BRUZZ - editie 1801 (25-05-2022)

#1801

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

TIPS

25 | 05 | 2022

+ BRUZZ CULTURE CORE DE STRIJD OM DE FESTIVALGANGER

GRACE NDIRITU L'ART DE LA GUÉRISON

KUNA MAZE THE GLOBAL VILLAGER

HOE DE NIEUWSTRAAT VERANDERT

UITVERKOOP VAN DE DUURSTE STRAAT VAN HET LAND

OPERA DE MUNT LA MONNAIE

Dream your way back to the opera © Flora Mottini

Abonneren? Makkelijker dan ooit!

S’abonner n’a jamais été aussi facile !

SEASON 22/23

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito

DE SLAG OM DE FESTIVALZOMER

ANALYSE

“Tegelijkertijd overheid én ondersteuner én concurrent?

Op de een of andere manier klopt dat niet”

Met Core begint vrijdag het echte festivalseizoen. De kleinere spelers hebben het voorprogramma gedaan, nu komen de grote kanonnen. Het Core-festival is een samenwerking van Tomorrowland én Rock Werchter, twee concertmastodonten die voet aan grond zetten in het Osseghempark, ongeveer een maand voor Couleur Café er zijn kleurrijke tenten opslaat. Achter de schermen was dit goed voor heel wat gelobby. Enerzijds wordt het dringen op de Heizelvlakte met behalve de twee grote festivals, ook Arena 5, Brossella, concerten in Paleis 12 en de Rolling Stones die het Koning Boudewijnstadion inpalmen. Anderzijds is het een publiek geheim dat burgemeester Close ervan droomt om van de Heizelvlakte nog meer dan vandaag een eventzone te maken. Er valt zelfs iets te zeggen voor dat plan. Festivalgangers vullen al een paar jaar de Brusselse binnenstad én hotels. Lees: ze zorgen ook in de zomer voor inkomsten. Alleen: het festivalaanbod wordt stilaan wel heel erg groot.

Organisatoren kampen met tegenvallende verkoopcijfers, nu ook de festivalganger op de centen begint te letten. Voor de eventzone aan de Heizel worden het cruciale weken. Want als in september de centen geteld worden, zal duidelijk worden hoe realistisch dat plan is. Lees meer op p. 34-36 NL

Het Core-festival gooit zich in de strijd om publiek, artiest en groen in het Ossegempark 34

SPREEKTIJD

“Er moet een einde komen aan het versnipperde prostitutiebeleid in Schaarbeek en Sint-Joost”

LA BATAILLE DE L’ÉTÉ DES FESTIVALS

Expert Daan Bauwens over de decriminalisering van sekswerk 8

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY De Nieuwstraat

lijkt het noorden kwijt 14, REPORTAGE D’Ieteren zet al decennia in op nieuwe mobiliteit 22, Hoedenmaker Fabienne Delvigne 26, INTERVIEW Sofie Peeters, tien jaar na de documentaire ‘Femme de la Rue’ 20, CHOU DE BRUXELLES Bertrand Delabuc van Chez Janine 12, BIG CITY Waarom zit er zoveel kalk in ons Brusselse leidingwater? 28, COLUMN Nick Trachet 52

BRUZZ CULTURE “Als ik het nu zou moeten overdoen, zou ik er niet aan beginnen”

THE BATTLE FOR THE FESTIVAL SUMMER

FR Grace Ndiritu 31, FR BruxellesVies Uschi Cop 38, FR Mia Lena 39, EN Edouard Gilbert 44, EN Eat & Drink Educazione Napoletana 47, NL/FR/EN Select: film 48, NL/FR/EN Select: theatre, music, visual arts 50

Generatie BX Rina (17), Romana (17), York (22) en Solina (18) zijn vier Brusselse jongeren.

Ze delen hun dromen en zorgen, hun angsten en wensen. Op weg naar volwassenheid in de grootstad: Generatie BX Bekijk de hele reeks nu integraal op BRUZZ.be en op het YouTube-kanaal van BRUZZ

MELD NIEUWS

On Friday night, Core starts off the real festival season and with the smaller players having finished their supporting act, now come the big guns. The Core festival is a collaboration between Tomorrowland and Rock Werchter, two concert giants that come to the Osseghem Park about a month before Couleur Café pitches its colourful tents there. This has caused a great deal of behind-the-scenes lobbying. On the one hand, the Heysel Park will be packed with Arena5, Brossella, Paleis 12 and the Rolling Stones taking over the King Baudouin Stadium. On the other hand, it is a well-known secret that Mayor Close dreams of making the Heysel Park even more of an event zone than it is today. There is even something to be said for that plan. For a few years now, festival-goers have been filling up the centre of Brussels and the hotels. Read: they also provide income in the summer. The only thing is, the festival line-up is getting too long. Some organisers are faced with disappointing sales figures as festival-goers are becoming more careful with their money.

In other words, these are going to be crucial weeks for the Brussels event zone at the Heysel. Because when the tills are counted in September, it will become clear just how realistic this plan is. Read our article on pages 34-36 EN

Oprichter Oda Van Neygen en anderen over 30 jaar ‘theater voor jong publiek’ Bronks 40

MEER BRUZZ

Ce vendredi, le festival Core ouvrira la saison pour de bon. Les plus petits festivals ont assuré la première partie, place aux grands noms maintenant. Le festival Core est une collaboration entre Tomorrowland et Rock Werchter, deux mastodontes qui ont élu domicile au parc d’Osseghem, un mois environ avant l’arrivée des chapiteaux de Couleur Café. Dans les coulisses, ceci a demandé pas mal de lobbying. D’une part, cela fait beaucoup de monde sur le plateau du Heysel, avec Arena 5, Brossella, le Palais 12 et les Rolling Stones au stade Roi Baudouin. D’autre part, on sait que le bourgmestre Philippe Close rêve secrètement de transformer le plateau du Heysel en zone à événements. Et il y a des points positifs à ce plan : cela fait plusieurs années que les festivaliers remplissent le centre-ville et les hôtels. Autrement dit qu’ils génèrent aussi des revenus en été. Mais force est de constater que l’offre en matière de festivals abonde. Et certains organisateurs font face à des chiffres de vente décevants alors que le festivalier commence lui aussi à faire attention à ce qu’il dépense. Pour la zone d’événements bruxelloise au Heysel, ce seront donc des semaines cruciales, car quand on comptera les recettes en septembre, on saura si ce plan est vraiment réaliste.

Lisez l’article p. 34-36 FR

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

Zelf nieuws gespot?

Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 25 MEI 2022

I

3

De week

ZUURSTOFTEKORT VERANDERT WATER IN DIERENKERKHOF

Duizenden dode vissen drijven op kanaal Je kan er niet naast kijken en de geur begint sommigen te storen: op het kanaal drijven duizenden dode vissen. Leefmilieu Brussel spreekt over een zuurstoftekort door de warme, droge dagen. Afval en rioolwater doen de zuurstof nog verder slinken. — EVA CHRISTIAENS

BRUZZ | DE WEEK

Sinds vrijdag liggen ze massaal te drijven: de dode vissen in het kanaal, ter hoogte van Sainctelette tot aan de sluizen van Anderlecht. Leefmilieu Brussel sprak eerst over een honderdtal, maar nu al over duizenden dode vissen. Het zijn vooral baarzen en karperachtigen zoals brasems. Een pleziervisser meldt ook een dode waterschildpad en eenden.

Op echte sterftecijfers is het nog wachten. “De analyses zijn nog bezig,” klinkt het.

Het is niet de eerste keer dat het kanaal op een dierenkerkhof lijkt. Vorig jaar gebeurde hetzelfde in gelijkaardige weersomstandigheden. Warme dagen met weinig regen, gevolgd door hevig onweer: het is het recept voor weinig zuurstof in het kanaal, zeker in smallere stroken en daar waar de stenen kades de warmte langer vasthouden.

“Als het warm is, daalt de hoeveelheid zuurstof in het water. Als het lang niet regent, ververst het water zich ook trager,” zegt Sylvain Godefroid van de Haven van Brussel. En als het dan nog een keer begint te onweren, zoals afgelopen donderdag, kan overtollig rioolwater door overstorten in het kanaal terechtkomen. “Dat water brengt organisch afval met zich mee. En dat afval afbreken, vraagt nog meer zuurstof,” zegt bioloog en waterexpert Renaud Bocquet van Leefmilieu Brussel.

RIOLERING De hoge vissensterfte komt niet lang na flinke kritiek van Brusselse milieuorganisaties. Begin maart eisten 23 organisaties, waaronder de vzw Canal It Up, al een totaalverbod op rioolwaterlozingen in het kanaal. Ze vroegen meer en betere stormbekkens om hevige

Zwaantjes geboren in moeras Wiels Het moeras van Wiels in Vorst is de thuisplek geworden van een heuse zwanenfamilie met zes zwanenjongen. Het mannetje en vrouwtje doken in februari op in het moeras en hebben zich er sindsdien genesteld. Het is de eerste keer dat er zwanen in het moeras van Wiels zijn. Het buurtcomité Marais Wiels houdt de kleintjes mee in de gaten.

4

I

25 MEI 2022

regen op te vangen.

Milieuminister Alain Maron (Ecolo) moest vorige week in het parlement toegeven dat de 37 bestaande stormbekkens in het gewest amper worden gebruikt. Zo belandt er nog altijd tien miljoen kubieke meter rioolwater per jaar in de Brusselse waterlopen.

Toch spreekt Leefmilieu Brussel in dit geval over een samenspel van warmte en droogte, en pas bijkomend van de rioolwaterlozing. Een Mechelse pleziervisser meldde inderdaad al twee weken geleden, voor het felle onweer, heel wat dode vissen. “In de buurt van Sainctelette maken snoekbaarzen hun nest, maar dit jaar heb ik er geen enkele paarplaats gezien,” zegt de visser.

De vissensterfte blijft niet beperkt tot het kanaal. In andere vijvers, zoals in het Bemptpark in Vorst, het

100

De Plantentuin Jean Massart aan het Rood Klooster in Oudergem gaat zondag na anderhalf jaar van renovatie open. De botanische tuin is dit jaar honderd jaar oud. Hij werd in 1922 aangelegd en was voor academici voorbehouden, nu gaat hij voor het eerst permanent voor het publiek open.

Maloupark in SintLambrechts-Woluwe en het Schaarbeekse Josaphatpark zijn evengoed dode vissen te betreuren. “Ook daar meten we nu de zuurstof op,” zegt bioloog Renaud Bocquet. In het kanaal bleek alvast dat de zuurstof tot onleefbare waarden was gezakt. “Geen goed moment, nu de vissen aan het paren zijn,” zegt Bocquet.

OPRUIM Ondertussen liggen de vissen wel te drijven – en te stinken – op het kanaal. De Haven van Brussel ruimde sinds vrijdag al vier kubieke meter vis. “Maar zolang er nog vissen leven, kunnen we

moeilijk triëren. We laten hen eerst verder zwemmen naar water met meer zuurstof vooraleer we opruimen,” zegt Godefroid.

Leefmilieu Brussel beloofde dat alle dode vis tegen dinsdag weg zou zijn.

Blijft de vraag hoe Brussel dit in de toekomst wil aanpakken. De zomer brengt nog meer warme en droge dagen, en de klimaatopwarming des te meer. “Op een crisismoment als dit kunnen we niet veel doen,” zegt Bocquet. Het kanaal is namelijk veertien kilometer lang. “We kunnen zuurstof toevoegen met kleine molentjes, maar die werken alleen heel lokaal. Om de vis

Ambtenaren voeren actie De vakbonden willen dat er budget wordt vrijgemaakt voor meer koopkracht voor het overheidspersoneel. Daarom voeren vakbondsmilitanten donderdag actie en gaan ze in gesprek met premier Alexander De Croo (Open VLD) en minister van Ambtenarenzaken Petra De Sutter (Groen). Ze willen dat er geïnvesteerd wordt in het overheidspersoneel en niet bespaard.

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

De Haven van Brussel ruimde al vier kubieke meter vis, maar er drijven nog veel dode dieren in het kanaal.

te verplaatsen, zou je al de hele waterlengte moeten afvissen. En water verversen is ook moeilijk bij grote droogte.”

Bocquet hoopt liever op preventie. “We moeten het kanaal zo proper mogelijk houden: voeder geen eenden met brood, gooi geen pakken friet in het water. Want alles wat organisch is, moet worden verteerd,” zegt de bioloog.

Nieuwe, groene eilandvlotten in het kanaal bieden de vissen alvast beschutting en het water verkoeling. Minister Maron noemt de vissensterfte “niet uitsluitend Brussels”, maar zegt dat het “de noodzaak om een weerbaar stadsbeleid voort te zetten, bevestigt”.

BRUZZ | DE WEEK

© IVAN PUT

KIM

Vzw Toestand richt park in

Hij fluisterde misplaatste opmerkingen over mijn uiterlijk. Hij zei me dat ik mooie borsten had en begon mijn dij te strelen SIHAME HADDIOUI, schepen in Schaarbeek (Ecolo), diende een klacht in tegen haar collega-schepen Michel De Herde (DéFi) wegens seksueel grensoverschrijdend gedrag (in ‘Le Soir’)

Vanaf juni neemt vzw Toestand zijn intrek op een groot braakliggend terrein aan het Weststation om samen met de buurt de aanleg van het toekomstige park te bepalen.

Dat terrein ligt tussen metrostations Beekkant en Osseghem, aan de Alphonse Vandenpeereboomstraat in Sint-Jans-Molenbeek. Binnen vier jaar moet dat omgetoverd zijn in een park van enkele hectare groot.

72

De stortbui van donderdagmiddag zet verschillende Brusselse straten blank. Uit enkele riooldeksels spuit het water omhoog en het verkeer ondervindt flinke hinder. De brandweer krijgt 72 oproepen over ondergelopen straten, kelders en andere schade. Zo zijn de Georges Henri-, Vleurgat-, Kunst-Wet- en Stefaniatunnel (deels) afgesloten voor het autoverkeer.

25 MEI 2022

I 5

In beeld

ODE AAN ANNIE NL/ Annie Cordy,

barones en bij leven zowat de bekendste Brusselse zangeres, heeft nu ook officieel haar naam gegeven aan de langste tunnel van het land. Na vier jaar van renovatiewerken werd de Annie Cordytunnel zondag feestelijk geopend. De plechtige 6

I

25 MEI 2022

ODE À ANNIE inhuldiging trok heel wat kijklustigen, die de oude Leopold II-tunnel uitzonderlijk te voet mochten verkennen. De blik ging vooral naar de vrouwenportretten die de wanden sieren, een ode aan Cordy én aan alle vrouwen die mee de geschiedenis van de stad schreven.

FR/ Annie Cordy, baronne et quasiment la plus célèbre chanteuse de Bruxelles de son vivant, a désormais officiellement donné son nom au plus long tunnel du pays. Après quatre ans de travaux de rénovation, le tunnel Annie Cordy a été inauguré de manière festive dimanche.

L’inauguration officielle a

ODE TO ANNIE attiré de nombreux spectateurs, qui ont été exceptionnellement autorisés à parcourir à pied l’ancien tunnel Léopold II. Leur attention a été retenue par les portraits de femmes qui ornent les murs, une ode à Cordy et à toutes les femmes qui ont contribué à écrire l’histoire de la ville.

EN/ Annie Cordy,

baroness and in her lifetime probably the most famous singer of Brussels, has officially given her name to the longest tunnel in the country. After four years of renovation works, the Annie Cordy tunnel opened on Sunday with a celebration. The

Bijgedachte

REDACTEUR BRAM VAN RENTERGHEM neemt het nieuws op de korrel

© SASKIA VANDERSTICHELE

solemn inauguration drew many spectators, who exceptionally were allowed to explore the old Leopold II tunnel on foot. Most spectacular were the portraits of women that adorn the walls, an ode to Cordy and to all the women who helped write the history of the city.

“Het FDF is terug van nooit weggeweest.” Dat zegt voorzitter François De Smet, naar aanleiding van het vernieuwde communautaire programma van Défi, zoals het FDF vandaag heet. In dat programma wordt de Nederlandstalige Brusselaar als vanouds als een hinderlijk element gezien in de Latijnse stad die Brussel behoort te zijn. Om daar korte metten mee te maken, wil Défi af van de gegarandeerde Nederlandstalige vertegenwoordiging in het Brussels parlement, wil het naar een minimum van één Nederlandstalige minister in plaats van twee, roert het zich tegen de Nederlandstalige schepenen en wil de partij het Frans als belangrijkste taal van het gewest herbevestigen, met een versoepeling van de taalwetgeving en bijhorende garanties voor Vlamingen daarbovenop.

De context van dit alles? Een zwalpend Défi, dat federaal amper nog twee Kamerleden overheeft, in Brussel van twaalf naar tien parlementsleden is gegaan, het in de meest recente peiling nóg iets minder goed doet en inhoudelijk op de sukkel is. Het links-liberale verhaal slaat immers niet echt aan en ook als behoeder van de seculiere staat wil het niet zo goed lukken, met begin deze maand nog een bocht rond onverdoofd slachten.

Défi moet zichzelf dus weer op de kaart zetten, en dat doet het via een oude vijand: de Nederlandstalige. Het aanvallende discours valt dus te relativeren, maar toch ... toch duwt Défi weer op een gevoelige plek.

Die plek werd vorige week woensdag heel zichtbaar. In het Vlaams Parlement werd immers een hoorzitting gehouden over de tweetaligheid in Brusselse ziekenhuizen, of eerder het gebrek daaraan. Want buiten het UZ Brussel en Sint-Jan moet je in Brussel al flink wat geluk hebben om in het Nederlands geholpen te worden.

De ziekenhuizen zijn daarmee de ergste uitwas van wat Nederlandstaligen al veel langer ervaren: dat je in je eigen hoofdstad nog altijd niet of nauwelijks in je eigen taal terechtkunt, het Vlaams eilandje even buiten beschouwing gelaten. Een volk dat in zijn hoofdstad niet eens zijn taal kan spreken: het heeft iets meelijwekkends. En Défi wil daar dus nog een schepje bovenop doen.

Gelukkig zijn er ook mensen die wel toenadering zoeken, zelfs al spreken zij geen Nederlands.

Georges-Louis Bouchez (MR) bijvoorbeeld, die ervoor pleit om Nederlands te verplichten op alle Franstalige scholen. “Ik ben de vrucht van het gebrek aan verplichting en daarom wil ik dat het ophoudt,” zei hij daarover.

Een goed idee, maar met die kanttekening dat in Brussel het Nederlands al verplicht is, met het bekende resultaat tot gevolg. Een verplichting is dus maar de helft van het verhaal, de andere helft is de invulling ervan, waarbij excuses als ‘we vinden geen Nederlandstalige leerkrachten’ of ‘de leerlingen zijn niet gemotiveerd’ niet langer mogen gelden.

Met de Bijzondere Financieringswet hebben Nederlandstaligen ook een middel om dat af te dwingen. Want zoals in het Vlinderakkoord afgesproken, neemt vanaf 2025 de solidariteit af tussen Vlaanderen enerzijds, en het armlastige Brussel en Wallonië anderzijds. Een goede onderhandelingspositie voor Nederlandstaligen dus, die in plaats van de verdere ontmanteling van

BRUZZ | DE WEEK

Brussel Vlaams

“Een volk dat in zijn hoofdstad niet eens zijn eigen taal kan spreken: het heeft iets meelijwekkends” de federale staat een gedegen kennis van het Nederlands kunnen eisen. Zo komen beide taalgroepen, die met een gedeelde hoofdstad sowieso tot elkaar veroordeeld zijn, misschien eindelijk weer dichter bij elkaar. Dan kunnen Nederlandstaligen binnenkort misschien opnieuw in hun moedertaal in het ziekenhuis terecht en wordt Brussel wat meer de hoofdstad van álle Belgen, ook de Nederlandstalige.

Volg al het Brusselse nieuws via BRUZZ.be

25 MEI 2022

I 7

Spreektijd DAAN BAUWENS, DIRECTEUR VAN UTSOPI, OVER DE DECRIMINALISERING VAN PROSTITUTIE

‘Sekswerk is meer dan gevaar’

8

I

25 MEI 2022

Prostitutie wordt uit het strafrecht gehaald: vanaf 1 juni kunnen sekswerkers hun baan in alle vrijheid uitoefenen.

Een overwinning voor sekswerkerscollectief Utsopi, dat hier al sinds 2015 voor strijdt. “Dit is niet alleen een keerpunt voor het sekswerk, maar ook voor de hele maatschappij,” zegt directeur Daan Bauwens.

— STEVEN VAN GARSSE, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

Wat bedoelt u daarmee?

DAAN BAUWENS: Pornografie en sekswerk hebben tot een belangrijke breuk geleid in het feminisme.

Er is de strekking die zegt dat sekswerk ‘une marchandisation du corps féminin’ is. Dat dit nooit een vrije keuze kan zijn van de vrouw, de prostituee is altijd een slachtoffer, prostitutie is een uitwas van het kapitalisme. ‘We moeten ervoor zorgen dat prostitutie zo snel mogelijk verdwijnt,’ klinkt het dan.

En dan zijn er de sex positive-feministen die zeggen: sekswerk kan inderdaad gepaard gaan met uitbuiting, maar het kan ook anders. Wie zijn

wij als feministen om tegen andere vrouwen te zeggen wat ze wel of niet met hun lichaam mogen doen? Het is die stroming die zegt: laten we sekswerk nu eens bekijken vanuit het prisma van plezier, en niet altijd vanuit gevaar. De sex positives zeggen eerder dat sekswerk empowerend kan zijn, dat ermee geëxperimenteerd kan worden, met talloze expressievormen, met een focus op de zeggenschap over het eigen lichaam, dus ook met de nadruk op instemming, vrij van alle vormen van dwang.

Bestaan ze dan, de sekswerkers die vanuit een vrije keuze hun beroep uitoefenen?

BAUWENS: Zeker. Ik ken er velen. Ze doen hun

werk graag, en natuurlijk hebben ze weleens een mindere dag. Alleen stellen we die vraag blijkbaar vooral aan sekswerkers. Aan de vuilnisman vraag je ook niet of hij zijn werk graag doet. Of aan de universiteitsprofessor. Is die wel helemaal gelukkig met zijn baan?

Kijk, de abolitionistische feministen, die prostitutie helemaal willen bannen uit onze samenleving, gaan uit van een gesacraliseerd beeld van seks, dat alleen kan plaatsvinden in een relatie, op voorwaarde van liefde, met een volledige gelijkheid tussen beide partners. Je kan je afvragen of zoiets eigenlijk wel kan bestaan.

Daarom zeg ik: wat we vandaag met de wetswijziging hebben bereikt, is een legale erkenning van het feit dat seksualiteit ook een plaats kan hebben buiten dat idealistische beeld.

En hoe kan dat ook de maatschappij ten goede komen?

BAUWENS: Zo zie je dat sekswerk, waarin thema’s

als feminisme, seksualiteit, gendergelijkheid en migratie samenkomen, tot veranderingen kan leiden die een veel groter bereik hebben dan enkel sekswerk.

Dat moet u even uitleggen…

BAUWENS: Een voorbeeld. We zitten in een

samenleving, en dan zeker in het Brusselse, waar veel jongeren hun seksualiteit exploreren op een vrijere manier dan pakweg tien jaar terug.

Vergelijk het met de jaren zestig waarin alles mocht en kon. Maar die personen vragen zich niet altijd af wat hun mentale, sociale, lichamelijke en persoonlijke grenzen zijn. Dat is in sekswerk net

▼

D

oor de straten van Brussel wandelen is altijd een reality check. En dat is het zeker het geval in de Aarschotstraat en de belendende straatjes op de heuvels van Sint-Joost. De rosse buurt. Die hoort groezelig te zijn, unheimlich, onveilig zelfs. Maar we zijn er rond vijf uur ’s avonds. En het is er best gezellig.

We zijn op zoek naar een bordeel voor een fotoshoot. We worden begroet, ook wel uitgekafferd. We zien de glunderende blikken van mannen op zoek naar vertier, maar net zo goed buurtbewoners die de rode lampen en de bedrijvigheid al lang gewoon zijn en ons vriendelijk groeten. Op de hoek van de straat staat een man te goochelen met balletjes. Omstanders zetten er geld op in.

Ambiance.

Daan Bauwens, directeur van sekswerkerscollectief Utsopi, heeft er een zware nacht op zitten.

Er was een heus decriminaliseringsfeest in La Tricoterie in Sint-Gillis. Om het heuglijke feit te vieren dat het federaal parlement sekswerk eindelijk uit de grijze zone haalt.

“Het was een fijn feestje,” zegt Bauwens in de Aarschotstraat, waar Utsopi kantoor houdt.

“Iedereen die hier mee voor gestreden heeft, was aanwezig: organisaties, partners, activisten, maar ook de sleutelfiguren uit de politiek. Ik denk dan in het bijzonder aan Jacinta De Roeck (ex-senator voor Groen, later overgestapt naar Open VLD, red.) die hier mee voor heeft geijverd. Maar het gaat voor mij ook verder. Het gaat er niet alleen om dat sekswerkers hun baan in vrijheid zullen kunnen uitoefenen, maar ook dat seksualiteit in het algemeen uit haar betuttelende carcan wordt bevrijd. En dat is een belangrijke maatschappelijke stap.”

25 MEI 2022

I 9

▼

DAAN BAUWENS, DIRECTEUR VAN UTSOPI, OVER DE DECRIMINALISERING VAN PROSTITUTIE

heel belangrijk. Daar kan uit geleerd worden.

Veel mensen die in de prostitutie stappen doen dat uit noodzaak, maar zodra ze van die noodzaak verlost zijn, blijft een deel toch verder doen.

Waarom? Omdat ze een job hebben ontdekt, een metier. En ze leren hoe ze moeten omgaan met alle taboes die eromheen hangen. Ze moeten voor zichzelf heel goed aflijnen waar de grenzen liggen.

Wel, die kennis is net zo goed van tel voor de hele maatschappij. Het is niet voor niets dat wordt gezegd dat sekswerkers de beste seksuele opvoeders zijn.

Idealiseren jullie het sekswerk niet te veel? Voor veel sekswerkers is hun baan in het begin een manier om snel veel geld te verdienen, maar daar horen ook heel wat gevaren en risico’s bij. Zijn de sekswerkers zich daar voldoende van bewust?

BAUWENS: Eerlijk? Nee, ze zijn zich daar niet altijd

BRUZZ | SPREEKTIJD

van bewust. Sekswerk is geen goede leerschool.

Trial-and-error kan traumatisch uitpakken.

Daarom willen we sekswerkers zo snel mogelijk informeren en sensibiliseren, zodat ze niet moeten leren uit slechte ervaringen.

Maar er is nog een ander probleem. Dat is het stigma waar ze mee moeten leven. Wat betekent het als ik ‘hoer’ zeg, of ‘putain’? Het is een scheldwoord. Sekswerk zit ook vandaag nog in de taboesfeer. Velen houden hun baan verborgen, voor hun vrienden, voor hun familie, soms zelfs voor hun partner.

We zien veel meer stigmagerelateerd geweld op sekswerkers, dan louter prostitutiegeweld.

Daar is onderzoek over. De sekswerkers worden aangevallen om hun reputatie, niet zozeer tijdens hun werk.

Het is ook een van de bestaansredenen van Utsopi, een veilige ruimte maken waarin sekswerkers met elkaar in contact kunnen komen en waar ze, een keer per maand, verlost zijn van hun dubbelleven.

Hoe komt dat vandaag wel gelukt is wat jaren niet mogelijk was: namelijk sekswerk uit het strafrecht halen?

BAUWENS: De coronacrisis. Zonder twijfel. Corona

heeft de hele prostitutiesector in de armoede gestort. Sekswerker konden of mochten hun beroep niet meer uitoefenen, of durfden niet door het virus. We moesten voedselpakketten gaan ronddelen. Corona heeft duidelijk gemaakt dat de

Daan Bauwens: “Sekswerkers konden tijdens de lockdowns geen beroep doen op steun, want de sekswerksector had niet het recht om te bestaan.”

arbeidssituatie van sekswerkers, en de grijze zones waarin ze werken, bijzonder funest is.

Zo konden ze geen beroep doen op steun, die bedrijven en werknemers in de lockdown wel hebben gekregen. Waarom? Omdat de sekswerksector niet het recht had om te bestaan. Omdat er nauwelijks sociale bescherming is. Dat wisten we natuurlijk al lang, maar met corona is dat veel scherper aan de oppervlakte gekomen.

Dat ging soms ook tamelijk ver. Het was bijvoorbeeld voor premier Sophie Wilmès (MR) wettelijk erg tricky om aan te kondigen dat de bordelen na de eerste lockdown weer open mochten. Dat zou kunnen beschouwd worden als het aanzetten tot prostitutie. Wat niet mag. Ze heeft dat dan ook niet aangekondigd. Het gevolg was dat burgemeesters ons belden met de vraag hoe het nu zat met het openen van de bordelen.

Het was chaos troef.

“Emir Kir, burgemeester van Sint-Joost-tenNode, laat betijen, en zo krijgen criminaliteit en geweld juist vrij spel” DAAN BAUWENS Directeur Utsopi

10

I

25 MEI 2022

Brussel probeert al een tijd tot een gecoördineerd prostitutiebeleid te komen, maar dat lijkt niet geweldig goed te lukken. In het Brussels parlement reageerden jullie onlangs erg scherp over het gebrek aan coördinatie tussen de gemeenten Sint-Joost en Schaarbeek. Waar loopt het mis?

BAUWENS: Sint-Joost en Schaarbeek voeren een

volledig tegengesteld prostitutiebeleid. Er was vroeger één politiereglement voor beide gemeenten. Vandaag niet meer. Dat veroorzaakt de absurde situatie dat de politiemannen, uit dezelfde zone, een ander reglement moeten toepassen zodra ze de gemeentegrens oversteken.

Jullie wijzen vooral Sint-Joost met de vinger.

BAUWENS: Emir Kir (ex-PS, nu onafhankelijk,

red.), de burgemeester van Sint-Joost, trekt de abolitionistische kaart. Hij houdt geen rekening met de rapporten van de politie, in de zin dat hij nooit sluitingen of sancties oplegt, zoals Schaarbeek wel doet. Dat creëert straffeloosheid. Kir gebruikt de rapporten wel om maatregelen af te kondigen die de prostitutie uit zijn gemeente moeten verdrijven (Emir Kir koopt bordelen op, en heeft een crèche geïnstalleerd in de wijk om nadien te verklaren dat er zich geen bordelen rond mogen bevinden, red.).

Er is met hem geen dialoog mogelijk. Kir laat betijen, en zo krijgen criminaliteit en geweld vrij spel. Wat hem dan weer de argumenten geeft om de prostitutie uit zijn gemeente te kunnen verdrijven. Het is een echte verrottingsstrategie.

Wat verandert er op 1 juni?

Ik zou ervoor durven te pleiten om dat te gedogen, net zoals we dat al jaren hebben gedoogd. Het gaat uiteindelijk om een klein aantal.

Geboren in 1983 Studeert Psychologie aan de UGent, en van 2015 tot 2017 Seksuele antropologie aan de Columbia University (New York) Werkt van 2011 tot 2021 als internationaal onderzoeksjournalist voor onder meer VRT en MO*, met focus op prostitutie, migratie, drugstrafiek en neokolonialisme Is sinds 2018 werkzaam bij Utsopi, eerst als projectmanager, daarna als directeur

BAUWENS: Er zijn geen studies die aantonen dat

een prostitutiebeleid leidt tot meer of minder mensenhandel. Dat verband is nooit bewezen.

Mensenhandel is een fenomeen dat zich onder de radar afspeelt, in een criminele sfeer.

Maar sekswerk uit het strafrecht halen is wel de beste manier om aan preventie te doen en mensenhandel te detecteren. Als we een arbeidsregelgeving kunnen ontwikkelen voor sekswerkers waarbij het kristalhelder is wat mag en niet mag, en als de sekswerkers hun rechten kennen zal het veel makkelijker zijn om uitbuiting vast te stellen. Wat niet wil zeggen dat mensenhandel helemaal zal verdwijnen. Zo naïef ben ik niet.

• Sekswerkers kunnen geïnformeerd worden over hun rechten.

En kunnen zo ook rechten afdwingen.

• De derde partijen worden gedecriminaliseerd. De websiteontwikkelaar, de boekhouder, de verhuurder, de notaris, de bankier, de verzekeraar kunnen niet meer van illegale activiteiten worden beschuldigd. En wie risico zegt, zegt woekerprijzen. Ook die zouden op termijn moeten kunnen verdwijnen.

U was tot voor kort journalist. Waar komt uw interesse voor het sekswerk vandaan?

BAUWENS: Ik ben hier nu sinds 2018 en ben pas

Zijn daar bij Emir Kir electorale motieven mee gemoeid?

BAUWENS: Dat zou u hém moeten vragen.

De Nederlandstalige oppositiepartijen hebben de Brusselse meerderheid herinnerd aan de noodzaak van een gewestelijk prostitutiebeleid. N-VA bijvoorbeeld wil een afgebakende prostitutiezone, een gewestelijke prostitutieambtenaar en een verbod op straatprostitutie. Zoals in Antwerpen.

Akkoord?

enkele maanden geleden gestopt met journalistiek. Ik heb veel reportages gemaakt in het buitenland, ook over seksualiteit. Het was een vorm van slow journalism. Ik toonde dan bijvoorbeeld aan dat onze verkeerde kijk op prostitutie in Afrika de hulpverlening daar niet ten goede kwam. De artikels werden graag gelezen, hoop ik, maar uiteindelijk veranderde er niets.

Ik was intussen antropologie gaan studeren in New York en kwam in contact met sex positive feminism. Toen ik zag dat er een job vrijkwam, dacht ik: hier kan ik wel iets in beweging zetten.

En kijk, vanaf 1 juni is een belangrijke stap gezet.

Het nieuwe hoofdstuk kan nu beginnen: degelijke werkomstandigheden voor de sekswerkers in ons land.

• Er kan een arbeidsregelgeving worden ontwikkeld op maat van sekswerkers: veiligheid en preventie op het werk, een arbeidsreglement ...

BRUZZ | SPREEKTIJD

Daan Bauwens

Sekswerk was niet illegaal, maar wel alles wat prostitutie mogelijk maakte. Dat kon in principe als mensenhandel of pooierschap worden beschouwd. Dat behoort met de nieuwe wet vanaf 1 juni tot het verleden.

Is de decriminalisering uiteindelijk een goede zaak voor de strijd tegen mensenhandel?

• De weg ligt open naar een echte sociale bescherming van de sekswerker op het vlak van werkloosheid, ziekteverzekering, zwangerschapsverlof en pensioen.

BAUWENS: Wat levert zo’n verbod op straat-

prostitutie op? Dat weet ik niet. Wat je verbiedt, zal toch plaatsvinden, maar dan verholen.

En hoe ga je dan de mensen bijstaan? En wat die afgebakende zone betreft, die bestaat eigenlijk al. Het is vandaag niet mogelijk om nieuwe carrés te openen hier rond het Noordstation.

Er moet vooral een eind komen aan het versnipperde beleid in Sint-Joost en Schaarbeek.

Dat zeggen wij niet alleen. Ook het college van procureurs-generaal heeft dat verklaard. De fragmentatie speelt in de kaart van uitbuiters, pooiers en mensenhandelaars. Dat kan je hier met eigen ogen vaststellen.

Er is dus een geharmoniseerde aanpak nodig en uiteraard moet dat gebeuren in het licht van de nieuwe decriminalisering. Wat niet wil zeggen dat dit tot een heksenjacht mag leiden op de sekswerkers zonder papieren. Zij behoren tot de meest kwetsbare groep.

« LE TRAVAIL DU SEXE, CE N’EST PAS QUE DANGEREUX »

“SEX WORK IS MORE THAN JUST DANGER”

La prostitution est dépénalisée : quiconque contribue au travail du sexe ne sera plus poursuivi en justice. Une victoire pour laquelle lutte l’organisation des travailleurs du sexe Utsopi depuis des années.

Selon le directeur Daan Bauwens, c’est aussi une victoire pour la société, car le sexe est enfin sorti du carcan moralisateur.

Cela permettra de mettre fin à certains abus au sein de la prostitution. Les travailleurs du sexe seront mieux protégés au niveau social et du droit du travail. Schaerbeek et Saint-Josse, les communes où la prostitution constitue depuis longtemps un véritable secteur économique, mènent une politique opposée.

On reproche surtout au bourgmestre de Saint-Josse Emir Kir (PS) de refuser le dialogue et de mener une stratégie de pourrissement dans le but de faire disparaître la prostitution de sa commune. Bauwens demande à la Région de mener une politique coordonnée et uniforme, dans l’intérêt de la sécurité de tous les travailleurs du sexe.

Prostitution is being decriminalised and anyone working in the sex work industry can no longer be prosecuted. That is a victory for which the sex workers’ organisation Utsopi has been fighting for years.

According to director Daan Bauwens, it is a victory for society too because it removes the paternalistic aspect from sex. It can also help to reduce abuses in prostitution. Sex workers will be able to enjoy better social and labour law protection. But Bauwens also wants a coordinated prostitution policy for the Brussels Region.

Schaerbeek and Saint-Josse, where prostitution has long been an important economic sector, are going down completely opposite routes. The mayor in Saint-Josse, Emir Kir (PS), is mostly accused of refusing any dialogue and of pursuing a strategy of decay in order to get rid of prostitution in his municipality. Bauwens wants the Brussels Region to adopt a uniform prostitution policy, in the interests of the safety of all sex workers.

FR

EN

25 MEI 2022

I 11

Chou de Bruxelles

‘We willen vooral minder voedsel verspillen’ Niet één, maar eigenlijk vier Choux de Bruxelles deze week. De bezielers van Chez Janine zijn immers twee koppels, van wie de mannen broers zijn. In dat familieverband gistte twee jaar geleden het idee om een bakkerij-brouwerij te beginnen waar brood bier wordt, en bier brood.

— MICHAËL BELLON, FOTO IVAN PUT

BRUZZ | PORTRET

Alles aan Chez Jeanine ademt charme. De Vorstse bakkerij is gevestigd aan de Alsembergsesteenweg vlak bij Albert, in een hoekpand dat vroeger een wasserette was en beschikt over grote ramen waardoor de artisanale broden en broodjes in de etalage goed zichtbaar zijn. ‘Au fut et au pétrin’ staat op het venster, wat zoveel betekent als ‘in het vat en in de kneedtrog’. Want dit is niet zomaar een bakkerij. Er wordt ook bier verkocht waar broodoverschotten in verwerkt zijn, terwijl voor het

bakker en daar al in een aantal ambachtelijke bakkerijen gewerkt heeft voor hij naar Brussel kwam. En zijn vriendin Morane is onze brouwer, want zij heeft biologie gestudeerd.” Daarmee keert Morane terug naar het begin, toen brouwen net als bakken een huishoudelijke taak was die vooral vrouwen voor hun rekening namen, waardoor het Engelse woord ‘brewster’ zelfs eerder ontstond dan het woord ‘brewer’. Morane is nu één van de weinige ‘brouwsters’ van ons land.

“We zijn meester van onze productie en maken iets waar we zelf van houden: brood en bier” brood dan weer een restproduct van bier wordt gebruikt: het eiwitrijke graanresidu van het brouwproces dat draf of bostel wordt genoemd.

Circulairder kan een productieproces haast niet zijn, maar brood en bier zijn met hun gistende granen als basisproduct dan ook al van oudsher complementair.

En over complementariteit gesproken: dat is ook een kwaliteit van het viertal dat aan de basis ligt van deze familiezaak, het koppel koppels verbonden door het broederpaar Bertrand en Maxime.

“Ikzelf heb voor de Europese instituties gewerkt en heb ervaring in de horeca. Ik ben de ondernemer van het viertal. Mijn vrouw Carole heeft zich gefocust op de communicatie voor Chez Janine. Maxime is een ingenieur die zich vijf jaar geleden in Parijs herschoold heeft tot 12

I

25 MEI 2022

De vier zijn allemaal Fransen.

Wat brengt hen er dan toe om samen aan zo’n ongewoon avontuur in Brussel te beginnen? Bertrand: “We wilden meer zin geven aan ons beroepsleven, iets ondernemen met mensen die we graag zien, zelf meester zijn van onze productie, en iets maken waar we zelf van houden: brood en bier. En dat wilden we doen volgens een lokale en ambachtelijke logica, met een positieve impact op het milieu. Wat we doen is vooral gericht tegen voedselverspilling, want weggegooid brood in Brussel maakt 20 procent van de voedselverspilling uit."

"Daarnaast zit er altijd wat folie in ondernemerschap. We hebben laten vallen waar we mee bezig waren, en onze centen naast elkaar op tafel gelegd om te kijken wat mogelijk was. Brussel is wat mij betreft een

voorbeeldregio in het ondersteunen van projecten als het onze. In 2020 zijn we door een duurzame incubator GreenLab geselecteerd en zijn we gesterkt in ons voornemen omdat we hun publieksprijs hebben gewonnen."

"In september 2021 hebben we met de hulp van de gemeente deze locatie gevonden. Beter kon niet.

Maxime woont op honderd meter hiervandaan en ik woon beneden aan het park van Vorst. Vorige week kwam daar die prestigieuze Food Waste Award bij. En er zijn wel al een aantal goede artisanale bakkerijen, maar er is ruimte voor meer. De vraag is ook groot. We hebben onze ploeg al met vijf mensen uitgebreid omdat we het ritme niet konden volgen.”

KORTE KETEN Toch komt er ook nog een volgende stap: een coöperatieve brouwerij door Janine samen met drie andere Brusselse microbrouwerijen: de Everse brouwerij Witloof, die momenteel nog in Waals-Brabant brouwt, DrinkThatBeer uit Elsene, en 1B2T (1 bière = 2 tartines) uit Schaarbeek. “Dat netwerk heeft zich de voorbije twee jaar gevormd omdat microbrouwerijen het in hun eentje moeilijk hebben in zo’n competitieve omgeving als de

brouwerijsector. Met de coöperatie Cohop kunnen we op een horizontale manier werken en kennis delen. Samen hebben we nu een locatie gevonden op de Arsenaal-site in Etterbeek, en twee weken geleden hebben we ons eerste brouwsel gemaakt. We openen er ook een bar om volgens de principes van de korte keten onze eigen producten te verkopen, waar de klanten met eigen ogen kunnen zien hoe ze gemaakt worden, net zoals hier in de bakkerij.”

Tot slot nog de boterhamvraag: hoeveel brood gaat er nu eigenlijk in het bier en hoeveel bier in het brood? “Je kan zeggen dat in één biertje het equivalent van één boterham gaat, en dat we voor één brood de hoeveelheid draf van twee biertjes gebruiken. Met onze draf komen we er dus voorlopig nog niet voor de broden, maar al onze broodresten, én die van andere partners, gaan wel al in het bier.” Die bieren hebben namen als Trompe l’oeil, Rock 'N Carol, en Ka Sa Yé, terwijl Chez Janine verwijst naar de grootmoeder van Bertrand en Maxime. “In onze herinneringen staat zij symbool voor generositeit en convivialiteit, de waarden die ook aan bod komen als mensen samen bier drinken of brood eten.”

DU PAIN ET DES BIÈRES

BREAD AND BEER

La boulangerie-brasserie Chez Janine sur la chaussée d’Alsemberg à Forest est l’entreprise familiale de deux couples, dont les hommes sont des frères. Bertrand et Maxime et leurs compagnes respectives Carole et Morane ont eu l’idée de brasser de la bière avec les restes de pain, et de faire du pain en utilisant les résidus du brassage. Avec succès : Chez Janine vient de recevoir un Food Waste Award, les clients affluent et avec trois autres microbrasseries bruxelloises (Witloof, DrinkThatBeer et 1B2T), ils ont lancé la coopération brassicole Cohop sur le site de l’Arsenal à Etterbeek, qui comprend un bar.

Brewer-baker Chez Janine on the Alsembergsesteenweg/chaussée d’Alsemberg in Vorst/Forest is a family business of two couples with the men being brothers. Bertrand and Maxime and their respective partners Carole and Morane came up with the idea of brewing beer that uses surplus bread while the residual grain from the beer is used to make bread. With success: Chez Janine recently received a Food Waste Award, the customers are pouring in and, together with three other microbreweries in Brussels (Witloof, DrinkThatBeer and 1B2T), on the Arsenal site in Etterbeek, they set up the brewing cooperative CoHop, which includes a bar.

FR

EN

Bertrand Delabuc

Bertrand Delabuc (tweede van links) benadrukt dat Chez Janine teamwork is.

Heeft samen met zijn broer en hun partners de bakkerij-brouwerij Chez Janine in Vorst De naam Chez Janine verwijst naar de grootmoeder van het broederpaar In het bier wordt broodoverschotten verwerkt, terwijl voor het brood een restproduct van bier wordt gebruik

OOIT HET KLOPPENDE HART VAN DE STAD, VANDAAG GETEKEND DOOR LEEGSTAND

De Nieuwstraat lijkt het noorden kwijt Lege winkelruimtes, tijdelijke outletshops en ‘te huur’-bordjes: de bekendste winkelstraat van het land maakt vandaag een belabberde indruk, met huurprijzen die onder druk staan en straks misschien een nieuw aanbod. “Hier is meer aan de hand dan corona.”

— KRIS HENDRICKX, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

14

I

25 MEI 2022

▼ 25 MEI 2022

I 15

OOIT HET KLOPPENDE HART VAN DE STAD, VANDAAG GETEKEND DOOR LEEGSTAND

D

B R U Z Z | A N A LY S E

“

e Nieuwstraat? Dat was vroeger het kloppende hart van de stad. Een winkelstraat met onder meer luxueuze grootwarenhuizen, maar evengoed een deel van de uitgaansbuurt die tot aan het Rogierplein en de Lakensestraat reikte, waar ik ben opgegroeid.”

Roel Jacobs is niet enkel historicus en Brusselkenner, hij herinnert zich de geschiedenis van de Nieuwstraat ook als een wijkbewoner die het levenslicht zag in 1943.

De Rue Neuve, dat was tot 1980 het adres van de Métropole, Brussels grootste filmzaal, op de plek waar vandaag Zara zit. Het was in de Nieuwstraat dat de latere burgemeester Michel Demaret buitenwipper was, in dancing La Frégate onder diezelfde bioscoop. Om maar te zeggen: de straat leefde dag en nacht. “In de jaren 1970 en 1980 vond je er ook nog heel andere winkels dan vandaag,” zegt Gino Van Ossel, professor retail aan de Vlerick Business School. Ook de Lakenaar uit Wemmel koestert jeugdherinneringen aan ’s lands bekendste winkelas. “Ik ging er naar de cinema, er was toen nog gewoon een platenzaak en een boekhandel in de straat.”

Over naar 2022. Als we op een zonnige woensdag door de net heraangelegde straat stappen, maakt die niet meteen een bruisende indruk. Uitgaansleven vind je er al lang niet meer, maar ook de bestaande winkelruimtes lijken niet meteen in trek. Op de 92 handelszaken in de straat tellen we er vijftien die leeg staan, te huur worden aangeboden of een tijdelijke huurder herbergen, vaak outletzaken of een pop-upstore.

In nog eens een vijftal panden wordt gewerkt.

Goed voor ruim 20 procent handelsruimte zonder

“De belangrijkste sector in zo’n winkelstraat is kleding, maar net die zit al langer in een crisis” BENJAMIN WAYENS Geograaf (ULB)

klassieke huurder. Een ronde door City 2 leert dan weer dat er vrijwel niets leegstaat.

Het ene deel van de straat is daarbij het andere niet. Vooral in het deel tussen Inno en Rogier duiken heel veel ‘te huur’-bordjes op. De betere schoenenwinkel Salamander? Weg. Het duurdere jeansmerk Diesel? Vertrokken. Het is ook in dit deel van de straat dat fastfood aan een opmars bezig is. Zowel Quick, McDonald’s, Five Guys als sinds kort ook Pret à Manger tekenen er present, met om de hoek ook nog eens een grote KFC. Nog een vaststelling: sneakerwinkels zitten wél in de lift, met onder meer een veel grotere vestiging van Foot Locker op de hoek met de Wolvengracht.

BITSE HUURDISCUSSIES “Werken zijn niet per se een slecht teken, vaak gebeuren die omdat er een nieuwe huurder is,” zegt Benjamin Wayens (ULB), die onder meer de Brusselse handel bestudeert. “Maar zelfs als je die panden niet meetelt, is de leegstand in de straat zelf nog altijd veel groter dan gezond is.”

De Nieuwstraat ontsnapt niet aan de outlet- en pop-upwinkels, voor eigenaars een manier om hun pand verhuurd te krijgen.

16

I

25 MEI 2022

Wat is er dan aan de hand in de straat die traditioneel de duurste huurprijzen van het land kan vragen? Quentin Huet, de woordvoerder van Shopera, dat vooral grote winkels in het centrum verenigt, wijst vooral naar de covidcrisis. “Die heeft een echte shock veroorzaakt. Normaal weerspiegelt een huurprijs ook het zakencijfer dat je op een bepaalde plek kan realiseren. Doordat er veel minder klanten waren, was dat plots niet meer zo en dat heeft tot een periode van spanningen geleid tussen de huurders en eigenaars in de straat. Sommige zijn tot een akkoord gekomen, andere zijn vertrokken. Maar die periode ligt nu achter ons. Bovendien komen de klanten terug.”

Huet verwijst daarmee naar recente cijfers van Hub.brussels, die tonen dat er bijna evenveel mensen door de straat stappen als voor de covidcrisis. “Dat wandelaars niet noodzakelijk klanten zijn? Dat klopt. Door de energiecrisis kopen mensen minder niet-noodzakelijke producten. Onze barometer toont momenteel zowat tien procent minder verkoop dan voor Covid. Dat is geen droomscenario, maar ook geen catastrofe. Zeker als je weet dat de toeristen en veel pendelaars nog niet echt terug zijn.”

De Shopera-manager klinkt optimistisch, maar dat is dan ook zijn job. De handelsexperten die we contacteren zijn voorzichtiger. “Hier is meer aan de hand dan corona,” oordeelt Benjamin Wayens.

“De belangrijkste sector in zo’n winkelstraat is kleding, maar net die zit al langer in een crisis. Je hebt de druk van het goedkope fastfashion, genre Primark en de onlinemarkt die aan belang blijft winnen. Daarnaast hebben veel kledingzaken ook ontdekt dat je prima kan verkopen op goedkopere locaties die niet in het stadscentrum liggen.

Logisch dus dat een zaak als H&M, die vroeger tot drie winkels had in de straat, gaat wieden in het aantal zaken op één locatie.”

Wayens en Van Ossel merken ook hoe de ontwikkeling van The Mint en de voetgangerszone op de Anspachlaan tot een verschuiving van het handelsaanbod in die richting leidt. Hema verhuisde letterlijk uit de Nieuwstraat, andere zaken die vroeger naar de Nieuwstraat zouden trekken, kiezen nu voor The Mint. “Je kan een winkelwandelzone nu eenmaal niet oneindig uitrekken,” merkt Wayens op. “Tegelijk was het altijd al zo dat het stuk richting Rogier het moeilijker had. City 2 functioneert daar als een klantenstofzuiger. En de zijde van City 2 en Inno voelt

TIJD KOPEN Net zoals Huet ziet de ULB-professor dat veel rond de huurprijzen draait. “De opbrengst per vierkante meter daalt, dan moeten de huren ooit wel naar beneden. Dat zou een goede zaak zijn, waarbij er een diverser aanbod kan ontstaan.

Alleen houden nogal wat eigenaars mordicus vast

aan hun prijs, in de hoop dat alles weer wordt als enkele jaren geleden. Daarbij spelen verschillende zaken. Vergeet niet dat de waarde van een gebouw ook wordt gedefinieerd door de hoogte van de huur die je kan vragen.”

Gino Van Ossel zit op dezelfde golflengte.

“Nogal wat eigenaars willen geen water in de wijn doen, vandaar die vele outlets en pop-ups, dat is een manier om tijd te kopen. Maar ik zie die huurprijzen in de komende jaren wel dalen. Al was het maar omdat telewerk een blijver is en de afwezige pendelaar vaak meer uitgeeft dan de

“Voetgangerszones moeten eigenlijk ook ’s nachts leven. In de straten rond de Nieuwstraat is daar plaats voor” QUENTIN HUET Woordvoerder handelsvereniging Shopera

▼

een beetje als een blinde gevel. De huren waren daardoor altijd al wat lager in dat deel, waardoor je er soms een ander soort zaken ziet dan de typische kleren- of schoenenzaak.”

lokale bevolking. En ook door de concurrentie op andere locaties, zelfs binnen Brussel. Kijk naar de Elsensesteenweg, die lagere huurprijzen heeft, maar de Nieuwstraat zelfs inhaalde qua bezoekers tijdens corona. Of Docks, dat voor veel Vlamingen beter bereikbaar is dan het centrum.” Uit cijfers van Cushman & Wakefield blijkt dat de huren de voorbije jaren al fors daalden. Kostte een vierkante meter in 2019 nog 1.850 euro, dan is dat vandaag nog maar 1.550. De prijzen in de Elsensesteenweg bleven in diezelfde periode stabiel rond 1.050 euro per vierkante meter.

Dat het profiel van de klanten verandert, heeft niet alleen te maken met de covidcrisis, we horen het verschillende keren. “Ik werk al veertig jaar in de straat,” zegt Marie (*), die een tassenwinkel uitbaat. “De familiezaken met standing hebben plaatsgemaakt voor ketens en de klanten van buiten Brussel zijn steeds minder talrijk.” En laten die klanten uit het ommeland nu net meer uitgeven dan de Brusselaar. Omgekeerd tonen de boomende sneakerwinkels dan weer hoe het winkelaanbod ook inspeelt op een veranderende klandizie. “Sneakers zijn bij uitstek een product voor de Brusselse klanten, die jonger zijn dan het gemiddelde,” zegt Benjamin Wayens.

Even verderop in de Maxlaan, de statige boulevard die parallel aan de Nieuwstraat loopt, ziet ook Frédéric Chladiuk hoe zijn verre klanten wegblijven. Chladiuk baat de Western store uit, het typevoorbeeld van een nichezaak, die het moet hebben van klanten uit het hele land. “Brussel is dood,” oordeelt Chladiuk. “Mensen van buitenaf komen niet meer tot hier, ik hoor dat steeds weer.

Ze raken er gewoon niet meer met de auto. En

B R U Z Z | A N A LY S E

Vooral in het deel van de Nieuwstraat tussen Inno en Rogier duiken bijzonder veel ‘te huur’-bordjes op en is fastfood aan een opmars bezig.

25 MEI 2022

I 17

OOIT HET KLOPPENDE HART VAN DE STAD, VANDAAG GETEKEND DOOR LEEGSTAND

LA RUE NEUVE A PERDU LE NORD Êtes-vous allés rue Neuve récemment ? Si oui, vous aurez remarqué que de nombreuses surfaces commerciales y sont vides, à la recherche d’un nouveau locataire ou occupées par une solderie éphémère. La rue commerçante la plus connue du pays est à un moment charnière de son histoire, avec des prix locatifs mis sous pression et peut-être bientôt une nouvelle offre. L’association des commerçants pointe surtout la pandémie du doigt, qui a fortement réduit le nombre de clients. Les experts en commerce quant à eux disent que le problème est plus profond : le secteur du textile, qui domine la rue, est en crise depuis bien plus longtemps, entre autres suite à la montée en force du commerce en ligne. À côté de cela, la rue commerçante la plus connue de Belgique ressent aussi de plus en plus la concurrence des commerces situés à l’extérieur du centreville. Le développement de The Mint et du piétonnier entraîne également un glissement des commerces au sein même du centre-ville. À terme, les experts pensent que les prix locatifs vont diminuer, ce qui pourrait ouvrir la voie à un nouveau type de magasins dans la rue Neuve. Le nombre croissant de restauration rapide à proximité de Rogier semble présager ce changement.

FR

B R U Z Z | A N A LY S E

▼

Ook de betere schoenwinkel Salamander is verdwenen uit de Nieuwstraat.

straks gaan de parkeerplaatsen in de straat hier ook op de schop.”

UNE VILLE INSTAGRAMABLE De Nieuwstraat is niet meer bereikbaar van buiten Brussel, die kritiek horen we steeds opnieuw, in verschillende variaties. Huet begrijpt de uitspraak, maar is het er niet mee eens. “Het beleid probeert verplaatsingen met de auto naar het centrum al jaren te ontmoedigen, dat heeft ook effect, ja.

Maar je raakt hier wel degelijk heel snel. Via het Centraal Station, het Noordstation, met de metro of als het moet in een van de vele parkings, langs de Kleine Ring of in het centrum.”

Waar Huet wél een probleem mee heeft, is de communicatie. “Ik stel het mobiliteitsbeleid zelf niet in vraag, ook naar 5th Avenue in Manhattan kom je niet met de auto. Maar we mogen de Belg weleens langzaam uitleggen hoe hij terug naar Brussel kan komen. Dat kan via heldere en grootschalige communicatie, via deals met parkinguitbaters ...“ Daarnaast hoopt Shopera op meer evenementen die de niet-Brusselaar aantrekken. “Winterpret, het bloementapijt of de Autoloze Zondag zijn daar goede voorbeelden van.

We hebben nood aan une ville plus instagramable.”

Of de verre klanten de weg terugvinden naar de Nieuwstraat, dat is koffiedik kijken en dat zal een

invloed hebben op de huurprijzen. Waar mogen we dan wél zeker van zijn? “De huurprijzen zullen dalen, waardoor de huidige leegstand niet zal aanhouden,” voorspelt Van Ossel. “Verder gaan we naar een homogener aanbod dat zich eerder in het lage middensegment van de markt bevindt, lager dan de afgelopen jaren dus. Ten slotte denk ik dat de huidige nadruk op mode zal verminderen. Ik verwacht meer winkels die zich expliciet tot de stadsbewoner richten, zoals een zaak met kleinere meubels.”

Als het aan de Shopera-manager ligt, moet de bekendste winkelstraat van het land ook buiten de winkeluren gereanimeerd worden. “Voetgangerszones moeten ook ’s nachts leven.” We werpen op dat de huurprijzen nog flink zullen moeten dalen voor er opnieuw een bioscoop of dancing komt.

“Klopt, maar boven de handelsruimtes wonen steeds meer mensen, net zoals straks ook boven The Mint. Dat zijn meer bewoners die meer uitgaansmogelijkheden kunnen gebruiken. In de straten rond de Nieuwstraat is daar plaats voor.”

De Nieuwstraat, straks opnieuw kloppende hart van de stad? We zullen zien.

(*) Op vraag van de verkoopster gebruikten we niet haar echte naam.

“Brussel is dood. Mensen van buitenaf komen niet meer tot hier, ik hoor dat steeds weer” FRÉDÉRIC CHLADIUK Uitbater Western store

18

I

25 MEI 2022

THE RUE NEUVE IS IN A CRISIS Did you walk down Nieuwstraat/ Rue Neuve last year? Then perhaps you noticed the many empty retail spaces looking for a new tenant or with a temporary shop or business. The country’s best-known shopping street is at a turning point with rents under pressure and soon perhaps something new happening. The traders’ association particularly points to the effect of the pandemic that kept many customers away.

Trade experts say that there is more to it: the fashion sector that dominates the street has been in crisis for some time, partly due to the advance of e-commerce. In addition, the shopping street is also seeing more and more competition outside the core city centre. The development of De Munt/La Monnaie and the pedestrian zone is also causing shops to shift within the centre. Experts see rents falling longer term, which may mean a new type of trade finding its way to Rue Neuve. The many fast-food outlets at the bit close to Rogier seem to be an omen of things to come.

EN

HAVENFEEST Zondag 11 20:00

29 mei

HEEMBEEKKAAI

GRATIS

havenfeest.brussels Een kloppend hart in de stad

DOCUMENTAIREMAKER SOFIE PEETERS, TIEN JAAR NA FEMME DE LA RUE

‘We zijn ons nu bewuster van straatintimidatie’ Sofie Peeters gaf tien jaar geleden, als jonge filmstudente aan het RITCS, het land een wake-upcall met haar documentaire ‘Femme de la Rue’. Met een verborgen camera trok ze door de straten van de Brusselse Anneessens-wijk om er te registreren welke seksistische opmerkingen en fysiek opdringerige mannen haar pad kruisten. Het resultaat was ontluisterend. Is er intussen iets veranderd? — JOB VAN NIEUWENHOVE

BRUZZ | INTERVIEW

Amper vijfentwintig minuten duurde ze, de reportage Femme de la rue, die Sofie Peeters als filmstudent maakte in 2012 en die kort erna op Canvas werd uitgezonden, maar de gevolgen zinderen vandaag nog na. Peeters liet zien en horen toen wat ze allemaal meemaakte tijdens een wandeling in Brussel. De seksismewet uit 2014 is er zelfs een rechtstreeks gevolg van.

Waarom hebt u de documentaire destijds gemaakt?

SOFIE PEETERS: De documentaire

dateert van voor het MeToo-tijdperk.

Toen was het probleem van straatintimidatie niet zo bekend. Ik woonde in de Anneessens-wijk en kreeg er dagelijks te maken met ongepast gedrag van mannen. Ik vroeg mij af waarom ze dat deden en wat ze ermee probeerden te bereiken. Wie mij nafloot, ben ik op de man af gaan vragen waarom hij dat deed. Sommige jongeren deden het uit verveling. Ze zagen de ernst

van hun gedrag niet in. Ze gaven mij als tip om een ring te dragen of naast een man te lopen om te laten weten dat ik bezet ben. Dan zouden ze mij met rust laten.

Eigenlijk kampen die mannen met een soort verknipt vrouwbeeld.

Thuis heerst er een taboe over seksualiteit aan de ene kant.

En aan de andere kant is er in België, en het Westen in het algemeen, heel veel reclame met halfnaakte vrouwen in het straatbeeld. Dat krijgen velen niet gerijmd.

Sommige jongens en mannen denken dat ze een vrijgeleide hebben om vrouwen op een verkeerde manier te benaderen.

Het ging zelfs zover dat u verhuisde.

PEETERS: Klopt, terwijl ik eigenlijk heel graag in Brussel woonde. Mijn vriend wilde graag blijven, maar ik voelde mij na een tijd gevangen in mijn eigen huis. Zodra ik buitenkwam moest ik nadenken: waar ga ik naartoe? Hoe laat kom ik terug?

“Balance Ton Bar vind ik als buitenstaander een heel krachtige beweging” SOFIE PEETERS Documentairemaker

20

I

25 MEI 2022

Moet ik dan een andere broek aandoen? Ik voelde mij gewoon niet meer vrij.

Bent u nog teruggegaan?

PEETERS: Ja, enkele weken geleden.

Het is fijn om te zien dat de buurt rond Anneessens er beter aan toe is.

De structurele werken op de Anspachlaan en de wijken daarrond maken de buurt aangenamer.

De politiek schoot in actie na ‘Femme de la Rue’. In enkele Belgische steden riskeert wie zich ongepast uitlaat een GAS-boete en er kwam ook een seksismewet die slachtoffers aanspoort om aangifte te doen. Maar vandaag is de pakkans in Brussel klein en weinig slachtoffers doen aangifte. Hoe kijkt u daarnaar?

PEETERS: Vorig jaar zijn er ongeveer dertig GAS-boetes uitgeschreven in heel Brussel. Dat getal is totaal niet representatief, want dat is evenveel als het aantal keer dat ik tijdens het maken van mijn documentaire in een week tijd lastiggevallen werd.

De politiek heeft vooral het statement gemaakt dat zo’n gedrag niet door de beugel kan, maar in de praktijk is het eerder symbolisch. Zo is het voor slachtoffers van verkrachting al heel moeilijk om hun zaak te bewijzen, laat staan als het dan gaat over een vluchtige ontmoeting. Zonder sterk bewijsmateriaal sta je nergens. Dat weten zowel vrouwen als de politie. Dat moet heel frustrerend zijn voor beide partijen.

Denkt u dat er ondertussen een mentaliteitsverandering is in de maatschappij?

PEETERS: Vrouwen zijn zich veel bewuster van het feit dat straatintimidatie een reëel probleem is.

Dat het dus niet aan hen ligt.

Het is perfect normaal als je er niet mee kunt lachen of als je het bedreigend vindt als iemand je achtervolgt. De maatschappij neemt het probleem ook veel ernstiger. Er is nu veel meer

PEETERS: Ik heb een warme ontmoeting gehad met initiatiefneemster Maïté Meeus die als kind in Anneessens is opgegroeid. Femme de la Rue was voor haar een echte eyeopener, die haar als tiener duidelijk heeft gemaakt dat zo’n gedrag seksistisch is. Dat vond ik heel aangrijpend.

Balance Ton Bar vind ik als buitenstaander een heel krachtige beweging. Nog veel meer dan bij straatintimidatie is er daar het probleem van victim blaming, waarbij de schuld in schoenen van het slachtoffer wordt geschoven.

Kijk maar naar de recente verkrachtingszaken in het Gentse nachtleven.

Het lijkt me zeer moeilijk om als slachtoffer aan de alarmbel durven te trekken. Daar heb ik veel bewondering voor.

PEETERS: Ik werk nog altijd als journalist en documentairemaker rond gendergerelateerde thema’s zoals genitale verminking of vaderschapsdiscriminatie. Daarnaast werk ik als communicatieconsultant voor het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen.

Activisme heeft altijd een beetje in mij gezeten omdat ik de situatie mee wil helpen te verbeteren.

Ook zet ik mijn schouders onder vzw Touche pas à ma pote. Die organisatie heeft naar aanleiding van tien jaar Femme de la Rue een Nederlandse tegenhanger gekregen met Blijf Van Mijn Lijf. We doen acties om mensen praktisch leren om te gaan met intimidatie op straat, de bar of het werk. Deze zomer zijn we actief op de festivalweide van Rock Werchter. Het is heel goed dat festivals het engagement aangaan om ook daar seksueel intimidatie aan te pakken.

In haar documentaire registreerde Sofie Peeters alles wat ze te horen kreeg tijdens een wandeling door Brussel. “Die mannen kampen met een soort verknipt vrouwbeeld: thuis is seksualiteit taboe, op straat zien ze reclame met halfnaakte vrouwen,” zegt ze erover.

daadkracht. Kijk maar naar de zorgcentra na seksueel geweld die zijn opgericht. Zowel in de praktijk als qua mentaliteit is er de afgelopen tien jaar echt een omwenteling geweest.

Toch zijn vrouwen in de ogen van sommige mannen nog altijd prooien.

Dat bleek nogmaals bij ‘Balance Ton Bar’, toen vrouwen op sociale media getuigden over seksueel geweld in het nachtleven.

DIX ANS APRÈS ‘FEMME DE LA RUE’

TEN YEARS AFTER ‘FEMME DE LA RUE’

Il y a dix ans, le documentaire Femme de la rue de Sofie Peeters avait suscité l’émoi. Dans ce film, Peeters avait enregistré toutes les remarques sexistes qu’on lui faisait pendant une promenade dans Bruxelles. Peeters constate que la prise de conscience en matière de harcèlement sexuel progresse, et elle continue à travailler sur le thème. « J’ai toujours eu un peu ce côté activiste parce que je veux aider à améliorer les choses », dit-elle. Et elle a de la sympathie pour les nouveaux mouvements. « En tant qu’outsider, je trouve que Balance Ton Bar est un mouvement très fort. »

Ten years ago, Sofie Peeters’ documentary Femme de la rue caused quite a commotion. In her film, Peeters recorded all the sexist remarks she heard taking a walk through Brussels. These days, Peeters notes that the awareness around sexual harassment has increased, and she keeps pushing the issue. “I’ve always had a bit of activism in me because I want to help improve the situation,” she says. She has sympathy for the new movements. “As an outsider, I find ‘Balance Ton Bar’ to be a very powerful movement.”

FR

BRUZZ | INTERVIEW

Bent u vandaag nog bezig met het thema van straatintimidatie?

EN

25 MEI 2022

I 21

VAN KOETS TOT E-BIKE: BRUSSELSE AUTOVERDELER ZET AL LANGER IN OP ANDERE VORMEN VAN MOBILITEIT

Hoe auto’s bij D’Ieteren haast een bijrol krijgen B R U Z Z | R E P O R TA G E

Deelwagens, elektrische steps en voortaan ook fietsenwinkels. Hoewel de verkoop van auto’s een belangrijke activiteit blijft voor D’Ieteren, rukken andere mobiliteitsoplossingen op in het aanbod van de beursgenoteerde groep.

Verrassend? Wie de geschiedenis van het iconische familiebedrijf kent, weet dat D’Ieteren al sinds 1805 meedanst op het ritme van de Brusselse tijdgeest. — ELLEN DEBACKERE

H

et verhaal van de Elsense holding is ouder dan België zelf. In 1805, slechts een jaar nadat Napoleon Bonaparte zich tot keizer van Frankrijk heeft gekroond, gaat Jean Joseph D’Ieteren in Brussel aan de slag als wagenmaker en fabrikant van wielen. Het 217 jaar oude D’Ieteren is daarmee een van de enige twee Belgische bedrijven die zich vandaag lid van Les Hénokiens mogen noemen, een prestigieuze vereniging van tweehonderdjarige familiebedrijven.

Leden van het illustere clubje moeten aan een aantal buitengewone eigenschappen voldoen. Zo moet het bedrijf niet enkel ten minste tweehonderd jaar geleden zijn opgericht, ook moet de meerderheid van het kapitaal of de aandelen nog steeds in handen zijn van de stichtende familie én moet het bedrijf geleid worden door een afstammeling van die familie. Bij D’Ieteren is met Nicolas D’Ieteren inmiddels de zevende generatie aan zet en controleert de familie ruim de helft van de aandelen.

D’Ieteren is in België in de eerste plaats actief als importeur en verdeler van de merken van de VW-groep, zoals Volkswagen, Audi, Porsche,

22

I

25 MEI 2022

Skoda, Seat, Lamborghini en Bentley, maar focust de laatste jaren meer en meer op mobiliteitsoplossingen. Niet enkel het lot, maar ook het vermogen zich aan te passen, brachten het Elsense bedrijf tot op het punt waar het vandaag staat.

DE BESTE PAARDEN VAN BRUSSEL Jean Joseph D’Ieteren leert als veertienjarige leerjongen de kneepjes van het vak in het atelier van koetsenmaker Mommaert. Zodra hij voldoende ervaring en kapitaal vergaard heeft, besluit hij een kleine werkplaats in de Broekstraat over te nemen. De keuze van de locatie is uitstekend.

Niet alleen bevindt zijn atelier zich dicht bij het centrum van de stad: ook de beroemde Groendreef, waar de mooiste rijtuigen worden getrokken door de beste paarden van de stad, ligt vlakbij.

Zijn atelier groeit en hij neemt vier arbeiders in dienst.

Na zijn dood nemen zijn zonen Guillaume Adolphe en Alexandre François het bedrijf over. In 1857 verhuist Alexandre D’Ieteren zijn atelier naar de Nieuwstraat in Brussel, waar het een stevige reputatie verwerft. Zonen Alfred en Emile

leren het vak en maken hun intrede bij het familiebedrijf in 1872. Niet lang daarna wordt de werkplaats onteigend als gevolg van het saneringsplan voor de Zenne. De familie D’Ieteren verhuist naar de Charleroise Steenweg in Sint-Gillis.

Tegen het einde van de negentiende eeuw luidt de opkomst van de automobielindustrie echter een ingrijpende verandering in de sector van de koetsenbouwers in. De familie D’Ieteren volgt de trend op de voet en richt zich steeds meer op een nieuw beroep: dat van carrosseriebouwer. De assemblage van chassis en carrosserieën vergt meer ruimte en in 1906 begint het bedrijf aan de bouw van de inmiddels iconische ateliers in de Maliestraat in Elsene. Daar beleven de D’Ieteren-telgen een periode van grote bloei: van 125 arbeiders in 1910, groeit het bedrijf uit naar 300 werknemers in 1913. De twee zonen van Alfred D’Ieteren, Lucien en Albert, raken geïnteresseerd in het familiebedrijf en richten zich resoluut op de productie van luxewagens.

Geen auto’s meer, maar wel fietsen in de flagshipstore Lucien in de hoofdzetel van D’Ieteren in Elsene. © D’IETEREN, TBWA/BRUSSELS

▼

In 1873 verhuist D’Ieteren naar de Charleroise Steenweg. Daar begint het bedrijf in 1897 carrosserieën voor auto’s te bouwen. © D’IETEREN

De Eerste Wereldoorlog brengt de expansie tot een halt, maar leidt tot een belangrijke beslissing. Tijdens de oorlog wordt Lucien D’Ieteren door de Belgische regering afgevaardigd om een afdeling voor fabricage, reparatie en onderhoud van militaire voertuigen in Le Havre te leiden. In die werkplaats komt Lucien voor het eerst in contact met gestandaardiseerde, Amerikaanse voertuigen. Lucien bedenkt dat de Amerikaanse auto na de oorlog weleens een geduchte concurrent zou kunnen worden van de Europese en werkt het plan uit om de distributie van die auto’s over te nemen. In nasleep van de crisis van de jaren 1930 en in een periode waarin de carrosserie-industrie sterk lijdt onder de concurrentie van de import van volledige wagens uit het buitenland, verschuift D’Ieteren de focus van carrosserie maken naar de invoer van de Amerikaanse auto’s van de merken Studebaker, Pierce-Arrow en Auburn.

“Dit wordt in de geschiedenis van D’Ieteren als één van de moeilijkste beslissingen beschouwd,” vertelt de woordvoerder van D’Ieteren, Jean-Marc Ponteville.

“Het is geen toeval dat we onze nieuwe fietsenwinkels vandaag Lucien hebben genoemd. Lucien durfde deze beslissing te nemen, die gepaard ging met personeelsverlies. Vandaag durft D’Ieteren opnieuw te ondernemen op een manier die tegen onze eigen business lijkt in te gaan. We investeren immers onder meer in deelauto’s en fietsen, terwijl we weten dat een deelauto gemiddeld een tot acht auto’s vervangt.

Maar we geloven dat we mee moeten gaan met de maatschappelijke evolutie.”

Na de Tweede Wereldoorlog voert Pierre, de zoon van Lucien, opnieuw enkele wijzigingen door. Omdat hij het gevoel heeft dat de autosector een nieuw tijdperk ingaat, wil hij een merk vertegenwoordigen dat zijn weg zou vinden naar het grote publiek. In 1948 sluit hij een overeenkomst met Volkswagen.

Om die plannen uit te voeren, koopt het bedrijf in Vorst een terrein naast de spoorweg, waarop het een fabriek bouwt die initieel zal dienen voor de assemblage van Studebaker-voertuigen. Het geluk zit hem mee: in 1952 beslist de Belgische regering de invoerders van motorvoertuigen te verplichten om hun voertuigen in België te laten assembleren. De

B R U Z Z | R E P O R TA G E

MOEILIJKSTE BESLISSING

25 MEI 2022

I 23

▼

VAN KOETS TOT E-BIKE: BRUSSELSE AUTOVERDELER ZET AL LANGER IN OP ANDERE VORMEN VAN MOBILITEIT

fabriek van Vorst stort zich op de assemblage van Volkswagen-voertuigen.

Onder Roland D’Ieterens leiderschap zal D’Ieteren zich bovendien ook op het internationale toneel laten gelden. Met de overname van een aandeel in autoverhuurder Avis in 1989 – dat in 2011 alweer verkocht wordt – en met de overname van Belron in 1999, diversifieert het bedrijf verder de activiteiten. Voertuigbeglazer Belron is vandaag ontzettend rendabel en daarmee de parel op de kroon van D’Ieteren.

TANENDE AUTOVERKOOP Het lot helpt het Brusselse bedrijf hier en daar een handje. Waar veel familiebedrijven ten onder dreigen te gaan aan versnippering, vormde

NIEUWE BESTEMMING SHOWROOM Niet elke investering bij D’Ieteren is overigens meteen een schot in de roos. Zo kondigt D’Ieteren in 2016 de overname aan van Moleskine, een Italiaans beursgenoteerd bedrijf dat vooral bekend

“We investeren onder meer in deelauto’s en fietsen, we geloven dat we mee moeten gaan met de maatschappelijke evolutie”

B R U Z Z | R E P O R TA G E 24

procent van die winst investeren in Lab Box. Op een bepaald moment zullen de verhoudingen misschien kantelen, maar momenteel helpen de resultaten ons te investeren in andere sectoren.”

Brussel vormt daarbij het levende laboratorium voor de groep. “Veel van onze werknemers wonen hier en het is natuurlijk een stad waar veel te doen is rond mobiliteit. Vanuit deze proeftuin willen we de rest van het land veroveren en ook internationaal gaan,” aldus Grandfils.

JEAN-MARC PONTEVILLE Woordvoerder D’Ieteren

opvolging binnen de familie D’Ieteren nooit echt een probleem. Er was altijd een directe mannelijke lijn beschikbaar. Zelfs toen Emile en Alfred samen aan het hoofd van het bedrijf stonden, bleek toevallig dat slechts één van hen – in dit geval Alfred – zou trouwen en kinderen krijgen.

Maar daarnaast toonde het bedrijf zich geregeld voldoende flexibel om zich aan te passen aan de tijdgeest. Vandaag blijft de verkoop van auto’s uit de Volkswagen-groep een belangrijke activiteit, maar andere mobiliteitsoplossingen stoten steeds meer door in de activiteiten van D’Ieteren. Dat gaat van startende mobiliteitsbedrijven in de start-upincubator Lab Box tot de nieuwe fietswinkelketen Lucien. Een reactie op een tanende autoverkoop?

“Wij realiseerden ons dat er momenteel een belangrijke evolutie gaande is op het vlak van mobiliteit,” vertelt Michael Grandfils van Lab Box. Lab Box, met hoofdkwartier in het Flageygebouw, bezit niet enkel autodeelsysteem Poppy, mobiliteitsapplicatie Skipr of fietsleasebedrijf Joule: onlangs kocht D’Ieteren via Lab Box ook de Brusselse taxicentrale Taxi Verts. Die taxivloot wil Lab Box op termijn elektrificeren.

“Van auto’s en openbaar vervoer evolueren we meer richting gedeelde wagens, steps … Op zich gaat het vandaag niet zo slecht met de autosector.

Ik zou het geen paniek noemen, maar we dachten dat het erg snel zou gaan. Vandaag zien we dat de autosector minder snel verandert dan we dachten.

Het resultaat is dat het bedrijf nog steeds winstgevend is, maar dat we tien tot vijftien I

25 MEI 2022

is om zijn notitieboekjes. Opvallend is dat de sector nauwelijks iets te maken heeft met de traditionele activiteiten. Pas vorig jaar klom Moleskine weer uit de operationele rode cijfers.

“Af en toe zijn er ook ideeën die niet lukken,” geeft ook woordvoerder Ponteville toe. “Durven te ondernemen is gekoppeld aan de mogelijkheid om er niet in te slagen iets te verwezenlijken. Maar zolang D’Ieteren blijft innoveren, gaan we vooruit.”

Die innovaties verlopen niet altijd rimpelloos.

In september 2021 worden de garages van D’Ieteren getroffen door een staking. Het werk wordt neergelegd na een aankondiging van de directie dat ze de loon- en arbeidsvoorwaarden van de werknemers er wil terugschroeven.

Vakbonden en arbeiders aan het stakingspiket sparen hun kritiek niet. “Wijlen Roland D’Ieteren wilde de rijkdom altijd verdelen. Het nieuwe management focust enkel op cijfers, cijfers, cijfers. Wij horen al jaren dat er problemen zijn, terwijl er in de media winstcijfers worden gepubliceerd en het bedrijf blijft investeren,” klonk het toen.

De sluiting van twee D’Ieteren Centers, waaronder dat op het hoofdkantoor van de groep in Elsene, kost uiteindelijk honderd mensen hun job. “Op lange termijn zijn wij ons ervan bewust dat we minder wagens zullen verkopen,” aldus Ponteville. “We zien minder auto’s in de steden.

Hoewel we geloven dat de auto centraal zal blijven staan, zal hij slechts één van de vervoermiddelen worden in een hele reeks. Wij evolueren meer naar een concept waarbij mobiliteit een service is. Daardoor hebben we ook minder mensen nodig om die business uit te voeren. Dit is een structurele evolutie die niets te maken heeft met een overgang van generaties. Het is bovendien niet de eerste keer in de geschiedenis dat D’Ieteren dergelijke beslissingen moet nemen. Die worden niet met plezier genomen, integendeel. Maar het betreft een kritische periode en die gaat gepaard met moeilijke momenten.”

De showroom in Elsene heeft in ieder geval niet lang leeggestaan. Begin mei opende D’Ieteren de eerste vestiging van zijn nieuwe fietsenwinkelketen er onder de naam Lucien.

Tegen 2025 moet die minstens 25 vestigingen in ons land hebben. En D’Ieteren als mobiliteitsleverancier, eerder dan als autoleverancier, mee op de kaart zetten.

DE LA CALÈCHE AU VÉLO ÉLECTRIQUE

FROM CARRIAGE TO E-BIKE

Voitures partagées, trottinettes électriques et dorénavant, des magasins de vélos.

Même si la vente de voitures est encore une activité importante pour D’Ieteren, le groupe coté en Bourse développe d’autres solutions de mobilité. Rien de surprenant pour qui connaît l’histoire de l’entreprise familiale iconique.

D’Ieteren suit l’esprit d’époque bruxellois depuis 1805, où elle a commencé à fabriquer des calèches et des roues. Quand l’industrie automobile est arrivée en Belgique, l’entreprise familiale s’est focalisée sur la carrosserie et plus tard, elle a décidé d’importer des voitures.

Aujourd’hui, le groupe bruxellois fait de nouveau face à un défi. Pour répondre aux nouveaux besoins en matière de mobilité à Bruxelles et en dehors, D’Ieteren met de moins en moins la voiture au centre de ses activités.

Shared cars, electric scooters and, from now on, bicycle shops. Car sales is still an important part of what D’Ieteren does but the listed group is increasingly expanding into other mobility solutions. That should come as no surprise to anyone who knows the history of this iconic family business. D’Ieteren has been in tune with the rhythm of the Brussels zeitgeist since 1805 when the firm started as a manufacturer of carriages and wheels.

When the automobile industry came to Belgium, the family business shifted its focus to building car bodies and later, they decided to import cars. Today, the Brussels company is facing another challenge. To meet the new mobility needs in Brussels and beyond, D’Ieteren is increasingly shifting its focus away from the car.

FR

EN

Kom samen met BRUZZ supporteren

ZONDAG

29vanafMEI 10u30

voor de dappere lopers van de 20 km door Brussel

DJ CHARLIE C

M

Y

ZORGT VOOR OPZWEPENDE BEATS!

CM

MY

CY

CMY

K

De BRUZZ bus is te vinden aan kilometer 15 vlakbij metro Hermann-Debroux

HOEDENMAKER FABIENNE DELVIGNE ONTWERPT CARING HATS VOOR KANKERPATIËNTEN

‘Een hoed zorgt voor vrolijkheid en zelfvertrouwen’ Fabienne Delvigne ontwerpt al 35 jaar elegante luxehoeden in uiteenlopende stijlen en kleuren. Koningin Mathilde, Máxima van Nederland en andere royals zijn vaste klant. Sinds kort hee ze een – extra comfortabele – collectie voor chemopatiënten en anderen die met haaruitval kampen.

— BETTINA HUBO, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Delvigne had een diploma marketing op zak en was net aan een job als kaderlid in een bedrijf begonnen toen ze in een opwelling besloot haar beroepsleven om te gooien en hoedenmaker te worden. “Ik kon niet eens naaien,” vertelt ze.

Haar beslissing kwam niet helemaal uit de lucht gevallen. Als kind en tiener had ze al een zwak voor hoeden. “Ik ging naar de kostschool met een hoed. Ik hield ervan om een beetje anders te zijn.”

Het hielp haar ook om haar verlegenheid te counteren. “Met een hoed op, voelde ik me klaar om de wereld te veroveren.”

Haar familie had moeite met haar beslissing. “Marketing studeren en dan plots modiste worden, ze vonden het een beetje decadent.” Maar Delvigne, toen 23, zette door. Ze overtuigde de patronne van een van de schaarse hoedenateliers die er eind jaren tachtig in Brussel waren om haar de basisknepen van de stiel te leren. “Ik begon helemaal onderaan, als arbeidstertje.”

Ze bleef er enkele maanden, zag dat het vak haar op het lijf geschreven was en besloot op eigen kracht verder te gaan. “Ik ging wel nog

regelmatig te rade bij oude, ervaren modistes, Madame Rueda bijvoorbeeld, die alles wist van voiles en tule, en Madame Gabrielle, die me inwijdde in de kunst van de zijden bloemen en de veren.”

Al snel vond ze haar eigen stijl.

“Voor mij moet een hoed zuiver van vorm en licht zijn, en tegelijkertijd een gedurfd kantje hebben.” Op feestjes en trouwerijen droeg ze haar eigen creaties en maakte ze indruk, wat leidde tot de eerste bestellingen.

Nu, 35 jaar later, is ze nog steeds even vol van haar vak en van hoeden. “Ik hou ervan om mensen te laten stralen en daarvoor is een hoed het ideale accessoire. Want een hoed geeft je persoonlijkheid en elegantie,” zegt ze. “Veel mensen dragen ongeveer dezelfde kleding.

Met een hoed kan je je onderscheiden.”

DE KLANT KENNEN Nochtans: wie zet er vandaag nog een hoed op, behalve in de zon of op een chique bruiloft? Delvigne: “Velen durven niet meer, we zijn de gewoonte kwijt. Hoe vaak hoor ik ook niet: ik heb geen hoofd voor een hoed. Onzin. Op elk hoofd past een hoed, maar je hebt soms advies

“Een hoed hee iets mysterieus, iedereen wil je kennen, met je praten, het werkt nog beter dan een hond” 26

I

25 MEI 2022

nodig. Met de juiste hoed komen je ogen, je gezicht, je blik en je glimlach veel beter tot hun recht.

Bovendien heeft een hoed iets mysterieus, iedereen wil je kennen, met je praten, het werkt nog beter dan een hond. Men ziet je staan, veel modellen en popsterren hebben dat begrepen.”

Delvigne doet haar verhaal in haar atelier, dat sinds tien jaar gevestigd is in een rustige straat in Sint-Pieters-Woluwe. Een winkel heeft ze niet, ze verkiest haar klanten op afspraak in het atelier te ontvangen. “Dat persoonlijke contact is heel belangrijk. Om een goede hoed te kunnen maken, moet ik de klant een beetje kennen.”

Wie aanbelt aan de grote poort wordt binnengelaten in een sfeervol boudoir waar hoeden in velerlei tinten roze en rood uitgestald zijn, afgewisseld met foto’s van prinsessen en vorstinnen getooid met een hoofddeksel van Maison Fabienne Delvigne. Onze vorige vorstin Paola staat ertussen en ook koningin Mathilde, voor wie Delvigne het poederroze hoedje maakte dat ze droeg bij de eedaflegging van koning Filip.

“De opdracht was: discreet en flatterend.” ‘L’envolée’, zoals het hoedje gedoopt werd, is maar een van de vele bestellingen van Mathilde. “De koningin komt hier kiezen en passen, of wij gaan naar het paleis of naar de couturier die de jurk maakt.”

Ook de Nederlandse koningin Máxima is vaste klant. Delvigne ontwierp voor haar al meer dan honderd hoeden waaronder de Bellissima, een model met een zwierige, brede rand waarvan

Máxima meerdere uitvoeringen kocht.

Behalve voor het Belgische en Nederlandse hof werkt Maison Fabienne Delvigne ook voor het Zweedse en Luxemburgse koningshuis. Of hofleverancier zijn voor haar de kers op de taart is? “Het is natuurlijk fantastisch, maar voor mij is elke klant een prinses. Ook die 75-jarige Brusselse buschauffeur die al haar hele leven droomde van een hoed van Fabienne Delvigne.

uit de Filippijnen. Die verft ze eerst in de juiste kleur. Daarna trekt ze het materiaal over een hoedenmal of mouleert ze het met de hand. Het hoofddeksel wordt tot slot verstevigd en eventueel nog versierd met een lint, een veer of een zijden bloem. “Het hele proces duurt minstens enkele dagen, soms veel langer.”

HOED TEGEN KANKER Sinds kort is er ook een speciale collectie, de Caring Hats. “Ik kreeg zoveel verzoeken van mensen die als gevolg van een kankerbehandeling

door het haarverlies, ook door de ziekte wordt het hoofd kleiner. Een normale hoedenmaat voor een vrouw is 57, deze vrouwen hebben vaak een maatje 53.”

De prijs loopt van 250 tot een kleine 700 euro. Delvigne beseft dat dat niet voor elke patiënt een evident bedrag is. Er is ook geen terugbetaling van het ziekenfonds, terwijl er wel een tussenkomst van 180 euro is voor de aanschaf van een pruik.

Daarom richtte ze een vzw op, Caring Hat Fund. Die heeft ondertussen al her en der gelobbyd zodat er nu een wetsvoorstel van Open

“Hoe vaak hoor ik ook niet: ik heb geen hoofd voor een hoed. Onzin. Op elk hoofd past een hoed”

of een andere ziekte met kaalheid geconfronteerd worden,” legt de ontwerpster uit. “Een Caring Hat is een alternatief voor het typische mutsje, de sjaal of de pruik. Ik hoor vaak dat mensen een pruik te warm vinden en vinden jeuken. Een mutsje zien velen als het uniform van de ziekte.”

De Caring Hats zijn uitgevoerd in heel zachte, natuurlijke materialen.

Er zijn verschillende modellen, van petje tot hoed, die alle langs achter heel laag vallen zodat de kaalheid niet zichtbaar is. “Ze worden altijd op maat gemaakt want niet alleen

Fabienne Delvigne: “Ik hou ervan om mensen te laten stralen en daarvoor is een hoed het ideale accessoire.”

Uiteindelijk stapte ze naar binnen en kocht er drie.”

Wat een hoed van dit huis dan kost? Dat varieert van 250 euro voor een casual model tot 1.400 euro voor een couturehoed, volledig op maat gemaakt. “Dat valt dus mee,” vindt Delvigne, “zeker als je bedenkt hoeveel werk erin gaat zitten.”

In haar kraaknette werkruimte, die grenst aan het boudoir, doet ze het hele maakproces uit de doeken.

“Tijdens de eerste afspraak vertelt

de klant waarom en voor welke gelegenheid ze een hoed wil.

Vervolgens laat ik haar een selectie van onze honderden modellen passen. Als zij een keuze gemaakt heeft, neem ik de maten.”

Vervolgens gaat ze aan de slag.

Het materiaal wordt besteld.

Delvigne werkt graag met natuurlijke materialen, voor de zomer zijn dat gevlochten plantaardige vezels als stro, bananenvezels of het exclusieve parabuntal, palmvezels

VLD, MR en Ecolo-Groen op tafel ligt dat vraagt dat de ziekenfondsbijdrage voor een pruik voortaan voor elk hoofddeksel zou gelden.

Dankzij het fonds dat door de vzw in het leven werd geroepen kunnen ook patiënten die het financieel niet breed hebben een Caring Hat dragen. “Zo’n hoedje is een psychologische ondersteuning,” zegt Delvigne. “Het brengt vrolijkheid, geeft zelfvertrouwen en zelfrespect. Een jonge kankerpatiënte zei me: men praat nu niet meer over mijn ziekte, maar wel over mijn hoedje.”

« UN CHAPEAU EST SYNONYME DE JOIE ET DE CONFIANCE EN SOI »

“A HAT BRINGS CHEERFULNESS AND SELF-CONFIDENCE”

Depuis 35 ans, Fabienne Delvigne confectionne des chapeaux de luxe de divers styles et couleurs. Elle compte la Reine Mathilde, Maxima des Pays-Bas et d’autres membres de familles royales parmi ses clients. « J’aime faire rayonner les gens et le chapeau est l’accessoire idéal », explique-t-elle. Depuis peu, elle signe une nouvelle collection encore plus confortable pour les patients en chimiothérapie ou atteints de pelade, la collection Caring Hats. « Un chapeau est synonyme de joie, confiance en soi et amour-propre. »

Fabienne Delvigne has been designing elegant luxury hats in a variety of styles and colours for 35 years. Queen Mathilde, Maxima of the Netherlands and many other royals are regular customers.

“I like to make people radiate and a hat is the ideal accessory for that,” she says.

Recently, Delvigne introduced an extra comfortable collection for chemo patients and others who suffer from hair loss: the Caring Hats. “A hat brings cheerfulness, confidence and selfrespect.”

FR

EN

25 MEI 2022

I 27

City BigBig City Big City

STEL ZELF JE VRAAG toonstellingen kenden die Het is stil in de straatjes STEL ZELF JE VRAAG toonstellingen kendenmaar die Het isrond stil indedeGrote straatjes nog hoogdagen, Markt. De EN STEM OP BRUZZ.BE nog hoogdagen, rond de Grote waar Markt.

Dein andere EN STEM OP BRUZZ.BE gaandewegmaar kregen ze het steegjes het gaandeweg kregen ze het steegjes hetde in koppen andere niet meer in water kunnen voorzien, Ditwaar is duidelijk een populaire moeilijker.

Momenteel is er tijden over lopen vraag. moeilijker.

Momenteel isover er in tijdenis, over de koppen lopen tijdens droge periodes is kleiner.

Ze werd al meermaals ingestuurd maar een handvol liggen er nu verlaten bij.

STEL ZELF JE VRAAG maarkomt een centrum, handvol over is, liggen er nu verlaten bij.

Hierdoor Brussel minder snel en won met grote het zoalsinde Manneken Pis kanvoorsprong dan wel in de EN STEM OP BRUZZ.BE het centrum, zoals de Toebac Manneken Pis kanzijn dangemakje wel waar je kan in waternood dan van Vlaanderen.”

Dat poll op onze website, winkel Nicole eindelijk op Nicole Toebac eindelijk op zijn gemakje er in winkel Vlaanderen meer landbouw aangeven welke vraag envan haar dochter.

“Dooren de plassen, de winkels volje graag industrie aanwezig zijn die veel beantwoord zien. De grote en haar dochter.

“Door dewe onze plassen, de winkels vol jaren heen hebben chocolade enwil Brusselse waterjaren nodig hebben, speelt ook hoeveelheid kalk inhet hethard water houdt heen hebben we onzeeen chocolade en Brusselse collega’s zien verdwijnen magneten krijgen grote rol voor dat watertekort.

Het dus heel wat Brusselaars bezig, die collega’s zien verdwijnen magneten krijgen het hard uit het centrum,” vertelt te verduren. Maar zodra het diverse van Brussel is dus zich zorgen maken over hun uit waternet hetdochter centrum,” verteltCleti. te verduren.

Maar zodra het Natacha “De toerisme weer op gang een troef. huishoudelijke toestellen dochter Natacha Cleti.

“De toerisme weer opeen gang belangrijkste reden is dat er komt, is er Brussels die snel wit kleuren. belangrijkste reden ismensen dat er zijn komt,souvenir is er een waar Brussels PIET UIT GRONSVELD ( NEDERLAND ) steeds minder vakantieganONTHARDER ( NEDERLAND ) Op de website van Vivaqua is te PIET UIT GRONSVELD steeds minder mensen zijn souvenir waar vakantieganmet kennis van het vak, en gers thuis echt mee kunnen zien hoe hard het water dat uit de In Vlaanderen wordt eenvak, centrale met kennis van het en gers thuis echt mee kunnen vooral bijna geen mensen scoren: Brusselse kant. kranen stroomt per straat is. Die ontharder diemensen het water vooralgebruikt, bijnadie geen scoren: Brusselse kant.

EVA UIT SINT-GILLIS meer Brusselse kant Het kan zelfs een hardheid geeft aan hoeveel kalk en voor een groot deel ontdoet meer die Brusselse kantvan Hetinteressante kan zelfs een kunnen klossen.” investering magnesium er in het water zitten. calcium.

Dat klossen.”

Vivaqua nog niet kiest kunnen interessante investering zijn, want een stuk Vooreen onze redactie op het Flageyvoor zo’n centrale ontharder op het zijn, want stuk GEEN OPVOLGING Brusselse kant wordt met pleinkant is dat 23 Franse graden, de Brusselse netOPVOLGING heeft vooral met de GEEN Brusselse wordt met de tijd kostbaarder en De familie Toebac werkt eenheid die gebruikt wordt om de prijs De te maken.

“Zo’n centrale de tijdzeldzamer. kostbaarder enwas ooit familie Toebac werkt Dat samen met kantklossers uit waterhardheid weer te geven.

Dat ontharder installeren zal de uit zeldzamer.

Dat wasontstond ooit samenAalst met en kantklossers anders.

Kant in Aalter die nog is Kant best hoog, en op kostprijs het water Brussels anders. ontstond inverschillende Aalstvan en Aalter diein nog Europa in de zestiende precies weten hoe Brusselplekken in Brussel kan dat cijfer fors doen stijgen.

De waterrekening Europa in de zestiende precies weten hoe Brusseleeuw. Of dat in onze se kant gemaakt wordt. wat lager net nog hoger liggen. in Brussel is gemaakt de laagstewordt. van ons eeuw.contreien Of dat in of onze se kant was, daar bestaat Maar de opvolging blijft uit Dat komt omdat het Brusselse land, dat zou dan niet meer contreien was, daar Maar en de opvolging blijfthet uit discussie over,bestaat maar het dat is een probleem, leidingwater voor zestig procent geval zijn,” zegt Vanderplaetsen. discussie over, maar hetwij er en datwant is een probleem, staat wel vast dat volgens Cleti is de grondwater heel klein Behalve die budgettaire staat wel vast dat is. wijEen erheen want volgens Cleti is de kant door de eeuwen goed vraag naar Brusselse percentage is afkomstig uit het overweging, zou dat zachte water door de eeuwen heen goed vraag naaraltijd Brusselse kant in zijn geworden.

Verschil“Vooral in Zoniënwoud, een groot deel uit potentieel nog sneller de groot. metalen in zijnlende geworden.

Verschilnog altijd groot.

“Vooral in Belgische steden het buitenland is Waalse bronnen. Een van de waterleidingen aantasten, aldeze is vorm lende hadden Belgische steden het buitenland is deze vorm elk hun eigen van kant nog heel bekend. grootste winningen ligt op het zacht water weer veel beter voor hadden elk hun eigen van kant nog heel bekend. specialiteit, In Zuid-Amerika zijn domein van waarvan Modave. de Door de huishoudelijke toestellen. Die specialiteit, waarvan de In Zuid-Amerika zijn Brugse kant en de Brusselse bruidssluiers in kant hoogteverschillen daar vloeit het verslijten minder snel en slibben Brugse kant en de Brusselse bruidssluiers ininkant kant bekendste Het Amerika en waterde van het hogerzijn. gelegen niet zo vlugpopulair, dicht omdat de kant de bekendste zijn.

Het populair, in Amerika en verschil in de de vallei techniek: Engeland dan gedeelte zit naar door hoeveelheid kalk lager is.weer eerder verschil zit in dekant techniek: Engeland dan weer Brusselse wordt en eerder intoestelJapan kalksteenbodem.

Het water wordt Hoeweltafellinnen huishoudelijke Brusselse kant wordt tafellinnen enzakdoeken. in Japan Het zijn voornamelijk genaaid en kanten natuurlijk gezuiverd en krijgt heel len niet van hard water houden, voornamelijk genaaid en kanten zakdoeken.

Het zijnop Brugse kant geklost. vooral de wat mineralen mee, maar daardoor doet ons lichaam dataanvragen wel. Zo zijn Brugse kant geklost. vooral de aanvragen op nog Deer kantnijverheid kende maat die de handel komt dus ook een grote magnesium en kalk in het water Dein kantnijverheid kende maat die de handel nog Brussel haar goed hoeveelheid kalkhoogtepunt in de samenstelbevorderlijk voordoen onzedraaien. botten, Al om in Brussel haar hoogtepuntde goed doen draaien.

Al moeilijker in devan zeventiende het steeds ling het water.en Een ander deel nierstenenwordt te bestrijden en het zou in de zeventiende en deHoewel wordtop het steeds moeilijker achttiende eeuw. om op alle aanvragen van ons drinkwater is gefilterd het risico cardiovasculaire en in te achttiende eeuw.

Hoewel om opgaan.” alle aanvragen te Een deel van het Brusselse drinkwater komt uit de Maas. het een luxeproduct Vooral dein stijl Maaswater.

Dat waterwas, bevat dan oncologische ziekten verminderen. © PHOTONEWS het een luxeproduct was, gaan.”

Vooral de stijl was vraag hoog, ook in prinsessenkant, waarvoor weerde veel minder kalk.

Wie toch graag iets wil doen was deandere vraag hoog, ook inhet water prinsessenkant, waarvoor landen.

In zag kan heel nauwkeurig moeten De hardheid van1662 aan de hoeveelheid kalk in zijn of anderehet landen.

In 1662van zaggemeente nauwkeurig moeten Britse parlement zich worden gewerkt, wordt basis van hoeveel water er beschikMaas en grondwater, in andere dan sterk verschillen tot haar heel waterconsumptie, kan een het Britse parlement zich worden gewerkt, wordt Omdat zelfs genoodzaakt om intot testraat, stilaan zeldzaam. baar is,” vertelt Saar Vanderplaetsen weer van grondwater van verschilgemeente en van straat individuele ontharder plaatsen.

Het er zelfs genoodzaakt om zoveel in zeldzaam. er is van Vivaqua. “Maaswater bevat dan lende bronnen. Het water van grijpen.

Er water werd omdat het uittevijf geld verschillenis eenstilaan persoonlijke want heel veelafweging, tijdOmdat in kruipt, grijpen. werd zoveel geld veel intafellinnen kruipt, misschien minder kalk, het wordt© SHUTTERSTOCK reservoirs waar Maaswater inzit is de Er reservoirs komt in Brussel. Naar zulkeheel systemen zijn duur enismoeten uitgegeven aan Brusselse eentijd stuk in © SHUTTERSTOCK uitgegeven aan Brusselse een stuk tafellinnen in wel sneller beïnvloed door de zachter. elk reservoir stroomt water van jaarlijks onderhouden worden kant dat de Britse textieprinsessenkant nietom kant dat de Britseentextieprinsessenkant weersomstandigheden.

Bijde droogte Is het dan geen idee omonze nogkant verkocht verschillende winningen.

Hierdoor bacteriële besmettingen tegen te Met jaren nam de onder groot en Belgische kant leconomie kantfabrikangoedkoop.niet Maar anders Met de aantal jaren namaf dein Brussel, onze te kant verkocht onder groot werd en Belgische kant leconomie en kantfabrikanMaar anders is er een beperkt meerde water van de Maas ontstaat in die reservoirs gaan.goedkoop.

En anders iseen er deze goedkope kantnijverheid die naam, vooral demaar dames onder schuilnaam ten eronder leden.

De een dan bij magneetje, kantnijverheid af intelde Brussel, die naam, vooral de dames werd onder degebruiken schuilnaam ten eronder leden.

Dewater met dan bijneemt een magneetje, kubieke meter die maar we uitde destad Maas om de hardheid te het mengeling van soda en scheut nogtip: baking aan Franse hof waren Point D’Angleterre naar invoer van Brusselse kanteen deeen koper misschien maar de stad telde nog aan het Franse hof waren Point D’Angleterre naar invoerwerd van Brusselse kant neemt de koper misschien mogen zuiveren tot drinkwater, drukken? gesmok“De verdeling van verschillende afkomst.

In bepaalde keukenazijn doen wonderen tegen altijd heel wat kantwinkels. erghet geïnteresseerd in de Groot-Brittannië verboden.

De wel een stuk erfgoed mee altijd heel wat erg geïnteresseerd inzodat de die niet Groot-Brittannië werd verboden. wel aanslag. een stuk erfgoed mee droog komt tekantwinkels. staan. water wordt niet gemaakt op basis kant. reservoirs De kan dat een mengeling de witte Zeker tijdens de wereldtenBelgische keld. Ook ingesmokFrankrijk werd belangstelling bleef echter naar huis. tijdensinde wereldtenBelgische keld. werdhet water belangstelling bleef echter naar huis.

— LUANA DIFFICILE De kans dat Zeker de bronnen Wallonië van hoe hard is, wel kant. op zijn van oppervlaktewater van de Ook in Frankrijk

Watisisde de Wat geschiedenisvan van geschiedenis Waarom zit er zoveel de Brusselse kant? de Brusselse kant? kalk in het Brusselse

B R UBZRZU| ZBZI G | BCI IGT YC I T Y

BRUZZ | BIG CITY

leidingwater?

Lees en bekijk de antwoorden Lees en bekij k de antwoorden Lees en bekij k Big-Cityvragen de antwoordenvia opde de Big-Cityvragen via op op de Big-Cityvragen via BRUZZ.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity 30

I

30

I 2 DECEMBER 2020 2 DECEMBER 2020 I 25 MEI 2022

28

Check ook onze Instagrampagina, Check onze Instagrampagina, elke ook donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag Luana Difficile een nieuwvertelt Big City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

VOLGENDE WEEK VOLGENDE WEEK VOLGENDE WEEK Wat is het verhaal vaner de Welke wereldster woonde Wat is het verhaal van de in de zaak-Peltzer, de moord in het gemeentehuis van zaak-Peltzer, de moord in de Wetstraat?

Elsene?

Wetstraat?

MAXIME, HEAD OF ENTERPRISE ARCHITECTURE

ALS JE JE GOED OMRINGD VOELT, KLIKT HET METEEN! Achter het openbaar vervoersnet, dat de inwoners van Brussel met elkaar verbindt, schuilt een krachtig IT en Telecom netwerk (met up-to-date software, hardware en infrastructuur). Voor een goede omkadering en dit communicatie rekenen we op jouw ervaring en talent.

Dankzij jou is de stad mobieler en verbonden.

JE NIEUWE COLLEGA’S ONTVANGEN JE MET OPEN ARMEN!

surf naar jobs.mivb.be

Castellón aussi incroyable que

proche Seulement 2:30h*

*Heure approximative Bruxelles - Castellón en avion

Ik zoek.

Ik vind mijn opleiding.

09.06.2022 Tour & Taxis 10.00 - 16.00 www.opleidingsbeurs.brussels

OPLEIDINGSBEURS BOURSE DE LA FORMATION TRAINING FAIR GEORGANISEERD DOOR

– ORGANISÉE PAR – ORGANIZED BY

MET DE STEUN VAN

– AVEC LE SOUTIEN DE – WITH THE SUPPORT OF RGB

CMYK

Culture.

NL | FR | EN

GRACE NDIRITU A L’ART DE GUÉRIR LES MUSÉES

‘Vous avez aussi besoin de vous ouvrir à votre cerveau droit’ 31

Culture. Afropolitan Festival

FR

Grace Ndiritu, artiste visuelle basée à Bruxelles, présente chez nous toutes les facettes de son art transdisciplinaire. À Bozar, une performance ouverte au public pour transformer les musées et la société. Chez Arcade Gallery, des peintures, collages et vidéos. — GILLES BECHET

L

’artiste britanno-kényane mène une carrière à la croisée de l’activisme et d’un parcours artistique interdisciplinaire qui combine art textile, vidéo, photographie, collage, écriture et peinture. Pendant six années, elle a mené une vie de nomade, séjournant notamment au sein de communautés indigènes pour se former aux pratiques chamaniques. Menant plusieurs projets sur la longueur, elle y intègre bien souvent le public dans une réflexion et une action commune par la pratique de la méditation. L’art est pour elle un vecteur de transformation de la société et du monde. Souvent présente en Belgique, elle y a mené une action pendant un an au Kunsthall de Gand où elle a également réalisé des performances au SMAK et au MSK. Elle a aussi mené des performances à l’AfricaMuseum et à la Fondation Thalie à Bruxelles.

La performance Women’s Strike que vous présentez au festival Afropolitan fait écho au pouvoir de la communauté qui traverse tout votre travail.

GRACE NDIRITU : Ma famille vient du Kenya et j’ai

grandi en Angleterre. J’ai toujours mené cette existence d’entre-deux comme la plupart des gens issus d’une diaspora. Peu importe que l’on soit né en Afrique ou en Europe, on se sent toujours entre deux mondes. J’ai travaillé en Belgique, au Royaume-Uni, en Afrique, en Amérique. J’ai travaillé dans des villes comme dans des communautés isolées dans la nature. Pendant six ans, j’ai vécu une vie très nomade. J’ai séjourné dans des monastères, des communautés spirituelles et aussi en connexion avec des populations autochtones au Canada, en Argentine ou en Arizona. Cet été, je vais en Australie pour travailler avec des communautés aborigènes.

Dans mon travail, j’aime rassembler des gens qui normalement ne se seraient pas rencontrés.

J’espère donc avoir un public très diversifié et chercher le lien qui nous unit.

pour travailler avec les gens et spécialement avec ceux qui ne sont pas habitués à la méditation ou à une autre pratique spirituelle. C’est une expérience très enrichissante.

Quand j’ai commencé dans le monde de l’art, il y a une vingtaine d’années, personne ne s’intéressait vraiment à la spiritualité. Les gens se moquaient de moi quand je parlais de méditation.

Aujourd’hui, et surtout depuis la pandémie, tout le monde cherche de nouvelles manières d’aborder les choses. On sait qu’en se limitant aux pensées rationnelles, on court droit vers les problèmes. Malheureusement dans le monde occidental, on reste attaché à une vision rationnelle, alors que le reste du monde croit toujours à l’animisme et au chamanisme. Croire que quelque chose de plus grand existe, ce n’est pas nécessairement croire à la religion, mais à des entités vivantes, comme la terre et la nature avec lesquelles nous devrions entretenir une meilleure relation.

Dans une de vos précédentes performances, vous avez demandé aux participants d’écrire une lettre d’amour à un ennemi, ce qui est assez audacieux dans le contexte actuel.

NDIRITU : C’était dans le cadre d’un projet que j’ai mené à Gand autour de l’ancien couvent des carmes, propriété de la ville et de la province. La province voulait vendre ses parts et pour s’y opposer des jeunes l’occupaient. Pendant plusieurs mois, on y a organisé de multiples activités parmi lesquelles une performance appelée un « conseil communal thérapeutique ».

J’ai grandi dans une famille activiste. Ma mère a été formée aux techniques de vérité et réconciliation à l’époque de l’apartheid. J’ai amené cette pratique dans la performance avec un exercice qui consistait à écrire une lettre à un ennemi, quel qu’il soit. À Gand, l’ennemi pouvait être le promo-

La performance Women’s Strike s’incrit dans le cadre de la cinquième édition de l’Afropolitan Festival, placée sous le thème Women Power et du projet Healing the Museum.

teur immobilier, pour les uns, ou l’étudiant qui squattait le bâtiment, pour les autres. Cet exercice fait remonter beaucoup d’émotions qu’il faut consigner sur une feuille de papier, ce qui est déjà une mise à distance. Ensuite, ces lettres, qui sont anonymes, sont lues par une autre personne.

Quand vous entendez vos propres paroles lues par quelqu’un d’autre, vous vivez une expérience vraiment transformatrice. Pour la performance à Bozar, je vais plutôt demander aux gens d’écrire une lettre à l’autre, libre à chacun de définir qui est cet autre.

Votre performance s’inscrit dans un projet plus large baptisé Healing the Museum.

NDIRITU : En 2012, je me sentais très frustrée par

les musées et leur inhabilité à refléter le paysage socio-politique extérieur. Pour moi, la seule manière de répondre à cette frustration, c’était d’y

Dans vos performances, vous pratiquez souvent la méditation comme un outil de communion.

NDIRITU : Quand on apprend, on est habitué à se

concentrer sur le cerveau gauche, celui de l’information rationnelle, mais pour une approche plus holistique et pour faire venir de nouvelles idées, vous avez aussi besoin de vous ouvrir à votre cerveau droit. Au cours de mes performances, on lit et on fait de la méditation, ce qui permet au cerveau de s’ouvrir à différentes associations. C’est une pratique très puissante 32

« Quand j’ai commencé en 2012, personne dans le monde de l’art n’était intéressé par le mot guérison.

Maintenant, c’est presque devenu mainstream » GRACE NDIRITU

Grace Ndiritu 1982, naissance à Birmingham 1994, publie A Year in the Life of Grace Ndiritu chez Oxford University Press 1998-2004, formation à la Winchester School of Arts et à De Ateliers à Amsterdam 2012, début du projet Healing the Museum 2018, lance le projet de mode alternative Coverslut présenté à Gand et à Poppositions Bruxelles 2019, expose au SMAK et au MSK à Gand et à l’AfricaMuseum à Tervuren 2021, projection de son court métrage Black Beauty, présenté aussi à la Berlinale de 2022 2022, publication du livre Being Together : A Manual for Living

amener des énergies par la méditation, le chamanisme et avec un autre public. Mais aussi en travaillant avec les objets, parce que la valeur qu’on leur attribue est souvent complètement biaisée. J’ai travaillé, par exemple, à l’AfricaMuseum de Tervuren où on ne peut pas dire que la plupart des objets sont arrivés de manière pacifique et bienveillante. Mon objectif était d’intervenir dans le musée en y apportant des énergies plus profondes pour amener à la discussion. Cette performance faisait partie d’un projet mené par le Goethe-Institut et on y trouvait des chercheurs, des directeurs de musées africains et européens et des artistes. On a été dans le cabinet des minéraux où sont notamment archivés les diamants. On a médité, puis entamé des discussions, par exemple sur les manières de ramener des objets en Afrique. Quelque chose de très puissant et très cathartique est survenu.

Certains des artistes et scientifiques congolais étaient bouleversés, l’un d’entre eux pleurait.

Avant de commencer, nous étions des êtres humains isolés, parfois ennemis. Il y avait par exemple le directeur du Humboldt Forum de Berlin mais aussi des activistes avec qui il était à couteaux tirés. Quand on a commencé à discuter, on a pu aller très loin dans l’écoute. Le directeur de l’AfricaMuseum s’était, comme nous tous, assis par terre et avait enlevé ses chaussures, ce qu’il n’avait jamais fait depuis 20 ans qu’il était en fonction ! Ce genre de choses ne se manifeste pas directement mais de manière subliminale.

Quand j’ai commencé en 2012, personne dans le monde de l’art n’était intéressé par le mot guérison. Maintenant, c’est presque devenu mainstream.

À la galerie Arcade, vous présentez également une exposition intitulée Post-Hippie Pop Abstraction, pouvez-vous en dire quelques mots ?

NDIRITU : J’ai commencé par l’art textile, puis j’ai

fait de l’art vidéo, puis de la performance chamanique, puis de la photographie et des collages et seulement par la suite de la peinture.

Habituellement, ça se fait dans l’autre sens, en commençant par la peinture. Ça m’a pris un certain temps parce que je voulais comprendre ce que la peinture signifiait pour moi. Je ne pouvais pas choisir entre le langage pop et l’abstraction.

Ils peuvent paraître opposés mais pour moi, ce sont deux styles historiques qui s’équilibrent parfaitement. L’exposition chez Arcade est comme une recréation de ma chambre d’enfance où se manifeste mon intérêt pour la mode et l’écologie, la spiritualité et la politique. J’ai toujours été intéressée par le paradoxe et l’ambiguïté. En surface, tout semble parfait, vous avez des top-modèles, de jolies couleurs, mais quand vous creusez un peu plus profondément, d’autres thèmes apparaissent comme l’extorsion, l’exploitation et le terrorisme. C’est comme une épée à double tranchant.

WOMAN’S STRIKE : HEALING THE MUSEUM 27/5, Bozar, dans le cadre du festival Afropolitan POST-HIPPIE POP ABSTRACTION > 11/6, Arcade Gallery, www.thisisarcade.art

DE HELENDE PRAKTIJK VAN GRACE NDIRITU

THE HEALING PRACTICE OF GRACE NDIRITU

De naar Brussel verkaste Britse kunstenares Grace Ndiritu toont alle facetten van haar transdisciplinaire praktijk. In Bozar doet ze dat met een performance in het kader van het Afropolitan Festival, waarin ze met het publiek musea en de samenleving transformeert. Bij Arcade Gallery met schilderijen, collages en video’s. “Toen ik in 2012 met mijn werk begon, was niemand in de kunstwereld geïnteresseerd in het concept heling. Vandaag is dat bijna mainstream geworden.”

The British-born, Brussels-based artist Grace Ndiritu is showing all facets of her transdisciplinary practice in Brussels. At Bozar, she’s doing a performance as part of the Afropolitan Festival, in which she transforms museums and society together with the public. At Arcade Gallery she is showing paintings, collages and videos. “When I started my work in 2012, no one in the art world was interested in the concept of healing. Today it has become almost mainstream.”

NL

EN

33

Culture. Festival

HOE DE HEIZEL STEEDS MEER EEN STRIJDPERK WORDT VOOR DE MUZIEKLIEFHEBBER

Het gevecht om de festivalganger NL

Twee jaar lang vertoefde de homo festivalensicus noodgedwongen in een winterslaap, maar nu hij ontwaakt is, moet hij overuren draaien. Zijn uitpuilende festivalseizoen krijgt dit weekend de vlam in de pan in het Ossegempark, waar het nieuwe Core-festival zich in de strijd gooit om publiek, artiest en groen.

— TOM ZONDERMAN, FOTO KEVIN VAN DEN PANHUYZEN

E

en totaalervaring van muziek, kunst en natuur,” noemt Core de tweedaagse waarmee het deze week in het Lakense Ossegempark de festivalzomer lentekriebels geeft. Onder meer raplegende Nas, Brusselse popheldin Lous and the Yakuza en dancegenie Jamie xx mogen voor de muzikale vervoering zorgen. Een uitgebreid gastronomisch aanbod houdt ondertussen de interne mens tevreden. Visueel blijf je ook niet op je honger, met onder meer een geloopte film over paddenstoelen die je zonder verdovende middelen in een roes brengt, flitsende ledschermen en een betoverende inkleding. Kortom, alles wat een modern festival hoort te zijn: een parallel universum dat de waan van de dag op afstand houdt.

Core is een organisatie van Rock Werchter en Tomorrowland, twee giganten uit de sector die hoog inzetten op die ‘beleving’. Vooral Tomorrowland toont zich daar een meester in door elk jaar in het provinciaal recreatiedomein De Schorre in Boom een escapistisch wonderland te creëren met beats, Efteling-achtige decors en een dip in het groen.

“Maar voor Core houden we het minimalistischer,” zegt woordvoerster van Tomorrowland Debby Wilmsen. “Onder meer met spiegels op tenten en spiegelzuilen geven we de toeschouwer het gevoel dat hij opgaat in de parkomgeving.” Die focus op de (groene) locatie en een

hang naar ‘kleinschaligheid’ zijn niet nieuw, festivals als Paradise City en Horst, en Best Kept Secret en Into the Great Wide Open in Nederland, zetten er al langer op in.

De samenwerking tussen Rock Werchter en Tomorrowland valt ook niet uit de lucht.

Eerder deelden ze al hun expertise bij de shows van Charlotte De Witte in Flanders Expo en de Garden of Madness-concerten met Dimitri Vegas & Like Mike in het Sportpaleis.

Er is ook een familiale band: Michiel Beers, met zijn broer Manu de oprichter van Tomorrowland, is getrouwd met de dochter van Rock Werchter-baas Herman Schueremans. “Het idee om samen een kleinschaliger festival te organiseren, sudderde al jaren,” zegt Wilmsen, “door corona kwam het in een stroomversnelling.” De koek is mooi verdeeld: “Tomorrowland neemt de productie op zich, Rock Werchter de muzikale invulling.”

VERSNELLING HOGER Dat Brussel de uitverkoren plek is voor hun eerste gezamenlijke festival, is niet onlogisch.

Tomorrowland vult elke zomer zowat elk hotel in Brussel met artiesten en festivalgangers. De People of Tomorrow worden er voor aanvang ook getrakteerd op de preparty Invited Brussels. Voor de hotelsector en de horeca is het uitgebreide aanbod aan packages dat het festival aanbiedt dan ook een enorme

boost. En er is de goede ligging: een snelle verbinding naar de snelweg en een metrolijn naar het centrum van de stad. “Je kan Core bekijken als een citytrip in een bruisende stad,” zegt Wilmsen, “maar dan met de focus op muziek, kunstinstallaties en groen.”

Je kan de organisatoren geen gebrek aan lef verwijten. Core werd aangekondigd eind januari, toen nog niet duidelijk was hoe de pandemie zou evolueren. Ondertussen drijven stijgende energieprijzen en grondstoftekorten de productiekosten op, dreigt er personeelstekort en een overbevraging van materiaal.

Reden waarom Rock Werchter zopas deed beslissen om zijn extra festival Encore te laten samensmelten met TW Classic. “De festivalsector heeft zich de afgelopen jaren erg veerkrachtig getoond tijdens een zeer uitdagende en moeilijke periode,” zegt Nele Bigaré van Rock Werchter. “We dragen het financiële risico samen. Alles start met geloof in nieuwe kansen. En dat is er.” “Het is ook niet meteen de bedoeling om met Core winst te maken, dat deden we met Tomorrowland de eerste vijf jaar ook niet,” legt Wilmsen uit.

“Core moet kunnen groeien, het is geen probeersel dat we bij gebrek aan succes afvoeren. Dit is voor de lange duur.”

Burgemeester van Brussel Philippe Close (PS) zal het graag horen. Hij is een grote pleitbezorger voor events die zijn stad doen ▼

“

34

Een uitzinnig publiek tijdens Couleur Café in het Ossegempark: het wordt de inzet voor de vele festivals die er de komende jaren zullen plaatsvinden.

blinken bij het brede publiek. Van 2006 tot 2017 was hij als schepen bevoegd voor onder meer toerisme, en drukte zijn stempel met evenementen als Brussel Bad, Winterpret en het Brussels Summer Festival. Close heeft een verleden als voorzitter van Brussels Expo, de vzw die vandaag concertzalen als Paleis 12 en La Madeleine beheert. Het is geen geheim dat hij van de Heizel een eventzone wil maken.

De komst van Rock Werchter en Tomorrowland naar Brussel noemt hij dan ook “een positief signaal”. “Brussel feest en geeft zo zuurstof aan de evenementen-, cultuur- en hotelsector, zodat die na twee jaar corona weer op adem kan komen,” klinkt het. “Een camping is doelbewust niet voorzien, zodat festivalgangers op hotel gaan in Brussel.”

Fijn. Alleen wordt het met Core erbij wel érg druk onder de bollen van het Atomium.

Eind juni nestelt Couleur Café zich drie dagen in het Ossegempark, begin juli slaat Brosella er zijn tenten op. Onder de noemer Arena5 sleept H-Park, een vennootschap opgericht door Brussels Expo, concertorganisator Greenhouse Talent en het Luikse festival Les Ardentes, de hele zomer lang kleppers uit de pop, jazz en het chanson naar het naburige Belgiëplein. Eind augustus blinkt Atom de bollen van het Atomium op, een hiphopfestival gecureerd door Back in the Dayz, het Brusselse managementbureau van onder meer Roméo Elvis en Damso. En dan zijn er nog de shows in Paleis 12 en de passage van The Rolling Stones in het Koning Boudewijnstadion.

HET IDEALE BRUSSEL “Na de coronadroogte ben je blij dat het leven herneemt,” zegt Bert Schreurs, directeur van Brosella, het folk- en jazzfestival dat al sinds 1977 plaatsvindt in het Ossegempark en dit jaar zijn 45e verjaardag viert. “Maar tegelijk wordt er een versnelling hoger geschakeld.

Iedereen lijkt zijn achterstand te willen inhalen, waardoor een overaanbod dreigt.”

Ook Couleur Café, dat na zijn vertrek aan Thurn & Taxis in 2017 een nieuwe thuis en een nieuwe glans vond in het park, is bezorgd. “Wij hebben het park voor het eerst in zijn volle glorie gebruikt,” zegt bezielster Irene Rossi. “Het is jammer dat we daar nu concurrentie bij krijgen. Hoe je het ook draait of keert, als je iets organiseert in het park, ga je altijd een beetje op elkaar lijken.”

“Onze diensten hebben goed samengewerkt met de verschillende festivalorganisatoren en goede afspraken gemaakt,” zegt Close over het dreigende armworstelen over artiesten en publiek in en rond het Ossegempark. Vorig jaar uitte Couleur Café zijn ongenoegen over het gebrek aan overleg rond Arena5. “Ook nu was de communicatie beperkt,” zegt Rossi. “We zijn op de hoogte gebracht dat Core er kwam. Maar over de datum en de affiche is er niet gepraat, ook al hadden we daar nadrukkelijk om gevraagd.”

35

BRUZZ

| A N A LY S E

▼

HOE DE HEIZEL STEEDS MEER EEN STRIJDPERK WORDT VOOR DE MUZIEKLIEFHEBBER

36

PARKWACHTER Er is niet alleen de strijd om de affiche, ook over het groen van het Ossegempark wordt gebikkeld.

“Een paar jaar terug werd ons gevraagd om heel voorzichtig om te gaan met het park en de publieksaantallen te beperken om het niet structureel aan te tasten,” zegt Bert Schreurs van Brosella, dat voor deze editie mikt op 10.000 bezoekers op drie avonden. “Maar als ik nu zie hoeveel mensen er zullen passeren, denk ik dat het park tegen het einde van de zomer stuk is.”

Het pièce de résistance in het Ossegempark is het Groentheater, een amfitheater dat in 1935 werd aangelegd naar aanleiding van de wereldtentoonstelling, specifiek om concerten te organiseren. “De akoestiek is goed, de zichtlijnen prima, er is plaats voor 3.000 mensen,” zegt Bert Schreurs. “Het zou jammer zijn als dat maar één keer per jaar gebruikt wordt. Maar dat is nog iets anders dan een belevingsfestival, dat meer druk legt op de omgeving.”

“Het is ook de bedoeling dat de organisatoren het park in dezelfde staat achterlaten als ze het hebben aangetroffen, zodat elk festival over een mooie groene omgeving kan beschikken,” klinkt het bij Close. Couleur Café heeft daartoe rond de tafel gezeten met de groendienst van Brussel en Tomorrowland. “Wij willen garanties op een park in goede staat,” zegt Rossi. “De natuur is delicaat, wij dragen er enorm veel zorg voor. We hebben zelfs een park ranger die erop toeziet dat het gras, de bomen en de wortels niet beschadigd raken.

Het zijn ook niet enkel de festivaldagen zelf, er moet ook opgebouwd en afgebroken worden.”

Het optuigen en afbreken van Core en Couleur Café gebeurt met een paar weken verschil, “maar logistiek samenwerken, is niet mogelijk,” beseft Rossi. “Je kan materiaal helaas niet zomaar laten staan, want dat moet je dan permanent bewaken. En in de tussentijd kan het park niet volledig benut worden. Dus zit er helaas niets anders op dan alles af te breken en weer op te bouwen.” Met Brosella, dat een week later plaatsvindt, deelt Couleur Café wel onder meer een podium en de artiestenlounge. “Daar sparen we toch tienduizenden euro’s mee uit,” zegt Schreurs. “Dat deden we overigens al de laatste drie, vier edities, voor corona dus.”

© CHARLOTTE WALES

Ook Schreurs moest de komst van Core vernemen via de pers. “Dat vind ik wel ongelukkig. De stad is zelf een motor achter Core.

Tegelijkertijd werken wij ook al jaar en dag samen met de stad. Dus ben je tegelijkertijd concurrent én overheid én ondersteuner van ons festival, op de een of andere manier klopt dat niet. En voor ons valt dat nog mee, omdat we in ons programma toch onderscheidend zijn.”

Core zet met onder meer Sam Gellaitry en Amaarae hippe namen uit de elektronica op de affiche, maar mikt met Ezra Collective en Denzel Curry ook op vernieuwers uit de jazz en de hiphop. Op die laatste twee genres legde Couleur Café zich de voorbije jaren eveneens toe, maar die koers werd intussen bijgestuurd. “Iedereen zet vandaag in op hiphop, wij hebben het opgegeven om mee te dingen naar grote namen,” zegt Rossi. “Dat neemt een te grote hap uit ons budget. Wij focussen nu op de nieuwe afropopgeneratie die heel opwindend is, en we hebben nieuwe podia voor dub en elektronische muziek waarmee we de vinger aan de pols houden.”

Couleur Café wil zich nu vooral ook onderscheiden met zijn identiteit. “Wij willen weerspiegelen wat er in de stad leeft op muzikaal en cultureel gebied,” zegt Rossi. “In onze programmatie, in de beleving, in de gastronomie, in de diversiteit van de artiesten en het publiek. Mijn slagzin is altijd geweest: Couleur Café is het ideale Brussel.”

LOUS & THE YAKUZA

Vijf keer scoren op Core

ALTIJD PRIJS

— NAS (27/5, 21.30)

Het blijft bevreemdend hoe de homo festivalensicus na twee jaar winterslaap weer vol aan de bak mag. En hij weze maar beter afgetraind. Niet alleen nieuwe festivals als Core en Live Is Live in Zeebrugge dingen naar zijn hand, ook reguliere spelers als Pukkelpop, dat met Hear Hear! een apart luik lanceert, en Dour, dat nu vijf dagen duurt, testen zijn uithoudingsvermogen.

Tomorrowland palmt zelfs drie weekends na elkaar De Schorre in. En dat in tijden van kelderende koopkracht en energieprijzen die door het dak gaan. Kan zijn portemonnee dat nog aan?

“De tickets lopen goed,” zegt Rossi over de 60.000 kaartjes die Couleur Café hoopt te verkopen. “We doen nu al beter dan in 2019, toen we twee dagen voor het festival uitverkochten.” Ook Core, dat mikt op 25.000 bezoekers per dag, is vooralsnog tevreden. “Het spreekt voor zich dat in deze tijden van hogere prijzen en dalend consumentenvertrouwen het iets trager gaat dan we hadden ingeschat,” zegt Bigaré.

“Maar we zijn zeer tevreden met de huidige verkoopcijfers, we zijn op weg om 20.000 bezoekers per dag te ontvangen.”

Ondanks de kaasschaaf die Couleur Café na de afgelaste edities moet bovenhalen, stijgen de prijzen niet. “We zijn creatief,” zegt Rossi. “Maar het is niet makkelijk. Sommige posten zijn tot dertig procent duurder. Maar wij willen de ticketprijzen niet verhogen, wij willen een democratisch festival blijven dat toegankelijk is voor iedereen. De prijs is ook onze headliner.”

Nasir Jones alias Nas stond de voorbije jaren wat minder in de schijnwerpers, maar met zijn debuut Illmatic uit 1994 kroonde de Amerikaan zich voor eeuwig tot hiphoproyalty.

— LOUS & THE YAKUZA (27/5, 19.30) Marie-Pierra Kakoma vocht zich van de straat naar het popsterrendom. Sinds haar debuut mocht de Brusselse op de thee bij Jimmy Fallon, werd ze de muze van Louis Vuitton en versierde ze een deal met Roc Nation, het label van Jay Z.

— JAMIE XX (28/5, 23.30)

De beatmaker en producer van The xx bombardeerde zichzelf in 2015 met zijn album In colour tot visionair godenkind van de (indie)dance.

— SAM GELLAITRY (28/5, 16.45)

De Schotse laptopproducer Sam Gellaitry is hét gezicht van de SoundCloud-generatie die house, trap en eurodisco tot een verslavend, euforisch geheel mixt.

— AMAARAE (27/5, 16.45)

Met de remix van ‘Sad girlz luv money’ en de feature van Kali Uchis scoorde de Ghanees-Amerikaanse Amaarae vorig jaar een grote hit. Terecht, want ze is een van de interessantste namen uit de dance die westerse elementen mixt met Afrikaanse toetsen.

CORE 27 & 28/5, Ossegempark, www.corefestival.com Vanaf 16.00 live bij BRUZZ radio

LA BATAILLE DU PARC D’OSSEGHEM

THE BATTLE FOR OSSEGHEM PARK

Avec le festival Core, une collaboration entre Rock Werchter et Tomorrowland, c’est l’effervescence à l’ombre de l’Atomium, où une bataille pour un public, des artistes et la verdure se prépare. « Après l’accalmie due au Covid, on est content que la vie reprenne », dit Bert Schreurs de Brosella, qui, comme Core et Couleur Café, se déroulera au parc d’Osseghem. « Mais en même temps, on passe à la vitesse supérieure. Tout le monde veut rattraper le retard et cela risque de faire trop. »

The Core festival, a collaboration between Rock Werchter and Tomorrowland, means things around the Atomium are getting very busy and a battle for audiences, artists and greenery seems to be brewing. “After the Covid standstill, it is great life is picking up again,” says Bert Schreurs of Brosella, which, like Core and Couleur Café, takes place in Osseghem Park. “But at the same time, it’s all about shifting up a gear. Everyone wants to catch up which means it might be too much.”

FR

EN

22 T H E A T R E

BruxellesVies Storyboard STEVE MICHIELS

© GABY JONGENELEN

Une promenade

Pendant trois semaines, un.e créatif.ve partage sa vision du monde. USCHI COP est docteure en psycholinguistique, fondatrice du collectif de créatrices féministes Hyster-x et auteure de nouvelles, de poésie, de chroniques et bientôt d’un premier roman. www.uschicop.com, hyster-x.com

Tom Cruise mag deze zomer dan wel zestig worden, zijn superster is nog lang niet tanende. Al kruipt hij dezer dagen misschien iets minder gezwind in de cockpit van een gevechtsvliegtuig.

TOP GUN: MAVERICK Release: 25/5 38

Quand je me promène, je le sens. Le point de basculement. Une sensation de brûlure juste sous l’aisselle gauche quand je passe le coin, quand un avion arrive à basse altitude sur la ville, les moteurs à plein régime. Je le vois quand je fixe l’obscurité de mon café : le gobelet en plastique telle une bouche diabolique, anneau après anneau, imperméable à l’eau, isolant et dénaturé. Je le goûte dans le haché cru gigotant que le passant mange d’un air affamé. Je le sens dans les bouffées de gaz étouffantes et obèses : le point de non-retour.

Parfois, c’est comme s’il se déplaçait, invisible, telle une plante grimpante, trop subtil pour notre cerveau programmé pour des pixels, des kilooctets et la 5G, et qui ne supporte plus la lenteur. Les racines dévorent tout sur leur passage, en toute tendresse, et personne ne réagit quand ses lianes remplissent nos moindres recoins et caressent doucement nos organes jusqu’à la rupture, jusqu’à ce qu’ils perdent leur fonction. Et que nous devenions des reliques : un souvenir de ce qui jadis était humain.

Mais le point de basculement, naturellement, n’a pas bougé d’un poil. Depuis des siècles. Et nous le connaissons depuis des décennies.

C’est tout le reste qui bouge, les océans, les pôles, le permafrost, toutes les espèces animales non éteintes. En tête ? L’humain. Et il

bouge à une vitesse sidérale, vers le point de non-retour, comme si c’était un objectif en soi – la tête dans le sable, de l’eau jusqu’au cou – comme si nous devions tous disparaître.

L’eau du canal est noire et recouverte de taches de pollution d’un blanc laiteux. Deux canards, mâle/ femelle, fouillent dans une île de déchets flottants, prennent une gorgée d’eau et la laissent s’écouler de leur bec. Idyllique. Quasiment. Deux pattes jaunes dépassent des déchets. Ils boivent un thé aux canards morts, une infusion qui fait office de signal. C’est fini de flâner. Cette époque est révolue.

Je me dis : on ne peut rien y faire.

Et ce qui est ennuyeux avec cette pensée, c’est qu’elle se propage.

Comme un virus, nous sommes tous atteints d’une passivité maladive.

Mais sommes-nous aussi sans défense qu’on le pense ? Et si on demandait conseil aux fossiles, aux dodos et aux dinosaures – à tout ce qui nous a précédés vers une fin inéluctable ? Et si nous disions tous : stop, ça suffit.

Mais je le sais : pas moyen de l’enrayer, nous sommes le point de non-retour. Il est inscrit en nous.

Est-ce vraiment la solution de s’avouer vaincu ? La température moyenne augmente juste de quelques degrés, et l’eau de fonte d’un glacier condamné à mort inverse finalement le cours du temps, et l’eau avec tout ce qui s’y trouve retourne à la source originelle d’où elle est venue sans ménagement. Comme des plantes aquatiques fragiles, nous serions suspendus dans l’eau boueuse. Les cotons-tiges, les bouteilles en plastique, les filets de pêche en nylon passent devant nous. Sereins. Nos têtes comme des nénuphars sur l’eau.

Comme au début, avant que nous ne bétonnions la terre, avant que nous ne devenions aveugles, avant que notre empreinte écrase notre âme.

Je ne peux pas attendre, me dis-je, quand la porte se referme derrière moi et que je décolle le goudron de mes chaussures.

Relire la série complète ? BRUZZ. be/bruxellesvies

You may also like

expérience avec l’équipe qui l’accompagnait à ses débuts, il y a huit ans. « J’étais trop jeune, j’avais 16 ans quand je suis entrée dans le monde de la musique. Je ne savais pas où je voulais aller, mais j’étais impatiente et dans ma naïveté, je me suis laissée emporter. D’autres personnes prenaient les décisions pour moi, jusqu’à ce que je décide d’arrêter. » Cette période l’a rendue plus sûre d’elle, dit-elle maintenant.

Récemment, après une série de singles électro-pop au son moderne et en anglais, elle a aussi commencé à composer en français. « En anglais, je décris davantage mes sentiments, mais je copie aussi plus facilement des exemples anglo-saxons. Les textes écrits dans ma langue maternelle sont plus concrets, plus directs, plus authentiques. » Lors de ses futurs concerts à Bruxelles, Mia Lena mixera les deux.

UNE GÉNÉRATION QUI COCHE DES CASES

‘J’adore la toxicité !’

FR

24 ans à peine et elle est déjà de retour. Il s’agit probablement d’une première pour ce e rubrique, mais les tentatives de l’artiste électropop bruxelloise Mia Lena d’imaginer sa génération tout en se réinventant méritent aussi votre a ention. — TOM PEETERS

MIA LENA 25/5, 17.00, Charmilla Chaud 3, Vaartkapoen, www.vaartkapoen.be 30/5, 20.00, Le Kiosque, Bois de la Cambre, www.lekiosque.eu 2/6, 20.00, Chez Lutgarde, www.lutgarde.eu

On nous avait prévenus : elle ventile librement son opinion et surtout elle regorge d’énergie. « J’ai toujours été hyperactive », dit en riant Marie Benmokaddem, qui, sous le pseudo Mia Lena – contraction de ses prénoms Marie et Magdalena – est récemment arrivée en demi-finale du concours Humo’s Rock Rally. « Quand je ne fais rien, je ne me sens pas bien. Je suis donc toujours occupée, qu’il s’agisse de musique, de travail (à la pâtisserie Ginkgo) ou avec mes amis. » Après notre interview, elle se rendra à Mag-

ma-Collective, bureau de gestion où elle suit actuellement un stage, dernier spasme de sa formation en Relations Publiques à l’IHECS. « Comme je suis très honnête, on me trouve parfois un peu brutale, dans mes textes mais aussi dans mes rapports. Je dis ce que je pense et comment je me sens. Je dois encore apprendre à mieux canaliser cela, mais d’un autre côté, cette hyper sincérité et cette transparence caractérisent aussi vraiment ma génération. » Elle revient après une mauvaise

Après avoir débuté le piano à six ans, elle s’est éprise du chant, sous l’influence de la série TV One Three Hill et de vocalistes R&B comme Alicia Keys. Elle chante souvent des textes sur ses premiers amours et des découvertes, notées dans son petit carnet. Maintenant qu’elle réutilise sa langue maternelle, elle retourne plus souvent au piano, mais elle n’a clairement pas fini de faire des expériences. « On me dit parfois qu’avec ma belle voix, je n’ai pas besoin de textures électroniques saturées d’effets autotune, mais je m’en contrefiche. » Elle a aussi une prédilection pour les textes qui analysent les relations toxiques – « J’adore la toxicité ! » - et s’inscrit ainsi dans sa génération. « C’est une époque étrange. On attend de notre génération qu’elle soit toujours disponible. Plus que nos prédécesseurs, nous sommes conscients des opportunités qui nous attendent et de tout ce qu’on rate potentiellement. En fait, je chante les frustrations que crée la pression de la compétition, alors que je suis contente quand je peux cocher une case sur ma liste. » Lors de son concert au VK, ou à la sortie de son EP en automne, elle pourra cocher une case.

BRUZZ | PORTRAIT

MIA LENA

39

Culture. Jeugdtheater

HOOGTEPUNTEN UIT DERTIG JAAR BRONKS

PIONIEREN MET ODA VAN NEYGEN

“Ik zou er niet opnieuw aan beginnen” De wortels van Bronks zijn verstrengeld met die van het jeugdtheater in ons land. De stichter van Bronks, Oda Van Neygen, begon in 1976 als vrijwilliger bij de Beursschouwburg, waar directeur Frans Van Langendonck toen nog gewoon voorstellingen voor volwassenen aan kinderen voorschotelde. Van Neygen mocht er langzamerhand jeugdtheatervoorstellingen aanbrengen, en zo introduceerde de Beursschouwburg in 1980 de slogan ‘Elke zondag kinderdag’, met een aanbod uit verschillende disciplines.

Van Neygen: “Op het vlak van Nederlandstalig jeugdtheater waren er in België toen alleen het Koninklijk Jeugdtheater (KJT) in Antwerpen, dat vooral brave sprookjes bracht, de kindermusicals van het Speeltheater van Eva Bal in Gent, het animatietheater van Stekelbees en het poppentheater van Taptoe.” Veel jeugdtheater was ‘vormingstheater’ dat een educatieve boodschap verpakte. Dan importeerde Van Neygen liever uit Nederland – zoals de legendarische poppenspeler Jozef van den Berg – of liet ze theatermakers als Blauwe Maandag Cie, Jan Decorte en tg Stan voor een jong publiek spelen.

Toen een nieuwe directie de Beursschouw40

burg een nieuwe koers liet varen, ging Van Neygen op zoek naar geld om zelf een echt jeugdtheater op te richten. “Met iemand die instond voor de zakelijke leiding, de promotie en de omkadering vond ik onderdak in het Centrum voor Amateurkunsten (nu Zinnema) in Anderlecht, en ik kreeg een ongemeubileerd bureau in Elsene. In december 1991 is Bronks opgericht. De naam kwam van Nederlander Ad van Iersel, die ook de eerste kleutervoorstellingen maakte: ‘BRussel ONderwijs KunSt’.

Gedurende 23 jaar – in 2014 ging ze met pensioen – zou Van Neygen Bronks niet alleen een ijzersterke artistieke reputatie bezorgen. Na een lang nomadisch bestaan realiseerde ze ook een eigen theatergebouw, dat haast evenveel moeite kostte als de opstart van Bronks. “Als ik het nu zou moeten overdoen, zou ik er niet aan beginnen. Het was waanzin,” zei ze bij haar afscheid.

2001

DE PRIJZEN VAN OLA POLA PLATEL

“We wisten niet wat we gemaakt hadden” Bronks heeft altijd voorstellingen uit binnen- en buitenland naar Brussel gehaald, maar ook altijd eigen producties gemaakt. Paul Peyskens regisseerde in 1993 de eerste echte Bronks-pro-

R D MALLENTJE

ANS

1991

© RAYMON

Het Brusselse ‘theater voor jong publiek’ Bronks bestaat dertig jaar. Het hielp makers als Pascale Platel, Maaike Neuville en Bruno Vanden Broecke groot worden, én leerde zijn publiek en de wereld dat het Beslan-gijzeldrama ook op kindermaat verteld kan worden. ‘A Bronks Tale’ in vijf hoofdstukken. — MICHAËL BELLON

© KATLEEN EXELM

BRUZZ

| ACHTERGROND

NL

© DOMINIQUE PIC CINATO

‘Het was waanzin’

Hiernaast: Pascal Platel in Ola pola potloodgat (2001).

Hierboven: Janne Desmet in Brooddoos (2012).

| ACHTERGROND BRUZZ

2006-2009

BOUWEN OP BRAAKLIGGEND TERREIN

“Een lijdensweg waar ik uren over kan vertellen” Al van bij het begin van Bronks in 1991 bestonden er plannen om een eigen theater te bouwen. Maar door het omgooien van plannen en de zoektocht naar budgetten zou de eerste steen van het theater aan de Varkensmarkt pas in 2006 gelegd worden, en werd het pas in 2009 in gebruik genomen. Daarvoor leidde Bronks een nomadisch bestaan, met als uitvalsbasis vanaf 1993 het Gesùklooster in de Brialmontstraat in Sint-Joost, dat maar een heel kleine capaciteit had. Het Paleis voor Schone Kunsten bood een extra speelplek, en voor de Bronks-festivals werd

▼

Uiterst links: Dominique Van Malder, Ruth Beeckmans en Joris Hessels in Wawilwiedoen (2012).

Hiernaast: Tribunal van Ballet Dommage (2020).

© RAYMOND MALLENTJER

© CLARA HERM

ANS

© KATLEEN EXELM

ANS

Hiernaast: Steven Van Herreweghe in Het Hamletmachien (1995).

Onder: Wannes Capelle en Isabelle Van Hecke in Grote hoofden, kleine hartjes (2015).

ductie Terugblik misschien, met Wouter Hendrickx, Lilitcha Mutumwinka en Silvana Span. Omdat er in de beginjaren maar weinig jeugdtheater bestond, had Oda Van Neygen de gewoonte om talent uit het volwassenentheater en de toneelopleidingen werk voor alle leeftijden te laten maken. Zo hebben heel veel succesvolle theatermakers een aantal van hun eerste stapjes bij Bronks gezet. Steven Van Herreweghe, Inne Goris, Dimitri Leue, Olympique Dramatique, Patrick en Filip Jordens, Mieja Hollevoet, Maaike Neuville, Raven Ruëll, Bruno Vanden Broecke, Joost Vandecasteele, Joris Van den Brande, Ruth Beeckmans, Joris Hessels, Dominique Van Malder, Carly Wijs, en recenter Haider Al Timimi, Arber Aliaj, Atta Nasser, Julie Delrue, Tomas Pevenage, Ballet Dommage en Compagnie Barbarie groeiden mee met de reputatie van Bronks.

Maar de meest iconische Bronks-productie is wellicht Ola pola potloodgat uit 2001, van het vrijmoedige, absurdistische, vrolijke, stoute en charmante duo Pascale Platel en (die andere vaste Bronks-klant) Randi De Vlieghe. Platel had bij Bronks eerder al De koning van de paprikachips gemaakt, maar met dit uiterst geestige en verbeeldingsrijke stuk wonnen de twee niet alleen de toen gezaghebbende 1000 Watt-prijs voor jeugdtheater, maar ook de Grote Theaterfestivalprijs 2002. Het was de eerste en voorlopig enige keer dat het Theaterfestival een jeugdvoorstelling bekroonde, en dat heeft voor een heel andere kijk op het jeugdtheater gezorgd.

Ola pola potloodgat toerde intens door België en Frankrijk, terwijl Platel dat succes niet had zien aankomen. “Ik wou eerst eigenlijk een monoloog maken, maar Randi vroeg of hij met mij mocht meespelen – net zoals op de speelplaats. We huurden een zaaltje waar we ons twee maanden rot hebben geamuseerd en op het moment van de première wisten we eigenlijk niet wat we gemaakt hadden. Die Theaterfestivalprijs winnen was ook heel onwennig. Vanaf toen had ik het gevoel op een draaimolen te zitten waar ik niet meer af kon.”

41

BRUZZ

| ACHTERGROND

▼

HOOGTEPUNTEN UIT DERTIG JAAR BRONKS

uitgeweken naar locaties als De Markten, De Kriekelaar of de Bottelarij. Maar dat was allemaal erg omslachtig. Talloze leegstaande gebouwen werden bezocht. Huidig zakelijk leider Piet De Coster, met 22 jaar inmiddels het langst dienend bij Bronks, begon er in 1999 dan ook met de opdracht een geschikt terrein te vinden, nadat ook plannen van architecte Martine De Maeseneer voor een theater in de Moutstraat waren afgekeurd.

De Coster: “Het is een lange lijdensweg geweest waar ik uren over kan vertellen.

Nochtans vonden we snel het terrein aan de Varkensmarkt, en ook het nieuwe ontwerp van De Maeseneer was er meteen. Maar het duurde zo lang voor de grond kon worden gekocht, dat Vlaams minister van Cultuur Bert Anciaux op een gegeven moment nog met het idee kwam om Bronks terug in de Beursschouwburg te steken.

Zowel bij ons als bij de Beursschouwburg sloeg dat in als een bom, waardoor we op het braakliggende terrein tussen het onkruid met allerlei artiesten de protestactie SKNORB hebben opgezet. Tot Pascal Smet het theater uiteindelijk met geld van de VGC gebouwd heeft.”

Zo kwam het opmerkelijke gebouw met glazen gevel en sheddak, een zaal voor tweehonderd personen en een grote studio met twee veelgebruikte repetitieruimtes aan de straatkant er dan toch.

2016

INTERNATIONAAL MET EEN GIJZELINGSDRAMA

“Wat we in Vlaanderen amper verkocht kregen, zorgde wereldwijd voor discussies” In het volwassenentheater zijn internationale tournees van Belgische gezelschappen gebruikelijk, maar in het jeugdtheater zijn successen in het buitenland minder evident. Toch kan Bronks ook op dat vlak pluimen op zijn hoed steken.

Franse vertalingen en tournees door Frankrijk en Nederland waren al langer geen uitzondering meer, maar in 2014 maakte regisseur Carly Wijs met acteurs Gytha Parmentier en Roman Van Houtven de voorstelling Wij/Zij, geïnspireerd op de dodelijke gijzeling van een Russische school in Beslan in 2004. In 2016 stond Us/Them op het prestigieuze Edinburgh Festival Fringe, werd het door The Guardian opgepikt met een vijfsterrenrecensie, en volgden aanvragen uit China, Australië, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika.

Dat een stuk met zo’n zwaar thema Bronks internationaal succes bezorgde, bevestigde nogmaals de filosofie van het huis om ook zeker de jeugd niet te onderschatten. “Kan je een verhaal over terrorisme aan negenjarige kinderen vertellen? Zelfs in Vlaanderen kregen we het idee eerst amper verkocht, en nu brengt het wereld42

wijd de discussie op gang over wat kindertheater kan zijn,” zei theatermaker en voormalig Bronks-leider Marij De Nys daarover. “Soms duren de nagesprekken langer dan de voorstelling zelf. Zo leer je veel bij over jeugdtheater en de omgang met kinderen in andere landen.”

Carly Wijs zou met Gytha Parmentier en Dries Notelteirs later opnieuw succes behalen met Show, over seksualiteit. En omdat Wij/Zij ook een succes was in Frankrijk, kwam het overlegmoment voor alle Franse programmatoren van jeugdtheater (Rida) heel uitzonderlijk naar Brussel tijdens het festival – nu EXPORT/IMPORT – dat Bronks organiseert met zijn Franstalige Brusselse tegenhanger La Montagne Magique, en dat ook afgelopen jaar in november weer honderd programmatoren lokte om Belgische artiesten een internationale springplank te bieden.

2022

DE TOEKOMST TEGEMOET

“Na de moeilijke jaren eens goed feesten” Dit seizoen 2021-2022 viert Bronks dus zijn dertigste verjaardag. De huidige artistieke en dagelijkse leider Veerle Kerckhoven, die in 2014 Oda Van Neygen opvolgde, aanvankelijk samen met Marij De Nys, werkt al twintig jaar bij Bronks. Zij maakte ook de rock-’n-roll van de Brialmontstraat nog mee. “Dat was bijna een scoutslokaal waar je nu geen theater meer zou mogen maken. We hebben er nog een jeugdclub gehad tussen de ratten in de kelder.”

Dan is de vooruitgang duidelijk. In het laatste precoronajaar 2019, programmeerde Bronks 1.111 activiteiten voor een totaal publiek van 79.326 personen. In 2014 won Bronks als beloning voor die minder bekende maar uitgebreide educatieve werking de Cultuurprijs

Carly Wijs’ Wij/Zij bezorgde Bronks internationaal succes.

voor Cultuureducatie. Na corona gaat Bronks weer stilletjes richting 60 schoolvoorstellingen per jaar. Kerckhoven: “Na de moeilijke periode die we achter de rug hebben, is de dertigste verjaardag de gelegenheid voor een groot gratis feest voor alle leeftijden en doelgroepen, waarvoor je niet hoeft te reserveren.” Ochtendmensen zijn al vanaf elf uur welkom op het terras met acts waar ook baby’s, peuters en kleuters van kunnen genieten. Na de middag is er de Bronks-bingo waar je het konijnenpakje van Gytha Parmentier uit Show en de onderbroek van Joost Vandecasteele uit Clash kan winnen.

Daarop volgt een dj-spektakel en een No Parents Allowed Party, waarna tal van Bronks-artiesten acts opvoeren, het Brusselse collectief The Gap dancebattles organiseert, BRUZZ om middernacht de vrouwelijke dj’s van Supafly Collective cohost, waarna nog een nachtelijke party volgt.

Nog verder in de toekomst worden Ballet Dommage en Compagnie Barbarie vanaf 2023 huisgezelschappen, en trekken de Bronks-producties Rita en The happy few respectievelijk naar Japan en naar Duitsland en Zwitserland.

THE PARTY – 30 YEARS BRONKS 28/5, 11.00, Bronks, www.bronks.be

30 ANS DE BRONKS

30 YEARS OF BRONKS

Le théâtre bruxellois pour jeune public Bronks fête ses 30 ans. De nombreux jeunes spectateurs ne savent pas combien les grandes personnes ont travaillé dur pour créer leur théâtre préféré. À l’origine, Bronks était une ramification du Beursschouwburg, et pendant des années, il a connu une existence nomade. Ce n’est qu’en 2009 qu’il a trouvé un endroit fixe. L’ancienne directrice financière Oda Van Neygen : « Si je devais le refaire, je ne le referais pas. C’était de la folie. » Mais le jeu en valait la chandelle, car la production Us/Them leur a valu une parution dans The Guardian et des louanges des États-Unis jusqu’en Chine.

The Brussels theatre for young audiences Bronks is now itself thirty years old. Many in its young audience do not know how much effort it took for the older generation to create their favourite theatre. Bronks branched out from the Beursschouwburg and for years led a nomadic existence. It only found its permanent home in 2009. Founder and former artistic director Oda Van Neygen: “If I had to do it all over again now, I wouldn’t.

It was madness.” But it was not in vain because Bronks’ in-house show Us/Them made it as far as to the pages of the British newspaper The Guardian and garnered praise from the US to China.

FR

EN

#leErkrachtbXl

Juf Yasmin, klasleerkracht 6de leerjaar en zij-instromer

The MIM challenges you to honour Toots !

How to apply ? www.mim.be

Under the skin

WHAT MAKES EDOUARD GILBERT AKA KUNA MAZE TICK?

‘If I run out of inspiration, I put on some music’

BRUZZ | PORTRAIT

EN

French producer and multi-instrumentalist Edouard Gilbert loves that village feeling that Brussels has. Ideal as a counterbalance to the musical destinations and cross-pollinations that he looks for as Kuna Maze. The trip that once began in Panama and recently made a few hip jazz venues in the UK rock comes home to Brussels Jazz Weekend. — TOM PEETERS, PHOTO IVAN PUT

Edouard Gilbert has just finished performing in London, Bristol, Manchester and Norwich when we meet him at Café La Pompe in Saint-Gilles. That he is at home here is evident from the way he is greeted on the terrasse of the popular pub. He is still upbeat from the short tour of England, following a successful showcase last autumn in London. “It was an old-fashioned, but very tantalising trip,” says the producer,

atories in Lyon and Chambéry. “We don’t play classic jazz but they still let us play at Ronnie Scott’s Jazz Club, where all the big names have passed through.”

BACK AND FORTH For Gilbert, it all began with the classical trumpet before he briefly switched to bass in his teens, but it was mainly the music of adventurers such as Flying Lotus that motivated

“In Brussels, not even the students at the Conservatoire pay much a ention to genres” who on stage mainly plays bass. “We left Brussels in a small van and took the ferry. It is more practical than flying: our equipment stayed with us and we were freer to move around.”

Gilbert is especially grateful to his label Thru Thoughts. That label is about to launch Back & Forth, the album he made with his good friend Nicolas Morant aka Nikitch but will also launch his solo project early next year. “Together with our booking agent, they also arranged our work visas and the other administration for the trip, so that we could focus entirely on the music.”

Gilbert sees the excitement of the concert-goers as a small victory over the jazz teachers who had little interest in cross-pollination back when he was studying at the conserv44

him to start experimenting himself.

“At one point I had had it with the jazz scene in Lyon. It was too closed and compartmentalised for me. I have started to open up more to other genres. By extension, my move to Brussels felt like a breath of fresh air. Here, not even the students at the Conservatoire pay much attention to genres. They play with an open mind and life here is easy.

Brussels combines the allure of a capital city with the feel and closeness of a village. I can enjoy underground nights here as well as concerts at the Ancienne Belgique.”

Gilbert found Flying Lotus via beatmaker J Dilla and that became his gateway. Later, he started listening intensively to house and broken beat producers. “These days,

my influences are even more diverse: from Herbie Hancock over Brazilian bossa jazz to the multicoloured British jazz scene, which draws inspiration from reggae, UK garage and dubstep.” Back & Forth was born out of that mix and the title refers to the back and forth travel and online correspondence between Gilbert and Nikitch, who now lives in Grenoble.

“That took some organisation, but that we complement each other makes up for everything.”

COLOURFUL LABYRINTH “I need a lot of musical input anyway, even when I’m creating,” Gilbert says. “When my inspiration fails, I put on music. That can be a different style, and in there somewhere I hear something that I can use in a different way. While making the new record, I listened a lot to the American producer John Carroll Kirby, a colleague on Thru Thoughts, but also to broken beat icons like Domu, Afronaut and Bugz in the Attic, and to bossa classics from the 1970s. “Manfredo Fest’s Brazilian Dorian Dream was a great inspiration, as was Marcos Valle.” On the new album, where Commander Spoon’s Pierre Spataro plays some saxophone sporadically, Brazilian singer João Selva can be heard on the

catchy “Engatinhar”.

So in one fell swoop, we find ourselves on the other side of the Atlantic, where Gilbert found inspiration for his stage name. “I used to draw a lot. A book about the traditional textile art of the Kuna people from Panama caught my eye.

The colourful, geometric patterns look like a labyrinth. I thought that suited my music, which is equally hybrid. My uncle lived on a boat near their habitat which stretches across the many islands off the Panamanian coast. When I visited him seven years ago, I met the indigenous people and that was an amazing experience.”

If music from many corners of the world has always had a direct influence on his creative production, then travel certainly has an indirect one. “It emphasises how important it is to me to be open. Covid put a bit of a damper on that travelling. But I am convinced that even that short trip through England has influenced us.

Being confronted with a physical place always teaches you something that you cannot get from books.”

NIKITCH & KUNA MAZE: BACK & FORTH Release: 27/5 via Thru Thoughts Concerts: 27/5, 19.30, Botanique, www.botanique.be & 28/5, 19.45, Kapellemarkt/Place de la Chapelle, www.brusselsjazzweekend.be

DE GLOBAL VILLAGE

LE VILLAGE PLANÉTAIRE

De Franse producer en multi-instrumentalist Edouard Gilbert is dol op het dorpsgevoel van Brussel. Het vormt het ideale tegenwicht voor de muzikale bestemmingen en kruisbestuivingen die hij als Kuna Maze opzoekt. De trip die ooit begon in Panama en onlangs nog hippe jazztenten in het Verenigd Koninkrijk op stelten zette, komt thuis tijdens het Brussels Jazz Weekend. “Op een bepaald moment had ik het helemaal gehad met het jazzmilieu in Lyon. Het was me te gesloten en opgedeeld. Mijn verhuis naar Brussel was een verademing. Zelfs conservatoriumstudenten trekken zich hier weinig aan van genres.”

Le producteur et multi-instrumentaliste français Édouard Gilbert adore l’ambiance village de Bruxelles, en contrepoint des destinations musicales et synergies qu’il recherche en tant que Kuna Maze. Son parcours, qui avait débuté au Panama, l'a fait récemment mettre le feu aux boîtes de jazz branchées du Royaume-Uni, pour revenir jouer à domicile, au Brussels Jazz Weekend. « À un moment donné, je n’en pouvais plus du milieu du jazz lyonnais. Il était trop fermé et divisé.

Mon déménagement à Bruxelles est une libération. Ici, même les étudiants du conservatoire ne se soucient pas trop des genres. »

NL

FR

Edouard Gilbert Born in 1991 in Saint-Germain-en-Laye, moves to Issoire in the Auvergne at 6 and starts studying trumpet in Lyon at 16 At the jazz conservatory in Chambéry, he meets Nicolas Morant aka Nikitch, with whom he begins to work intensively Inspired by Flying Lotus, downtempo house and broken beats, he starts mixing jazz with hip hop and electronica as Kuna Maze Arrives in Brussels in 2017, where he and Nikitch make several EPs and the album Débuts Together, they launch Back & Forth on a UK tour

BRUZZ | INTERVIEW

His solo debut is planned for early 2023

PROFICIAT, JE LEEST BRUZZ. Je ben niet alleen. BRUZZ bereikt steeds meer mensen.

Dat werd gemeten in de tweejaarlijkse bereikstudie van BRUZZ, die bevraagt hoeveel mensen onze media volgen.

Het maandbereik van BRUZZ stijgt tot 350.000 gebruikers: 29% van de populatie in Brussel en de rand rond Brussel leest, kijkt of luistert naar BRUZZ. Dat is maar liefst 38% meer dan het maandbereik van twee jaar geleden. Ook de naambekendheid van BRUZZ heeft vleugels. Meer dan één op twee (56%) zegt BRUZZ te kennen, bij de Nederlandstaligen binnen de populatie stijgt dat cijfer zelfs tot 81%.

BRUZZ werd in 2016 gelanceerd als overkoepelend mediamerk van de Vlaams-Brusselse media. Op zes jaar tijd hebben we een krachtig en dynamisch Brussels merk uitgebouwd. Bedankt om deel uit te maken van dat verhaal!

BRUZZ is het multimediaal mediamerk van de Vlaams-Brusselse Media. BRUZZ brengt nieuws, cultuur en verhalen uit de hoofdstad. Volg BRUZZ op radio, televisie, online, in het magazine en op onze social media.

BRUSSEL

BRUSSELS KET EN WERELDSTEJE R

S T O O T JAAR S N A M E THIEL INFO & TICKETS

TOOTS

BRUZZ Select. Eat & Drink

Bij Educazione Napoletana wordt alchemie bedreven met vuur.

De perfecte pizza NL

We hoorden lange tijd niets van pizzaiolo Bernardo D’Annolfo. Daar is eindelijk verandering in gekomen. De man van Mondragone hee zijn eigen zaak geopend: Educazione Napoletana. — MICHEL VERLINDEN, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE EDUCAZIONE NAPOLETANA

•••

Maliestraat 1 rue du Mail, Elsene/Ixelles, 02-245.15.40, www. educazionenapoletana.be, ma/lu/Mo > do/je/Thu 12 > 14.30 & 18.30 > 22.00 vr/ve/Fr > zo/di/Su 12 > 14.30 & 18.30 > 23.00

Het was in 2017, in een schijnbaar onbeduidend Schaarbeeks etablissement, Ciaooo. Met grote ogen ontdekten we er de ongelofelijke pizza’s van Bernardo D’Annolfo, een jongeman afkomstig uit Napels.

Omdat we altijd op zoek waren naar het nieuwe, vonden we niet de tijd om nog eens terug te keren, en in tussentijd verkende de pizzaiolo andere horizonten. Het culinaire talent schitterde onder meer in La Louvière, in Waterloo en gedurende korte tijd op de Louis Lepoutrelaan in Elsene. Catch him if you can...

Het goede nieuws is dat hij nu misschien zijn vaste stek heeft gevonden in de Kasteleinswijk. Zijn

zaak heeft hij heel terecht Educazione Napoletana genoemd. Net waarom we zo dol op hem zijn: tot op de letter volgt hij de Napolitaanse school, volgens ons de allerbeste in pizzaland.

Wat Napolitaanse pizza definieert?

Zacht en strelend vanbinnen, knapperig aan de korst – kortom, een lekkernij in smaak en textuur. We weten wel, zoals de chef het nog eens uitlegt in de zaal op de eerste verdieping, dat een pizza bestaat uit zout, water, gist en bloem (merk: Caputo), toch vinden we het moeilijk om te geloven dat er niet meer nodig is om te doen wat Bernardo D’Annolfo doet. Hij is dan ook een echte alchemist met vuur. Ga bij Educazione Napoletana proeven en

je waant je zo in Napels.

Bij die illusie word je een handje geholpen door het intense decor: een fresco van SSC Napoli-legende Diego Maradona, zwart-witfoto’s van de beroemde baai van Napels, een afbeelding van de Heilige Maagd…

Er zijn ook veel foto’s van Bernardo zelf. Een tikje narcisme? We vergeven het hem, want hij heeft gevoel voor humor. Of wat dacht je van een kaart waarop een pizza met ananas prijkt – de ultieme schande voor een Italiaan – tegen de bescheiden prijs van… 100 euro. Een wijze raad: probeer haar niet te bestellen. Ga net zoals wij voor de Napoletana (€12,50), een klassieker met tomaat, mozzarella, kalamataolijven, kappertjes, ansjovis, oregano en basilicum. Meer heb je niet nodig om de perfectie te proeven.

Of toch: neem er nog een zalige fles Montepulciano Corte dei Rovi (€27) bij.

47

BRUZZ Select. Cinema

FILM OF THE WEEK

See here, a mutating human being EN

In Crimes of the Future, artists let an audience watch while their mutated and tattooed organs are surgically removed. Has a new David Cronenberg arisen? Nope, the old one is resurrected. — NIELS RUËLL CRIMES OF THE FUTURE

••••

CA, dir.: David Cronenberg, act.: Viggo Mortensen, Léa Seydoux, Kristen Stewart

Crimes of the Future is a tantalisingly poetic title. Had he not come up with it, David Cronenberg might have called his latest film The Plastic Eaters, by analogy with Vincent Van Gogh’s The Potato Eaters. His first film since Maps to the Stars (2014) depicts a dark but intriguing near future and was shot in Greece without sunshine. Part of humanity aspires to be able to eat plastic. If we are producing so much synthetic waste, why not put it to good use? Pain is a pleasure to be pursued. High-tech bizarre dining chairs and womb-like beds help people with Accelerated Evolution

Crimes of the Future reflects on what the new human infected by technology and unknown biology might look like and asks how society will respond to the disruption.

Syndrome. They develop unknown organs with the craziest shapes. Viggo Mortensen, Cronenberg’s

fetish actor from A History of Violence and Eastern Promises, plays a leading performance artist who explores the new world with both torment and fascination. He allows himself to be operated on live in front of an enthralled audience seemingly unable not to watch. The surgeon who removes his mutated and tattooed organs is also his mistress, played by Léa Seydoux. Among his greatest and most rabid fans is the employee of the National Organ Registry played by Kristen Stewart from Spencer.

BODY ART

Viggo Mortensen plays an artist who allows himself to be operated on live by his mistress, Léa Seydoux.

48

In his Golden Palm-nominated comeback film, Cronenberg philosophically and cinematically builds on the astonishing films from the first half of his illustrious career. Some knowledge of Shivers, The Fly, Videodrome and Crash is recommended. Sometimes it even feels like a medley. Some of the reflections on art feel like nitpicking. Most of the

time, the film is jaw-dropping and stimulates your mind like the provocative cinema as only the Canadian visionary knows how to come up with.

The director who excelled in body horror rightly notes that body horror is an unfortunate name for his work. Certainly Crimes of the Future is more body art than body horror. It makes us look at how the new times are affecting us spiritually and physically, not with fear or horror but with wonder and curiosity. It reflects on what the new human infected by technology and unknown biology might look like and asks how society will respond to the disruption. Its observations, thoughts and questions are artistically expressed through an extreme magnification of the physical mutations and transformations in a deliberately confusing, chilling and grotesque spectacle.

Anyone fancy a piece of plastic?

FOCUS

MORE FILM

Peeping Powell FR

Michael Powell est l’un des plus grands réalisateurs que le cinéma britannique ait jamais connu. Pour une raison quelconque, plus personne ne semble être au courant. Bizarre car il a laissé derrière lui un nombre extraordinaire de classiques. — NIELS RUËLL

La plupart des cinéastes ne font jamais de chef-d’œuvre, les heureux élus un seul, et les très grands plusieurs.

Même s’il est beaucoup moins connu que son compatriote Alfred Hitchcock, Michael Powell est un géant.

Flagey projette sept films de sa carrière riche et particulièrement variée. Des chefs-d’œuvre pour ceux qui voudraient les découvrir ou les redécouvrir et des films moins connus mais néanmoins remarquables. Il a réalisé la plupart de ces films avec le scénariste, partenaire et frère d’armes Emeric Pressburger. N’hésitez pas à emmener quelqu’un qui se méfierait des films d’il y a septante ou soixante ans. Le risque qu’il s’ennuie est très faible. Le film Les Chaussons

THE RED SHOES

rouges (The Red Shoes), visuellement éblouissant, raconte l’histoire déchirante d’une ballerine tiraillée entre son amour pour un compositeur et l’ambition enflammée d’atteindre les plus hauts sommets de la danse. Les notes hautes en couleur du technicolor romantique et flamboyant sont également combinées à des nuances plus sombres dans le film Le Narcisse noir (Black Narcissus), récompensé par un Oscar.

Deborah Kerr y est sensationnelle dans le rôle d’une mère supérieure qui, dans un couvent dans l’Himalaya, se retrouve submergée par un environnement vertigineux et inconnu, des doutes existentiels et un désir difficile à contenir. À la fin des années 1950,

Powell prouve avec Le Voyeur (Peeping Tom) qu’il a la virtuosité et la capacité d’adaptation nécessaires pour passer du cinéma classique d’après-guerre au modernisme. Mais il a fallu plusieurs années pour qu’on s’en rende compte, et il était déjà trop tard. À sa sortie, son thriller voyeuriste sur un tueur en série qui filme l’expression faciale de ses victimes féminines a fait sensation. Le Voyeur a été considéré comme un film à scandale. Sa carrière ne s’est jamais remise de ce coup dur.

Un vrai drame.

MICHAEL POWELL – CLASSIQUE OU MODERNE ?

2/6 > 21/8, Flagey, www.flagey.be

1

Zeria BE, dir.: Harry Cleven, act.: Merlin Delens, Coralie Vanderlinden, Tibo Vandenborre

NL/ Nog een jaar of 35 en de aarde is helemaal naar de

vaantjes. Zo voorspelt Harry Cleven, de Luikse acteur en regisseur die al jaren met plezier buiten de lijntjes kleurt en zijn filmexperimenten meestal voorstelt op festivals als BIFFF, Offscreen of het Filmfestival van Rotterdam. Deze keer doet een van de laatste mensen op aarde in een videobrief het trieste verhaal van zijn leven en dat van de verwoeste aarde. Hij richt zich tot een kleinzoon die – ze zijn nog nog onderweg – als een van de eersten op Mars zal worden geboren. Cleven mixt stop-motion met acteurs met een poppenhoofd en vreemde bewegingen.

Ontwrichtend, zo wordt gefluisterd. (NR)

2

Clara sola ••• CR, dir.: Nathalie Álvarez Mesén, act.: Daniel Castañeda Rincón, Ana Julia Porras Espinoza

FR/ Un conte de fées réaliste et magique qui nous vient du Costa Rica. La réalisatrice Nathalie Álvarez Mesén raconte l’histoire de Clara, une femme de quarante ans, avec une bosse et un handicap mental. Elle est dans son élément dans la nature et auprès d’une jument blanche.

Sa mère, fanatique religieuse, la force néanmoins à pratiquer des guérisons lucratives, et des sentiments érotiques vont la pousser à dépasser ses limites. De très belles images, une musique onirique et une brillante performance de Wendy Chinchilla Araya dans le rôle-titre. (NR)

3

Top Gun: Maverick ••• US, dir.: Joseph Kosinski, act.: Tom Cruise, Jennifer Connelly, Miles Teller

EN/ At almost sixty, Tom Cruise is pretending to be the

best jet fighter pilot in the world. Weird and yet Top Gun: Maverick is the popcorn film of the spring. He reprises his character from Top Gun, the 1980s hit that made him a world star. Maverick has to swallow a few jokes about his age but proves to the young guard that no one pilots deadly fighter jets better than he does. The air ballets created by Joseph Kosinski, the technical genius behind TRON: Legacy and Oblivion, are just as spectacular as those of predecessor Tony Scott, and significantly more straightforward. Old school entertainment. (NR)

49

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

FESTIVAL DE LITTÉRATURE

Littérature sans frontières FR/ C’est en se promenant le soir, place Flagey et en entendant la diversité des langues parlées que l’auteur éthiopien et érythréen Sulaiman Addonia a eu l’idée de ce festival pour rendre hommage à la multiculturalité de sa ville d’adoption. « Ce sont des langues qu’on entend dans les rues mais très rarement dans les institutions culturelles. » Pour la troisième édition du festival, 60 auteurs, parlant 17 langues, sont invités dans trois lieux. Au cours d’un « Lecturathon », une dizaine d’entre eux liront leurs textes dans leur propre langue. « On ne doit pas tout traduire. On peut ressentir les langues comme on écoute une musique dont on ne comprend pas les paroles. » On lira aussi des textes d’auteurs emprisonnés de par le monde pour avoir exprimé par la force des mots, leur liberté artistique. À côté des rencontres et des événements en salle, il y aura aussi une performance-promenade dans l’espace public

SULAIMAN ADDONIA

qui commence par un texte en portugais devant la statue de Fernando Pessoa à Flagey, suivi entre autres d’un rap en wolof, de la prose en polonais, d’un conte en lingala, d’une histoire en urdu, de la poésie berbère, pour se conclure par un texte en west-vlaams devant le théâtre Molière. L’édition de cette année est placée sous le signe de l’insubtilité. « Pendant la pandémie, les écrivains et les artistes ont pris l’habitude de privilégier la subtilité et la retenue. Il est temps de se libérer de ces contraintes et d’explorer le pouvoir de l’exubérance et de la provocation. » Une soirée sera aussi consacrée à l’érotisme, au corps, à la liberté et à l’obsession. « J’aime écrire dans les cafés. J’ai été dans des quartiers très différents et j’ai découvert combien Bruxelles peut être une ville très érotique et très sexuelle. » (GB) ASMARA-ADDIS LITERARY FESTIVAL (IN EXILE) 29 > 31/5, Théâtre Mercelis, www.asmaraaddisfestivalinexile.com

THEATRE & DANCE

WOUTER DEPREZ

1

Spraakwaterval Wouter NL/ Een vriend die een forse ‘naastneukrente’

(alimentatie) te betalen heeft, twijfels over een potentiële ‘micri’ (midlifecrisis) en het plezier van ‘vleeskletsen’ (ja, juist!) in een mobilhome die je zelf nooit hebt gewild. Emmeren over het onderscheid tussen een autostrade en een expresweg en over kinderen die in hun alternatieve onderwijs misschien tot onaangepaste sujetten verworden, en jezelf op de borst kloppen omdat je bijna een miljoen honingbijen de wereld in hebt geholpen (terwijl het de wilde bij is die bedreigd wordt).

Wouter Deprez toont zich een spraakwaterval in Speech, en verstaat zowel de kunst van de dijenkletserij als die van het haast terloops, tussen het grappen en grollen, spinnen van een dieper, ontroerend verhaal. Proost! (KS)

WOUTER DEPREZ: SPEECH 27/5, 20.00, Koninklijk Circus, www.livecomedy.be

2

Vents de cirque

FR/ Il y a des dimanches où il y a de la légèreté, de la musique et des couleurs dans l’air. Comme un tapis volant qui nous amène au-dessus du parc Garcet, par exemple. On descend prudemment pour ne pas tomber dans la baignoire de Barbara Probst et ses burlesques glissades acrobatiques. Avec Tuur Florizoone et Juliana Joseph, c’est l’accordéon qui grimpe aux arbres et fait le grand écart. Avec la cie Airblow, on fait waouh devant un duo explosif de beat-box et de diabolo. Il y a aussi la bascule et les balles de Tripotes la Compagnie, les quatre potes acrobates de Circus Marcel et, pour mettre le barouf, la pyrotechnie balkanique de Borokov. (GB)

VOENK, FESTIVAL DES ARTS DE LA RUE 29/5, place Cardinal Mercier, Jette, www.essegem.be

© SASKIA VANDERSTICHELE

3

50

Hunter and prey EN/ Back to Back Theatre is an Australian

company coming to the Kunstenfestivaldesarts and one that has been pushing the boundaries of inclusiveness for the last thirty years. The Shadow Whose Prey the Hunter Becomes takes the form of a conference in the future, where a number of activists with intellectual disabilities try to organise a discussion in a democratic manner on themes such as food production, human rights, the limits of the human mind, artificial intelligence and social responsibility. Meanwhile, Back to Back Theatre plays, as always, with the formal elements of traditional theatre. (MB) THE SHADOW WHOSE PREY THE HUNTER BECOMES 26 > 28/5, Kaaitheater, www.kfda.be

MUSIC & NIGHTLIFE

ART & LITERATURE

WIN! Send in the keyword in bold along with your address and phone number to win@bruzz.be

CHARLI XCX

1

Handjes in de lucht voor Britney Spears en Milk Inc. NL/ Charlotte Aitchison alias Charli XCX zocht de

voorbije jaren niet zelden naar een scherpe balans tussen verslavende popmelodieën en eigenzinnige avant-garde.

Tijdens de eerste lockdown maakte ze zelfs een plaat mét inbreng van haar fans, het rauwe en intieme How I’m feeling now. Op haar nieuwe, vijfde album, Crash, houdt de Britse popzangeres haar zin voor experiment op zak en zoekt ze nadrukkelijk de hitlijsten op met songs die knipogen naar de helden die haar tienerkamer kleurden: Britney Spears en Lady Gaga. En Regi: in de song ‘Beg for you’ zit een sample van ‘Don’t cry’ van Milk Inc. Waar zijn die handjes? (TZ) CHARLI XCX 27/5, 20.00, La Madeleine, www.la-madeleine.be

2

Une famille en or

FR/ Tout vient à point à qui sait attendre !

Reportée d’un an pour cause de pandémie, la fête d’anniversaire de Marka promet une belle réunion de famille. Pour célébrer ses 60 printemps, Marka s’offre en effet la grande salle de l’AB en mode « Family Style ». Né Serge Van Laeken le 27 mai 1961, le musicien bruxellois a tenu la basse dans le groupe Allez Allez avant d’oser la chanson française en solo. Marié avec la comédienne Laurence Bibot, papa d’Angèle et de Roméo Elvis, le chanteur compte bien revisiter son répertoire en compagnie des siens. De quoi souffler ses bougies et accoupler sans fin. (NAL)

MARKA FAMILY STYLE 27/5, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

3

Poetry ‘n’ rock ‘n’ roll EN/ “Every generation needs its own ground

zero,” Patti Smith told us ten years ago on the occasion of her most recent studio album. “Rock ‘n’ roll is the ideal catalyst, because it is the people’s art form.” The strength of the oeuvre of this iconic American artist is that she has consistently mixed her primal screams with quiet poetry, room for improvisation and an empowering message that, at 75, may sound more significant than ever. In A Book of Days, her new book of reflections and photographs to be published in the autumn, she celebrates all that is new. Her live concerts are freedom-celebrations of acknowledgement. (TP) PATTI SMITH AND BAND 31/5 (sold out) & 1/6, 20.00, Koninklijk Circus/ Cirque Royal, www.cirque-royal-bruxelles.be

MARC SLEEN 100. NERO 75.

EEN EEUW IN VERANDERING

1

Verjaardag of afscheid?

NL/ In 2022 zou Marc Sleen 100 zijn geworden.

Zijn overlijden in 2016 maakt dat we in de verjaardag van de tot de ridderstand verheven stripmaker, die bij leven liefst 217 albums schiep rond zijn populaire antiheld Nero, ook een afscheid zien. Met de expo Marc Sleen 100. Nero 75. Een eeuw in verandering maakt het Stripmuseum de balans op van een leven op papier. Kan je vandaag nog Nero lezen? Of is hij, zoals de vader van cocurator Christophe Deborsu betoogde, “iemand uit de steentijd”, die er racistische ideeën op na hield en tegen vrouwen was? De conclusie van de curatoren luidt: lees, maar met een kritische blik. En met mildheid: die eeuw in verandering bracht ook Sleens denken in beweging. (KS)

MARC SLEEN 100. NERO 75. EEN EEUW IN VERANDERING 27/5 > 5/3, Stripmuseum, www.stripmuseum.be

2

5x2 tickets, KVS BOL, 28/5

NL/ In de trilogie The sorrows of Belgium zoomt

theatermaker Luk Perceval in op de donkerste bladzijden van de Belgische geschiedenis. Red, het derde en laatste hoofdstuk, focust op de terroristische aanslagen uit 2016 in Zaventem en Brussel. Mail ‘Red‘

La revanche de la nature

FR/ La Nature et l’Humain sont deux univers qui ont de plus en plus de mal à coexister tout en s’emboitant et en se déboitant sur une seule et même planète. Par sa pratique transdisciplinaire qui mêle chorégraphie, installations vidéo, photographie, impression textile et dispositifs scénographiques, Moni Wespi interroge cette dualité dans un langage visuel singulier. Elle inaugure le nouvel espace artistique niché au cœur de la station Bourse avec une exposition immersive qui happera le passant, flâneur ou pressé. En mêlant le mouvement à l’image et inversement, elle crée des tableaux vivants où chaque détail attire l’attention.

(GB)

MONI WESPI : LIQUEFY : HUMAN NATURE > 26/9, Espace « QARTIER », www.stib-mivb.be

3

RED - THE SORROWS OF BELGIUM III: HOLY WAR

FILM AU CHOIX

5x2 places, cinémas UGC

FR/ Après une période de vaches maigres, deux grands films sortent au cinéma cette semaine. Top Gun : Maverick et Crimes of the Future, notre film de la semaine (p. 48). Et The Northman et Doctor Strange sont toujours à l’affiche. Vous avez l’embarras du choix ! Envoyez « UGC »

The healing power of art EN/ About three and a half years ago, “Chest

Variations”, Andrea Éva Györi’s first Belgian solo show overwhelmed us with feelings. By poking around in an open wound in the Hungarian artist’s life – her breast cancer diagnosis in 2017 and the complex healing process that followed – Andrea Éva Györi flung her body into the social domain pleading for a belief in the weightlessness of shared burdens. Sadly, she passed away in March this year. At argos, “When the Angels from Above” is creating a shared moment of healing by staging a dialogue between her works and those by AA Bronson and Ryan Brewer, Don & Moki Cherry, Elisa Pinto, Grace Ndiritu, Laraaji and Paul Shemisi Betutua. (KS) WHEN THE ANGELS FROM ABOVE 28/5 > 31/7, argos, www.argosarts.org

LIESA VAN DER AA

5x2 tickets, Ancienne Belgique, 30/5

EN/ Liesa Van der Aa’s newest project Easy Alice is both a record and a film. The music sounds like eclectic funk, a kaleidoscopic encounter between PJ Harvey and Eminem, Bill Withers and Missy Elliott. The film is a manifesto about guilt, schizophrenia, sex and the desire for detachment.

E-mail “Liesa”

51

Nick Trachet

COLOFON

BRUZZ

| CULINAIR

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Ik schreef er verleden week al over, maar nu heb ik er ook gekocht, die nieuwe aardappelen. Toegegeven, ik heb ze niet in de stad op de markt gevonden, maar bij de boer, verder weg. Ik haal aardappelen bijna altijd bij mijn vertrouwde landbouwers in de polder, net achter de duinen. Mijn vader zei altijd dat ze daar het best waren, ‘daar waar de duinen overgaan op de klei’. Wanneer hij er dan at, kreunde hij een beetje en sprak dan genietend in zijn beste Frans: ‘les pralines des dunes!’

Nieuwe aardappelen vragen een actieve aanpak.

Ze zijn slechts te krijgen tussen nu en augustus en je kunt, wat zeg ik, je mag ze niet bewaren. De enige vorm van opslag die deze piepers verdragen is op het veld, onder de beschermende laag grond waarin ze zijn gegroeid. Zodra ze zijn weggehaald bij moeder aarde moeten ze snel worden verkocht en geconsumeerd. Je kan ze hoogstens een week of wat bewaren thuis. Dat is dan ook de reden waarom je geen goede nieuw’ patatjes vindt in de supermarkt.

Het is specialistenwerk, voor de grootverkopers is dat te veel moeite.

Deze patatten kostten mij 1,80 euro per kilo!

Dat is veel. Voor bewaaraardappelen betaal je heel wat minder bij de boer, geen euro, soms maar een halve euro, al zullen we dat dit jaar nog moeten zien met al die crisissen in de wereld en die droge lente?

Ik stond er niet bij, noch had ik gevraagd om kleine patatjes. Dus bleek de boerin mij vooral grote

CULI NAI R

Duinpralines

aardappelen te hebben verkocht. Kijk, boeren moeten ook leven. Maar als je de kans krijgt, neem dan kleine.

Nieuwe aardappelen, daar moet je van genieten voor wat ze zijn. Het dunne velletje afhalen is een plezier, je krabt even en daar gaat de zanderige buitenkant. Wat daaronder zit, is een vrij bleke knol, soms zelfs lichtgroen, zo jong zijn ze nog. Echt groene aardappelen moet je vermijden. Een stevige volwassene heeft er geen last van, maar de kleur verraadt de aanwezigheid van solanine, het gif van de nachtschaden.

Kinderen kunnen er last van hebben, buikpijn en zo, maar kleine kinderen zijn dan ook geen maat om gastronomie op te stoelen. Dit is grotemenseneten!

Je kan deze nieuwe aardappelen koken in water, wat het gehalte aan solanine vermindert. De kooktijd is echter wat langer dan die van bewaaraardappelen. Om

“Nieuwe aardappelen zijn slechts te krijgen tussen nu en augustus en je mag ze niet bewaren”

te experimenteren heb ik één grote patat in de oven gestoken in een jasje van aluminiumfolie. Ook dat duurde langer dan gewoonlijk. Het resultaat is nooit zo smeuïg als bij een ‘oude’ aardappel, maar wel het proeven waard. Nieuwe aardappelen zijn altijd wat krokanter, wat jeugdiger.

Puree maken van nieuwe aardappelen is dan ook geen goed idee.

En dan is er bakken.

Uiteraard niet eerst koken! Je begint met rauwe aardappeltjes.

Liefst kleintjes, die je dan in zijn geheel laat smoren in de smout. Er zijn mensen die maar één keer per jaar smout kopen, alleen maar om er nieuwe aardappeltjes in te bakken. Je laat ze rauw kleuren in het varkensvet – desnoods met wat spekjes erbij, op voorzichtig lage temperatuur, onder deksel, tot ze vanbinnen zacht zijn. Prik er eens in met een priem om dat te controleren.

Eigenlijk hoeft daar niets meer bij. Het is een lentemaaltijd op zich.

Ten slotte moet ik ook nog de Denderlanders vermelden, deze volksstam uit de streek tussen Geraardsbergen en Dendermonde, die denken bij nieuwe aardappelen onmiddellijk aan hutsepot. Een raar idee in mijn Brusselse brein, ik associeer hutsepot met de winter. Maar Olsjteneirs en Ninovieters zijn formeel: nieuwe aardappelen, dat is hutsepottijd.

Ik zal er misschien nog eens op terug komen, ik ken er zo een paar.

Smakelijk.

FOTO NICK TRACHET © SASKIA VANDERSTICHELE - FOTO AARDAPPEL © SHUTTERSTOCK

ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE 55.000 exemplaren.

ADVERTEREN? Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur) REDACTIECHEF Kirsten Bertrand CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx REDACTIE Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Andy Furniere, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias VORMGEVING Ruth Plaizier, Heleen Rodiers VERTALING Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (DPG Media) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws

NICK TRACHET

52

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

De hele reeks nalezen?

BRUZZ.be/trachet

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels

DB623068I9

Campus COOVI

Campus KAAI

DB619783H9

DB758255E2

Vind een leuke job in jouw buurt.

in

@home

regiotalent.be

the

mood

p nds English ortuguês Nederla italiano français Deutsch Polski

‫ﻋﺮﺑﻴﺔ‬

español

in class

for a new language

Nieuw: Zakelijk Nederlands, Engels, Frans en Duits @home. Het volledige aanbod vind je op cvosemper.be. Schrijf je online in voor een dag-, avond- of zaterdagcursus.

Nouveau: Néerlandais, anglais, français et allemand des affaires @home (à distance).

Retrouvez notre programme complet sur cvosemper.be. Inscrivez-vous en ligne à un cours du jour, du soir ou du samedi.

New: Business Dutch, English, French and German @home. To see our full range of courses go to cvosemper.be. Enrol online in day, evening or Saturday classes. lessons @home and/or in class in: Brussel • Elsene • Jette • Laken • Neder-Over-Heembeek • Oudergem • Ukkel

DB759314E2

DB623070I9

ZULLEN WE SAMEN KLIMMEN?

Op zoek naar een job met pit?

Ruimte voor mensen met een beperking

Wij zoeken voor de sociale dienst:

Klim vzw, een initiatief van CM Sint-Michielsbond, ondersteunt personen met een verstandelijke beperking. Wij voorzien bezigheidsactiviteiten, dag- en nachtopvang en verzorging van volwassen personen met een matig, ernstig tot diep verstandelijke beperking.

een maatschappelijk werker

Wil jij samen met een gemotiveerd team echt iets betekenen voor onze cliënten? Wil jij meewerken aan een plek waar het fijn is om te wonen en te werken? Dan ben jij de persoon die wij zoeken!

• Je begeleidt cliënten bij hun integratie in en participatie aan het maatschappelijke leven.

HUIS DE KLINK (DIEGEM/MACHELEN) OPVOEDER BEGELEIDER 30,4u • onbepaalde duur

HARM SANTERMANS MAATSCHAPPELIJK WERKER SOCIALE DIENST

• Je volgt asielprocedures op, regelt psychosociale hulp of helpt bij schuldhulpverlening.

HUIS MICHIELSHEEM (DILBEEK) LOGOPEDIST 30,4u • onbepaalde duur ORTHO-AGOOG 30,4u • bepaalde duur tot 30 september

Vragen?

Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 34 43 of via personeelsdienst@overijse.be.

ONS AANBOD • Een uitdagende job, binnen een voorziening in evolutie • Een opencommunicatcultuur • Ruimte voor inspraak • Loon op basis van opleiding en ervaring zoals voorzien volgens het barema voor opvoedend personeel van het paritair comité 319.01 • een aantrekkelijke fietsvergoeding, terugbetaling woon-werk verkeer • een extra verlofdag na 3, 5 of 10 jaar anciënniteit binnen de voorziening • een extra feestdag (11 juli) • arbeidsduurvermindering vanaf 45 jaar • snelle indiensttreding.

Meer info?

Kijk voor de volledige job- en profielbeschrijving, de voorwaarden en de www.overijse.be/jobs selectieprocedure op www.overijse.be/jobs.

Solliciteren kan tot en met 13 juni 2022.

INTERESSE? Stuur je sollicitatie met je opleiding, ervaring en motivatie per brief of mail: info@klim-vzw.be Huis De Klink - Groenstraat 25, 1831 Diegem Huis Michielsheem - Kasterlindenstraat 253, 1700 Dilbeek

www.overijse.be/jobs

KLIM vzw

DB758332E2

DB620563H9

DB757809E2

Je vacature in deze rubriek?

Wij staan voor je klaar

hallo@regiotalent.be

tel. 051 26 67 89

ANTIQUAIR

MIGNOT UW IN UW REGIO

AANKOOP:

ANTIEK, CHINEES PORSELEIN, SCHILDERIJEN, MEUBELS, BEELDEN, TAPIJTEN, KLOKKEN, IKONEN, VAZEN,….

VRIJBLIJVENDE SCHATTING DB758663E2

Meer informatie op www.klim-vzw.be/vacatures |

“Ik heb een gevarieerde job met een maatschappelijke meerwaarde. Ik vind het mooi om mijn cliënten te zien groeien en kan hen kansen geven.”

DB758365E2

BEZOEK AAN HUIS CORRECTE PRIJZEN

Tel. 0472666723 www.Mignot-Antiq-Expertise.com info@mignot-antiq-expertise.com

F I E T S M EE IN P ELOTO N .

VAN HET ATO M IU M N A A R D E M U U R. EN TERU G .

WANNEER? ZONDAG 5/06 HOE LAAT? 11U30 AFSTAND: 110 KM

– GRATIS!*

*Registreren verplicht

–

MEER INFO & INSCHRIJVEN: WWW.BRUSSELSCYCLINGCLASSIC.BE

BCCHALLENGE_AD_BRUZZ_215x290.indd 1

17/05/2022 12:15