BRUZZ - editie 1803 (07-06-2022)

#1803

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

TIPS

08 | 06 | 2022

R 1 0 JA A NIC N A P I C TS REE T H E ST

HOE DE VOETGANGERSZONE DE STAD HEEFT VERANDERD

STAP VOOR STAP

OPER A

LES HUGUENOTS G I ACO MO M E Y E R BE E R

E V E LI N O P I D Ò, O L I V I E R PY 1 2 . 6 — 2 . 7. 202 2

FR

Amour impossible, guerres de religion, décors monumentaux, scènes chorales spectaculaires, ballet… Cet opéra de la démesure se déguste sans modération dans une mise en scène acclamée par la critique.

Une expérience incontournable.

NL

© Baus

Opulente decors, impressionant massaspel, bedwelmende choreografieën en magistrale muziek. ‘Les Huguenots’ is alles wat u van opera verwacht, ‘grand opéra’ op z’n grootst.

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito

R 1 0 JA A IC N IC P NA E R E TS T H E ST

ONLEEFBAAR Tien jaar geleden ging een aantal mensen picknicken voor het beursgebouw. Het was het begin van een burgerbeweging die de aandacht vestigde op de leefbaarheid – of meer nog de onleefbaarheid van de centrale lanen. Tot een mei 68-achtige opstand kwam het niet, maar er werd wel een zaadje geplant in de hoofden. Ook in die van de politiek verantwoordelijken. Vandaag is de voetgangerszone een feit. Een succes volgens de ene, een ramp volgens anderen. Zij storen zich onder meer aan de fietsers en steppers die zich met te hoge snelheid een weg banen door de voetgangersmassa. In dit magazine besteden we uitgebreid aandacht aan de voetgangerszone én haar ontstaansgeschiedenis. Ook omdat mensen snel lijken te vergeten. Zelf herinner me nog levendig hoe het beursplein eruitzag tijdens een gemiddelde avondspits in de jaren 2000. En die herinnering is voor mij voldoende om haast wekelijks met een brede glimlach door de voetgangerszone te flaneren.

Lees alles over het verleden, het heden en de toekomst van de voetgangerszone in dit magazine, p. 4-27 NL

PORTRET

“Het plan voor de piétonnier was zo radicaal dat ik het amper geloofde” Initiatiefnemers Philippe Van Parijs en Gerben Van den Abbeele 8

INVIVABLE Il y a 10 ans, un certain nombre de personnes ont pique-niqué devant le bâtiment de la Bourse. C’était le début d’un mouvement citoyen qui a attiré l’attention sur la convivialité - ou plutôt le manque de convivialité - des boulevards du centre. Il n’y a pas eu de soulèvement comme en mai 68, mais une graine a été plantée dans l’esprit des gens. Y compris des responsables politiques. Aujourd’hui, le piétonnier est un fait. Un succès selon certains, un désastre selon d’autres, qui sont gênés, entre autres, par les cyclistes et trottinettes qui se frayent un chemin à grande vitesse à travers les piétons. Dans ce magazine, nous accordons une attention particulière à la zone piétonne et à son histoire. Parce que les gens semblent oublier un peu vite. Je me souviens très bien de ce à quoi ressemblait la place de la Bourse le soir à l’heure de pointe dans les années 2000. Et ce souvenir suffit pour que je me promène quasi toutes les semaines sur le piétonnier en arborant un large sourire. Lisez le reportage sur le passé, le présent et l’avenir du piétonnier en p. 4-27 FR

KORT Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, TIJDSLIJN Een decennium in

foto’s 14, ANALYSE Drie mogelijke autovrije plekken in de Vijfhoek uitgelicht 18, Lessen uit de voetgangerszone 20, PORTRET De vaste klanten van de voetgangerszone 24, Vidal Alexe, TikTok-fenomeen en influencer in de voetgangerszone 26, BIG CITY Hoe werd de Anspachlaan de belangrijkste straat van het centrum? 27, COLUMN Nick Trachet 52

BRUZZ CULTURE “Her self-portraits were her way of saying: I exist”

UNLIVEABLE

Bozar is devoting an exhibition to nanny-cum-photographer Vivian Maier 31 FR Nina de Vroome & Nina Vandeweghe 36, FR BruxellesVies Maryam Kamal Hedayat 38, NL November Ultra 39, NL Femke Gyselinck & Liesa Van der Aa 40, FR Miet Warlop 44, FR Eat & Drink Spoons 47, NL/FR/EN Select: film 48, NL/FR/EN Select: theatre, music, visual arts 50

MEER BRUZZ BRUZZ op festivalkoers De festivalweides zijn gemaaid en de beats staan klaar om geserveerd te worden. Dankzij BRUZZ maak je alles van op de eerste rij live mee. Luister vanaf nu elke dag naar BRUZZ radio en win front row tickets voor Couleur Café, Horst expo, Paradise City, Brosella en nog veel meer. BRUZZ radio, 98.8FM of op BRUZZ.be

MELD NIEUWS

A decade ago, a number of people held a picnic in front of the stock exchange. That was the beginning of a citizens’ movement that drew attention to the liveability – or rather unliveability – of the central avenues. It did not turn into a May 68-style uprising but the seed was planted in people’s minds as well as in the minds of those with political responsibility. Today, the pedestrian zone is a fact. A success according to some, a disaster according to others. They are bothered, among other things, by the cyclists and people on scooters who force their way through the pedestrian masses and go too fast. In this magazine, we pay extensive attention to the pedestrian zone and its history. Not least because people seem to have short memories. I myself vividly remember what the Beursplein looked like in the rush hour on an average evening in the 2000s. That memory is enough for me to stroll through the pedestrian zone pretty much weekly with a broad smile. Read all about past, present and future of the pedestrian zone on pages 4-27 EN

Zelf nieuws gespot?

Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 8 JUNI 2022

I

3

Kort

FOTOGRAFE SASKIA VANDERSTICHELE HEEFT EEN EXPO AAN DE BEURS TIEN JAAR NA PICNIC THE STREETS

‘Het mag geen Brugge worden, of Amsterdam’ Picnic The Streets, de beweging die op gang werd getrokken door filosoof Philippe Van Parijs, bestaat tien jaar. Toen al maakte fotografe Saskia Vanderstichele voor BRUZZ een grote reportage over het onderwerp. Die foto’s prijken vandaag op gigantische panelen aan de Beurs. — JASMIJN POST

BRUZZ | KORT

Op 12 juni 2012 kwamen ruim 2.000 mensen samen aan de Beurs, om een picknick te organiseren.

Daarmee eisten ze dat het plein autovrij werd. De actie kreeg wereldwijd weerklank en gaf het weifelende stadsbestuur een beslissende duw richting autovrije centrale lanen.

“De hele pers was daar, zelfs internationale journalisten waren erbij,” herinnert BRUZZ-fotografe Saskia Vanderstichele zich.

“Ze stonden allemaal rond Philippe Van Parijs. De weg was afgezet van 12 tot 18 uur, daarna moest iedereen weer weg. Dat lukte niet: de

mensen waren een beetje zat, het was gezellig en mooi weer. De politie moest tussenbeide komen.

‘Opruimen, kom! De auto’s moeten er weer door!’

twee vrouwen een grote deken spreidden op straat, was dat een symbolisch moment.

Wat herinner je je verder van die dag?

VANDERSTICHELE: Het was wel een grote groep (zo’n tweeduizend deelnemers, red.), de sfeer was euforisch en uitgelaten. Ik zag het wel de goede richting uitgaan met de actie. De zon scheen, het was mooi weer. Om 18 uur moest wel iedereen weg, maar dat lukte dus niet zo gemakkelijk.

SASKIA VANDERSTICHELE: Ik

moest aanvankelijk maar één beeld maken, maar ik ben heel lang gebleven.

Het is uiteindelijk een fotoreportage geworden, die tien jaar later aan de Beurs hangt als expositie.

In het begin was het afwachten om te zien hoe het zou evolueren: wie zou de eerste stap zetten? Toen

Klachten over straatmuzikanten De muziekboxen van straatmuzikanten in het centrum maken te veel lawaai, zo klagen enkele inwoners uit het centrum in de zomer van 2019. Volgens de Stad Brussel mag de muziek niet luider dan 60 decibel zijn, maar volgens buurtbewoners is dat toch het geval. Dat volume komt overeen met een normaal gesprek tussen twee personen. De gemeente belooft de situatie te evalueren.

4

I

8 JUNI 2022

Wat voor mensen waren er, hoe was de sfeer?

Met welke foto van die dag ben je het meest tevreden?

1003

De Brusselse fietsflikken focusten in 2021 op snelheidsduivels die de autoluwe zones onveilig maken op de fiets of de step.

Dat leverde precies 1.003 boetes op. In mei 2022 voerde de politie het aantal controles nog op. In een week tijd gingen 250 steppers en fietsers op de bon.

VANDERSTICHELE: De foto die er voor mij het meest uitspringt, is die van een man met een sigaar, die recht in de lens kijkt en heel prominent aanwezig was.

Ook de foto van de twee oudjes die staan te kijken naar een paneel met de tekst ‘Uw mening over mobiliteit telt’ vind ik heel geslaagd.

Burgemeester Philippe Close zei ooit dat steden wel een beetje punk mogen zijn, niet té gepland. Is de voetgangerszone nog punk, vind je?

VANDERSTICHELE: Het moet voor mij niet perfect zijn, het mag geen Brugge worden, of Amsterdam. Ik

heb graag dat het wat ruw blijft, dan is fotografie ook interessanter: als de stad niet te rechtlijnig is. Ik hoop dat de voetgangerszone altijd fotografisch interessant blijft. Ik denk het wel: Brussel zal altijd een stad blijven met een hoekje af. Je treft weinig steden met zo’n mengelmoes. Alhoewel Genua dat ook een beetje heeft. Daar loopt trouwens een autostrade door de stad!

Dus mocht Brussel ooit zoals Brugge worden, dan weten we wat te doen.

Ja (lacht). Genua is echt een prachtige stad. Ik zou er zo teruggaan.

Alcoholverbod geldt nog altijd Sinds 2019 geldt er een alcoholverbod in het centrum, omdat bleek dat er heel wat overlast was in de voetgangerszone. Het verbod loopt nog tot en met 5 oktober 2022 en betekent dat de consumptie van alcoholische dranken verboden is op openbare plaatsen. Op terrassen en bij evenementen die de Stad Brussel organiseert of toelaat, is alcohol wel toegestaan.

Fotografe Saskia Vanderstichele bij haar eigen beelden van Picnic The Streets, nu te zien aan de Beurs. © SOFIE BEYNAERTS

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

VANDERSTICHELE: De harde kern zal er zijn, maar tien jaar is lang. Veel mensen zijn weg uit de stad, er zijn veel jonge nieuwe mensen bijgekomen, andere mensen zijn gestorven. Mijn buurvrouw zei me dat ze geen zin meer heeft in protestacties. Ze laat het over aan de jongere mensen. Zelf kies ik de fiets als ik boodschappen ga doen, voor werk neem ik de metro of de auto.

Ik ben geen activiste. Ik wil goede foto’s maken en mij amuseren.

BRUZZ | KORT

Op 12 juni keert Picnic The Streets terug naar het Beursplein. Wordt het een warm weerzien met de mensen van de toen?

KIM

Voorrang voor de voetganger

Dit is normaal een vierbaansweg, vol auto’s, zeker op dit uur. Leeg gewoon GOEDELE LIEKENS was niet helemaal mee in het najaar van 2015, toen ze er zich op de Nederlandse zender RTL over verbaasde dat er geen auto’s reden op de Anspachlaan. De voetgangerszone was er toen al vijf maanden

Voetgangers moeten absoluut voorrang krijgen van andere weggebruikers in de voetgangerszone. Die boodschap brengt de Stad Brussel in het najaar van 2021 met haar nieuwe sensibiliseringscampagne en slogan ‘Geen excuses!’

Die sluit aan bij de intentie van het stadsbestuur om een ‘stad op 10 minuten’ te creëren. Dat is een stad waar alle belangrijke voorzieningen op 10 minuten wandelen liggen.

53 %

De voetgangerszone op de centrale lanen is de afgelopen vijf jaar een stuk populairder geworden. In 2017 was 47 procent van de Brusselaars volgens een onderzoek van de VUB positief over de piétonnier, bij het voortgezet onderzoek van eind 2021 en begin 2022 was 53 procent blij met de voetgangerszone.

8 JUNI 2022

I 5

In beeld

METAMORFOSE NL/ Zelfde plek, zeven

jaar verschil. Beelden vanuit het Hotel Continental - het ene van 2015, het andere nog geen week oud - leveren bewijs van de grote veranderingen die de stad onderging.

6

I

8 JUNI 2022

MÉTAMORPHOSE Zebrapaden vervaagden, auto’s verdwenen, pijlen vervlogen en paaltjes verschenen.

Zelfs de lentezon op diezelfde dag in juni lijkt door de jaren heen aan kracht te hebben gewonnen.

FR/ Même lieu, sept ans après. Des photos prises depuis l’Hôtel Continental - l’une datant de 2015, l’autre de moins d’une semaine - témoignent des grands changements qu’a connus la ville. Les

METAMORPHOSIS passages piétons se sont effacés, les voitures ont disparu, les flèches au sol se sont volatilisées et les potelets sont apparus.

Même le soleil printanier de ce même jour de juin semble avoir gagné en force au fil des ans.

EN/ Same place but with

seven years difference.

Images from the Hotel Continental – one from 2015, the other less than a week old – provide evidence of the great changes the city has undergone. Zebra

Bijgedachte

Het wel en wee van de piétonnier

© BART DEWAELE

crossings have faded, cars have disappeared, arrows have faded and bollards have appeared.

The passing years seem to have made even the spring sun on that same day in June shine brighter.

Wie had dat kunnen denken? Tien jaar geleden publiceerden BRUZZ (toen nog Brussel Deze Week) en Le Soir een opiniestuk van Philippe Van Parijs.

Picnic The Streets, haal dat autoverkeer weg op de centrale lanen. En kijk: vandaag is ze er. Een voetgangerszone die haar gelijke niet kent in Europa. Vandaag is ze een evidentie. De totstandkoming was geen ‘walk in the park’. Verre van. Er waren momenten dat het erop of eronder was voor de voetgangerszone, zo horen we bij de beleidsmakers die er nauw bij betrokken waren.

Hoe dat kwam? Het was een van de meest gemediatiseerde ingrepen van de Stad Brussel, met veel tegenstand vanuit middenveld en burgers, zowel bij een antiauto- als proautopubliek.

Burgerbewegingen vreesden gentrificatie, een heilloze weg naar een entertainmentstad of de privatisering van de openbare ruimte.

Individuele autogebruikers en sommige handelaars zagen dan weer zeer ongaarne hoe hun vrijheid of dat van hun klanten werd beknot. Het was volgens hen een mooi rondje automobilisten pesten. De polarisatie was compleet.

Het was, ere wie ere toekomt, ex-burgemeester Yvan Mayeur die in dat burgergewoel standhield en le piétonnier door dik en dun bleef verdedigen.

Een stad doorkliefd door een halve autostrade, dat was niet meer van de tijd, vond hij. Dat was toen, voor een PS’er, een gewaagde stelling.

Het had een moment de gloire moeten zijn van de carrière van Mayeur, tot de SamuSocial-affaire er anders over besliste. Burgemeester Philippe Close heeft het project trouw voortgezet.

Zeker, er zijn tekortkomingen. Het was een symbool, meer dan een visionaire gedachte. De realisatie heeft, door juridische procedures en politieke blocages, ook veel te lang aangesleept.

De horeca die er zich heeft geïnstalleerd, is niet wat we ervan verwacht hadden. En die fietsers en steps die er vervaarlijk doorsjezen. Ja, dat is vervelend, maar eerlijk? We kunnen als Brusselaar soms wat te veel zagen …

STEVEN VAN GARSSE politiek analist bij BRUZZ

BRUZZ | DE WEEK

STEVEN VAN GARSSE neemt het nieuws op de korrel

Wat het wél is, is een ontmoetingsplek, een enorme publieke ruimte in het hart van een drukke stad, en die is van goudwaarde. We vragen ons soms af waar al die mensen die de voetgangerszone bevolken vroeger waren. Zaten ze op hun appartement? Of op hun veel te kleine balkon?

En twee, het is een gamechanger in de mobiliteit. Het is een bewijs dat een stad ook leefbaar is met de auto in een tweede- of derderangsrol. Dat was voor een deel van de toenmalige Brusselse politieke klasse ondenkbaar.

Het heeft ook getoond hoe zeer de liberale partijen, met Open VLD-schepen Els Ampe voorop, zich schaamteloos vergist hebben. Wie zou nu nog durven voor te stellen om vijf nieuwe ondergrondse parkings te bouwen in de Vijfhoek of, godbetert, een autotunnel onder de centrale lanen. Het klonk toen al hilarisch, maar vandaag klinkt het honderd procent absurdistisch.

Wil dat zeggen dat Brussel rustig kan achteroverleunen? Allerminst. Er ligt een plan voor, Good Move, om het autoverkeer terug te schroeven in het hele gewest. De doelstellingen zijn duidelijk, maar hoe die bereikt moet worden, is dat minder. Er zijn in het hele gewest nóg minivoetgangerszones mogelijk, met knips voor het autoverkeer. Maar de realisatie blijkt toch veel

“De voetgangerszone is een bewijs dat een stad ook leefbaar is met de auto in een kleinere rol” moeizamer dan gedacht. SmartMove, het middel om de hoofdstedelijke mobiliteit te reguleren, zit in het slop. En het gewestelijke parkeerbeleid, hét instrument om bestemmingsverkeer uit de wijken te houden, is veel te zwak.

Wil dat zeggen dat de auto helemaal moet verdwijnen uit de stad? Nee. Maar Brussel moet nog steeds bekomen van de autostad die het sinds Expo 58 geworden was. We zijn als Brusselaar verslaafd aan de auto. Daarvan afraken is moeilijk.

De voetgangerszone is alvast een stap in de goede richting.

Steven Van Garsse fileert elke week de Brusselse politiek. Vrijdag op BRUZZ tv

Online te herbekijken via BRUZZ.be 8 JUNI 2022

I 7

10 jaar na Picnic The Streets Initiatiefnemers Philippe Van Parijs en Gerben Van den Abbeele blikken terug

BRUZZ | INTERVIEW

‘Yvan Mayeur verdient een dank u’

8

I

Philippe Van Parijs Geboren in Sint-Agatha-Berchem in 1951 Woont in de Europese wijk Studeert filosofie, economie, rechten, sociologie en linguistiek Hoogleraar UC Louvain en KU Leuven en eerder ook Harvard en Oxford Expert en voorvechter inzake basisinkomen, federale kieskring en meertaligheid Initiatiefnemer Picnic The Streets (2012), dat tot de autovrije centrale lanen leidt

BRUZZ | INTERVIEW

Philippe Van Parijs (links) en Gerben Van den Abbeele in de autovrije voetgangerszone, tien jaar na de eerste picknick.

Gerben Van den Abbeele Geboren in 1971, opgegroeid in Vossem Woont in Brussel sinds 1994 Studeert interieurvormgeving Werkte o.a. bij Bral (1997-2001), Cyclo (2001-2009), DoucheFLUX (20142015) en Globe Aroma (2015-2016) Medeoprichter van City Mine(d), Agora en 1080/0 Betrokken bij Hotel Central (19951996), Streetsharing (2000-2003), Picnic The Streets (2012-2015), Cyclo Guerilla (2012-…), CanalPARK @ Ninoofsepoort (2013-2016) en Picnic The Bridge (2022-…)

8 JUNI 2022

I 9

10 jaar na Picnic The Streets Initiatiefnemers Philippe Van Parijs en Gerben Van den Abbeele blikken terug

De een riep tien jaar geleden op tot een protestpicknick op het Beursplein. De ander hupt al een leven lang van barricade naar barricade en kon dus ook in 2012 niet ontbreken. Filosoof Philippe Van Parijs en activist Gerben Van den Abbeele blikken terug op Picnic The Streets: ”Het plan voor de piétonnier was zo radicaal dat ik het amper geloofde.” — KRIS HENDRICKX EN STEVEN VAN GARSSE, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

H BRUZZ | INTERVIEW

et is 24 mei 2012 als filosoof en econoom Philippe Van Parijs een vlammende open brief publiceert, onder meer in BDW, de voorloper van BRUZZ. Dat hij kwaad wordt als hij ziet hoe Brussel zijn openbare ruimte verkwanselt voor de auto, schrijft de academicus, zelfs in het hart van de stad. En dat hij zich genoodzaakt ziet om tot een picknick op te roepen aan de Beurs. De rest is geschiedenis.

Ruim tweeduizend mensen dagen op en de publicatie blijkt de eerste dominosteen in een reeks die tot de inrichting van de huidige voetgangerszone leidt.

Als we met Van Parijs en Gerben Van den Abbeele afspreken in Le Grand Café – met zicht op het Beursplein – is de boosheid van toen weggeëbd. De filosoof toont vooral respect voor de politici die hun schouders onder zo’n ingrijpende omwenteling plaatsten en legt haarfijn uit waarom ze in hun opzet slaagden.

Voor Van den Abbeele is de piétonnier dan weer het levende bewijs dat actievoeren loont.

“Alle wezenlijke veranderingen komen van de straat.”

De voetgangerszone is een rechtstreeks gevolg van Picnic The Streets. Maar komen jullie er zelf eigenlijk wel?

PHILIPPE VAN PARIJS: Ik maak er graag een

afspraak, bijvoorbeeld hier in het Grand Café.

GERBEN VAN DEN ABBEELE: Met de fiets probeer ik er altijd rond te rijden, voor fietsers is het geen vooruitgang. Maar ik ga weleens naar café Les

Brasseurs, koffiebar Yuka verderop richting Fontainas, de Beursschouwburg of Le Palace.

VAN PARIJS: Het is niet als een turbofietspad bedoeld, maar voor passegiata, om te flaneren, ook met de fiets.

VAN DEN ABBEELE: Het probleem is dat er niet echt een alternatief is. Fietsen zijn ook niet gemaakt om in staptempo te rijden.

Is de heraanleg geslaagd?

VAN DEN ABBEELE: Een niet zo enthousiaste ‘Ja’ voor mij. Hier op de Anspachlaan is er veel veranderd, maar vlakbij, in de Lakensestraat is de mobiliteit alweer problematisch. Maar dat de voetgangerszone er kwam, is wel een symbolische breuk: de macht van Koning Auto is gebroken.

VAN PARIJS: Als je vergelijkt met wat het had kunnen zijn, is het resultaat deprimerend. Maar in vergelijking met de situatie vóór de picknick is het echt fantastisch. Het belangrijkste in 2012 was om te vermijden dat de auto het centrum nog kon doorkruisen, de rest was toen bijzaak. Dat is gelukt en er zijn mooie dingen voor in de plaats gekomen.

Onlangs praatte ik hier met een ouder paar van Marokkaanse afkomst. Ze woonden in Oud-Molenbeek en de voetgangerszone was voor hen ‘un but de promenade’. Een van mijn kleinkinderen heeft hier ook leren fietsen. Ook de vergroening vind ik geslaagd. Ik was daar nogal sceptisch over en vreesde voor modderpoelen en platgelopen vegetatie, maar dat bleek ongegrond.

“We hebben die openbare ruimte nodig als living van de stad, waar mensen elkaar ontmoeten” GERBEN VAN DEN ABBEELE Picnic The Streets

10

I

8 JUNI 2022

En wat schort er wel aan?

VAN PARIJS: Het is een nieuwe ruimte en we moeten nog leren om de verschillende vervoerswijzen met elkaar te verzoenen: steppers, fietsers en voetgangers. Ik zag de politie daarnet alvast beboeten. Verder is het De Brouckèreplein erg kaal gebleven, misschien zijn daar nog oplossingen voor. Perfect zal het sowieso nooit zijn, er zullen ook altijd uiteenlopende meningen zijn over zo’n belangrijk stuk openbare ruimte.

Burgerprotest lijkt vaak zonder gevolg te blijven.

Waarom is het in 2012 wél gelukt?

VAN DEN ABBEELE: Burgerprotest heeft altijd gevolg, alleen is het niet altijd even spectaculair. Maar toen de tekst van Philippe onder meer bij BRUZZ verscheen, voelde je bij een hele groep mensen die al langer met het thema bezig waren: ‘Dit is het moment.’ Tien jaar eerder leidden onze Streetsharing acties ook al tot plannen voor autoluwe lanen, alleen bleken we toen te dicht bij de verkiezingen te zitten. Er was nochtans al geld én een concreet project. Als er zo snel een plan voor deze voetgangerszone kwam, is dat deels omdat voortgeborduurd is op die oude plannen en afspraken met het ontwerpbureau.

Hing het in de lucht, Philippe Van Parijs?

VAN PARIJS: Er waren in elk geval drie belangrijke voorwaarden vervuld. Er was een groep van mensen die erin geloofde en al een aantal pogingen

© PHOTONEWS

Gerben Van den Abbeele (links) en Philippe Van Parijs zijn het erover eens dat de heraanleg van de Anpachlaan beter kon.

“Maar vergeleken met wat het was, is het fantastisch.”

LIZE SPIT Schrijfster van ‘Het Smelt’ en ‘Ik ben er niet’

had gewaagd (kijkt naar Van den Abbeele). Een tweede was de slimme planning en timing: in de zomer, met een kans op goed weer en dicht bij de verkiezingen in oktober. Ook deden we het op een ludieke wijze: ongehoorzaam, maar sympathiek, een combinatie die positieve (en internationale, red.) media-aandacht opleverde.

We presenteerden het als een manier om politici te helpen, niet om ze te emmerderen. En we bleven aandringen. Ik heb goed gekeken welke politici zijn langsgekomen en hen daar later aan herinnerd. Inclusief (de latere eerste schepen, red.) Alain Courtois (MR), die ik nog ken als collega-rechtenstudent, maar ook als tegenstander van fietspaden. ‘Allez Alain, même toi?’ zei ik. Hij antwoordde: ‘Ach, toen ze die boulevards op zijn Haussmanns (de architect die Parijs liet heraanleggen, red.) aanlegden, waren er toch ook geen auto’s?’ Een derde element was geluk. Het was wellicht anders gelopen als de MR in de oppositie was gebleven.

Dat moet u toch eens uitleggen.

VAN PARIJS: De oppositie van Ecolo en Groen kon er zeker niet tegen mobiliseren, maar de MR had dat in de oppositie wél gedaan en zou alle mogelijke lobby’s aangevuurd hebben. Partijgenoot Didier Reynders was bovendien bevoegd voor investeringsfonds Beliris dat de werken financierde.

VAN DEN ABBEELE: (Knikt) Inderdaad. In 2004 was er een rood-groen bestuur met MR in de oppositie en toen hebben ze niet gedurfd.

VAN DEN ABBEELE: Tegelijk was er best wat weerstand. Ik herinner me dat we enkele weken voor de actie, die we niet hadden aangevraagd, maar die op Facebook geëxplodeerd was, bij de politie ontboden werden. Er zaten minstens tien commissarissen plus de korpschef. ‘Dat mag niet hein, zomaar zonder toestemming!’ Het was een poging om ons toch nog af te bluffen. Maar toen bleek dat we sowieso zouden doorgaan, veranderde de toon meteen. ‘We gaan dit tolereren.’

Hoe belangrijk is burgerlijke ongehoorzaamheid in onze maatschappij voor u als politiek filosoof, Philippe Van Parijs?

VAN PARIJS: Ik geloof dat straatprotest nodig is in

een democratie. Hetzelfde van tijd tot tijd voor burgerlijke ongehoorzaamheid, op voorwaarde dat het proportioneel blijft en liefst ook constructief.

VAN DEN ABBEELE: Ik zou wat verder gaan: maatschappelijke omwentelingen komen altijd van de straat en nooit van politici. Dat geldt ook voor stakingen in de negentiende eeuw.

Picnic The Streets had dan wel effect, de stad speelde het vervolgens wel soloslim bij de uitwerking van het plan. Is het niet vreemd dat

Toen tien jaar geleden Picnic The Streets werd georganiseerd was Lize Spit al van de partij. “Een vriend zat mee achter het initiatief en ik was zelf een fervent picknicker. Nu is het onvoorstelbaar dat het autoverkeer daar zo aanwezig was.

Wij spraken veel af aan de Beurs en je moest maar liefst drie paden oversteken om aan de Dansaertstraat te geraken.”

“Zo’n oneerlijke verdeling van de openbare ruimte hoort niet meer thuis in de stad. Puur als inwoner vind ik dit echt positief en ontspannend: mensen zijn ook gelukkiger als ze er wandelen: er is gewoonweg meer ruimte voor andere soorten bewegingen dan enkel autoverkeer. Maar ik heb geen auto, dus ik ben wel bevooroordeeld. En ik kan me inbeelden dat het niet voor alle winkels makkelijk zal zijn.”

Wel maakt Spit zich zorgen om de mogelijke commercialisering van de wijk.

“De zone mag geen nieuw Bruparck

“Puur als inwoner vind ik dit echt positief en ontspannend” worden. Het is belangrijk dat de handelszaken die er komen, er niet enkel zijn voor mensen die in en uit Brussel gaan.” Ook over de doorstroom van fietsers moet er volgens Spit nagedacht worden. “Het is niet de bedoeling om fietsers steevast in conflict te brengen met voetgangers, want beide groepen verplaatsen zich op een niet-egoïstische manier. Men moet reflecteren over een efficiënte stadsdoorkruising van noord naar zuid waarbij die groepen niet met elkaar in botsing moeten komen.” EDB

8 JUNI 2022

I 11

10 jaar na Picnic The Streets Initiatiefnemers Philippe Van Parijs en Gerben Van den Abbeele blikken terug

het protesterende middenveld niet meer betrokken werd?

MARC DIDDEN Filmregisseur en rockjournalist

VAN DEN ABBEELE: Eigenlijk wel. Politici zeggen dan altijd ‘je kan dat soort dingen toch niet aan de mensen overlaten, je raakt daar nooit uit.’ Toch denk ik dat het belangrijk blijft om echt goed naar iedereen te luisteren voor je aan zo’n project begint, anders blijven alleen de klassieke lobbystemmen over. We moeten ook eens goed kijken hoe je participatie beter kan organiseren.

Daar zijn best wel veel technieken voor, dat is de toekomst. Al die procedures voor de Raad van State kan je vermijden.

Akkoord, Philippe Van Parijs?

“Ik woon er vlakbij en passeer er drie tot vier keer per week. Ik ‘gebruik’ het stuk boulevard tussen Rogier en het Zuidstation al meer dan zestig jaar vrijwel wekelijks.” Marc Didden is naar eigen zeggen niet tegen een voetgangerszone, maar wel tegen de manier waarop die in Brussel aangepakt werd. “Lukraak en zonder enige esthetische waarde. In Parijs en New York vertrouwden ze dergelijk project toe aan intelligente stadslandschapsarchitecten.” Bovendien is er volgens Didden geen sprake van een ‘echte’ voetgangerszone. “Er rijden nog veel te snelle fietsers en bestuurders van steps en pedelecs en wat weet ik allemaal, door.”

“De politici die hier verantwoordelijk zijn, verdienen een molensteen rond hun nek

“De politici die hier verantwoordelijk zijn, zouden samen in de Zenne gegooid moeten worden” en zouden samen in de Zenne gegooid moeten worden. En ik bedoel niet ‘bij wijze van spreken’.”

“Wat nu de voetgangerszone is, zou weer aan de auto moeten gegeven worden en – op brede stoepen – aan de voetgangers.

De auto hoort nu eenmaal bij de stad.

Die boulevards zijn er gekomen om op elegante wijze van noord naar zuid – en vice versa – te reizen en vervulden die functie goed. Ze vormden een slagader door het hart van Brussel. Die is door boertige politici die uit Antwerpen en Oostende gevlucht zijn, gewoon brutaal afgesneden, met permanente verkeersinfarcten elders tot gevolg.” EDB

12

I

8 JUNI 2022

VAN PARIJS: Ja. Maar even terug naar het protesterende middenveld. Om vooruit te gaan, heb je voor mij verschillende spelers nodig: activisten, visionairen en bricoleurs die naar praktische oplossingen zoeken. Tot slot moeten er politici zijn die zich de zaak toe-eigenen. We hebben het geluk gehad dat Freddy Thielemans door Yvan Mayeur is vervangen als burgemeester. Die heeft veel onnodige vijanden gemaakt, maar bleef ook koppig doorgaan. Ik herinner me dat hij en ik de avond voor het plan bekendgemaakt werd bij Télé Bruxelles waren uitgenodigd, nu BX1. Ik had alle mogelijke krantenknipsels en bestuursakkoorden meegebracht met de beloftes van de PS en de meerderheid, en had mijn reactie al klaar: ‘Maar allez, dit is toch een flauw afkooksel van die aankondigingen!’ Wel, ik heb die knipsels mogen opbergen, want het plan ging net véél verder dan de beloftes en bleek de grootste voetgangerszone van Europa te worden. Het was zo radicaal dat ik het bijna niet kon geloven.

VAN DEN ABBEELE: Het leek radicaal, maar tegelijk bleef het qua mobiliteit beperkt tot die zone. De omvang van de piétonnier heeft de aandacht wat afgeleid van de stilstand en miniring voor auto’s errond.

De ambitie van de open brief die opriep tot de picknick in de voorganger van BRUZZ, was veel breder dan een voetgangerszone of autovrij plein: het ging over een stad die kwaliteitsvolle openbare ruimte vooropstelt, waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Gaan we snel genoeg in die richting?

VAN PARIJS: Toch wel, kijk naar de Elsensesteenweg, het Fernand Cocqplein, het Spiegelplein in Jette, de Ninoofsepoort. In Elsene en aan het

“Als je in 2003 een andere fietser zag, dan glimlachte je breed naar elkaar.

Nu sta ik soms in een fietsfile” PHILIPPE VAN PARIJS Initiatiefnemer Picnic The Streets

De voetgangerszone had er evengoed niet kunnen komen, het was een dubbeltje op zijn kant, begrepen we.

VAN PARIJS: Jazeker, ik heb dan ook grote bewondering voor politici die zo’n project dragen.

Wat op het Beursplein gaan zitten en er een paar interviews geven, voor een filosoof is dat makkelijk. De politicus die nadien alle kloppen incasseert, krijgt het veel harder te verduren. We mogen echt dank u zeggen aan Yvan Mayeur, hij verdient dat.

VAN DEN ABBEELE: (Relativeert) Alle politici die toen in de meerderheid zaten, zeggen dat zij het er hebben doorgeduwd: Pascal Smet, Els Ampe, Ans Persoons ...

Wie naar de foto’s van 2012 terugkijkt, onder op de palissade voor de Beurs, ziet dat het toch één bepaalde groep was, die daar haar agenda kwam doorduwen: jonge en opvallend vaak Nederlandstalige stadsbewoners en

« LE CHANGEMENT SOCIÉTAL VIENT TOUJOURS DE LA RUE » L’un était tellement scandalisé qu’il a appelé à un pique-nique de protestation sur la place de la Bourse. L’autre surmonte depuis toujours barricade après barricade et ne pouvait donc pas manquer à l’appel en 2012. Le philosophe Philippe Van Parijs et l’activiste Gerben Van den Abbeele évoquent le mouvement Picnic The Streets. Le grand pique-nique a joué un rôle important dans la décision de la Ville d’aménager une grande zone piétonne. Le fait que ces pique-niques aient eu l’effet escompté a plusieurs causes, explique Van Parijs. « Il y avait déjà des activistes avant nous. Mais on s’y est pris intelligemment avec une communication positive et le timing était bon aussi. Et on a eu de la chance : le MR est arrivé dans la majorité et Mayeur a remplacé Thielemans.

J’admire les politiciens qui portent ce genre de projets et encaissent les critiques. » Pour Van den Abbeele, Picnic prouve bien que les mouvements citoyens valent toujours la peine. « Le changement sociétal vient toujours de la rue. » FR

Jourdanplein had men dat ook niet durven te doen als de voetgangerszone van het centrum niet was beslist. ‘Qui peut le plus, peut le moins,’ zeggen ze in het Frans (Als zo’n grootschalig project slaagt, lukt het ook op kleine schaal, red.). Stad 30 is ook een stap in die richting, net als de nieuwe fietspaden.

U was ook betrokken bij het fietspad in de Wetstraat in 2003, waar toen een rijstrook voor sneuvelde.

gezinnen die zich fietsend door de stad bewegen.

VAN DEN ABBEELE: Filosoof Lieven De Cauter zei ooit dat de voetgangerszone de diversiteit heeft van de dijk in Blankenberge. En als je naar buiten kijkt is dat ook zo. De picknick, dat was inderdaad een bepaalde groep, maar de gebruikers, die tonen een Brusselse en vaak minder gegoede diversiteit.

De voorbije jaren zie je ook steeds nadrukkelijker tegenbewegingen ontstaan. ‘L’automobiliste en a marre’ telt bijvoorbeeld circa 40.000 leden.

Riskeren we niet om een groep mensen buitenspel te zetten die geen alternatieven zien voor de auto, die het nooit anders gekend hebben?

VAN DEN ABBEELE: Ik was op hun betoging (over het Ter Kamerenbos, red.), met een bordje: ‘Jullie zijn zelf de file’. Daar was vijftig man ... Facebook, dat is makkelijk. De toekomst is er hoe dan ook een met veel minder auto’s. We hebben die openbare ruimte nodig als living van de stad, waar mensen elkaar ontmoeten. Maar als het erop aankomt om actie te ondernemen, komt men altijd met de uitzonderingen af: ‘Jamaar, de ouderen! Jamaar, mensen die niet goed te been zijn! Jamaar, de ambulances!’ Dat is niet de kern. Je moet het probleem eerst aanpakken en dan oplossingen zoeken voor die mensen, die je natuurlijk niet aan hun lot overlaat. Die uitzonderingen zijn drogredenen.

De discussie gaat ook vaak over circulatie, alsof bewegen de hele openbare ruimte moet domineren. Maar in werkelijkheid bewegen we 23 uur per dag niet. Ik denk dat we ook een niet-circulatieplan nodig hebben. Als ik buitenkom en uitlaatgassen en lawaai domineren het trottoir, ga ik daar niet zitten. Als het rustiger wordt, ga ik daar op een stoeltje zitten en ontmoet ik mijn buur.

BRUZZ | INTERVIEW

VAN PARIJS: Dat was een van de eerste zaken waarvoor ik me in Brussel engageerde, begin de jaren 2000. Met mijn zoon ben ik nog de straat gaan opmeten. Ik heb toen ook contact genomen met (Brussels minister van Mobiliteit, red.) Jos Chabert (CD&V). Ik was nog met hem naar RSC Anderlecht gaan kijken op vijfjarige leeftijd, want hij kende een van mijn nonkels, er was dus wel een verbinding. Ook dat heeft toen de stad veranderd. Als je in 2003 een andere fietser zag, dan glimlachte je breed naar elkaar. Nu sta ik soms in een fietsfile.

VAN DEN ABBEELE: Ik herinner me nog de eerste fietser die naast me kwam staan aan een rood licht, in de jaren 1990. Dat was schrikken! Ik was trouwens ook al betrokken bij acties voor de Wetstraat en wist niet dat je daar ook voor iets tussenzat, Philippe.

“SOCIAL UPHEAVAL ALWAYS BEGINS ON THE STREETS” One was so outraged that he ten years ago called for a protest picnic on Beursplein/Place de la Bourse. The other has spent his life jumping from barricade to barricade and certainly did not miss out in 2012.

Philosopher Philippe Van Parijs and activist Gerben Van den Abbeele look back on Picnic The Streets. The big picnic ended up being the decisive push for the City of Brussels, which decided to create a large pedestrian zone. There are several reasons for the success of that push, says Van Parijs. “There were already people campaigning on the issue and we approached it cleverly with positive communication and good timing. We were also lucky: MR was in the majority and Mayeur had replaced Thielemans as Brussels mayor. I admire politicians who can carry such a project and take on resistance.” For Van den Abbeele, the Picnic shows that citizen protest always pays off. “Social upheaval always begins on the streets.”

EN

8 JUNI 2022

I 13

10 jaar na Picnic The Streets Een decennium in foto’s

Er was eens een picknick Niemand kon vermoeden dat een eenvoudige oproep om de Anspachlaan al picknickend te bezetten zulke verregaande gevolgen kon hebben. Er waren in die tien jaar euforische pingpongmomenten, maar ook droevige terreurtijden. Een beeldoverzicht van een decennium.

© PHOTONEWS

14

I

8 JUNI 2022

© SASKIA VANDERSTICHELE

10 JUNI 2012

© IVAN PUT

29 JUNI 2015

Het gezicht Het burgerprotest had vele gezichten, maar filosoof Philippe Van Parijs gaf het protest echt een smoel. En een ruggengraat natuurlijk, dankzij zijn academische gewicht als ULBprofessor. Het besef groeide dat je als burger wel degelijk invloed op het beleid kan hebben.

© PHOTONEWS

Drie jaar na Picnic The Streets, werd het stuk centrale lanen tussen De Brouckère en Fontainas autovrij. Lachende gezichten bij burgemeester Yvan Mayeur en Pascal Smet, die maar al te graag uitpakken met hun verwezenlijkingen. In afwachting van de volledige heraanleg kwamen er onder meer pingpongtafels, badmintonterreinen en een skatepark, en werden er zelfs tai chi-lessen gegeven.

BRUZZ | TIJDSLIJN

Vakantiegevoel

© PHOTONEWS

21 NOVEMBER 2015

Vrees voor terreur Militairen patrouilleren op strategische plaatsen na eerdere aanslagen in Frankijk. Toch vallen ook in ons land op 22 maart 2016 32 doden bij de terreuraanslagen.

Het beursplein wordt een plek om gezamelijk te rouwen.

8 JUNI 2022

I 15

10 jaar na Picnic The Streets Een decennium in foto’s

© IVAN OUT

2 MEI 2016

Mayeur is niet welkom Burgemeester Yvan Mayeur wordt de deur gewezen in het gastronomische restaurant Cécila, omdat de voetgangerszone een spectaculaire daling van de omzet veroorzaakt.

© IVAN OUT

25 APRIL 2016

Een bijzonder terrasje De werken voor de nutsvoorzieningen veranderen de hele zone in een werf. Een terrasje doen in die periode is een bijzondere ervaring.

© IVAN OUT

25 APRIL 2016

Fastfood regeert Het plan om veel lokale economie aan te trekken, lukt niet echt. Het zijn de grote fastfoodketens die hun stempel drukken op de voetgangerszone.

16

I

8 JUNI 2022

BRUZZ | TIJDSLIJN

APRIL 2022

Waterpartij Het was een werk van lange adem en de afwerking werd meer dan eens uitgesteld door technische beslommeringen, maar sinds enige tijd spuit er toch water uit de fontein in Ortsstraat. De architecten van de fontein maakten een ontwerp waar water en patrimonium centraal staan. © SASKIA VANDERSTICHELE

10 jaar na Picnic The Streets Drie plekken in de Vijfhoek uitgelicht

Centrum wordt nog autovrijer, maar knelpunten blijven In de Vijfhoek zijn er nog meer autoluwe en ook autovrije zones op komst, met dank aan het nieuwe circulatieplan. Daarmee zijn alle knelpunten echter niet weggewerkt. Wat met de verkeerschaos aan de Vlaamsepoort?

En blijft de Grote Zavel een grote openluchtparking?

— BETTINA HUBO

B R U Z Z | A N A LY S E

OUD KORENHUIS WORDT VOETGANGERSZONE

18

Op 16 augustus gaat het nieuwe circulatieplan van Stad Brussel voor de Vijfhoek in, een plan dat het stadscentrum autoluw moet maken.

Met een reeks ingrepen – verkeersfilters, eenrichtingsstraten, lussen – wil de Stad het doorgaand verkeer weren uit de Vijfhoek en over de kleine Ring sturen.

Ook worden er nieuwe autovrije plekken gecreëerd. Zo wordt een stukje van de Hoogstraat, van de Zennestraat en van de Koningsstraat autovrij.

Rond Oud Korenhuis komt er zelfs een kleine, nieuwe voetgangerszone.

Niet alleen op het plein zelf, ook in de omliggende Eikstraat, Stoofstraat en Villersstraat wordt het autoverkeer gebannen.

Lore Tiebout, die op het pleintje koffie- en plantenzaak Gruun runt, kijkt ernaar uit, hoewel ze de nodige aanpassingen moet doen voor haar leveringen. “Het zal hier een stuk rustiger zijn, veiliger ook voor kinderen,” zegt ze. “Nu passeren er voortdurend auto’s, die soms heel hard rijden.”

Ook Delphine Navez, die al 22 jaar op het plein woont en er een exporuimte heeft, vindt een autovrij Oud Korenhuis een goede zaak. Ze hoopt wel dat de sfeer van het plein hierdoor niet te veel zal veranderen. “Het is nu een leuk, levendig pleintje. Dit moet geen feestplein à la Sint-Goriks worden, zoals sommige handelaren willen.”

I

8 JUNI 2022

OCK RST

TTE

HU

©S

Rond Oud Korenhuis komt er een kleine, nieuwe voetgangerszone.

DE VLAAMSEPOORT, EEN ZWART VERKEERSPUNT Al het doorgaand verkeer doorsluizen naar de kleine Ring, zoals voorzien in het nieuwe Brusselse circulatieplan, is dan weer niet naar de zin van de bewoners, handelaars en buurtverenigingen van de Vlaamsepoort, het kruispunt van de kleine Ring met de drukke Dansaertstraat en Gentsesteenweg.

Op de spitsuren is het hier één grote verkeerschaos. Dat stelt ook An Macharis, coördinator van AvansaCitizenne, vast. De vormingsorganisatie heeft sinds drie jaar haar stek boven het bekende café Walvis en Macharis kijkt dus dagelijks uit op de heksenketel. “Het verkeer op de kleine Ring raast maar door, auto’s, motoren, bestelwagens, bussen en ook veel zware vrachtwagens. Het lawaai is oorverdovend. Dan zijn er nog de trams in twee richtingen. In die wirwar moeten voetgangers en

fietsers hun weg vinden. Er zijn hier veel scholen. Voor kinderen die de brug naar Molenbeek willen oversteken is het zeer onveilig. Het zebrapad is smal en vervaagd.

Automobilisten die uit de Dansaertstraat rechtsaf slaan, moeten vaak een noodstop maken voor overstekende voetgangers. Levensgevaarlijk.

Het is een wonder dat hier de laatste jaren geen dodelijke slachtoffers vielen. Maar er is wel veel blikschade en regelmatig worden fietsers van hun fiets gereden.”

Uit het onderzoek van CurieuzenAir bleek enkele maanden geleden dat de Vlaamsepoort de plek met de slechtste luchtkwaliteit van het hele gewest is. “Dit verbaast me niets, met al dat zware en ook vaak stilstaande verkeer,” zegt Macharis. “Iedereen rijdt zich voortdurend vast.”

De Vlaamsepoort: met een nieuwe picknick hoopt de buurt dat de verkeersveiligheid aangepakt wordt.

De Grote Zavel is al jaren een grote openluchtparking, en daar komt voorlopig geen verandering in.

Tot nu toe ondernamen de Brusselse overheden weinig om dit zwarte punt weg te werken. Ook het nieuwe circulatieplan van de Stad Brussel zal de verkeersonveilige situatie niet oplossen, meent Macharis. Daarom zette haar organisatie mee de schouders onder het initiatief Picnic the Bridge, dat zondagmiddag plaatsvindt. Macharis: “Het kruispunt moet beter ingericht worden, zodat de buurtbewoners en andere gebruikers van het kruispunt veilig kunnen oversteken in alle richtingen.”

Volgens Gerben Van den Abbeele, tien jaar geleden initiatiefnemer van Picnic The Streets en nu ook weer betrokken bij de organisatie van deze picknick, zal er hoe dan ook geknipt moeten worden in het verkeer. “Er bestaat een groot

misverstand over de kleine Ring, namelijk dat het stuk tussen Sainctelette en het Zuidstation beschouwd kan worden als een onderdeel van die Ring. Die weg, die in de heel dichtbevolkte kanaalzone ligt, is daar niet voor gemaakt. Die moet een soort stadsboulevard worden, geen halve snelweg zoals nu.”

Wat dan met het voornemen van de Stad Brussel om het transitverkeer van de Vijfhoek de kleine Ring op te sturen?

“Daarmee verleg je het probleem alleen. Voor sommige bewoners wordt het leefbaarder, maar je ziet een hele groep mensen over het hoofd. Er zal een keuze moeten worden gemaakt: kies je er als stad voor om superbereikbaar te zijn met de auto of kies je voor de bewoners?”

De Grote Zavel, een van de mooiste pleinen van de Vijfhoek, is vandaag nog steeds een openluchtparking, terwijl er verschillende openbare ondergrondse parkings in de buurt zijn. Het is ook nog altijd een veel gebruikte route om met de auto van de bovenstad naar de benedenstad te rijden en omgekeerd. Het nieuwe circulatieplan verandert hier weinig aan.

“Het plein is lelijk met al die auto’s, het komt niet tot zijn recht en wordt niet goed benut,” zegt Michel Van Roye, eind vorige eeuw Ecolo-schepen in Brussel-Stad en nu secretaris van de prestigieuze vzw Quartier des Arts (Kunstwijk), die ijvert voor het behoud van het Brusselse erfgoed.

Dat de Stad dit plein niet aanpakt, komt door het hevige verzet van de handelaars, vertelt Van Roye. “Christian Ceux (CDH/ Les Engagés) probeerde het in 2008. Als Brussels schepen van Stedenbouw had hij een studiebureau belast met tellingen en een bevraging van de buurt. De resultaten zouden besproken worden op een openbare vergadering. Die werd echter meteen verstoord door boze handelaars. Ze begonnen de schepen hevig uit te schelden: dit is niet uw plein, het is onze parking.” Ceux hield er een klein trauma aan over en niemand

bij de Stad Brussel waagt het sinds die memorabele avond nog om aan de Zavel te raken, aldus Van Roye.

De handelaars zijn ook de reden waarom Ans Persoons en Pascal Smet (One.brussels/Vooruit), respectievelijk Brussels schepen en Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw, een nieuwe ondergrondse parking van tweehonderd plaatsen willen in het Lebeauproject, dat ontwikkelaar Immobel hoopt te realiseren in het vroegere Belgacom-gebouw aan de Zavel.

“Hiermee kunnen we de handelaars overtuigen dat bovengrondse parkeerplaatsen niet nodig zijn,” zei Persoons hierover vorig jaar.

De vzw Quartier des Arts, die eerder al de heraanleg van het Egmontpark en het Troonplein bewerkstelligde, heeft intussen aangeboden om te bemiddelen. Van Roye: “De nieuwe generatie handelaars op de Zavel lijkt zich minder halsstarrig op te stellen.

Wij zullen hun desiderata inzake parkeergelegenheid oplijsten, zonder iets te forceren, en we zullen kijken of er niet nog ergens extra parkeerplaatsen in de buurt te vinden zijn. Het gaat tenslotte maar om tachtig plekken die zouden verdwijnen.” Die informatie wil de vzw overmaken aan de Stad. “Wat er ook van zij, deze legislatuur verandert er niets aan het plein.”

DES ZONES SANS VOITURES EN PERSPECTIVE

MORE CAR-FREE ZONES ON THE WAY

Il y aura bientôt de nouvelles zones piétonnes et des rues au trafic limité au sein du Pentagone, grâce au nouveau plan de circulation de Bruxelles-Ville qui entrera en vigueur en août. Il y aura par exemple un nouveau piétonnier autour de la Vieille Halle aux Blés.

Mais il reste encore des points noirs.

Le carrefour très fréquenté et chaotique de la Porte de Flandre est dangereux pour les usagers faibles de la route. Et le Grand Sablon, une des plus belles places du centre, est encore et toujours un grand parking en plein air.

There are even more carfree zones on the way inside the pentagon of Brussels thanks to the new circulation plan that comes into effect in August. A small new pedestrian zone will be created around Oud Korenhuis but this will not get rid of all bottlenecks. The extremely busy and chaotic junction at Vlaamse Poort, for example, remains dangerous for vulnerable road users and the Grote Zavel, one of the most beautiful squares inside of the pentagon, remains one large open-air car park.

FR

B R U Z Z | A N A LY S E

NOG GEEN DOORBRAAK VOOR GROTE ZAVEL

EN

8 JUNI 2022

I 19

10 jaar na Picnic The Streets Lessen uit de voetgangerszone

B R U Z Z | A N A LY S E

‘Dit was een grote, maar visieloze stap vooruit’ Voor het Brusselse centrum betekende de voetgangerszone op de Anspachlaan een kleine aardverschuiving. Maar valt de balans nu positief of negatief uit? En welke lessen trekken we tien jaar na Picnic The Streets? “De Stad weet nog steeds niet waar ze naartoe wil met de piétonnier.”

— KRIS HENDRICKX, FOTO’S BART DEWAELE

T

oen Yvan Mayeur in januari 2014 het plan voor een autovrije Anspachlaan voorstelde, viel menige mond wijd open. Verwonderlijk was dat niet. Het Brusselse beleid inzake stedenbouw, mobiliteit en openbare ruimte was er decennia een van kleine stapjes geweest, vooruit én ook al eens achteruit. Mayeur gooide die voorzichtigheid in zijn eigen radicale stijl overboord. Vroegen de picknickers aan de Beurs vooral een autovrij plein dat ook het transitverkeer zou weren, dan maakte de nieuwbakken burgemeester niet alleen het plein autovrij, maar meteen de hele zone tussen De Brouckère en de Verversstraat (en deels zelfs tot aan het Fontainasplein), goed voor bijna een kilometer. De keizerlijke beslissing, zoals een van onze gesprekspartners het uitdrukt, valt bovendien zonder veel overleg.

Geen wonder dat er een golf van protest opstak. Van handelaars die voor hun voortbestaan vreesden, maar ook van stadsexperts die een doordachte visie misten in de aanpak van

20

I 8 JUNI 2022

Mayeur en zijn stadsbestuur. Nu de centrale lanen al enkele jaren afgewerkt zijn, is het tijd voor een balans van die gewaagde sprong in het duister. De voetgangerszone in zeven lessen.

REUZENSPRONG VOORUIT Vrijwel iedereen die we contacteren benadrukt eerst dat de piétonnier een grote stap vooruit is, niet enkel voor het Brusselse centrum, maar ook ver daarbuiten. Er is lof voor de relatief grote hoeveelheid groen, voor het afwezige motorlawaai, de betere lucht en voor het levendige karakter van de as, die vooral tussen De Brouckère en Beurs een publieksmagneet is.

“Het is een paradigmashift in het Brusselse beleid, even iconisch als Expo 58 dat was voor zijn tijd,” zegt Eric Corijn (VUB). De emeritus hoogleraar was een van de voorzitters van het Observatorium voor de Vijfhoek, die de voetgangerszone en haar noden (pas na de beslissing over de transformatie) begon te bestuderen. “De piétonnier luidt een verschuiving in van een stad

waar je doorrijdt naar een stad die in de eerste plaats dient om te verblijven.”

“De voetgangerszone én de picknickacties hadden effect tot ver buiten de Vijfhoek,” zegt ook Tom Lootens, architect en voorzitter van stadsvereniging Bral. “Ook op het Fernand Cocqplein en aan de Ninoofsepoort is gepicknickt en ook daar is de openbare ruimte herverdeeld.

Door de voetgangerszone zijn we beginnen na te denken over wat openbare ruimte nu eigenlijk moet zijn.”

Ook lokaal zijn de effecten onmiskenbaar.

“Vroeger had je een heel duidelijke scheiding tussen de wijken aan de twee kanten van de laan,” zegt Tom Bonte, directeur van de Ancienne Belgique aan de Anspachlaan en voormalig directeur van de Beursschouwburg, ook al in de voetgangerszone. “Mensen bleven ook echt in hun wijk, dat is nu niet meer zo.

Nu zie je onder meer een jong en Molenbeeks publiek in de voetgangerszone en de wijken errond.” Zijn opvolgster bij de Beursschouwburg, Melat Gebeyaw Nigussie merkt dan weer

MARTHA BALTHAZAR Theatermaakster en columniste

Martha Balthazar woont zo’n twee jaar in het centrum van de hoofdstad. “De voetgangerszone is een plek waar ik vaak door moet, niet altijd met evenveel plezier. Het project was een poging om de publieke ruimte terug te geven aan de mensen, maar het zijn vooral de private spelers die het idee gekaapt hebben. De ruimte is verveld tot een shoppingstraat, ook veel van mijn vrienden nemen aanstoot aan het groeiende aantal terrassen. Die maken de vroeger goed gebruikte publieke ruimte privé.”

Balthazar stoort zich aan het feit dat veel particuliere winkels plaats moesten ruimen voor de grotere ketens. “Dat is niet eenduidig slecht, want het trekt veel verschillende mensen aan. Maar de buurt voelt verkocht aan. Het is op zich een Het De Brouckèreplein: veel beton, weinig groen.

“Dit is maar een tussenstap naar een duurzamere stad,” zegt architect Leo Van Broeck.

hoe ook toeristen steeds vaker aan ‘haar’ zijde van de Vijfhoek komen. “Ze zijn welkom, maar tegelijk moeten we er misschien over waken dat dit gebied niet helemaal door toerisme wordt gedomineerd. Zeker met het biermuseum dat eraan komt of de vestiging van delicatessenketen Eataly.”

EEN BEETJE VISIE, PLEASE Verschillende gesprekspartners ergeren zich er waarlijk purper aan: dat het stadsbestuur over

zo’n ingrijpende transformatie van het centrum kon beslissen zonder dat daar een echte visie achter zat over het soort stad dat het bestuur wil.

“Er waren wat slogans, maar geen echt stadsproject,” vindt Michel Hubert (ULB) die met Eric Corijn het Observatorium voor de Vijfhoek voorzat. “Het was een heel horizontaal plan, dat de zaak vooral ruimtelijk bekeek,” zegt ook Corijn. “Alsof het er gewoon om ging een straat opnieuw aan te leggen,

“Mensen bleven vroeger in hun wijk, nu zie je een jong en Molenbeeks publiek in de voetgangerszone en de wijken errond” TOM BONTE Directeur Ancienne Belgique

“De buurt voelt verkocht aan, het zijn de grote spelers die winnen” mooi initiatief – en beter dan het absurde idee daar auto’s te laten rijden – maar het zijn de grote spelers die er winnen.”

Ook als fietser merkt Balthazar dat er niet voldoende werd nagedacht over de inrichting van de voetgangerszone. “Het is best gevaarlijk om zowel fietsers als voetgangers gebruik te laten maken van hetzelfde streepje openbare ruimte. Ook zou ik zelf eens nadenken over andere vormen van groen. Zelf ben ik niet zo’n voorstander van gras: dat is doorgaans gedoemd om te falen. Maar er bestaan ongetwijfeld spannendere ideeën om reliëf aan te brengen en om de natuur daar iets meer haar gang te laten gaan.”

EDB

8 JUNI 2022

I 21

10 jaar na Picnic The Streets Lessen uit de voetgangerszone

DYAB ABOU JAHJAH Opiniemaker en schrijver

Dyab Abou Jahjah woont in Sint-JansMolenbeek, maar wandelt erg vaak door de voetgangerszone en kent de plek naar eigen zeggen erg goed. “Toen het idee van de voetgangerszone verkondigd werd, was ik eerst een beetje sceptisch.

Ik ben namelijk ook een autogebruiker en die noord-zuidverbinding was belangrijk voor de bereikbaarheid. Ik vroeg me dus af of het de moeite waard was. Bovendien waren er al voldoende wandelstraten in de buurt van de Grote Markt: ik vroeg me dus af of het echt daar moest.”

Maar vandaag is Abou Jahjah een andere mening toegedaan. “Eigenlijk vind ik het nog geen slecht idee. Ik heb jonge kinderen en het is ideaal om te spelen.

Als we in die buurt wandelen, voelt het altijd als een ontlading als we de voetgangerszone bereiken. Dan beginnen de kinderen meteen te springen en te spelen.”

“Ik heb jonge kinderen en het is hier ideaal om te spelen” Toch mochten bepaalde zaken voor hem anders aangepakt worden. “De zone mocht groener zijn. Bovendien is het deel aan het De Brouckèreplein nogal doods, terwijl er net veel ruimte is. Om die buurt te stimuleren, moet er nagedacht worden over interessante initiatieven, zoals bijvoorbeeld kiosken plaatsen waar hamburgers verkocht worden. En hoewel veel mensen daar misschien weigerachtig tegenover staan, kan ook een shoppingcentrum helpen om het daar wat levendiger te maken.” EDB

22

I

1 JUNI 2022

terwijl er zoveel aspecten zijn aan een stad.”

De professoren missen een sociaal, commercieel of artistiek programma voor de piétonnier en de zone errond, een duidelijke kijk ook op cultuur of huisvesting in het gebied.

“Nu heb je gewoon de indruk dat men dagjesen evenemententoerisme wil stimuleren,” vindt ook Tom Lootens. “Terwijl je je ook moet afvragen hoe een stad 24 uur kan leven, een beetje zoals Jane Jacobs dat al deed in de jaren 1960 in New York (in haar bekende boek Death and Life of Great American Cities, red.). Als je een ruimte té intensief op één manier gebruikt, heeft dat vaak negatieve effecten. Nu is er soms een netheidsprobleem laat ’s nachts, maar met een betere mix van functies, moet je misschien minder schoonmaken.”

Het gebrek aan totaalvisie is een kwestie waar zelfs de architecten mee worstelden die de voetgangerszone tekenden. “Voor mij was het altijd duidelijk dat de piétonnier niet kon stoppen aan de gevels van de huizen, maar in die panden verder moest doorlopen,” zegt architect Patrick Moyersoen, die bij studie-, plannings- en architectenbureau SUMProject werkte. “De Stad heeft een visie nodig op evenementen, op vastgoedbeleid, op het soort handel dat ze wil.”

Het centrum dreigt op die manier fors duurder te worden de volgende jaren, denkt Mathieu Van Criekingen, specialist gentrificatie aan de ULB. Vandaag zijn daar nog geen betrouwbare cijfers over. “De voetgangerszone trekt duidelijk een aantal grote investeerders aan (onder meer in de voormalige Actiris-hoofdzetel aan het Beursplein, in De Brouckère-Tower, het Muntcentrum en op het De Brouckèreplein, red.). In zo’n situatie gaan de huren in de regel omhoog. Mensen denken soms dat meer woningen op de markt de prijzen drukken, maar als die nieuwe huren hoog zijn, is het tegendeel waar. De huizenmarkt is geen tomatenmarkt!”

De manke visievorming heeft ook te maken met het functioneren van de Brusselse stadsdiensten, die in grote mate naast elkaar werken, ondervonden de academici van het Observatorium. “Zeker bij de vorige meerderheid had je het gevoel dat elke coalitiepartner gewoon deed wat hij wou met zijn bevoegdheden, waardoor je

Agenten op de fiets patroullieren door de voetgangerszone.

Vooral steppers vliegen op de bon, omdat ze te snel rijden.

nooit een integrale aanpak kreeg,” zegt Michel Hubert.

VERHAMBURGERING TROEF Was de voetgangerszone nu een economisch schot in de roos? Tijdens de lang aanslepende werken alvast niet. Vandaag verschilt het antwoord op die vraag naargelang het type handel. Voor zaken die van voetgangerspassage leven is het antwoord doorgaans een volmondige ‘ja’. Het is een van de redenen waarom het aantal fastfoodrestaurants in de zone groeide als kool.

Voor nichehandel liggen de zaken anders. Zo ziet stripspeciaalhandel Brüsel wel meer voetgangers langs de etalage lopen, de verkoop daalde fors.

De uitbater verhuisde de helft van zijn zaak dan maar naar Waterloo. “De Stad zegt dat ‘tout le monde’ naar de voetgangerszone komt, mais c’est un tout le monde pauvre,” zegt uitbater Reynold Leclercq.

Economisch is er niet echt één voetgangerszone. Wie het hele gebied van Fontainas tot aan De Brouckère doorkruist, wandelt eerst door een deel met minder passage en lagere handelshuren. Hier houdt een doordeweeks handelsaanbod stand, met onder meer een copyshop, een naaiwaren-

“Het is een paradigmashift in het Brusselse beleid, even iconisch als Expo 58 dat was voor zijn tijd” ERIC CORIJN Emeritus hoogleraar

MAAK MOBILITEITSKEUZES

zaak en een fietsenwinkel. Dichter bij de Beurs groeit het aantal passanten en is er meer horeca, terwijl het tussen de Beurs en De Brouckère vaak over de koppen lopen is. De grote toename van fastfood, al dan niet in het premiumsegment, situeert zich vooral hier.

De groei van het fastfoodsegment toont meteen hoe moeilijk de Stad vat krijgt op de handel op de voetgangerszone. Voormalig handelsschepen Marion Lemesre (MR) stelde een handelsplan op waarin de laan een ‘Belgian Avenue’ zou worden, een handelsas waar de focus op Belgische kwaliteitsproducten zou liggen. Het plan bleef grotendeels dode letter. “Fabian Maingain (Défi) kwam nu wel met een nieuw handelsplan, maar te laat, de grote verandering is er nu al,” zegt Michel Hubert.

Critici wijzen er steevast op dat de Stad – eigenaar van 42 handelspanden in de zone – heel wat hefbomen in de hand heeft om de handel te sturen. “Maar onze manoeuvreerruimte wordt overschat,” reageert Olivier Verstraeten, kabinetschef van schepen van Grondregie Lydia Mutyebele (PS). “Je kan een handelaar niet zomaar buiten zetten. En ook een uitbater die zijn zaak verkoopt, stop je niet zomaar. En zegt u nu zelf, die nieuwe zaken op de Anspachlaan draaien toch?”

STAP NAAR EEN DUURZAME STAD De voorbije decennia kwamen er nogal wat autovrije zones bij in het gewest, denk maar aan het Flagey-, Spiegel-, Rogier- of Sint-Gillisvoorplein. Die nieuwe openbare ruimtes slikken al eens kritiek omdat ze dikwijls stenen woestijnen blijken, zonder groen. Beleidsmakers schuiven doorgaans een technische uitleg naar voren: er was geen andere mogelijkheid wegens een ondergrondse parking of ondergronds openbaar vervoer. De nieuwe Anspachlaan toont dat het anders kan. Ondanks de aanwezigheid van een

Snel rijdende fietsers en steppers zijn vandaag een van de grootste ergernissen van wandelaars in de piétonnier. De lokale politie en met name de fietsbrigade pakt die steeds strenger aan, al is het maar de vraag of zo’n boeteaanpak volstaat.

“Vroeg of laat zal je daar misschien keuzes moeten maken, bijvoorbeeld voor een fietsverbod, op bepaalde momenten,” denkt architect Lootens.

“Het probleem is dat er vandaag niet zo veel alternatieven zijn om snel de Vijfhoek te doorkruisen. Daar moet je dan wel aan werken.”

Lootens herinnert eraan dat het oorspronkelijke plan ook geen duidelijke mobiliteitskeuzes maakte. “Het werd een autoluwe voetgangerszone waar je wel zo vlot mogelijk met de auto moest raken, mét een miniring én die onzalige extra parkings. Dat die er niet gekomen is erg belangrijk. Ook dat was het resultaat van een burgerstrijd (onder meer rond het Vossenplein, red.).”

DURF JE BURGERS ECHT TE BETREKKEN Het waren duizenden picknickende burgers die de ultieme duw in de rug van het twijfelende stadsbestuur gaven, maar bij de eigenlijke beslissing of de uitwerking van het plan werden diezelfde burgers en middenveldorganisaties vervolgens niet of amper geraadpleegd.

“Dit was een ouderwetse manier van stadsplanning,” zegt Eric Corijn. “Brussel heeft geen traditie van co-constructie, waarbij het middenveld en het bestuur samen aan een project bouwen. Je krijgt daardoor snel een erg eisend middenveld en veel tegenstand. Dat de verschillende stadsdiensten in silo’s werken, die ook onder elkaar al amper samenwerken, maakt het nog eens extra moeilijk om met externen te overleggen. Toch zouden we in de toekomst naar dat soort echte participatie moeten evolueren.”

GRIMMIGE SFEER IN DE LATE UREN Is de voetgangerszone een veilige plek? Doorgaans en zeker overdag wel. In de late uurtjes verandert dat beeld echter. Dan werd er de voorbije jaren al eens gedeald op de laan, waren er veel klachten over dronkenschap en bedelaars en voelen vooral vrouwen zich onveilig.

De Stad reageerde met een alcoholverbod in de openbare ruimte en meer politie. Het leidde tot een verbetering, maar helemaal veilig is het er nog steeds niet, merken verschillende horeca-uitbaters op. “Als man besef je dat niet echt,” zegt Jorn Peeters, uitbater van café Les Brasseurs, “maar vriendinnen vertellen me dat ze op 300 meter wandelen vijf tot zes keer worden aangesproken.” Peeters benadrukt dat hij voor de voetgangerszone is. “Ik ben er niet van overtuigd dat auto’s op de boulevard de veiligheid zouden verbeteren.”

UNE BELLE AVANCÉE, MAIS UNE VISION CLAIRE EST NÉCESSAIRE

A BIG STEP FORWARD, BUT A CLEAR VISION IS NEEDED

Pour le centre-ville de Bruxelles, le piétonnier sur le boulevard Anspach était un petit tremblement de terre. Mais le bilan est-il positif ou négatif ? Quelles leçons en tirer, dix ans après Picnic The Streets ? Nous avons appelé une dizaine d’experts et d’observateurs privilégiés qui pensent que la transformation du boulevard Anspach en « plus grand piétonnier d’Europe » est un pas en avant. Il y a plus d’espace public, plus de verdure, de l’air plus pur et deux parties de la ville, jadis déconnectées, qui sont à nouveau liées et attirent des visiteurs venus entre autres des quartiers populaires de Bruxelles. Mais il y a aussi des critiques. La Ville n’avait pas de vision claire concernant le piétonnier, les chaînes de fast-food dominent l’horeca et les vélos et trottinettes font parfois peur aux piétons. Au niveau de la sécurité aussi, il y a parfois des problèmes. Les experts plaident pour une évolution vers une véritable participation, où le citoyen n’est pas uniquement informé, mais aide aussi à donner forme à l’espace public du futur.

The pedestrian zone on Anspachlaan was like a minor earthquake to the city centre of Brussels.

But is the outcome good or bad? What lessons can be learned a decade after Picnic The Streets? We talked to ten experts and people who took part and who all see the transformation of Boulevard Anspach into the “largest pedestrian zone in Europe” as “a big step forward”.

There is more public space for people, more greenery, cleaner air and two sections of the city that were cut off from each other have grown together again and attract visitors from, among others, the working-class neighbourhoods of Brussels. But there is criticism too. The City had no clear vision on where it wanted to go with the pedestrianisation, fast-food outlets dominate the catering industry and cyclists and steppers sometimes end up in the way of pedestrians. Safety is still not great either. Finally, experts argue for evolving towards real participation, where citizens are not only informed, but can also help design the public space of the future.

FR

B R U Z Z | A N A LY S E

premetrotunnel en de resten van de Zennekokers, slaagden de ontwerpers erin om echte bomen en groenpartijen te integreren in de voetgangerszone.

Het regenwater wordt via een ingenieus systeem naar de ondergrondse aardebakken geleid waarin de bomen zich bevinden.

“Dat groen is cruciaal voor de stad van de toekomst, die steeds heter zal worden,” benadrukt architect Leo Van Broeck. “Het is de huid die het lichaam van de stad doet zweten en het zo verkoelt. Het is belangrijk dat het echte bomen zijn. Gazon heeft zo ongeveer het effect van een groen geschilderde plank.” Het De Brouckèreplein, de zone tussen Wolvengracht en Bisschopstraat én het Beursplein blijven grotendeels stenen woestijnen, betreuren nogal wat gesprekspartners. “Dit is maar een tussenstap naar een duurzamere stad,” aldus Van Broeck.

EN

8 JUNI 2022

I 23

10 jaar na Picnic The Streets De vaste klanten van de voetgangerszone

’Het was heel hard wennen, maar nu zien we hoe goed het is’ Wie de voetgangerszone doorkruist, doet dat doorgaans als passant of toerist. Maar er zijn ook de habitués: mensen die er wonen of werken. En dat was wennen, zeggen ze in koor. Toch geven sommigen toe dat de grijze tegelwoestijn stilaan hun hart weet te veroveren.

BRUZZ | PORTRETTEN

— SARA DE SLOOVER, FOTO’S IVAN PUT

XAVIER GUISSART (45 )

“Voor fietsers is deze zone niet optimaal. Iedereen wandelt het liefst op de middenstrook” school ligt net buiten de “ Devoetgangerszone aan de ene

kant, wij wonen in de Bodegemstraat aan de andere kant,” vertelt Xavier Guissart (45) van op zijn Urban Arrow-bakfiets. Een fietstocht over de Anspachlaan met dochter Louise-Marie (7) en vandaag ook haar vriendje Titou (7) is het logische gevolg.

“Ik ben al meer dan twintig jaar fietser in Brussel, en ik ben blij dat de infrastructuur serieus geëvolueerd is. Maar toch blijft het hier nog gevaarlijk,” zegt hij, ondertussen zijn bakfiets opzij laverend omdat een zoveelste bus hier afslaat richting Plattesteen.

“Voor fietsers is deze zone niet ideaal. Iedereen wandelt het liefst op de middenstrook van de voetgangerszone, en dus moet je voortdurend uitkijken. De steppers

24

I

8 JUNI 2022

rijden veel te wild. Twee vrienden hebben onlangs een ongeval gehad met een stepper. Die was niet verzekerd en ging er in beide gevallen vandoor, dat zijn ambetante situaties.”

Hij steekt zijn hand op naar een andere fietser met kind, toevallig een van de twee net vernoemde vrienden. Die vertelt kort over de gebroken arm die hij eraan overhield. Guissart: “Gelukkig doet de politie daar haar job de laatste tijd en schrijft ze meer boetes uit.”

“Maar als de zon schijnt en je kan hier over de koppen lopen, wijken wij uit naar alternatieve routes. Dat is wel jammer, want dit is echt de snelste weg.”

Titou: “We komen toch in het magazine hé, want onze foto’s zijn toch heel grappig? Mogen we nu weg?”

SAÂD ( 11 )

“De voetgangerszone is ideaal terrein voor een rolstoel, perfect om met mijn moeder te flaneren”

H

afida Begdouri (42) duwt de rolstoel van haar moeder Amina (72) over het Beursplein.

Begdouri groeide op in het ouderlijke huis aan de Antoine Dansaertstraat. Ook al woont ze intussen in Zaventem, ze werkt aan het Sint-Katelijneplein en haalt haar moeder na de werkuren geregeld op voor een wandeling.

“We zijn met tien broers en zussen, en om de beurt gaan we met haar naar buiten. Zo komt mijn moeder het huis genoeg uit, in de zon, en ziet ze echte, levende mensen, in plaats van alleen de mensen op het tv-scherm.”

Flaneren doen ze samen in de voetgangerszone: ideaal terrein voor een rolstoel, zegt Begdouri.

“Op dat vlak is het hier top, alles is hier één grote vlakte. Geen hoge

BRUZZ | PORTRETTEN

HAFIDA BEGDOURI (42 )

stoepranden of enorm hobbelige trottoirs zoals op andere plekken in de stad. Dat maakt het een stuk makkelijker om hier rond te rijden.”

De overgang van een stadscentrum vol auto’s naar een voetgangerszone ging aanvankelijk nochtans iets te abrupt voor de Begdouri’s. “Van de ene dag op de andere mocht je je boodschappen niet meer thuis afzetten. Mijn zus woont op het Zaterdagplein, ook in de voetgangerszone, en zij kan gewoon geen grote inkopen meer doen.”

“Het was eerst heel hard wennen. Een voetgangerszone was aanvankelijk iets wat we niet kenden. We hebben onze mindset moeten veranderen. Maar nu we het leren kennen hebben, zien we dat het zo slecht niet is.”

“Vrienden zijn jaloers als ze horen dat ik hier woon, zeker omdat er vlakbij een gamezaak is” leuk,” zo noemt Saâd (11) “ Enorm wonen in de voetgangerszone.

“De meeste vrienden zijn jaloers als ik voor het eerst vertel waar ik woon. Zeker omdat ik naast een gamezaak woon en vlak bij de bioscoop. We hebben volop restaurants en het openbaar vervoer voor de deur.” Die liefde voor het hypercentrum heeft Saâd duidelijk geërfd van zijn moeder Wahiba Rachdi (48), die al bijna achttien jaar op de Anspachlaan woont.

“Ik heb ’s avonds de zon in huis en alles voor de deur. Na Saâds geboorte zijn we gewoon naar een hogere verdieping verhuisd, om een slaapkamer meer te hebben.

Mijn man is vrachtwagenchauffeur en zou liever in Waver of zo willen wonen, ergens buiten de stad.

Maar hij zegt altijd dat hij mij zo

graag ziet dat hij dan maar hier blijft wonen (lacht).”

Wat Rachdi wel mist: de parkeerplaats die ze vroeger voor de deur had. “Als we eens grote boodschappen gaan doen bij Aldi of Cora, dan zijn dat best veel zakken. Die moeten we nu ergens buiten de voetgangerszone uitladen en dan tot bij ons thuis slepen. Mijn man neemt de auto in de week mee, hij rijdt ermee naar de parkeerplaats waar zijn vrachtwagen staat.”

“Voor mij is dit geen voetgangerszone als er ook steps en fietsen in mogen rondrijden, en die storen al mijn buren. Ik heb veel bejaarde buurvrouwen en bij hen is dat gespreksonderwerp nummer één. Een van hen heeft zich onlangs nog bezeerd toen ze werd aangereden.”

8 JUNI 2022

I 25

10 jaar na Picnic The Streets Influencer Vidal tiktokt op de piétonnier

‘Ik promoot ook de lelijke kant van Brussel’ Er lijkt zich stilaan een nieuwe mensensoort te nestelen in de voetgangerszone: de influencer. Steeds vaker duikt de piétonnier op als decor in foto’s en filmpjes op sociale media. Met zijn ruim 400.000 volgers legt internetfenomeen Vidal Alexe uit waarom deze plaats zo in trek is.

— SOFIE BEYNAERTS, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

BRUZZ | PORTRET

Wij kennen Vidal Alexe enkel van zijn TikTok-filmpjes, maar kunnen hem toch zonder veel moeite uit de mensen voor de Beurs pikken. Met zijn hip bedrukte jeansvest, Jordans en de hand in het haar, krijgen we een lichtblauw vermoeden dat de jongen die we spotten weleens een influencer zou kunnen zijn.

Naast hem zijn manager van managementbureau BeInfluence. Ze zijn druk in de weer op Alexes telefoon. Als we hen aanspreken, verschijnt een brede, witte glimlach op Alexes gezicht. Dat we wat te laat zijn, is geen probleem. Hij kon intussen al een story op Instagram plaatsen. We zoeken een rustiger plekje op om te praten en mogen hem tutoyeren. Vidal dus.

Vidal Alexe (26) is voornamelijk bekend door zijn foto’s en filmpjes op Instagram en TikTok, twee socialemediakanalen waar hij samen bijna 415.000 volgers op de teller heeft. Hij groeide op in Schaarbeek als kind van Roemeense ouders.

Vidal regisseerde in 2021 ook de kortfilm Déconnecté, waarin onderwerpen als zelfvertrouwen en

je eigen imago aanvaarden in tijden van sociale media behandeld worden.

De influencer vindt de weg dus naar de befaamde piétonnier. Maar hoe komt dat? Vidal steekt meteen van wal, zonder blad voor de mond. “Het ligt eerst en vooral pal in het centrum in een hoofdstad van 1,2 miljoen inwoners, geografisch is dat voor veel content creators interessant,” zegt hij.

“Door op de Anspachlaan te filmen, bereikt de content veel meer Brusselaars.”

Omdat Brussel-Stad een van de dichtstbevolkte gemeenten is, bereiken influencers inderdaad een breder publiek, want door de algoritmes van Instagram en TikTok krijgen buurtbewoners die specifieke content te zien. “Het gaat dus vooral om het aantal views,” bekent Vidal.

“Een video die ik in mijn kamer film, zal lang niet zo populair zijn als een video in de stad”.

Als hij spreekt over de levendigheid en multiculturaliteit van de piétonnier, licht Vidals gezicht meteen op. “Hier gebeurt elke dag

“Hier gebeurt elke dag wel iets, van straatmuzikanten tot geïmproviseerde dansoptredens” VIDAL ALEXE TikTok-fenomeen en influencer

26

I

8 JUNI 2022

wel iets anders, van straatmuzikanten tot geïmproviseerde dansoptredens. Ambiance verzekerd!”

VUIL Toch is Vidal ook streng. “Ik vind de voetgangerszone echt niet mooi,” zegt hij. “Net daarom schenk ik er aandacht aan. Om ook die lelijke kant te promoten en zo het imago van de stad te verbeteren.”

Waar hij zich vooral over opwindt, is de algemene netheid van de stad. “We kunnen erover blijven lachen en mopjes maken, maar het is hier vaak écht vuil, dat trekt niet aan,” zegt Vidal. Hij klopt nog net niet op tafel.

Om die pijnpunten aan te kaarten, werkte hij al samen met Net

Brussel – de dienst die instaat voor de openbare netheid op Brussels grondgebied – en ging hij mee afval ophalen. “Het valt me op dat Brusselaars geen goede mentaliteit hebben op het vlak van netheid. Waarom gooien ze hun afval niet gewoon in de vuilnisbak?”

Behalve van het afval is Vidal zich ook bewust van de luchtkwaliteit in de stad. “Er zijn mensen die de auto nemen van de Beurs tot aan Centraal Station, dat snáp je toch niet?”

Daarom verplaatst hij zich zelf altijd met de fiets door Brussel en toont hij dat op zijn sociale media, om autoloze verplaatsingen te promoten. “Ik denk dat Brussel zeker nog extra autoluwe straten zou mogen krijgen.”

Big City

Big Big City City

te ruilen voor een apparteTien jaar geleden vond de ment in de benedenstad. eerste The Streets Elsene, allebei zijn ze nu In dePicnic trouwzaal van het Big City STEL ZELF JE VRAAG Maar de centrale van lanen plaats.

De wens van wie het gemeentehuis de gemeentehuis vanal Elsene EN STEM OP BRUZZ.BE waren wel een ontmoetingstoen voorkoppels de beurs ging gemeenten. geven elkaar INFO STEL ZELF JE VRAAG plek. Het was een flaneerzitten, was om van de wekelijks het jawoord voor De vernieuwde galerie gebied winkels, TE VEELmet NOTEN centrale lanen weer het een leven lang samenzijn.

Xavier Hufkens in de EN STEM OP BRUZZ.BE termterm in het in meervoud, het meervoud, die di De naam De naam Marollen Marollen is is horecazaken, ontspanningsflaneergebied te maken dat Sint-Jorisstraat 6 in Deze plek was vroeger het Het huis in Elsene voor gebruikt gebruikt wordt wordt om het om het afgeleid afgeleid van van de Maricolen, de Maricolen, plekken het vroeger ooit was, voor de STEL STEL ZELF ZELF JE VRAAG JE VRAAG Elsene opent op 2 juni salon twee zijn gezin en – zehotels. hadden stadsdeel stadsdeel van van de Kapellede Kapelle dat zijn dat zijn zusters zusters dievan in diede in de geliefden, auto een groot deel van de 2022 met een want het gemeentehuis intussen een zoon – liet De EN EN STEM STEM OP OP BRUZZ.BE BRUZZ.BE kerk kerk tot de tot Hallepoort de Hallepoort zeventiende zeventiende eeuw eeuw actief actief kunnen de voedingstoffen in aan aa Het volledige Brussels PREMETRO door de ruimte inpalmde.

Bewust tentoonstelling van was de woning de Bériot ontwerpen te geven, te kaart geven, is worden relatief is relatief recent. recen zouden zouden geweest geweest zijn zijn in dein devan de bodem in Gewest telt meer dan kiezen een plek voor De centrale lanen waren niet Christopher Wool. gerenommeerde architect van de Leeuw van In 1969 In 1969 dreigen devijf de vi wijk. wijk.

Ze werden Ze werden invoor de inblijkt de gebracht, maar kan dreigen ook de de 600.000 bomen, zo uit violist voetgangers iets waar alleen hetWat vertrekpunt voor bekeken worden een onderzoek vanMarollen de Charles deisBériot en dehet Waterloo. nu gezien straten straten vanhoeveel van ‘de Marolle’ ‘de Marolle’ en volksmond volksmond ook ook Marollen STEL ZELF JE VRAAG stadsbestuur bijna twee een ontspannende avond, ze twee beschikbare ruimte er is wijken voor KU Leuven.

Dat voornadie van die van twee wijken errond erron genoemd genoemd en zo en kreeg zoiskreeg deze dezeMaria operawereldster wordt als de voorgevel van EN STEM OP BRUZZ.BE geleden ook van voorwie waren ook het vertrekpunt de wortels van de bomen. melijk teeeuwen verklaren door de te verdwijnen, te verdwijnen, doordoor volkse volkse wijk wijk in Brussel in Brussel haar haar Malibran (°1808), het gebouw, was toen hun Big City FREDERIK UIT BRUSSEL-STAD Ondergronds erde uitbreiaanwezigheid van het om anderevanwaaruit delen van Brussel plannen plannen voorvoor de uitbreinaam. naam.

Datkoos.

Dat ishet althans isliefdeslied althans wat wat er helaas er achtergevel zelopen immers waterleidingen, elekZoniënwoud.

En hoewel De centrale bereiken.

Bijvoorbeeld ding ding van van het Justitiepaleis. het Justitiepalei jarenlang jarenlang verteld verteld werd, werd, totlanen tot zijn sneller uitgezongen was optehet grote stuk grond AMBER UIT GRIMBERGEN triciteitsleidingen enaltweede soms op stadsgids verschillende gebouwd opLuc de plek met paard en kar, maar Het Het zou zou al de de tweede keerkee de Brussel Brusselse de Brusselse stadsgids Luc waar danop verwacht. rondom konden uitkijken. nog kelders en die metrotunnels. plekken inzet groene term term in het in meervoud, het meervoud, die De naam De naam Marollen Marollen is is zijn zijn dat voor dat voor het gebouw het gebouw Surdiacourt Surdiacourt op onderzoek op onderzoek vroeger de Zenne stroomde. vooral ook met de tram.

Er Wanneer je de carrière In de tijd dat wordt ze in Brussel In smalle straten lanen, kanafgeleid het het invan veel gebruikt gebruikt wordt om het om het kan het afgeleid van de Maricolen, de Maricolen, woningen woningen zouden worden worde uitging. uitging.

HijBrussel twijfelde Hij twijfelde aan de delangs is aan ontstaan kwamen verschillende lijnenzouden STEL STEL ZELF ZELF JE VRAAG JE VRAAG overloopt van woonden, trouwden zeeen stadsdeel stadsdeel van van de Kapellede Kapelledat zijn datpak zijn zusters zusters die de in diedein de daardoor uitdaging zijn wijken nog een beter onteigend onteigend en het en stadsdeel het stadsde correctheid correctheid van van die uitleg die uitleg haar oevers.

Dankzij de samen, die werden doorgeEN EN STEM STEM OP OP BRUZZ.BE BRUZZ.BE kerk tot de tot Hallepoort de Hallepoort aan zeventiende zeventiende eeuw eeuw actief actief kunnen dekerk voedingstoffen in aan Het volledige Brussels veelbesproken Maria ook. voor bomen om ook doen, en kunnen er nog heel zou zou worden worden aangetast. aangetast. en wou en wou zekerheid zekerheid over over het het te geven, tenaar geven, is relatief is relatief recent. recent. zouden zouden geweest geweest zijn zijn in dein de rivier kon de stad zich trokken verschillende de bodem in kaart worden Gewest telt meer dan ondergronds ongestoord wat bomen bij.

De voordelen Malibran, ook wel La MaMaar lang genieten van ANTHONY UIT SCHAARBEEK Invan 1969 In 1969 dreigen dreigen de de vijf de vijf wijk. wijk.

Ze werden Ze werden in de inblijkt de uit gebracht, maar kan ook de bomen, zo Het Het is niet is niet voorvoor nietsniets dat dat verhaal verhaal datontwikkelen, ook dat600.000 ook hij vertelde hij vertelde — — door haar delen de stad.

Op oude STEFANIE STEFANIE UIT UIT BRUSSEL BRUSSEL door te groeien. van een groene stad zijn libran genoemd, hun liefdesnest konden de bekeken worden een onderzoek vanMarollen delijkt het straten straten vanhoeveel van ‘de Marolle’ ‘de Marolle’ en en van van volksmond volksmond ook ook Marollen STEL ZELF JE VRAAG de bijnaam de bijnaam Joseph Joseph op aanzienlijk, zijn op zijn rondleidingen rondleidingen door door functie als toegangsweg, foto’s bijvoorbeeld teerrond zien dus waarom beschikbare ruimte er is wijken voor KU Leuven.

Dat iskreeg voornadieisvan die van tweegeen twee wijken errond genoemd genoemd entientallen zo en kreeg zonog deze deze alsof ze jaren twee niet.

Nog jaar na EN STEM OP BRUZZ.BE Poelaert, Poelaert, de architect de architect van van de wachten Marollen. de Marollen.

Die twijfel Die twijfel de wortels van deBOMENPLAN bomen. melijk tewijk verklaren door om Brussel watertoevoer enBrussel riolering. dat de eindhalte van een te verdwijnen, te verdwijnen, door door volkse volkse wijk inzoveel Brussel in haarde haar op het toneel stond. hun trouw trok Maria naar Ondergronds lopen erde aanwezigheid van het het Justitiepaleis, het Justitiepaleis, bleek bleek terecht. terecht.

Na wat NaDat plannen plannen voor uitbreide uitbreinaam. naam.

Dat iswat althans ismet althans wat wat er er mogelijk vol te planten Netvoor om die reden heeft de de De benedenstad breidde paar lijnen vlak voor de Helaas werd deze zeer Londen voor eenJustitiepaleis. voorstelimmers waterleidingen, elek- ‘skieven Zoniënwoud.

Enwerd, hoewel ding ding van van het het Justitiepaleis. jarenlang jarenlang verteld verteld werd, tot tot ‘skieven architec’ architec’ Het H research research vond vond hij niets hij niets bomen?

Brussel Stad in 2020 een was.was. zich langzamerhand uit Beurs lag.

Die tramsporen triciteitsleidingen enal soms Brussel op stadsgids verschillende Het Het zou zou al de tweede dezijn tweede keer keer de Brusselse de Brusselse stadsgids Luc Luc getalenteerde mezzosopling.

Tijdens een paardenzijn de bewoners de bewoners die die terug terug over over de aanwezigheid de aanwezigheid Veel bomen in de stad bomenplan gelanceerd.

Op nog kelders en metrotunnels. plekken inzet op groene langs het tracé deoud. rivier verdwenen beetje bij gebouw beetje zijn dat voor dat voor het gebouw het Surdiacourt Surdiacourt op28 onderzoek opvan onderzoek raan maar ritje inzijn Regent’s moesten moesten vertrekken vertrekken voorvoor vanzijn van diebelangrijk: specifi die specifi eke zusters eke zusters injaar In smalle stratenelke kanPark, het ze hebben plek waar het mogelijk lanen, kan het het in in veel woningen woningen zouden zouden worden worden uitging.

Hij twijfelde Hij twijfelde aan Zo aan de de enuitging. haar bijriviertjes. om plek teuitdaging maken voor het daardoor een zijn wijken nog een pak beter Ze zong zichzelf letterlijk kwam ze lelijk ten val. esthetische isenmoeten bomen komen. de bouw van van het gigantihet gigantide een wijk. de hoge wijk.

Zeven Zeven jaar jaar kostte kostte onteigend onteigend het ende stadsdeel hetbouw stadsdeel correctheid correctheid van van die uitleg die uitleg kronkelde ze vroeger door groeiende aantal auto’s. voor bomen om ook doen, en kunnen er nog heel in het straatDaarom brengt het en fiuiteindelijk guurlijk de dood in.

Toch bleef ze nog een paar zou zou worden worden aangetast. aangetast. wou en wou zekerheid zekerheid over over het het sche sche complex, complex, die hem die hem die d hetmeerwaarde hem het hem omen uiteindelijk om deDe de In 1936 bracht het schepencollege hulde aan het graf ondergronds ongestoord wat bomen bij. voordelen ANTHONY UIT SCHAARBEEK het centrum van de stad.

Het was pas veel later, Het Het is niet is niet voor voor niets niets dat datin verhaal verhaal dat ook dat ook hij vertelde hij vertelde beeld en eenvan rustgevend de ondergrond — STEFANIE — STEFANIE UIT BRUSSEL BRUSSEL Ze begon avonden op rijstadsbestuur doorzingen. naam naam gaven, gaven, al isal het is het ware ware oorsprong oorsprong van van de deal door te groeien. van La Malibran op hetUIT kerkhof van Laken. een groene stadheel zijn jong de bijnaam de bijnaam van van Joseph Joseph zijn op zijn rondleidingen rondleidingen door Maar net omdat dedoor stad de jaren 1970, dat de trams effect.

Zeteop zuiveren de lucht, inze kaart door samen teeen een aanzienlijk, dus waarom nog In 1932 reed de tram op de Anspachlaan, maar die PHOTONEWS ©nog waarschijnlijk waarschijnlijk benaming benaming achterhalen. te achterhalen. te zingen.

Haar vader Iets later werdde gevraagd Poelaert, Poelaert, architect de architect van van de wachten Marollen. de Marollen.

Die twijfel Die twijfel BOMENPLAN om Brussel zoveelwerd zich verder uitbreidde, op dat tracé ondergronds wat in stad vanvond groot werken met verschillende moest wijken voor de auto. © PHOTONEWS verbastering verbastering van van het het In archieven Ineen archieven vond hij hij was een operazanger, om te zingen op een het het Justitiepaleis, bleek bleek terecht. terecht. wat Na watmet mogelijk volNa te planten Net om dieJustitiepaleis, reden heeft de de belang is, zeker inop de onze. partners enEngelse bedrijven die Architect. de druk de rivier steeds begonnen tearchitec’ rijden.

Die architec’ was. was.

Het Het research research vond vond hij hij niets Chief Chief Architect. sporen sporen terug terug van van de de bomen?

Brussel‘skieven Stad in 2020 eenEngelse het eerste gezicht. Ze Na Londen verhuisde componist enniets zangpedafestival in‘skieven Manchester, Verder zijn zeterug onmisbaar inde inOp die die Brusselse groter.

Bij hevige regen mogelijkheid ontstond toen zijn zijn de bewoners deook bewoners die terug over over de aanwezigheid de aanwezigheid Veel bomen in stad was bomenplan gelanceerd.

“Geen “Geen tweede tweede keer,” keer,” Marollestraat Marollestraat naast naast het het beleefden een intense het gezin naar New York. goog.

Dat hij zijn maar ze overdeed zich toen de klimaatproblematiek, ondergrond aanwezig zijn. moesten moesten vertrekken vertrekken voor voor van van die specifi die specifi eke zusters eke zusters in in zijn belangrijk: ze hebben elke plek waar het mogelijk het die overstromingsgebied beslist werd om de Zenne moeten moeten de Maroliens de Maroliens Justitiepaleis, Justitiepaleis, eerst die eerst de de romance, maar omdat het Het was daar dat Maria technieken uittestte op zeisde hoge wilde een esthetische moeten bomen komen. de bouw de noten bouw van van het gigantihet gigantide wijk. de hoge wijk.

Zeven Zeven jaar jaar kostte kostte onder meer omdat ze water Ook zal de Stad nagaan kleiner, waardoor dedestraten niet langer onder de honderd honderd jaar jaar laterlater gedacht gedach naam naam Bovendael Bovendael droeg. droeg. meerwaarde hetwordt straatDaarom brengt het sche sche complex, complex, hem dievoor hem die die het hem hetkinderen, hem om uiteindelijk ominuiteindelijk de een buitenechtelijke liefde de rijke bankier Eugène zijn halen.

Het was te die veel vasthouden en de grond welke boomsoorten er in onderliepen.

Bij droogte Anspachlaan teallaten beeld en een rustgevend stadsbestuur de ondergrond actiecomité actiecomité Toen Toen hij verder hij verder zocht, zocht, vond vond naam naam gaven, gaven, ishebben. al het is hebben. het Het Het ware ware oorsprong oorsprong van van de de was, kreeg ze het Malibran leerde kennen. duidelijk als je weet dat haar, haar lichaam begaf verstevigen, waardoor de aanmerking komen om op effect.

Zete zuiveren de lucht, in kaart door samen te waarschijnlijk waarschijnlijk een een benaming benaming achterhalen. te in achterhalen. stroomde vuil de rivier stromen, maar wel onder destrijd de datstrijd de aanging aanging tege hij kans een hij een verklaring verklaring die die op overstromingen eenvan bepaalde plek geplant te tegen professioneel hard te Op 21-jarige leeftijd ook Maria’s zus enhij broer wat in stadvond vanvond groot het.

Zeverbastering belandde indat eenhet werken met verschillende verbastering van het In archieven Ineen archieven hij moeilijker weg, wat de stad kleine Ring langs dewant de afbraak de afbraak van van de wijken de wijken mijlenver mijlenver stond stond vanis,van de deveel belang zeker in de onze. partners en bedrijven die vermindert.

Straten met worden, elke boomChief Architect.

Architect. sporen sporen terug terug van van de de verduren.

De kringen trouwde ze met dein 1967: bomen brachten later operazangers coma.Engelse Ze Engelse valtChief net niet toe Het Rogierplein schaduw en verkoeling.

Verder ze onmisbaar in ook in die Brusselse inkeer,” dein jaren de jaren zestig zestig heette heette uitleg uitleg die hij die zo hij vaak zo zijn vaak had had erg onhygiënisch maakte.

Zuidlaan.

Desoort infrastructuur bomen zijn koeler en hebben heeft voordelen en “Geen “Geen tweede tweede keer,” Marollestraat Marollestraat naast naast het hetgezin waarin ze vertoefde, 45-jarige man. Dat werden.

Het Franse teondergrond voegen aan het rijtje © PHOTONEWS de klimaatproblematiek, aanwezig zijn.

‘Comité ‘Comité Général Général d’Action d’Action gegeven, gegeven, want want de naamsde naamsonteigend worden, om ze een ander publiek van Na een zware van de kokers faciliteerde moeten moeten decriteria Maroliens de Maroliens Justitiepaleis, Justitiepaleis, dieoverstroming eerst die eerst de de minder last van warmtevoor onderhoud en onderer meer omdat ze water Ook zal de Stad nagaan op hun veroordeelden de relatie. huwelijk zou weinig hield een internatiosterren die sterven honderd honderd jaar later later gedacht gedacht naam Bovendael Bovendael droeg. des Marolles’. des Marolles’.

De drie verandering verandering van van Bovendael Bovendael eilanden. groeipotentieel.

OveralDe indrie de daarna tegen de grond te bewoners aanspreken en de innaam 1836 was dedroeg. het omjaar een premetro vasthouden en demaat grond vol. Er welkeplan boomsoorten er in Was het daardoor dat liefdevol geweest zijn.

Er naal bestaan op na.

Ze 27, ze overleed toen zekleine 28wijken hebben. hebben.

Het Het actiecomité actiecomité Toen Toen hij verder hij verder zocht, zocht, vond vond verstevigen, waardoor de aanmerking komen om op kleine wijken die bedreigd die bedreig naarnaar Marollestraat Marollestraat was was niet niet In de winter kunnen straat dezelfde boomsoort gooien. Het grootste deel rijkere Brusselaar naar het moest een oplossing aan te leggen onder de dat de dat strijd de strijd aanging aanging tegen tegen hij een hij een verklaring verklaring die die Influencer Vidal Maria ervoor koos om wordt gezegd dat deze weken onder meer uit was. kans op overstromingen een bepaalde plek geplant tekan koude wind tegenplanten, misschien werden werden sindsdien sindsdien hetbomen gevolg het gevolg van van de aanwezigde aanwezigvan het middeleeuwse centrum zien te krijgen. De gevonden worden voor de centrale lanen. dewant afbraak de afbraak van dewaren, wijken de waren, wijken mijlenver mijlenver stond stond van van demet deveel vermindert.

Straten worden, elkevan boomAlexe maakt filmpjes rond te reizen en te relatie een vlucht van naar Napels en naar Haar vroege overlijden Het Rogierplein in 1967: bomen brachten schaduw en verkoeling. houden, wat een invloed kan mooi zijn, maar onder onder ééndoor één naam naam benoemd benoem heid heid van van nonnen, nonnen, maar maar wel wel in werd dein jaren de de jaren zestig zestig heette heette uitleg uitleg die hij diezo hij vaak zo had had stadscentrum ging verloren. openbare werken die nodig rivier die door devaak stad Zo Anspachlaan bomen zijn koeler en hebben soort heeft voordelen en in de voetgangerszoPHOTONEWS De documentaire De documentaire ‘La Bataille ‘La Bataille des Marolles’ des©Marolles’ vertelt vertelt het verhaal het verhaal vanmaar de van Maroliens dekon?

Maroliens die protesteerden die protesteerden zingen waar ze haar tirannieke vader Londen, waar Maria al op maakte haar persona nog hebben opgegeven, de stookkosten ennaamsboomsoorten te combineren ‘Comité ‘Comité Général Général d’Action d’Action gegeven, want want de naamsde minder last van warmteals de als Marollen. de Marollen.

LangzaLangzacriteria voor onderhoud en van van prostituees. prostituees.

In de In de ne. “Ambiance verzeop het de kokers waren om detegen Zenne in te voorvoor stroomde. boven- als ondertegen onteigeningen de uitbreiding deBoven uitbreiding van vanJustitiepaleis. het Justitiepaleis. zowel des des Marolles’. drie De drie verandering verandering van van Bovendael Bovendael eilanden. groeipotentieel.

Overal de die haast kanMarolles’. boom uiteraard de tijd moet belang voor het stedelijke dus de energiefactuur van kan De jein ziektes vermijden In elk geval keerde ze onophoudelijk was, zodat zeonteigeningen financieel haar zeventiende haar indrukwekkender.

Haar merhand merhand werdwerd diedie naam die naam verwaarloosde verwaarloosde huizen huizen van van kerd!” werden de brede centrale tomen, zag hij als een kans Voor toenmalig gronds een belangrijke kleine kleine wijken wijken die bedreigd die bedreigd naar naar Marollestraat Marollestraat was was niet niet In de winter kunnen straat dezelfde boomsoort blijven doorgroeien.

Het kan krijgen om te groeien en Londen, ecosysteem. zelfstandig kon zijn.

En hoewel rijen bomen van dezelfde terug naar toerde Toen eerste rol te pakken geliefde liet een indruksteeds steeds vaker vaker gebruikt gebruikt voorvoo de buurtbewoners. arme de arme wijk wijk woonden woonden heel heel koude planten, kan misschien waren, waren, werden werden sindsdien sindsdien hetbomen gevolg het gevolg van van dewind aanwezigde tegenaanweziglanen gebouwd, naar het om de stedenbouw van het burgemeester Jules verbindingsas.

Wat ooit een een zijn om‘degrafsoort even groot te kunnen Om die ten nietmeisjes zo vaak te Ze spotten kunnen zeen door endaarom belandde Eugène ook nog eens kreeg. viel in voor een wekkend op het de prostituees de prostituees niet enItalië niet doordoor hetbenoemd hele hetaantasten. hele gebied gebied en namen en name dat het dat ook hetvoordelen ook een een ander ander watzewat meisjes van van plezier. plezier.

Dat Dat harthart vankeuze van de wijk de wijk ‘de houden, wat een invloed kan mooi zijn, maar door onder onder één één naam naam benoemd heid heid van van nonnen, nonnen, maar maar wel wel voorbeeld van te‘Laherdenken.

Anspach was het ook volle fl aneergebied was, was zo van een voordieboomsoorten te kiezen worden de anciens die er te benutten, zouden de zijn in het straatbeeld, De Langzavoordelen De centrum documentaire De documentaire Bataille ‘La Bataille des Marolles’ des Marolles’ vertelt vertelt het het verhaal van de van Maroliens de Parijs.

Maroliens protesteerden die protesteerden hebben op de stookkosten en woord boomsoorten te combineren “LOOKING AT ART beroep alsvan de alsMarollen. de Marollen.

Langzavan van prostituees. prostituees.

Inde de Inhoofdrol de woord zeverhaal met haar geliefde in failliet ging, was zij alleen zangeres kerkhof Laken de aanwezigheid deals aanwezigheid van van deJustitiepaleis. de de Marollen de Marollen de grootte de grootte voor voor prostituee prostituee was. was. beroep werdwerd uit de uit stad dedie stad zelf zelf Marolle’.

Marolle’.

Ze werd Ze werd omringd omringd tegen tegen onteigeningen onteigeningen voorzo voor de uitbreiding de uitbreiding van het van hetook Justitiepaleis.

Hoewel het de bedoeHet stadsbestuur koos meteen een mooie aanleigoed als helemaal verdwedie haast onophoudelijk kan boom uiteraard de tijd moet belang voor het stedelijke dus de energiefactuur van kan je ziektes vermijden die die snel heel groot kunnen al eeuwen staan.

De straten zoveel mogelijk hebben naaldbomen het nog groenere stad zijn merhand merhand werdwerd die naam dieaan naam verwaarloosde verwaarloosde huizen huizen vanDe vanbenaming REMAINS A PHYSICAL zusters, zusters, want want die zusters die zusters aan van van de wijk de wijk die wij dienu wij n De benaming werd werd voor voor het het verdreven, verdreven, maar maar tactisch tactisch in in door door andere andere wijken wijken zoals zoals Brussel. de kostwinner.

Ze trad op plots niet meer kon bouwen.

Hun liefdesnest blijven doorgroeien.

Het kan krijgen om te groeien en ecosysteem. buurtbewoners.

En hoewel rijen bomen van dezelfde lingwaren was dat welgestelde voor zijn eenmet ontwerp van Leon bomen om zijn plan te nen.

Totsteeds Picnic The Streets worden, maar ook om zesteeds gigantische moeten grootsteding voordeel, omdat ze door onmiskenbaar en er is nog vaker vaker gebruikt gebruikt voorvoor de arme de arme wijk wijk woonden woonden heelverdicht heel EXPERIENCE” zouden zouden nooit nooit in de in wijk de wijk kennen kennen onder onder die naam. die naam. eerst eerst gebruikt gebruikt in in dezedeze wijkwijk getolereerd, getolereerd, zodat zodat Les Capucines, Les Capucines, la la daarom een keuze zijn om even groot te kunnen Om die voordelen ten ze niet zo vaak te spotten soort kunnen aantasten.

De Bériot kwam in verschillende steden in vertolken.

Het publiek verkocht hij iets later aan de prostituees dede prostituees niet enop niet door door hart dat ook het Hoe ook eenZijn een ander ander het hele het gebied gebied en namen en namen wat wat meisjes van plezier. plezier.

Dat dat het hart van van de wijk de wijk ‘de iets verder uit ‘de elkaar soms de enigeendie die meer hun bladeren nietmeisjes verliezen genoeg ruimte om groen te Brusselaars zich kwamen Suys. ideedewasworden om drukken: hijvan wou hetDatboomkruinen. inteDe 2012 dehele wens kracht voor boomsoorten te kiezen en Les als degewoond. anciens volle te benutten, zouden zijnzich in hetniet straatbeeld, voordelen van eenMaar hebben hebben gewoond.

Maar oorspronkelijk was was Noord-Frankrijk als ‘pucelle alswas. ‘pucelle het netwerk het netwerk zich niet zou zou Samaritaine Samaritaine engroei Les de aanwezigheid de aanwezigheid vandie van deer dealle woord woord voor prostituee prostituee was. plek de Marollen de Marollen de grootte de grootte beroep beroep werd werd uit de uit stad devan stad zelf zelfNoord-Frankrijk Marolle’.

Marolle’.

Ze werd Ze werd omringd omringd oorspronkelijk uit het devoor Verenigde tot stond verstomd haar dehun gemeente Elsene, die er oorspronkelijk planten, waardoor stonden, waardoor hoe beter, zou je te Staten, in de koudere maanden. kleuren.

Al moet dat met installeren bouleZenne recht trekken en te stadscentrum verfraaien, bijzette om de Anspachlaan dieop sneldie heel groot kunnen al eeuwen staan.

De straten zoveel mogelijk hebben naaldbomen het bomen nog groenere stad zijn Xavier Hufkens thought up a zusters, wantwant dieLeuvense. zusters die zusters Wat benaming De benaming werdwerd voor het het zusters, aan aan vandie van de wijk de wijk die wij die nu wij verdreven, verdreven, maar maar tactisch tactisch inde in doordoor andere andere wijken wijken zoals zoals maar maar éénnuéén straat straat die naam die naam Marolle’. deDe Marolle’.

Hoewel Hoewel ervoor geen er geen uitbreiden uitbreiden naar naar naastgelenaastgeleBrigittines.

Brigittines.

De buurt De buurt die EN het paar ze besliste om alleen performance, Maria zou een gemeentehuis van in een paar jaar niet enkel in mineralen en het water uit denken, maar dat gaat niet Bovendien zijn ze daardoor wat geduld: kleuren met een worden, maar ook om ze gigantische bomen waren verdicht moeten zijn met grootste voordeel, omdat ze onmiskenbaar en er is nog vards, sloeg Les datCapucines, minder aan. laten stromen door zouden twee komaf maken met zodat de sluitend kleine, terug tenaam geven aan de naam. very special present for thegen gen zouden nooit nooit in de inwijk de wijk eerstbewijs eerst gebruikt gebruikt in in bestaat, kennen kennen onder onder diewaard: naam. die deze deze wijk wijk getolereerd, getolereerd, zodatsluitend Les Capucines, la la MEERVOUD de Montserratde Montserratbewijs van van bestaat, buurten. buurten.

Surdiacourt Surdiacourt oorspronkelijk oorspronkelijk de naam de verder elkaar te soms deMEERVOUD enige die op die precies boomkruinen.

Hoe meer hun bladeren niet verliezen genoeg ruimte om groen tedewaard: dan Brussel terug te naar een bijzondere Dat dat ook deuit lengte toeneemt, maar de grond opgewoond. die plek doorietsin zomaar op.

Uit een grote jaar rond geluidgrote, groene stift gaat vaak hebben hebben gewoond.

Noord-Frankrijk Noord-Frankrijk alskeren ‘pucelle als ‘pucelle Maar Maar oorspronkelijk oorspronkelijk wastot was het netwerk heterg netwerk zichsteegjes zich niet niet zou stem zou Samaritaine Samaritaine en Les en Les maakte.

35th anniversary of his gallery in het heledichtbevolkte Het voelde voor velen van ondergrondse Om en voetganger.

Dat leidde deOnder planten, waardoor hun groei plek stonden, waardoor alle bomen hoe beter, zou je kokers. in de koudere maanden. kleuren.

Al moet dat met straat. straat.

Onder het het is het is toch het toch veel veel aannemelijaannemelijvond vond in etymologisch in etymologisch ‘de Marolle’ ‘de Marolle’ had, had, was was dus dus De Marollestraat, De Marollestraat, die later die later ook in de breedte. die boom konden worden boom met een gigantische dempend.

Dat zijn heel wat sneller dan met verschillenbracht, is niet helemaal Parijs. gehad hebben.

Ze was plek is waar geliefden de Marolle’. de Marolle’.

Hoewel Hoewel er geen er geen maar maar één één straat straat die naam die naam uitbreiden uitbreiden naar naar naastgelenaastgeleBrigittines.

Brigittines.

De buurt De buurt die die Elsene: a remarkable extension in een paar jaar niet als enkel in mineralen en het water uitwaarschijnlijk denken,dat maarmogelijk dat gaat niet Bovendien zijn ze daardoor wat geduld: kleuren met een hen toch te maken grote boulevards aanleggen heropleving van de voetganstraatnaambordje straatnaambordje staatstaat ker dat ker dat benaming de benaming van van de de onderzoek onderzoek dat de dat term de term veel veel kleiner kleiner dan dan het hetwaard: de naam de naam Montserratstraat Montserratstraat MEERVOUD MEERVOUD ondergrond bestudeopgenomen.

Een alleen- de kruin isde meer voordeel te bestaat, voor ons, maar sluitend sluitend bewijs bewijs van van bestaat, dede Montserratdesmalle Montserratgen gen buurten. buurten.

Surdiacourt Surdiacourt oorspronkelijk oorspronkelijk de naam de naam duidelijk.

Hij liet erDe twee Ineen degrote Franse hoofdstad een mezzosopraan wekelijks trouwen, lengte toeneemt, maar de grond op die plek door zomaar op.

Uit het hele jaar rond geluid-met grote, waard: groene stift gaat vaak stiftjes, en dat signed Robbrecht&Daem. Architectvoordelen een stap terug om een huis moesten de woningen van met appartementsgebougerszone vandaag. isboom het is toch het toch veel veel aannemelijstraat. straat.

Onder Onder hettrouwens het vond vond in enkel etymologisch in etymologisch ‘de Marolle’ ‘de Marolle’ had, had, wasdat was dus dus De Marollestraat, De Marollestraat, die later die later trouwens nog nog altijdaltijd ‘op de ‘op d ‘Marollestraet’ ‘Marollestraet’ er gigantische kwam eraannemelijkwam ‘marolle’ ‘marolle’ niet niet enkel gelinkt gelinkt stadsdeel stadsdeel wij dat nu wij de nu de kreeg, kreeg, vormde vormde samen samen met met ren is essentieel om te staande boom ervaart halen dan uit lange rijen ook voor andere bewoners principe gaat ook op voor ook in de breedte. die boom konden worden met een dempend.

Dat zijn heel wat sneller dan met verschillenprachtige landhuizen ontmoette Maria de violist eenonderzoek groot stembereik, datker dat versterkt de symboliek van Paul Robbrecht designed a mini—smalle ker dat benaming devoordeel benaming van de straatnaambordje straatnaambordje staat staat te lezen. onderzoek dat de datons, term de term veel veel kleiner kleiner dan dan het de naam denog naam Montserratstraat Montserratstraat metstraten tuin in de bovenstad in het heel wat centrumbewoners Op die manier wou LUANA De ondergrond bestudeEen alleenkruin meer te van voordelen voor maar de stiftjes, en dat Marolle’ Marolle’ te lezen. door door de aanwezigheid deisde aanwezigheid van vandeopgenomen. was was aan aan dewen.

Maricolen, dezijn Maricolen, maar maar Marollen Marollen noemen. noemen.

De De DIFFICILE nog vier vier andere andere straten het het beslissen hoeveel bomen minder concurrentie van methij kleinere bomen.

Het bomen onze stadsbomen. malist, concrete construction that van de stad bouwen.

Eentje in dat wij Charles dekwam Bériot,staande en met minstens drie octaven deze plek.

‘Marollestraet’ er kwam er trouwens trouwens nogvoor nog altijdaltijd ‘op de ‘op de ‘marolle’ ‘marolle’ niet niet enkel enkel gelinkt gelinkt ‘Marollestraet’ stadsdeel stadsdeel dat wijde nu de kreeg, kreeg, vormde vormde samen samen met met tenu ervaart halen dan uit lange rijen ook voor andere bewoners principe ergensom kunnen staan.

Zo gaat ook—opLUANA andereboom exemplaren, zodatren is essentieel probleem daarbij is dat een essentieel. Ze zijn van groot DIFFICILE blends seamlessly in with the de aanwezigheid de aanwezigheid van wel van minder Marolle’ Marolle’ te lezen. te lezen. was was aan de Maricolen, dezijn Maricolen, maar maar door Marollen noemen. noemen.

De De—onze nog nog vier andere andere straten straten het het beslissen hoeveel concurrentie van metdoor kleinere bomen. van deaan stad bomen stadsbomen.

Sint-Joost enMarollen eentje in bomen hem was Het het liefde opvier aankon.

LUANA DIFFICILE

Hoe Hoe komen komen de de van het centrum?

Marollen Marollen aan aan Wat als we Brussel vol planten met bomen? hun hunnaam? naam?

ergens kunnen staan. Zo andere exemplaren, zodat probleem daarbij is dat een essentieel. Ze zijn van groot 19th-century mansion that for three decades has been the home of the Xavier Hufkens gallery. The new Lees en bekijk de extension has tripled the exhibition antwoorden space, space, he says, that Hufkens Check Check ook onze onze Instagrampagina, Instagrampagina, enLees bekij de antwoorden LeesLees en bekij k de Check Check ookook ook onzeonze Instagrampagina, Instagrampagina, Lees enkantwoorden bekij en bekij k dekantwoorden de antwoorden desperately needs despite the rapid op de op de elke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana elkeelke elke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana Big-Cityvragen op de op Big-Cityvragen de Big-Cityvragen via opBig-Cityvragen de Big-Cityvragen via viavia via Difficile Difficile eeneen een nieuw nieuw Big Big City-verhaal. bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity digitalisation of the art market. “Art Difficile Difficile een nieuw nieuw BigCity-verhaal.

City-verhaal.

Big City-verhaal.

BRUZZ.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity ultimately remains a physical experience and that requires space.”

0 2I 12 0 2 1 3 0 3I 0 2 0I J 2A0N JUAANR UI A2 R

0 2I 12 0 2 1 3 0 3I 0 2 0I J 2A0N JUAANR UI A2 R

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

Hoe Hoekomen komende de Marollen Marollen aan aan Wat als we Brussel vol planten met bomen? hun hunnaam? naam?

BRUZZ | BIG CITY

Big Big City City

Welke wereldster woonde erwerd vroeger in Hoe de Anspachlaan het huidige gemeentedehuis belangrijkste straat van Elsene?

— LUANA DIFFICILE

WEEK VOLGENDEVOLGENDE WEEK VOLGENDE WEEK VOLGENDE WEEK

VOLGENDE VOLGENDE WEEK WEEK Waarom zit Ook volgende week vindt u er zoveel VOLGENDE VOLGENDE WEEK WEEK Waarom zit er zoveel Hoe werd de Ansin het Brusselse hier het antwoord op een kalk in het Brusselse Waarom Waarom is het isprachtige het prachtige oudeoude Waarom Waarom is het isprachtige hetkalk prachtige oude oude pachlaan de belangrij kleidingwater? treinstation treinstation van van Brussel-Zuid niet van niet Brussel-Zuid leidingwater? treinstation treinstation van Brussel-Zuid niet nie nieuwe BigBrussel-Zuid City-vraag behouden? behouden? ste straat van het behouden? behouden?

centrum?

18 MEI 2022

I 31

I 270 2 2 8 J U N I 2 0 2 128 M I E2 1 JUNI 2022 I 29

I 31

PUBLIREPORTAGE

De streek rond Bordeaux,

Waarom?

Nouvelle-Aquitaine, lijkt wel

een 17e-eeuws schilderij dat tot leven komt. In deze regio geniet je van een zachte bries, ruik je de geur van dennenboom en de

oceaan, hoor je de kerkklokken in charmante dorpjes, kijk je je ogen uit in de ateliers van ambachtslui en proef je de lekkerste wijnen en streekproducten.

BORDEAUX EN OMSTREKEN JE VOLGENDE GO-TOREISBESTEMMING IS.

Ook Bordeaux zélf is natuurlijk een must. De dichter Victor Hugo slaagde erin om de stad te vatten in enkele woorden.

Hij schreef in 1910 het volgende: “Neem Versailles, meng het met Antwerpen en je hebt Bordeaux.”

En inderdaad, Bordeaux is groots.

Grootse gebouwen, brede lanen, kaaien van een wereldstad.

Tegelijkertijd ademt Bordeaux een openheid uit die je in, pakweg Parijs, niet ervaart.

En dat op 50 kilometer van de Atlantische Oceaan! open, koop jezelf een verse baguette en dompel je onder in het moois dat Bordeaux en omstreken te bieden heeft.

M E E R I N FO R M AT I E :

www.bordeaux-tourism.co.uk/ naturally-bordeaux

Omdat JE LEKKER KAN BARBECUEËN, OP EEN BOOT! In Libournais vaar je als een echte kapitein in een prachtig natuurgebied rond een 19e-eeuwse molen de rivier af, terwijl je gezelschap de grill aansteekt. Dat klopt, in het midden van de donutvormige boot – waar je overigens geen vaarbewijs voor nodig hebt – bevindt zich een heuse barbecue. Na een gastronomische lunch (mét Belgisch biertjes!) duik je zo het frisse water in.

Omdat JE KAN APERITIEVEN IN EEN BEKROOND WIJNHUIS. Entre-Deux-Mers is een groene driehoek waar wijngaarden het landschap delen met bossen en weilanden. De naam betekent letterlijk ‘tussen twee zeeën’ en verwijst naar de wereldbekende wijnstreek tussen de Garonne en de Dordogne, twee rivieren

die samenkomen net boven de stad Bordeaux. Neem een kijkje in La Maison des Vins de Cadillac, een bekroond wijnhuis in een voormalig kartuizerklooster. Er zijn tentoonstellingen, kookworkshops, rondleidingen, wijnproeverijen en in de zomermaanden zelfs marktjes en concerten. Nieuw dit jaar zijn ‘les apéros entre amis’. Denk aan lekkere huiswijnen en gastronomische hapjes in een onvergetelijke setting.

PUBLIREPORTAGE

Omdat JE DEEL KAN UITMAKEN VAN EEN VOORUITSTREVEND ECOSYSTEEM.

In het hartje van Bordeaux vind je ‘Ecosystème Darwin’, een alternatieve plek gewijd aan verantwoorde economische ontwikkeling, sociaal ondernemerschap, ecologische transitie en burgeractivisme.

Laat je verrassen door meer dan 20.000 m2 aan shops, restaurants, galeries, skateparken, stadsboerderijen, co-working spaces en bars. En dat allemaal in een prachtige oude legerkazerne.

een tuin die volledig gewijd is aan de wereld van wijn.

Natuurlijk kan je met een glaasje wijn in de hand tijdens een rondleiding luisteren naar een gids, maar de familie Gervoson heeft ook iets anders in petto voor zijn gasten: een escape room in openlucht. Met twee of meer heb je één uur de tijd om raadsels op te lossen en proeven te doorstaan. Ga jij de uitdaging aan?

Omdat JE OP EEN ZEILBOOT KAN SLAPEN ONDER DE STERRENHEMEL.

Drie energierijke zussen baten in Montesquieu een wel héél bijzonder wijndomein uit: Château Larrivet Haut-Brion. Wat deze plek uniek maakt, is zijn ‘Jardin Millésimé’,

De 124 kilometer lange stranden van Médoc Atlantique zijn een droom voor waterratten.

De streek ligt op de grens met de Landes en staat bekend om zijn vele surfspots.

Beginner? Geen probleem, er zijn genoeg

surfscholen in de buurt. Zin om op een andere manier de adrenaline door je lijf te voelen stromen? Rijd dan van het strand naar de bossen en terug op een Fatbike of One Wheel. Nadien kan je jezelf trakteren op een lekkere lunch in een beachbar.

*En als je niet weet wat een estuarium is, lees dan zeker verder!

Omdat JE EEN ESCAPE ROOM IN OPENLUCHT KAN SPELEN.

Omdat JE HET SURFEN EINDELIJK ONDER DE KNIE KAN KRIJGEN.

Snuif de sfeer aan het Bassin D’Arcachon op, een kleine stukje paradijs op een boogscheut van Bordeaux. Trek voldoende tijd uit voor deze streek rond de binnenzee.

Afhankelijk van het getij krijg je immers een heel ander Arcachon te zien.

Omdat JE OP EEN MINI-CRUISE EEN ESTUARIUM* KAN AFVAREN. Zoals je misschien wel weet, bevindt Nouvelle-Aquitaine zich langs de Atlantische Oceaan. Ter hoogte van de dorpjes Bourg en Blaye zorgt het estuarium – een verbrede riviermonding waar zoet en zout water zich vermengen – voor een bijzonder landschap.

Stap aan boord van een mini-cruise (tot 70 personen) en vaar langs twee bijzondere ankerplaatsen: Bourg en Blaye, authentieke dorpjes die hoog boven de riviermonding uittorenen. De citadel van Blaye prijkt op de werelderfgoedlijst van UNESCO en is een pitstop waard. Ambacht, erfgoed en archeologie vatten de streek mooi samen.

White Pearl en breng een nachtje onder de sterrenhemel door.

Laat je fiets en wandelschoenen voor een keer thuis en vaar mee met de White Pearl, een prachtig zeilschip. Samen met kapitein Thierry hijs je de zeilen, terwijl je vaart langs het nationaal park Banc d’Arguin, het schilderachtige Lège-Cap-Ferret en Dune du Pilat, de hoogste duin van Europa. Geniet van een cocktail met zonsondergang op de

VOOR JOUW VOLGENDE REIS NAAR FRANKRIJK, HELPT DEZE WEBSITE JE VERDER OP WEG: be.france.fr/nl/operation/explore-france

#ExploreFrance Tekst: Aline Peeters

Ben je tussen 23 en 26 juni in Bordeaux?

Pik dan zeker het tweejaarlijkse Bordeaux Fête le Vin mee, een wijnfestival langs de Garonne. De Bordelezen ontvangen je met open armen. Met een degustatiepas flaneer je langs de talrijke kraampjes, drink je de lekkerste wijnen en proef je van lokale snacks. Voor zij die heimwee hebben: Brussel is dit jaar de eregast op het festival. Daardoor komt het terroir van Belgische wijnen ook uitgebreid aan bod!

OPEN AIR BRUSSELS ATOMIUM ALL SUMMER

HERBIE HANCOCK THURSDAY 30 JUNE

DUTRONC & DUTRONC FRIDAY 1 JULY

POLO & PAN SUNDAY 3 JULY

ALAN PARSONS LIVE PROJECT THURSDAY 21 July

INFO & TICKETS : WWW.ARENA5.BE H-PARK SRL, PLACE DE BELGIQUE 1, 1020 BRUXELLES

Steun POOL IS COOL en maak openluchtzwemmen mogelijk voor elke Brusseleir.

Doe een bijdrage via growfunding.be/pooliscool

SELF-PORTRAIT, NEW YORK, NY, 1953 © ESTATE OF VIVIAN MAIER, COURTESY OF MALOOF COLLECTION AND HOWARD GREENBERG GALLERY, NY

Culture.

NL | FR | EN

I photograph, therefore I am

WOMAN IN THE MIRROR: THE SELF-PORTRAITS OF VIVIAN MAIER

31

Culture. Photography

A striking role is reserved for the self-portrait in the unequalled, posthumously unveiled, oeuvre of the American street photographer Vivian Maier. So much so that Bozar is devoting a whole exhibition to it. “It was her way of saying: I exist.” — TOM ZONDERMAN

L

et’s say you take selfies until you drop, but you never, ever, ever make them available to the rest of the world. Would that not be wonderful? That is exactly what Vivian Maier did, an American nanny who took to the streets to shoot images whenever she found the time. Her love of photography was not shared with anyone, however. The families she lived with hardly knew anything about her private life or personal pursuits. Her possessions, including masses of newspapers, books and knickknacks, she kept them safely hidden in her room.

Her private world was only revealed after her death in 2009, when her possessions, stored in a warehouse, were sold at auction. The bulk, some 100,000 to 150,000 negatives of photographs she made somewhere between 1950 and 1994,

Vivian Maier Vivian Maier was born in 1926 in New York, her father is Austrian, her mother French After her father abandoned the family, her mother’s friend Jeanne Bertrand moves in with them, at that time a well-known portrait photographer. From her, Maier got her love of photography After periods in France, Maier returned to the USA, where she started taking street photographs in the 1950s, mainly in New York and Chicago, later travelling around the world. She earns a living as a nanny Her artistic practice remained a secret until her work was discovered and unveiled by collector John Maloof after her death in 2009.

Maier has posthumously become one of the greatest photographers of the twentieth century

32

Maier is praised for the way she unsuspectingly plucked ordinary mortals and pitiful outcasts from the street scene to immortalise them in the square frame of her expensive Rolleiflex camera. She did this with a sense of framing that could measure up to André Kertész and a timing that was not inferior to that of Henri Cartier-Bresson, not infrequently with an ironic look. “She has a real sense of humour.

And a sense of tragedy,” Mary Ellen Mark aptly sums up in Finding Vivian Maier.

The numerous self-portraits that claim a prominent place in her oeuvre are very different: in them, she places composition above emotion.

“For Vivian Maier, those self-portraits were a playground,” says Anne Morin, curator of the exhibition “The Self-Portrait and its Double” which can be enjoyed at Bozar from this week on. “She is clearly having fun and is inventing a rich visual language. Her photography is an act of resistance against a society that tries to erase everything that does not fit into the American dream. It shows the periphery, the black hole.

But the self-portraits are for me the most fascinating, complex, rich part of her archive.”

a few thousand original prints, home videos, audiotapes and junk picked up off the street eventually ended up in the hands of collector John Maloof. He had never heard of the photographer and could find nothing about her online. When he posted some of her photos on Flickr in 2009, a few months after her death, the Internet exploded. Or almost. Maloof really had discovered a treasure.

Since then, Vivian Maier has become one of the most important post-war American photographers, in the wake of like-minded greats such as Robert Frank, Weegee, Helen Levitt and Mary Ellen Mark. Documentaries followed about her mysterious life, including Maloof’s Finding Vivian Maier, and her work ended up in galleries and museums worldwide.

What makes these self-portraits so unique?

SELF-PORTRAIT, CHICAGO, IL, 1956 © ESTATE OF VIVIAN MAIER, COURTESY OF MALOOF COLLECTION AND HOWARD GREENBERG GALLERY, NY

EN

ANNE MORIN: No other photographer of the twentieth century has so engrossed themselves in self-portraiture. I think it is partly because Vivian Maier was an amateur. She had developed this practice for herself, and by herself. This visual language has therefore fully retained its freshness. If she at any point had become a professional photographer, maybe she would have been less involved and not in the same way.

Vivian Maier hardly ever had her photos printed, let alone showed them to anyone. Was she not proud of her own artistic practice?

MORIN: Photography was her way of relating to

the world. It allowed her to meet people, to have “adventures”. To her, the action was more important than the actual image. She did not feel the need to print the pictures, she was immediately occupied with the next image. She had an absolute urge to take stock, to archive. As if she were making some kind of visual encyclopaedia of her time. She was like a hoarder, she continually collected stuff. Her work feels like a sediment of an America that no longer exists.

It was an archive she kept hidden: she never allowed anyone to enter her room in the families where she worked as a nanny.

MORIN: Vivian Maier lived by the grace of others.

She did have a place with those families, but it was only temporary. That is why her room was so important. That was the only space that belonged to her, where she could build her own universe. It is as Virginia Woolf outlined in her (1929) essay A Room of One’s Own: a woman needs her own place, where she can be free, where she can express herself.

MORIN: That was her great quest, the reason why

she went on her photographic odyssey. Vivian Maier wanted to prove that she existed, while society kept her at a distance. Her social status prevented her from blossoming and developing.

That is tragic. Her photography is the antithesis of that dented identity. It is her outlet. It was her way of saying: I exist.

“A woman should have an opinion,” you can hear her say in Finding Vivian Maier in an interview she conducted with a woman in a supermarket after

“She was a feminist, but at the same time she knew her place in society: she was just the nanny” ANNE MORIN Curator

| INTERVIEW

the impeachment of Nixon. Why did she not feel the need to speak out?

MORIN: I think she was trapped in some kind of

determinism. Her mother was a governess, her grandmother was a kitchen help. It was as if she had been predestined by previous generations to play the role of a servant in the shadows. She herself remained within that social perimeter because she did not have the tools or the resources to break out of it. As a professional female photographer, you would have needed a network, a mentor, a fortune, a husband. All things Vivian Maier never had. She started photographing in the early 1950s, in an America

▼

“I fit within the frame of the photograph, but do I fit into this world?” Maier’s portraits seem to ask.

BRUZZ

SELF-PORTRAIT, CHICAGO, IL, 1956 © ESTATE OF VIVIAN MAIER, COURTESY OF MALOOF COLLECTION AND HOWARD GREENBERG GALLERY, NY

Bijschrift

33

▼

SELF-PORTRAIT, NEW YORK, NY, MAY 5, 1955 © ESTATE OF VIVIAN MAIER, COURTESY OF MALOOF COLLECTION AND HOWARD GREENBERG GALLERY, NY

THE MIRROR IMAGE OF VIVIAN MAIER

where women like her had no voice, they were important but invisible. She was very much up to speed on current affairs, read newspapers and books, went to the cinema and exhibitions, in short, she was a really cultivated woman. She was a feminist, but at the same time she knew her place in society: she was just the nanny.

Thanks to her self-portraits, we know that her looks were somewhat androgynous and that she dressed in robes and hats from an era gone by.

What woman do you see in her self-portraits?

MORIN: A latent mystery, nothing more. It is a

BRUZZ | INTERVIEW

portrait in hollow, it is something that comes to the surface but remains elusive.

“Vivian Maier’s photography is an act of resistance against a society that tries to erase everything that does not fit into the American dream” ANNE MORIN

MORIN: The fact that she kept everything secret

life, and she has nothing to lose. It is fascinating to see how her work lives, develops and matures, and how she, as an amateur photographer no less, has become an icon of photography after her death. That makes her truly unique. For me, Vivian Maier is on the same level as Mary Ellen Mark, Robert Frank and Diane Arbus.

and the posthumous discovery of her work have only made it more amazing. But even without that narrative, which is extraordinary, her oeuvre still stands. She has a raw, courageous look on

VIVIAN MAIER: THE SELF-PORTRAIT AND ITS DOUBLE 8/6 > 21/7, Bozar, www.bozar.be

reflecting surfaces to depict herself, but there is nothing narcissistic about that. For her, that is just a tool she plays with.

Would Vivian Maier also have been successful if she had decided to exhibit her photos?

Often, all we see in the “self-portrait” is her shadow. A beautiful metaphor for her veiled presence in society.

MORIN: The use of the shadow is the most

minimal way of saying you are there, but also the most efficient. It is a kind of de-duplication, a reflection of reality without that reality being there. She does not say: look at me, this is how I look. But I am here. This duality is what makes her work so intriguing.

The link with today is easily made: we are addicted to photos of ourselves. The difference being that we immediately share them with the whole world.

MORIN: Right now, we are going through a kind of

collective identity crisis which Vivian Maier in her own way predicted fifty, sixty years ago. That is why her work is so popular with a generation that is constantly looking at itself in the mirror on Instagram and putting itself in the spotlight on TikTok. Personally, I find this massification terrible, pathetic even. In this globalised world, our identities have become interchangeable. On the other hand, it is fascinating to see how someone who was invisible was able to shine the light on herself. She often used mirrors or 34

IK FOTOGRAFEER, DUS IK BEN

JE PHOTOGRAPHIE, DONC JE SUIS

Het levensverhaal van Vivian Maier spreekt tot de verbeelding. De Amerikaanse leidde een onzichtbaar bestaan als nanny, maar in haar vrije tijd trok ze de straat op gewapend met haar Rolleiflex-camera. Tussen de jaren 1950 en 1990 legde ze een ongezien fotografisch archief aan, veelal van de schaduwzijde van de Amerikaanse maatschappij. Een archief dat ze verborgen hield, tot het op het einde van haar leven door enkele verzamelaars opgekocht werd en ze postuum uitgroeide tot een icoon van de twintigste-eeuwse fotografie. In haar oeuvre is een opvallende rol weggelegd voor zelfportretten. “Voor Vivian Maier waren die zelfportretten een speeltuin,” zegt Anne Morin, curator van de tentoonstelling Het zelfportret en zijn dubbel in Bozar. “Ze amuseert er zich duidelijk mee en ze vindt er tegelijk een rijke beeldtaal mee uit. Haar fotografie is een daad van verzet tegen een maatschappij die alles probeert uit te wissen wat niet in de American dream past. Het is haar manier om te zeggen: ik besta.”

L’histoire de la vie de Vivian Maier parle à l’imagination. L’Américaine a mené une existence invisible en tant que nounou, mais à ses heures perdues, elle descendait dans la rue, armée de son appareil photo Rolleiflex.

Entre les années 1950 et 1990, elle a constitué des archives photographiques inédites, principalement sur la face cachée de la société américaine. Des archives qu’elle a dissimulées jusqu’à ce qu’elles soient achetées par des collectionneurs à la fin de sa vie et la fassent devenir une légende de la photographie du XXe siècle à titre posthume.

Les autoportraits occupent une place importante dans son œuvre. « Pour Vivian Maier, ces autoportraits étaient un terrain de jeu », explique Anne Morin, commissaire de l’exposition L’autoportrait et son double à Bozar. « Il est clair qu’elle s’amuse tout en inventant un riche langage visuel.

Sa photographie est un acte de résistance contre une société qui tente d’effacer tout ce qui ne correspond pas au rêve américain. C’est sa façon de dire : j’existe. »

NL

FR

VOLLEDIGE LINE-UP & TICKETS

Culture. Exposition

Les idées prêtes-à-penser des Readymade Ninas FR

Dans son Dictionnaire des idées reçues, Gustave Flaubert disséquait la suffisance de ses concitoyens français du XIXe siècle. Sous le nom Readymade Ninas, Nina de Vroome et Nina Vandeweghe appliquent ces idées prêtes-à-penser à l’époque actuelle.

— KURT SNOEKX, PHOTO IVAN PUT

« Livre. Quel qu’il soit, toujours trop long. » « Artistes. Tous farceurs. » « Imbéciles. Ceux qui ne pensent pas comme vous. » « Société. Ses ennemis. » « Pitié. Toujours s’en garder. » À l’aide d’un millier de lemmes et des mots bien pesés pour les encadrer, Gustave Flaubert – l’écrivain, connu pour ses grands classiques Madame Bovary, Salammbô et Bouvard et Pécuchet – tendait un miroir à ses concitoyens français du XIXe siècle avec son Dictionnaire des idées reçues. Ce livre – conçu comme un lexique explicatif de Bouvard et Pécuchet et publié publié 33 ans après sa mort, en 1913 – était un petit plaisir, fruit du travail de nombreuses années, un ouvrage satirique écrit parallèlement, de façon spontanée, sur l’époque dans laquelle il vivait et la vanité, la suffisance et la paresse intellectuelle de la société française.

Un livre qui est si riche en ignobles idées prêtes-à-penser « qu’une fois qu’on l’aurait lu, on n’osât plus parler, de peur de dire naturellement une des phrases qui s’y trouvent ».

Quand, près de cent ans plus tard, Nina de Vroome trouve la plateforme idéale pour libérer au compte-gouttes l’astucieuse dissection sociétale de Flaubert à ses contemporains du XXIe siècle 36

sur Twitter, rien ne laissait présager que ce serait le début d’une collaboration artistique bruxelloise imprévisible mais ô tellement belle.

Elles étaient bien étonnées de se retrouver ensemble : Nina Vandeweghe, dessinatrice de l’excès frivole, de la contradiction cartoonesque et de la vie extravagante, et Nina de Vroome, réalisatrice de l’enchantement, de la poésie et de l’intensité.

PORTE-PAROLE D’UNE GÉNÉRATION « Je possédais ce petit livre de Flaubert et il m’enthousiasmait beaucoup », explique Nina Vandeweghe. « Mon copain, qui est réalisateur comme Nina, m’a fait savoir qu’elle publiait les textes originaux du Dictionnaire des idées reçues sur Twitter depuis un certain temps. » « Si Flaubert avait vécu à l’époque actuelle, il aurait sans aucun doute été très actif sur Twitter », selon Nina de Vroome. « Il aurait clairement été un personnage public important, un écrivain et faiseur d’opinion controversé et légèrement hérétique.

Son Dictionnaire donne une image très acerbe de la vision du monde de la bourgeoisie de l’époque. » « Et de cette fascination commune est née l’idée de faire quelque chose avec ce

Readymade Ninas unit miraculeusement les forces de l'illustratrice et peintre Nina Vandeweghe (à gauche) et de la cinéaste Nina de Vroome (à droite).

lexique de Flaubert », explique Nina Vandeweghe. « D’en faire une version au goût du jour, ancrée dans le présent, en mots et en images. » « Cette mission s’est un peu nichée dans mes interactions avec les gens », dit Nina de Vroome en riant. « Quand je parle avec des gens, je me rends compte que je me dis souvent : ‘Ah oui, ce mot-là !’ Je suis constamment à la recherche de mots qui signalent notre époque.

Notre dictionnaire est devenu comme une espèce de porte-parole d’une génération, d’un consensus général. Ce n’est pas notre voix qui parle, mais celle d’une sorte d’humain contemporain moyen. » « Et de cette façon, notre lexique s’enrichit, tout comme avec Flaubert, avec des mots à la mode qui reçoivent une signification de façon très temporaire, comme woke, le vin naturel ou le coronavirus.

Née en 1989, étudie le cinéma au KASK à Gand et réalise Voortaanvluchtig (2012) et son projet de fin d’études Waves (2013).

Construit une œuvre documentaire poétique avec Een idee van de zee (2016), Het geluk van honden (2018) et Globes (2021), qui sont présentés dans des festivals tels que Visions du réel et le Festival international du film de Rotterdam.

Elle enseigne également et est cofondatrice de Sabzian, un magazine en ligne sur le cinéma.

Nina Vandeweghe Née en 1988, étudie la peinture et l’illustration au KASK à Gand.

Après ses études, elle commence à réaliser des illustrations sur commande pour, entre autres, De Morgen, Vice, Knack, Humo, BRUZZ, Duvel...

Fait partie de Tieten Met Haar, un magazine et un collectif d’illustrateurs et de créateurs de BD. Son travail expressif et très riche est peuplé de personnages cartoonesques et exubérants.

Avec Readymade Ninas, elle montre ses dernières aventures picturales.

– La nouvelle cigarette. » « La Viande – Dans cent ans, on trouverait la consommation de viande aussi immorale que l’esclavage. » « Toi-même – L’être est le plus important. » Ou encore « Corps – Il est important de s’y sentir chez soi.

Les populations méridionales le font mieux que les populations septentrionales. » « Ce n’était pas facile, en effet », explique Nina de Vroome. « Mais ce racisme inférentiel qui n’est pas explicite mais se cache dans notre langue et dans les concepts, je voulais qu’il soit présent aussi. » « Ce genre de clichés en dit long sur ce qui vit dans notre époque », dit Nina Vandeweghe en acquiesçant. « Ce commentaire en fait aussi partie. Comme dans ‘Conversation – De préférence pas à propos de la politique identitaire.’ » « Et ce sujet en touche un autre », explique Nina de Vroome. « Comme le fait qu’à l’heure actuelle, plus de mots sont sujets à débat. Regardez par exemple les pronoms de la communauté LGBTQ+, ou des mots comme ‘blanc’, ‘noir’ ou ‘de couleur’. Tous les mots qui tournent autour de la politique identitaire deviennent de plus en plus compliqués. Le glissement dans notre façon de nommer les choses est une bonne évolution, mais en même temps, le simple fait de parler ressemble de plus en plus à un champ de mines, où il faut constamment sautiller d’un mot à l’autre. Comme un jeu de marelle. Ce côté ludique fait aussi partie du projet. »

ironique. Cet espace est important. » Les peintures de Nina Vandeweghe mettent en scène de façon efficace les différentes couches des clichés du Dictionnaire des idées reçues. Des comportements grotesques, des corps acrobatiques plus grands que nature, des membres qui pendouillent et des masques qui fondent : le langage imagé expressif et très caractéristique de Nina Vandeweghe reste très reconnaissable sur la toile. « Alors que je ne me suis mise à la peinture que depuis novembre. Quitter la

Vandeweghe. « Mon acte de création a apparemment eu un impact sur mon sommeil. Ce qui a à son tour eu des répercussions sur ma créativité. Je ne veux pas en faire un thème, mais cela se reflète aussi dans mon travail. » « La dégradation » est un des lemmes dépeints par Nina Vandeweghe. Définition : « Nous allons tous devoir passer par là.

C’est un peu plus tragique pour les femmes que pour les hommes. » « Les masques fondent par l’hypocrisie, mais mon sentiment de

« Si Flaubert avait vécu à l’époque actuelle, il aurait sans aucun doute été très actif sur Twi er » NINA DE VROOME

feuille A3 et faire des choses en plus grand, en recherchant la texture et les différentes couches dans la peinture, était déjà une expérience particulière en soi. Tout à coup, j’avais d’autres options. Mais je suis encore en train de grandir. J’ai l’impression que parfois, ça part encore dans tous les sens. C’est dû à la volatilité qui me caractérise encore parfois, où je saute d’un sujet à un autre, avec la volonté de faire encore plus grand, encore plus rapide et avec encore plus de couches et de texture. » Mais il semble aussi y avoir un revers. « À un moment donné, mon feu s’est éteint, oui », explique Nina

disparaître sous la pression est aussi présent », explique-t-elle. Cela le rend personnel, mais pas en un contre un. « Écriture manuscrite » est le lemme auquel font référence deux toiles de Nina Vandeweghe. « En dit long sur le caractère de quelqu’un » est la définition. « Et alors je peins exprès en utilisant une calligraphie vraiment idiote : ‘Love, love, love’, c’est très bateau. » Un parcours ludique pour s’évader en sautillant.

BRUZZ | INTERVIEW

Nina de Vroome

READYMADE NINAS > 1/7, Alice Gallery, alicebxl.com

DES IMAGES ACROBATIQUES

Mais aussi des mots à l’apparence très neutre – un gant de toilette est simplement un gant de toilette – mais auxquels se rattachent tellement de connotations. »

CHAMP DE MINES « Les gants de toilettes – Sont dégoûtants. Servent à nettoyer les parties génitales et les visages des enfants », lit-on dans le dictionnaire des Ninas. Ou encore : « Être assis

« Je n’ai jamais été du genre à monter sur les barricades pour dénoncer la situation, ce n’est pas mon style », explique Nina Vandeweghe. « Mais je touche ces sujets de façon indirecte, avec l’humour noir, une étrange mélancolie et l’agrandissement grotesque qu’on retrouve toujours dans mes personnages et dans leurs actions. C’est mon intention, mais les gens y verront toujours ce qu’ils veulent y voir : le côté hypocrite ou le côté drôle, le côté plat ou le côté

SPIEGELTJE AAN DE WAND

MIRROR ON THE WALL

Wie had gedacht dat we een van de mooiste, minst voorspelbare Brusselse samenwerkingen van het jaar te danken zouden hebben aan Gustave Flaubert, de schepper van Madame Bovary? Filmmaakster Nina de Vroome en illustrator en schilder Nina Vandeweghe verpopten samen tot Readymade Ninas en actualiseerden en pimpten Flauberts Dictionnaire des idées reçues – een satirische spiegel voor zijn negentiende-eeuwse Franse medemens – tot een prikkelende expo bij Alice Gallery.

Who would have thought that we would owe one of the most beautiful, least predictable Brussels collaborations of the year to Gustave Flaubert, the great writer and creator of Madame Bovary? Together, filmmaker Nina de Vroome and illustrator and painter Nina Vandeweghe dolled up as Readymade Ninas and updated and pimped Flaubert’s Dictionnaire des idées reçues – a satirical mirror for his nineteenth-century French fellow man – into a tantalising exhibition at Alice Gallery.

NL

EN

37

You may also like

BRUZZ | PORTRET

© PAULINE DARLEY

NOVEMBER ULTRA

‘Zingen is een dagboek schrijven met je stem’ NL

Soms hoor je een stem en weet je: die ga ik nooit meer vergeten. Zoals de engelachtige vocalen van November Ultra, die deze week op onze radar verschijnt.

— TOM ZONDERMAN

Bedroom walls heet de debuutplaat van November Ultra (haar echte naam houdt ze liever voor zichzelf, maar je mag ook Nova zeggen), en dat is precies tussen welke muren je je waant wanneer haar zoete alt je in je oor fluistert. Als een nachtegaal die bij je op de schouder komt zitten: een auditieve streling, een lik troost, een omhelzing van de innigste soort. Bekijk haar als Adèle zonder een overdosis make-up, of een intiemere versie van Billie Eilish.

“A big bowl of emotions and mess,” zoals ze het zelf noemt.

“De slaapkamer is de enige plek waar je je zo comfortabel voelt dat je jezelf kan zijn,” vertelde de zangeres daarover aan de Franse muziekblog What the 38

France. “Een plaats waar je droevig en blij kan zijn. Je hoeft er geen sociaal masker te dragen.”

Maskers af, willen we dat niet allemaal na twee jaar opsluiting?

November Ultra groeide op in Parijs met een Spaanse moeder en een Portugese vader. Zoek dus niet verder naar de roots van haar saudade. Dat ze goeddeels voor het Engels kiest, is verrassend.

“Thuis spraken we drie talen. Ik was heel verlegen als kind, nog steeds. Zingen is als een dagboek schrijven met je stem. Ik wilde niet dat mijn moeder mij verstond.

Ondertussen gebruik ik ook wel het Frans en het Spaans, de taal van mijn moeder.”

Zingen doet November Ultra sinds haar derde, nadat haar

grootvader Ramón haar de Spaanse copla-traditie leerde kennen, en musicalsongs uit de jaren 1960. Haar naam haalde ze dan weer bij haar geboortemaand, en bij de Amerikaanse r&b-god Frank Ocean en diens debuutmixtape Nostalgia, ultra, die ze cruciaal noemt in haar muzikale ontgroening.

FLAMENCOTUNE Zo heb je meteen de uitersten waartussen November Ultra dartelt: romantische ballads waarin de sixtiesgloed van wijlen Cass Elliot gloeit, likjes flamenco en uitgepuurde, in autotune gesopte elektronica. Haar nieuwe single ‘Le manège’ illustreert die mix met verve.

De eerste keer dat November Ultra van zich liet horen, was met covers van Radiohead en Sufjan Stevens, en haar groepje Agua Roja. Met haar eigen liedje ‘Soft & tender’ stak ze haar neus aan het venster in... november 2020.

Vorige zomer ging ze viraal op TikTok nadat de Cubaans-Amerikaanse superster Camila Cabello haar nummer ‘Come into my arms’ in een video postte. Het leverde haar een deal met Universal op. Ondertussen werkte ze samen met onder meer Jaden Smith, de zoon van Hollywoodacteur Will Smith, en de Belgische popzangeres Claire Laffut.

November Ultra is wijs genoeg om te beseffen dat de weg nog lang is om de nieuwe Adèle of Billie Eilish te worden. “Het internet kan een harde plek zijn, maar er komen ook mooie dingen uit voort. Dat ik in mijn slaapkamer songs kan schrijven en dat ik van daaruit dingen kan posten op Instagram en TikTok, en dat ik zo in de huizen en telefoons van mensen terechtkom, vind ik ongelofelijk.”

NOVEMBER ULTRA 10/6, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

BruxellesVies

Rêveries, 1989

100 jaar Marc Sleen 75 jaar Nero Een confrontatie van het oeuvre van Marc Sleen met de wereld van vandaag

Pendant trois semaines, un.e créatif.ve partage sa vision du monde. MARYAM KAMAL HEDAYAT est réalisatrice, écrivaine et curatrice. En 2021, elle a reçu le soutien du Vlaams Audiovisueel Fonds pour son premier long métrage.

Elle est co-fondatrice du collectif de cinéastes féministe Wanda. www.maryamkhedayat.com

Où est passé le printemps, me dis-je en quittant la rue d’Albanie et les pensées qui m’y accompagnaient. Tout à coup – comme s’il ne succédait pas toujours au printemps – l’été est arrivé.

Je prends le tram 51. Il m’emmène rue de Flandre, d’où je prendrai la chaussée de Gand, puis première à droite pour arriver chez moi.

Le 51 est ma ligne de tram préférée. Je l’ai prise lors de mon premier jour à Bruxelles. C’était l’été, en plein mois d’août, j’avais neuf ans. Le tram m’emmenait, moi et ma famille, de la Gare du Midi avec de longs boulevards entourés de lumières clignotantes, des personnes dans les airs et de grandes barbes à papa, en direction de notre première maison en Belgique : le Petit Château. Je me souviens que je pensais être arrivée dans un pays magique. Je n’ai compris que plus tard qu’il s’agissait de la Foire du Midi. La magie avait disparu après l’été, emportant par la même occasion mon innocence d’enfant.

La Foire du Midi est devenue un repère temporel. Il annonce chaque année l’anniversaire de notre arrivée. Quelques semaines avant, j’étais encore sur la balançoire d’une plaine de jeux à Istanbul avec ma meilleure amie. On allait souvent à cette plaine de jeux. On parlait. On ne faisait rien. Ou on regardait les garçons.

25 ans plus tard, j’ai traversé le canal pour louer un appartement en face de ce Petit Château. Je devais habiter là, comme si j’étais envoûtée et que je devais retourner chaque matin à la nostalgie de

ce moment de notre arrivée. Je devais observer les nouveaux habitants et les accueillir à ma façon. Le canal avait beau former une barrière, instinctivement je ressentais ce qu’ils ressentaient. Je me demande si les habitants actuels ont eu le temps d’emporter des photos. Un des avantages de la révolution numérique est que certains souvenirs sont devenus mobiles. En 1989, on pouvait encore perdre toutes sortes de reliques matérielles. Ce qui le cas fut pour nous. Je repense souvent à ces photos perdues, à ces images qu’on a perdues en route.

Dans mon œuvre, je ressens le besoin constant de recréer notre histoire et de la fixer avec des mots et des images.

Comme si je pouvais ainsi magiquement ressusciter tout ce qui avait été perdu.

Dans chaque histoire que j’écris, l’adieu à ma copine de jeunesse de la plaine de jeux est présente. Chaque création semble être une tentative de rendre les photos perdues à nouveau visibles. Je pense que je veux matérialiser mon histoire, avec mes parents comme témoins principaux, car ma peur de les perdre a grandi. Leur silence à propos de notre passé rend le passage du temps plus bruyant chaque année.

Quand le Bar du Canal passe comme un éclair du côté droit, je sors soudainement de ma rêverie diurne. Je me dépêche de sortir du tram et de marcher en direction de la chaussée de Gand. Arrivée à Étangs noirs, j’entre chez l’épicier du coin. Deux enfants pressés me dépassent et crient, tout excités : « À manger pour le chat ! ». « Quel chat ? », demande l’homme derrière le comptoir. Les enfants pointent vers l’extérieur. L’homme va voir, revient tranquillement à l’intérieur et fait un geste vers son assistant. Celui-ci disparaît dans le stock et revient avec une petite assiette qu’il remet aux enfants.

Les enfants ravis courent dehors.

Un sourire se dessine sur mon visage.

Les chats ont la belle vie à Bruxelles.

C’est la partie 2 du travelogue en 3 parties de Maryam Kamal Hedayat, qui se déroule le temps d’une journée et nous entraîne à travers les rues de Bruxelles le long d’un flot de souvenirs.

Relire la série complète ?

BRUZZ.be/bruxellesvies

EEN EEUW IN VERANDERING

28.05’22 > 05.03’23

STRIPMUSEUM BRUSSEL

info & tickets:

stripmuseum.be 39

Culture. Dans/muziek

FEMKE GYSELINCK EN LIESA VAN DER AA ZETTEN HET ALFABET OP ZIJN KOP

‘Ernst mag speels zijn, en speelsheid ernstig’ Danseres en choreografe Femke Gyselinck en muzikante en componiste Liesa Van der Aa hebben elkaar gevonden.

Ondanks de verschillen is er veel wat hen bindt. In Letters 2 dance springen, puzzelen en samplen ze letterlijk hun eigen alfabet bij elkaar tot het een gemeenschappelijk verhaal wordt.

NL

— TOM PEETERS, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

40

ancer timing!” Femke Gyselinck begroet haar maatje plagerig in de ochtendzon. Vooraf had ze laten weten iets later te zullen zijn, maar Liesa Van der Aa arriveert nog na haar op onze afspraak onder de bollen van het Atomium. Ondanks het wauwgevoel blijkt de choreografe Belgiës bekendste vormelijke uithangbord nog nooit bezocht te hebben. Bij Van der Aa is het al van haar kindertijd geleden. Maar een bezoek zal ook vandaag niet lukken, want straks stappen ze samen in de auto richting Brugge, waar Letters 2 dance vanavond op de affiche staat. De voorstelling die ze binnenkort ook in het Kaaitheater brengen is het gevolg van een confronterende vaststelling tijdens de lockdown. “De dansstudio’s waren allemaal dicht en ik vond plots geen rust meer,” zegt Gyselinck. “Thuis werden ze daar gek van, want ik kom het best tot mijn recht als ik de hele tijd dingen kan doen.”

Een Tsjechisch boek uit 1926, ooit gekocht in een museumshop, bracht soelaas. “Door allerhande beursaanvragen was ik tijdens de pandemie meer dan anders met mijn eigen dansvocabularium bezig en zo kwam ik terecht bij Abeceda, het dansalfabet van Vítezslav Nezval met illustraties van Karel Teige en foto’s van Milca Mayerová dat de inspiratie voor mijn eigen dansalfabet zou vormen.” In een bubbel met haar lief Robbrecht Desmet, die ook haar

vorige voorstellingen fotografeerde, en vormgever Joris Kritis begon Gyselinck aan haar onderzoek, dat ze eerst in boekvorm dacht uit te brengen, maar de podiumversie was sneller klaar. “Het gebeurde en stoemelings. Omdat er in onze ministudio geen plaats was om echt te dansen, sprong ik de letters letterlijk tegen de muur.”

Omdat ze bij haar vorige dansvoorstelling Moving ballads de stilte had onderschat die na elke popballade viel, was ze extra gevoelig geworden voor de muzikale spanningsboog.

“Bovendien wilde ik eeuwen overbruggen, van oude muziek tot hedendaagse pop. En wie houdt zich daar hier mee bezig?” Van der Aa schiet in de lach. De choreografe doelt op haar muzikale spreidstand, die het voorbije decennium reikte van de melancholieke barokcomposities van John Dowland tot catchy hitparade-r&b en hiphop. Wat ons brengt bij de grootste uitdaging van hun samenwerking. “Ik heb ADHD en dus te veel energie,” klinkt het bij de artistieke duizendpoot die de klankwereld van Gyselinck al snel omarmde, maar wat maximalistischer durfde in te vullen dan de bedoeling was. Gyselinck: “Op een bepaald moment hoorde ik mezelf de hele tijd zeggen: misschien één sample minder? Alle knopjes gaan bij Liesa altijd tegelijk open. Maar daar staat een enorm inspirerende gretigheid tegenover.”

Hoe hebben jullie elkaar leren kennen en waarom klikte het?

LIESA VAN DER AA: Ik wilde Femkes mening weten

over de podiumpresentatie van PLAY, het eerste deel van mijn trilogie. Haar telefoonnummer had ik gevraagd aan haar broer (drummer Lander Gyselinck, tp), al vertelde hij me dat ze het ontzettend druk had. Na hun gezamenlijke voorstelling Flamer heb ik haar in de bar van de Vooruit voor het eerst durven aan te spreken.

FEMKE GYSELINCK: Alsof ik iemand ben die je niet durft aan te spreken! (Lacht) Lander had me toen al verteld dat het project van Liesa waaraan hij toen meewerkte erg intens was. Ik dacht: ah, intens is goed! Toen ze me vertelde dat ze een tennisbaan had nagebouwd op de scène was ik meteen geïntrigeerd. Er werd (tennis) gespeeld zonder bal en elke beweging moest samenvallen met een vioolsample. Tijdens de repetities hebben we dan per sample een move gemaakt.

Nu ik het vertel, valt het me nog eens op hoe cruciaal zowel compositie als spel in al mijn samenwerkingen zijn.

VAN DER AA: Die vreemde cocktail van speelsheid, opperste concentratie en aandacht voor detail vind ook ik heel boeiend. Alsof het me troost biedt als de ernst speels is, en de speelsheid ernstig aanvoelt. Zowel in mijn werk als in mijn leven ga ik voor die combinatie. Maar daarnaast gaf Femke me ook veel rust. Ik heb altijd het

▼

D

“

Liesa Van der Aa Geboren in 1986, groeit op in Humbeek (Grimbergen) Studeert in 2008 af als master kleinkunst aan het Herman Teirlinck Instituut Acteert in tv-reeksen als Cordon (VTM) en De dag (Vier), en theaterstukken voor Toneelhuis en FC Bergman Componeert eclectische muziek en maakte al de platen Troops (2012), WOTH (2014) en Easy Alice, een album en een film (2020) Lanceert in 2019 haar triptiek van de macht Court of choice.

Deel één, PLAY, een tenniswedstrijd voor strijkkwartet, werd door Klara gelauwerd als meest inventieve performance van het jaar. In 2021 volgt deel twee: ENTRE-CÔTES. Bereidt een nieuwe plaat voor, inclusief verfilming van het Nieuwe Testament

Femke Gyselinck Geboren in 1983, groeit op in Gent Studeert in 2006 af aan dansschool P.A.R.T.S. en is van 2010 tot 2018 artistiek assistent van Anne Teresa De Keersmaeker/Rosas Linkt dans aan muziek in choreografieën als Flamer (met Lander Gyselinck), Moving ballads (met pianist Hendrik Lasure) en nu Letters 2 dance Legt samen met regisseur Julian Rosefeldt de laatste hand aan een hedendaagse versie van Schumanns Faust Szenen voor Opera Ballet Vlaanderen (vanaf 24/6 in De Singel) Wordt in 2023 artistiek co-leider van GRIP, het choreografisch platform van Jan Martens Bereidt voor Platform-K de dansvoorstelling Change of plans voor

Femke Gyselinck (rechts): “Liesa springt, ik wacht af.”

41

▼

FEMKE GYSELINCK EN LIESA VAN DER AA ZETTEN HET ALFABET OP ZIJN KOP

gevoel dat ik moet uitleggen waar iets vandaan komt, maar zij zei gewoon: het is goed, Liesa, ik snap het, je hoeft het niet te verklaren. Dat voelde zo bevrijdend.

GYSELINCK: Ik herken niet zoveel van mezelf in Liesa, en zij ook niet zoveel van haar in mij, maar we zijn wel altijd blij om bij elkaar te zijn.

We appreciëren elkaars andersheid.

Jullie zijn van dezelfde generatie. Hoe uit zich dat?

| INTERVIEW

ouders doen me denken aan de mijne. We hebben allebei strenge, lieve ouders. Je ouders waren toch streng?

GYSELINCK: Ja, heel streng. Ik snap de gelijkenis.

VAN DER AA: Dat heeft van ons harde werkers gemaakt. Ik zie het ook bij je broers, die tijdens repetities altijd supergeconcentreerd zijn.

GYSELINCK: We zijn misschien generatiegenoten, maar Liesa is in vergelijking met mij al veel langer aan haar eigen weg aan het timmeren, ik alleen de laatste zes jaar. Maar zien hoe iemand zich organiseert, leiding geeft op repetities en ook na de zoveelste onbeantwoorde e-mail van een programmator de moed niet verliest, maar manieren blijft zoeken om zich te ontwikkelen: dat werkt inspirerend.

VAN DER AA: De peptalk gaat nu de omgekeerde richting uit. (Lacht) Leuk!

BRUZZ

VAN DER AA: Misschien klinkt het raar, maar jouw

Liesa, organiseer jij jezelf nog altijd autonoom onder de One Trick Pony-paraplu?

VAN DER AA: Ja, dat is de vzw waaronder mijn zus Sarie en ik nu al dik twaalf jaar samenwerken.

Zij verzorgt de zakelijke kant, ik de artistieke. De naam is een knipoog naar mijn versplintering en eclecticisme. Leuk vind ik al dat georganiseer niet, leerrijk des te meer, omdat je zo alle stappen van het maakproces onder de knie krijgt. We hadden dit keer structurele subsidies aangevraagd, voor meer bureaukracht, maar ze komt er niet. Het zal ons er niet van weerhouden om te blijven dromen. Maar al die autonomie is wel intens. Het vergt zelfvertrouwen en

“Femke gaf me veel rust.

Ik heb altijd het gevoel dat ik moet uitleggen waar iets vandaan komt, maar zij zei gewoon: het is goed, Liesa, ik snap het.

Dat werkte bevrijdend” LIESA VAN DER AA

42

overtuigingskracht om bij elke voorstelling of rare popplaat te gaan verkondigen en uit te stralen dat ze supertof en bijzonder wordt, terwijl je jezelf tijdens het naar huis fietsen voortdurend afvraagt of dat wel zo is.

Femke, jij hebt je intussen geassocieerd met GRIP, het platform van choreograaf Jan Martens waar je volgend jaar artistiek coleider wordt. Was dat zijn initiatief?

GYSELINCK: Ja, ik zou het zelf niet hebben durven

te vragen. Daarin zijn Liesa en ik yin en yang.

Liesa springt, ik wacht af.

VAN DER AA: Ik ben een salamander. Toevallig las ik vanmorgen nog dat die beestjes weten hoe ze moeten vallen. Ze zetten hun pootjes zodat ze

trager vallen en beter terechtkomen.

GYSELINCK: Ik weet niet hoe lang ik het zonder GRIP nog zou hebben volgehouden als autonoom kunstenaar. Zeker omdat ik alles combineer met het moederschap. Die spreidstand tussen zorgtaken en de toewijding om projecten op voorhand uit te denken werd een steeds grotere uitdaging voor mijn ouder en strammer wordende spieren.

De muziek van Letters 2 dance kreeg vorm op basis van een Spotify-lijst, waarin je muziekkeuze al even eclectisch lijkt als die van Liesa.

GYSELINCK: Ik maak de hele tijd Spotify-lijstjes,

die ik al dansend ook voortdurend aanpas aan mijn noden: heb ik meer ritme nodig, of net

“Mijn broer Lander had me al verteld dat het project van Liesa waaraan hij meewerkte erg intens was.

Ik dacht: ah, intens is goed!”

FEMKE GYSELINCK

meer melodie? Het gaat zo ver dat ik tijdens de research voor een voorstelling soms fysiek geen andere muziek kan verdragen.

VAN DER AA: Als ik haar lijst binnenkrijg, begin ik te leren en te analyseren. Qua smaak loopt er veel gelijk: van Joni Mitchell over Cage tot pop.

Er zat een minimalisme in dat ik boeiend vond, want zelf wil ik altijd meer. Maar toch herkende ik ook een zekere r&b-flow en creaminess.

(Enthousiast) Eigenlijk zou ik een plaat willen maken die meer refereert aan het Spotify-lijstje van Femke dan aan het mijne.

GYSELINCK: Liesa stuurde me vervolgens korte samples, vooral strijkers, waarop ik haar zei wat paste en wat niet.

VAN DER AA: Op die manier heeft Femke me gedirigeerd, zoals een schilder als Rinus Van de Velde ook het beste decor bij zijn ideeën kiest. Er moet vertrouwen zijn, maar dat iemand de rol van chef opnam, vond ik net handig. Dat we uiteindelijk kozen voor een afgelijnd systeem waarin elke letter stond voor een sample vond ik ontspannend, maar het was niet de essentie.

GYSELINCK: Zoals een alfabet op zich niet interessant is, maar wel welke woorden je ermee vormt.

VAN DER AA: Het deed me denken aan mijn tenniswedstrijd, waarvoor ik per tennisbeweging

supermooie akkoorden had gevonden, maar na een tijd kreeg ik door dat ik een hele tijd backhands aan het slaan was en amper forehands, terwijl je om goed te tennissen alle soorten bewegingen moet kunnen afwisselen.

Wat was het moeilijkste aan de voorstelling?

GYSELINCK: Het makkelijke aan mijn vorige

voorstellingen was dat dans telkens een manier was om het te hebben over andere thema’s die het publiek onmiddellijk begreep: de relatie met mijn broer of wat een ballade precies inhoudt.

Maar nu het over de dans zelf ging en we onze letters letterlijk dansten, zag niemand dat. Eerst dacht ik dat het publiek de woorden en de zinnen die we vormden gewoon zou meelezen, maar het bleef een abstractie. Toen heb ik Liesa gevraagd om de tekst op het einde ook te zingen, zodat het publiek die alsnog zou meekrijgen.

Maar de belangrijkste stap voor mij was om de dans voor zich te laten spreken. Als ik eerlijk ben werd ik van meet af aan aangetrokken door het vormelijke en dus heb ik de sprong gewaagd.

VAN DER AA: Zo is de voorstelling én poëtisch én zit er tegelijk een ongelofelijke code in verwerkt.

Dat intrigeert me, net zoals de filosofische reflecties van Wittgenstein over taal me boeien.

Bestaat je wereld echt alleen uit wat je kan verwoorden? Ook schrijfster Virginia Woolf heeft over woorden gezegd dat ze niet in woordenboeken bestaan maar in onze hoofden zitten en dat de echte waarde van taal niet geschreven is.

Dus kan taal maar beter gedanst worden?

VAN DER AA: Ja, waarom ook niet? Hoe cool is het niet om als kunstenaar je eigen alfabet te ontwikkelen? Is dat niet de essentie? Iedereen is op zoek naar zijn eigen DNA. (Tegen Femke) Hier kan je nog jaren mee voort!

LETTERS 2 DANCE 11/6, 20.30, 12/6, 15.00, Kaaitheater, www.kaatheater.be

DU A AU YIN-YANG

FROM A TO YIN AND YANG

Un amour pour la forme, l’hyperconcentration et un côté ludique qui relativise la gravité avec laquelle elles exercent leur pratique artistique : voilà ce qui relie la danseuse et chorégraphe Femke Gyselinck et la musicienne et compositrice Liesa Van der Aa. Malgré leurs parcours différents, elles se sont trouvées. Dans Letters 2 Dance, elles créent littéralement leur propre alphabet à coup de sauts, de puzzles et de samples, jusqu’à en faire une histoire commune. Femke Gyselinck : « Mon frère (le batteur Lander Gyselinck, NDLR) m’a raconté qu’un projet de Liesa auquel il avait collaboré avait été vraiment intense. Je me suis dit : ‘Ah, intense c’est bien !’ » Liesa Van der Aa : « Femke m’apaise beaucoup. J’ai toujours le sentiment de devoir expliquer l’origine de tout ce que je fais, mais elle a simplement dit : ‘C’est bon, Liesa, j’ai compris.’ C’était libérateur. »

A love of form, hyper-concentration and a playfulness that puts the seriousness with which they practise their artistic practice into perspective: this is what binds dancer and choreographer Femke Gyselinck and musician and composer Liesa Van der Aa. They have found each other, despite their different paths. In Letters 2 Dance they literally jump, puzzle and sample their own alphabet together until it becomes a common story. Femke Gyselinck: “My brother (drummer Lander Gyselinck, ed.) had told me that Liesa’s project that he collaborated on was very intense. I thought: ah, intense is good!” Liesa Van der Aa: “Femke gave me a lot of peace. I always have the feeling that I have to explain where something is coming from, but she just said: ‘It’s OK, Liesa, I get it.’ That felt liberating.”

FR

EN

Under the skin

QU’EST-CE QUI REMUE L’ÂME ARTISTIQUE DE MIET WARLOP ?

‘C’est à chacun de se faire son idée’

BRUZZ | PORTRAIT

FR

Dans l’étrange monde de Springville, Miet Warlop voit un reflet de ce qui nous manque et de ce qui pourrait nous consoler. Avec la reprise de sa pièce iconique, l’inclassable artiste bruxelloise nous offre des images fortes et surprenantes qui vont remuer la scène des Brigi ines. — GILLES BECHET, PHOTO IVAN PUT Miet Warlop n’est jamais là où on l’attend. Depuis ses débuts en 2005, elle a présenté des performances solo ou des pièces de groupe où des créatures improbables plongées dans des univers hybrides sont confrontées aux imprévisibles réactions de machines et bricolées et d’accessoires gonflés.

Diplômée du KASK, l’école des Beaux-Arts de Gand, elle mêle avec gourmandise arts visuels, performance, théâtre sans paroles, chorégraphie et musique. « Ce n’est jamais prémédité. Je ne cherche pas à sortir des cases, c’est comme ça que ça vient. Je ne me considère pas comme une chorégraphe ou comme une danseuse, je ne suis pas musicienne ou metteuse en scène.

Au final, si je ne veux pas être catégorisée, c’est parce que je doute beaucoup et que je suis constamment à l’écoute de mes besoins, mais aussi des besoins d’une idée, d’une couleur ou d’un matériau. »

SPECTACLE RENVERSANT Près de 15 ans après sa création, elle reprend Springville, sa première et très visuelle pièce de groupe qu’elle accouple avec la reprise d’Amusement Park, une pièce où d’étranges tuyaux gonflés, qui semblent hors de contrôle, prennent possession de la salle. Springville est une suite de tableaux vivants et de sculptures vivantes où l’on voit des tables qui marchent, des maisons qui fument et des tableaux électriques qui pètent un câble. « Springville est pour moi un exercice sur le timing et un jeu avec les mouvements et les trajets nécessaires pour arriver d’un tableau figé à un autre. Comme les interprètes n’ont pas de visages, ils voient avec leurs pieds. Tous leurs 44

déplacements sont réglés très précisément. Si deux sculptures se rentrent dedans, c’est game over. » L’idée du spectacle lui est venue d’un livre sur les ravages de l’ouragan Katrina à la Nouvelle-Orléans. Les vents violents ont complètement retourné la ville. On

« J’avais assez de temps pour ne plus savoir que faire. J’ai passé beaucoup de temps au milieu de mes matériaux et de mes accessoires, je me suis ennuyée avec mes accessoires, j’ai fait la fête avec mes matériaux. Après un certain temps, j’ai réalisé que si on voulait

« J’ai réalisé que si on voulait absolument trouver quelque chose, on n’arrivait à rien et qu’il fallait simplement laisser venir les choses » avait soudain des bateaux sur un toit et des toits dans le fleuve. « C’est un spectacle sur la perte de contrôle, sur l’impuissance, sur les limites de la personne et sur les limites de la parole et des actes. »

DERRIÈRE LES IMAGES Avec ses tables qui marchent et ses maisons qui fument, on a beaucoup évoqué un certain esprit surréaliste.

On peut aussi y voir une interrogation sur la valeur et l’âme que l’on attribue aux grands et petits objets inanimés, ce qui nous entourent et qu’on ne regarde même plus. « Je n’aime pas crier tout haut ce qu’il y a derrière les images. Une table qui marche en bas fumés, est-ce que ça représente la femme au foyer ou, au contraire, une femme forte qui peut tout porter et déposer des objets fragiles sans les casser. C’est à chacun de se faire son idée. » Pour la création de Springville, Miet Warlop a eu le luxe du temps. Elle a pu s’y consacrer pendant 18 mois.

absolument trouver quelque chose, on n’arrivait à rien et qu’il fallait simplement laisser venir les choses.

En reprenant cette pièce aujourd’hui, c’est comme une confirmation. Je peux me faire confiance et laisser aller les choses sans chercher à tout contrôler. »

Pendant la pandémie, son atelier bruxellois est devenu le studio de Slamming Doors, une sitcom absurde diffusée sur sa chaîne YouTube. « J’ai depuis longtemps cette envie de réaliser une sitcom, mais je ne suis pas une actrice, pas plus que les gens avec qui je travaille. C’est pour ça que l’expression des dialogues est toujours très forcée. On peut le voir comme un miroir du monde en ligne qui est très criard et psychotique. » Si ce canal est pour l’instant sur pause, Miet Warlop aimerait le développer dans les années qui viennent pour accueillir des artistes invités ou des discussions impromptues sur des sujets d’actualité.

En attendant, elle prépare un spectacle pour le KFDA. Plusieurs fois reporté, Delirium est maintenant prévu pour l’édition 2024. « Ce sera une pièce de deux heures très visuelle qui contient toutes mes idées, d’où je pourrai extraire des performances ou des petites formes que je pourrai présenter dans d’autres contextes en leur donnant une signification nouvelle. »

MIET WARLOP : AFTER ALL SPRINGVILLE, DISASTERS AND AMUSEMENT PARKS 8 & 9/6, 21.00, Les Brigittines, www.brigittines.be

WARLOPS WONDERE WERELD

WARLOP’S WONDROUS WORLD

Een processie van levende sculpturen en tableaus, met wandelende tafels en huizen die roken: met de herneming van haar iconische performance Springville biedt de veelzijdige Brusselse artieste Miet Warlop ijzersterke en verrassende beelden aan, die niemand in Les Brigittines onberoerd zullen laten. Miet Warlop: “Deze voorstelling gaat over de controle verliezen, over onmacht, over de grenzen van mensen, over de grenzen van woorden, en over de grenzen van daden.”

A procession of living sculptures and tableaux, with walking tables and houses that smoke: with the revival of her iconic performance Springville, the enormously versatile artist from Brussels Miet Warlop offers powerful and surprising images that will not leave anyone in Les Brigittines unmoved. Miet Warlop: “This performance is about losing control, about powerlessness, about the limits of people, about the limits of words, and about the limits of deeds.”

NL

EN

Miet Warlop 1978, naissance à Thourout 2005, Sportband/Afgetrainde klanken, première performance 2009, première de Springville 2012, Mystery Magnet présenté au Kunstenfestivaldesarts 2014, Dragging the Bone, première au Beursschouwburg 2015, Crumbling Down the Circle of my Iconoclasm, première exposition solo à la KIOSK Gallery à Gand

BRUZZ | PORTRAIT

2018, Ghost Writer and the Broken Hand Break

15 > 19.06

Exit Saying Goodbye in Many Ways

18 JUNE 2022

KAAITHEATER renovates and temporarily closes its doors at Sainctelettesquare. For two years, we will present our programme in the KAAISTUDIO’S and in many venues in and around Brussels. But first A BIG FAREWELL PARTY on the 18TH OF JUNE. Join us at KAAITHEATER for a day and night of paying tribute to the past and welcoming the future.

RITUAL | 19:00 & 22:00

A FAREWELL TO MELANCHOLY DESIRES Olympia Bukkakis

2 UUR VIRTUOSITEIT, ENERGIE EN DURF.

PERFORMANCE | 20:30>21:30

ADIEU & MERCI

Latifa Laâbissi

2 HEURES DE VIRTUOSITÉ, D’ÉNERGIE ET D’AUDACE.

PARTY | 23:00>…

PARTY PARTI.E [A JOYFUL DISAPPEARING]

Butchibou, Suzume, Yasmina Tayoub Aka Gem&i, Milka Mbunga Aka Zoulou Choco, La Maison De Lilo, DJ SahRa, Kleopatra Divine & MIMI

+

The Long Toast, The Last Guided Tour, Toestand, Barbara Raes, Leila Alice, Jonathan Burrows & Bojana Cvejić after Jan Ritsema, Esther Severi & Edith Cassiers on Marianne van Kerkhoven,…

DISCOVER THE FULL PROGRAM ON

kaaitheater.be/byebyekaai & {PAY WHAT YOU CAN}

Les Halles de Schaerbeek | 22a, rue Royale Sainte-Marie - 1030 Bruxelles reservation@halles.be | 02 218 21 07

KaaiAd_BRUZZ_20220608.indd 1

01/06/2022 13:57

BRUZZ Select. Eat & Drink

Chez Spoons, tout se déguste à la cuillère : délicieusement régressif !

À la petite cuillère FR

Une nouvelle enseigne uccloise mise sur la fraîcheur et la décontraction dans un quartier bardé de certitudes. Heureusement pour Spoons : la fortune sourit aux audacieux. — MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE

SPOONS

•••

chaussée de Waterloosesteenweg 1480, Ukkel/Uccle, 02-534.49.73, www.eatspoons. be, 7/7, 9 > 17.00

C’est un vent révolutionnaire que Spoons fait souffler aux confins d’Uccle. Que l’on juge plutôt : le convive qui s’installe ici n’a devant lui qu’une simple cuillère pour mener à bien son repas. C’est malin car du coup, exit les impitoyables ustensiles de prédation que sont la fourchette et le couteau. Cela n’a l’air de rien mais ce n’est rien de moins qu’un nouveau credo alimentaire qui est défendu, un manifeste qui ramène du côté de l’enfance en misant sur la simplicité et la décontraction. En toute logique, le reste de la proposition se plie aux contours de ce choix initial,

qu’il s’agisse du service – jolis bols en céramique, assiettes à rebords hauts – ou de la carte ciselée se partageant en féculents (quinoa, boulgour, lentilles, riz et pommes de terre) et accompagnements (poulet, boulettes, scampis, merguez, halloumi et tofu).

ON N’EN PERD PAS UNE CUILLERÉE On peut venir ici pour petit-déjeuner (œufs variés, toast, yaourt granola…), pour goûter (tartes, cakes et autres pâtisseries), pour grignoter à l’heure de l’apéro (houmous, tapenade, pois chiche grillés, naan…) mais

c’est l’heure du midi qui a retenu nos faveurs. En phase avec des aspirations végétariennes, on s’est embarqué pour un doublé séduisant, soit un « catchy quinoa » (14,90 euros) assorti de tofu mariné (5 euros).

Mention pour le quinoa qui panache concombre, courgette jaune, roquette, tomate, noisettes bien croquantes, ciboulette, tomates cerise et olives noires. Toute en fraîcheur, la composition réjouit. Cela dit, c’est surtout le tofu qui retient l’attention.

Souvent insipide, la pâte en question retrouve ici toutes ses couleurs grâce à une marinade à

base de sauce soja, de miel et de thym. Le résultat est hyper gourmand. En dessert, le brookie (4,80 euros), à la fois tendre, croquant et bien chocolaté, tient ses promesses.

Tout cela est d’autant plus agréable que le lieu a été aménagé avec beaucoup de goût, à l’instar de la très belle table d’hôtes qui intègre le bar.

Aux murs et au plafond, des tonalités apaisées bercent le convive. Sans oublier, un coin boutique – où l’on peut acheter entre autres les sauces piquantes Rascal – ainsi qu’une somptueuse terrasse à découvrir à l’arrière de la cantine. Seul regret ? Que la sélection des vins ne soit pas aussi naturelle et éclairée que celle des bières – Triple Lupulus (4,30 euros), Noir d’Ottignies (4,20 euros) et Saison Dupont (3,50 euros).

47

BRUZZ Select. Cinema

FILM OF THE WEEK

Of misogyny and men EN

You hardly expect the director of Annihilation and Ex Machina to bring out something bland. You know it will be special. But even given that, the body horror climax of Men will stun you. — NIELS RUËLL MEN

•••

UK, US, dir.: Alex Garland, act.: Jessie Buckley, Rory Kinnear, Paapa Essiedu

Do not go see Men alone, because the climax is deranged body horror that would make even David Cronenberg feel faint. But also because you’ll need someone to talk to afterwards about your impressions of this visually stunning film. Not that it will help in finding out what it all means. Perhaps even the director-screenwriter Alex Garland himself does not know and if he does, he will certainly not tell us.

The need to talk about Men will be great. Unless you don’t like it because it’s too weird.

But then it would be odd to go see Men because Garland is known for his mindfucking. For

Harper (played by Jessie Buckley) rents a cottage to recover from a traumatic experience, but the English countryside is not as tranquil as it seems.

Annihilation, he drew inspiration from the Russian film poet Andrei Tarkovsky, the Southern Reach trilogy by American SF

writer Jeff VanderMeer and cosmic horror. Ex Machina was his SF parable about artificial intelligence for film buffs who never switch off their wits.

ANYTHING BUT SUBTLE

Rory Kinnear (on the left) plays a number of men who are either rude, scary or nasty.

48

Men gradually becomes impenetrable and wacko. The beginning is pretty clear. It all revolves around the character of Jessie Buckley, the ever-excellent Irish actress who over the past five years has stood out in the acclaimed Chernobyl and Fargo series as well as in such remarkable films as Maggie Gyllenhaal’s The Lost Daughter and Charlie Kaufman’s I’m Thinking of Ending Things. Buckley’s Harper rents a beautiful country house in the English countryside to recover from a trauma. Her manipulative husband committed suicide after she threw him out, as he had said he would.

But wherever she goes or walks, she is besieged by men.

You can see archetypes in them and you can rank them in terms of hatefulness and

misogyny. The landlord seems to be a jolly gentleman who doesn’t realise how rude he is.

The naked stalker is scarier and the meddling priest is a dick.

Thanks to the department of wigs, prosthetics and disguises, it takes a while to realise that they are all played by the same actor, Rory Kinnear. It is anything but subtle. Even though you are quite curious about where it is going, the story does not really captivate the audience.

Fortunately, there is plenty to see, hear and experience.

Several scenes make an impression in their own right.

The already infamous body horror climax is the best example, but even before that there is some breathtaking cinema. Especially when Jessie Buckley is singing to test the reverberations of a sinister tunnel in the middle of the forest. Or when the Naked Man appears. For the finale, Garland tries to overwhelm you with biblical and pagan symbols and dead deer. Man oh man.

FOCUS

MORE FILM

Groot continent op het grote scherm NL

Op een boogscheut van Matonge worden de hele zomer lang Afrikaanse filmklassiekers vertoond. La vie est belle.

— NIELS RUËLL

La vie est belle. Het is een waarheid als een koe én de titel van een komedie die de draak steekt met het leven in het Congo (toen nog Zaïre) van de jaren 1980. Muziekster Papa Wemba speelt een dorpeling die Kinshasa wil veroveren, maar luizenbaantjes krijgt tot ze hem horen zingen. De restauratie van de 35 jaar oude film van het duo Benoît Lamy en Mweze Ngangura, een ijkpunt in de Congolese cinema, bracht Cinematek op het idee om de hele zomer lang Afrikaanse klassiekers te vertonen in Studio Agnès Varda, de filmzaal van Flagey.

Het recente Lingui schetst de sterke band van een ongewenst zwangere vijftienjarige en haar alleenstaande moeder, twee vrouwen die zich niet willen laten verdrukken

LA VIE EST BELLE

door religie en traditie. De Tsjadische filmregisseur Mahamat-Saleh Haroun is al vele jaren een vaste klant van het Festival van Cannes. Uit 1999 dateert La petite vendeuse de soleil, een prachtige, hoopgevende Senegalese film over een meisje dat in het immer drukke Dakar stopt met bedelen en probeert om zich via de verkoop van kranten te onttrekken aan de zwaarste miserie. Regisseur Djibril Diop Mambéty was niet aan zijn proefstuk toe. In de jaren 1970 zette hij Senegal op de filmkaart met het snedige, modernistische, non-lineaire Touki Bouki, ook gekend als Le voyage de la hyène. Een herdersjongen ziet er ongelofelijk cool uit op zijn brommer met een stierenschedel op het stuur. Hij droomt ervan om

met een studente de boot naar Parijs te nemen en doet er alles aan om het geld voor de reis bijeen te scharen.

Ten slotte wordt ook Les prières de Delphine van Rosine Mbakam hernomen, de uit Kameroen afkomstige Brusselse cineaste die internationaal opviel met de documentaire Chez Jolie coiffure. Deze keer portretteert ze een jonge Kameroense die zich na een verkrachting prostitueerde om voor zichzelf en haar dochter te kunnen zorgen. Ze dacht er goed aan te doen een driemaal zo oude Belg te huwen, maar kwam bedrogen uit. In Brussel wordt ze zo mogelijk nog meer onderdrukt.

BEELDEN UIT AFRIKA > 27/8, Flagey, www.flagey.be

1

Nowhere special ••• IT, UK, dir.: Uberto Pasolini, act.: James Norton, Daniel Lamont, Carol Moore

NL/ Een Noord-Ierse glazenwasser is ongeneeslijk ziek

en gaat met de steun van het adoptiebureau op zoek naar een pleeggezin voor zijn vierjarige zoon. Maar altijd scheelt er wel iets aan de kandidaten. Kies je beter voor stijve burgers dan voor een lagere sociale klasse? Moet je op je buikgevoel voortgaan? Geen sentimentele weekendfilm werpt die vragen op, maar een ontroerend en zachtaardig sociaal-realistisch drama uit de school van Ken Loach of Clio Barnard. De camera zit hoofdrolspeler James Norton op de huid, een van de kandidaten om straks James Bond over te nemen. (NR)

2

Fortune Favors Lady Nikuko JP, dir. : Ayumu Watanabe

FR/ Le destin sourit aux amoureux des films d’anima-

tion bruxellois. Une semaine après la sortie du conte particulièrement empathique sur un réfugié Flee, les Galeries renforcent leur offre avec un animé japonais d’Ayumu Watanabe. Il y a un an ou deux, il était l’une des grandes révélations d’Anima avec Les Enfants de la mer, une histoire brillante et envoûtante sur une ado et des créatures marines. Son nouveau film, non conventionnel, aborde la relation tumultueuse entre une écolière timide à l’imagination débordante et sa mère flamboyante, pleine d’entrain et corpulente. Plusieurs critiques ont fait un lien avec Mon voisin Totoro du Studio Ghibli. Un beau compliment. (NR)

3

Jurassic World Dominion ••• US, dir.: Colin Trevorrow, act.: Chris Pratt, Bryce Dallas Howard, Laura Dern, Jeff Goldblum

EN/ There is nothing quite like seeing a Gigantosaurus

roar on a large screen with a formidable sound system.

Don’t deny yourself the pleasure. But don’t expect too much from Jurassic World Dominion. Film six in the popular dino franchise started by Steven Spielberg and which was resuscitated in 2015 was supposed to be an “epic conclusion” but it has not worked out that way. The premise is promising: dinosaurs have spread around the world, it’s up to humans to learn to live with them.

Unfortunately, that idea is barely developed and the focus is on the reunion of the new (Chris Pratt and co) with the old guard (Laura Dern and co). (NR) 49

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

CLASSICAL MUSIC

THEATRE & DANCE

Age-old, present-day EN/ The legendary Wiener Philharmoniker

swings by Brussels’ quite-as-legendary Henry Le Boeuf Hall. But don’t expect carefree waltzing. The cultural behemoth is using their repertoire to stir up a conversation about the world it performs in today.

Do you spend every first of January in front of the television, captivated by the pomp and circumstance of the New Year’s Concert by the renowned Wiener Philharmoniker? Maybe you even dance along to Johann Strauss’ earworm An der schönen blauen Donau. Then going to see this iconic orchestra live at work in Bozar should be a no-brainer. But even if you’re less of a diehard fan, there is something uniquely captivating about seeing one of the most prestigious musical ensembles in the world play right before your eyes.

Do not, however, expect their stereotypical oom-pah-pah. With the Latvian guest conductor Andris Nelsons at the helm, the Wiener takes a more modern turn, as the programme is centred around two composers who both grew up in the USSR: Dmitri

CHLOÉ MOGLIA / CIE RHIZOME: LA SPIRE

Shostakovich and the now ninety-year-old Sofia Gubaidulina. In her Fairy-Tale Poem, the orchestra takes on the role of a small piece of chalk, dreaming of etching impressive castles and fantastical worlds – only to meet its own end as more and more of the fairy-tale appears.

This wondrous piece is linked to Shostakovich’ Ninth Symphony. Meant as a celebration of the victory over Nazi Germany, the symphony is often considered to contain a hidden agenda. A subtextual dig at the Russian despot of his day and age.

Sounds surprisingly contemporary, no?

Well, the Sixth Symphony by Antonín Dvorák adds a final dose of historic insight, as it was originally conceived for the chief conductor of the Wiener in the late nineteenth century. The premiere was moved to Dvorák’s native Czechia though, following a surge in nationalism in the Austrian capital. In short, an intriguing selection of compositions that can still be enlightening in the 21st century. (JC) WIENER PHILHARMONIKER & ANDRIS NELSONS 10/6, 20.00, Bozar, www.bozar.be

1

Met schildpaddentred naar de eindmeet

NL/ Voor studenten breken even mindere tijden aan, maar het eindejaarsleed van de kunsthogeschoolstudenten levert ons wel iets op, omdat heel wat afstudeerprojecten publiek zijn. Zo toont Febe Coysman van de masteropleiding Regie aan de RITCS School of Arts haar stuk A turtle’s tale. Iets over een stoute James die zich verstopt in de damestoiletten van een restaurant, waar hij een suïcidale serveerster treft. En dat alles nog eens gecombineerd met straffe bespiegelingen over schildpadden. Eindelijk! (MB) FEBE COYSMAN: A TURTLE’S TALE 14 > 17/6, 20.00, Kaaistudio’s, www.kaaitheater.be, www.ritcs.be

2

Mer et fille

FR/ Le destin est-il transmissible comme une maladie sournoise ? Les enfants sont-ils les héritiers des failles de leurs parents ? Dans un parfum d’huile solaire, une mère et une fille au bord de la piscine d’un lieu de vacances évoquent les questions de parentalité et de transmission. L’immanquable ressemblance physique est-elle le signe d’un parcours de vie identique ? Entre passes d’armes et révélations, rapprochements et rejets, sentiments et émotions refluent comme sur le sable d’une station balnéaire fantasmée. Avec cette pièce, le jeune auteur bruxellois remarqué avec Ouragan dévoile le premier volet d’un triptyque sur la famille. (GB)

ILYAS METTIOUI : ÉCUME – KNOKKE-LE-ZOUTE 14 > 18/6, 20.30, Atelier 210, www.lerideau.brussels

3

Resilience EN/ Théâtre Les Tanneurs and Les Brigittines

close the second edition of their TB² festival with an open-air spectacle where the tickets are free. On the Beursplein/Place de la Bourse at 6 pm on Saturday, five women will hang from a monumental sculpture: a horizontal spiral of steel wire, consisting of three successive loops, each with a diameter of seven metres, over a length of eighteen metres. Together with a musician, the five women show unexpected resilience in their choreography. (MB) CHLOÉ MOGLIA / CIE RHIZOME: LA SPIRE 11/6, 18.00, Beursplein/Place de la Bourse, www.brigittines.be

50

MUSIC & NIGHTLIFE

ART & LITERATURE

WIN! Send in the keyword in bold along with your address and phone number to win@bruzz.be

FAYE WEBSTER

1

Balgevoel versus Boeddha

NL/ Game, set, match: in 1983 trok Yannick Noah aan het langste eind tijdens de finale van Roland Garros, en haalde zo zijn eerste en enige grand slam binnen. Bijna vier decennia later is de Franse tennislegende met de (grijzende) dreadlocks nog steeds een graag geziene gast op en rond de courts van het Parijse gravelcircus, maar vandaag laat hij arena’s vollopen voor zijn muzikale talent eerder dan zijn onmiskenbare balgevoel. In songs die aanschurken bij pop, chanson en reggae zoekt Noah zijn Kameroense roots op, vindt verlossing bij Boeddha en verhaalt over de tegenslagen in zijn leven. Buiten die ene overwinning dan. (TZ) YANNICK NOAH 8/6, 20.00, Koninklijk Circus, www.cirque-royal-bruxelles.be

2

Faye de sécurité

FR/ Venue d’Atlanta, capitale américaine du hip-hop (OutKast, Migos, Childish Gambino, Gucci Mane, etc.), l’impayable Faye Webster s’inscrit en rupture des traditions locales. Plutôt attirée par les mélodies boisées, les arrangements de cordes somptueux et les refrains soyeux, la chanteuse se hisse à présent au niveau de ses compatriotes Angel Olsen, St. Vincent ou Natalie Prass. Baptisé I Know I’m Funny haha, son dernier album est d’ailleurs arrivé jusqu’aux oreilles de Barack Obama qui, sous le charme, a étoffé sa playlist personnelle d’une chanson signée Faye Webster. Plus qu’un gage de qualité : une véritable sécurité ! (NAL)

FAYE WEBSTER 9/6, 19.30, Botanique, www. botanique.be

3

An ode to Cecil Taylor EN/ Jazz pianist Pat Thomas has always been

an outsider. Excited by the equally unconventional duo XT – Paul Abbott on percussion and Seymour Wright on saxophone – he arranged Akisakila, a 1973 live album by the late free jazz pioneer Cecil Taylor in the same line-up. The trio played together for the first time four years ago in Café OTO (London) and the recordings from that concert have now been released as Attitudes of Preparation (Mountains, Oceans, Trees) and have laid the foundation for new adventures. Be on time for drummer-improviser Chris Corsano, who is at home on the noise scene but also toured with Björk. (TP) PAT THOMAS, SEYMOUR WRIGHT, PAUL ABBOTT + CHRIS CORSANO 14/6, 20.00, Les Ateliers Claus, www.lesateliersclaus.com

ROYALS & TRAINS

1

Op het spoor van de monarchie

NL/ Of kroonprinses Elisabeth ook al ooit inderhaast haar Go-Pass heeft moeten invullen toen ze de conducteur zag naderen, weten we niet, maar voor het overige is er over de spoorwegavonturen van de koninklijke familie best wel het een en ander bekend.

Train World verbeeldt die kennis in een thematentoonstelling die onder meer haltes voorziet bij de missie van Leopold I om België van een deftig spoorwegnet te voorzien, de reisgarderobe van koningin Astrid, en vijf koninklijke rijtuigen die voor het eerst samen te bezichtigen zijn: van de koninklijke Berline uit 1901 tot een eetzaalrijtuig uit 1939. (KS)

HET ZESDE METAAL

5x2 tickets, Ancienne Belgique, 15/6

NL/ In februari werd hun passage in de AB nog uitgesteld, maar nu staat het buiten kijf: op 15 juni staat Het Zesde Metaal eindelijk in de Grote Zaal.

Haal je beste West-Vlaams boven voor Wannes Cappelle en zijn getrouwen. Mail ‘Metaal‘

ROYALS & TRAINS > 22/1, Train World, www.trainworld.be

2

Benoît et la baleine

FR/ En 2019, peu après la publication de l’aventure de Blake & Mortimer : Le Dernier Pharaon, François Schuiten annonçait qu’il arrêtait de faire des bandes dessinées. Deux ans plus tard, il revient sur sa décision. Pour une courte durée, exceptionnellement. Parce que Benoît Sokal, son cher ami avec qui il travaillait sur le projet de longue haleine Aquarica, est décédé le 28 mai 2021. « ‘Il va falloir que tu termines’, il m’a dit avant de partir. Donc c’est un peu douloureux, un peu difficile, mais je suis heureux de le faire pour lui. » Le second et dernier tome d’Aquarica, La baleine géante est paru en BD et donne lieu à une expo à la Galerie Champaka. (KS)

BENOÎT SOKAL & FRANÇOIS SCHUITEN : AQUARICA > 18/6, Galerie Champaka, www.galeriechampaka.com

3

ARCADI VOLODOS

5x2 places, Flagey, 19/6

FR/ Faut-il encore présenter Arcadi Volodos ? Le pianiste né à Saint-Pétersbourg fait partie de l’élite pianistique mondiale. À Flagey, Volodos viendra nous jouer la Gasteiner-Sonate (D. 850) de Schubert, ainsi que les tout aussi célèbres Kinderszenen et la Fantasia op. 17 de Schumann.

Envoyez « Volodos »

Wicked & wonderful EN/ Whenever Elzo and Silio Durt join their

frenzied forces, you know that they’re going to raise the roof. For the time being, that roof neatly remains in place at Rue Grétry 2, but not for long. Because with “Antropomorfosen”, the Brussels brothers have put together a worthy show-case to add lustre to the opening of their new operating base, Urochrome – a factory, a gallery and a zine all at once. “Antropomorfosen” marks the first duo show of painter Delphine Somers and sculptor Bart Lescrève and promises to be a beautiful collision of surrealism, folklore, the carnal, the grotesque and all that’s wicked and wonderful in humanity. (KS) DELPHINE SOMERS & BART LESCRÈVE: ANTROPOMORFOSEN 10 > 26/6, Urochrome, Instagram: @urochromebxl

FEMKE GYSELINCK (12/6) + ANTOINE DEFOORT (16/6) 5x2 tickets, Kaaitheater

EN/ The end of the performing season may be in sight, but the Kaaitheater is not ready to stop just yet. This coming week you can see Letters 2 Dance, Femke Gyselinck’s new choreography with live music by Liesa Van der Aa (see pages 38-40), and Antoine Defoort’s theatre performance Elles vivent.

Mail “Letters” or “Vivent” 51

Nick Trachet

COLOFON

BRUZZ

| CULINAIR

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Verleden week was ik op Neeltje Jans voor de opening van het mosselseizoen. Neen, niet in Bruinisse waar de mosselvisserij ooit startte en ook niet in Yerseke, de hoofdstad van het zwarte goud. Neeltje Jans is de plek van een nieuw soort mosselkweek.

Het eiland rees op uit de golven in 1970, daarvoor was het een zandbank. Men maakte er een werkeiland van voor de bouw van de Oosterscheldekering. Het nieuwe eiland lag halverwege de oude monding en men maakte er havens voor de schepen die werkten aan de dam.

Een rare naam, Neeltje Jans? Het is eigenlijk de naam van de GermaansKeltische godin Nehalennia. Men viste op een dag een altaar van haar op bij deze zandbank. De vissers van Colijnsplaat vonden Nehalennia te moeilijk om te onthouden, dus werd het eiland ‘Neeltje Jans’.

Vanaf 1970 verschoof Neeltje Jans van de Oudheid naar de hedendaagse tijd. De cyclopische werken van de stormkering waren af en wat moest men nu met die werkhaventjes?

In Zeeland kweekt men sinds altijd mosselen op de bodem van de zee.

Wereldwijd is dat echter de uitzondering. In de grote mossellanden, China, Italië, Spanje, laat men ze groeien aan koorden, dicht bij het wateroppervlak, waar de diertjes extra veel plankton kunnen happen.

Dus zijn de Zeeuwen in die haventjes gaan proberen mosselen te kweken zoals de anderen dat doen. Het

CULI NAI R

Neeltje Jans

zorgt voor een mossel die veel sneller groeit, zachter van vlees is, een lichtere schelp heeft en ook vroeger oogstbaar is.

Vanaf juni dus. Voor de bodemmosselen, met die zwarte schelp, is het nog een maand wachten. En dan nog. Men probeert het seizoen altijd maar vroeger te openen, voor de horeca aan de kust, maar als je de betere bodemmossel wil, wacht dan nog maar een extra maand.

Wanneer je langs de dam rijdt, zie je overal tonnen drijven in het water, netjes op rijen geankerd. De koorden waaraan de mosselen groeien, hangen ertussenin, tot zes meter diep. Als de tijd is gekomen, worden de koorden door een trechter op de mosselboot getrokken en onmiddellijk afgeritst. Het gaat snel, en behalve mosselen valt een hele kosmos van dieren en planten mee aan boord: zeepokken op de mosselschelpen, sponsen, (de ‘dodemansduim’), mosdiertjes (Bryozoa), zeesterren (die zijn gek op mosselen), slangen-

“Als je de betere bodemmossel wil, wacht dan nog maar een extra maand”

sterretjes, zakpijpen (Tunicata), zeeslakken mét of zonder huisje, groene krabben, magere spookkreeftjes (Caprella) die hun scharen paniekerig heen en weer wuiven, zee-egels, en dan vergeet ik zeker nog een soort of zeventien. En dan zijn er wieren in alle kleuren, zeesla zo groot als een tafelkleed, eierpakketjes allerhande, een oestertje ... Alles wat kan zwemmen heeft ondertussen het zeehazenpad gekozen.

Behalve eten voor ons en inkomen voor de kweker, zorgen deze koorden dus ook voor een verbazende biodiversiteit in de waterkolom. De mens creëert hiermee nieuwe biotopen, nieuwe onderwaterlandschappen.

Als er nu iets is dat je in naam van de planeet nog mag eten, dan zijn het wel mosselen.

“De jeugd wil geen mosselen meer,” hoorde ik iemand klagen. Is dat zo?

Wel, we moeten wég van die gigantische ‘mosselpotten’, die meer stoer waren dan smakelijk.

Kijk, sta even op van achter je computer (dat zal het moeilijkste zijn). In de ijskast staat een bak mosselen koud. Neem daarvan een greep met beide handen en gooi ze in een kom. Zet die kom in de microgolfoven: twee minuten volle bak! Gul zwarte peper over draaien.

Kruip weer achter je computer en eet ze terwijl je verder chat, gamet, streamt of skypet. Slurp de mosselen leeg: smakelijk, sappig, én snel.

Nog trek? Nog een portie.

Zo eenvoudig is dat.

Smakelijk.

FOTO NICK TRACHET © SASKIA VANDERSTICHELE - FOTO MOSSEL © SHUTTERSTOCK

NICK TRACHET

52

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

De hele reeks nalezen?

BRUZZ.be/trachet

ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE 55.000 exemplaren.

ADVERTEREN? Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur) REDACTIECHEF Kirsten Bertrand CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx REDACTIE Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Andy Furniere, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias VORMGEVING Ruth Plaizier, Heleen Rodiers VERTALING Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (DPG Media) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels

Family Day

Free for kids!

Adults: 5€ - 10€ www.coudenberg.brussels

Place des Palais 7 Paleizenplein, Bruxelles 1000 Brussel

Image / beeld: © Anouck Boisrobert

19.06.2022 10:00- 18:00

11 June’22 at Bozar

BUSBEGELEIDERS voor de scholen Kasterlinden (Sint-Agatha-Berchem) Zaveldal (Brussel)

Als busbegeleider houd je toezicht op de schoolbussen en begeleid je onze kinderen en jongeren van en naar de school gedurende enkele uren ’s morgens, ’s avonds en/ of woensdagnamiddag.

Zet jij mee je schouders onder Brussel?

Je vindt meer informatie over de VGC en over deze vacature op www.vgc.be/vacatures

Belgian National Orchestra, Wolff & Ólafsson

vox luminis • youn sun nah • hélène grimaud • hamilton de holanda • paul lewis

nabou claerhout • barbara hannigan • tumi mogorosi • bill frisell • philip catherine brooklyn rider • anthony romaniuk • tigran hamasyan • belcea quartet • jaimie branch nduduzo makhathini • abdullah ibrahim • elisso virsaladze • jakob bro • collegium vocale gent renaud capuçon • matthew halsall • daymé arocena • daniil trifonov • siyabonga mthembu sergei babayan • lukáš vondráček • mark guiliana • samuel hasselhorn • chelsea carmichael

jean-paul estiévenart international quintet • avishai cohen • sergei redkin • danish string quartet

& vele anderen!

Vikingur Ólafsson © Ari Magg - Deutsche Grammophon

De Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) in Brussel zoekt nieuwe collega’s:

DB623070I9

Politiezone Druivenstreek is een jong gepassioneerd korps en staat in voor de basispolitiezorg binnen de gemeenten Hoeilaart en Overijse. Met de kernwaarden bescherming, kwaliteit en betrokkenheid zorgen wij voor eenieder die ons nodig heeft. Daarom zoeken we nieuwe collega’s.

CHAUFFEURS (VOLTIJDS & DEELTIJDS) ZAKELIJK & PRIVE PERSONENVERVOER Firma sinds 18 jaar toonaangevend in personenvervoer zoekt dringend

Diensthoofd HRM - Adviseur – Niveau A2

2-3 chauffeurs perfect Nederlandstalig goede basiskennis van Frans en Engels op zoek naar goede bijverdienste

Het HR-team staat borg voor een eigentijds en uitdagend HRM-beleid dat past in de visie van het korps. Je zal meewerken aan projecten over thema’s zoals duurzame inzetbaarheid, langer werken, competentiemanagement, rekrutering… Je fungeert als adviseur van de korpschef, met focus op HRM-wetgeving. Je maakt deel uit van het managementteam en stuurt zelf een team van twee medewerkers aan om dit te realiseren.

Maatschappelijk assistent – Niveau B

Bel 0475 50 62 54 of stuur cv via e-mail: info@transferservice.be

Ben je sociaal geëngageerd? Werk je graag met mensen en heb je voeling met kwetsbare jongeren? Dan ben jij de persoon die wij zoeken!

DB759484E2

DB760240E2

rijbewijs B zowel voltijds als deeltijds ouder dan 50 jaar deftig voorkomen

Wil je leiding geven aan een dynamisch team dat werkt aan een efficiënt en uitdagend HRM-beleid? En dit binnen een politiecontext? Dan ben jij de persoon die wij zoeken!

De functie van maatschappelijk assistent is nieuw in PZ Druivenstreek! Wij zoeken dus iemand die op een creatieve manier deze functie vorm wil geven! Als maatschappelijk assistent zal je je inzetten voor de ondersteuning van slachtoffers, werk je in dossiers rond familiaal geweld en jeugd. Als aanspreekpunt in deze materie werk je mee aan lokale projecten, samen met preventiediensten en hulpverleners.

Neem zeker contact op zodat we onze ambitieuze plannen verder kunnen toelichten en kijken of je matcht met deze functie.

Contact: 02 769 69 30 - pz.druivenstreek.hrm@police.belgium.eu Solliciteren kan tot en met 8 juli 2022 via mail Meer info? www.politiedruivenstreek.be DB619829H9

Ontdek je carrièrekans en surf nu naar mijntoekomstbijroularta.be

Bij welk bedrijf pas jij het best? Doe de test!

IEK

Samen ondernemen, samen groeien, samen deuren openen OOK JULLIE DEUREN?

EL

schrijf je nu in

T R I V

UE

FYS

regiotalent.be

2

g.be check www.openbedrijvenda en volg ons op: #openbedrijvendag