BRUZZ - editie 1800 (18-05-2022)

#1800

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

TIPS

18 | 05 | 2022

+ BRUZZ CULTURE MOONCHILD SANELLY “IK HOU VAN SEKS, EN DAT WIL IK OOK UITSTRALEN”

AIMÉE DE JONGH LA NOUVELLE VAGUE NÉERLANDAISE DE LA BD

KUNSTENFESTIVALDESARTS SILKE HUYSMANS & HANNES DEREERE

De gezichten van de

­

ONLINE

SEIZOEN

NIEUW

KVS

W W W.K

.B

-4

VS E

0%

BOEK NU 6 TICKETS VOOR SEIZOEN 2022 - 2023 VIA WWW.KVS.BE EN KRIJG 40% KORTING! DEZE VROEGBOEKACTIE IS GELDIG VANAF 12 MEI T.E.M. 12 JUNI. LOSSE TICKETS VANAF 13 JUNI.

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito

ZONDER SCHAAMTE “Ik kan u garanderen dat we geen enkele mogelijkheid zien om dit beter te doen dan dat we vandaag doen.” Dat antwoordde de adjunct-secretaris-generaal van de Brusselse Gewestadministratie op de vraag of het Gewest er alles aan deed om de achterstand bij het uitbetalen van de huursubsidie weg te werken. Die subsidie betaalt het Gewest aan mensen met een lager inkomen die op de wachtlijst voor een sociale woning staan, omdat er onvoldoende sociale woningen zijn. Zo kunnen ze op de privémarkt terecht. Alleen: die subsidies worden nauwelijks uitbetaald.

Ook niet aan de mensen die er al jaren recht op hebben. In dit magazine leest u het verhaal van Sakina en Leslie die al jaren wachten op hun toegekende huursubsidie. Ondertussen moesten ze verhuizen naar een woning die goedkoper en minder gezond is. Het Gewest doet zijn best … al zeven jaar lang.

Probleem is dat de malaise bij de dienst huisvesting symptomatisch is voor de hele Brusselse administratie. En dan krijg je dit soort redenering. Er zijn in de behandeling van de dossiers rond huursubsidie inderdaad stappen vooruitgezet, en dan durft men met het hand op het hart zeggen dat dat het beste is wat men kan … Terwijl ieder ander zou wegkruipen uit schaamte. Lees de analyse p. 12-17 NL

ANALYSE

“Ik huur nu een appartement, maar er staat schimmel op de muren” Hoe Brussel Huisvesting al acht jaar (bijna) geen huurtoelages betaalt 12 INTERVIEW

“Caroline Pauwels heeft de VUB weer verbonden met de stad, nu moeten we terug naar de interne orde”

SANS AUCUNE HONTE

Kandidaat-rectoren Jan Danckaert en Dirk Devroey 8

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY De Pride door de ogen van vier LGBTQIA+’ers 20, REPORTAGE Vijftien jaar jongerentheater SchoolpodiumNoord 26, INTERVIEW Bernard Fenerberg, Anderlechtse verzetsheld 28, CHOU DE BRUXELLES Pierre Boeraeve 18, BIG CITY Wat als we Brussel volplanten met bomen? 31, COLUMN Nick Trachet 52

BRUZZ CULTURE “This project is about industry, science and activism, but also about ourselves”

WITHOUT SHAME

Silke Huysmans and Hannes Dereere present ‘Out of the Blue’ at Kunstenfestivaldesarts 33

BRUZZ international. Herbeleef spraakmakende reportages voor en door de internationale gemeenschap in Brussel. Schrijf je in voor onze wekelijkse nieuwsbrief op BRUZZ.be/international en kijk elke zondag vanaf 18 uur naar BRUZZ International op BRUZZ tv en BRUZZ.be

MELD NIEUWS

“I can ensure you that we don’t see how we could be doing any better than what we are doing currently.” That was the response by the deputy secretary general of the Brussels Region to the question whether the region was doing everything possible to eliminate the backlog of rent supplements.

To put it in context: given the lack of social housing, the Brussels Region pays a rent supplement to some of those on a lower income so that they can rent on the private market. But these supplements are hardly ever paid out, not even to those who have been entitled to them for years. This magazine contains the stories of Sakina and Leslie, both of whom have been waiting a long time for their rent supplement. To make ends meet, they have had to move to properties that are cheaper and more unhealthy. The region has been doing its best... for seven years. The problem is that the malaise at the housing department is symptomatic of the entire Brussels administration.

That is why you end up with this kind of reasoning. It is true that some progress has been made in the processing of the applications for the supplement, but to then dare to say hand on heart that this is the best that they can do... While everyone else would crawl away in shame. Read the analysis on pages 12-17 EN

EN BruxellesVies Uschi Cop 36, NL Maxime Garcia Diaz 37, NL Moonchild Sanelly 38, FR Aimée de Jongh 40, NL Berry 44, EN Eat & Drink Pardon 47, NL/FR/EN Select: film 48, NL/FR/EN Select: theatre, music, visual arts 50

MEER BRUZZ

« Je peux vous garantir que nous ne voyons aucune possibilité de faire mieux que ce que nous faisons actuellement. » C’était la réponse du secrétaire général adjoint de l’administration régionale bruxelloise à la question de savoir si la région faisait tout son possible pour combler les arriérés de paiement des allocations loyers. Pour replacer les choses dans leur contexte : comme il n’y a pas assez de logements sociaux, la Région bruxelloise verse à un certain nombre de personnes à faibles revenus une allocation pour qu’elles puissent trouver un logement sur le marché privé. Seulement, ces aides ne sont pratiquement jamais versées. Pas même aux personnes qui y ont droit depuis des années. Dans ce magazine, vous lirez l’histoire de Sakina et Leslie, qui attendent depuis des années leur allocation loyer. Entre-temps, elles ont dû déménager dans un logement moins cher et moins sain. La région fait de son mieux.... depuis sept ans. Le problème est que le marasme du département logement est symptomatique de l’ensemble de l’administration bruxelloise. Et cela donne ce genre de raisonnement. Il est vrai que des progrès ont été réalisés dans le traitement des dossiers d’aide au logement, mais oser dire, la main sur le cœur, que c’est le mieux que l’on puisse faire... Alors que n’importe qui rougirait de honte. Lisez l’analyse en p. 12-17 FR

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur Zelf nieuws gespot?

Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 18 MEI 2022

I

3

De week

AL VOOR DE VIJFDE LENTE IN ZES JAAR IS ER EEN WATERTEKORT

‘Laat het stadspark op adem komen’ De weinige regenval van de voorbije weken laat zich voelen in de Brusselse parken. Voorlopig zijn de grondwaterreserves nog voldoende hoog, zegt Leefmilieu Brussel, maar ze willen waakzaam zijn. “Onze parken worden te intensief gebruikt.”

— EVA CHRISTIAENS

BRUZZ | DE WEEK

Het is midden mei en tussen het gras in de parken duiken al bruine vlekken op.

Bloemperken moeten worden besproeid, hier en daar is er verdorring. “Het is absoluut te droog. Je ziet dat de vegetatie zich een beetje inhoudt om verder te ontwikkelen.” Landschapsarchitect Eric Vandevelde van Leefmilieu Brussel verwijst naar het Ninoofsepoortpark, het Jubelpark en siertuinen in het centrum van de stad. “In sommige tuinen moeten we de bloemen bijna dagelijks begieten. We hebben geen andere keuze. Dat voelt tegenstrijdig wanneer er een watertekort is.”

Dat tekort is er nu al voor

de vijfde lente in zes jaar.

Sinds 1 maart viel in Ukkel nog maar 40,3 millimeter neerslag per vierkante meter. In een normale lente is dat gemiddeld 165,6 millimeter, weet het KMI, ofwel vier keer zoveel. De weinige regen sijpelt bovendien moeilijk door in de bodem. Uit cijfers van de Vlaamse Milieumaatschappij bleek vorige week al dat het grondwater in twee derde van de Vlaamse meetpunten te laag staat. In Brussel ontbreken gelijkaardige gegevens, maar Leefmilieu Brussel erkent de tendens.

“We zien een continue daling van het grondwaterpeil sinds 2015,” zegt

Studenten welkom in jeugdherberg Van 16 mei tot en met 1 juli zijn blokkende studenten welkom in het Brusselse hostel Bruegel. Ze mogen er niet alleen overdag komen studeren, maar ook ‘s nachts.

Er is plaats voor 25 personen en de studenten krijgen wifi, water, koffie en thee. Bij mooi weer kunnen ze ook op het terras terecht. De jeugdherberg hoopt dat ze dan ook tijdens hun vakantie de weg naar de jeugdherbergen vinden.

4

I

18 MEI 2022

Michaël Antoine, hydroloog bij Leefmilieu Brussel. Die daling doet zich vooral voor in het zuidoosten van Brussel, in en rond het Zoniënwoud. Een lager waterpeil verkleint de vijvers en beken voor dieren, en verhoogt de risico’s op verdorring en brand in het woud.

voorbije zes jaar met meer dan een meter zakte. Die daling doet zich niet overal voor: in hartje Molenbeek bleef het grondwaterpeil in diezelfde periode stabiel, in de Brabantwijk en de Matongewijk steeg het zelfs licht met ongeveer een meter.

NATTE WINTER

“Hoe steviger en dieper de bodem, hoe minder water er wordt uitgehaald en hoe minder problematisch de droogte zal toeslaan,” zegt Antoine. In Brussel wordt geen water opgepompt voor landbouw en maar heel beperkt drinkwater onttrokken. De hoofdstad ligt ook hoger boven de

Voorlopig zijn de waterreserves nog hoog genoeg, zegt Antoine, dankzij de natte winter en de regen van vorig jaar. Maar uit de laatste, onvolledige metingen van Leefmilieu Brussel blijkt dat het gemiddelde grondwaterpeil in het Zoniënwoud de

67000 In 2021 telde Brussel 67.000 inwoners met de Franse nationaliteit, twee keer zoveel als in 2000. Dat blijkt uit onderzoek van de ULB. Het gaat om een eerder jonge en vrouwelijke bevolking.

Volgens de onderzoekers komen veel Fransen in Brussel wonen voor hun hogere studies.

BOVEN DE ZEESPIEGEL

zeespiegel dan de Vlaamse polders. Een daling van een meter in het grondwaterpeil is hier relatief gezien minder groot. “Dat betekent niet dat het water zomaar mag wegzakken,” waarschuwt hydrologe Marijke Huysmans (VUB). “Net op diepe plaatsen zou je het grondwaterpeil structureel omhoog moeten duwen. Zo krijg je vernatting in het hele afwaartse gebied.”

Regenputten en -tuinen, ontharding en waterdoorlatende straten kunnen daarbij helpen. Volgens landschapsarchitect Eric Vandevelde is ook een beter beheer van de parken essentieel. “De bodem raakt daar helemaal verdicht door

Brand in voetgangszone In de Grétrystraat, in het centrum van Brussel, woedt zaterdagavond een brand in een flat. De bewoonster raakt lichtgewond. De schade blijft beperkt, maar omdat de woning in de voetgangerszone ligt, heeft de brandweer moeite om ter plaatse te raken en het vuur te bestrijden. Door de vele kijklustigen is het ook voor de politie moeilijk om een efficiënte veiligheidsperimeter te garanderen aan de hulpdiensten.

© KEVIN VAN DEN PANHUYZEN

overdreven gebruik en evenementen,” zegt hij. Onder al dat platgetrapt gras kan neerslag minder goed doorsijpelen. “In periodes met veel regenval aan het begin van de lente en de herfst is de bodem het meest kwetsbaar.

Dan zou je het gebruik van de grasperken moeten beperken,” vindt Vandevelde.

Minister van Leefmilieu Alain Maron (Ecolo) kon nog niet reageren op de toestand van de parken. De experts tellen intussen af naar het voorspelde onweer van deze week, maar vragen ook langetermijnoplossingen.

Vandevelde: “Ik pleit voor meer en betere openbare ruimte, zodat de parken op adem kunnen komen.”

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

BRUZZ | DE WEEK

In het gras In de parken duiken al bruine plekken op na de aanhoudende droogte.

WAUTER

Bestuurder onder invloed crasht

LEEN DESMYTER, de vrouw van Wouter Beke, had er veel voor over om haar man bij te staan toen hij zijn ontslag als Vlaams minister van Welzijn aankondigde (in ‘Het Belang van Limburg’)

In Schaarbeek pakt de politie zondagnamiddag een man op die onder invloed van drugs een zwaar ongeval veroorzaakt. De politie merkt eerder een voertuig op dat te snel rijdt en zigzagt over de weg. De patrouille wil de bestuurder controleren, maar die probeert te ontsnappen. In de Verwéestraat crasht hij op een geparkeerd voertuig en rijdt hij tegen de gevel van een school.

© HEROES FOR ZERO

Toen hij belde, ben ik in de auto gesprongen en voor het eerst alleen naar Brussel gereden

7 Op de militaire luchthaven van Melsbroek is vrijdag een eerste konvooi geland van zeven jonge patiënten uit Oekraïne en hun naasten. Bedoeling is om de patiënten, die lijden aan ernstige aandoeningen als leukemie, een adequate medische behandeling te geven, nu hun land in oorlog verkeert.

18 MEI 2022

I 5

In beeld

CUDDLE-THE-STREETS NL/ Superdivers Brussel

liet zich zaterdag weer van zijn mooiste en warmste kant zien. Na vier jaar afwezigheid kon de Zinneke Parade – met als thema Trompe l’oeil/ gezichtsbedrog – eindelijk nog eens door de binnenstad trekken. Wat volgde, was een onversneden uitbarsting van vreugde en plezier na de slepende coronajaren en de treurige oorlogsberichten van de laatste maanden. Een hartje voor de heren vooraan in beeld: 6

I

18 MEI 2022

CÂLINS DE RUES cuddle-the-streets, een liefdevolle aai over de bol van uw medemens, ongeacht rang of stand of kleur. Geen gezeur vandaag over integratie, taalproblemen of onverdoofd slachten. En wie er toch over begon, werd eens goed uitgelachen. Ziedaar het ‘multiculturele drama’ van Filip Dewinter en Geert Wilders die vorige week op safari wilden komen in Molenbeek.

Gezichtsbedrog, ongetwijfeld.

FR/ Samedi, Bruxelles s’est à nouveau montrée sous son plus beau jour.

Après quatre ans d’absence, la Zinneke Parade (dont le thème était Trompe-l’œil) a enfin pu parcourir les rues du centre-ville. Cette photo rend très clairement l’ambiance. Une explosion de joie après deux années de Covid et les tristes actualités en lien avec la guerre ces derniers mois.

Un cœur aux messieurs au premier plan sur la photo : câlins de rues, une

CUDDLE THE STREETS caresse affectueuse sur la tête de son prochain, quels que soient son rang, son milieu ou sa couleur.

Pas de jérémiades sur l’intégration, les problèmes linguistiques ou l’abattage sans étourdissement ce jour-là. Et ceux qui ont essayé, se sont fait ridiculiser. Voilà le « drame multiculturel » de Filip Dewinter et Geert Wilders, qui voulaient faire un safari à Molenbeek la semaine passée.

Un trompe-l’oeil, sans aucun doute.

EN/ Superdiverse

Brussels once more showed its most beautiful side on Saturday. Having been away for four years, the Zinneke Parade (with “Trompe l’oeil” as theme) could finally once more make its way through the city centre. This photo clearly shows people’s reaction: an undiluted outburst of joy and fun after the seemingly never-ending pandemic and the sad war news of the last few months. Our love goes out to the

Bijgedachte

STEVEN VAN GARSSE neemt het nieuws op de korrel

© SASKIA VANDERSTICHELE

gentlemen at the front of the picture: cuddle the streets, a loving gesture to your fellow man, regardless of rank, position or colour.

No whining about integration, language problems or unanaesthetised slaughter on a day like today, and anyone who tried was laughed away.

Behold the “multicultural drama” of Filip Dewinter and Geert Wilders who last week wanted to go on safari in Molenbeek. An optical illusion if ever there was one.

Ook dat nog. Terwijl Brussel gewrongen zit in een moeilijk debat over het tekort aan woningen én het tekort aan biodiversiteit en groen in de stad, komen de hondeneigenaars zich ook roeren. Ze vragen meer plaats om hun hond vrij te laten lopen, in parken, maar ook in het Zoniënwoud. En de ruimte in de stad is al zo afgemeten.

Waarom duikt deze discussie nu op? We schreven er al eerder over in dit magazine.

Vlaanderen, Wallonië en Brussel hebben na jaren van moeizame onderhandelingen nu eindelijk een gemeenschappelijke visie op het Zoniënwoud.

Maar de harmonisering is nog niet volledig. Zo moeten in Vlaanderen en Wallonië honden al langer aan de leiband. Brussel laat in de helft van het Zoniënwoud, goed voor achthonderd hectare, de hond wel vrij rondlopen. Als het baasje er tenminste de controle over heeft.

En precies daar knelt het schoentje. De boswachters hebben tijdens de lockdowns en andere coronaperiodes veel schade gezien aan het bos. Door wandelaars die de paden niet respecteren, maar ook door baasjes die hun viervoeter graag vrij lieten rondlopen.

Er zijn in 2021 in Brussel vijftien reeënkadavers gevonden. Klaarblijkelijk gebeten door een hond. Ook voor veel andere zoogdieren en broed- en trekvogels vormen loslopende honden een steeds grotere bedreiging. Loslopende honden en natuurbescherming gaan nu eenmaal moeilijk samen.

Minister Alain Maron (Ecolo) gooit het daarom over een andere boeg. Hij wil het Brusselse boswetboek aanpassen. Honden verplicht aan de leiband, en dicht bij de toegangen van het bos afgebakende zones waar de hond vrij kan spelen.

Zoals in Wallonië en Vlaanderen. Dat boswetboek moet wel nog in regering en parlement worden goedgekeurd. Aan de interpellaties te horen in het parlement wordt dat alvast geen sinecure.

Parlementsleden van Défi, PS en MR vinden dat de hondeneigenaars – er zijn 89.200 honden geregistreerd in Brussel – niet in de kou mogen blijven staan en pleiten voor het behoud van de vrije loop in het Zoniënwoud.

Het is voor Ecolo een delicaat dossier, want

STEVEN VAN GARSSE politiek analist bij BRUZZ

binnen dat wat volksere Brussel is er veel sympathie voor de hond en zijn baasje. Een petitie voor het behoud van de vrije loop in het Zoniënwoud heeft al bijna vierduizend handtekeningen opgeleverd. Te hard doorzetten met nieuwe regels kan Ecolo nog zuur opbreken.

En toch is het jammer dat er zo weinig begrip is voor het belang van die (stedelijke) biodiversiteit.

Wat niet begrepen wordt, is dat we als mens deel uitmaken van een ecosysteem. En dat we goed op weg zijn om die traag maar zeker naar de verdoemenis te helpen. Specialisten achten de achteruitgang van de soortenrijkdom vandaag een even grote bedreiging voor de planeet als de opwarming van de aarde. Alleen zijn we ons daar niet zo van bewust.

Het is evident dat ook dichtbevolkte gebieden hun steentje moeten bijdragen in het behoud van die biodiversiteit. Vlaanderen heeft dat goed begrepen. Er zijn de laatste decennia grote natuurgebieden gevrijwaard, ook dicht bij steden.

Ze trekken nieuw leven aan. Soorten die het vroeger moeilijk hadden, krijgen er opnieuw een kans. En als kers op de taart: de omwonenden worden er ook nog eens vrolijk van.

Er is de laatste tijd veel te doen over de kloof tussen burger en politiek. De politiek zou meer moeten luisteren naar de bevolking. Daar is zeker iets van aan. Maar als het over natuurbehoud gaat, heeft die natuur geen stem in het kapittel. Ze kan alleen lijdzaam ondergaan. Daarom moet de overheid, in de naam van het algemeen belang en de bescherming van de natuur, soms maatregelen

BRUZZ | DE WEEK

Gun ook de reeën hun rust

“Het is voor Ecolo een delicaat dossier, want binnen het wat volksere Brussel is er veel sympathie voor de hond en zijn baasje” nemen die minder populair zijn. Vandaar: om de reeën en andere dieren in het woud rust te geven, moeten die honden maar beter aangelijnd worden.

En in afgebakende zones kunnen de viervoeters dan dartelen en spelen, terwijl de baasjes met elkaar keuvelen.

Op wat langere termijn komt dat de Brusselaar zeker ten goede. En de trots van de Brusselaar over de natuur en het groen in zijn stad kan nadien alleen maar groeien.

Steven Van Garsse fileert elke week de Brusselse politiek. Vrijdag op BRUZZ tv

Online te herbekijken via BRUZZ.be 18 MEI 2022

I 7

Spreektijd

KANDIDAAT-RECTOREN VUB DIRK DEVROEY EN JAN DANCKAERT GAAN NU AL IN DEBAT

‘We moeten heel aandachtig zijn voor het welzijn van de studenten’ Jan Danckaert en Dirk Devroey zijn kandidaat om rector van de VUB te worden. Ze beseffen ten volle dat het niet gemakkelijk zal zijn om Caroline Pauwels op te volgen. “Zij stuurde persoonlijke berichtjes als er iets te vieren viel, of op mindere momenten. Dat betekent veel. Die verbondenheid moet nog verbeteren.” — BRAM VAN RENTERGHEM, FOTO’S BART DEWAELE

Over welke kwaliteiten beschikt uw tegenstander?

DIRK DEVROEY: Ik vind Jan een vriendelijk en beminnelijk man, die als vicerector onderwijs 8

I

18 MEI 2022

en studentenbeleid al wat bestuurservaring heeft.

JAN DANCKAERT: Als decaan van de faculteit geneeskunde en farmacie heeft Dirk een zware job, want je hebt niet alleen de faculteit, maar ook de band met het UZ Brussel en de aparte campus, die met zijn eigen problemen komt.

Daarenboven heeft hij politieke ervaring, dat helpt. Hoewel het ook een voordeel kan zijn om politiek ongebonden te zijn. Maar Dirk is vast en zeker een sterke kandidaat.

Maar ook heel drukbezet. Behalve decaan bent u ook nog huisarts en schepen voor Open VLD in Overijse.

DEVROEY: Alleen het rectorschap blijft nog over als

ik verkozen word. Dat is meer dan een fulltimejob.

DANCKAERT: Als rector ad interim kan ik dat bevestigen (lacht)!

Een van jullie volgt Caroline Pauwels op. Dat zijn grote schoenen om te vullen.

DANCKAERT: Haar voorganger, Paul De Knop, heeft

ingezet op de interne orde. Caroline Pauwels heeft de VUB dan weer verbonden met de stad.

Uiteraard is het belangrijk om daarop voort te bouwen. Maar ik denk dat we nu terug naar een fase moeten waarin we de interne orde, de governance versterken. Mijn beleidsplan heet dan ook: ‘Koesteren wat goed is, versterken wat moet.’

Vooral dan op het vlak van die interne structuren en onderzoek.

▼

O

m praktische redenen spreken we af op de faculteit Geneeskunde en Farmacie in Jette, en niet aan het iconische rectoraatsgebouw in Elsene.

Wie twee kemphanen verwacht, komt bedrogen uit. Broederlijk komen de twee naast elkaar aangelopen: Danckaert in een licht pak en Devroey 25 kilo lichter dan vorig jaar, zoals hij zelf trots op Twitter liet weten. “Of wij elkaar kennen? Natuurlijk. Het zou erg zijn mochten de decaan en een vicerector onderwijs elkaar nooit zien.”

Kandidaat-rectoren Dirk Devroey (links) en Jan Danckaert: “We moeten de interne orde weer versterken.”

18 MEI 2022

I 9

▼

KANDIDAAT-RECTOREN VUB DIRK DEVROEY EN JAN DANCKAERT GAAN NU AL IN DEBAT

DEVROEY: Caroline Pauwels heeft de VUB weer op de kaart gezet. Maar natuurlijk wil ook ik enkele nieuwe zaken introduceren. Een daarvan is de administratieve processen beperken. Dat staat al lang in het algemeen strategisch plan, maar daar moet nu écht werk van gemaakt worden.

DANCKAERT: Absoluut! We moeten naar een administratieve vereenvoudiging. Ik heb daarvoor al een paar concrete aanzetten in de beleidsplannen gedaan, maar wil ook aan crowdsourcing doen: de ideeën van collega’s laten komen.

“Ik ben arts en Jan is fysicus, ik denk dat we op dat gebied wel verschillen” DIRK DEVROEY Kandidaat-rector VUB

Wat loopt administratief wel mis dan?

DEVROEY: Sommige processen kunnen vermeden worden. We zien ook dat heel veel zaken worden goedgekeurd, maar dat de uitvoering ervan achterloopt, of er zelfs helemaal niet komt. Er moet meer eigenaarschap zijn over een beslissing, met een budget, zodat er direct werk van gemaakt kan worden.

erg groot. En dat heeft een negatieve impact op het welzijn.

DANCKAERT: Die fase is altijd moeilijk en onzeker.

Het aantal doctoraatsstudenten is de laatste decennia enorm gestegen. Dat is een goeie zaak, want we leven in een kenniseconomie. Maar de keerzijde ervan is dat je niet iedereen professor kan maken. Sommigen kiezen dan liever extern voor zekerheid en dat is ook goed. Wij leiden niet alleen PhD’s op voor de universiteit, maar ook voor de wereld daarbuiten.

DEVROEY: Die competitie kunnen we inderdaad niet tegengaan, dat is eigen aan dat soort mandaten. Maar als warme instellingen moeten we de werkomstandigheden voor die mensen wel optimaal maken. Als ze in een klimaat van respect met hun leidinggevende en medewerkers kunnen omgaan, zal die competitie iets draaglijker worden.

Hou wil u dat werkklimaat aangenamer maken?

Zijn er nog speerpunten?

DEVROEY: De verbondenheid moet nog verbeteren.

Caroline heeft daar veel voor gedaan, alleen al door haar persoonlijkheid. Zij stuurde mensen een persoonlijk berichtje op momenten dat er iets te vieren viel, of op minder leuke momenten.

Ook het personeel kreeg met nieuwjaar een kaartje. Dat zijn kleine zaken, maar voor de universitaire gemeenschap betekent dat heel veel. Je voelt: de rector kent mij. Die is met mij bezig.

DEVROEY: Daarnaast wil ik nog inzetten op de

BRUZZ | SPREEKTIJD

connectie tussen de verschillende onderdelen van de universiteit. Dat is net zoals bij hersenen: als de hersencellen niet met elkaar communiceren, gaat het minder goed vooruit. En ik wil ook de doorstroom van studenten verbeteren. We vermoeden dat corona die voor een stuk hindert.

DANCKAERT: We zien inderdaad een significante terugval in het studierendement. Een deel daarvan is te wijten aan long covid: zelfs nu het sociale leven terug is, is er toch nog een dip in de motivatie om zich aan het studeren te zetten.

Dat is aan alle universiteiten zo, maar in onze grootstedelijke context, met meer studenten uit kwetsbare groepen, stelt dat probleem zich nog scherper. Daarom zullen we ze meer aanklampen.

Wat met de band met Brussel, waar uw voorganger zo op inzette?

DEVROEY: De VUB ís Brussel. We moeten nog meer aandacht geven aan mensen die secundair onderwijs volgen in Brussel, maar niet de kans krijgen om aan onze universiteit te studeren. Als VUB hebben we daar een maatschappelijke rol te vervullen, door de high potentials klaar te maken voor universitaire studies.

Gaat u een kaartje sturen?

58 jaar Studeerde geneeskunde aan de VUB Is huisarts in Overijse, waar hij ook schepen van Onderwijs is voor Open VLD Was tussen 2014 en 2018 adviseur op het kabinet van Maggie De Block (Open VLD) Werd in 2020 decaan van de faculteit geneeskunde en farmacie SLOGAN ‘Een warm nest voor talent’

Hoe zou u dat concreet doen?

DEVROEY: Door bijvoorbeeld onze docenten les te laten geven op woensdagmiddag. We merken ook dat er scholen zijn waar al maanden geen fysica meer gegeven wordt. Assistenten van bij ons zouden die lessen kunnen invullen, zodat de kwaliteit van het onderwijs gegarandeerd blijft.

DANCKAERT: Als ik niet als rector verkozen word, ga ik weer fysica geven (lacht). Het klopt wat Dirk zegt. Maar ook de bestaande partnerschappen zijn belangrijk, bijvoorbeeld inzake infrastructuur.

Projecten zoals Usquare, in de oude rijkswachterskazernes van Elsene, het Learning and Innovation Center op de grens tussen VUB en ULB, het Brussels Institute for Advanced Studies of het FabLab waar jonge ondernemers kunnen 10

I

18 MEI 2022

DANCKAERT: (Lacht) We moeten ook heel aandachtig zijn voor het welzijn van de studenten, die door Covid hun pubertijd in minder voordelige omstandigheden hebben doorgemaakt. We moeten hen extra ondersteunen, iets waarvoor we al beleid hebben ontwikkeld, met onder meer extra psychologen. Daarenboven zijn ook zij met een lerarentekort geconfronteerd. We weten niet goed of ze lacunes hebben en zo ja, of die lacune belangrijk is voor de studierichting die ze kiezen.

Daar willen we sterk op inzetten.

Een fijn werkklimaat betekent ook een omgeving zonder grensoverschrijdend gedrag. Daar is de laatste maanden wel wat rond te doen geweest, ook op de VUB. Dat gedrag stelt zich vaak in een context van een relatie, die al dan niet is stopgezet. Aan Amerikaanse universiteiten zijn zulke relaties meestal verboden. Willen jullie daar ook naartoe?

DANCKAERT: We zijn met vier werkgroepen bezig

experimenteren. Op die partnerschappen moeten we verder inzetten om die band met Brussel, die er al is, te bestendigen.

Uit een studie van de OESO blijkt dat de arbeidsomstandigheden voor postdocs, mensen die na hun doctoraat verder onderzoek willen voeren, niet al te best zijn. Ze weten nooit of ze die volgende beurs wel zullen binnenhalen en de onderlinge competitie voor dat ene mandaat van professor is

rond grensoverschrijdend gedrag. ‘Relaties op het werk’ is daar een van, en daar zullen we werken met het vlaggensysteem van Sensoa (dat gedrag indeelt in categorieën gaande van ‘oké’ tot ‘helemaal niet oké’, red.). Over het algemeen is een relatie tussen de student en professor problematisch, want die is bijna nooit op voet van gelijkwaardigheid. Maar er zijn ook relaties tussen twee studenten, van wie de ene assistent wordt en de andere verder studeert. Dat is een relatie die begonnen is op voet van gelijkwaardigheid, daar moet je niet ingrijpen. Alleen mag

In internationale rankings staat de VUB een stuk lager dan de KU Leuven of UGent. Stoort jullie dat?

“In 2021 was maar één op de vijf nieuwe professoren vrouwen.

Dat vond ik zelf een heel teleurstellend cijfer” JAN DANCKAERT Kandidaat-rector VUB

DANCKAERT: De VUB staat meestal ergens tussen positie 200 en 300 van de 1.000 beste universiteiten wereldwijd. Dat is op zich al niet slecht. Je moet ook weten dat er bedrijven zitten achter die rankings die tegen betaling inzage geven in de data die ze over je hebben, iets wat wij nog niet gedaan hebben. Daarnaast daal je in die rankings als het aantal studenten stijgt, omdat de financiering in Vlaanderen pas enkele jaren later volgt, en de student-staff-ratio dus eerst stijgt. Je zakt dus op de rankings omdat je succesvol bent: een pervers effect.

DEVROEY: Er zijn 18.000 universiteiten wereldwijd. Als wij dan op plaats 250 staan, horen we, net als alle universiteiten in België, echt wel bij de top. Hoger op de rankings komen is leuk, maar mag geen doel op zich zijn.

DEVROEY: (Lacht) Dat heb ik niet gezegd!

DANCKAERT: En dat heb ik niet gehoord

(lacht). Maar ik ben inderdaad fysicus van opleiding, en de liefde voor fundamenteel onderzoek is groot. Maar ook de externe partnerschappen – met de ULB, de Erasmushogeschool en universiteiten in binnen- en buitenland, onder meer in ons Eutopia-netwerk (een samenwerking tussen tien Europese universiteiten, red.) – wil ik verder ontwikkelen. Dat blijft heel belangrijk.

Le doyen Dirk Devroey et le recteur intérimaire Jan Danckaert s’affrontent pour l’élection du recteur de la VUB. Elle aura lieu deux ans plus tôt que prévu, après que Caroline Pauwels a dû quitter ses fonctions prématurément en février. Pour les deux candidats, un fonctionnement interne efficace est important et les processus administratifs superflus doivent disparaître. Ils veulent tous deux rester attentifs à Bruxelles. « Et même davantage », dit Devroey, « en mobilisant nos assistants, en physique par exemple, dans des écoles où ces cours ne sont plus donnés depuis des mois. » Pour Danckaert, les partenariats externes sont très importants : « Je veux vraiment continuer à développer cela. » Le nom du nouveau recteur sera connu le 21 juin.

FR

57 jaar Studeerde fysica aan de Universiteit Antwerpen Promoveerde in 1992 aan de VUB op de niet-lineaire optica Werd behalve professor ook vicerector onderwijs en studentenbeleid Vervangt Caroline Pauwels als rector ad interim SLOGAN ‘Koesteren wat goed is, versterken wat moet’

Alles welbeschouwd lijkt het verschil in visie niet zo groot. En wie ook verkozen raakt: de rector wordt een witte, grijzende man.

DANCKAERT: Daar kunnen we spijtig genoeg niets aan doen. Uiteraard zal er in de ploeg rond mij een genderevenwicht zijn. In het algemeen zit dat evenwicht bij de VUB trouwens nog goed, maar we zien wel dat de andere universiteiten ons voorbijsteken. In 2021 was maar één op de vijf nieuwe professoren vrouwen. Dat vond ik zelf een heel teleurstellend cijfer.

DEVROEY: Een genderevenwicht is vanzelfsprekend. Maar ook mensen met een migratieachtergrond moeten natuurlijk in onze instelling kunnen doorgroeien en hun talenten ontwikkelen.

De slechte verstaander zou denken dat u Jan Danckaert niet empathisch vindt.

LES CANDIDATS RECTEURS ONT LA PAROLE

Wat met de kleine richtingen die soms maar enkele studenten tellen? Moeten die worden afgeschaft?

DEVROEY: Als de opleiding iets betekent voor onze universiteit en maatschappelijk relevant is, kunnen we daar zeker op blijven inzetten.

DANCKAERT: Op dit moment zijn er geen opleidingen die we zullen afschaffen, en ik ben dat ook niet van plan. Wel willen we vakken met een lage bezetting monitoren. Voor bacheloropleidingen zijn dat vakken met minder dan tien studenten, voor masters zijn dat er met minder dan vijf.

arts-zijn. Met de nodige empathie en aandacht voor het welzijn.

Kunt u toch nog even op scherp stellen wat het verschil is tussen u beiden?

DEVROEY: Ik ben arts en Jan is fysicus. Ik denk dat we op dat gebied wel verschillen. Als arts is het bij mij ingebakken om empathisch te zijn.

Luisteren, het probleem identificeren en dan een oplossing zoeken is iets wat eigen is aan het

BRUZZ | SPREEKTIJD

de ene de andere niet evalueren. Je hebt kortom een heleboel schakeringen die we niet allemaal over dezelfde kam moeten scheren. Daarom nemen we daar nu even de tijd voor. Voor de start van volgend academiejaar komen we met concrete voorstellen.

DEVROEY: Mensen die geconfronteerd worden met dergelijk misbruik, moeten we de kans geven om daar op een anonieme manier melding van te maken. Dat kan het best bij een vertrouwenspersoon die geen relatie heeft met de professoren, of met het beleid van de VUB. En we moeten een efficiënte tuchtprocedure hebben om dergelijke zaken aan te pakken.

TWO CANDIDATE RECTORS HAVE THE WORD Dean Dirk Devroey and rector ad interim Jan Danckaert run against each other in the elections for the new VUB rector. The election was brought forward by two years when Caroline Pauwels was forced to resign as rector at the end of February. Both candidates find efficient internal operations important and all unnecessary administrative processes should be eliminated. They want to stay focused on Brussels. “And we need to go beyond that,” says Devroey, “by, for example, having our assistants teach physics in schools where those subjects have not been taught for months.” For Danckaert the external partnerships are very important: “That is something I definitely want to develop further.” On 21 June we will know who the new rector is.

EN

18 MEI 2022

I 11

Brusselse administratie loopt mank HOE BRUSSEL HUISVESTING JARENLANG ( BIJNA ) GEEN HUURTOELAGES BETAALT

Acht jaar tevergeefs wachten op een huursubsidie B R U Z Z | A N A LY S E

Leslie en Sakina voldoen allebei aan de voorwaarden om een huurtoelage te krijgen, maar het Brussels Gewest betaalt die toelage nauwelijks uit. Ook een nieuwe, simpelere aanvraagprocedure zet voorlopig geen zoden aan de dijk. Wat loopt er fout bij de administratie?

— SARA DE SLOOVER, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

L

eslie (32) leeft met haar zoontje van vier van een leefloon. Ze woonde tot voor kort in een eenkamerappartement in Anderlecht, waarvoor ze elke maand 680 euro – kosten niet inbegrepen – moest neertellen.

De jonge moeder is een van de bijna 50.000 Brusselse huishoudens die op de wachtlijst staan voor een sociale woning. Sinds 2014 kunnen de meest kwetsbare gezinnen op die lijst, vaak alleenstaande moeders met kinderen, daarom een ‘huurtoelage’ aanvragen. Dat is een subsidie om in de tussentijd een woning op de privémarkt te kunnen huren.

Maar die huurtoelage bleef grotendeels dode letter. Vorig jaar, zeven jaar na de invoering, bleken nog altijd maar vierhonderd van de tienduizend gezinnen die er recht op hebben ook effectief de premie te krijgen. De toelatingscriteria waren heel streng, de aanvraagprocedure heel gecompliceerd.

Staatssecretaris voor Huisvesting Nawal Ben Hamou (PS) besloot de procedure daarom te ver-

12

I

18 MEI 2022

eenvoudigen en het bedrag wat te verhogen. De vernieuwde huurtoelage, die ze afgelopen oktober lanceerde, is een van de speerpunten van haar noodplan rond huisvesting.

SLAPEN IN DE WOONKAMER Leslie vroeg de vernieuwde huurtoelage meteen in oktober aan. In haar situatie, met één kind ten laste, gaat het om een maandelijks bedrag van 200 euro. Zeven maanden later heeft ze echter nog geen antwoord, en nog geen steun.

Leslie is noodgedwongen verhuisd naar een ander appartement vol schimmel aan de muren.

60 euro, meer is het verschil in huishuur niet, en liefst zou ze zo snel mogelijk weer verkassen. “Door de schimmel hebben we allebei een allergie opgelopen en zijn we zelfs een tijdje in het ziekenhuis beland,” zegt ze.

Daarom heeft ze samen met een tiental andere gedupeerden een Brussels advocatenkantoor in de arm genomen, dat het Gewest vorige week in gebreke heeft gesteld. Als de huurtoela-

ge niet snel wordt uitbetaald, dienen ze een kortgeding in.

Zelfs een collectieve actie is niet uitgesloten, zo zei advocaat Laurent Arnauts op een persconferentie vorige week. “Het gaat hier niet over een premie voor de plaatsing van zonnepanelen die al jarenlang niet wordt uitbetaald, maar over essentiële steun voor de kwetsbaarste gezinnen in het gewest.”

Ook Sakina (47) hoopt dat ze binnenkort de overheidssteun mag verwachten. De alleenstaande schoonmaakster uit Laken met drie kinderen staat al sinds 2012 op de wachtlijst voor een sociale woning. Haar eerste aanvraag voor een huurtoelage werd in 2017 afgewezen omdat ze bepaalde documenten een paar dagen te laat indiende. Een andere keer meldde Brussel Huisvesting dat haar dossier was zoekgeraakt.

Toen de vernieuwde huurtoelage werd aangekondigd, diende Sakina opnieuw een aanvraag in. Ze komt samen met haar kroost in aanmerking voor 280 euro per maand. Intussen is ze door haar hoge huishuur in de schuldbe-

Met de vernieuwde huurtoelage heeft Ben Hamou de veel te gecompliceerde aanvraagprocedure verbeterd, daar zijn vriend en vijand het over eens. Bewijs daarvan: de 14.000 nieuwe aanvragen en 11.600 goedgekeurde dossiers, die de staatssecretaris eind april in het parlement aankondigde.

Maar dat betekent nog niet dat de premie, die voor januari was aangekondigd, intussen gestort wordt. Wat loopt er fout bij gewestadministratie Brussel Huisvesting? Het lot van de vierhonderd gezinnen die er eerder met veel moeite in geslaagd waren om een huurtoelage te bemachtigen is in dat opzicht tekenend. Toen de vernieuwde premie in oktober werd gelanceerd, waren ze plots hun huurtoelage kwijt, omdat hun gegevens niet tijdig waren overgezet.

mensen die daarover beslissingen moeten nemen.”

Een gelijkaardig beeld hing de ontslagen klokkenluider Claude Archer, die mee het initiatief nam voor de rechtszaak, op over de dienst. Maar niemand anders wil praten, zelfs een opgestapte oud-medewerker niet. Twee van de drie permanente vertegenwoordigers van de vakbonden krijgen we ook niet aan de lijn.

Toen in februari bleek dat de huurtoelage nog niet werd uitbetaald, zei staatssecretaris Ben Hamou dat de deadline verschoven was naar 28 maart, door onderhandelingen met de FOD Financiën over inkomensgegevens. Volgens Ben Hamou circuleerden er 27 versies van een samenwerkingsakkoord over de bescherming van de persoonsgegevens.

“Door de schimmel in ons appartement hebben mijn zoontje en ik allebei een allergie opgelopen en zijn we zelfs in het ziekenhuis beland”

B R U Z Z | A N A LY S E

HUURTOELAGE GEKREGEN ÉN WEER VERLOREN

Nadat staatssecretaris Ben Hamou daarover begin februari kritische vragen had gekregen in het parlement, toog ze volgens getuigen zelf naar de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel (GOB), waar Brussel Huisvesting deel van uitmaakt, om een snelle oplossing te eisen.

Midden februari kregen de 404 gezinnen een voorschot, en sinds eind april zouden ze hun huurtoelage weer ontvangen.

Het doet vragen rijzen over de manier waarop Brussel Huisvesting de uitbetaling organiseert. Een personeelslid getuigde eerder anoniem bij BRUZZ: “Er zijn al jaren en jaren problemen. De dienst huurtoelages functioneert niet goed, de medewerkers verwerken te weinig dossiers. Er is het informaticaprobleem, voornamelijk een gebrek aan competentie bij de

▼

middeling beland en verhuisd naar een appartement dat 80 euro goedkoper is, maar een slaapkamer minder heeft.

“Ik slaap nu in de woonkamer. Een ander probleem is dat we op de derde verdieping wonen, zonder lift. Ik heb al knieproblemen, en door de stress sinds kort ook hartklachten. Al die trappen zijn moeilijk voor mij.”

LESLIE Nam een advocaat in de arm om de situatie aan te klagen

“Ik heb niet genoeg slaapkamers en slaap nu zelf in de woonkamer” SAKINA Belandde in de schuldbemiddeling door haar hoge huishuur

Sakina en Leslie wachten allebei op een huurtoelage.

Daar hebben ze recht op omdat ze op de wachtlijst voor een sociale woning staan.

18 MEI 2022

I 13

▼

Brusselse administratie loopt mank

“Het gaat hier niet over een premie voor de plaatsing van zonnepanelen, maar over essentiële steun voor de kwetsbaarste gezinnen” LAURENT ARNAUTS Advocaat van de gedupeerden

“Ik zie die eventuele rechtszaak met vertrouwen tegemoet.

Over een paar maanden praten we hier niet meer over.

Dit is allemaal een storm in een glas water” ARLETTE VERKRUYSSEN B R U Z Z | A N A LY S E

Directeur-generaal Brussel Huisvesting

Dat ook die deadline niet gehaald werd, wijt de staatssecretaris aan de tijd die nodig is om een aanbesteding uit te schrijven en een leverancier te kiezen voor het informaticaplatform. Sinds eind 2021 huurt Brussel Huisvesting consultants van Deloitte in die de bugs uit het systeem moeten halen.

Sinds april is de software er, en zijn de medewerkers begonnen met dossiers in te voeren, klinkt het. “Maar door de soepelere toelatingsvoorwaarden is er een stroom aan kandidaten die verwerkt moet worden,” zei adjunct-secretarisgeneraal Gerd Van Den Eede van de GOB vorige week aan BRUZZ24. “Het systeem komt nu op kruissnelheid, en we kunnen er vertrouwen in hebben dat dat zijn vruchten zal afwerpen.”

SLECHT RAPPORT VOOR GROTE BAAS Intussen zijn er veranderingen aan de top van Brussel Huisvesting op til. Het tweede mandaat van directeur-generaal Arlette Verkruyssen (oud-kabinetsmedewerkster van Guy Vanhengel, Open VLD) is eind maart afgelopen. Van een onafhankelijke evaluatiecommissie had ze een paar maanden eerder een ongunstige evaluatie gekregen, meldde Le Soir. Een kwalificatie die ze aanvocht en die de regering, die het laatste woord heeft, vervolgens omzette in een gunstige beoordeling.

Of de aanvankelijk negatieve beoordeling iets te maken heeft met de resultaten die haar administratie neerzet? “Helemaal niet,” zegt Verkruyssen.

“De regering heeft mijn evaluatie aangepast omdat de feiten dat staven. Ik heb hier een heel 14

I

18 MEI 2022

nieuwe managementcultuur binnengebracht. Mijn diensten werken prima.” Op de verklaringen van Archer wil ze verder niet ingaan, omdat de juridische procedure over zijn ontslag nog loopt.

Toch is Verkruyssen geen kandidaat meer om zichzelf op te volgen. Ze zou het na twee mandaten in een selectieprocedure moeten opnemen tegen andere kandidaten. Omdat de opvolgingsprocedure nog moet opgestart worden, blijft ze wel nog zes maanden langer aan het roer.

HUIT ANS D’ATTENTE POUR UNE ALLOCATION LOYER Près de 50 000 ménages belges sont sur liste d’attente pour obtenir un logement social. Depuis 2014, les familles inscrites les plus vulnérables, souvent des mères célibataires avec enfants, peuvent introduire une demande pour une allocation loyer. Il s’agit d’un subside qui doit leur permettre, en attendant de bénéficier d’un logement social, de louer un logement sur le marché privé.

Mais quasiment personne ne reçoit ladite prime. Une nouvelle procédure de demande de l’allocation, simplifiée, n’a pas encore permis de remédier à la situation. À Bruxelles Logement, ils disent que le problème est désormais résolu et que les premiers dossiers sont maintenant en cours de traitement. Sakina (47 ans) et Leslie (32 ans), qui ont toutes deux dû déménager dans un logement de moins bonne qualité suite à l’absence de versement de l’allocation, s’en réjouissent. « À cause des moisissures qu’il y a chez moi, mon fils et moi avons tous les deux développé une allergie, suite à laquelle nous avons même dû être hospitalisés un certain temps. » FR

Terug naar de huurtoelage. Wanneer kunnen de begunstigden die nu eindelijk verwachten? Eind april zei staatssecretaris Ben Hamou in het parlement dat 1.068 dossiers op het punt stonden om betaald te worden. Aan de RTBF zei ze dat iedereen die er recht op heeft tegen eind september zijn huurtoelage zal ontvangen.

Ze zullen die ook met terugwerkende kracht krijgen vanaf de dag van hun aanvraag. Dat betekent wel dat ze het eerst nog maanden zonder steun moeten zien te rooien. “Ik vrees dat een flink deel van de steun uiteindelijk naar deurwaarders en invorderingskantoren zal gaan,” zegt advocaat Laurent Arnauts.

SUCCESS STORY “Ik kan er geen precieze data op plakken,” klinkt het bij Verkruyssen, “maar ik heb net getekend voor een groep mensen die binnenkort hun huurtoelage zullen ontvangen. Mijn medewerkers zijn al begonnen met de uitbetalingen. Het is een success story: wie een huurtoelage wil, moet nu enkel nog een huurovereenkomst en rekeningnummer doorgeven. Dat maakt alles zo veel eenvoudiger. Wij zitten mooi op schema.”

Mooi op schema, als de staatssecretaris al tweemaal een deadline voor de betalingen aankondigde die niet gehaald werd? “Dat moet u aan de staatssecretaris vragen. Ik weet dat de administratie bepaalde modules op bepaalde momenten zou ontvangen, en daarbinnen zitten wij precies op schema. Tot het uitspreken van termijnen zal u mij niet verleiden.”

“Ik blijf waarschijnlijk tot eind september op post – tenzij er eerder een vervanger zou zijn – en ik ben er heel gerust op dat die uitbetalingen in die tijd zullen gebeuren. Ik zie die eventuele rechtszaak met vertrouwen tegemoet. Dit is allemaal een storm in een glas water.” Wat ze hierna gaat doen? “Dat zien we dan wel weer, ik ben iemand die de problemen oplost als ze zich stellen.”

EIGHT YEARS OF POINTLESS WAITING FOR A HOUSING SUPPLEMENT In Brussels, there are almost 50,000 families on the waiting list for social housing and that is why since 2014, the most vulnerable on that list, who are often single mothers with children, can apply for a “rent supplement”. This is a benefit that is supposed to help families rent on the private market whilst waiting. But hardly anyone is approved. Nor will a new and simplified application procedure help. The Brussels Housing Administration have promised that all the problems have now been fixed and the first new files are being processed as we speak.

Sakina (47) and Leslie (32), who both have had to move to substandard housing because they did not get the allowance, are looking forward to it.

“The mould in our current home meant that my son and I contracted an allergy that led to a stint in hospital.”

EN

Huurpremies die maar niet uitbetaald raken zijn niet het enige probleem binnen de Brusselse administratie. Aanwervingen die een eeuwigheid aanslepen, administraties die amper overleggen en collega’s die niet op elkaars verdieping mogen. “Het is hoog tijd om weer meer samen te werken.” — KRIS HENDRICKX

H

erinnert u zich het nieuws uit 2015 en 2016 nog?

Dat ging niet alleen over terreur. Ook de Brusselse tunnels eisten een hoofdrol op, met vallende brokstukken, verhalen over gebrekkig onderhoud en nationale ophef over zoveel onkunde. Logisch dus dat minister van Mobiliteit Pascal Smet (nu One.brussels/ Vooruit) even later een audit voorstelde over gewestadministratie Brussel Mobiliteit, die onder meer voor het tunnelonderhoud instaat.

Belangrijkste conclusie: er waren 103 personeelsleden te weinig, waardoor de dienst zijn werk niet naar behoren kon doen. Smet beloofde beterschap binnen het jaar.

Anno 2022 is het personeelstekort bij de dienst echter nog altijd schrijnend. Brussel Mobiliteit is vandaag op zoek naar 131 nieuwe personeelsleden, vaak technische profielen zoals ingenieurs. Dat is bijna een kwart van het – ondertussen wel uitgebreide – personeelskader van 555 mensen. Geen wonder dat de administratie regelmatig keuzes moet maken. De fietspaden op de Kleine Ring? Een krachttoer die enkel mogelijk was omdat zowat alle andere fietsprojecten in de vorige legislatuur in de koelkast gingen. Of neem de heraanleg van het gevaarlijke Sainctelette-kruispunt. Die liep geruisloos één jaar vertraging op omdat er geen project manager was.

Het personeelstekort bij Brussel Mobiliteit is maar een van de pijnpunten binnen de Brusselse openbare instellingen. Die ondergin-

gen de voorbije jaren een metamorfose, waarbij de centrale administratie werd afgeslankt en er tegelijk tal van nieuwe, thematische instellingen bijkwamen, zoals Parking. brussels, Urban.brussels of Brussel Preventie & Veiligheid. Sommige werden een instelling van openbaar nut, andere bleven binnen de centrale administratie, maar met een autonomere werking en een vaak politiek benoemde topman of -vrouw.

Die decentralisatie moest het Gewest efficiënter maken, heette het. In de praktijk bleek het echter ook een manier voor de Brusselse politiek om meer grip te krijgen op de administratie. Vervelde de administratie de afgelopen jaren nu tot de performante machine die ze moest worden? Een ruime belronde levert alvast nergens een volmondige ‘ja’ op.

Niet dat er geen positieve noten zijn. De dominantie van de PS aan de top van de administraties is vandaag bijvoorbeeld flink afgenomen en het komt ook al eens voor dat een topman benoemd wordt van een partij die niet in de regering zit.

Dat was bijvoorbeeld bij Perspective. brussels het geval, waar Antoine de Borman (van Les Engagés-signatuur) het haalde van een resem PS-kandidaten, terwijl zijn partij in de oppositie zat. Datzelfde Perspective is ook een van de administraties die vrij goed lijken te functioneren.

VICIEUZE CIRKEL Terug naar Brussel Mobiliteit. Deed de regering dan helemaal niets aan

Talent.brussels Talent.brussels moet aanwervingen voor de gewestadministraties doen

55

Talent.brussels telde amper 55 personeelsleden in 2019 Zij wierven 121 nieuwe mensen aan in 2019

147

Eind 2022 zouden er 147 personeelsleden moeten zijn Zij moeten per jaar 1.200 mensen aanwerven

B R U Z Z | A N A LY S E

‘We mogen niet eens op elkaars verdieping komen’

het personeelstekort? Dat nu ook weer niet. In 2017 werden 23 extra personeelsleden toegekend, leert navraag bij de administratie. Dit jaar kwamen daar nog eens 31 mensen bij. Maar de onderbezetting bij Brussel Mobiliteit is nu al jaren zo hoog dat ook de druk op de mensen die er wél werken erg hoog is, waardoor heel wat personeelsleden ziek worden of uiteindelijk voor een andere werkomgeving kiezen. Een vicieuze cirkel.

Hoe kan het dat een dienst die zo manifest onderbemand is, maar niet structureel versterkt raakt? Een terugkerende analyse is dat de aanwervingsprocedures veel te lang duren. En de mobiliteitsadministratie is niet de enige die met personeelstekort kampt. Brussel Huisvesting heeft te weinig inspecteurs om krotwoningen op te sporen. Ook elders wordt trouwens aangedrongen op snellere aanwervingen.

Nieuwe aanwervingen voor de gewestadministratie, dat is de opdracht van Talent.brussels, een van de nieuwe gewestelijke structuren die de voorbije jaren ontstonden binnen de centrale administratie. Talent.brussels moest rechttrekken waar het Gewest vroeger niet in slaagde: snel mensen in dienst nemen. Maar dat lukte de voorbije jaren niet echt, geven verschillende gesprekspartners grif toe. De doorlooptijd voor een procedure bedroeg de voorbije jaren tot negen maanden, horen we. “Dat is zo lang dat goede kandidaten al lang weg zijn,” zegt een goedgeplaatste bron.

ACHTERAAN DE WACHTRIJ Een van de problemen waar Talent.brussels mee kampt is, jawel, opnieuw personeelstekort. “Toen ik hier in 2019 algemeen adjunctdirecteur werd, waren er maar 55 mensen in dienst op een kader van 92 mensen,” vertelt Cédric Verschooten. “Op die manier konden we dat jaar maar 121 aanwervingen afsluiten.” Dat is pijnlijk weinig voor een geheel van publieke instellingen die jaarlijks een natuurlijk verloop hebben van een zeshonderdtal mensen.

Een tweede knoop was tot voor kort de band met de federale evenknie Selor, die een deel van de procedure voor zijn rekening nam.

“Er leefde het gevoel dat we daar wat aan het eind van de wachtrij zaten,” legt algemeen adjunct▼

ANALYSE DE BRUSSELSE ADMINISTRATIE HAPT NAAR ADEM

18 MEI 2022

I 15

▼

Brusselse administratie loopt mank

B R U Z Z | A N A LY S E

directeur Verschooten uit. “Net zoals in Vlaanderen hebben we toen besloten om volledige autonomie na te streven.”

Brussels minister van Ambtenarenzaken Sven Gatz (Open VLD) en de Talent-directie maken zich sterk dat er beterschap op komst is. Het personeelskader werd onlangs uitgebreid van 95 tot 147 en tegen eind dit jaar moeten die mensen ook operationeel zijn. “De inhaalbeweging moet toestaan om circa 1.200 mensen per jaar aan te werven,” telt Gatz. Liefst tien keer zoveel als in 2019 dus.

De vernieuwde procedure, die Talent.brussels voortaan zelf in handen heeft, moet daarbij een soort turboversie worden van de huidige. Ze is van kracht sinds februari. “Zodra een openbare instelling zijn vacature in ons systeem plaatst, rekenen we voortaan zestig kalenderdagen tot we een laureatenlijst afleveren,” zegt Verschooten.

Talent.brussels is niet het enige obstakel voor een slagkrachtige administratie. Meer personeel krijgen, dat verliep tot voor kort via een scenario dat rechtstreeks van Franz Kafka gestolen leek. “In het verleden stelden we een personeelsplan op dat goedgekeurd werd door de regering, maar waar vervolgens geen budget bleek voor te zijn.

Eigenlijk beslis je dan om niets te doen,” zucht een hoge bron bij Brussel Mobiliteit.

Minister Gatz bevestigt de merkwaardige gang van zaken. “Het klinkt vreemd, maar zo liep het tot voor kort inderdaad. Ik heb dat omgegooid. Elke organisatie krijgt een enveloppe, waarmee de aanwervingen dan ook moeten gebeuren.”

Pascal Smet liet Brussel Mobiliteit, dat onder meer voor het tunnelonderhoud instaat, jaren geleden doorlichten. Er was een personeelstekort, dat vandaag nog niet opgelost is. © PHOTONEWS

Nogal wat nieuwe instellingen betaalden bovendien duur leergeld.

Parking.brussels haalde de voorbije jaren zo het nieuws met tal van blunders, of het nu ging over een onbereikbare klantendienst, onterechte boetes of scancars die zonder de nodige toestemmingen rondrijden.

Of wat te denken van Brussel Huisvesting, dat er nu al zeven jaar niet of amper in slaagt om de huurpremies voor kwetsbare gezinnen uit te keren (zie p. 12)?

Aan verklaringen voor de vertraging was er nooit een gebrek: nu eens is het een te zware procedure die hervormd dient te worden, dan weer onduidelijke doelgroepdefinities, informaticaproblemen of aanslepend overleg met partnerorganisaties. Openlijke kritiek op de

“Een minister vroeg ooit om de kleur van de schroefjes in de Hallepoorttunnel te veranderen, van dat soort bemoeienissen word je toch moedeloos?”

ANONIEME GETUIGE

16

I

18 MEI 2022

Brussel Mobiliteit

131

vacatures, een kwart van het personeelskader van Mobiel Brussel, is nog steeds niet ingevuld

gang van zaken is daarbij niet gewenst: de klokkenluider die de zaak aan het licht bracht, kreeg zijn C4.

DOORGESCHOTEN SLINGER Een terugkerende kritiek op de huidige werking luidt ook dat de centralisatie te ver is doorgeschoten. “Ik heb het toen niet zo luid willen zeggen door mijn functie, maar die vermenigvuldiging van Brusselse spelers vond ik nooit een goed idee,” zegt Christian Lamouline, huidig burgemeester van Sint-Agatha-Berchem en voormalig topman van de centrale Brusselse administratie. “Je verliest daardoor een pak schaalvoordelen, elke organisatie moet nu haar eigen diensten uitbouwen die elders vaak ook al

bestaan. Daarnaast zag je ook dat er minder coördinatie was tussen die nieuwe instellingen. Eigenlijk hebben we een ingewikkeld Brussels landschap nog wat complexer gemaakt.”

De hele decentralisatie kost zo meer geld dan één administratie waarin er meer samenwerking is tussen verschillende diensten, denkt Lamouline. “Ik heb de indruk dat het extra geld dat daarvoor is uitgetrokken nu ontbreekt om reële personeelsnoden in te vullen. Dit verdient een grondige evaluatie en misschien wel een nieuwe hervorming met meer samenwerking.”

Lamouline is niet de enige die op een gebrek aan samenwerking wijst. “Of er gecoördineerd wordt, hangt vandaag veel meer dan vroeger af van de persoonlijkheid van leidinggevenden in andere instellingen,” ondervindt een bron bij Perspective.

Niet enkel het formele overleg is vandaag een kwestie van toeval, ook het informele contact – u weet wel: aan de koffiemachine ontstaan de beste ideeën – is een pak moeilijker geworden, nu de verschillende administraties en aanverwante organisaties vaak in verschillende gebouwen zitten.

“En als we dan al een gebouw delen, zoals de nieuwe Iris Tower, dan mogen we niet eens op elkaars

CONCERTS verdieping,” vertelt een bron die er werkt. “Waanzin, toch?”

FUSIES De minister spreekt de critici niet tegen. “Dat al die autonomere diensten meer kunnen samenwerken lijkt me evident,” geeft Gatz toe.

“In ons Optirisplan om de administratie te hervormen richten we daarom een college van secretarissen-generaal op. We zullen de verschillende instellingen ook verplichten om centraal gestuurd hun boekhouding (waar het Rekenhof steevast kritiek op heeft, red.) op te maken. En verder willen we ook kijken waar al die instellingen dingen dubbel doen en synergieën mogelijk zijn. Na een periode van decentralisatie, is het nu tijd om die beweging te corrigeren.”

Op langere termijn denkt Gatz zelfs aan een nieuwe fusie tussen een aantal diensten die logischerwijze bij elkaar horen. Nogal wat waarnemers verwonderen er zich bijvoorbeeld over dat Perspective (stadsplanning) en Urban (vergunningen) twee volledige gescheiden organisaties vormen. “Ik wil in elk geval het debat over mogelijke fusies starten.”

Meer samenwerking en misschien wel versmelting, dat betekent

ook dat de administraties in de toekomst wel weer eens onafhankelijker zouden kunnen worden van de politiek. En laat die – relatieve – onafhankelijkheid nu net een van de redenen geweest zijn die de vorige regeringen aanzette om net te decentraliseren. Elke minister zijn ministerie, dat betekent ook meer controle over de eigen administratie.

Het wordt dan ook uitkijken hoever de slinger terugzwaait.

Dat er best wel wat inmenging is, weegt vandaag in elk geval op heel wat ambtenaren. “Dat de politiek de lijnen uitzet voor administratie is nogal wiedes,” zegt een bron. “Maar steeds weer wisselende prioriteiten put mensen uit, die dan al eens afwezig blijven.”

De bemoeienis kan soms ver gaan, blijkt uit een voorbeeld dat ons opnieuw naar de Brusselse tunnels brengt. “In de vorige legislatuur wou de bevoegde minister zelfs de schroefjes van de muurplaten in de Hallepoorttunnel laten vervangen,” zegt een lid van de administratie. “In plaats van donker moesten die wit worden. Met dat soort interventies maak je een mens toch moedeloos?” We gingen even kijken in de tunnel. De schroefjes zijn er nog steeds donker. Personeelsgebrek, het is een argument waar je alle kanten mee uit kan.

L’ADMINISTRATION EST À BOUT DE SOUFFLE

AN ADMINISTRATION GASPING FOR AIR

Les allocation loyers en retard ne sont pas le seul problème de l’administration bruxelloise. Des recrutements qui prennent trop de temps, des administrations qui se concertent à peine et des collègues qui ne peuvent pas se rendre aux étages d’autres collègues : de nouvelles institutions ont vu le jour à Bruxelles ces dernières années, mais le résultat est parfois loin d’être satisfaisant. Actuellement, Bruxelles Mobilité cherche à recruter 131 personnes sur un effectif total de 555, il manque donc quasiment un quart du personnel. Pas étonnant donc de voir que certains projets en matière de mobilité durent bien plus longtemps que prévu. C’est Talent.brussels qui est responsable du recrutement, mais depuis quelques années, même eux font face à un... manque de personnel.

Unpaid rent subsidies are not the only problem in the Brussels administration.

Recruitment takes forever, agencies that hardly talk to each other and colleagues that are not allowed to enter each other’s offices. Loads of new public institutions have been added in Brussels in recent years, but not everyone is happy with the result. At Brussels Mobility, 131 of the 555 posts are vacant and that means that almost a quarter of the staff is missing. No wonder that mobility projects in Brussels sometimes take longer than expected. Talent.brussels is responsible for recruitment but has in recent years itself had to contend with ... staff shortages. This is just one of the nuts to crack in an administration that covers more and more institutions and where cooperation is more and more difficult.

FR

20.05 22.05 23.05 24.05

| | | |

JESSY LANZA PEACH PIT + SUN SEEKER MEN I TRUST + LUWTEN MØ + LAUREL

24.05 | MS NINA 25.05 | KATE NV

31.05 | MIMI WEBB + EMMY D’ARC 04.06 | TANGERINE DREAM

ALL CONCERTS - BOTANIQUE.BE

RINA (17) is een Brusselse jongere. Ze deelt haar dromen en zorgen, haar angsten en wensen. Op weg naar volwassenheid in de grootstad: Generatie BX.

EN

Generatie BX Elke maandag op BRUZZ tv En ook integraal op BRUZZ.be en op het YouTube-kanaal van BRUZZ

Chou de Bruxelles

‘Boksen is een metafoor voor het leven’ Zo’n twee jaar geleden gooide Pierre Boeraeve (36) zijn leven om: hij nam ontslag als verpleger en startte met vriendin Fien Studio Boksstal, waar hij toegankelijke bokslessen geeft. “Boksen was voor mij vooral therapie.”

— ANDY FURNIERE, FOTO IVAN PUT

BRUZZ | PORTRET

Terwijl de fotograaf en Boeraeve nog bezig zijn met de fotoshoot, wordt de hiphop op de achtergrond regelmatig overstemd door een vreemd krassende kreet die uit de bokszaal van Studio Boksstal komt.

“Dat is de kreet waarmee ik me oppepte voor boksmatchen,” legt Boeraeve even later uit. “Daaraan heb ik mijn ringnaam te danken: De Kraai.” Die bijnaam staat verbeeld op zijn rechterbiceps, in een stijlvolle tattoo van een kraai met bokshandschoenen.

Boeraeve bokst al sinds zijn tiende, waarbij hij in bepaalde clubs ook mindere ervaringen opdeed.

“Op sommige plekken was er weinig respect en kreeg je het als nieuwkomer zwaar te verduren,” zegt hij.

ook een zekere ruwheid bewaren.

De naam ‘Boksstal’ is niet enkel gekozen omdat we hier in de Bockstaelwijk zijn,” glimlacht Boeraeve.

BREUKEN Het initiatief voor Studio Boksstal komt van Boeraeves vriendin Fien.

Die nam door gezondheidsproblemen een personal coach onder de arm. Door de positieve resultaten besliste ze om zelf ook coach te worden. In de sportstudio focust zij op de algemene fysieke conditie van deelnemers, onder meer door functional training. “Fien heeft me aangemoedigd om ontslag te nemen als verpleger, een job waar ik na acht jaar op uitgekeken was,

“Als verpleger heb ik zorgwekkende scans gezien van hoofdletsels van boksers” “Het is voor mij cruciaal dat iedereen zich op zijn gemak voelt en zich amuseert in Studio Boksstal.

Dit is een plek die voor iedereen toegankelijk is, ook voor kinderen, met bokslessen in een persoonlijke en veilige sfeer.” De lessen – "een moderne mix van Martial Arts en Engelse boks" – vinden plaats in een locatie in Laken met een ontspannen vibe, in een voormalig atelier van een ambachtsman die decoratieve leeuwenkoppen maakte. Dit is een geheel andere wereld dan een gelikte Basic-Fit. “Er is nog wat werk aan, maar we willen bewust 18

I

18 MEI 2022

en voor deze uitdaging te gaan,” zegt hij.

Boeraeve was aan de slag op de spoedafdeling van UZ Brussel waar hij als ervaringsdeskundige bijzonder goed was in het behandelen van breuken. “Mijn ergste breuk was die van mijn scheenbeen, verergerd door een infectie met een ziekenhuisbacterie,” legt hij uit, wijzend op zijn rechterscheenbeen. De gevolgen van een operatie zijn duidelijk zichtbaar.

“Ze hebben moeten werken met een slagader in mijn hoofd (wijst op litteken op zijn schedel, red.) om mijn voet te redden. Ik heb na die

breuk drie jaar met een beperking geleefd.”

De breuk was het gevolg van een uit de hand gelopen ruzie tijdens het studentenfeest Saint-Vé, toen hij studeerde voor leerkracht lichamelijke opvoeding. Die studies heeft hij daarna moeten stopzetten.

Het bleef niet bij die ene breuk.

Boeraeve brak van alles in zijn lijf, bij het skaten, snowboarden, mountainbiken en natuurlijk ook bij het boksen. Zijn neus alleen al brak hij een zestal keer. “Boksen in competitie is geen spelletje, er zijn risico’s aan verbonden als je in de ring stapt. Als verpleger heb ik ook verschillende zorgwekkende CT-scans gezien van hoofdletsels van boksers.” Toch raakt Boeraeve niet uitgepraat over de voordelen van de sport. “Fysiek bezorgt het je een heel complete fitheid en het vergt ook een grote luciditeit.

Boksen is immers voor tachtig procent een mentale sport waarbij je constant moet nadenken.”

Voor hem persoonlijk heeft boksen nog veel meer betekend, zeker tijdens zijn jeugd. Hij moest afrekenen met een bijzonder moeilijke familiale situatie en in zijn buurt snel streetwise worden.

“Boksen was voor mij vooral therapie. Je kunt je frustraties er werkelijk uit kloppen. Ik zie het ook als een metafoor voor het leven: je valt veel, maar het belangrijkste is

om daarna telkens weer op te staan.

De sport helpt je om met tegenslagen om te gaan, door te bijten en zelfvertrouwen te hebben. En je beseft erdoor dat je zelf je grootste tegenstander bent. Daarnaast is respect voor je opponent heel belangrijk in boksen: tijdens een match is er veel agressie nodig, maar na afloop van de match is er veel peace and love.”

Boeraeve werkt ook mee bij de optredens van zijn jeugdvriend Gorik van Oudheusden alias rapper Zwangere Guy, en hij is medeverantwoordelijk voor zijn merchandising. “Ik ken hem al sinds hij vijf jaar was en ik acht, hij was als een kleine broer voor me. We hebben allebei geen gemakkelijke jeugd gehad. Dat heeft ons dichter bij elkaar gebracht.” Twee tattoos op zijn bovenbenen verwijzen naar die bloedbroederschap met Zwangere Guy en ondertussen ook met andere leden van de brede Stikstof-familie. Op zijn linker staat ‘Familie boven alles’, de titel van het Stikstof-album dat eind vorig jaar uitkwam. Op de rechter ‘Guttergang’, de titel van een nummer op het eerdere album BRUTAAL. “Toen we jong waren, noemde ik Gorik Gutter Child.” Of hij ook soms komt trainen in Studio Boksstal? “Ja, en die jongen kan serieuze mosselen uitdelen, ik zou ze niet willen fretten.”

« LA BOXE EST UNE MÉTAPHORE DE LA VIE »

“BOXING IS A METAPHOR FOR LIFE

Il y a environ deux ans, Pierre Boeraeve (36) a complètement changé de cap : il a démissionné comme infirmier et a fondé la salle de sport Studio Boksstal à Laeken avec sa copine Fien. Il y offre des cours de boxe accessibles, où le principal est de se sentir à l’aise. Boeraeve pratique la boxe depuis qu’il est jeune, le sport l’a entre autres aidé à gérer de graves problèmes familiaux. « La boxe était surtout une thérapie pour moi », explique-t-il.

Boeraeve collabore aussi avec Gorik van Oudheusden, le rappeur Zwangere Guy, qu’il connaît depuis qu’ils sont enfants. « Il était comme un petit frère pour moi. »

About two years ago, Pierre Boeraeve (36) changed tack: he quit his job as a nurse and, along with his girlfriend Fien, set up sports studio Studio Boksstal in Laken. He gives boxing lessons accessible to anyone and where it is crucial that everyone feels at ease. Boeraeve has been boxing since his he was a lad and the sport helped him cope with severe family problems. “Back then, I used boxing mainly as therapy,” he says. Boeraeve also works with Gorik van Oudheusden, alias rapper Zwangere Guy, whom he has known since they were children. “He was like a little brother to me.”

FR

EN

Pierre Boeraeve Woont in Koekelberg, afkomstig uit Jette Doet aan boksen sinds zijn tien jaar Werkte acht jaar als verpleger op de spoeddienst van UZ Brussel Opende in maart 2021 sportstudio Studio Boksstal in Laken, samen met vriendin Fien, waar hij toegankelijke bokslessen geeft Werkt ook samen met Zwangere Guy, die een jeugdvriend is

Portretten

VIER GENERATIES LGBTQIA+’ERS OVER HET BELANG VAN DE PRIDE

BRUZZ | PORTRETTEN

‘Hier kon ik van mijn vrijheid genieten, ook al zat ik nog in de kast’ Sinds de Pride in 1996 voor het eerst door de Brusselse straten trok heeft de manifestatie een metamorfose ondergaan. Niet iedereen is even opgetogen met de evolutie van eisenplatform naar feestmoment en met de recuperatie ervan. Maar alle generaties onderschrijven hoe belangrijk het is om zich bevrijd, begrepen en verbonden te voelen. “Er mag gevierd worden, zolang er oog is voor de verschillen.” — TOM PEETERS, FOTO’S IVAN PUT

20

I

18 MEI 2022

“Ik sta achter wat de Pride voor onze rechten betekend heeft”

Zelf zal ze straks aanwezig zijn op de Pride, maar alleen omdat ze die dag moet werken. “Voor de asielzoekers die naar onze praatgroepen komen, is het een groot moment dat ze graag willen delen. Maar persoonlijk krijg ik er altijd de indruk me te outen. Ik ben me ervan bewust hoe paradoxaal dat is, want er lopen veel hetero’s rond. De twee Prides die ik in Brussel en Berlijn meemaakte, stelden me ook teleur. Ik sta achter wat de manifestatie betekend heeft voor onze rechten, maar heb mijn twijfels bij het feestevenement dat het geworden is. Ik snap niet wat al die grootbanken en multinationals, die andere fundamentele rechten niet respecteren, er te zoeken hebben. De Pride is haar politieke dimensie en daardoor ook een deel van haar fierheid kwijt. Je kan immers alleen maar fier zijn als je je vertegenwoordigd voelt, maar men slaagt er niet meer in alle specifieke behoeften te verenigen.

Dat er tegenwoordig overal alternatieve Prides opduiken heeft een reden. De kreten over intersectionaliteit en diversiteit zijn vaak niet meer dan een laagje vernis. Ik herken me er niet in, en de andere proberen te begrijpen is voor mij nog altijd het allerbelangrijkste. Als die zegt zich niet helemaal op zijn gemak te voelen, moet men luisteren.” (zij/haar) 29 jaar Geboren in Brussel Congolese roots Begeleidt LGBTQIA+ asielzoekers voor InQlusion-project RainbowHouse

▼

Ik heb het erg lastig gehad om in het reine te komen met mijn seksualiteit,” zegt Raïssa Alingabo Yowali M’bilo. “Ik ben dan ook opgegroeid in een omgeving waar men me nooit heeft geleerd dat je als zwarte vrouw van Congolese origine ook homoseksueel kon zijn.” Pas op haar 22ste, aan het einde van haar rechtenstudies aan de UCL, durfde ze het in het verlengde van haar thesis over intersekse personen kwijt aan enkele studievrienden. “Daarna heb ik een jaar gereisd in Brazilië, waar ik Afro-descendente mensen ontmoette die helemaal geen probleem hadden om toe te geven dat ze homoseksueel, fluïde of bi waren. Dat was een revelatie, want in België had ik geen toegang tot die gemeenschap.”

Met die ervaring ging M’bilo een jaar geleden aan de slag voor RainbowHouse. Haar doel: helpen om zichtbaar te maken wat voor haar te lang onzichtbaar was geweest. Momenteel werkt ze met asielzoekers bij wie de situatie nog schrijnender is. “In het land waar ze vandaan komen, riskeren ze de doodstraf en zijn er publieke lynchings. Daardoor houden ze de lippen ook hier op elkaar over hun geaardheid, zeker tegen mensen van dezelfde afkomst met wie ze in asielcentra dikwijls samen moeten leven. Elk parcours is anders, maar dat van een homoseksuele asielzoeker mogelijk het zwaarst. Vaak hebben ze hun hele leven gehoord dat ‘die ziekte van de witte medemens’ bij hen niet bestaat. Ervoor zorgen dat ze weten dat ze bij ons op hun eigen ritme hun verhaal kwijt kunnen is een enorme uitdaging.”

BRUZZ | PORTRETTEN

RAÏSSA ALINGABO YOWALI M’BILO

18 MEI 2022

I 21

VIER GENERATIES LGBTQIA+’ERS OVER HET BELANG VAN DE PRIDE

‘Ik wil nog meer tonen dat zwart en gay zijn wel samengaan’ DAVID EKAGHBA

Ik ben me altijd bewust geweest van mijn seksuele voorkeur, maar heb mijn coming-out pas gedaan op mijn 22ste,” zegt David Ekaghba. De in Marokko geboren jongeman woonde tot zijn negende in Gabon en migreerde daarna met zijn jongere broer en zijn ouders naar België. “Dat ik uit de kast kwam, lag moeilijk in de Afrikaanse gemeenschap. Maar ik had zoveel zin om vrij te zijn dat ik het op een bepaald moment gewoon gedaan heb. In Afrika kende ik de LGBTQIA+-gemeenschap niet, maar tijdens mijn jeugd doken er wel twee personen op aan wie ik me kon spiegelen.”

Met de Pride heeft Ekaghba altijd een bijzonder sterke band gehad omdat hij er sinds zijn veertiende stiekem naartoe glipte. “Ik zei er niets over aan mijn ouders. Het was mijn manier om even in de buurt te zijn van al die kleurrijke, in prachtige kostuums uitgedoste mensen die geïnteresseerd waren in dezelfde dingen als ik. Ze leken niet alleen op mij, ze begrepen me ook. Zo kon ik proeven van mijn vrijheid, zelfs al zat ik nog in de kast.”

22

I

18 MEI 2022

Sinds zijn coming-out was hij er altijd bij. “Op dit moment stap ik gewoon mee en feest ik met mijn vrienden. Maar ik droom ervan om ooit te zingen op de Pride.” Enkele dagen voor de optocht staat hij onder het pseudoniem Blue Davis, intussen al vijf jaar zijn podiumnaam, alvast in de Beursschouwburg. De affiche van de concert- en clubavond die genderfluïditeit viert met enkele queerartiesten toont hem in een impressionante zwarte jurk.

“Mijn activisme uit zich momenteel vooral in mijn kledij, mijn foto’s op Instagram en natuurlijk mijn muziek. Ik zing niet alleen over mijn eigen seksualiteit, maar ook over de ervaringen van vrienden uit de LGBTQIA+-gemeenschap. Mensen begrijpen een lied soms beter door hoe het verpakt is. Bij mij zijn de vrouwelijke en de mannelijke kant in evenwicht, maar eigenlijk hoeven die vakjes niet voor mij.”

Vorig jaar bracht de zanger zijn eerste EP Blue uit. Tussen de eclectische elektropop liet hij horen hoe kwetsbaarheid een asset kan zijn.

Een nieuwe track verschijnt in juni.

“Een titel heb ik nog niet, maar ik verken mijn Afrikaanse wortels. Ik vind dat we nog meer moeten tonen aan de buitenwereld dat het mogelijk is om zwart en gay te zijn, en toch een aangenaam leven te leiden, zonder de schaamte die ons aangeleerd is.”

Na twee jaar zonder Pride is deze editie voor Ekaghba, die zich na zijn studies helemaal op de muziek wil storten, meer dan ooit een gelegenheid om te feesten en vrienden terug te zien. “Er mag gevierd worden, zolang er oog is voor de verschillen.

Ik vind het belangrijk dat iedereen die geen deel uitmaakt van de gemeenschap zich erover informeert, zijn best doet om iedereen correct aan te spreken, maar iedereen vooral in hun waarde laat.” (hij/hem) alias Blue Davis 26 jaar Geboren in Rabat, Gabonese roots Student communicatie aan het IHECS Zanger en Instagrammer

HILDE DE GREEF

Vroeger was het veel kleinschaliger,” zegt Hilde De Greef, die na haar verhuizing van Halle naar Brussel de eerste jaren van de Pride meemaakte.

“Ik liep meteen mee, in het begin nog discreet, maar in 2000 stond ik toch al op een wagen.” Eigenlijk is ze gepensioneerd, maar dat zal je niet merken aan haar agenda. Wat ooit begon met vrijwilligerswerk bij een boekenwinkel gericht op lesbiennes groeide uit tot levenslang activisme, met als apotheose de oprichting van het RainbowHouse.

“We moesten in die begindagen nog langs de grote lanen,” herinnert ze zich.

“In 2001 gaf burgemeester Thielemans ons de toelating om door het centrum te lopen. Niet alleen de route van de Pride veranderde. Vroeger kwamen we alleen op voor onze rechten, want die hadden we niet. De Pride was ons eisenplatform. Men stond daar met argusogen naar te kijken: ‘Wat komen die hier doen?’ Zelf heb ik dat nooit als intimiderend ervaren omdat ik goed in mijn vel zat. Ik was mij aan het amuseren.” Dat kon omdat haar geaardheid altijd een evidentie was geweest, ook al werd er niet openlijk over gesproken. “Mijn vader heeft op een bepaald moment gewoon gevraagd: ‘Zeg, wanneer ga je ons nu vertellen dat je lesbisch bent?’ Ik was toen al in de twintig, maar was altijd omringd door vrouwen.”

De voorbije twee decennia verschoof de Pride van een activistische manifestatie – de wet op het homohuwelijk werd goedgekeurd in 2003, die op de homoadoptie in 2006 – naar een feestmoment, voor de LGBTQI+ gemeenschap én voor sympathisanten.

“Elke cultuur, religie of kleur is welkom. Na twee jaar stilgelegen te hebben is ‘Open’ het logische thema. Ik heb me als vrouw altijd afgezet tegen de naam Gay Pride. We waren als lesbi-

opnieuw in de kast als ze naar een woonzorgcentrum moeten. Toen iemand zijn directeur zei dat hij homo is en hiv heeft, kreeg hij te horen ‘dat we daar niet over gingen praten’.

Wij willen zorgomgevingen LGBTQIA+-vriendelijker maken. Zelfs kleine ingrepen kunnen daarbij helpen, zoals een homo- of lesbisch koppel plaatsen tussen de foto’s van heterokoppels aan de muur of in de folders.” Om de problematiek aan te kaarten verscheen er in de rand van de Pride een manifest en loopt er een foto-expo van Delia Vermant in Huize Sint-Monika in de Blaesstraat en in het RainbowHouse. (zij/haar) 66 jaar Geboren in Vlezenbeek Gepensioneerd Co-oprichtster en covoorzitter RainbowHouse en drijvende kracht RainbowAmbassadors

BRUZZ | PORTRETTEN

“Jongere generaties moeten beseffen dat alle verworven rechten fragiel zijn”

ennes blij toen we plots holebi’s werden. Plots ging het niet meer alleen over gays. Daarom heb ik me ook altijd meteen achter elke nieuwe uitbreiding van het letterwoord geschaard: als je hebt moeten vechten voor de L, kan je ook makkelijker de T aanvaarden.‘Hilde, kan jij dat uitspreken?’ klonk het dan steevast. Maar het ligt goed in mijn mond omdat ik erachter sta. In Vlaanderen is men veel langer dan in Brussel de term holebi blijven gebruiken.”

Over politieke steun heeft De Greef niet te klagen. “We schrijven zowel op federaal, gewestelijk als stedelijk niveau mee aan de beleidsplannen.

Alles hangt af van de partijen die aan de macht zijn. Met groen en rood zit dat goed, maar ik geef de jongere generaties steeds mee goed te beseffen dat alle verworven rechten fragiel zijn.”

Tegenwoordig zet De Greef zich met RainbowAmbassadors in voor de vaak vergeten groep van LGBTQIA+ senioren. “Mensen die vroeger op de barricaden stonden kruipen nu soms

18 MEI 2022

I 23

JOIN THE TEAM, AND LET’S DO DEMOCRACY BETTER!

How to apply ? www.mim.be

Ik zoek.

Ik vind mijn opleiding.

ZKT CAMPAGNELEIDER (V/X/M) Wij zijn het Belgische platform voor democratische vernieuwing. Onze missie? België de beste democratie van Europa maken!

JOUW JOB:

AANBOD:

onze nieuwe campagne trekken

voltijds of 4/5, onbepaalde duur

BOODSCHAP:

LOCATIE:

een andere democratie is mogelijk. Join us!

Brussel (deeltijds telewerk mogelijk)

DOELGROEP: 11 miljoen Belgen

JOIN THE TEAM, AND LET’S DO DEMOCRACY BETTER!

JOIN THE TEAM, AND LET’S DO DEMOCRACY BETTER!

The MIM challenges you to honour Toots !

WWW.G1000.ORG JOIN THE TEAM, AND LET’S DO DEMOCRACY BETTER!

09.06.2022 Tour & Taxis 10.00 - 16.00 www.opleidingsbeurs.brussels

OPLEIDINGSBEURS BOURSE DE LA FORMATION TRAINING FAIR GEORGANISEERD DOOR

– ORGANISÉE PAR – ORGANIZED BY

MET DE STEUN VAN

– AVEC LE SOUTIEN DE – WITH THE SUPPORT OF RGB

CMYK

▼

VIER GENERATIES LGBTQIA+’ERS OVER HET BELANG VAN DE PRIDE

“Zo kunnen we onze trots dat we trans of queer zijn laten zien” BO WATERSCHOOT

Het woord coming-out hoor ik niet graag.” Bo Waterschoot heeft het liever over haar genderonafhankelijkheidsverklaring. “Het blijft lastig om de juiste woorden te vinden,” zegt ze. “Ik heb pas in 2009 een term kunnen plakken op wie ik ben. Toen hoorde ik via de vzw Genres Pluriels (vereniging die transgenders, personen met gendervariatie en interseksepersonen steunt in hun traject, red.) voor het eerst op een positieve manier spreken over genderfluïditeit. Revolutionair was dat, want het waren andere tijden.

Daarna ben ik er met mensen uit mijn omgeving over beginnen te praten. Het begin van een moeilijke periode, want ik verloor haast al mijn werk.”

Na studies aan het Brusselse conservatorium was een nochtans fraai begonnen carrière in de jazz- en folkscene, met als apotheose de doortocht met Urban Trad op het Eurovisiesongfestival, plots niet zo vanzelfsprekend meer. “Niemand zei me rechtstreeks dat ze er een probleem mee hadden, maar ik kreeg amper nog opdrachten. De muziekwereld was

extreem opgedeeld in mannen en vrouwen, in muzikanten en zangeressen. Ik herinner me nog heel goed de misplaatste vraag van de manager van een bekende groep: ga je dan ook hakken dragen op het podium?”

De strategie die Waterschoot ontwikkelde om ermee om te gaan is er nooit zelf over te beginnen. “Ik ben wie ik ben. Als anderen me mijn plek in de openbare ruimte niet gunnen, beschouw ik dat als hun probleem. Dat kan natuurlijk alleen als je voldoende stabiel en sterk bent.” Na een periode van activisme bij Genres Pluriels ging het met haar muziekcarrière langzaam weer de goede kant op.

Met de Pride heeft Waterschoot altijd een complexe relatie gehad. “Ik ben de pioniers dankbaar voor wat ze gerealiseerd hebben. Dat was moedig en nodig. Ook nu blijft de Pride een manier om diezelfde openbare ruimte op te eisen waarin we op andere momenten beledigingen naar het hoofd geslingerd krijgen. Het is de gelegenheid om te laten zien hoe trots we zijn om transpersoon of queer te zijn. Ook

BRUZZ | PORTRETTEN

“xxxxxx

de aanwezigheid van politieke partijen en van de corporate wereld vond ik op een bepaald moment belangrijk als erkenning voor het bestaan van onze gemeenschap. Maar intussen is de wereld veranderd en vind ik dat de organisatie hen zou moeten zeggen: bedankt voor de steun, maar gelieve niet meer mee te lopen. Waarom kunnen ze niet gewoon aan de kant staan applaudisseren? En zo de kleurrijke en diverse LGBTQIA+-gemeenschap zich beter vertegenwoordigd laten voelen?”

Het was voor Waterschoot, die zich in het bijzonder de precaire situatie van sans-papiers uit de gemeenschap aantrekt, een reden om deel te nemen aan alternatieve Prides, maar straks is ze er voor het eerst sinds lang weer bij op de originele Pride. “Ik ben lang weggebleven door de aanwezigheid van de N-VA, niet de enige partij die de Pride recupereert, maar bij hen is het wel het meest opzichtig. Dit jaar ben ik opnieuw present, omdat ik ook geen zin heb om me de Pride en mijn trots te laten afpakken, en omdat ik besef dat verandering alleen van binnenuit kan komen.” (zij/haar) 50 jaar Geboren in Brussel Freelancemuzikante, bassiste THE PRIDE Belgian Pride Brussels, 21/5, www.pride.be 18 MEI 2022

I 25

VIJFTIEN JAAR SCHOOLPODIUMNOORD

‘Theater kijken moet je leren’ Als je de jongeren niet naar theater krijgt, breng het theater naar de jongeren. Het is wat SchoolpodiumNoord nu vijftien jaar doet. Maar de middelen staan onder druk, een deel van het aanbod zal worden afgebouwd. Jammer, vinden programmator en theatergezelschap. “Theater leert dat niet alles wit of zwart is.”

— STEVEN VAN GARSSE, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Zet enkele klassen van het Nederlandstalige beroepsonderwijs in een theaterzaal en laat hen genieten van een spetterend stukje theater. Vandaag staat Laika met Het schaap in de Kriekelaar. Over de coming of age van een moslimjongen. Over een autoritaire vader.

Over het feest van het schaap en vegetarisme.

Het stuk gaat hier in première nadat het twee keer door corona moest worden uitgesteld. Klassen van de Victor Hortaschool (Evere) en Emmanuel Hiel (Schaarbeek) schuiven aan. De verwachtingen bij Shanon (“Ik wil ‘verzorgster’ worden”), Amira (“Ik wil ‘leerkracht’ worden”), en Curtys (“Wat ik wil worden, chômeur misschien?”) zijn niet al te hoog gespannen.

Ze zijn ergens wel nieuwsgierig, want velen hebben een theaterzaal nog nooit van binnen gezien. Ze weten dat het gaat over een schaap en het offerfeest, maar verder lijken ze vooral blij dat het niet de zoveelste klassieke lesdag is.

Het is geen al te eenvoudig stuk.

Er zijn rolwissels. Mannelijke acteurs spelen vrouwelijke rollen. Er zijn flashbacks en flashforwards.

Maar het stuk wordt goed onthaald bij de jongeren van het tweede jaar secundair. Er wordt gelachen, en ook bewogen bij het horen van rapsongs.

Interessant, plezant, grappig, dat krijgen we na het stuk van Shanon, Amira en Curtys te horen. “En ik heb bijgeleerd, over hoe belangrijk het feest van het schaap is voor de moslims,” zegt Curtys.

Vijftien jaar geleden werd SchoolpodiumNoord opgericht, een samenwerking tussen vier gemeenschapscentra van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) in het noorden van Brussel. Precies om de Brusselse kinderen en jongeren in contact te brengen met cultuur. Een formule die haar vruchten heeft afgeworpen. Jaarlijks bereikt SchoolpodiumNoord een 15.000-tal leerlingen uit Evere, Schaarbeek, Haren en Sint-Joost. En de vraag is groter dan wat SchoolpodiumNoord

aan kan (zie ‘Schooltheater voor secundair onder druk’).

NIET ALLES IS EENDUIDIG Programmator Hilde De Pessemier ziet het bijna als een democratische plicht om de Brusselse jongeren in contact te brengen met cultuur en theater: “Ik ben ervan overtuigd dat als jongeren voor hun achttiende nooit een theaterzaal gezien hebben, ze als volwassene ook zelden de stap zullen zetten. De meeste jongeren gaan nooit met hun ouders naar theater of een museum,” zegt ze in de tuin van De Kriekelaar waar we na de voorstelling nog wat napraten.

“Theater kijken moet je leren. Het gaat om waarnemen, om verbeelden, interpreteren. Dat komt niet vanzelf.

“In de klas is het antwoord fout of juist.

Bij theater kan het vele richtingen uitgaan, en door in dialoog te gaan met elkaar, leer je een mening te vormen” HILDE DE PESSEMIER Programmator SchoolpodiumNoord 26

I

18 MEI 2022

Theater leert ook dat niet alles eenduidig is. Elke leerling ervaart een theaterstuk op een andere manier dan zijn klasgenoten. En dan is het ook goed om te weten dat die verschillende percepties naast elkaar kunnen bestaan.”

“Kijk, in de klas is het altijd zus of zo. Het antwoord is fout of juist. Bij theater kan het vele richtingen uitgaan, en door in dialoog te gaan met elkaar, leer je een mening te vormen. En ook respect te krijgen voor andermans mening. En dat is precies waar we in deze maatschappij zoveel nood aan hebben. We zullen de komende tijd inzetten om net meer kinderen te bereiken. Momenteel bereiken we elke school, maar nog niet elke klas, elk kind. Dat is onze doelstelling voor de toekomst.”

Bij SchoolpodiumNoord gaan ze daarom ook de controverse niet uit de weg. In Het schaap, dat vandaag wordt opgevoerd zitten enkele gewelddadige scenes, een vader slaat de zoon met de riem. Eerder dit jaar was er nog een figurentheatervoorstelling voor kinderen van vijf-zes jaar, waarbij een oma naakt uit bad kwam. Geen echte actrice, wel een marionet. Zo expliciet was het dus niet, en toch waren er leerkrachten

De meeste Brusselse gemeenschapscentra hebben een scholenwerking voor kleuters en scholieren, maar slechts twee ook een programmatie voor het secundair onderwijs: in Anderlecht (SchoolpodiumRinck) en in Evere, Haren, Schaarbeek en Sint-Joost (SchoolpodiumNoord).

Maar die zijn slachtoffer van hun succes.

De vraag is groter dan het aanbod, de werking is verlieslatend en de twee podia kunnen de aanvragen niet langer bolwerken. Zowel SchoolpodiumRinck als SchoolpodiumNoord heeft nu beslist om de werking terug te schroeven. Er zal vanaf volgend schooljaar enkel nog een aanbod zijn voor lager onderwijs en leerlingen van de eerstegraad van het secundair onderwijs .

Met het stuk Het schaap over de moslimcultuur hopen de makers aansluiting te vinden bij de leefwereld van de jongeren.

die vonden dat dit te ver ging.

“Terwijl we jonge kinderen zo net leren dat een naakt lichaam heel normaal is. Dit moeten we juist tonen,” zegt De Pessemier.

Idealiseren wil De Pessemier zeker niet. Ze ziet ook hoe zwak sommige leerlingen zijn op het vlak van taal en intellectuele bagage, maar dat is juist een reden te meer om de leerlingen met cultuur in contact te laten komen, vindt ze.

Soms loopt het mis. Er worden weleens grove woorden naar de acteurs geroepen. Of er vliegen voorwerpen door de lucht. En het gebeurt ook dat de leerlingen niet begrepen hebben dat het om theater gaat, en dat niet alles wat geponeerd is ook door de acteurs wordt gemeend.

Het is natuurlijk niet allemaal kommer en wel. De Pessemier: “Een leerling met Turkse roots kwam hier ooit met haar klas naar Othello kijken. De voorstelling maakte zo’n indruk op haar dat ze meteen aan haar leerkracht vertelde dat ze dat ook wou doen. We hebben haar in contact gebracht met kunstenwerkplaats TransfoCollect en later volgde ze zelf nog hogere artistieke studies.

Zoiets doet natuurlijk deugd.”

Jo Roets, regisseur en artistiek directeur van Laika, komt erbij zitten. Hij is best tevreden over de voorstelling. Het publiek was rustig en aandachtig. Maar school- en jeugdtheater maken vandaag is ook een zoektocht. Roets wil nog meer voorstellingen die aansluiting vinden bij de leefwereld van de stedelijke jongeren, bij de superdiversiteit die daarbij hoort. Waarbij de referenties kloppen, en waar ook thematiek en de acteurs de superdiverse samenleving weerspiegelen.

Roets bezoekt regelmatig klassen in het Antwerpse of Brusselse. “Als je die gekleurde schoolpopulatie ziet, moeten we als theatermaker durven te zeggen dat we het in het verleden niet altijd even goed hebben gedaan. Het is zo pretentieus als witte theatermaker om ons jongerenthema’s eigen te maken en te zeggen: zo zit het in elkaar. We hebben hier nog een flinke weg in te gaan.”

“Want wanneer is een voorstelling geslaagd?” vraagt Roets. “Je moet met het publiek hebben kunnen spreken. Via de voorstelling.

En daarvoor moet je publiek raken, moet je in hun leefwereld zijn

binnengedrongen. Dan pas ben je in je opdracht geslaagd.”

GEVOELIGE ONDERWERPEN Met de voorstelling Het schaap maakt Laika daarom een resolute keuze. De tekst is van Fikry El Azzouzi, de acteurs hebben Marokkaanse, Albanese en Turkse roots. Adnane Lamarti bijvoorbeeld, is een Brusselse ket, die via Circus

« ALLER AU THÉÂTRE, ÇA S’APPREND » Si on ne parvient pas à emmener les jeunes au théâtre, il faut faire venir le théâtre à eux. Voilà exactement ce que fait SchoolpodiumNoord depuis quinze ans. Mais leurs moyens financiers sont mis sous pression, une partie de leur fonctionnement est vouée à disparaître. Dommage, selon le programmateur et la troupe de théâtre. « Le théâtre vous apprend à ne pas voir les choses en noir et blanc. Mais nous ne jetons pas l’éponge, nous allons faire de notre mieux pour toucher encore plus d’enfants qu’avant. À l’heure actuelle, nous touchons chaque école, mais pas encore chaque classe et chaque enfant.

C’est notre objectif pour le futur. » FR

Zonder Handen en TransfoCollect in het professionele jeugdtheater is terechtgekomen. Deniz Polatoglu studeerde theater in Istanbul en kwam in 2006 naar België om haar droom waar te maken.

Het schaap toont de moslimcultuur niet altijd van haar mooiste kant. De wreedheid van het slachten van het schaap, de lijfstraffen. Er zijn ook de stereotypen: de rapmuziek, de joints, maar altijd met een kwinkslag. En omdat het gespeeld wordt door acteurs met buitenlandse roots is er geen gebrek aan geloofwaardigheid. “Ik weet niet of ik het zou hebben aangedurfd met een volledig witte cast,” zegt regisseur Roets.

Acteur Arber Aliaj: “Je voelt dat het publiek ons test. Is dat wel ene van ons? Zodra ze voelen dat het echt is, aanvaarden ze dat we in die rol gaan van de boze vader, of de moslima met hoofddoek. Let op: we drijven niet de spot. Maar we gaan de gevoelige onderwerpen niet uit de weg.”

En er is voor Aliaj niet alleen de thematiek die aansluiting moet vinden bij de jongeren van vandaag.

“Als we voor de klassen staan, zeggen jongeren ons dat ze theater saai vinden. Ze kijken liever een hapklaar filmpje. Maar dan zeg ik: neen, we kunnen ook snel en spannend theater maken. Al zijn we er nog niet. De vraag van vandaag is nog altijd hoe we theater kunnen maken voor het volk – en dat is niet denigrerend bedoeld - en niet alleen voor intellectuele linkse denkers.”

B R U Z Z | I R E P O R TA G E

Schooltheater voor secundair onder druk

“WATCHING THEATRE IS SOMETHING YOU HAVE TO LEARN” If you can’t get young people to go to the theatre, then bring the theatre to the young people. That is what SchoolpodiumNoord has been doing for fifteen years. But resources are under pressure and some of what they offer has to go. A pity, according to the programme organiser and the theatre company.

“Theatre teaches us that not everything is white or black. But we are not complacent and will work to reach even more children. Currently, we get to every school, but not yet every class, every child. That is our goal for the future.”

EN

18 MEI 2022

I 27

© SASKIA VANDERSTICHELE

Bernard Fenerberg vandaag en tijdens de Tweede Wereldoorlog.

ANDERLECHTSE VERZETSHELD REDDE TIJDENS WOII VEERTIEN JOODSE KINDEREN UIT DE HANDEN VAN DE GESTAPO

‘Die meisjes mochten ze niet krijgen’ Bernard Fenerberg speelde als zeventienjarige een hoofdrol bij de redding van veertien joodse meisjes en hun begeleidster. Hij kon ze uit de handen van de Gestapo houden. “Ik zei tegen mezelf: die meisjes zullen ze niet krijgen.” — ANDY FURNIERE

Bernard Fenerberg (96) ontvangt ons samen met zijn dochter Patricia in zijn appartement vlak bij het Brugmannpark, in een woonkamer vol kunstwerken. Aan de muren hangen zijn eigen schilderijen, een passie die hij na zijn pensioen ten volle opnam. In diezelfde woonkamer stromen echter ook vaak de verschrikkelijke beelden van de oorlog in Oekraïne binnen. “Hij volgt het heel intens op televisie, hoewel 28

I

18 MEI 2022

hij ervan afziet,” zegt Patricia. Haar vader knikt. “Het grijpt me enorm aan wanneer ik de vreselijke taferelen zie die zich daar afspelen.

Maar ik moet het zien.”

De roots van Fenerberg liggen deels in het huidige Oekraïne: zijn vader Joseph is geboren in de Oekraïense stad Drohobytsj, die op dat moment nog toebehoorde aan Polen. Zijn vader en zijn moeder, Rachel, waren joodse Polen, die op

jonge leeftijd hun geboorteland verlieten en elkaar ontmoetten in Parijs. Zijn moeder vluchtte naar Frankrijk door antisemitische pogroms in Polen na de Eerste Wereldoorlog, zijn vader kwam er terecht na verschillende omzwervingen – hij werkte voordien onder meer als mijnwerker in Charleroi.

Hun zoon Bernard werd ook geboren in Parijs, maar het gezin verhuisde naar Brussel toen hij één jaar oud was, en hij zou altijd in de stad blijven wonen.

Op veertienjarige leeftijd ging hij aan de slag als leerling-bontwerker.

Toen brak de Tweede Wereldoorlog uit. Als joods gezin, vier jaar na Bernard uitgebreid met dochter Clara Fanny, was de situatie van de Fenerbergs vanzelfsprekend uiterst

beangstigend. “Begin 1942 werd mijn vader opgeroepen voor verplichte tewerkstelling, in een cementfabriek in het noorden van Frankrijk, voor de bouw van de Atlantikwall,” zegt Fenerberg. Hij zou zijn vader nooit meer terugzien.

Joseph Fenerberg werd na zijn tewerkstelling in Frankrijk gedeporteerd naar het concentratiekamp Auschwitz, waar hij stierf.

Later in 1942 vonden er verschillende razzia’s plaats in Brussel, waar het gezin gelukkig aan ontsnapte, maar het was duidelijk dat hun situatie onhoudbaar werd.

Ze beslisten om onder te duiken.

“Mijn zus werd ondergebracht in een klooster in Heverlee, mijn moeder trok in als kokkin bij een adellijke familie, bij de graaf en gravin d’Aspremont Lynden,” vertelt Fenerberg. Als zestienjarige moest hij dan al zijn eigen weg zoeken. Hij klopte voor hulp aan bij de onderpastoor van de parochie Onze-LieveVrouw van de Onbevlekte Ontvangenis in Anderlecht, Jan Bruylandts, die hem aan een veilig onderkomen hielp. Fenerberg kreeg via zijn goede vriend Toby Cymberknopf, met wie hij ook samenwerkte bij een bontwerker, contact met het Belgische partizanenleger. Hij kon zelf nog niet toetreden tot het gewapend verzet, daarvoor moest je

ouder dan achttien zijn. Fenerberg zou echter zolang niet hoeven te wachten, door een eerste heldendaad die hij eind mei pleegde, en die zo uit een avonturenroman – of bij momenten zelfs uit de Britse serie ‘Allo ‘Allo!’ – lijkt te komen.

DIKKE JACQUES “Die dag in mei ging ik ’s middags eten bij de huishoudster van priester Bruylandts, maar toen ik aankwam, zat ze te huilen,” vertelt Fenerberg.

“Ze vertelde me dat de Gestapo was binnengevallen in het klooster van de Allerheiligste Verlosser aan de Clemenceaulaan, waar op dat moment veertien joodse meisjes verborgen zaten, samen met een jonge joodse vrouw die hen begeleidde. Ze waren verraden, mogelijk door ‘Dikke Jacques’ (bijnaam van Icek Glogowski, een beruchte joodse verklikker, red.), en zouden de volgende morgen door de Gestapo meegenomen worden. De nonnen hadden gesmeekt om toch tenminste de tijd te krijgen om hun spullen bijeen te rapen, en de Gestapo-agenten hadden verrassend genoeg toegezegd. Toen ik dit hoorde, heb ik bij mezelf gezegd: ‘die meisjes zullen ze niet krijgen’.”

Hij overlegde met zijn vriend en collega Cymberknopf. Ze namen contact op met een vriend van die laatste, Paul Halter, commandant bij het Belgische partizanenleger en spraken ’s avonds af bij het klooster.

Halter kwam daar aan met drie andere weerstanders. “Een van de kloosterzusters opende wantrouwig de deur op een kier. Paul zette meteen zijn voet in de deuropening en haalde zijn revolver boven om haar te dwingen om ons binnen te laten. We konden de zusters duidelijk maken dat we geen Duitsers waren, dat we daar waren om de verborgen meisjes te redden.”

Twee kinderen konden door hun moeders worden opgehaald en de twee jongsten, die met moeite konden wandelen, werden door Halter en een andere weerstander in veiligheid gebracht.

Fenerberg en Cymberknopf waren

verantwoordelijk voor de andere tien meisjes en hun begeleidster. “Het plan was om ze eerst onder te brengen in het appartement waar ik met mijn moeder en zus had gewoond, dat leegstond sinds we waren ondergedoken. Om geen argwaan te wekken, verdeelden we ze in kleine groepjes. Voor ons vertrek bonden we de zusters vast, om de redding op een kidnapping te doen lijken en zo de verdenking van hen af te wenden.” Fenerberg en Cymberknopf hielden die hele nacht de wacht bij de meisjes, waarna ze opgehaald werden door verzetslieden van het Joodsch Verdedigingscomiteit (JVC), gespecialiseerd in het verbergen van joodse kinderen.

NIETS OVER VERTELD Fenerberg pauzeert een moment, waarop dochter Patricia even tussenbeide komt: “Weet je dat hij mij en mijn broer hierover niks heeft

Brussel komen. Ook enkele andere geredde ‘meisjes’, van wie er sommige ondertussen grootmoeders waren geworden, zouden naar Brussel afreizen vanuit hun woonplaatsen in de VS, Venezuela en Curaçao. Bovendien vernam Fenerberg dat alle meisjes en hun begeleidster na de op zijn initiatief opgezette reddingsoperatie de oorlog hadden overleefd. Een emotionele samenkomst vond plaats later dat jaar, waarbij ook Toby Cymberknopf en Paul Halter aanwezig waren. In 2003, zestig jaar na de feiten, zette ook de gemeente Anderlecht een herdenkingsevent op poten. Er kwam een gedenkplaat op de gevel in de Clemenceaulaan, waar vroeger het klooster van de Allerheiligste Verlosser was gelegen.

Omdat hij zich in mei 1943 op dergelijke wijze had onderscheiden, kreeg Fenerberg dan toch de mogelijkheid om als zeventienjarige tot het gewapend verzet toe te treden. In de maanden nadien stak hij onder meer een koolzaadveld in Ruisbroek in brand, zodat de Duitse oorlogsmachine het koolzaad niet zou kunnen gebruiken. Bij andere operaties moest hij onder meer Duitse officieren ontdoen van hun wapens, die de verzetslieden nodig

“Het grijpt me enorm aan wanneer ik de vreselijke taferelen zie die zich in Oekraïne afspelen. Maar ik moet het zien” BERNARD FENERBERG Anderlechtse verzetsheld

verteld, tot we het te weten kwamen in 1995?” Op een dag in dat jaar rinkelde de telefoon ten huize Fenerberg. Iemand vroeg van de andere kant van de Atlantische Oceaan of ze met Bernard sprak.

“Gelukkig zat ik tijdens dat telefoongesprek,” glimlacht Fenerberg. Het was een van de geredde meisjes, die nu in de VS woonde, en die te weten was gekomen dat hij een van haar redders was zoveel decennia eerder.

Naar aanleiding van een event over verborgen joodse kinderen tijdens de Tweede Wereldoorlog, zou de vrouw binnenkort naar

hadden voor zichzelf, en gingen ze op zoek naar verklikkers zoals ‘Dikke Jacques’. Fenerberg bleef actief tot er plots enkele keren niemand meer kwam opdagen op de plaats van afspraak en hij het contact met het verzet verloor.

Paul Halter was al een tijd voordien gevangen genomen en naar Auschwitz gedeporteerd. Hij zou als een van de weinige Belgen het concentratiekamp overleven, stond later mee aan de basis van de Auschwitzstichting en zou tot aan zijn dood voorzitter van die stichting blijven.

Kort na de bevrijding van Brussel, in september 1944, was Fenerberg herenigd met zijn moeder en zus.

Later in zijn leven getuigde hij over zijn ervaringen voor een breed publiek, onder meer op scholen, opdat de volgende generaties niet zouden vergeten wat zich hier allemaal heeft afgespeeld. “Al is het niet gemakkelijk om kinderen van nu echt te laten ervaren hoe het was voor ons,” zegt Fenerberg. Hij zette ten slotte zijn belevenissen tijdens de oorlog ook op papier: in 2013 verscheen zijn autobiografische boek Ces enfants, ils ne les auront pas! – Récits de guerre et de résistant d’un ketje de Bruxelles.

ONVERZETTELIJK ANDERLECHT Bekijk de docureeks ‘Onverzettelijk Anderlecht’, een eerbetoon aan moedige Brusselaars die zich tijdens WOII tegen de Duitse bezetter verzetten, BRUZZ tv of BRUZZ.be

« CES FILLES-LÀ, ILS NE LES AURONT PAS »

“THEY WERE NOT HAVING THOSE GIRLS”

À 17 ans, Bernard Fenerberg (96) a joué un rôle crucial dans le sauvetage des mains de la Gestapo de 14 filles juives et de leur accompagnatrice à Anderlecht. Malgré sa situation précaire en tant que jeune Juif dans une Bruxelles occupée, il s’est dit : « Ces filles-là, ils ne les auront pas. » C’est seulement 50 ans plus tard qu’il a appris que, grâce à lui, elles avaient toutes survécu à la guerre et il a pu en rencontrer certaines lors d’une réunion pleine d’émotion à Bruxelles.

Bernard Fenerberg, now 96, played a leading role at the age of 17 in the rescuing of 14 Jewish girls and their Jewish escort from the hands of the Gestapo in Anderlecht during WWII. Despite his own situation as a young Jew in occupied Brussels he said to himself: “They are not having those girls.” It was only over 50 years later that he learnt that all those girls had survived the war and he was able to meet some of them in Brussels during an emotional gathering.

FR

BRUZZ | INTERVIEW

In 1995 ontmoette Bernard Fenerberg (links) met Paul Halter (midden) en Toby Cymberknopf enkele van de geredde joodse vrouwen.

EN

18 MEI 2022

I 29

Handel_DixitDomus_adv_215x290_outl.indd 1

08/05/2022 11:40

ig Big City City Big City

termterm in het in meervoud, het meervoud, die die De naam De naam Marollen Marollen is is gebruikt gebruikt wordt wordt om het om het afgeleid afgeleid van van de Maricolen, de Maricolen, STEL STEL ZELF ZELF JE VRAAG JE VRAAG stadsdeel stadsdeel van van de Kapellede Kapelledat zijn dat zijn zusters zusters die in diedein de EN EN STEM STEM OP OP BRUZZ.BE BRUZZ.BE kerk kerk tot de tot Hallepoort de Hallepoort zeventiende zeventiende eeuw eeuw actief actief kunnen de voedingstoffen in aan aan Het volledige Brussels te geven, te kaart geven, is worden relatief is relatief recent. recent. zouden zouden geweest geweest zijndan zijn in dein de de bodem in Gewest telt meer In 1969 In 1969 dreigen devijf de vijf wijk. wijk.

Ze werden Zebomen, werden in de inblijkt de uit gebracht, maar kan dreigen ook de de 600.000 zo bekeken worden een onderzoek vanMarollen de straten straten vanhoeveel van ‘de Marolle’ ‘de Marolle’ en en volksmond volksmond ook ook Marollen STEL ZELF JE VRAAG beschikbare ruimte er is wijken voor KU Leuven.

Dat voornadie van die van twee twee wijken errond errond genoemd genoemd en zo en kreeg zoiskreeg dezedeze EN STEM OP BRUZZ.BE de wortels van de bomen. melijk tewijk verklaren door te verdwijnen, te verdwijnen, doordoor volkse volkse wijk in Brussel in Brussel haarde haar Ondergronds lopen erde uitbreiaanwezigheid van het plannen plannen voorvoor de uitbreinaam. naam.

Dat Dat is althans is althans wat wat er er immers waterleidingen, elekZoniënwoud.

Enwerd, hoewel ding ding van van het Justitiepaleis. het Justitiepaleis. jarenlang jarenlang verteld verteld werd, tot tot triciteitsleidingen enaltweede soms op stadsgids verschillende Het Het zou zou al de de tweede keerkeer de Brussel Brusselse de Brusselse stadsgids Luc Luc nog kelders en metrotunnels. plekken inzet op zijn zijn dat voor dat voor het gebouw het gebouw Surdiacourt Surdiacourt op onderzoek opgroene onderzoek In smalle straten kan het lanen, kan het het in veel woningen woningen zouden zouden worden worden uitging. uitging.

Hij twijfelde Hij twijfelde aan aan de de daardoor een uitdaging zijn wijken nog een pak beter onteigend onteigend en het en stadsdeel het stadsdeel correctheid correctheid van van die uitleg die uitleg voor bomen om ook doen, en kunnen er nog heel zou zou worden worden aangetast. aangetast. en wou en wou zekerheid zekerheid overover het het ondergronds ongestoord wat bomen bij. De voordelen ANTHONY UIT SCHAARBEEK Het Het is niet is niet voor voor niets niets dat dat verhaal verhaal dat ook dat ook hij vertelde hij vertelde — STEFANIE — STEFANIE UIT UIT BRUSSEL BRUSSEL door te groeien. van een groene stad zijn de bijnaam de bijnaam van van Joseph Joseph op aanzienlijk, zijn op zijn rondleidingen rondleidingen door door dus waarom nog Poelaert, Poelaert, de architect de architect van van de wachten Marollen. de Marollen.

Die twijfel Die twijfel BOMENPLAN om Brussel zoveel het het Justitiepaleis, bleek bleek terecht. terecht. wat Na watmet mogelijk volNa te planten Net om dieJustitiepaleis, reden heeft de de ‘skieven architec’ architec’ Het Het research research vondvond hij niets hij niets bomen?

Brussel‘skieven Stad in 2020 een was.was. zijn zijn de bewoners de bewoners die die terug terug overover de aanwezigheid de in aanwezigheid Veel bomen de stad bomenplan gelanceerd.

Op moesten moesten vertrekken vertrekken voorvoor vanzijn van diebelangrijk: specifi die specifi ekeze zusters eke zusters in in hebben elke plek waar het mogelijk esthetische is moeten bomen komen. de bouw de bouw van van het gigantihet gigantide een wijk. de hoge wijk.

Zeven Zeven jaar jaar kostte kostte het straatDaarom brengt het sche sche complex, complex, die hem die hem die die hetmeerwaarde hem het hem om uiteindelijk ominuiteindelijk de de beeld en een rustgevend stadsbestuur de ondergrond naam naam gaven, gaven, al isal het is het ware ware oorsprong oorsprong van van de de effect.

Zetezuiveren de lucht, in kaart door samen teeen een waarschijnlijk waarschijnlijk benaming benaming achterhalen. te achterhalen. wat in stadvond vanvond groot werkenverbastering met verschillende verbastering van van het het In archieven Ineen archieven hij hij belang is,terug zeker in de partners enEngelse bedrijven die Architect.

Engelse Chief Chief Architect. sporen sporen terug van van de deonze.

Verder zijn ze onmisbaar in ook in die Brusselse “Geen “Geen tweede tweede keer,” keer,” Marollestraat Marollestraat naast naast het het de klimaatproblematiek, ondergrond aanwezig zijn. moeten moeten de Maroliens de Maroliens Justitiepaleis, Justitiepaleis, die eerst die eerst de de onder meer omdat ze water Ook zal de Stad nagaan honderd honderd jaar jaar laterlater gedacht gedacht naam naam Bovendael Bovendael droeg. droeg. vasthouden en de grond welke boomsoorten er in hebben. hebben.

Het Het actiecomité actiecomité Toen Toen hij verder hij verder zocht, zocht, vond vond verstevigen, waardoor de aanmerking komen om op dat de datstrijd de strijd aanging aanging tegen hij kans een hij een verklaring verklaring die die op overstromingen een bepaalde plek geplant te tegen dewant afbraak de afbraak van de wijken de wijken mijlenver mijlenver stond stond van van demetdeveel vermindert.

Straten worden, elkevan boomHet Rogierplein in 1967: bomen brachten schaduw en verkoeling. in dein jaren de jaren zestig zestig heette heette uitleg uitleg die hij diezo hij vaak zo vaak had had bomen zijn koeler en hebben soort heeft voordelen en © PHOTONEWS ‘Comité Général Général d’Action gegeven, gegeven, want want de naamsde naamsminder last van warmtecriteria‘Comité voor onderhoud en d’Action des Marolles’. des Marolles’.

De drie verandering verandering van van Bovendael Bovendael eilanden. groeipotentieel.

OveralDe indrie de kleine wijken wijken die bedreigd die bedreigd naarnaar Marollestraat Marollestraat was was niet niet In de winter kunnen straat kleine dezelfde boomsoort koude planten, kan misschien waren, waren, werden werden sindsdien sindsdien hetbomen gevolg het gevolg van van dewind aanwezigde tegenaanwezighouden, wat eenmaar invloed mooi zijn, maar onder onder ééndoor één naam naam benoemd benoemd heid heid van van nonnen, nonnen, maar welkan wel De documentaire De documentaire ‘La Bataille ‘La Bataille des Marolles’ des Marolles’ vertelt vertelt het verhaal het verhaal van de van Maroliens de Maroliens die protesteerden die protesteerden op de stookkosten boomsoorten te als de alsMarollen. decombineren Marollen.

LangzaLangzavanhebben van prostituees. prostituees.

In deIn de en tegen tegen onteigeningen onteigeningen voorvoor de uitbreiding de uitbreiding van het vanJustitiepaleis. het Justitiepaleis. die haast onophoudelijk kan boom uiteraard de tijd moet belang voor het stedelijke dus de energiefactuur vanvan kan je merhand ziektes vermijden merhand werdwerd diedie naam die naam verwaarloosde verwaarloosde huizen huizen van blijven doorgroeien.

Het kan krijgen om te groeien en ecosysteem. buurtbewoners.

En hoewel rijen bomen van dezelfde steeds steeds vaker vaker gebruikt gebruikt voorvoor de arme de arme wijkwijk woonden woonden heelheel daarom een zijn om‘de even groot te kunnen die ten nietmeisjes zo vaak te spotten soort kunnen de prostituees de prostituees en niet en niet doordoor het dat ook hetvoordelen ook een een ander ander het hele hetaantasten. hele gebied gebied en namen en namen watzewat meisjes van van plezier. plezier.

Dat Dat dat Om harthart vankeuze van de wijk de wijk ‘de boomsoorten te kiezen de anciens die er volle te benutten, zouden de zijn in het straatbeeld, voordelen van een de aanwezigheid deals aanwezigheid van van de de voorMarolle’. woord voorvoor prostituee prostituee was.was.worden Marollen de Marollen de grootte de grootte beroep beroep werdwerd uit de uitstad de stad zelf zelf woord Marolle’.

Ze werd Ze werd omringd omringdDe de die snel heel groot kunnen al eeuwen staan. De straten zoveel mogelijk hebben naaldbomen het nog groenere stad zijn zusters, wantwant die zusters die zusters De benaming werdwerd voorvoor het het zusters, aan aan van van de wijk de wijk die wij dienu wij nu verdreven, verdreven, maar maar tactisch tactisch in in De benaming doordoor andere andere wijken wijken zoals zoals worden, maar ook om ze gigantische bomen waren verdicht moeten zijn met grootste voordeel, omdat ze onmiskenbaar en er is nog zouden zouden nooit nooit in deinwijk de wijk gebruikt gebruikt in in kennen kennen onder onder die naam. die naam. dezedeze wijkwijk getolereerd, getolereerd, zodat zodat eersteerst Les Capucines, Les Capucines, la la iets verder uit elkaar te soms de enige die op die boomkruinen. Hoe meer hun bladeren niet verliezen genoeg ruimte om groen te hebben gewoond. gewoond.

Noord-Frankrijk Noord-Frankrijk als ‘pucelle als ‘pucelle hebben Maar Maar oorspronkelijk oorspronkelijk was was het netwerk het netwerk zichzich niet niet zou zou Samaritaine Samaritaine en Les en Les planten, waardoor hun groei plek stonden, waardoor alle bomen hoe beter, zou je in de koudere maanden. kleuren. Al moet dat met de Marolle’. de Marolle’.

Hoewel Hoewel er geen er geen maar maar één één straat straat die naam die uitbreiden uitbreiden naar naar naastgelenaastgeleBrigittines.

Brigittines.

De buurt De buurt die die in een paar jaar niet enkel in mineralen en het water uit denken, maar dat gaat niet Bovendien zijn ze daardoor wat geduld: kleuren met een naam MEERVOUD MEERVOUD sluitend sluitend bewijs bewijs van van bestaat, bestaat, waard: de Montserratde Montserratgenhet gen buurten. buurten.

Surdiacourt Surdiacourt oorspronkelijk oorspronkelijk de naam de naam de lengte toeneemt, maar de grond op die plek door zomaar op. Uit een grote hele jaar rond geluidgrote, waard: groene stift gaat vaak is het is toch het toch veel veel aannemelijaannemelijstraat. straat.

Onder Onder het het vond vond in etymologisch in etymologisch ‘de Marolle’ ‘de Marolle’ had, had, was was dus dus De Marollestraat, De Marollestraat, die later die later ook in de breedte. die boom konden worden boom met een gigantische dempend. Dat zijn heel wat sneller dan met verschillenker dat kerisde dat benaming devoordeel benaming van de deopgenomen. straatnaambordje straatnaambordje onderzoek onderzoek dat de datons, term de term veel veel kleiner kleiner dan dan het het de smalle de naam de naam Montserratstraat Montserratstraat De ondergrond bestudeEen alleenkruin meer te van voordelen voor maar stiftjes, en dat staatstaat ‘Marollestraet’ er kwam er kwam staande trouwens trouwens nog altijdaltijd ‘op de ‘op de ‘marolle’ ‘marolle’ niet niet enkel enkel gelinkt gelinkt ‘Marollestraet’ stadsdeel stadsdeel dat wij dat wijde nu deprincipe kreeg, kreeg, vormde vormde samen samen met metren is essentieel om tenu boom ervaart halen dan uit lange rijen ook voor andere bewoners gaat ooknog op voor de aanwezigheid de aanwezigheid van van minder Marolle’ Marolle’ te lezen. te lezen. wasvan was aan de Maricolen, dezijn Maricolen, maar maar door Marollen Marollen noemen. noemen.

De De onze stadsbomen. nog nog vier vier andere andere straten straten het het beslissen hoeveel bomen concurrentie van metdoor kleinere bomen. Het deaan stad bomen BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

Hoe Hoekomen komende de Marollen Marollen aan aan Wat als we Brussel vol planten met bomen? hun hunnaam? naam?

essentieel. Ze zijn van groot

probleem daarbij is dat een

andere exemplaren, zodat

ergens kunnen staan. Zo

— LUANA DIFFICILE

VOLGENDE WEEK LeesLees en bekij en bekij k dekantwoorden de antwoorden op de opBig-Cityvragen de Big-Cityvragen via via bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity

0 2I 12 0 2 1 3I 0 2 0I J 2A0N JUAANR UI A2 R

Check Check ook ook onzeonze Instagrampagina, Instagrampagina, elkeelke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana Difficile Difficile een een nieuw nieuw Big City-verhaal.

Big City-verhaal.

VOLGENDE VOLGENDE WEEK WEEK Waarom zit er zoveel kalk in het Brusselse Waarom Waarom is het isprachtige het prachtige oudeoude leidingwater? treinstation treinstation van Brussel-Zuid van Brussel-Zuid niet niet behouden? behouden?

18 MEI 2022

I 31

présente - stelt voor

CHARLOTTE GAINSBOURG AT HER MOST ENCHANTING THE HOLLYWOOD REPORTER

SPLENDIDE, UN BIJOU SENSORIEL TRANSFUGE

AU CINÉMA LE 25/05 IN DE BIOSCOOP XX0522_Bruzz_LesPassagersDeLaNuit_Cineart.indd 1

6/05/2022 12:24:25

Culture.

NL | FR | EN

THEATRE MAKERS SILKE HUYSMANS AND HANNES DEREERE DIVE TO THE BOTTOM

‘Is it sometimes better not to know something?’

33

Culture. Kunstenfestivaldesarts

EN

As if the earth had not been picked bare enough, there are plans currently being made to harvest manganese tubers from the floor of the deep sea. Manganese-what? For all our questions about mining on land and at sea, we can turn to theatre-makers Silke Huysmans and Hannes Dereere. — MICHAËL BELLON, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

S

ilke Huysmans underwent her theatre training at the KASK in Ghent and Hannes Dereere did theatre studies at the University of Ghent. His electives brought him into contact with her and his academic, research-oriented background was a match for her art education. During their first small location projects, they conducted lengthy research into places with a specific story. At first this, all this produced was a text but then at some point an interview from the research turned into a performance.

In the trilogy that they have been making together since 2016, research into a particular location and people’s testimonies are fixed components that are then given artistic form. The trilogy, which they created at the art centre CAMPO and showed at the Beursschouwburg, consists of Mining Stories, Pleasant Island and now Out of the Blue, which will premiere at the Kunstenfestivaldesarts. It revolves around subjects such as ecology, social and political systems, communication, power relations, visual culture, science and morality but this universal theme always departs from a concrete, international issue that has to do with... mining.

Because of this very “earthly” theme, and because of the thorough research that precedes your pieces, your work is sometimes called documentary or journalistic theatre.

SILKE HUYSMANS: That is not how we see it ourselves. We always give the audience the necessary information about the subject of our research, and we also put a lot of love and time into that research. But the most important thing is to translate the “dry material” artistically and that is where most of the work is done. What we do is not investigative journalism, but theatre pieces with their own story and specific form. We also show our methods and our editing, our interpretation and our feelings on stage.

You draw on mining universal stories which are captivating too because you repeatedly find interesting international cases that receive comparatively little media attention.

HUYSMANS: Mining is indeed not an obvious subject for theatre. It is perhaps a bit more obvious in the visual arts because you work with raw materials more concretely. But everything that surrounds us is raw material that comes from somewhere, and it is interesting to find out how it ends up here. The world never finds out about so 34

many stories like these. The mining disaster that inspired Mining Stories took place in the region where I grew up (Huysmans lived with her parents in Brazil for the first eight years of her life, ed.).

The fact that it was not in the news much was certainly one of the triggers for investigating it, as it was one of the greatest mining disasters in the world. Pleasant Island was about the small Pacific island of Nauru, where phosphate was mined in the past and refugee camps have recently been set up. It is also a story that was deliberately kept out of the media and that you can make visible and discuss in the theatre. At the end of Pleasant Island, we also talked about the plans for deep sea mining in that region. That is now the starting point for Out of the Blue.

What is deep sea mining?

HANNES DEREERE: This is an industry that does not

actually exist yet because scientific studies are still being done on its impact on the deep-sea

“We know more about the surface of the moon than we do about our own oceans, and yet technology takes us where we have never been before” SILKE HUYSMANS

“Greenpeace does not want us to exploit that remaining virgin place.

The industry is using the argument of energy transition. The scientists are in the middle” HANNES DEREERE

ecosystem. In fact, we have only discovered 10% of the seabed, while it makes up 80% of the earth’s surface. It also requires technology to mine at depths of 4,500 metres. There are various methods of deep-sea mining that are now being considered and one of the methods being tested, pending a legislative framework, is the mining of manganese nodules on the seabed.

One of the more technical stories that is not in the show is the one about the Clarion-Clipperton Zone (CCZ) is a five million square kilometre stretch of ocean between Mexico and Hawaii, established by the International Seabed Authority (ISA), where countries and companies are allowed to conduct deep-sea mining research according to a set of rules. For example, the large Belgian dredging company DEME now operates there with its new branch Global Sea Mineral Resources (GSR), with Belgium as its regulator.

In that large zone in the Pacific Ocean, millions of years old, small, black “manganese tubers” (estimated at 21 billion tonnes) are full of metals such as nickel, copper, manganese and cobalt at a depth of 4,500 metres. Those manganese tubers alone account for more metals than can be found on the surface of the earth. As a result, they could be used for the production of batteries, solar panels and electric cars that we need for the energy transition. You can suck up those manganese tubers with a robot, but that disturbs the soil and creates a dust cloud just above it that lingers for a very long time and eventually lands as a layer of ash. The tubers are also home to organisms that need this bonding. We do not yet know how important these organisms are, but we do know that they will not return if the tubers disappear. The discussion then is whether we should sacrifice that part of our exhausted planet too, sucking up those million-year-old tubers in a matter of seconds on the grounds that they are necessary for the energy transition.

Belgium apparently plays an important role in this new type of mining.

DEREERE: In this industry, all eyes are on Belgium

because DEME-GSR has the best mining robot to date. We have known for some time that an expedition would take place in the spring of 2021 to lower a prototype mining robot 4,500 metres down to the seabed for the first time in history. At the same time, there was a scientific ship present to study the impact of that expedition. On top of that, unexpectedly for us too, Greenpeace’s Rainbow Warrior came to that otherwise totally deserted spot in the ocean, where normally not even planes fly over.

Those three ships can stand for industry, science and activism and we thought it would be interesting to contact them from our flat. To listen to the debate. Greenpeace does not want us to exploit that remaining virgin place. The industry is using the argument of energy transition. The scientists are in the middle: on the one hand, the interest of the industry gives them a unique opportunity to do deep-sea research, on the other hand, what they explore for the first time also threatens to disappear immediately.

mountain landscape in the dark with the headlights of your car. What you don’t see is anything that the light scares away. The difference is that the scientists are not in the car themselves: the researchers control the robot from a room full of screens on the ship, and sometimes forget that there is still four kilometres of water below them.

That small room from which you study something that is infinitely large was something we found it interesting to theatricalise. Because it also represents our distance from the immense subject.

Try to put that immensity into words.

Hannes Dereere and Silke Huysmans: “This project is also about us.

We try to make our feelings and interpretations tangible.”

There is something unreal about being in contact with those three ships on the other side of the world from a flat in Brussels.

You also always provide a clever design that relates to the content. Can you say anything about that?

HUYSMANS: We emailed the coordinator of the

HUYSMANS: Apart from the distance between us and the ships, the distance between the ships and the seabed is also fascinating. Scientists describe this exploration with underwater cameras that shine their light on the bottom as a trip through a

research boat in advance to ask if we could follow the expedition, and our experience in the past is that academics often respond quickly.

Belgian marine biologist Jolien Goossens from Ghent University was on board and coordinated the interviews on site. We were able to convince Greenpeace after a personal Zoom meeting when they were already on site campaigning. We spoke to the CEO of DEME-GSR too, who set aside more than two hours for us. But we won’t go over all that in the show. We select mainly fragments from the interviews that offer a broader reflection on the issue. It was also interesting what the three parties had to say about each other. If we had been on the spot on one of the ships, we would probably have had less understanding over the whole expedition than by observing them from a distance.

HUYSMANS: Deep-sea mining is a challenging subject to begin with, because it does not yet exist and we have no idea what its scope is and who the protagonists will be. The deep sea belongs to us all: it is humankind’s common heritage that makes us think about the world and the future.

Do we still want this form of exploitation or not?

What do scientists think today, themselves confronted with a thousand new questions with every new discovery? Do we still listen to scientific facts? During our research, the scientists in the film Don’t look Up also sprung to mind. Companies use scientific facts to their advantage.

Greenpeace uses their facts to do storytelling.

Scientists help to make visible something that could also have remained hidden. Is it sometimes better not to know something?

At the same time, it is funny that we know more about the surface of the moon than we do about our own oceans, and yet technology takes us where we have never been before: into the deep sea where life originated, and where we do not know what it still has to offer us.

It was a very challenging project that ultimately is also about Hannes and me. We try to make our interpretations and feelings tangible. The title Out of the Blue refers to the resources that could be extracted from the blue ocean right now. But “Blue” also refers to a feeling that came over us during the making. We know that the world is not doing so well. We are overwhelmed by bad news.

Deep-sea mining is yet another way to further exploit the world and at the same time is presented as a way to get “out of the blue”.

SILKE HUYSMANS & HANNES DEREERE: OUT OF THE BLUE 19>25/5, Beursschouwburg, www.kfda.be

NAAR DE BODEM VAN DE ZEE

SOUS L’OCÉAN

Alsof de aarde nog niet genoeg is kaalgeplukt, worden momenteel plannen gesmeed voor het oogsten van mangaanknollen in de Stille Oceaan.

Mangaanknollen zitten vol met metalen als nikkel, koper, mangaan en kobalt. Een goudmijn op de zeebodem dus.

Het grote Belgische baggerbedrijf DEME is er nu actief.

Silke Huysmans en Hannes Dereere maakten met Out of the blue een theaterstuk over de kwestie. Ze spraken zowel met DEME en met een wetenschappelijke delegatie ter plaatse, als met Greenpeace dat er actie voert.

Comme si la terre n’avait pas encore été assez exploitée, il existe actuellement des plans pour récolter des nodules de manganèse dans l’Océan Pacifique. Ces nodules regorgent de métaux tels que le nickel, le cuivre, le manganèse et le cobalt. Une mine d’or sur fond marin donc. La grande entreprise de dragage belge DEME y est déjà active. Silke Huysmans et Hannes Dereere ont écrit une pièce de théâtre sur le sujet. Ils ont parlé aux gens de DEME et à une délégation scientifique, mais aussi à Greenpeace, qui mène des actions sur place.

NL

FR

BruxellesVies Storyboard NOÉMIE MARSILY

© GABY JONGENELEN

Old Brussels

For three weeks, a Brussels-based creative will share their view of the world. USCHI COP is doctor of linguistics, founder of the feminist makers collective Hyster-x and writer of short stories, poetry, columns and soon a first novel. www.uschicop.com, hyster-x.com

Maaltijdkoeriers: we zien ze dagelijks maar vragen ons zelden af wie ze zijn. In Delivery brengen koeriers met een hiphopachtergrond een muzikaal spektakel over hun leven als flexwerker.

AKIRA TAKAYAMA: DELIVERY 23 > 26/5, Kaaistudio’s, www.kfda.be 36

We are startled by the silence. My sister and I are in the garden of our new house in Anderlecht enjoying the spring sunshine. The whistling of birds, the rustling of our fifteenmetre-high cypress tree, and for rest: nothing. Where are the ambulances, the planes flying so low that your ears hurt, the screams of the people who seem to be celebrating weddings in their cars? Along the increasingly hipper canal, the sounds of the trams passing by were the soundtrack of our lives at home. The double-decker buses passed by our façade close enough that the tourists on the top floor could read along as I sat on the sofa leafing through the newspaper.

We call it “old Brussels”. Anderlecht is indeed one of the city’s earliest inhabited areas but for us, it is more the grocery on the corner – Crèmerie Saint-Guidon with the blue and white awning – where people can buy not just cheese but also sandwiches with dried sausage, Friture René and De Witte Hoed van Donderbichke and not to mention the Art Nouveau façades that make the 1930s tangible again.

For two Dansaert Flemings from Antwerp, it feels real, le vieux Bruxelles, quoi.

My sister turns around on her folding chair, says she has to get used to it. I, on the other hand, feel a bliss

descending with the silence, but soon after that comes the uneasiness: we have bought this peace. I marvel again at the growing inequality. The way the middle class, that is us, can buy space and privilege in a city like this. Those who cannot do so flee to other places, further and further away from the centre. While what attracted me was precisely that mix of people – Brusselians, expats, Flemish natives, Walloons and other nationalities.

For an early Sunday dinner, we walk to Le Belle Vue, a friendly brasserie where the kitchen is open from 8am to 10pm. In recent weeks, we have been coming here more and more often, for the chicons au gratin and the comfy pastries. We talk about our renovation work. The linoleum has been removed exposing the wooden floor that needs to be sanded, and we are installing wooden windows in the same colour as the façade tiles.

Authenticity is a luxury here too; renovation is more expensive if you want to preserve, conserve. I look around Le Belle Vue, with its ugly 1980s floor, the cheap wooden chairs, only the light boxes on the ceiling betraying a former glory. A great contrast to our hangouts in the city centre, with their brand new designer arches, convenient power outlets, unisex toilets and bespoke coffee. I glance sideways at my sister, who tastefully slips her puree into the sauce. Are we announcing the gentrification of Anderlecht?

The patron winks at us. In Le Belle Vue we are welcome in any case, regardless of our history, our privilege.

Everyone in the café gets free cheese.

Jocelyn divides the bowls among the tables; the customer who has been nursing a single cup of coffee for two hours gets one too. Authenticity may be a luxury, but here at Le Belle Vue, luxury is still for everyone.

Want to read the whole series again? BRUZZ.be/bruxellesvies

You may also like

© MATEO VEGA

Maxime Garcia Diaz: van schrijfster van Harry Potterfanfictie tot de toekomst van de Nederlandse poëzie.

‘Niks moet. Het is poëzie, het is nutteloos’ NL

Met Het is warm in de hivemind presenteert Maxime Garcia Diaz een imposant visioen van de toekomst van de Nederlandstalige poëzie. Eentje die radicaal meerstemmig, meertalig en meerduidig is, graag plukt van het internet en laveert tussen taartemoji’s, meisjeswoede en onzuiverheid. — KURT SNOEKX “Als dit poëzie kan zijn, wat mag er dan nog allemaal?” was de reactie van een van Maxime Garcia Diaz’ meelezers op haar gedicht ‘w@vvy’. Die gedachte is ergens te begrijpen, als je om de oren wordt geslagen met hele flarden claustrofobisch Engels, referenties aan de popcultuur, URL’s, internetcitaten en verwijzingen naar denkers als Donna Haraway, Theodor Adorno en Courtney “meisje w/ the most cake” Love.

Tegelijk is het ook een beetje naast

de kwestie. Het voor de C. Buddingh’-prijs genomineerde poëziedebuut Het is warm in de hivemind trekt zo’n verfrissende tochtstreep door het poëzielandschap dat het eigenlijk de poëzie zelf herijkt en de rules gewoon niet meer applyen.

“Ik was aan het spelen, having fun,” vertelt Maxime Garcia Diaz.

“Maar ik kon die reactie van mijn meelezer begrijpen. Voor mij voelde het ook niet als een herkenbaar gedicht. Maar was dat erg?

Kan een Wikipedia-citaat over een scheikundig element bestaan in een Nederlandstalig gedicht? Leeft een URL nog op papier? Mogen al die roze kleurtjes en taartemoji’s wel of is dat too much, hysterisch of aanstellerig? Al die vragen speelden, en tegelijk besefte ik dat dat precies was wat ik wilde.”

WIJ DE TOEKOMST Het is warm in de hivemind is een weerspannige en opstandige bundel, een revolutie van vele

gezichten. Een internet dat alleen op papier had kunnen bestaan, omdat het gulzig die papieren grenzen wil verleggen, gretig wil botsen met wat ogenschijnlijk onwrikbaar vaststaat. Het is een bundel die zich naar een onzuiver, ambigu, radicaal meerstemmig, meertalig en meervoudig lichaam beweegt. Naar een “wij de generatie, wij het politieke collectief, wij de meisjes.” En dat doet vanuit woede, pijn en verdriet, maar ook vanuit “de hang om iets open te rijten.”

In ‘Sunshine Cybernetics’ staat te lezen: “Adorno schrijft intolerance of ambiguity / is the mark of an authoritarian personality.” In ‘Original Innocence’ staat dan weer: “kijk, mijn kleine en kinderlijke verzet / tegen een regime van verstaanbaarheid / methodologie van de aasgier // these are my materials, exposed in all their impurity”, aangevuld met een hartjesemoji. “Dat is het dichtst dat deze bundel bij een poëtica komt, ja. Poëzie is in zichzelf altijd politiek en politiek radicaal, omdat ze weigert efficiënt, logisch of rationeel te communiceren en zo de kapitalistische logica ontduikt. Niks moet.

Het is een poëziebundel, het is nutteloos.”

“Maar ik wil niet experimenteren om te experimenteren. Als ik in het Engels schrijf, het internet citeer, emoji’s gebruik, is dat voor mij een keuze, maakt dat deel uit van wie ik ben. Het reflecteert een ontwikkeling in het Nederlands en in de samenleving. Had dit een Nederlandse bundel kunnen zijn als het merendeel in het Engels was geschreven? En moeten we het eens zijn met het antwoord op die vraag?” vraagt de Nederlandse en Uruguayaanse, die vroeger Harry Potter-fanfictie schreef, in 2019 nog Nederlands kampioene poetryslam werd en zich vandaag aan een young adult fantasyreeks waagt, “met potentieel voor een filmfranchise”, zich af.

Nee, doet het versplinterde visioen van Maxime Garcia Diaz vermoeden.

BRUZZ | PORTRAIT

MAXIME GARCIA DIAZ

MAXIME GARCIA DIAZ & TJITSKE JANSEN 20/5, 18.00, Den Teirling, elsene.bibliotheek.be 37

BRUZZ | INTERVIEW

Culture. Pop

‘Een vagina hebben is al strijdvaardig genoeg’ FR

38

NL

Moonchild Sanelly wil elke vrouw empoweren, van de bad bitch in de stripclub tot de brave huisvrouw. Niemand beter dan de Zuid-Afrikaanse ‘Queen of Gqom’ als hoogtepunt van de Black Pride, dat een week lang artiesten uit Sub-Sahara-Afrika op een anti-heteronormatieve piëdestal plaatst. — TOM ZONDERMAN

LEEUWENKONINGIN De excentrieke zangeres met de blauwe coupe ontdekte de kracht van woorden toen ze begin jaren 2000 naar Durban trok om er mode te studeren, maar er terechtkwam in

de bloeiende poëziescene. “Nadat ik mijn maagdelijkheid verloren was, pende ik mijn eerste gedicht neer: ‘Cloud nine’. (Lacht) Ik merkte snel dat vrouwen niet vaak open over seks schreven, dat ze zich nederig en braaf opstelden. Terwijl ik van mijn moeder een krachtig vrouwbeeld heb meegekregen. Zorg voor je eigen onderhoud en creëer je eigen onafhankelijkheid.”

Op haar nieuwe album, Phases, reflecteert Moonchild Sanelly over een toxische relatie – spoileralert: ze heeft hem na het maken van haar plaat buitengegooid – maar houdt ze vooral ook verschillende facetten van haar persoonlijkheid tegen het licht. “Mijn donkere kant, mijn eigenzinnige kant, mijn strijdvaardi-

Diplo afgevinkt. “Ik schrijf op wat ik wil bereiken in een notitieboekje.

Beyoncé ontmoeten was living the dream. Ze inspireert me niet per se muzikaal, maar vooral door wie ze is: de kracht die ze uitstraalt, de manier waarop ze verschillende generaties aanspreekt, hoe ze zich omringt met jong talent en zich telkens weer heruitvindt.” Prijken ook op haar (lange) lijstje: Doja Cat, Nicki Minaj en Cardi B.

IN DE STRIPCLUB Net als die laatste deinst Moonchild Sanelly er niet voor terug om haar ‘vleeswaren’ te etaleren tijdens haar liveshows en in haar videoclips. En net als bij Cardi B, die twee jaar geleden met haar song ‘WAP’ en

“Als een vrouw haar seksualiteit uitspeelt, wordt ze al snel voor hoer of slet versleten. Fuck that!” ge kant, maar ook mijn kwetsbare kant. Ik voelde me er altijd ongemakkelijk bij om veel van mezelf prijs te geven, ik zong altijd over anderen en hoe ze in het leven moesten staan. Maar door de lockdowns ben ik dieper in mezelf gaan graven. Al zal het bij mij nooit in tranen eindigen. Ik wil je niet doen huilen op de dansvloer.” (Lacht) Ondanks die nieuwe kwetsbaarheid in haar songs, aderen vrouwelijke emancipatie, empowerment, bodypositivity en seksuele onafhankelijkheid nog steeds door haar werk. Het is die vuist in de lucht die Moonchild Sanelly in het vizier van bracht van Beyoncé. Toen de Amerikaanse superster The lion king: the gift maakte, de soundtrack voor de nieuwe versie van The lion king uit 2019, klopte ze aan bij Moonchild Sanelly voor de song ‘My power’. “Andoyiki, nenja,” rapt die laatste daarin, “Mina ndiyi-Ninja.”

“Dat zijn woorden in mijn moedertaal, het Xhosa,” legt ze uit. “Het betekent zoveel als ‘Ik heb geen schrik van no dog, want ik ben een motherfuckin’ ninja’.”

Samenwerken met Beyoncé stond allang op haar bucketlist.

Ondertussen heeft ze ook collabs met Damon Albarn, Gorillaz en

bijbehorende clip de goegemeente een schop in de cojones gaf, oogst Moonchild Sanelly daarmee weleens afkeurende commentaren. “Zeggen dat Cardi B de geile blik van mannen op vrouwen net bevestigt, is een beetje hetzelfde als beweren dat je verkracht bent omdat je je sexy hebt gekleed,” zegt Moonchild Sanelly, die zelf meerdere keren werd aangerand. “Ik hou van seks, en dat wil ik ook uitstralen. Ben ik daarom geen lady? Fuck that! Als een vrouw haar seksualiteit uitspeelt, wordt ze al snel voor hoer of slet versleten. Dat raakt me niet.

Ik ben sowieso altijd de weird one geweest, door wat ik zeg, door de kleren die ik draag. Op school, in de muziekindustrie. De wereld heeft altijd wel een oordeel voor je klaar.

Met mijn muziek heb ik mijn eigen, veilige universum gecreëerd waarin ik me goed voel.”

Vandaag leren kinderen over de bloemetjes en de bijtjes in de klas, zegt ze. We zouden daar beter onder elkaar veel opener over zijn.

“Vaak vertellen vrouwen me dat ze niet genieten van seks, dat het een verplicht nummertje is. Mijn motto is: als je je benen kan openen, moet je ook je mond opentrekken. Wees niet verlegen in de slaapkamer.

Anders zal het nooit wat worden.

Seks is iets participatiefs. Mensen als Cardi B vertellen dat het oké is om over seks te praten, om uit te spreken wat je lekker vindt, om te tonen dat je de baas bent van je eigen lichaam. Ik doe dat ook, maar mijn slagkracht is vooralsnog beperkt. De invloed van zo’n internationale ster reikt veel verder.”

Cardi B begon ooit als stripper.

In haar song ‘Strip club’ neemt Moonchild Sanelly het op voor stripteaseuses. “Vrouwen mogen mannen plezieren, maar eens buiten wordt er door diezelfde kliek op hen neergekeken. Ik wil duidelijk maken dat zij net zoals iedereen de touwtjes aan elkaar proberen te knopen. Net zo goed respecteer ik vrouwen die ervoor kiezen om te trouwen en hun man bij te staan. Of je nu een side chick of een bad bitch bent, het feit dat je een vagina hebt, is al dapper genoeg in deze wereld.”

FOR ALL QUEENS! PRIDE WITH MOONCHILD SANELLY 21/5, 21.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

AU SEPTIÈME CIEL

OVER THE MOON

La Sud-Africaine Sanelisiwe Twisha alias Moonchild Sanelly alias « The President of the Female Orgasm » a une mission : émanciper les femmes, qu’il s’agisse d’une strip-teaseuse séductrice ou d’une femme au foyer prévenante. Elle appelle la musique qu’elle utilise le « Future ghetto funk », mélange énergique de jazz, de hip-hop et de nouvelles formes de dance sud-africaine hybrides comme le kwaito, le gqom et l’amapiano. « Le simple fait d’avoir un vagin est déjà un combat dans ce monde. »

South African Sanelisiwe Twisha aka Moonchild Sanelly aka “The President of the Female Orgasm” has a mission: to empower women, whether they are a stripper who seduces men or a housewife who helps their better half. She calls the music she uses “future ghetto funk”, an energetic mix of jazz, hip hop and newfangled South African dance hybrids such as kwaito, gqom and amapiano. “I stand up for every woman.

Just having a vagina is hard enough in this world.”

FR

BRUZZ | INTERVIEW

“Je moet je tong tegen je gehemelte laten glijden en ze dan naar beneden duwen,” kirt Sanelisiwe Twisha alias Moonchild Sanelly in een turbotempo aan de telefoon vanuit Johannesburg. Elke tip van iemand die zichzelf tot de ‘President of the Female Orgasm’ gekroond heeft, kan je maar beter omarmen. Alleen: de Zuid-Afrikaanse blijkt het niet te hebben over technieken om tot een hoogtepunt te komen, wel over hoe je gqom uitspreekt. Moonchild Sanelly staat namelijk ook bekend als de ‘Queen of Gqom’.

U hoort het donderden van in Keulen tot in Kaapstad? Gqom is een genre uit de Zuid-Afrikaanse dance.

Zijn naam komt uit het Zoeloe, een van de wonderlijke kliktalen die in dat werelddeel worden gesproken, en betekent zoveel als ‘drumslag’.

Gqom, dat gekenmerkt wordt door zijn minimale, rauwe sound en diep gonzende bassen, is een bastaardkind van kwaito, nog een andere muziekstijl met roots in de house en de hiphop.

Zuid-Afrikanen zitten niet verlegen om dat soort nieuwerwetse, energieke hybriden. “Wij kijken naar muziek zoals kinderen naar speelgoed,” zegt Moonchild Sanelly.

“Je speelt er heel intens mee, tot je erop uitgekeken bent en iets nieuws wilt.” Zoiets nieuws is bijvoorbeeld amapiano, een mix van deephouse, jazz en lounge, die nu erg hip is. “Ik had het er een tijdje geleden over met (de Amerikaanse dj en producer) Diplo. ‘We zijn nog bezig met te doorgronden wat gqom precies is, en nu is er alweer iets nieuws,’ zei hij, ‘what the hell!?’

(Lacht) Ons creatieve vizier staat de hele tijd wijd open.”

Om die inventiviteit nog wat kracht bij te zetten, heeft Moonchild Sanelly haar eigen genre gecreëerd: future ghetto funk. “Mijn moeder was een jazzzangeres. Een van mijn broers is een hiphopproducer. Ik ben deels opgegroeid bij mijn grootmoeder, mijn neven waren topdansers in de kwaito-scene. Zelf hou ik veel van pop, trap, gqom en amapiano. Gooi dat allemaal samen en je krijgt future ghetto funk.”

EN

39

Culture. Bande dessinée

POURQUOI FAIRE LA QUEUE POUR UNE DÉDICACE D’AIMÉE DE JONGH?

‘Dans dix ans, je serai camionneuse et plus personne n’entendra parler de moi’ Une séance de dédicace à la Librairie Flagey ? Rien de spécial, me direz-vous. Je vous conseille pourtant de vous dépêcher pour avoir une dédicace d’Aimée de Jongh, une auteure rotterdamoise de 33 ans, dont la notoriété a dépassé les frontières de ses PaysBas natals et qui prouve une nouvelle fois, avec Soixante printemps en hiver, qu’elle mérite vraiment les louanges et les prix. Voici cinq raisons de faire la queue. — KURT SNOEKX

1

TANT QUE C’EST POSSIBLE : LA RAFLEUSE DE PRIX

« Tous les vieux l’ont déjà eu », dit Aimée de Jongh en riant et en minimisant l’importance de son Stripschapprijs, un grand prix néerlandais qu’elle a remporté le mois passé à 33 ans (!). « Les Pays-Bas ne comptent pas énormément d’auteurs de BD, donc à un moment donné, il est possible que chaque auteur ait reçu ce prix annuel pour son œuvre.

Cela n’enlève bien entendu rien à l’honneur du prix. Si j’ai bien compris, le Stripschap ne vise plus tant à couronner une œuvre, mais plutôt un jeune créateur qui joue un rôle important dans la BD néerlandaise. C’est plutôt un prix pour stimuler. Je ne dois pas forcément me sentir vieille. » (Rires) Sa modestie lui sied bien, mais la réalité nous conte une histoire un peu différente. Il y a quelques années, la Rotterdamoise tombait subitement dans ce qui a été surnommé « la vague néerlandaise » : un grand groupe d’auteurs de BD néerlandais qui, sortis de nulle part, ont fait fureur au niveau international et dont les œuvres ont été traduites dans toutes les langues, exposées et primées. Parmi des membres comme Typex, Erik Kriek, Peter van Dongen et Barbara Slok, Aimée de Jongh sortait un peu du lot. Elle n’avait que 25 ans quand elle a publié son premier roman graphique Terugkeer van de wespendief, traduit en français en 2016 sous le titre Le retour de la bondrée, qui a obtenu le Prix Saint-Michel. En 2018, également à

40

Bruxelles, elle a reçu le Prix Atomium de la BD citoyenne pour L’obsolescence programmée de nos sentiments, une adaptation d’un scénario de l’Espagnol bruxellois Zidrou. Et avec Jours de Sable, paru l’année passée, elle a accumulé les prix : du prix Best of Show Award du MoCCA Arts Fest à New York au Prix des lecteurs Ouest-France/Quai des Bulles en passant par le 15e Japan International Manga Gold Award. Et ainsi, elle a conquis le cœur des lecteurs du monde entier, ou du moins de ceux qui lisent en néerlandais, en français et en anglais. On saura bientôt cette année comment faire une phrase combinant « Jours de sable » avec « coup de cœur » en allemand, en espagnol, en italien, en polonais, en croate et en serbe.

C’est donc simplement une question de temps avant que l’œuvre d’Aimée de Jongh n’apparaisse dans la sélection officielle des Prix Will Eisner ou du Festival International de la Bande Dessinée d’Angoulême. Et alors, on verra si elle a encore le temps de venir faire des séances de dédicace dans une petite librairie bruxelloise. « Bien sûr que oui ! », me dis-je en moi-même.

2

TANT QU’ELLE PEUT ENCORE LE FAIRE : LA PERFECTIONNISTE

Une grande partie du succès d’Aimée de Jongh est due à son travail acharné et à son besoin irrésistible de créer. Elle travaille jusqu’à épuisement. « Quand j’ai une échéance, je pense toujours à cette dernière heure en pleine

nuit qui me permettra de faire en sorte que tout soit parfait. J’ai apporté de grands changements à Jours de Sable la toute dernière semaine, j’ai enlevé des parties et j’en ai rajouté d’autres. Je trouve qu’il est important d’avoir cet espace. Je veux y consacrer tout le temps que j’ai. Et oui, j’avoue que je suis perfectionniste et que j’ai besoin de tout contrôler. (Rires) Et parfois j’exagère, en changeant des petites choses que personne sauf moi ne remarquera de toute façon. C’est à la fois une malédiction et une bénédiction. C’est justement grâce à ce satané perfectionnisme que mes livres sont tels qu’ils sont. » « Et entre-temps, l’enjeu est aussi devenu assez grand », enchaîne-t-elle. « Quand je m’occupais encore de livres à petit tirage, que je dessinais avec un groupe d’amis, on les imprimait et reliait nous-mêmes et on essayait de les vendre aux salons de la BD. À cette époque, j’avais une liberté absolue. Je faisais ce dont j’avais envie, parce que j’en avais envie.

Maintenant, quand je fais un livre, il y a tellement de gens qui font aussi partie du processus. Il y a un éditeur, une équipe marketing, ils font des frais pour la commercialisation du livre, et même si je ne dois pas vraiment m’en préoccuper, je le fais quand même. Si un livre n’a pas de succès, cela peut avoir des conséquences pour le reste de ma carrière. C’est pour ça que je me dois de faire des choix plus précis et que je suis très consciente qu’avec chaque livre, je rajoute une pierre à l’édifice de mon œuvre. »

▼

FR

BRUZZ | INTERVIEW Dans Soixante printemps en hiver, Aimée de Jongh dessine avec beaucoup de chaleur la nouvelle vie de Josy, une femme, mère et grand-mère, qui vient d’avoir soixante ans et qui refuse de souffler les bougies sur son gâteau et décide de quitter la vie qu’elle a toujours connue.

41

▼

POURQUOI FAIRE LA QUEUE POUR UNE DÉDICACE D’AIMÉE DE JONGH?

Et si un jour, son éthique du travail devait commencer à s’user, il lui reste cette autre vie, que ses personnages semblent souvent choisir. « Parfois, j’y pense, oui. Je me dis : ‘Dans dix ans, j’arrête de faire des BD et je deviens camionneuse, bien à l’aise, toute seule dans ma cabine, des journées entières au rythme de la radio. Et alors, plus personne n’entendra parler de moi.’ Mais dans la réalité, on ne le fait pas bien sûr. Bâtir une carrière comme auteure de BD est assez compliqué comme ça, ce serait dommage de jeter tout ce qu’on a construit par la fenêtre. »

BRUZZ

| INTERVIEW

Ses premières expériences avec des publications à petit tirage se basaient déjà sur la BD franco-belge – « mes parents étaient de grands fans de BD, avec une collection où figuraient entre autres Spirou et Tintin » – et les mangas et l’anime japonais. « Ce que j’aimais le plus, c’était le fait que tous ces livres étaient en noir et blanc, le dessinateur ne pouvait donc pas se cacher derrière les couleurs et les effets.

Je trouve souvent ces dessins mieux faits que ce que je voyais par exemple dans Tintin. » C’est l’amour d’Aimée de Jongh pour les films et séries d’animation japonais, comme Pokémon et plus tard Dragon Ball Z, Akira et les productions du Studio Ghibli, qui a fait que cette jeune fille qui n’avait cessé de dessiner depuis ses cinq ans, qui s’est vu offrir par son père à ses seize ans un site web pour publier ses œuvres et qui a publié son premier livre Aimée TV à dix-sept ans, a opté pour des études d’animation, à défaut d’une formation en BD. D’abord à l’Académie Willem de Kooning à Rotterdam, ensuite au KASK à Gand et à Paris. « Ça m’a beaucoup appris sur la façon de raconter une histoire, comment cadrer l’image, s’il faut aller plus près ou s’éloigner. Et cela m’a valu quelques belles missions. » Comme les films d’animation d’une série de Songs in the Key of Life pour le talk-show De Wereld Draait Door, et les animations pour l’expo Slavernij au Rijksmuseum d’Amsterdam.

Ajoutez à tout ça, un gag quotidien dans le journal Metro néerlandais (Snippers, 2012-2017, traduit en français sous le titre Coloc) et un travail de journaliste graphique, et on obtient une pratique qui se nourrit de plein de mondes différents, filtre les meilleurs éléments en les réutilisant pour son propre rayonnement.

4

DES INTENTIONS SINCÈRES

Dans Jours de sable, Aimée de Jongh plonge dans l’Oklahoma de 1937, où la sécheresse et les tempêtes de sable ont transformé le paysage en « Dust Bowl ». John Clark, fils d’un photographe de renom, est envoyé dans la région pour y fixer le malaise naissant mais il est en lutte avec ce qu’il voit, avec la façon dont l’objectif s’interpose entre lui et la vie. Il sent que ses photos ne sont pas à la hauteur car elles ne font pas honneur à l’expé-

42

5 © LUUK AARTS

3

À LA CROISÉE DE MULTIPLES MONDES

pages de Europe’s Waiting Room, quand il dit qu’il veut aussi faire un portrait d’elle. « Ne bouge pas », dit-il, en la regardant avec insistance et en dessinant. Le portrait fini, elle y voit une magnifique fleur. En traitant ses sujets avec beaucoup de chaleur et de douceur, en permettant une vie fluide et une métaphore scintillante, Aimée de Jongh crée de la poussière d’étoile.

« Je suis devenue très consciente qu’avec chaque livre, je rajoute une pierre à l’édifice de mon œuvre » rience de la réalité. « Ton intention se reflète toujours dans ton image », explique Aimée de Jongh. « Et parfois, on se heurte à des limites.

J’ai déjà remis en doute ce qu’on pouvait faire avec la BD, sa capacité à rendre justice à ce qu’on représente. Dans le camp de réfugiés Kara Tepe à Lesbos, où je suis allée avec Judith Vanistendael pour réaliser la courte histoire en images Europe’s Waiting Room, j’ai par exemple eu beaucoup de mal avec cet aspect. On y dessine des histoires très personnelles de réfugiés qui sont traumatisés et sous tranquillisants. Et moi, je venais sur place chercher des histoires dans ce camp, avant de reprendre l’avion pour les Pays-Bas et en faire une BD de reportage. Un reportage qui sera toujours une abstraction de ce qu’on a vu sur place, coupant ces vies en morceaux pour les rendre lisibles. » Comment Aimée de Jongh gère cela dans son œuvre ? Comme un des réfugiés des dernières

L’IMPORTANCE EST DANS LES DÉTAILS

Le plus extraordinaire, c’est peut-être le côté naturel d’Aimée de Jongh. Qu’il s’agisse de la fierté et de la tristesse des habitants du Dust Bowl, des vies semi-finies dans la peau de corps âgés de L’obsolescence programmée de nos sentiments ou de son dernier livre Soixante printemps en hiver (avec Ingrid Chabbert comme scénariste), il s’agit toujours de ces moments anodins de la vie qu’on oublie souvent et qui sont abordés avec beaucoup de respect et de nuances. Le quotidien, l’occasionnel, les choses qui passent sont rendus avec une poésie proche des vies dépeintes par Judith Vanistendael. Elle le démontre dans Soixante printemps en hiver, avec ses dessins de la vie de Josy, cette femme, mère et grand-mère, qui vient d’avoir soixante ans et qui refuse de souffler les bougies sur son gâteau et décide de quitter la vie qu’elle a toujours connue avec une seule valise pour bagage. Ou comment sur la banquette arrière d’un taxi à Jakarta dans la BD Taxi, elle fait référence en passant à ses origines indonésiennes et au décès de son père quand elle avait dix-neuf ans. Comment, dans cette pensée fugace dans un taxi, elle retrouve la promesse de l’oubli. « J’ai publié Taxi sans éditeur, sans pression, en toute liberté, et c’est pour ça qu’il est probablement plus proche des livres à petit tirage que j’ai faits avant. Dans un format difficile qui plus est, en noir et blanc », sans dissimuler quoi que ce soit. En toute honnêteté.

En toute honnêteté ? Cette queue n’est pas pressante. Aimée de Jongh continuera longtemps à créer de belles choses. Mais faites-la quand même.

DÉDICACE AIMÉE DE JONGH : SOIXANTE PRINTEMPS EN HIVER 20/5, 17.00, Librairie Flagey, librairiesflagey.com

JE BENT (AIMÉE DE) JONGH EN JE WILT WAT

WHEN YOU ARE (AIMÉE DE) JONGH AND AMBITIOUS

“Alle oudjes hadden hem al gehad,” wuift Aimée de Jongh felicitaties over haar Stripschapprijs – de oeuvreprijs die ze zopas op haar 33e mocht ontvangen – weg. Het siert haar, maar de werkelijkheid vertelt een ander verhaal. De Rotterdamse is one to watch sinds haar debuut De terugkeer van de wespendief. Na prijzenmagneet Dagen van zand, presenteert ze nu met Zestig lentes een zoveelste proeve van haar kunnen in Brussel.

Aimée de Jongh brushes aside congratulations on her Stripschapprijs – the oeuvre prize that she has just received at 33 – with a “All the oldies had already won.” Her modesty does her credit, but reality tells a different story. Ever since her debut with The Return of the Honey Buzzard, the Rotterdam native has been one to watch. After the award-winning Days of Sand, she is now in Brussels to present Soixante printemps en hiver.

NL

EN

JUNE 24>26 2022

BRUSSELS ATOMIUM SQUARE

FRIDAY 24/6

ZWANGERE GUY | THE COMET IS COMING | BLACK MOTION FALLY IPUPA | TARRUS RILEY | KOFFEE | JUNGLE BY NIGHT BLAIZ FAYAH | BLACKBIRD SOUNDSYSTEM | WEEDING DUB STAND HIGH PATROL DJ-SET | CABALLERO & JEANJASS PANDA DUB | REGGAEBUS FT OMAR PERRY | O.B.F SOUNDSYSTEM | ...

SATURDAY 25/6

SHAGGY | REMA | PONGO | LEE FIELDS | BAS | IAMDDB | LILA IKÉ ROMARE | CARL CRAIG | OMAH LAY | NATURAL SKANKING JAH OBSERVER | SISTA HABESHA | ABA SHANTI-I | ...

RARE AKUMA | SHAKA SHAMS | DUSHIME | RONNYHUANA STACE | ROSWEIN | NARKO T | COMMANDER SPOON | ECHT!

SUNDAY 26/6

NATHY PELUSO | STIKSTOF | DUB INC | MR EAZI | BCUC | TIIWTIIW ELIDA ALMEIDA | AJ TRACEY | PHILOU LOUZOLO | CIMAFUNK GILLES PETERSON | MANUDIGITAL FT CAPORAL NEGUS O.B.F SOUNDSYSTEM FT CHARLIE P & SR WILSON | ZION TRAIN LEFTO EARLY BIRD | SAMPA THE GREAT | REGGAEBUS | ...

Under the skin

WAT KRUIPT ER ONDER DE HUID VAN DE BRUSSELSE RAPPER BERRY?

‘Ik probeer alle negativiteit opzij te schuiven’

BRUZZ | PORTRET

NL

De voorbije jaren liet Berry de ene na de andere schijf uit zijn brede armen rollen. Begin deze maand verscheen zijn tiende plaat, ondertussen zit hij alweer een paar projecten verder in de studio. “Ik ben aan het vlammen, want ik weet niet of ik nog lang muziek ga maken.” — TOM ZONDERMAN Bart Pierre, zoals Berry heet wanneer hij thuis boterhammen met ettekeis smeert, rolde in de rap van kleins af.

De eerste cd die zijn lagereschooltijd opfleurde, was er een van Eminem, het begin van een gestaag groeiende idolatrie voor de Amerikaanse rapper met de radde tong en het genre dat hij mee groot maakte. Rond zijn zestiende begon Berry zelf met “teksten te leggen”, uitgedaagd door zijn Schaarbeekse vrienden die virtuoos bars stonden te spitten rond een rudimentaire beatbox.

Brouckère, daar hadden wij niets te zoeken. Tot mijn maat Krimi, met wie ik mijn eerste plaat heb gedropt in 2016, me er mee naartoe nam.

Een nieuwe wereld ging open, daarvoor kende ik nagenoeg enkel Franstalige artiesten. Ik besefte dat Nederlands mijn studietaal was, de taal waarin ik naar school ging, waarin ik mij goed kon uitdrukken.”

Aanvankelijk lonkte hij iets te gretig naar rappers uit Nederland, vertelt hij. “Ik was onder de indruk van Appa en vooral Hef, en dat

“Ik ben geen themaschrijver of verhaaltjesverteller. Ik rap over wat er elke dag in mijn vizier verschijnt” “Dat deed ik toen nog in het Frans,” vertelt de Brusselse rapper.

Daar paste aanvankelijk een Franse alias bij, pas later werd hij Berry.

“Mijn vader is een tweetalige Brusselaar, mijn moeder Pools. Thuis was de voertaal Frans, we keken naar Franse tv. Via de televisie kwam ook Franse hiphop binnen, YouTube en Spotify bestonden nog niet. De Franstalige hiphop heeft ook een bredere geschiedenis dan de Nederlandstalige, die invloed was voor mij sowieso groter.”

Toen Berry begon rond te hangen op Sainte-Cath, de broedplaats voor Brusselse hiphop waar onder meer ook Stikstof en Zwangere Guy hun beginselen verklaarden, swapte hij dat Frans dan toch voor Nederlands.

“Ik ben opgegroeid in Schaarbeek.

Wij zaten soms aan het kerkhof van Elsene, of aan de Mont des Arts.

Maar het centrum, voorbij De 44

vertaalde zich naar mijn tongval. Ik hoor dat nog vaak bij Vlaamse rappers, dat ze wat Hollands klinken.

Door meer te focussen op mijn eigenheid, en mijn Brusselse roots, heb ik dat achter mij gelaten.”

is,” rapt Berry op zijn nieuwe plaat, Alles complot. Dat is niet gelogen.

Alles complot is al zijn tiende plaat, corona deed hem nog in een stroomversnelling komen. “Tijdens het eerste weekend van de lockdown heb ik een volledige plaat opgenomen. De voorbije twee jaar perste ik er zes albums uit, en er zitten er nog een paar in de oven. Ik ben echt aan het vlammen. Ik wil een zo groot mogelijk repertoire, qua output en samenwerkingen wil ik beter doen dan eender wie in België. Ook dan Zwangere Guy, ja. (Lacht) Maar hij is geen concurrentie, homies zijn geen concurrenten.”

In de hiphopstijl die hij gebruikt, met veel samples en loops, zoals de boombap van de jaren 1990, is er tegenwoordig veel productiviteit, zegt hij. “De Amerikaanse rapper Westside Gunn, bijvoorbeeld, bracht de voorbije paar jaar tien albums uit.

Wij durven dit de nieuwe gouden tijd te noemen. Nu, ik denk niet dat ik nog twintig jaar muziek ga maken, eigenlijk heb ik het gevoel dat ik al tijd heb verloren. Later zie ik mezelf eerder een jonge artiest begeleiden om muziek te maken.”

Als je je doelen wilt behalen, moet je hard gaan, luidt de levensfilosofie van Berry. “Dat geldt voor alles en iedereen: als je iets wilt bereiken, moet je je focussen en er volledig voor gaan. Maar dan moet je ook wel goed omringd zijn. Ik kan bijvoorbeeld niet

zonder mijn vrienden Krimi en Phasm, mijn beatmaker en dj.”

ELKE DAG STONED Omgekeerd evenredig aan de snelheid waarmee Berry albums uitbrengt, is het lijzige tempo van zijn raps. “Ik ben al jaren elke dag stoned,” klinkt een mogelijke uitleg daarvoor in ‘Stoont’, een van zijn oudere tracks.

“Ik heb een fulltimejob, ik ben heel productief, af en toe moet ik ontspannen. Er zijn periodes geweest waarin al mijn centen naar wiet gingen, ik denk er vaak aan om te minderen. Zonder de muziek zou dat misschien lukken. Niet dat jonko’s per se bij de rapcultuur horen, The Beatles waren ook flinke blowers.”

“Of ik daardoor laidback klink? Ik ben gewoon een chille gast. Alles wat mij stress geeft, vermijd ik. Negativiteit probeer ik opzij te schuiven.” Hoe rijmt dat met een titel als Alles complot, en met een hoesfoto van de liquidatie van André Cools in 1991?

“Je kan je bij alles vragen stellen, achter alles zit wel een complot. Maar je moet er niet zot van worden. Ik kijk veel naar docu’s over complottheorieen, voor mij is dat entertainment. Zo zie ik ook verhalen over vampiers of aliens. Is het waar? Geen idee. Maar ik ben wel blij dat ik weet dat je look moet gebruiken tegen vampiers.”

Alles complot van Berry is nu uit (Agusta Records)

DE NIEUWE GOUDEN TIJD De rhymes van Berry rijmen op het ritme van het dagelijkse leven. “Ik ben geen themaschrijver of verhaaltjesverteller. Ik rap over wat er elke dag in mijn vizier verschijnt, vaak doodgewone dingen. Rappen is voor mij geen therapie, of zo voelt het toch niet. Ik vind het gewoon superleuk om te doen, met mijn homies erbij.

Voor mij is dat zoals iemand die op vrijdag gaat zaalvoetballen. Alleen zitten wij dan in de studio. Albums maken is zoals een event organiseren. Je brengt de juiste mensen samen, als een soort curator.”

“Ik drop een plaat alsof het niks

B-BOY VOIT GRAND

B-BOY GOES WIDE

Au départ, Bart Pierre rappait en français, mais depuis qu’il a atterri place Sainte-Catherine avec son frère de sang Krimi, il rappe en néerlandais sous le nom de Berry.

Le rappeur schaerbeekois est prolifique : pendant la pandémie, il a sorti six albums. Alles complot, son œuvre la plus récente, est son dixième album, mais il a déjà plusieurs projets en studio. « Je ne sais pas si je ferai de la musique pendant encore vingt ans, c’est pour ça que je suis à fond là. Je veux un répertoire plus grand que les autres rappeurs belges. »

At first, Bart Pierre rapped in French, but since he ended up on SintKatelijneplein/Place Sainte-Catherine, he has been performing in Dutch as Berry. This rapper from Schaarbeek/Schaerbeek is a prolific writer who managed to squeeze out six albums during Covid. Alles Complot is his tenth album but he has since spent time in the studio for a few more projects. “I don’t know if I’m going to make music for another 20 years, that’s why I’m going full on now. I want a repertoire that is

FR

EN

greater than any other Belgian rapper.”

Geboren in 1992 als Bart Pierre, groeit op in Schaarbeek Raakt in de ban van de hiphop door de Amerikaanse rapper Eminem. Begint rond zijn zestiende te rappen, eerst in het Frans, daarna in het Nederlands “Als de Guy zwanger is, dan ben ik dubbel zwanger,” rapt hij in ‘Brede jongens’ op Wie is Guy?, het debuut van Zwangere Guy Schopt het in 2021 tot finalist van De Nieuwe Lichting, de talentenjacht van Studio Brussel Schaart zich samen met Lefto achter een campagne voor het Nederlandstalig onderwijs in Brussel

© RUBEN VAN VRECKEM

Bracht begin deze maand zijn tiende album uit, Alles complot

BRUZZ | INTERVIEW

Berry

FRI 20 MAY

Opening night of the Belgian Pride Weekend

Outrageous

Design: yema.visuals

→ With: Authentically Plastic BRYN COBRAH Lotic Mykki Blanco Promis3 TAAHLIAH TYGAPAW

Tickets & info: → abconcerts.be

Info & tickets: → abconcerts.be

In collaboration with:

BRUZZ Select. Eat & Drink

The owners of Pardon have reinvented the waffle in terms of both texture and taste.

In the name of the waffle EN

Saturated with sugar and industrially processed, from Liège or Brussels, the waffle has lost its soul. But not at Pardon.

— MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE PARDON

•••

Moskoustraat 36 rue de Moscou, Sint-Gillis/ Saint-Goilles, 0479-16.40.17 ma/lu/Mo, vr/ve/Fr & za/sa/Sa, 10.30 > 17.30

For a long time, we did not even notice this discreet little spot due to the two iconic establishments located on the same street: the bar l’Ermitage and the pizzeria Standard. It is time to right this wrong. With its simple decor that combines a tiled counter, exposed brick, and slightly retro furniture, it is a very pleasant space.

In this beautiful May weather, however, the sixteen-seat terrasse is the place to be. It was lovely and sunny during our visit, one Friday at around 3 pm: the perfect spot for making the best of a nice day.

Launched by an adorable couple, Pardon has a taste for high-quality

ingredients, locally sourced produce, and well-made dishes. The place offers lunches – trout tartare made by Ondenval (€15), shredded beef (€15), or a skilfully made vegetable dish (€14) – and generously proportioned brunches, available in a vegan (€23.90), meat, or fish version (for the same price). You can also come here for afternoon tea, which is just what we did.

The concept is based on the waffle, which they have reinvented in terms of both texture and taste. The brunches also incorporate the same waffle. We tried the gaufre de Liège (€3.60), which is made here with 60% less sugar than usual. The

result is an entirely different culinary experience. Biting into it, the texture was both firm and fluffy, a truly sensual and delectable mouthful. The version we chose was sprinkled with cocoa nibs of the highest quality – an ingredient supplied by the excellent brand Mike & Becky. We finished the dish off without becoming queasy, which is a first.

We even had room left over to try the pardons (€2.60 to €2.90 for the take-away version). These consist of miniature waffles containing a variety of irresistible pralines (hazelnut, pistachio) and inventive toppings (verbena, chocolate, and others). They can be washed down with a beautifully fresh “Healthy Infusion” (€3.90) made with apple, lemongrass, and fennel or a speciality coffee made with a V60 dripper (€4.60).

47

BRUZZ Select. Cinema

FILM DE LA SEMAINE Voyage au bout des années 1980 FR

Beaucoup de films sont criards, mais certains chuchotent. Les Passagers de la nuit de Mikhaël Hers, avec Charlo e Gainsbourg dans le rôle d’une mère célibataire dans le Paris des années 1980, fait clairement partie de la deuxième catégorie. Et c’en est d’ailleurs un exemple de qualité. — NIELS RUËLL

LES PASSAGERS DE LA NUIT

•••

FR, dir. : Mikhaël Hers, act. : Charlotte Gainsbourg, Noée Abita, Emmanuelle Béart Sortie au cinéma le 25/5

« Parfois on met du temps à aimer un film », constate la jeune femme sans-abri en plein milieu du film, et c’est vrai. Parfois, on met du temps à aimer un film (ou un livre ou un opéra). Même si la constatation est faite dans un film qui a un effet adoucissant et conciliant immédiat et pas après coup.

Les Passagers de la Nuit nous emmène au début des années quatre-vingt, sans dénigrer la décennie mal-aimée, et nous immerge dans Paris sans être tape-à-l’œil.

Abandonnée par son époux, Élisabeth n’a d’autre choix que de se réinventer. Elle part à la recherche d’un emploi et d’un appartement dans ses moyens.

Mais en plus du côté pratique

Un film qui chuchote, tout en douceur, comme la voix de l’actrice principale Charlotte Gainsbourg.

de la vie quotidienne, elle doit se créer une nouvelle vie, y compris une nouvelle vie amoureuse. Ce qui complique les choses, c’est qu’elle doit encore s’occuper de ses deux ados, mais plus pour longtemps. Un fils qui écrit des poèmes, sèche les cours et tombe amoureux. Une fille qui est prête à quitter le nid. C’est la vie, ça elle le sait, mais cela ne change rien au fait que cette situation la ronge. Et le spectateur aussi.

OISEAUX RARES DE NUIT C’est peut-être parce que ses enfants lui échappent, ou

Les années 1980, dans une tour du quartier du Front de Seine dans le 15e arrondissement de Paris.

48

parce qu’elle est une rêveuse empathique et sensible, qu’elle décide de prendre sous son aile une jeune femme sans-abri (la talentueuse Noée Abita), avide de liberté et de cinéma. Avec son rôle doux et subtil, la protagoniste Charlotte Gainsbourg contribue largement à la réussite de ce film qui chuchote. Son observation concernant le réalisateur et scénariste Mikhaël Hers, qui ne montre pas les événements dramatiques à l’image afin de pouvoir se concentrer sur ce qui se passe avant et après, est juste. Peu de drame donc, et

de nombreuses scènes quotidiennes à l’apparence anodine mais d’une finesse et d’une sensibilité attachante.

Mises bout à bout, elles forment une mosaïque de la ville et de la nuit, des années quatre-vingt dans toute leur douceur, et de gens doux qui parviennent à lutter contre leur propre solitude et celle des autres.

Sans mise en scène élégante et sans montage soigné et émotif, le délicat Les Passagers n’atteindrait pas son but. Mais Hers sait y faire. Il évite que ce film des années quatre-vingt ressemble à un film d’époque, entre autres en ne se focalisant pas sur les différences avec maintenant mais plutôt sur des thèmes universels comme les moments charnières d’une vie.

Le réalisateur d’Amanda et de Ce Sentiment de l’Été est là depuis des années, mais n’avait jusqu’à présent pas réussi à convaincre totalement le public fan de cinéma d’auteur. Étrange, car même si on n’aime pas tous les nocturnes, les promenades en ville et la mélancolie mielleuse, beaucoup de gens apprécient cela tout de même.

Et la subtile suggestion de ne pas rester paralysé devant le renouveau est plutôt pas mal non plus.

FOCUS

MORE FILM

Weg uit nazi-Duitsland NL

Cinematek en het Goethe-Institut Brussel stellen voor om Günter Peter Straschek eens te checken. En waarom ook niet? De Duitse cineast was politiek actief in de protestbeweging van 1968 en een expert in de vele filmmeisters die uit nazi-Duitsland zijn gevlucht. — NIELS RUËLL

Het aantal filmliefhebbers dat Günter Peter Straschek (19422009) kent, ligt niet zo hoog.

Daar willen Cinematek en het Goethe-Institut Brussel verandering in brengen met een tentoonstelling en een filmcyclus. Straschek was een cineast, politiek actief in de protestbeweging van 1968.

Hij maakte deel uit van de eerste generatie filmstudenten aan de Deutsche Film- und Fernsehakademie Berlin.

Esthetisch leunde hij dicht tegen Bertolt Brecht aan. Zijn cinema zou nog het best te vergelijken zijn met die van het echtpaar Jean-Marie Straub & Danièle Huillet.

Het is zo goed als de eerste keer dat zijn films in België vertoond worden. De tentoonstelling met archiefmateriaal zoals scripts focust ook op zijn onderzoekswerk.

TO BE OR NOT TO BE

Straschek was een van de grootste expert inzake ‘filmemigratie uit nazi-Duitsland’. Duitsland was de toonaangevende filmnatie voor de nazi’s het land naar de vaantjes marcheerden. Tot de vele regisseurs die op de vlucht sloegen en emigreerden, behoren ook verschillende klinkende namen die filmgeschiedenis schreven op het Europese en vervolgens ook Amerikaanse continent.

Denk aan Fritz Lang, Billy Wilder, Ernst Lubitsch of Douglas Sirk. Ook hun films worden vertoond en dat is altijd feest.

To be or not to be van Lubitsch is bijvoorbeeld een komedie waar nog altijd niet veel komedies aan kunnen tippen. Het gaat over een Pools theatergezelschap dat een satire over de Gestapo wil

opvoeren maar na de invasie van de Duitsers moet improviseren. Fritz Lang, die furore maakte met Dr. Mabuse en The big heat, draaide tijdens de Tweede Wereldoorlog al Hangmen also die.

Bertolt Brecht verwerkte de dodelijke aanslag op de om zijn wreedheid beruchte nazibeul Reinhard Heydrich in een scenario. Dezelfde feiten inspireerden Douglas Sirk, de keizer van het melodrama, in hetzelfde jaar tot Hitler’s madman. Amerika moest aangepord worden om de nazi’s op hun beurt te verjagen.

FILMEMIGRATION AUS NAZIDEUTSCHLAND – GÜNTER PETER STRASCHEK 25/5 > 26/6, Cinematek, www.cinematek.be

1

Last seen alive US, dir.: Brian Goodman, act.: Gerard Butler, Jaimie Alexander, Russell Hornsby

NL/ Acteren is niet het grootste talent van Gerard Butler.

De Schot heeft andere troeven: het lichaam van een krachtpatser, een bijna karikaturale viriliteit en de wilskracht om heel intens en ernstig voor zich uit te kijken in actiefilms die niet inzetten op plausibiliteit – de Fallen-franchise is een goed voorbeeld. Deze keer speelt de acteur uit 300, Gods of Egypt en P.S. I love you een macho die het recht in eigen handen neemt na de mysterieuze verdwijning van zijn echtgenote. Hij moet wel, want hij is zelf de hoofdverdachte. Volgens de Volkskrant leunt de film eerder op de no-nonsensespierballenactie dan op de suspense. (NR)

2

El gran movimiento BOL, dir.: Kiro Russo, act.: Julio César Ticona

FR/ L’offre de films en salles est très variée cette semaine. En même temps que Marx la féministe et le déballage de muscles de Gerard Butler, sort le film bolivien qui a remporté le prix du Jury dans la section Orizzonti au festival de Venise. El gran movimiento est décrit comme un film fascinant où nature, mystique et toxicité de la capitale animée La Paz entrent en conflit.

Le réalisme magique et le cinéma formaliste du cinéaste pionnier russe Dziga Vertov ont inspiré à Kiro Russo cette symphonie urbaine sur trois amis qui cherchent désespérément à gagner de l’argent. (NR)

3

Miss Marx IT, dir: Susanna Nicchiarelli, act: Romola Garai, Patrick Kennedy, John Gordon Sinclair

EN/ The daughter of the man who wrote The Commu-

nist Manifesto in Rue Jean d’Ardennestraat in Elsene/ Ixelles had character. Eleanor Marx became the face and brains of the British Socialist Party following the death of her world-famous father and convinced the communists to take women’s rights seriously. Between meetings, she found time to translate Madame Bovary and other masterpieces. But a mistaken love side-tracked her completely. That is what this English-language film by Italian Susanna Nicchiarelli tells us. The Venice Festival awarded Miss Marx, set to a soundtrack of punk rock, a place in the competition. (NR) 49

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

DESIGN

THEATRE & DANCE

La grande vitrine du design FR/ Rendez-vous incontournable de tous les amoureux de design de collection, la foire internationale Collectible rassemble galeries, studios de design, éditeurs, artistes ou maisons iconiques. On y trouvera des pièces d’exception, éditions limitées ou des pièces uniques souvent présentées en première mondiale. Dans la section principale, les Bruxellois de Maniera proposent une exposition de groupe réunissant notamment Bernard Dubois, Lukas Gschwandtner, Francesca Torzo ou encore Studio Mumbai. Objects With Narratives, de Genève, invite le public à une expérience immersive entre rêve et réalité au cœur d’un univers empli d’œuvres hybrides et créées sur mesure par neuf designers.

Fusionnant design, botanique et art dans une collaboration inédite avec le jeune designer autrichien Laurids Gallée, le studio multidisciplinaire TABLEAU de Copenhague a créé une nouvelle collection mêlant ornements floraux et formes structurelles organiques.

La galerie Revel, de Bordeaux, propose un « group show » qui met à l’honneur des talents

émergents de l’hémisphère sud, exposés pour la première fois en Europe.

Pour célébrer sa cinquième édition, Collectible propose cette année une nouvelle section The Editors dédiée aux maisons d’éditions pionnières ou de niche parmi lesquelles 13Desserts, de Hyères, French Cliché de Paris ou Plumbum de Montrozier.

Le collectionneur et curateur Berry Dijkstra a conçu la section Escapism comme un monde en soi, un voyage dans les formes, les matières et l’imagination de quelques designers d’Europe et d’ailleurs. Le Design Museum Brussels, le CID Grand Hornu et le Design Museum Ghent présenteront une partie de leurs collections. Paul Cournet, un architecte français basé à Rotterdam, a conçu l’entrée principale du Vanderborght et des éléments des espaces communs en utilisant de la mousse issue de balles de tennis recyclées.

(GB) COLLECTIBLE 20 > 22/5, Bâtiment Vanderborght www.collectible.design

TREVOR NOAH

1

De laatste achtervolging NL/ Chasse patate is een wielerterm die wordt

gebruikt om hopeloze achtervolgingen te benoemen waarmee overmoedige renners tevergeefs achter de koplopers jagen. Chasse patate is ook de naam van een theaterstuk op locatie met het meest imposante decor, de meest verbazingwekkende special effects, de dikste pret, het grootste verdriet en de strafste cast (Dominique Van Malder, Julie Delrue, Titus De Voogdt, Janne Desmet) in lange tijd. Chasse patate, ten slotte, is van het laatste wat je ooit van Studio Orka zal zien, want na bijna twintig jaar onafgebroken successen heeft de tandem Philippe Van de Velde en Martine Decroos de eindmeet bereikt. (MB)

STUDIO ORKA: CHASSE PATATE 20 > 28/5, Lostraat 87, Schepdaal, www.bronks.be

2

Sculptures mouvantes

FR/ Si l’on abstrait beaucoup de nos actions corporelles quotidiennes des objectifs qu’on leur assigne, on découvre des mouvements étranges et beaux. La chorégraphe Noé Soulier a observé tous ces gestes que l’on oublie aussitôt après les avoir accomplis.

Elle les a réassemblés en une composition méticuleuse et puissante, confiée à huit interprètes, qui se prolonge dans la matière sonore et musicale composée par Karl Naegelen et interprétée par l’ensemble Ictus. Sur scène, les sculptures de Thea Djordjadze jouent avec l’apparence des objets fonctionnels sans être parfaitement reconnaissables, comme s’ils étaient eux aussi privés de leur fonction. (GB)

NOÉ SOULIER, THEA DJORDJADZE, KARL NAEGELEN : FIRST MEMORY 21 > 24/5, La Raffinerie, www.kunstenfestivaldesarts.be

3

Not so daily show EN/ When Trevor Noah took over the torch

from Jon Stewart as host of The Daily Show in 2015, many were undoubtedly taken by surprise. How could this relatively unknown South African comedian follow in the footsteps of the living legend who had made The Daily Show an icon of exuberant and finely crafted satire? But Trevor Noah, “born a crime” in apartheid South Africa as the son of a white Swiss father and a Xhosa mother, was able to add his own touches and, with the help of Trump, Black Lives Matter and #metoo, grew into the fountain of humour and comfort we all needed.

In Forest National he chases off Covid with his new stand-up show Back to Abnormal. (KS) TREVOR NOAH: BACK TO ABNORMAL 20/5, 20.00, Forest National, forest-national.be

50

MUSIC & NIGHTLIFE

ART & LITERATURE

WIN! Send in the keyword in bold along with your address and phone number to win@bruzz.be

WILLY ORGAN

1

Postironie of postcoïtaal?

NL/ De hersenpan van Willy Organ glimt nog

steeds even hard als de schedel van Smashing Pumpkins-opperhoofd Billy Corgan, maar muzikaal delen ze vooralsnog geen haar met elkaar. Dat leert ons tenminste Laat ze maar branden, de fonkelnieuwe tweede plaat van de antiheld van het met blikkerige synths gepimpte Vlaamse levenslied. “Je denkt er best niet over na, wijze woorden van Anderson Pamela,” klinkt het daarop, een levensfilosofie waar weinig op af te dingen valt, want of Willy Organ nu een postironische schlagerzanger is dan wel een slager van de postcoïtale weemoed, “als je ’s morgens in je blootje staat komt alle spijt veel te laat.” (TZ)

WILLY ORGAN 24/5, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

2

Halo Lumineux

FR/ Artiste d’avant-garde, Laurel Anne Chartow prédit régulièrement l’avenir sous le nom de Laurel Halo. En remontant sa ligne du temps, on constate d’ailleurs qu’elle entrevoyait déjà le futur, dès 2012, avec un premier album baptisé Quarantine… À l’époque, l’Américaine imaginait un flux néo-psychédélique parcouru d’ambient et de subterfuges électroniques.

Désormais établie à Berlin, mais toujours en quête d’ailleurs, Laurel Halo interroge notre rapport à l’ère numérique via une musique ultra sensorielle. Quelque part entre Björk et Autechre, ses visions dilatent l’espace et illuminent la sphère expérimentale. (NAL)

JENNIFER EGAN

1

Kunst uit de kluis NL/ Een halve eeuw verzamelen maakt van de

collectie van de Nationale Bank van België een propere 2.000 werken tellend overzicht van de hedendaagse kunst. De 50e verjaardag van die collectie wordt gevierd middels een gratis tentoonstelling in de majestueuze lokettenzaal, waar ook de Banco de España voor in zijn collectie dook. (Un)common values toont zo via het werk van 43 hedendaagse kunstenaars als Wolfgang Tillmans, Helena Almeida, Candida Höfer, Michaël Borremans, Jacqueline Mesmaeker en Emmanuel Van der Auwera hoe kunst de maatschappij weerspiegelt en de wereld waarin we leven omarmt. (KS)

(UN)COMMON VALUES: TWO CORPORATE COLLECTIONS OF CONTEMPORARY ART 21/5 > 18/9, Nationale Bank, www.nbb.be

2

FR/ La formule a fait ses preuves. Une centaine d’artistes émergents et confirmés exposent leurs créations, avec cette année un accent particulier sur les jeunes talents de notre pays. Lorsqu’une œuvre vous parle et que vous aimeriez l’accrocher dans votre salon, votre cuisine ou où vous voulez, vous allumez votre imagination et vos ressources pour proposer un troc : un massage Reiki, une révision du moteur, un séjour à Lisbonne, un site web ou une exposition dans un château du XVIIIe. Vous avez la surface d’un post it pour convaincre. Les vendredis et samedis soirs, des DJ feront tourner leurs platines et danser l’assistance. (GB)

ART TRUC TROC 20 > 22/5, Gare Maritime, www.tructroc.be

3

3

EN/ There is the iconic snare drum ostinato in

Ravel’s Boléro or Shostakovich’ famous interludes in his opera The Nose, but more often percussionists take a – literal – back seat in the symphony orchestra. That isn’t the case for the Austrian musician Martin Grubinger, who takes his place front and center, with the Belgian National Orchestra. Using an array of instruments to beat with drumsticks, he guides the audience through three post-Pangaean supercontinents in Avner Dorman’s percussion concerto Frozen in Time. A unique (time)travel that beautifully highlights the many nuances these rhythm instruments bring to the table. (JC)

BELGIAN NATIONAL ORCHESTRA, WOLFF & GRUBINGER 20/5, 20.00, Bozar, www.bozar.be

NL/ Darwin Deez serveert antifolk uit hipsterBrooklyn op een bedje van bitterzoete lyrics en poppy grooves. De avond openen doet het Brussels-Gentse trio Uma Chine met hun etherische droompop. Mail ‘Darwin‘

On échange ?

LAUREL HALO 20/5, 22.00, Recyclart, www.recyclart.be

Percussive power

DARWIN DEEZ + UMA CHINE

5x2 tickets, Beursschouwburg, 25/5

KFDA : EL CONDE DE TORREFIEL 5x2 places, Théâtre National, 27/5

FR/ La compagnie espagnole El Conde de Torrefiel est l’invitée d’honneur du Kunstenfestivaldesarts.

Elle présente sa nouvelle production Una imagen interior comme une odyssée dans le présent pour nous exercer à l’imagination du futur. Envoyez « Torrefiel »

Welcome to the candy house

EN/ Upload your own memory and share it with others, complete with your subconscious and everything you had forgotten. In Jennifer Egan’s new book The Candy House, a gadget that does that is a reality and people’s way of dealing with it varies greatly. With this, the American writer, who already won the Pulitzer Prize in 2011 with Visiting the Knucklehead, has just written another challenging, multifaceted and acclaimed contemporary dystopian novel. Now she is flying over from Brooklyn to Brussels to tell Annelies Beck about it in Passa Porta. (MB)

KFDA : SILKE HUYSMANS & HANNES DEREERE

5x2 tickets, Beursschouwburg, 24/5

EN/ With Out of the Blue, Silke Huysmans and

Hannes Dereere made a documentary theatre performance about industrial-scale deep sea mining in the Pacific. They tell us more about it on pp. 33-35. Email “Blue”

MEET THE WRITER: JENNIFER EGAN 18/5, 20.00, Passa Porta, www.passaporta.be

51

Nick Trachet

COLOFON

BRUZZ

| CULINAIR

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Nu mei alweer halfweg is, begint het tijd te worden om aan de nieuwe aardappelen te denken. Ik heb nog wat oude liggen, maar die zijn zielig om te aanschouwen. Dra zijn de vroege rassen klaar voor de oogst en dan is het weer smullen.

Ik las zonet dat steeds minder mensen aardappelen klaarmaken. ‘Te ingewikkeld,’ klinkt het, of ‘te saai’. Het is waar, men verkoopt in de duurdere winkels ook al geschilde bananen en appelen.

Waarom dan nog aardappelen schillen? Is Europa zo decadent geworden?

Denk eens na: aardappelen vormen de basis van onze welstand! Toen men op grote schaal aardappelen is gaan kweken, kwam er landbouwgrond vrij om geld mee te verdienen.

Graan bracht per oppervlak veel minder op dan aardappelen. En dan spreek ik in termen van voedingswaarde, niet van geld. Toen men minder land nodig had voor voedsel, is men ‘opbrengstgewassen’ gaan telen.

Eigenlijk is de aardappel een superfood: er zitten proteïnen in, zetmeel, vitamines, vezels … en geen vet. Aardappelen zijn bovendien (indien van goede bron) nog lekker ook. De armen in onze eerste industriesteden overleefden op deze knol, met enkel wat paraplukessaus, en spek of haring als smaakmaker.

We zien steeds meer mensen die de eindjes niet meer aan elkaar kunnen knopen, dus is het tijd om weer aandacht te besteden

CULI NAI R

Patatjes

aan deze prachtige Solanum tuberosum.

De bewaaraardappelen, daarop is het wachten tot na de zomer. Nu komen de jonge aardappelen. Die bevatten nog weinig zetmeel, maar des te meer eiwit. Ze hebben een eigen smaak ook. Voor de bobo’s zijn er eerst die van Noirmoutier, de vroege aardappeltjes die in het zicht van de zee zijn gekweekt met bemesting van zeewier. Hun prijs gaat boven die van asperges. De Fransen hebben aardappel dan ook altijd beschouwd als een groente, niet als een basisvoedsel. Dan zijn er nu die uit het zuiden, uit Cyprus bijvoorbeeld. Onze zuidelijke bevolking kan blijkbaar niet wachten tot wanneer die van onze streken beschikbaar zijn.

Nieuw’ patatjes moet je niet schillen. Dat schilletje kan je er nog met de duimnagel afhalen, of je laat het er gewoon aan.

Pellepatatten zeiden onze grootouders. Oude patatten hoef je overigens ook niet te schillen. Veel

“Er is niets mis om aardappelen met schil en al op te eten: extra vezels”

makkelijker is ze te koken met schil en al, om er dan eventueel achteraf de schil af te halen, met een elegante beweging van het mes aan tafel. Er is trouwens niets mis om aardappelen met schil en al op te eten: extra vezels! Je moet ze dan wel even schrobben om het zand eraf te halen. Zou dat lukken? Een snuif zout erover, een klontje boter en je proeft godenvoedsel.

Zijn aardappelen oubollig? Maak ze dan eens klaar zoals in andere culturen. Want overal ter wereld vindt men piepers wél hip. Potato skins, baked spuds … al wacht je daarmee beter tot de bewaaraardappelen er weer zijn.

Laten we ons meenemen naar het exotische Indië. Alloo cha(a)t: Laat aardappelen, in dobbelstenen gesneden, bakken in boter (of ghee, botervet) tot ze kleuren.

Voeg er dan gehakte ajuin en gehakte look aan toe en geef het nog een minuut of wat. Voeg er de specerijen bij, een lepeltje kurkuma, eentje chillipoeder, een snuif zout, een verkruimeld laurierblad en wat chat massala. Als je dat niet in de winkel vindt, neem dan voor alles gewoon enkele schepjes currypoeder. Voeg een beetje water toe (sommige koks gebruiken yoghurt) en laat zachtjes pruttelen onder deksel tot alles gaar is.

Goed over gaan met de pepermolen! Versier met gehakte chilli en korianderblaadjes.

En zeg dan nog eens dat aardappelen suf zijn?

Smakelijk.

FOTO NICK TRACHET © SASKIA VANDERSTICHELE - FOTO AARDAPPEL © SHUTTERSTOCK

ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE 55.000 exemplaren.

ADVERTEREN? Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur) REDACTIECHEF Kirsten Bertrand CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx REDACTIE Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Andy Furniere, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias VORMGEVING Ruth Plaizier, Heleen Rodiers VERTALING Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (DPG Media) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws

NICK TRACHET

52

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

De hele reeks nalezen?

BRUZZ.be/trachet

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels

L E S S U R B

BRUSSELS KET EN WERELDSTEJE R

S T O O T R JAA S N A M E L THIE INFO & TICKETS

TOOTS

DB623068I9

ZULLEN WE SAMEN KLIMMEN? Ruimte voor mensen met een beperking

Klim vzw, een initiatief van CM Sint-Michielsbond, ondersteunt personen met een verstandelijke beperking. Wij voorzien bezigheidsactiviteiten, dag- en nachtopvang en verzorging van volwassen personen met een matig, ernstig tot diep verstandelijke beperking.

Wil jij samen met een gemotiveerd team echt iets betekenen voor onze cliënten? Wil jij meewerken aan een plek waar het fijn is om te wonen en te werken? Dan ben jij de persoon die wij zoeken!

HUIS DE KLINK (DIEGEM/MACHELEN) OPVOEDER BEGELEIDER 30,4u • onbepaalde duur

HUIS MICHIELSHEEM (DILBEEK) LOGOPEDIST 30,4u • onbepaalde duur ORTHO-AGOOG 30,4u • bepaalde duur tot 30 september ONS AANBOD • Een uitdagende job, binnen een voorziening in evolutie • Een opencommunicatcultuur • Ruimte voor inspraak • Loon op basis van opleiding en ervaring zoals voorzien volgens het barema voor opvoedend personeel van het paritair comité 319.01 • een aantrekkelijke fietsvergoeding, terugbetaling woon-werk verkeer • een extra verlofdag na 3, 5 of 10 jaar anciënniteit binnen de voorziening • een extra feestdag (11 juli) • arbeidsduurvermindering vanaf 45 jaar • snelle indiensttreding.

INTERESSE? Stuur je sollicitatie met je opleiding, ervaring en motivatie per brief of mail: info@klim-vzw.be Huis De Klink - Groenstraat 25, 1831 Diegem Huis Michielsheem - Kasterlindenstraat 253, 1700 Dilbeek Meer informatie op www.klim-vzw.be/vacatures |

KLIM vzw

DB758365E2 DB757809E2

GROENLOO

KONINGSLO - STEENSTRAAT 20

Op zoek naar een job met pit?

Wij zoeken voor de sociale dienst:

een maatschappelijk werker • Je begeleidt cliënten bij hun integratie in en participatie aan het maatschappelijke leven.

“Ik heb een gevarieerde job met een maatschappelijke meerwaarde. Ik vind het mooi om mijn cliënten te zien groeien en kan hen kansen geven.”

HARM SANTERMANS MAATSCHAPPELIJK WERKER SOCIALE DIENST

OPENDEUR VRIJDAG 20 MEI | 14 - 17 U & ZATERDAG 21 MEI | 14 - 17 U ONTVANGST TER PLAATSE – STEENSTRAAT 20, 1800 VILVOORDE (KONINGSLO)

• Je volgt asielprocedures op, regelt psychosociale hulp of helpt bij schuldhulpverlening.

Welkom in

Duurzaam wonen in een groene wijk

Vragen?

Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 34 43 of via personeelsdienst@overijse.be.

VERLAAGD BTW-TARIEF

6%

MOGELIJK

Meer info?

Kijk voor de volledige job- en profielbeschrijving, de voorwaarden en de www.overijse.be/jobs selectieprocedure op www.overijse.be/jobs.

Solliciteren kan tot en met 13 juni 2022.

LAATSTE RUIME GEZINSWONINGEN MET LICHTRIJKE LEEFRUIMTES 3 of 4 slaapkamers Privatieve tuin en carport Energiezuinig • Deelmobiliteit

WERKEN AANGEVAT

www.overijse.be/jobs

09 321 03 00

www.acasa.be PROJECTONTWIKKELING

DB758332E2

DB756011D2