van van plezier. plezier.

Dat Dat hart hart vanhart van de hart wijk de keuze wijk ‘de ‘de daarom een zijn om‘denaar groot kunnen die voordelen ten de prostituees zemeisjes niet zo vaak teHet spotten soort aantasten.

Gefusilleerden bij ander tegenhanger vanmeisjes het leger. was treinkonvooi Auschwitz, dedeprostituees de prostituees en voor niet door door het dat ook het ook een een ander het hele het hele gebied gebied en namen en name van van plezier. plezier.

Dat van de wijk de wijk ‘de boomsoorten te van kiezen als anciens dieen er niet volle te dat benutten, zouden de zijn inwat hetwat straatbeeld, De voordelen van een een herdenking inwas.

1966.worden voor boomsoorten te kiezen worden als de anciens die er volle te benutten, zouden de zijn in het straatbeeld, De voordelen van een de aanwezigheid de aanwezigheid van van de de woord woord voor voor prostituee prostituee was. de Marollen de Marollen de grootte de grootte beroep beroep werd werd uit de uit stad de stad zelf zelf Marolle’.

Marolle’.

Ze werd Ze werd omringd omringd een instantie die in actie kon treden waardoor meer dan tweehonderd de aanwezigheid de aanwezigheid van van de de woord woord voor voor prostituee prostituee was. was. de Marollen de Marollen de grootte de grootte beroep beroep werd werd uit de uit stad de stad zelf zelf Marolle’.

Marolle’.

Ze werd Ze werd omringd omringd die snel heel groot kunnen al eeuwen staan. De straten zoveel mogelijk hebben naaldbomen het nog groenere stad zijn © PHOTONEWS snel heel groot kunnen al eeuwen De straten zoveel mogelijk hebben naaldbomen nog groenere zijn zusters, zusters, want want diestaan. zusters diewant zusters De benaming De benaming werd voor voor het hetvoor aan aan van van de wijk destad wijk diewijk wij diewijk nu wij nu verdreven, verdreven, maar maar tactisch tactisch in inhet doordie door andere andere wijken wijken zoals zoals alsgrootste de koning het federaal leger zou gedeporteerde Joden konden zusters, zusters, want die zusters die worden, zusters De benaming Dewerd benaming werd werd voor het het aan aan van van de de die wij dienu wij n verdreven, verdreven, maar maar tactisch in in door door andere wijken wijken zoals zoals maar ook omandere ze gigantische bomen waren verdicht moeten zijn met voordeel, omdat zetactisch onmiskenbaar en er is nog worden, maar ook om ze gigantische bomen waren verdicht moeten zijn met grootste voordeel, omdat ze onmiskenbaar en er is nog zouden zouden nooit nooit in de in wijk de wijk eerst eerst gebruikt gebruikt in in kennen kennen onder onder die naam. die naam. deze deze wijk wijk getolereerd, getolereerd, zodat zodat Les Capucines, Les Capucines, la la inzetten, omdeze burgers aan te vallen. ook hij werd door zouden zouden nooit in deinwijk de wijk gebruikt gebruikt in in soms de enige kennen kennen onder onder die naam. die naam deze wijk wijk getolereerd, getolereerd, zodat zodat eersteerst Les Capucines, Les Capucines, la genoeg la Maar iets verder uit elkaar te ontsnappen. die nooit op die boomkruinen.

Hoe meer hun bladeren niet verliezen ruimte om groen te iets verderenuit elkaar te soms de enige die op die boomkruinen.

Hoe meer hebben hun bladeren niet verliezen genoeg ruimte om te hebben gewoond. gewoond.

Noord-Frankrijk als ‘pucelle als ‘pucelle Maar Maar oorspronkelijk oorspronkelijk was was het netwerk het het netwerk zich zich nietzich niet zou zou Samaritaine Samaritaine Les en Les DeinNationale Schietbaan was een Duitsers gevat en liet het leven opgroen hebben hebben gewoond. gewoond. alsplek ‘pucelle Maar Maar oorspronkelijk was wa netwerk het netwerk zich niet niet zouNoord-Frankrijk zou Samaritaine Samaritaine en Les engroei Les planten, waardoor hun de groei stonden, waardoor alle bomen Noord-Frankrijk hoe Noord-Frankrijk beter, zou je als ‘pucelle de koudere maanden. kleuren.

Al moet dat metoorspronkelijk planten, waardoor hun plek stonden, waardoor alle bomen hoe beter, zou je in de koudere maanden. kleuren.

Al moet dat met de Marolle’. de geschikte Marolle’.

Hoewel Hoewel er om geen erverzetsstrijgeen maar maar één één straat straat die naam die naam uitbreiden uitbreiden naar naar naastgelenaastgeleBrigittines.

Brigittines.

De buurt Dede buurt die die soldaten te laten ontsnappen.

Ze niet plaats groot complex met overdekte schietbaan. in een paar jaar enkel inbuurt mineralen en het water uit denken, maar dat gaat niet Bovendien zijn zenaar daardoor wat geduld: kleuren met een de Marolle’. de Marolle’.

Hoewel Hoewel er geen er geen maar maar één één straat straat die naam die uitbreiden uitbreiden naar naastgelenaastgeleBrigittines.

Brigittines.

De De buurt die die in een paar jaar niet enkel inmensen mineralen en het water uit oorspronkelijk denken, maar datbestaat, gaat nietMEERVOUD Bovendien zijn ze daardoor watwaard: geduld: kleuren met een naam MEERVOUD sluitend sluitend bewijs bewijs van van bestaat, waard: de Montserratde Montserratgen gen buurten. buurten.

Surdiacourt Surdiacourt de naam deOm naam bezorgde ders te fusilleren. schietlokalen, schietterreinen in de alnaam die testift eren, werd MEERVOUD MEERVOUD lengteoorspronkelijk toeneemt, maar de grond op die plek doorde Britsedeinlichtingenzomaar op.

Uit een grote het hele jaar rond geluidgrote, groene gaat vaak sluitend sluitend bewijs bewijs van van bestaat, bestaat, waard: waard: de Montserratde gen gen buurten. buurten.

Surdiacourt Surdiacourt oorspronkelijk oorspronkelijk de de naam de lengte toeneemt, maar grond op die plek doordie ze Duitse zomaar op.erUit een grote heleweide jaar rond geluidgrote, groene stifthet gaatMontserratvaak dienst informatie Zo lieten een paar markante openlucht enetymologisch een de begraafplaats gebouwd, op het het isboom het is toch het toch veel veel aannemelijaannemelijstraat.

Onder Onder vond vond in vond etymologisch inhet Marolle’ ‘de Marolle’ had, had, was was dus dus Deboom Marollestraat, DedeMarollestraat, die later die die laterook in de breedte. die konden worden met een gigantische dempend.

Dat zijn heelmet wat sneller dan met verschillenisboom het is toch het toch veel veel aannemelijaannemelijstraat. straat.

Onder Onder het het vond in etymologisch in etymologisch ‘de Marolle’ ‘de Marolle’ had, had, was was dusstraat. dus De Marollestraat, De Marollestraat, later die ‘de later ook in de breedte. die boom konden worden met een gigantische dempend.

Dat zijn heel wat sneller dan met verschillengewonde soldaten ontfutselde, fi guren het leven, onder anderen schietheuvels om te leren schieten grasveld waar ze na hun executie ker dat kerisde dat benaming de benaming de van deopgenomen. straatnaambordje straatnaambordje onderzoek onderzoek dat de datons, term de term veel veel kleiner kleiner dan dan hetdan hetdan de naam de naam De ondergrond bestudeEen alleenkruin meer te van voordelen voor maar smalle stiftjes, en dat staatstaat ker dat kervoordeel dat benaming devan benaming de de straatnaambordje straatnaambordje onderzoek onderzoek dat de datons, term de term veel veel kleiner kleiner hetde het deMontserratstraat naam deMontserratstraat naam Montserratstraat Montserratstraat De bestudeopgenomen.

Een alleenkruin isde meer voordeel te van voordelen voor maar de smalle stiftjes, en dat staatstaat terwijl ze hen verzorgde.

Toen deondergrond Edith Cavell, de verpleegster opook valse vogels. begraven werden.

Hoewel de ‘Marollestraet’ ‘Marollestraet’ er kwam er Britse kwam trouwens trouwens nog altijd altijd ‘op de ‘op de de ‘marolle’ ‘marolle’ niet niet enkel enkel gelinkt gelinkt stadsdeel stadsdeel dat wij dat nu wij de nu de kreeg, kreeg, vormde vormde samen samen met met ren is essentieel om te staande boom ervaart halen dan uit lange rijen voor andere bewoners principe gaat ook op voor ‘Marollestraet’ ‘Marollestraet’ er kwam er kwam trouwens trouwens nog nog altijd altijd ‘op ‘op ‘marolle’ ‘marolle’ niet niet enkel enkel gelinkt gelinkt stadsdeel stadsdeel dat wij dat nu wijde nu deprincipe gaat nog kreeg, kreeg, vormde vormde samen samen met metren is essentieel om te staande boom ervaart halen dan uit lange rijen ook voor andere bewoners ook op voor Duitsers haar ophet het spoor die tijdens de oorlog actief was als Tijdens de Eerste Wereldoorlog schietbaan in 1963 afgebroken door door de aanwezigheid de aanwezigheid van van Marolle’ Marolle’ te lezen. te lezen. wasvan was aan aan de Maricolen, de Maricolen, maar maar Marollen Marollen noemen. noemen.

De De nog nog vier vier andere andere straten straten het beslissen hoeveel bomen minder concurrentie van met kleinere bomen.

Het de stad zijn bomen onze stadsbomen. de aanwezigheid de aanwezigheid van van nog nog Marolle’ Marolle’ te lezen. te lezen. was was aan aan de Maricolen, de Maricolen, maar maar doordoor Marollen noemen. noemen.

De De vier vier andere andere straten straten het het Marollen beslissen hoeveel bomen minder concurrentie van met kleinere bomen. Het van de stad zijn bomen onze stadsbomen. kwamen, schoten ergens ze haarkunnen neer opstaan. Zo verpleegster het Rodeandere Kruis. exemplaren, werd de Burgerwacht afgeschaft werd, staat begraaf— de beschermde zodat daarbij isvoor dat een essentieel.

Ze zijn van groot enprobleem DIFFICILE — LUANA ergens kunnen staan. Zo LUANA andere exemplaren, zodat probleem daarbij is dat een essentieel. Ze zijn van groot DIFFICILE de schietbaan in Schaarbeek. Ook Door haar functie lukte het haar namen de Duitsers de plek al snel plaats er nog steeds.

— LUANA DIFFICILE Philippe Baucq, die in hetzelfde om veel Britse, Franse en Belgische in beslag. Het was voor hen de

Check Check ook ook onzeonze Instagrampagina, Instagrampagina, en bekij de antwoorden LeesLees en bekij k dekantwoorden Check Check ook ook onzeonze Instagrampagina, Instagrampagina, LeesLees en bekij k dekantwoorden en bekij de antwoorden elkeelke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana opBig-Cityvragen de Big-Cityvragen op de via via elkeelke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana op de via via opBig-Cityvragen de Big-Cityvragen Difficile Difficile een een nieuw nieuw Big City-verhaal.

Big City-verhaal. bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity Difficile Difficile een een nieuw nieuw Big City-verhaal.

Big City-verhaal. bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity

0 2I 12 0 2 1 3 0 3I 0 2 0I J 2A0N JUAANR UI A2 R 0 2I 12 0 2 1 3 0 3I 0 2 0I J 2A0N JUAANR UI A2 R

VOLGENDE WEEK VOLGENDE WEEK VOLGENDE VOLGENDE WEEK WEEK Waarom zitVOLGENDE er zoveel VOLGENDE WEEK WEEK VOLGENDE Waarom WEEK zit er zoveel kalk in het Brusselse Waarom Waarom is het is prachtige het prachtige oudeoude kalk in het Brusselse Waarom Waarom is het is prachtige het prachtige oudeoude Waar gaan treinstation de oude metrostellen leidingwater? treinstation van Brussel-Zuid van Brussel-Zuid niet niet leidingwater? treinstation treinstation van Brussel-Zuid van Brussel-Zuid niet nie heen wanneer ze worden vervangen? behouden? behouden? behouden? behouden?

18 MEI 2022 I 31 18 MEI 2022

I 3

Congo, Mama Na Ngai!

30.06 —01.07.2022

Koko Slam Gang / Joëlle Sambi & Hendrickx Ntela / La Rumba au féminin / Yan Koy & Color Rumba / Orchestre Live / Planet Ilunga & Elio 77 DJ / Rokia Bamba / Coloniality, Conviviality? / Ici Sont Les Lions / ...

Free entrance Studio CityGate Klein-Eiland 1a Anderlecht

www.kanal.brussels

Culture.

Afro-pop stars colour Couleur Café

NL | FR | EN

YEMI ALADE - RV

‘THEY HAVE SHAKEN OFF THE LABEL WORLD MUSIC ONCE AND FOR ALL’

31

Culture. Festival

EN

Those who come to this year’s Couleur Café can look forward to a good portion of Afro-pop. The African music scene has in recent years been flourishing and we are now reaping the benefits. “What’s new, is that now everyone can relate to it.” — TOM ZONDERMAN

H

ip hop’s worldwide popularity has turned it into a sought-after commodity for festival organisers. This is true also for Couleur Café, which has been betting on the genre for a few years now. “Hip hop has become the new pop music, but that means that prices for artists are also going up,” says Irene Rossi, programme director at Couleur Café, which this year acquired a competitor in “its” Osseghem Park with the CORE festival. “We do not want to and cannot compete with that. So instead, we have shifted our focus. In recent years, a new batch of interesting Afro-pop artists has been making themselves heard. We have always programmed artists from Africa, especially crossover artists from the cities, not necessarily traditional African music, and we are now putting extra focus on that.”

Probably not a bad idea, because Afro-pop, or Afrobeats, is clearly on the rise. Not to be confused with Afrobeat, without s, which is an exhilarating mix of traditional rhythms, jazz and funk that originated with the Nigerian activist and musician Fela Kuti. His legacy has not gone away, but a whole new generation of young musicians has emerged who do not pay much

32

attention to his political struggle. Musicians who do not deny their tradition, but resolutely look ahead. “Who shake off the label ‘world music’ once and for all,” says Rossi.

That generation’s flagbearers include, among others, Wizkid, Burna Boy, Rema, Yemi Alade, Omah Lay and Mr Eazi. The latter four are on the Couleur Café poster and all come from Nigeria, currently the focus of the African scene and also the African country with the largest population. But creativity is rife in Angola, Ghana, Congo and elsewhere too. Remarkably many innovative (dance) genres come from South Africa, with hybrids such as gqom and amapiano conquering dance floors worldwide.

It’s just a matter of time before we’re all dancing to Afrobeats.

BLACK LIVES MATTER The western pop scene has been noticing the rise of Afropop for some time. Canadian superstar Drake scored a world hit in 2016 with “One Dance”, a song for which he collaborated with the Nigerian prodigy Wizkid. For his new album, released last week, he had the South African DJ and producer Black Coffee produce a

few tracks and the Congolese singer Tresor sang along. For her soundtrack The Lion King: The Gift, Beyoncé approached Burna Boy, Yemi Alade and the South African Moonchild Sanelly, among others. Here in Belgium, Stromae and Damso have strengthened ties with their African roots.

More importantly, there is a push in the other direction too. Nigerian R&B singer Fireboy DML had one of his songs remixed by Ed Sheeran, which was a win both for him and for the British superstar. Wizkid did the same with Justin Bieber, thus becoming the first Nigerian singer to reach number one in the US last summer.

Earlier this year, Bieber also collaborated with Nigerian singer-songwriter Omah Lay. Burna Boy sought refuge in the UK and worked with neo-soul singer Jorja Smith. A few years ago, P-Square, pioneers of the new Nigerian Afro-pop scene, invited American rappers like Akon and Rick Ross to collaborate.

“The most important thing was that the artists from the UK and the US adapted to the African artists, and not the other way around,” says Gailor Kiaku, radio host at BRUZZ and co-founder of the Brussels label Jeunes Boss.

“That was cool: artists who are well known here were open to immersing themselves in a different style.”

Young people from the African diaspora have always listened to Afro-pop, says Kiaku, who himself has Angolan roots. “But the fact that Afro-pop is now breaking through worldwide is new.” That has to do, among other things, with the way those young people started to perceive music: the connection with their roots became more important. Black Lives Matter was a

wake-up call, a catalyst. A new awareness grew, not only among the black population. “You saw that people started to take more interest in African culture, and certainly in African pop music. They have discovered that South Africa are producing revolutionary sounds and that Ghana is flipping on drill music. Things that for a long time had been simmering were forced to the surface by the events of recent years.”

Kiaku makes the link with the musical styles from Latin America that in recent years have conquered the world. “Just like there, African musicians have made their music very modern and appealing.” They have grown up with the internet and social media, they know where to check out new music trends and what does well on platforms like TikTok. “You can tell from someone like Rema that he has listened to American R&B and watched clips by the big stars.”

Right now, the popularity of Afro-pop and Afrobeats sees no boundaries. “Afrobeats is going to be on par with hip hop because what makes hip hop great is that it is not just recognized as a genre, it is also a culture,” Fireboy DML recently told US magazine Rolling Stone. “Afrobeats is a culture too.”

AMAPIANO Are these African artists in danger of losing that culture by so openly lusting for Western sounds?

“Yes and no,” says Kiaku. “There are musicians who have completely detached themselves from Afrobeats, like Apollo G from Angola, who really does rap like they do in the States. Only the lyrics still tell where he comes from. You can pretty

much always recognise that bit of Africa, in the beats, in the instruments. Look at a dance genre like amapiano, which is a perfect middle ground between tradition, house music and electronica.

Compare the Belgian and French scenes: the French will always envy us that little bit of Belgian individuality that sets us apart from all the rest. We will never lose that.”

That is perhaps what makes Afro-pop so attractive and accessible: its perfect blend between what is familiar and its feel for new-fangled pop movements. “In the past, African pop music was something only the African diaspora could identify with but suddenly there was a generation that subtly combined both the sounds

“The African population is on average between the ages of 18 and 24. That’s a big potential streaming market” GAILOR KIAKU Radio host at BRUZZ and co-founder of Jeunes Boss

from here and the tradition from their homeland.

That increased the appeal. Everyone could relate to that and enjoy it.”

The record companies certainly have not missed this. Africa and Asia are the fastest growers in the music market. “The African population is on average between the ages of 18 and 24,” Kiaku nods. “That’s a big potential streaming market, a generation that is also in tune with the rest of the world. Major labels have therefore started investing in the African music scene. The artists are getting more resources, new studios have been built. Copyrights have been regularised.”

In short, being an artist in Africa has become more interesting. “Tastemakers do the rest,” says Kiaku. “They are looking for new styles and artists, they want to be along from the beginning and post their discoveries online. People respond to that, and a new ‘game’, as we call it, is born. It is a snowball effect.”

Clearly the internet plays a major role. Look at the Ghanaian singer Amaarae who scored a huge hit on TikTok with Kali Uchis’ remix of her song “Sad Girlz Luv Money”. “She taught me amapiano, before I didn’t know it was a thing,” laughs Kiaku. “Now you see that amapiano is being picked up in the UK and in France. It is catching on here too. The Brussels DJ collective Brikabrak is going for it. There is even an amapiano concept in a club like Mirano now with DJs from the African diaspora.” Three or four years ago, this diversification in the predominantly white DJ scene was unthinkable, says Kiaku, who now and then claims his spot behind the turntables too. “I recently did a DJ set at Plein Publiek, stuff

▼

New colours at Couleur Café (from left to right): Fally Ipupa, Pongo, Rema, Mr Eazi, TiiwTiiw and Sampa the Great.

33

WHY AFRO-POP COLOURS THE COULEUR CAFÉ FESTIVAL

▼

Omah Lay (left) from Nigeria and BCUC from South Africa: ready to party.

BRUZZ | BACKGROUND

like that would have been unthinkable in the past.”

ONE BILLION VIEWS It is now also a matter of attracting a diverse audience to Couleur Café, says Irene Rossi. “We have been working hard on that this year. We have had separate posters and leaflets printed for the first time that focus on the artists from the Afro-pop scene. We started pasting them and distributing them in the Matongé neighbourhood, and in Molenbeek and Anderlecht, but also in parts of Antwerp. We have recruited people who know these communities well to help us. We also work on it through social media. This is not your typical festival audience.”

Those audiences are not always local. For Congolese superstar Fally Ipupa, the community is descending from Paris and Amsterdam. Rossi has also made a special poster for the Brussels-Moroccan rai singer Iliass Barnia alias TiiwTiiw. “He is the most streamed Belgian artist on YouTube, with more than a billion views. He works with international artists from the hip-hop and trap scene, but few people outside the Maghreb community know about him. We want to get that community to Couleur Café, and we want to introduce TiiwTiiw to a wider audience.”

There is a world of difference between rai from Morocco and amapiano from South Africa, but it is that diversity that makes the African scene so rich and interesting. “Young people today have a broad taste anyway,” say Rossi. “They can like Led Zeppelin and also be into Burna Boy. Above all, we want to diversify and reflect what is going on in Brussels. Apart from Afro-pop, we focus on hip hop, reggae and dub. It all works very well. As long as it is a celebration, it has to be a real party.

That is the DNA of Couleur Café.”

COULEUR CAFÉ 24 > 26/6, Ossegempark/Parc d’Osseghem, www.couleurcafé.be 34

IT BEGAN IN AFRICA There is a great deal of great young African stuff on the Couleur Café programme but Youssou N’Dour means that the festival can boast with the godfather of Afro-pop. Very symbolically, he will be the first on the Red Stage on Friday. Feel like dancing? Head to the Black Stage for the South African house duo Black Motion. Fally Ipupa is the big star that concludes that same day. Ipupa is the Romelu Lukaku of the Congolese pop scene, his arrival is making the African community buzz but you don’t have to be black to dance to his modern version of the rumba. On Saturday, you should definitely be at the Red Stage for the young Nigerian prodigies called Yemi Alade and Rema. Then stick around for the kuduro of Angolan Pongo and, oh Carolina, let Shaggy’s

festive dancehall pass you by and instead hurry to the Green Stage for the Afrofusion and West African highlife of young Nigerian Omah Lay. After you have devoured your pistolets, fine bakery and scrambled eggs at your Sunday breakfast, take to the festival grounds to be woken up by the rap, ragga and soul-laced afrobeat of Zambian Sampa the Great. A few thirst quenchers later, the Molenbeek rai singer TiiwTiiw will enter the Green Stage to prove why he is the most watched Belgian on YouTube. On the same stage, the Nigerian hit-sensation Mr Eazi will show us why he has already earned a spot at the American Coachella festival. BCUC, which closes that same evening, is another maverick: these South Africans mix traditional African music with funk, punk rock and hip hop and create an exhilarating, all-consuming hybrid. Exactly what you expect from Couleur Café.

AFROPOP KLEURT COULEUR CAFÉ

AFROPOP PARTY À COULEUR CAFÉ

De wereldwijde populariteit van hiphop heeft het tot een gegeerd goedje gemaakt voor festivalorganisatoren. Ook voor Couleur Café, dat al een paar jaar inzet op het genre. “Hiphop is de nieuwe popmuziek geworden, maar dat maakt dat ook de prijzen voor artiesten de hoogte in gaan,” zegt Irene Rossi, programmator bij Couleur Café, dat er dit jaar met het Core-festival een concurrent in ‘zijn’ Ossegempark bij kreeg. “Wij willen en kunnen niet meegaan in dat opbod. Daarom hebben we onze focus verlegd. De voorbije jaren heeft een nieuwe lichting interessante afropopartiesten de aandacht opgeëist, en daar besteden we graag extra aandacht aan.” Die nieuwe generatie afropopartiesten klinkt fris en catchy, komt uit onder meer Nigeria, Angola, Ghana en Zuid-Afrika, en luistert naar namen als Rema, Yemi Alade, Mr Eazi, Pongo, Fally Ipupa, Sampa the Great en TiiwTiiw. Allemaal jonge sterren die de affiche van Couleur Café extra kleur geven.

La popularité du hip-hop en a fait une denrée recherchée par les organisateurs de festivals.

Couleur Café aussi mise sur le genre depuis quelques années déjà. « Le hip-hop est devenu la nouvelle musique pop, ce qui veut dire que le prix des artistes augmente », explique Irène Rossi, programmatrice de Couleur Café, qui a cette année un concurrent dans « son » parc d’Osseghem avec le festival Core. « Nous ne voulons et ne pouvons pas nous plier à la surenchère. On a donc changé d’orientation. Ces dernières années, une nouvelle génération d’artistes afropop a pris le devant de la scène et nous tenions à leur accorder une attention particulière. » Des sons entraînants et rafraîchissants, venant du Nigeria, d’Angola, du Ghana et d’Afrique du Sud portés par Rema, Yemi Alade, Mr Eazi, Pongo, Fally Ipupa, Sampa the Great et TiiwTiiw. Autant de couleurs en plus à l’affiche de Couleur Café.

NL

FR

Photography by Flor Maesen

Steun POOL IS COOL en maak openluchtzwemmen mogelijk voor elke Brusseleir.

Doe een bijdrage via growfunding.be/pooliscool

Culture. Film

‘De MIVB wilde niets met mijn film te maken hebben’

BRUZZ | INTERVIEW

NL

Het Brussels International Film Festival palmt tien dagen lang de centrumbioscopen en het De Brouckèreplein in. Een zombiekomedie opent de deba en, coryfee Fanny Ardant laat zich fêteren en Giordano Gederlini stelt zijn film noir voor over een Brusselse metrobestuurder die gangsters te lijf gaat. “Ja die gekke parkings onder het Atomium zijn lelijk. Maar wat een filmdecor!” — NIELS RUËLL, FOTO IVAN PUT In metrohalte Atomium – die bestaat niet, maar daarover straks meer – tuimelt een jongeman op het spoor. De noodrem is niet krachtig genoeg. Het blijkt de verloren zoon te zijn van de metrobestuurder. Die stille Spanjaard stelt zelf een onderzoek in, botst op zwaar banditisme en krijgt rechercheurs op de nek. Met Entre la vie et la mort trakteert regisseur en scenarist Giordano Gederlini op een stadsthriller met internationale ambitie.

Vader en dochter rechercheur worden vertolkt door grote namen als de Franse Marine Vacth en de Belgische reus Olivier Gourmet. De hoofdrol is voor Antonio de la Torre, de Spaanse klasbak uit films van Pedro Almodóvar en voortreffelijke thrillers als La isla mínima en El reino.

Entre la vie et la mort krijgt de

volgende weken een bioscooprelease in achtereenvolgens Spanje, Frankrijk en België. Het Brussels International Film Festival pakt nu al uit met de film van Gederlini. “In België worden amper polars gedraaid en Frankrijk doet het niet zoveel beter. We laten het genre aan televisie over. Ik vind dat jammer. Ik heb wel de ambitie en de pretentie om een stedelijke film noir met Europees DNA te draaien die ook echte cinema is,” zegt Gederlini goedlachs.

Brussel leek hem een geschikt decor voor die film noir. “Ik woon hier nu bijna negen jaar. Mijn Belgische vrienden begrijpen niet dat ik Barcelona voor Brussel heb ingeruild. Maar ik hou van het stedelijke klimaat in Brussel. Ik heb nog op het platteland gewoond, dat was even leuk maar na twee jaar

“In Brussel heb je sterke contrasten en kun je nog verloren lopen. Brussel is ook een na e stad. Dat past bij een stedelijke thriller” GIORDANO GEDERLINI

36

verveelde ik me dood. Ik heb cafés nodig en hou van stadswandelingen.

Dit is een stad met veel gezichten en sterke contrasten waar je nog in kan verloren lopen. Door de vele regen is het ook een natte stad. Ook dat past bij een stedelijke thriller.”

LELIJKE PARKINGS Gederlini houdt van de mentaliteit in de Belgische cinema om er zonder complexen voluit voor te gaan, maar

vindt de Belgische cinema wel “erg wit”. “En dat weerspiegelt niet wat ik rondom mij zie. Ik heb de Franse nationaliteit maar thuis werd er Spaans gesproken, mijn ouders zijn politiek vluchtelingen uit Chili. Ik woon in de Europese wijk. Als ik ’s middags wat eet in het Jubelpark, zit ik tussen Duitsers, Italianen en noem maar op. De Brusselse latinogemeenschap ken ik uiteraard goed. In mijn films is de computer-

Giordano Gederlini: “Hopelijk voelt de kijker de energie en urgentie van de ploeg in mijn film.”

winkeluitbater van Mexicaanse, de apothekeres van Congolese en de rechter van Tunesische afkomst. De twee slechteriken zijn een reus van Marokkaanse afkomst en een blonde Vlaamse reus met een vikingkop, gespeeld door Tibo Vandenborre.”

Twee sleutellocaties in de film zijn de koeltoren van de elektriciteitscentrale in Drogenbos en de door het Atomium gedomineerde Heizelvlakte. “‘Heb jij serieus aan

het Atomium gefilmd? Het is daar toch spuuglelijk,’ zeiden mijn vrienden. Vanuit urbanistisch oogpunt is die toeristenplek inderdaad een catastrofe. Al die gekke parkings zijn lelijk. Maar grafisch is de site heel dankbaar voor film. Toen ik het bassin vond waarin je het Atomium weerspiegeld ziet, dacht ik: wauw, wat een decor voor een film noir.”

Met opzet verzon de regisseurscenarist namen voor metrohaltes.

“Halte Heizel is halte Atomium geworden. Ik weet dat Brusselaars dat maar raar zullen vinden. Maar ik bedank de MIVB nadrukkelijk niet.

Ik heb niet in de Brusselse metro mogen filmen. Ze vonden het scenario te duister. ‘We wensen niet in verband gebracht te worden met een film die zo hard is.’ Ik mocht zelfs niemand filmen die een metrohalte binnenwandelt. Waar slaat dat op? Brussel heeft nog een censuurdienst: de MIVB! Als een filmscenario niet past bij het plezante beeld dat de MIVB van zichzelf wil creëren, krijg je een nee.

Bedenkelijk.”

In Barcelona kon de ploeg wel twee nachten in de metro filmen.

“We hadden maar drie, vier uur. Het was gekkenwerk. De hele opnameperiode was zwaar. We waren de eerste filmproductie na de eerste lockdown. Dat bracht veel gedoe en extra kosten met zich mee. De coronaprotocollen waren een serieuze beperking. Tijdens elke buitenopname kregen we bezoek van de politie, die was gealarmeerd door buurtbewoners. Gelukkig was de hele ploeg na maanden inactiviteit héél gemotiveerd. Die energie en urgentie voelt de kijker hopelijk.”

De voorbije jaren maakte Gederlini vooral opgang als scenarist. “Op de middelbare school in Parijs ben ik met een vriend een filmclub begonnen. Dat was de eerste klik. Verschillende vrienden kozen voor een gespecialiseerde filmschool zoals La Fémis, ik ging na een universitaire filmopleiding liever snel aan de slag in het filmmilieu. Ik ben een handige jongen en zette mijn eerste stappen in de decoratieploegen. Met de hulp van een netwerk aan bevriende producenten, acteurs en technici draaide ik op jonge leeftijd mijn eerste kortfilms.”

In 2002 had hij al een eerste langspeelfilm klaar: Samouraïs.

“Sindsdien weet ik wat het is om een film te zien mislukken. Ik was een verwoed fan van manga en werd gevraagd voor een martialartsfilm.

Ik probeerde actie en komedie te mengen, maar het opzet was van in het begin verkeerd en dat krijg je niet meer recht. Het heeft jaren geduurd voor ik weer zin had om achter de camera plaats te nemen.”

AMERIKAANSE REMAKE Zijn scenario voor een oorlogsfilm in Afrika met Gérard Depardieu werd nooit verfilmd, maar ging wel over de tongen. Via de Belgische coproducent leerde hij de Belgische kunstenaar Nicolas Provost kennen en hielp hem aan het scenario voor The invader, een visueel verbluffende Brussel-film over een vluchteling met een bejubelde ouverture op Lampedusa. “Ik werkte ook jaren met de Brusselse regisseur Micha Wald op een project dat het jammer genoeg niet gehaald heeft. Meer geluk had ik toen François Troukens (de ex-gangster die filmregisseur werd, red.) hielp met het

scenario voor Tueurs.”

Vier jaar geleden kreeg de ingeweken Brusselaar de wind in de zeilen. Van zijn hand was het scenario voor Duelles. Die hitchcockiaanse burenruziefilm van Olivier Masset-Depasse krijgt eerstdaags een Amerikaanse remake met filmsterren Jessica Chastain en Anne Hathaway in de rollen van Veerle Baetens en Anne Coesens. Gederlini werkte ook aan het scenario van Les misérables, de bejubelde film over de explosieve situaties in de banlieue van Parijs waarmee debutant Ladj Ly in de prijzen viel op het Festival van Cannes. “Dat was een ongelofelijk avontuur. Ik bezocht ook de sets van Duelles en Les misérables en dat gaf me zin om na al die jaren toch terug weer te regisseren.”

BRUSSELS INTERNATIONAL FILM FESTIVAL 23/6 > 2/7, www.briff.be ENTRE LA VIE ET LA MORT 25 & 26/6 (release: 13/7)

Antonio de la Torre speelt een Spaans-Brusselse metrochauffeur die achter de moordenaars van zijn zoon aan gaat.

MEURTRE DANS LE MÉTRO

MURDER IN THE METRO

Pendant dix jours, le Brussels International Film Festival occupera les cinémas du centre-ville. Giordano Gederlini y présentera son film noir sur un conducteur de métro bruxellois qui s’attaque à des gangsters. Entre la vie et la mort réunit des grands noms comme Marine Vacth, Olivier Gourmet et Antonio de La Torre, acteur espagnol réputé des films de Pedro Almodóvar. La STIB n’a pas voulu y participer. « Ils ont trouvé mon scénario trop sombre. Ça ne correspondait pas à l’image qu’ils veulent véhiculer. »

For ten days, the Brussels International Film Festival will occupy the cinemas in the city centre and the De Brouckère square and Giordano Gederlini will present his film noir here. A story about a Brussels metro driver who attacks gangsters, Entre la vie et la mort features big names such as Marine Vacth, Olivier Gourmet and Antonio de la Torre, the class act from Pedro Almodóvar’s films. But STIB/ MIVB wanted no part of it. “They found my scenario too obscure. It did not fit with the image they want to uphold.”

FR

EN

37

You may also like PRIMERO

‘En solo, je dois encore faire mes preuves’

FR

Chaque semaine, notre radar détecte un projet artistique qui mérite toute votre a ention.

Aujourd’hui, c’est le flow de Primero qui guide le hip-hop vers de nouveaux horizons. Membre fondateur de l’Or du Commun, l’artiste bruxellois s’échappe en solo pour questionner le monde à travers des morceaux introspectifs et personnels. — NICOLAS ALSTEEN

À l’heure où le soleil décline, que tout Bruxelles se pose en terrasse pour l’apéro, Primero commande une part de gâteau, un café et un verre d’eau.

La scène est à l’image du personnage.

En décalage, jamais là où on l’attend, l’artiste évolue à son rythme, mais toujours aux avant-postes du rap bruxellois. Venu de Boitsfort, dans le sud de la capitale, le garçon grandit entre des disques de Miles Davis et de Boby Lapointe. Ce grand écart assure son éducation. Tout l’art d’associer un sens affuté du détail à une science élaborée du jeu de mots.

De fil en aiguille, pourtant, c’est la passion du rap qui l’emporte : la découverte d’Akhenaton, Lunatic ou Kery James l’amène à partager ses idéaux avec Swing et Loxley, deux 38

amis avec lesquels il crée L’Or du Commun. « Ces dix dernières années, je me suis plié aux exigences du collectif », rappelle Primero. « Faire une carrière en groupe, cela demande d’évoluer vers des formes de consensus. Sur scène, en studio, dans le local de répétition ou sur le tournage d’un clip vidéo, nous avons toujours fait des concessions. Malgré la promiscuité, nos besoins et nos tempéraments différents, nous avons néanmoins réussi à maintenir le cap et l’amitié au sein de ce projet. Ce n’est pas rien. »

SIGNES DE VIE Titulaire indiscutable au sein de la formation bruxelloise, Primero a toujours favorisé le jeu d’équipe sans

ménager ses efforts. Vigoureux et engagé, le rappeur a pourtant connu des périodes compliquées. « À un moment, je cherchais un nouveau souffle », confie-t-il. « Après autant d’années au service du collectif, des routines s’installent inévitable-

ment. » En quête de nouvelles façons d’écrire et de chanter, il croise la route de Lous and the Yakuza qui, à sa manière, le pousse vers une écriture plus spontanée et personnelle. Ce revirement artistique va trouver un écho au cœur du

« En tant qu’artiste, j’accepte difficilement que ma musique soit consommée aussi vite qu’un cheeseburger dans un fast-food »

Storyboard WIDE VERCNOCKE Primero : « Désormais, je parle de moi à la première personne du singulier. »

d’arriver avec un seul bloc, trop dense et indigeste, j’y vais pas à pas.

Je me voyais mal publier un album et griller toutes mes chances sur un seul lancer de dés. En tant qu’artiste, j’accepte difficilement que ma musique soit consommée aussi vite qu’un cheeseburger dans un fast-food. Quand je compose, j’accorde du soin aux détails et je prends le temps de faire les choses correctement. Sortir plusieurs EP, c’est donc une déclaration d’intention, mais aussi le moyen de donner une meilleure visibilité à mes compos. »

DU SINGULIER À L’UNIVERSEL

confinement. Durant cette période de calme plat, où l’encéphalogramme de la planète est au point mort, Primero donne des signes de vie par l’entremise d’un disque solitaire. Publié à l’été 2020, le EP Serein le voit évoluer vers des contrées plus douces et mélancoliques, plus authentiques et mieux chantées que jamais.

ANTIDOTE À LA MALBOUFFE Primero poursuit à présent le travail entamé avec Serein via un projet baptisé Fragments. « C’est une série de plusieurs EP », indique le rappeur. « Sortir une succession de formats courts, c’est une façon de sensibiliser graduellement le public à mon univers. Parce qu’en solo, je dois encore faire mes preuves. Plutôt que

BRUZZ | STORYBOARD

Assemblés aux côtés du producteur PH Trigano, les deux premiers épisodes de Fragments donnent aujourd’hui une bonne indication sur la direction prise par Primero. « À mes débuts, j’étais plutôt dans l’observation et l’exercice de style », explique-t-il. « Puis, je me suis tourné vers la fiction avec des morceaux pensés comme des scénarios. Désormais, je parle de moi à la première personne du singulier. » Conçus au plus près du cœur et de ressentis personnels, les morceaux de Fragments touchent pourtant à l’universel. Nappés de doutes et d’une saine mélancolie, des titres comme « Trac » ou « Capricorne » témoignent de cette aptitude à transposer des bouts d’intimité dans la réalité de tout un chacun.

Seul derrière le micro, mais aussi en duo avec Isha (« Fourmilière ») ou Roméo Elvis (« Deux Deux »), Primero affirme son ADN musical et affine une prose distinguée et littéraire à souhait. « Je ne lis pourtant pas autant que je le voudrais… Mais j’entretiens une relation très forte avec quelques ouvrages de référence comme Les Identités meurtrières d’Amin Maalouf, par exemple. Ce bouquin m’a ouvert les yeux. En le lisant j’ai compris l’absurdité des clichés. Pour comprendre quelqu’un, il faut accepter qu’il soit porteur de multiples sentiments. » Un mot de la fin qui, à l’écoute, s’applique parfaitement à Fragments.

De voorbije jaren groeide Big Thief – komt ie – op een diefje uit tot lieveling van de indiescene. Zijn rauwe mix van folk, rock, pop en country is een verademing in een gepolijst poplandschap.

PRIMERO : FRAGMENTS PART. 2 Sortie prévue en juillet

BIG THIEF 28/6, 20.00, Koninklijk Circus, www.cirque-royal-bruxelles.be 39

Culture. Exposition

INVADER, LA LÉGENDE DE L’ART URBAIN, ENVAHIT L’ESPACE DU MIMA, UN PIXEL À LA FOIS

‘J’aime l’adage qui dit : rester petit, voir grand’ Depuis 1998, Invader conquiert le monde avec ses Space Invaders, ses mosaïques en carreaux de céramique iconiques, qui s’inspirent des jeux vidéos 8 bits. Au MIMA, la légende anonyme française du street art présente un autre aspect ludique de son œuvre, le Rubikcubism. — KURT SNOEKX

C

omment naissent les mythes ? Du besoin d’expliquer le monde ? De la nécessité de donner un sens à ce qui fait souffrir inévitablement et constamment l’humanité ?

En guise d’amusement ? La légende urbaine Invader évoque plutôt un « heureux accident », à un moment donné en 1998. « À l’époque, je n’étais pas du tout rattaché au mouvement graffiti, qui était pour moi trop américain et lié à la culture hip-hop, alors que moi, j’étais plutôt attiré par le rock. Donc je n’ai pas tout de suite vu l’importance de ce geste d’installer cette première mosaïque dans la rue. À la fin des années 1990, j’expérimentais plusieurs formes d’art, j’allais un peu dans tous les sens. Je cherchais ma voie et mon style et je découvrais aussi l’émergence du numérique avec les premiers micro-ordinateurs qui faisaient leur apparition. La première pièce que j’ai posée dans la rue est donc restée seule pendant des mois, jusqu’au jour où j’ai compris que ce geste était important, que j’avais trouvé une nouvelle sorte d’expression urbaine et que,

40

comme il s’agissait d’une figure de Space Invaders (le jeu vidéo 8 bits populaire, NDLR), tout le programme était tracé : il me fallait maintenant envahir l’espace avec des mosaïques en carreaux de céramique pixélisés. » C’est ainsi que la légende est née, et la mission connue. Près de vingt-cinq ans plus tard, on en est à 4 056 Space Invaders dans 80 villes du monde : de Bruxelles à Melbourne, de Bangkok à Miami en passant par Mombasa et Potosí. À Cancun Bay au Mexique, certains d’entre eux vivent au fond de l’océan, et en 2015, Space2 fut « renvoyé » chez lui à bord de l’ISS (la Station Spatiale Internationale). « On m’a déjà demandé si je n’allais pas un jour engager des gens pour installer mes mosaïques dans les rues à ma place, mais la réponse est non. Jusqu’à présent, je les ai toutes installées moi-même. Cela fait partie de mon histoire et du processus.

Lorsque vous voyez une de mes mosaïques quelque part au coin d’une rue, cela signifie : ‘Invader was here’. » « Mais il est vrai que j’aime l’idée

de trouver de nouveaux territoires à envahir et de nouvelles formes d’invasion. Dès mes débuts, il m’a semblé que pour être cohérent et percutant, je devais mener ce projet le plus loin possible et travailler à l’échelle planétaire. J’ai été dans des coins du monde reculés et complètement en dehors des circuits artistiques habituels (Afrique, Inde, Népal…), ce que personne n’avait fait auparavant. C’est ce qui fait que je ne me suis jamais lassé de ce projet. Ce projet est sans fin et il me faudrait plusieurs vies pour l’accomplir. J’aime l’adage qui dit : ‘rester petit mais voir grand’. »

PARTICULES ÉLÉMENTAIRES « Rester petit » n’est pas uniquement une référence au côté intime de la pratique d’Invader. L’univers du Français fait aussi allusion à une époque où les petits moments d’émerveillement faisaient naître de grands rêves. « Nos années de jeunesse nous marquent à vie », confirme-t-il. « Ce sont les années de formation, de découverte du monde et beaucoup de nos souve-

▼

FR

41

nirs nous y ramènent. En tant qu’artiste, cela ressort tout naturellement dans mon œuvre. Je crois que c’est Picasso qui a dit : ‘Tous les enfants sont des artistes, le problème, c’est de rester artiste une fois adulte’. » Invader puise dans sa jeunesse avec avidité. Il avait neuf ans en 1978, lorsque la société japonaise Taito lançait le jeu vidéo en 8 bits Space Invaders, créant ainsi une version pixélisée à côté de la réalité palpable. Ces pixels sont encore toujours les particules élémentaires d’Invader, l’alphabet fondamental d’un vocabulaire qui ne cesse de s’enrichir – et qui va des personnages colorés des jeux vidéo comme Space Invaders, Pac-Man, Sonic et Mario Bros à tout un éventail d’icônes culturelles comme Andy Warhol, CCTV, La Guerre des Étoiles, Manneken Pis, The Ramones ou The Dude du film The Big Lebowski.

« Un artiste est forcément lié à son époque, il est comme une éponge qui absorbe le monde qui l’entoure et le réinterprète à sa manière », explique-t-il. Et c’est aussi applicable pour ces petites briques universelles qu’il utilise. « Le monde d’aujourd’hui est manifestement lié à l’avènement du numérique, et bien sûr le pixel. Les Space Invaders ou encore les Rubik’s Cubes traduisent cela. Dans ce sens, mon art est lié de manière intime à la vie, à cette révolution dans l’histoire de l’humanité qui nous a donné des nouvelles technologies, des smartphones, des ordinateurs, des réseaux sociaux… Mes mosaïques qui donnent corps au pixel sont bien entendu liées à tout cela. » À notre époque de haute définition, les pixels sont également un anachronisme, une rupture volontaire avec la pléthore d’images lisses qui nourrissent quotidienne-

BRUZZ

| INTERVIEW

▼

INVADER, LA LÉGENDE DE L’ART URBAIN, ENVAHIT L’ESPACE DU MIMA, UN PIXEL À LA FOIS

ment nos yeux. Les œuvres qu’Invader cimente aux quatre coins de la Terre accrochent le regard et déchirent tant l’espace que notre perception. D’une part, elles font le lien entre le monde analogique et l’image numérique. D’autre part, elles déconstruisent cette même image numérique jusqu’à revenir à son composant le plus basique.

Pour au bout du compte joyeusement transcender les frontières artificielles entre l’écran et l’espace public, la technologie et la réalité, le rêve et l’action, et finalement aussi l’art et la vie.

Cet aspect transcendantal est en même temps un réflexe de douceur démocratisante et un acte rebelle et politique. « Oui, complètement ! », réagit Invader. « Même si mon art n’est pas politique au premier degré, je vois dans l’art de rue un geste subversif et donc politique par essence. C’est certainement ce qui m’a inconsciemment poussé à faire ce que je fais, à sortir l’art de son carcan un peu snob et élitiste qu’est le monde des galeries et des musées. Travailler dans l’espace public permet de rendre son art accessible à tous, du clochard au président. Comme disait Keith Haring à propos de ses dessins dans le métro de New York : ‘Mes créations ont plus de visiteurs en une journée que la Joconde en un an’ ».

WORK HARD, PLAY HARD

« Dès mes débuts, il m’a semblé que pour être cohérent et percutant, je devais mener ce projet de Space Invaders le plus loin possible et travailler à l’échelle planétaire » 42

L’enjeu est donc grand. Aussi au niveau personnel. Et Invader, qui pratiquait déjà la photographie et le dessin en autodidacte avant de s’inscrire en Art Plastiques à l’université, en est bien conscient : « Ça m’a ouvert les yeux et l’esprit sur l’Art. Dans une de ses chansons, Lou Reed dit ‘Ma vie a été sauvée par le rock and roll’. Dans mon cas, elle fut sauvée par l’art. C’est une véritable obsession et une raison de vivre pour moi. Je m’y consacre corps et âme ! Je pense que si je n’avais pas cela, j’aurais de vrais problèmes existentiels. Avec l’art, on touche quelque chose de métaphysique, on s’inscrit dans une tradition et une histoire. Au début, cela a été très difficile pour moi de m’engager dans une carrière d’artiste car cela suppose de passer après des génies des temps passés.

Mais j’ai tenté ma chance et je me

suis accroché. Ce que je fais peut paraître dérisoire aux yeux de certaines personnes, mais c’est pour moi quelque chose d’extrêmement profond et sérieux. ‘Make it special or don’t make it’, cette phrase n’est pas de moi mais je m’y retrouve complètement. » Une autre de ses activités, à la fois ludique et déjantée, qu’il pratique depuis près de vingt ans dans son atelier, est tout aussi spéciale. Elle sera bientôt mise à l’honneur au MIMA, avec des séries qui font entre autres référence à des criminels connus (Rubik Bad Men) ou à des références de l’histoire de l’art (Rubik Masterpieces). « Tout comme les Space Invaders, le Rubik’s Cube est à l’origine un jeu, qui de plus est lié à ma génération puisqu’il a été inventé en 1974 lorsque j’étais enfant. Je trouve cet objet fascinant, tellement simple et complexe à la fois et d’une esthétique de toute beauté. Cela a donc été assez naturel pour moi de m’en emparer et de détourner son usage pour l’intégrer à mon art. » Les sculptures et les tableaux/ objets qu’Invader crée en utilisant le casse-tête internationalement connu et qu’il englobe sous le terme Rubikcubisme depuis 2005, sont constamment sur le point de disparaître ou d’apparaître. En s’approchant, on ne les voit plus. En prenant ses distances (ou en utilisant un appareil photo), l’image

« Je ne vois pas de dichotomie entre mes mosaïques dans la rue et mes pièces Rubikcubistes au MIMA », explique Invader. « Il y a la même idée de découverte, d’aventure et même d’adrénaline qui se met en place. »

se révèle tout à fait. Il s’agit d’une belle métaphore de l’espace qui existe entre voir et regarder, entre réalité et visions, entre les pixels et l’image, où Invader se sent tellement chez lui et où il est toujours sur le point de s’échapper. Prêt à envahir l’espace, un pixel à la fois.

Que ce soit avec des mosaïques dans la rue ou avec des pièces Rubikcubistes dans son atelier. « Je ne vois pas de dichotomie entre ces deux aspects », commente-t-il. « J’ai toujours mené les

deux de front. Ce qui est important et difficile est d’être aussi pertinent et inventif des deux côtés, mais pour moi cela participe à la même chose.

Il y a la même idée de découverte, d’aventure et même d’adrénaline qui se met en place. Il y a le même besoin de partager des choses et de donner le meilleur de soi. »

INVADER RUBIKCUBIST 24/6 > 8/1, MIMA, www.mimamuseum.eu

WORK HARD, PLAY HARD

WORK HARD, PLAY HARD

De anonieme Parijse streetartlegende Invader heeft sinds het eind van de jaren 1990 een gigantisch en hoogst uniek oeuvre uitgebouwd. In tachtig wereldsteden – van Bangkok tot Miami en van Mombasa tot Potosí – kleefde hij intussen eigenhandig meer dan 4.000 gepixelde Space Invaders. Een van die iconische, op het populaire 8-bit videogame gebaseerde keramische mozaïeken keerde zelfs terug naar de ruimte met het ISS, een ander verwijlt zijn tijd in de diepzee.

Bij het MIMA stelt hij een ander, even speels aspect van zijn praktijk tentoon: Rubikcubism. “Zei Picasso niet ooit: ‘Alle kinderen zijn kunstenaars, de uitdaging is dat te blijven eenmaal je volwassen bent’?

Wel, ik neem dat spel zeer ernstig, of ik nu de wereld verover met mijn mozaïeken of in mijn atelier Rubik’s Cubes transformeer tot odes aan de kunstgeschiedenis.”

Since the late 1990s, the anonymous Parisian street-art legend Invader has built up a gigantic and highly unique body of work. He has personally decorated eighty cities around the world – from Bangkok to Miami and from Mombasa to Potosí – with more than 4,000 pixelated Space Invaders. One of those iconic ceramic mosaics based on the popular 8-bit video game even returned to space with the ISS, while another is spending its time in the deep sea. At MIMA, he exhibits another, equally playful aspect of his practice: Rubikcubism. “Wasn’t it Picasso who once said: ‘All children are artists, the challenge is to stay that way once you’re an adult’?

Well, I take that game very seriously, whether I’m conquering the world with my mosaics or transforming Rubik’s Cubes into odes to art history in my studio.”

NL

EN

Under the skin

WAT KRUIPT ER ONDER DE HUID VAN DJ, PRODUCER EN RADIOHOST LEFTO?

‘Er is opnieuw licht aan het einde van de tunnel’

BRUZZ | PORTRAIT

NL

Dj, radiohost, producer, muziekkenner en tastemaker Le o hee net als de hele muzieksector twee moeilijke jaren achter de rug. Maar met enkele nieuwe releases in het vooruitzicht en een volle agenda in de achterzak zit hij opnieuw op het goede spoor. — TOM ZONDERMAN, FOTO IVAN PUT “Er was even geen licht aan het einde van de tunnel,” zegt Lefto. Hij heeft het over de voorbije twee jaar, toen maand na maand zijn inkomsten wegvielen. Toen ook duidelijk werd dat de cultuursector, en de clubscene in het bijzonder, niet zo belangrijk bleek als gedacht. “Politici gaan eens graag op de foto met een dj op Tomorrowland, daarmee kunnen ze scoren. Daarbuiten voel je heel hard dat ze geen connectie hebben met het nachtleven, dat ze niet met

TEGENPOOL De globetrotter in Lefto bleef even op zijn honger zitten, maar hij vond het ook goed om wat meer thuis te zijn.

“Ik heb mijn zoontje zijn eerste stapjes zien zetten, zijn eerste

“In Engeland zie je dat pioniers nog altijd mogen shinen op grote festivals. Hier word je snel vergeten” muziek bezig zijn of niet buitenkomen. Dat vond ik het ergste.”

Vandaag heeft de Brusselse smaakmaker verse moed getapt. De zomer zit goed vol, het najaar wordt nog drukker. Vier jaar na de verzamelaar Lefto presents: jazz cats ligt er een vervolg in de rekken. In september stelt hij zijn tweede compilatie samen voor het legendarische Britse label BBE. En dan broedt hij nog op een eigen project waarin hij zijn producersrol verder uitdiept.

Kortom, hij is zo mogelijk nog meer met muziek bezig dan vroeger.

“Corona heeft ons op een andere manier naar de maatschappij doen kijken. De natuur leert ons altijd iets.

Kijk naar de overstromingen, die ons vertellen dat er te veel beton is. Of ontbossing, die de verspreiding van virussen door dieren in de hand werkt. Al heb ik het gevoel dat de pandemie misschien net niet lang genoeg heeft geduurd om er blijvende

44

lessen uit te trekken. Mensen vergeten snel. Er is te weinig observatie. Als er een tornado voorbijraast, kijken mensen ernaar door hun gsm. Pas daarna beseffen ze dat hun huis weg is.”

woordjes horen zeggen, zijn eerste mopjes. Ik had tijd om alles op een rij te zetten, mijn doelen beter af te bakenen. En ik heb een manager onder de arm genomen, voor het eerst in 27 jaar.” Die manager moet meer rust brengen, meer vrijheid, meer ademruimte. “Ik had wel een boeker, maar voor de rest deed ik alles zelf. Een artiest moet ook artiest kunnen zijn, en niet bezig zijn met onderhandelen of boekhouden.”

Ook de gedachte dat het voor artiesten moeilijker zou zijn om na corona hun plaats te vinden, speelde mee. “Ik wilde goed voorbereid aan de start staan. Clubs zijn nog steeds voorzichtig, ze nemen financieel weinig risico’s. Er zijn veel dj’s, de concurrentie is groot. Ik ben 45, ik ben niet zo goedkoop en ook niet zo jong in een scene waar veel jong geweld zit. Zolang ik mee ben, is dat oké, dan voel ik mij forever 21. Pas schatte iemand mij nog 29.” (Lacht)

De vonk waarmee zijn liefde voor muziek gegroeid is, kwam er lang voor zijn 21e. “Mijn vader had een brede muziekcollectie, met veel klassieke jazz maar ook Frans chanson. Maar de echte passie kwam er door hiphop, en door op zoek te gaan naar de samples waarmee rapproducers de muziekgeschiedenis plunderden. Ik begon zelf te producen en ging ook crate diggen voor goeie samples, uit Turkse psychedelica of Braziliaanse bossanova. Zo ben ik vertrokken.”

Die drang naar nieuw spul is er nog altijd. “Ik ga nog steeds op zoek naar dingen die fris zijn, die mij raken. Zolang ik mezelf daarin vertrouw, zit het goed. De jeugd speelt heel hard, redelijk donker.

Daar ben ik een tegenpool van, ik ben doorgaans iets meer soulvol, warmer.

Ik vind het mooi om die blik te delen met een jongere generatie, dat ik haar kan tonen hoe rijk muziek is. Het is wel eigen aan België dat de oudere garde hier minder meetelt. In Engeland zie je dat pioniers nog altijd mogen shinen op grote festivals. Hier wordt wat je bereikt hebt snel vergeten. Bijna enkel de dag zelf telt.”

ZEKERE ONZEKERHEID Lefto houdt van zekerheid, een sprong in het diepe zal hij niet snel wagen. Toch ging hij twee jaar geleden weg bij Studio Brussel.

“Mensen die mij toen zot verklaar-

den, vertellen me nu dat het mijn beste move was. Ik dook ook niet in het ongewisse, ik had een plan, ik wist dat ik bij Kiosk aan de slag kon.

Ik zit hier goed. Tijdens corona waren we de polsslag van de stad, dat kunnen niet veel culturele instellingen zeggen. Maar het klopt, er moet iets zijn waarop ik kan terugvallen, ik heb schrik van het onbekende.

Waarom zijn mensen bang van de dood? Dat is het enige waarvan je zeker weet dat je het ooit gaat meemaken. Maar het is een onzekere zekerheid. Dat is raar, dat zit niet in ons. Als je jong bent zeker niet, maar hoe ouder je wordt, hoe meer je daar toch over begint na te denken.”

En dus is hij ook bezig met wat hij achterlaat. “Onvermijdelijk. Ik denk dat ik toch wel al iets heb neergelegd, van radioshows tot tv-programma’s, workshops, cureren op festivals en dj-sets waarmee ik anderen heb kunnen overtuigen dat je niet op dezelfde trein moet springen als iedereen, dat je je eigen stempel moet drukken. Dat is voor mij succes hebben: iets doorgeven, anderen beïnvloeden, jonge artiesten lanceren door ze in een playlist te zetten of mee te nemen in een compilatie.”

LEFTO Jazz cats volume 2 komt uit op 24/6 (Sdban) Think outside the Kiosk, zondag van 18 tot 20.00 op Kiosk Radio, www.kioskradio.com 26/6, 22.00, Couleur Café, www.couleurcafe.be

« JE SUIS AU TAQUET »

“I’VE STILL GOT IT”

Comme tout le monde, le Bruxellois Lefto – DJ, producteur, présentateur radio, créateur de tendances et globe-trotter – s’est retrouvé cloîtré dans son living pendant deux ans. Cette situation a entraîné une incertitude financière, mais aussi de bonnes choses: plus de temps pour son fils, et pour redéfinir ses objectifs et faire des projets. Après 27 ans dans le métier, il a décidé de prendre un agent. « Ça me laisse plus de temps pour respirer. Je voulais être bien préparé pour la reprise. Je ne suis pas le moins cher ni le plus jeune, dans un milieu qui regorge de jeunes talents. Mais je ne m’en fais pas trop, je suis toujours au taquet. »

Like everyone else, for the past two years, the Brussels DJ, producer, radio host, all-round music connoisseur, tastemaker and globetrotter Lefto was stuck in his living room. This meant financial uncertainty, but also brought about good things. Time for his son, time to define his goals better and to make plans, time to hire a manager after 27 years. “That gives me more peace and space to breathe. I wanted to come back to the start well prepared. I am not the cheapest and not the youngest – in a world with a lot of young talent, that is not unimportant. But I’m comfortable, I’ve still got it.”

FR

EN

BRUZZ | INTERVIEW

Lefto Geboren in 1976 als Stéphane Lallemand, groeit op in Anderlecht, Molenbeek en Ternat Zijn vader leent midden jaren 1990 geld bij de bank om twee draaitafels voor hem te kopen Begint in 1999 als radiohost bij Studio Brussel, verkast in 2020 naar Kiosk Radio Vertaalt in 2017 zijn liefde voor dj’en en reizen in de docureeks Lefto in transit op Canvas Woont met zijn vrouw, dj Fatoosan van Supafly Collective, en zoontje in Schaarbeek Brengt deze week Jazz cats volume 2 uit, een nieuwe verzamelaar met jong geweld uit de Belgische jazz

klassiek sur l’herbe leopold park brussels

waldenfestival.be

BRUZZ Select. Eat & Drink

Ivresse heeft teamspirit hoog in het vaandel, anders dan de vele egogedreven projecten in de gastronomie.

Complexe eenvoud NL

De ploeg achter Le Dillens wil vrolijkheid brengen met Ivresse, een ambitieus restaurant dat een uitgekiende gastronomie presenteert, ontdaan van elke ballast.

— MICHEL VERLINDEN, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE IVRESSE

•••••

Postiljonstraat 6 rue du Postillon, Ukkel/Uccle, 0492-31.31.15, ivresse-restaurant.be, wo/me/We > za/sa/Sa 19 > 23.00

In volle coronacrisis kondigde Benjamin Raickman, een van de partners achter Le Dillens, de mogelijke opening van een ‘bocalerie’ aan, een soort van traiteur die handelt in gerechten in weckpotten. Hij hield woord en een klein halfjaar later is er Clips. Kalfssauté, groentepickles, kip-curry, vegetarische bolognese of ter plaatse gemaakte pekelbereidingen: deze plek biedt wat voor alle soorten honger – en dorst, met honderden natuurlijke wijnen afkomstig van bij Titulus.

Achteraan in de boetiek huist nog een verrassing van formaat:

Ivresse, een fine diningrestaurant dat Raickman heeft geopend met Thomas Cherdo en de chefs Benjamin Rauwel en Quentin Szuwarski.

Het geheel oogt sober, de open keuken trekt de aandacht naar zich toe in een decor dat haast ruraal aandoet – als een toevluchtsoord waar je de stad even van je af kan zetten, vooral als je aan de ronde familietafel aanschuift. In een tijd waarin deelgerechten hip en hun prijzen doorgaans duur zijn, wil het viertal verrassen met degustatiemenu’s (vijf gangen voor €55 en zeven gangen voor

€70, en tel er nog respectievelijk €35 en €45 bij voor de bijpassende drankjes).

Wie had gedacht dat de patrons van Le Dillens – een kwaliteitsvol adres, maar van een heel andere soort – zich zouden willen meten met gastronomie van het hoogste niveau? Het moet echter gezegd dat zij inzetten op teamwork, terwijl grotere projecten al te vaak gedreven worden door het ego van de chef, en dat ze een ecologisch verantwoorde koers willen varen (artisanale visserij, nose-to-tail-aanpak, ruime plaats voor groenten en, indien

24 uur op voorhand gevraagd, de mogelijkheid om het menu aan te passen aan een vegetarisch dieet).

Zonder het hele zevengangenmenu in detail te overlopen, willen we wel vertellen dat we omvergeblazen waren door de precisie en coherentie ervan.

Een oesterzwam met heerlijk zurige algentartaar, een roggenvleugel waarbij de boter is vervangen door een mousseline met vlierbesolie: de gerechten overtuigen stuk voor stuk. Dat geldt ook voor een dessert zoals aardbeien van bij Dries Delanote (Ieper), gemarineerd in kriekazijn (Cantillon) en laurierolie, en slim gepaard met een sake die naar witte chocolade smaakt.

Wat een explosie van smaak!

47

BRUZZ Select. Cinema

FILM VAN DE WEEK

Allen Elvis blijft bestaan NL

Maak je op voor een comeback van bakkebaarden, vetkuiven en blue suede shoes.

Moulin Rouge!-regisseur Baz Luhrmann maakt van een biopic over Elvis Presley een zwierig spektakel. — NIELS RUËLL ELVIS

•••

US, dir.: Baz Luhrmann, act.: Austin Butler, Tom Hanks, Olivia DeJonge

Het neveneffect van Top gun: Maverick is dat je dodelijke straaljagers wilt besturen. Het neveneffect van Elvis is dat je herontdekt hoe belachelijk veel fantastische nummers Elvis Presley de wereld geschonken heeft, of dat je als volwassen man plots weer met een wc-rol als microfoon voor de badkamerspiegel oefent op ‘Hound dog’, ‘Heartbreak hotel’, ‘Love me tender’, ‘Return to sender’, ‘Jailhouse rock’ en al die andere hits.

Inclusief schunnige heupbewegingen als niemand kijkt.

Inhoudelijk stelt de biopic niet zoveel voor. Het leven van de King of Rock and Roll wordt vrij klassiek overlopen.

Austin Butler speelt de legendarische hartenbreker die in de jaren 1950 meisjesharten sneller deed slaan met zijn heupen en zijn stem.

Te beginnen bij de arme, blanke jongen die in Memphis, Tennessee in extase raakt van de zwarte blues en gospel. Met

zijn fenomenale stem, duivelse charisma en geile heupbewegingen hitst hij de tweede helft van de jaren 1950 op. Maar manager en musical entrepreneur Colonel Tom Parker bouwt de rockrebel geleidelijk aan om tot de kitscherige Elvis die Las Vegas qua glamour en glitter out-Las Vegast. Tussen de shows trekt hij zich terug in Graceland om door een teveel aan cheeseburgers, drank, drugs, medicijnen en donkere gedachten op amper 42-jarige leeftijd te overlijden.

RAZZLE DAZZLE

Tom Hanks in fatsuit als de boosaardige Colonel Tom Parker.

48

Weinig verrassend maakt de film van de Colonel, die helemaal geen kolonel was maar een illegale immigrant uit Breda, de grote boosdoener. Tom Hanks voor dat sinistere personage in een fatsuit steken, was geen al te best idee. Zoveel lijkt het ook niet op te leveren om van de Colonel de verteller te maken.

De relatief onbekende Austin Butler doet het wel buitengewoon goed in de

hoofdrol, zeker als je in rekening brengt hoe moeilijk het is om te zingen, te shaken, te heupwiegen, te rocken, te croonen én te verblinden als de legendarische hartenbreker.

Zelfs Elvis had het er soms moeilijk mee.

Tenzij je nog niet wist hoe schatplichtig, vertrouwd en bevriend Elvis Presley was met Amerika’s zwarte rockpioniers en muzikanten, steek je niet veel van de film op. Maar dat hoeft niet altijd. Baz Luhrmann is een regisseur met de ambitie van een showman.

Denk maar aan de razzle dazzle van Romeo + Juliet, Moulin Rouge! of The great Gatsby.

Sprankel boven soberheid, decadentie boven introspectie, mythe boven mens. Het heeft het voordeel dat je je niet verveelt. Ook al valt er veel op aan te merken, de oppervlakkige maar flamboyante film doet je de King herontdekken.

En daar beleef je plezier aan.

A little less fight and a little more spark, close your mouth and open up your heart.

FOCUS

MORE FILM

Ain’t it Fanny ?

FR

Fanny Ardant est en visite à Bruxelles ! C’est l’invitée d’honneur du Brussels International Film Festival. Bozar et Cinematek en profitent allègrement. — NIELS RUËLL

Fanny Ardant est une grande dame du cinéma. Elle a percé en 1981 avec son premier rôle dans La Femme d’à côté, un film subtil de François Truffaut sur l’amour interdit entre deux voisins qui, jadis, étaient amants, aux côtés de Gérard Depardieu. Ardant a d’ailleurs eu une relation dans la vraie vie, tant avec Truffaut qu’avec Depardieu. Et Truffaut n’était pas le seul grand réalisateur à vouloir travailler avec elle : elle a aussi joué pour Alain Resnais, Ettore Scola, Michelangelo Antonioni, Sydney Pollack, François Ozon et Paolo Sorrentino, dans la plupart des cas même plus d’une fois.

Mais sa riche carrière risquerait de nous faire oublier que Fanny Ardant ne s’est jamais reposée sur ses lauriers et continue à faire des tournages jusqu’à aujourd’hui. Elle a eu, par exemple, un rôle proéminent dans le film ADN de Maïwenn

LA FEMME D’À COTÉ

et a encore brillé l’année passée dans Les Jeunes Amants de Carine Tardieu, dans le rôle d’une septuagénaire qui entame une relation passionnelle avec un homme marié de 45 ans. Le Brussels International Film Festival reprend la comédie romantique et a choisi Fanny Ardant comme invitée d’honneur.

Elle donnera une longue interview à Bozar après la projection de Lola Pater de Nadir Moknèche. Dans ce film, un Parisien découvre, après la mort de son père, que son paternel n’est en réalité jamais retourné en Algérie, mais qu’il est allé dans le sud de la France pour devenir une femme. C’est Ardant qui incarne le rôle de la transsexuelle Lola.

Le 28 juin, elle fera l’introduction de La famiglia d’Ettore Escola à la Cinematek, une chronique familiale humoristique qui se joue sur une grande partie du

XXe siècle. C’est le point de départ d’une rétrospective qui met en lumière sa polyvalence. Dans le film érotique Nathalie d’Anne Fontaine, elle demande à une prostituée de séduire son mari mais tombe elle-même amoureuse d’elle.

Ou encore dans Un amour de Swann, une tentative de Volker Schlöndorff d’adapter au cinéma le roman de Proust À la recherche du temps perdu, où elle joue aux côtés de Jeremy Irons et Alain Delon.

Quant à André Delvaux, l’homme qui a fait connaître le cinéma belge, il l’a fait tourner avec Vittorio Gassman dans Benvenuta. De belles lettres de noblesse.

BRUSSELS INTERNATIONAL FILM FESTIVAL 23/6 > 2/7 (Meet the artist + screening Lola pater: 29/6, 19.30, Bozar), www.briff.be REGARD/CLOSE UP FANNY ARDANT 28/6 > 21/8, Cinematek, cinematek.be

1

Duyster BE, dir.: Jordi Ostir, Thomas Vanbrabant, act.: Maïmouna Badjie, Tristan Feyten

NL/ Drie studenten verdiepen zich voor een

documentaire in het leven van Johannes Duyster. In de zeventiende eeuw kwam deze Antwerpse stadsbeul aan de kost door heksen te executeren. De drie verdwijnen, het enige wat van hen overblijft is hun documentaire.

Met een minimum aan middelen en een beetje advies van Welp-regisseur Jonas Govaerts draaiden Thomas Vanbrabant en Jordi Ostir de eerste Vlaamse found-footagehorror. Tijd genoeg om te achterhalen of Duyster nog zotter is dan The Blair Witch project.

Flagey zet hem tot eind augustus op de affiche. (NR)

2

Zeria BE, dir. : Harry Cleven, act. : Merlin Delens, Coralie Vanderlinden, Tibo Vandenborre

FR/ Dans environ 35 ans, la Terre sera complètement détruite. C’est ce que prédit Harry Cleven, acteur et réalisateur liégeois qui tourne depuis des années, aime à sortir des sentiers battus et présente habituellement ses expériences cinématographiques dans des festivals tels que le Bifff, Offscreen ou à Rotterdam. Il s’agit cette fois d’un des derniers humains sur Terre qui raconte sa triste vie dans une lettre filmée. Il s’adresse à un petit-fils qui sera - ils sont encore en route - l’un des premiers à naître sur Mars. Cleven mélange le stop-motion avec des acteurs à la tête de marionnette et aux mouvements étranges. Déstabilisant, semblerait-il. (NR)

3

The Black Phone US, dir.: Scott Derrickson, act.: Ethan Hawke, James Ransone, Mason Thames

EN/ It is not just Stephen King who can scare you with a

story about a clown who kidnaps children (It). His son can too, but you cannot accuse him of exploiting the family name because he goes by Joe Hill. His short story The Black Phone has now been filmed by Scott Derrickson, the director of Sinister and Doctor Strange. Ethan Hawke plays the Grabber, a joking creep who leaves a black balloon behind every time he kidnaps someone and brings them to his torture chamber where the young Finney ends up making contact with previous victims via a black phone. Is that scary or is that scary? (NR)

49

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

CLASSICAL MUSIC

THEATRE & DANCE

Where Schubert meets Xenakis EN/ It has become something of an annual

tradition. As the Osseghem Park is shaking to the danceable beats of Couleur Café, a different kind of festival takes over the area around Flagey: the classical music three-day event of French-language radio station Musiq3, although that term does not do the line-up justice. Rather, the Western art music canon acts as the seed from which a particularly colourful programme sprouts. “It’s a mad world,” the festival slogan says. Well, this line-up looks more outlandish than a Lewis Carroll tea party.

The Brussels Quatuor MP4 interweaves their performance of Schubert’s string quartet Der Tod und das Mädchen with the hip-hop dancers of 2MAD; Anthony Romaniuk pumps some 1970s into a song recital with his Fender Rhodes piano; five brass players from Geneva offer us some Swiss folk. There is a clown in musician Pierre Lordet’s children’s show, and Rémi Decker has a stop-motion puppet in his.

Then there are the musicians who dare to go all the way: pianist Carlos Cippelletti who brings his lasagna-style jazz, Afro-Cuban folk,

QUATUOR MP4

soul and classical music to the stage and jazz singer Sinne Eeg who does standards on a double bass with Thomas Fonnesbaek.

But please do not let that make you think that the programme endlessly expands in all directions. In fact, precisely because everything starts from a solid repertoire, this ship sails a straight course for three days. Of course, there is also room for performances with a more traditional flavour, but even then there is a sprinkling of spice. The moving Renaissance recital by Théotime Langlois de Swarte and Thomas Dunford takes you to the court of Charles II and on the other side of music history, Vassilena Serafimova and Laurent Delforge end with their tribute to Iannis Xenakis. The home team of the Brussels Philharmonic provide a majestic final chord by performing film music by Bernstein, Herrmann and Rózsa... In short, at Festival Musiq3 it is never just classical. (JC) FESTIVAL MUSIQ3 24 > 26/6, various locations, www.lesfestivalsdewallonie.be

MYSTERY SONATAS/FOR ROSA

1

Rosae Rosas NL/ De zeventiende-eeuwse componist

Heinrich Ignaz schreef vijftien Mysterie-sonates naar de vijftien mysteriën uit het leven van Maria. Anne Teresa De Keersmaeker creëerde daarvoor een choreografie voor zes dansers, met ook een belangrijke rol voor violiste Amandine Beyer en haar ensemble Gli Incogniti. Een voorstelling opgedragen aan verzetsvrouwen Rosa Bonheur, Rosa Luxemburg, Rosa Parks, Rosa Vergaelen en de vijftienjarige Belgische klimaatactiviste Rosa, die tijdens de overstromingen in 2021 overleed. (MB) MYSTERY SONATAS/FOR ROSA 23 > 26/6, Koninklijk Circus, www.kaaitheater.be

2

Jeux de jambes

FR/ La Raffinerie est plus que jamais la maison de toutes les danses. Un nouveau cycle de soirées se laisse gagner par l’énergie des danses urbaines et du clubbing. Le jeudi d’abord, des ateliers pour apprendre ou se perfectionner aux mouvements et aux figures de base de la danse House seront proposés par Kwame Ba. On y retrouve des vagues de danses bebop, de danses africaines, de hip-hop, de claquettes dans un mélange High energy ! Une fois bien en jambes, on pourra développer son freestyle et le mettre en pratique le vendredi au cours de la soirée à l’ambiance club, avec DJ et guests. (GB)

FANCY LEGS #2 23 & 24/6, La Raffinerie, www.charleroi-danse.be

3

In the billionaire’s bunker

© DANNY WILLEMS

EN/ We know the Brazilian writer and performer Luanda Casella from Short of Lying and more recently Killjoy Quiz. She deals with pertinent themes such as sexism, racism, paternalism, climate and inequality in cunning formats that play with and trap language, humour, fiction and communication. As a posthumanist, in this new solo she seeks out the few survivors of climate-fatal neoliberalism in the ruins of a bunker for billionaires. (MB)

50

FEROX TEMPUS – TERROR AT ITS BEST 23 & 24/6, 20.30, Beursschouwburg, www.beursschouwburg.be

MUSIC & NIGHTLIFE

ART & LITERATURE

WIN! Send in the keyword in bold along with your address and phone number to win@bruzz.be

CHOUK BWA & THE ÅNGSTRÖMERS

1

Mozart + Mozart = Händel NL/ Met groene lokken en bloemen in het haar

staart Amadeus je aan vanaf de poster. De Midsummer Mozartiade is terug. Om twee jaar coronaperikelen definitief af te schudden, prijken er dit jaar zelfs twee opera’s op de affiche: het goedlachse drama van Mozarts La finta giardiniera en de mythologische romantiek uit Acis and Galatea… van Händel.

Programmatiefoutje? Niet helemaal, want Mozart paste het stuk in 1788 aan naar de toenmalige muzikale smaak.

Oké, het haakje is misschien wat vergezocht – zeker gezien de originele versie op de planken komt – maar laten we vooral blij zijn met deze dubbele dosis zomeropera. (JC)

ART WITH A VIEW. 25 YEARS PROXIMUS ART COLLECTION

1

Aftocht met paukenslag NL/ Met het multimediale kunstproject

Besmette Stad bood deBuren het hoofd aan de coronaperiode. Meer dan 150 kunstenaars knipoogden de afgelopen maanden in poëzie, muziek en performance naar Paul van Ostaijens Bezette stad. Na onder meer dertig leesateliers, twee boeken, een podcast en een tournee door Duitsland, sluit Besmette Stad af met de liveshow De laatste aftocht, met uit Duitsland auteur Ulrike Draesner, vertaalster Ann Cotten en muzikant Takashi Doi. En verder Maxine Palit de Jongh, Karlijn Sonderen Smit en Paul Bogaert. (MB)

DE LAATSTE AFTOCHT 28/6, 19.30, deBuren, deburen.eu

MIDSUMMER MOZARTIADE 26/6 > 5/7, diverse locaties, www.amadeusandco.com

2

Holidays in the Sun

FR/ Avec ou sans soleil, l’été à Bruxelles est toujours un succès ! Si la ville tourne au ralenti, les chevilles ouvrières de la culture alternative redoublent en effet d’énergie pour offrir des vacances pas comme les autres au public. Du côté de la rue de Manchester, par exemple, Recyclart passe en mode « Holidays ». Terrasses et lampions, performances et expositions viennent ainsi compléter une copieuse affiche musicale. Chaque jeudi, les concerts proposés valent franchement le déplacement : rock garage psychédélique (Itches), tambours et incantations vaudou (Chouk Bwa & The Ångströmers), décharges hardcore (Brorlab) ou post-punk scandé en italien (Ada Oda) comptent parmi les forces vives de cette affiche estivale. (NAL)

RECYCLART HOLIDAYS 23/6 > 29/7, Recyclart, www.recyclart.be

3

Sparks and fire EN/ A fairy-like spectacle takes place deep in

the Sonian Forest on a few summer evenings (in a row). Once the sun has set, a certain kind of male beetle sets out in search of a (wingless) female partner, swiftly making clear why they are called fireflies or glowworms. In the last few years, the non-profit organisation Muziekpublique along with musician-biologist and guide Raphael De Cock, has linked a unique experience to this special natural phenomenon, including a nature walk and an intimate surprise concert tailored to society’s need for stillness. (TP) THE FIREFLY SESSIONS 26 > 30/6, 20.00, Sonian Forest, Watermaal-Bosvoorde/ Watermael-Boitsfort, www.muziekpublique.be

2

NL/ Dit jaar zou tekenaar Marc Sleen 100 geworden zijn en zijn beroemde stripheld Nero 75.

Met de expo Marc Sleen 100. Nero 75. Een eeuw in verandering maakt het Stripmuseum de balans op van ’s mans leven en carrière. De winnaars van onze vrijkaarten krijgen bij hun bezoek aan de expo ook de catalogus overhandigd. Mail ‘Nero‘

C’est extra !

FR/ Il y a 8 ans, nous nous extasions au sujet de Gwénola Carrère dans un court article sur le recueil de BD Bruss.2. Nous décrivions les quelques pages de sa Porte de l’Amour comme « magiques », un « trip psychédélique radicalement novateur ». Depuis lors, nous demandons chaque année à l’illustratrice bruxelloise – qui a signé entretemps cinq livres pour enfants et une série de pochettes d’albums pour Okraïna Records – quand elle va publier sa première vraie bande dessinée.

En vain, jusqu’à maintenant ! Elle présente enfin la première partie de sa trilogie – ô joie ! – Extra-Végétalia chez Peinture Fraîche. Que dire de plus ? À ne manquer sous aucun prétexte ! (KS)

GWÉNOLA CARRÈRE: EXTRA-VÉGÉTALIA 23/6, 18.00, Peinture Fraîche, peinture-fraiche.be

3

MARC SLEEN 100. NERO 75

5x2 tickets + catalogus, Stripmuseum, > 5/3

BRIFF: PETER VON KANT

5x2 places, Cinema Palace, 25/6, 19.00

FR/ Le 6 juillet sortira le film Peter von Kant, le

remake de François Ozon de Petra von Kant de Fassbinder. Le Brussels International Film Festival présente le film en avant-première en présence des acteurs Stefan Crepon et Khalil Ben Gharbia.

Envoyez « Peter »

Mixing flavours EN/ The buildings behind GC Nekkersdal where

the Flemish Listening and Braille Library used to be, and before that the Materne jam factory, provide the setting for “Things We Suspected (From Each Other)”, a group exhibition organised by the local community centre together with the German artist Yvonne De Grazia, who lives nearby. The exhibition forges a temporary alliance between local artists from Brussels and (inter)national artists such as Stefaan Vermuyten, Bernard van Eeghem and the VOID collective. (MB) THINGS WE SUSPECTED (FROM EACH OTHER) 17/6 > 2/7, GC Nekkersdal, www.nekkersdal.be

BROSELLA

13 festival tickets, Groentheater, 1 > 3/7

EN/ Brosella covers three days this year and includes a tribute to Toots Thielemans on Friday by artists like Eliott Knuets and Bram De Looze; an ethno urban programme on Saturday that includes Bab L’Bluz and Sonico, and a varied jazz programme on Sunday with Jaga Jazzist, Brandee Younger (photo), Lara Rosseel Quintet and more. Email “Brosella” 51

Nick Trachet

COLOFON

BRUZZ

| CULINAIR

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Kokkels zijn de ‘andere’ mosselen. Al millennia lopen de mensen langs het strand om oesters en mosselen te rapen, de makkelijkst te vangen dieren van de hele wereld.

Kokkels leven wat meer verstopt onder het zand, maar dat houdt een beetje mens niet tegen.

Kokkels zijn tweekleppige schelpdieren van de familie der Cardidae (Hartschelpen). De leden van deze familie – het zijn er tientallen – worden over de hele wereld gegeten.

De meest voorkomende in onze streken is de Cerastoderma edule, de ‘gewone’ kokkel. We vinden hem van het noorden van Noorwegen tot voor Senegal. In riviermondingen zoals de Schelde komt de iets grotere C. glaucum voor, de brakwaterkokkel.

Verder kennen we misschien nog wel de gedoornde hartschelp en de Noorse hartschelp van het schelpjes verzamelen op het strand. Al die verschillende hartschelpen zijn eetbaar en worden (of werden) actief bevist, meestal te voet.

Het hart in een kokkel ontdek je door de gesloten schelpjes van opzij te bekijken. Ze vormen zo een symbolisch hartje.

Kokkels leven zo’n vijf centimeter onder het zand of het slib en filteren voedsel uit het water via een sifon, een soort snorkel die boven het zand uitsteekt. Met hun sterk ontwikkelde voet, een orgaan dat mosselen en oesters nauwelijks bezitten, kunnen ze zich voortduwen, om een betere plek te vinden of

CULI NAI R

Kokkels

om te ontsnappen aan hongerige zeesterren en andere vijanden. Onder sommige stranden kunnen er wel tienduizend schelpen leven per vierkante meter. De voornaamste visgebieden zijn in de Waddenzee en Morecambe Bay (in Lancashire in Engeland).

Nederland heeft lang kokkels gevist met industriële zuiginstallaties. Natuurorganisaties hebben daar een stokje voor gestoken en vandaag mogen ze nog enkel met de hand (en een hark met netje eraan) worden geoogst. Een fysiek inspannend werkje.

De kokkelvisserij heeft een stevige traditie in Nederland en in Groot-Brittannië. Bijeen gekrabd met harken en dreggen, waren ze vanouds volksvoedsel. In Engeland werden ze ingelegd in pekel of azijn en dan op toeristenplekken verkocht in schaaltjes, per portie bij de pint ale of cider. Ook werden ze gebruikt in saus bij de vis of in bloem gerold en gebakken in smout met peper.

In Zeeuws-Vlaanderen spreekt men van “oantjes

“Onder sommige stranden kunnen er wel tienduizend schelpen leven per vierkante meter”

en oentjes”. Dat is Zeeuws voor haantjes en hoentjes: Zeeuwen zien in het vlees van de gekookte kokkel een wit vogeltje met een geel bekje (de voet). Ze worden ginder gegeten met toast of op brood.

Kokkels worden doorgaans uit de schelp opgediend. Ze koken sneller los dan mosselen en je riskeert anders lege schelpen te serveren met alle diertjes onder in de pan. Dat uithalen maakt het ook mogelijk om ze nog eens te spoelen, want de dieren leven onder het zand en zitten dus meestal behoorlijk vol!

Maar met moderne verwateringstechnieken bij de leverancier zou dat geen probleem meer mogen zijn.

In Frankrijk worden cocques rauw gegeten, met wat citroensap en peper als deel van een zeevruchtenschotel. Maar evengoed gekookt. Levend zijn ze immers niet zo makkelijk open te krijgen.

In Spanje vormen ze een populaire tapa, gestoofd in witte wijn en look, besprenkeld met gehakte peterselie of koriander.

Spanje is de grootste afnemer van berberechos Ze worden ginder ook ingeblikt.

In Italië zijn de cuore di laguna een specialiteit van Venetië, maar er wordt vandaag nog nauwelijks op gevist. Ooit waren ze even populair als vongole (tapijtschelpen). En je kan ze net zo goed serveren op spaghetti. Kokkels zijn maar half zo duur als tapijtschelpen, maar volgens mij zeker zo smakelijk. Zoeter zelfs.

Smakelijk.

FOTO NICK TRACHET © SASKIA VANDERSTICHELE - FOTO KOKKEL © SHUTTERSTOCK

NICK TRACHET

52

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

De hele reeks nalezen?

BRUZZ.be/trachet

ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE 55.000 exemplaren.

ADVERTEREN? Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur) REDACTIECHEF Kirsten Bertrand CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx REDACTIE Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Andy Furniere, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias VORMGEVING Ruth Plaizier, Heleen Rodiers VERTALING Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (DPG Media) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels

DANCE THEATRE PERFORMANCE CONVERSATIONS

S 2

E

P 0

>

D 2

E C 2

SOA RATSIFANDRIHANA KRISTIEN DE PROOST GORGES OCLOO GÉRALD KURDIAN ISABELLE N’DIAYE EFFI & AMIR ANNE TERESA DE KEERSMAEKER/ROSAS ANNA FRANZISKA JÄGER & NATHAN OOMS MIET WARLOP SARA MANENTE FATSABBATS MILØ SLAYERS & MANY OTHERS

How to Be Many in Many Places?

Find us at 15 different locations in and around Brussels and at

K A A I T H E AT E R . B E Book your tickets & {PAY WHAT YOU CAN}

IMAGE—HADASSAH EMERICH

KaaiAd_BRUZZ_20220622+20220629+20220707.indd 1

DESIGN—PAUL BOUDENS

16/06/2022 19:24

MAAK ONVERGETELIJKE STORIES LOVE

DEZE ZOMER KOMT JE SOCIALE NETWERK TOT LEVEN MET DE MIVB

Woonzorgcentrum De Verlosser biedt aan elke bewoner een warme thuis in een familiale sfeer.

Daarbij staat het totale mens-zijn van elke bewoner centraal. Binnen de muren van een prachtig kasteel hanteren wij een kleinschalige aanpak.

Om onze bewoners te omringen met de beste zorgen beschikken wij over alle moderne en nodige faciliteiten.

DB623068I9

> HOOFDVERPLEEGKUNDIGE > BELEIDSMEDEWERKER KWALITEIT EN ZORG

Een groen, modern en vooral bruisend Tervuren.

Dat is de omgeving waar meer dan 400 medewerkers van de gemeente en het OCMW elke dag het beste van zichzelf geven. Een dienstverlening op maat van elke burger. Ook zin in een job in jouw buurt? Dan maak jij binnenkort misschien deel uit van onze ploeg.

Wil je je steentje bijdragen om onze bewoners te omringen met de beste zorgen?

Neem vrijblijvend contact op met Dhr. Johan Aris, Directeur van het WZC voor meer informatie of stuur je sollicitatie naar WZC De Verlosser t.a.v. j.arits@wzcdeverlosser.be of Brusselstraat 647, 1700 Sint-Ulriks-Kapelle (Dilbeek)

De dienst zorg van OCMW Tervuren biedt een waaier van diensten aan waaronder de thuisdiensten, duidelijke visie ontwikkeld over de toekomst van de ouderenzorg in Tervuren.

Momenteel zijn wij op zoek naar (m/v/x):

Bekijk dan zeker deze functies op onze website ! https://wzcdeverlosser.be

Ergotherapeut

DB760548F2

Ver gaan voor mijn job?

Ik ga liever ver in mijn job.

DB760919F2

www.regiotalent.be

MEDEWERKERS DEUR-AAN-DEUR VERKOOP

DB620896H9

GROOT WANDELBOEK BELGIË ONZE NATUUR

DB761728F2

VOORDEEL

elke dag betaald, werk in eigen regio, in bezit van auto en telefoon.

We bieden al onze klanten een zeer breed gamma van OEM’s leveranciers, vergezeld van kwaliteitsservice en dit in een minimum van tijd.

Om onze groei te ondersteunen, zijn we op zoek naar

GEMOTIVEERDE MAGAZIJNIERS PROFIEL U bent punctueel, ordelijk en efficiënt ; U hebt een teamspirit ; U werkt nauwkeurig en bent gedisciplineerd om instructies op te volgen; U bent in staat om af en toe zware lasten te tillen; U houdt van veelzijdigheid.

TAKEN Bestellingen voorbereiden om ervoor te zorgen dat onze producten op tijd vertrekken Selecteer de juiste artikelen Bestellingen controleren en inpakken De goederen ontvangen en opslaan Beheer van retourzendingen van goederen Zorgen voor de netheid van het magazijn AANBOD Een voltijds contract met een aantrekkelijk salaris en maaltijdcheques. Een prettige werkomgeving met een dynamisch team, waar initiatief en ondernemerschap gewaardeerd worden.

Solliciteer met je cv naar francis.bieseman@mp-i.eu DB740721K1

Niet in de boekhandel 648 blz.

19,99

De 40 meest opmerkenswaardige wandelingen door de mooiste natuurparels in ons land Wie het wil zien, kan er niet onderuit: ook in ons land is de natuur verbazend wild en verrassend dichtbij. Het multimediale project ‘Onze Natuur’ heeft als missie dat fascinerende ‘wilde België’ in zijn volle glorie te laten zien. Een ware inspiratiebron voor jong en oud en voor elke natuurliefhebber. Terecht mogen wij grenzeloos trots zijn op wat zich dagelijks in onze natuur afspeelt.

• 40 natuurwandelingen weg van de platgetreden paden voeren u naar de mooiste natuurparels van België • Een ontdekkingstocht langs de verrassende variatie aan biotopen in ons land • Honderden foto’s laten u kennismaken met onze eigenste fauna en flora Later op het jaar verschijnen nog een prestigieuze bioscoopfilm en een documentairereeks die iedere Belg dichter bij de natuur in eigen land willen brengen. Deze unieke en exclusieve wandelgids doet alvast ook zijn duit in het zakje.

OB73487

Met 90 jaar ervaring, is MP een belangrijke speler op de markt van auto-onderdelendistributie in België, Nederland en Frankrijk.

✁

0471942145

Haal met deze voordeelbon GROOT WANDELBOEK BELGIË bij Standaard Boekhandel voor € 19,99* of bestel online op www.dezondag.be/onzenatuur (gratis thuisgeleverd)

*Actie geldig zolang de voorraad strekt t.e.m.

23/07/2022. Niet cumuleerbaar met andere kortingen en/of promotionele aanbiedingen. Bij uitputting van de promotie kunt u reserveren voor afhaling op een latere datum. Aanbieding niet geldig op de voorraad op de winkelvloer tegen de gewone handelsprijs noch op de webshop van Standaard Boekhandel.