BRUZZ - editie 1790

#1790

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

| A N A LY S E S

| TIPS

09 | 03 | 2022

+ BRUZZ CULTURE OFFSCREEN JONAS GOVAERTS OVER HORROR & GORE

RONNY DELRUE LE DESSIN POUR MÉMOIRE

MEYY AFTER LONDON, THE WORLD?

NIEUWE AANPAK STADSDUIVEN

ˇDE PIL GEVEN EN POEP RUIMENˇ

AXEL, INGENIEUR

ALS JE JE GOED OMRINGD VOELT, BOUW JE MEE AAN DE TOEKOMST! Een groenere en mobielere stad, daar zetten we alles op in. Dankzij jouw ideeën en oplossingen schakelen we nog een versnelling hoger. Want als ingenieur bij de MIVB kan je rekenen op een inspirerend kader waar je kennis en vaardigheden ingezet worden op tal van projecten. Je hebt alles in handen om het verschil te maken voor de veiligheid en de leefbaarheid in onze stad. Samen gaan we voor een duurzame en betrouwbare mobiliteit. Dankzij jou is de stad mobieler en duurzaam.

10.000 COLLEGA’S VERWACHTEN JE MET OPEN ARMEN!

surf naar jobs.mivb.be

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito

BROEKRIEM Wie dacht opgelucht te kunnen ademhalen nu de mondmaskers uit mogen, komt bedrogen uit. De stijgende energieprijzen deden de meesten onder ons al om adem snakken, de inval in Oekraïne smoort elke vorm van optimisme in de kiem. Wie zoals ik de jaren 1970 en 1980 bewust meemaakte beleeft een déjà vu: kerndreiging, in elk televisiejournaal een overzicht van de stijgende brandstofprijzen en een economische crisis waarvan de omvang nog onbekend is. Alleen een groep zoals de Sex Pistols die ‘There’s no future, no future for you’ brult, ontbreekt er nog aan. In dit magazine leest u hoe de Brusselse ondernemers die onzekere toekomst tegemoet zien. Opbeurend is het niet. In de toch al zo erg getroffen horecasector is de nieuwe crisis alweer te voelen. En – het hoeft niemand te verbazen – ze kijken in eerste instantie naar de overheid. Een verlenging van de huidige regels rond tijdelijke werkloosheid zou alvast de eerste schokken kunnen opvangen. Vraag is alleen: hoeveel schokken kunnen we nog opvangen voordat het systeem helemaal kraakt. En als de jaren 1970 en 1980 ons iets hebben geleerd is het wel dit: wanneer het breekt, zullen we samen de scherven moeten lijmen … De broekriem aanhalen, heette dat toen. Iets waarmee we best morgen al beginnen. Lees de zoom over de ondernemers op p. 4-5 NL

REPORTAGE

“Er is oorlog in Oekraïne en we moeten de Oekraïners nu helpen” Russen in Brussel aan het woord 8

REPORTAGE

“Het is wel bijzonder dat ik een van de eerste icsi-baby’s was”

UN CRAN DE PLUS

UZ Brussel ontwikkelde dertig jaar geleden wereldwijd gebruikte vruchtbaarheidsbehandeling 20

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY Hoe kan Brussel de duivenoverlast aanpakken? 12, REPORTAGE Wachten op het eerste nest ooievaars aan het kanaal 24, CHOU DE BRUXELLES 18, ERFGOED Buurtbewoners willen nieuw leven voor oude bioscoop Rio in Laken 26, BIG CITY Waarom is het stadhuis van Brussel-Stad asymmetrisch? 27, COLUMN Nick Trachet 52

BRUZZ CULTURE “Now that I see what is ahead of me, I want to go all the way” R&B princess MEYY is poised to conquer the world 34

TIGHTEN THE BELTS

NL Offscreen: Jonas Govaerts 29, NL BruxellesVies Maria Muehombo

36, FR Doria D. 37, NL Josse De Pauw & Frederik Neyrinck 38, FR Ronny Delrue 42, EN Julien Carlier 44, EN Eat & Drink Nightshop 47, NL/FR/EN Select: film 48, NL/FR/EN Select: theatre, music, visual arts 50

MEER BRUZZ Hot as hell: BRUZZ ICE! De coolste tracks van het moment, de chillste moods, de hotste jams. Van maandag tot donderdag op een zilveren schoteltje aangeboden door Gailor Kiaku op BRUZZ radio, en in een snikhete ICE!-lijst op Spotify gegoten, non-stop aangevuld met het nieuwste uit hiphop, r&b, soul, funk en pop.

BRUZZ ICE! Van maandag tot donderdag om 19u op BRUZZ radio (98.8FM) en op Spotify

MELD NIEUWS

Ceux qui pensaient pouvoir enfin respirer maintenant que les masques sont tombés vont être déçus. La hausse des prix de l’énergie a déjà coupé le souffle à la plupart d’entre nous, et l’invasion de l’Ukraine tue dans l’œuf tout optimisme. Ceux qui, comme moi, ont connu les années septante et quatre-vingt ont une impression de déjà-vu : la menace nucléaire, la hausse du prix des carburants à chaque journal télévisé et une crise économique dont on ignore l’ampleur. Il ne manque plus qu’un groupe comme les Sex Pistols pour gueuler « There’s no future, no future for you ». Dans ce magazine, vous pourrez lire comment les entrepreneurs bruxellois envisagent cet avenir incertain. Ce n’est pas réconfortant. Dans le secteur de l’horeca, déjà durement touché, la nouvelle crise se fait sentir. Et – ce qui n’a rien d’étonnant – ils se tournent en premier lieu vers le gouvernement. Une prolongation des règles actuelles concernant le chômage temporaire pourrait déjà amortir les premiers chocs. La question qui se pose maintenant est la suivante : combien de chocs supplémentaires pouvons-nous encore absorber avant que le système ne s’effondre ? Et si les années septante et quatre-vingt nous ont appris quelque chose, c’est que quand ça pète, on doit payer les pots cassés... se serrer la ceinture, c’était l’expression utilisée alors. Et on ferait mieux de s’y mettre déjà demain. Lisez notre focus sur les entrepreneurs en p. 4-5 FR

Those who thought they could breathe a sigh of relief now that the masks can come off are in for a disappointment. Rising energy prices have come as a shock to most of us and the invasion of Ukraine has killed off any optimism. Those who, like me, are old enough to remember the 70s and 80s are experiencing a déjà-vu: nuclear threat, every TV news report on rising fuel prices and an economic crisis the extent of which is still unknown. All that is missing is a band like the Sex Pistols roaring “There’s no future, no future for you”. In this magazine, you can read how Brussels’ entrepreneurs view this uncertain future. It is not comforting. In the already hard-hit hospitality sector, the new crisis is already being felt. It should not come as a surprise to anyone that they are in the first instance looking for help from the government. An extension of the current rules on temporary unemployment could help dampen the initial shocks. The only question is: how many more shocks can we absorb before the system breaks down completely? If the 70s and 80s taught us anything, it is this: when it breaks, we will have to glue the shards together... Tightening our belts, that was the phrase used then. Something we’d better start doing tomorrow already. Read the zoom about entrepreneurs on p. 4-5 KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur EN

Zelf nieuws gespot?

Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 9 MAART 2022

I

3

De week

EUFORIE BIJ ONDERNEMERS OVER EINDE PANDEMIE VERSTOORD DOOR OEKRAÏNEOORLOG

‘Onzekerheid is altijd slecht voor bedrijfsleven’ Het einde van de coronamaatregelen had een euforisch moment moeten zijn voor de Brusselse ondernemers. En ze zijn wel degelijk opgelucht. Maar met de oorlog in Oekraïne en de energieprijzen die de pan uit rijzen, pakken zich opnieuw donkere wolken samen boven hun hoofden. — BETTINA HUBO

BRUZZ | DE WEEK

De omschakeling van de coronabarometer naar code geel betekent het einde van het overgrote deel van de beperkingen die het de burger, maar ook de ondernemingen de afgelopen twee jaar knap lastig hebben gemaakt.

“Wij zijn blij dat het mondmaskerverhaal afgelopen is,” zegt Stéphane Cadron van Smell Stories, een parfumzaak vlak bij de Grote Markt. Cadron opende zijn zaak, samen met zijn partner, vlak voor het begin van de pandemie. Geen gunstige timing, want door corona en de mondmaskerplicht waren de mensen niet veel met ruiken bezig. “Nu de regeltjes van de baan zijn, komt er hopelijk meer volk winkelen in het centrum.

Voorlopig is het nog erg stil.

Er zijn amper toeristen en veel minder pendelaars.

Maar wij merken al wel dat

de mensen een stuk losser zijn, ze voelen zich veiliger.

Er komen weer boekingen binnen voor onze workshops. Wij zijn opnieuw positief bezig.”

Maar met de stijgende energieprijzen en de oorlog in Oekraïne vreest hij dat de relance waar hij en zoveel andere ondernemers op hopen weleens afgeblokt zou kunnen worden. Zelf merkt hij er in zijn zaak nog niet zoveel van. “Toen we opengingen, kwamen er geregeld Russische klanten binnen. Hen zien we al sinds de start van corona niet meer,” zegt Cadron. “Voor de onlineverkoop beperken we ons tot de EU. Het begint vooral lastig te worden om pakjes verstuurd te krijgen naar landen als Roemenië, Bulgarije en de Baltische staten. De verzendingen hebben vertragingen van vier tot zes weken.”

Oplossing gezocht voor fietspad Beliris, het federale investeringsfonds voor Brussel, onderzoekt of een tijdelijke oplossing haalbaar is voor de fietssnelweg langs de Terhulpensesteenweg. In Vlaanderen werd tussen Groenendaal en de gewestgrens een comfortabel fietspad aangelegd, maar op definitieve fietsinfrastructuur langs het stuk weg in Watermaal-Bosvoorde is het nog zeker vier jaar wachten.

4

I

9 MAART 2022

En de toekomst? “Dat is afwachten,” zegt hij.

“Mogelijk zullen de mensen hun portemonnee dichthouden, zeker voor luxeproducten.”

NIEUWE KLAP In de hotelsector is de nieuwe crisis al veel meer voelbaar, zegt Yves Fonck, voorzitter van de Brussels Hotels Association. “En dat terwijl de gevolgen van de coronacrisis nog heel zwaar doorwegen. Begin dit jaar was de bezettingsgraad van de Brusselse hotels nog altijd heel laag, 21 procent in januari. Het klopt dat het gros van de coronamaatregelen opgeheven is in ons land. Maar wij hangen af van de internationale markten en zolang de maatregelen niet overal zijn geschrapt, blijven de reservaties op een laag pitje.” Fonck merkte wel dat

75000 Sinds juni 2021 heeft de app tegen voedselverspilling Phenix 75.000 maaltijden weten te redden in Brussel. Die zouden anders weggegooid zijn. Dit jaar mikt het bedrijf op minstens 100.000 maaltijden.

het vrijetijdstoerisme weer begon aan te trekken, het zakentoerisme totaal niet.

“Dat krijgt nu een nieuwe klap met de Oekraïneoorlog.

Zopas kregen de hotels te horen dat de beurs Labelexpo Europe op de Heizel, die al twee keer geschrapt werd vanwege corona, opnieuw niet doorgaat, deze keer als gevolg van de oorlog. Het is de voorbode van een reeks businessevents die geannuleerd zullen worden vanwege de Oekraïnecrisis.”

Fonck is zeer dankbaar voor de derde coronapremie die de Brusselse overheid dezer dagen uitkeert en die bedoeld is voor de heropstart van de hotels. “Toch vragen we ook de verlenging van de soepelere regeling

van tijdelijke werkloosheid, want we weten niet wat Oekraïne zal geven.”

Ook werkgeversorganisatie Voka Brussel pleit voor een verlenging van die werkloosheid. “Want de escalatie van het RussischOekraïense conflict zal zich laten voelen in de hele economische keten.

Onzekerheid is sowieso slecht voor de economie,” zegt Jan Van Doren, directeur van Voka Metropolitan. “De oorlog en de stijgende energieprijzen wegen op heel wat bedrijven, te beginnen met de ondernemingen die erg afhankelijk zijn van energie, Solvay bijvoorbeeld. Maar er zullen ook problemen in de toeleveringsketen ontstaan.

Asfaltering hervat na winterstop Brussel Mobiliteit start deze week met het asfalteren van Brusselse wegen, voornamelijk om winterschade te herstellen.

Waar mogelijk worden tijdens de interventies ook verbeteringen aangebracht, onder meer met paaltjes, markeringen, vluchtheuvels, fietspaden of nog Berlijnse kussens. De eerste asfaltering van dit jaar werd het voorbije weekend uitgevoerd op het Redersplein tussen de Havenlaan en de Groendreef.

The Hotel liet bij het begin van de coronacrisis een hartje branden.

Vandaag is de hotelsector nog zeker niet hersteld.

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

Tijdens de pandemie was het voor de auto-industrie al heel moeilijk om aan chips te raken. Door de tegensancties van Rusland zullen bepaalde grondstoffen schaars worden en daardoor duurder. Ik denk aan het graan dat brouwerijen verwerken.”

De stijging van de energie- en grondstoffenprijzen zal de inflatie aanwakkeren, zegt Van Doren.

“Waardoor in België de lonen stijgen. Dat gaat ten koste van de concurrentiekracht van de bedrijven.” Van Dorens conclusie: “De oorlog in Oekraïne legt een flinke hypotheek op de boost die we hadden kunnen verwachten aan het eind van de pandemie, het is een domper op de feestvreugde.”

BRUZZ | DE WEEK

© BART DEWAELE

WAUTER

Brusselse bevolking blijft groeien

R&b- en soulartieste K.ZIA ging door een depressie en vindt dat onze maatschappaij het samenleven verleerd is (in ‘De Morgen’)

© PHOTONEWS

Hier in Brussel leven de mensen naast elkaar, hè.

Wie hélpt een ander nog, op straat?

Twintig jaar geleden woonden er net geen miljoen inwoners in het Brussels gewest. Op 1 januari 2022 waren het er al 1.217.070, dat is 0,21 procent meer dan een jaar daarvoor. In het gewest kent vooral Brussel-Stad een flinke groei.

De stad telt nu 187.686 inwoners. Op de tweede plaats volgt Evere met een groei van 1,08 procent. In Anderlecht, Ukkel en Ganshoren is de groei eerder bescheiden.

200 De Brusselse hotelsector stelt bijna tweehonderd kamers gratis ter beschikking voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. De Brussels Hotels Association coördineert de initiatieven, maar communiceert de inventaris enkel aan de autoriteiten. De gemeenten worden op de hoogte gesteld, net als de federale taskforce ‘Bescherming en Opvang van Oekraïners’.

9 MAART 2022

I 5

In beeld

CODE GEEL, CODE ZON NL/ Wie rechtsonder in

dit beeld kijkt, ziet een hondje genieten van de lentezon, en ook de standbeelden in de plantentuin laten zich het mooie weer welgevallen. Na een lange covidwinter is eindelijk code geel van kracht, en tegelijkertijd met die herwonnen 6

I

9 MAART 2022

vrijheid toont ook het gele hemellichaam zich in vol ornaat. De afgelopen dagen nog frisjes, maar mogelijk leest u dit fotobijschrift al in echte lentetemperaturen. Als de verbouwing nog tijdig af raakt, wordt de Botanique komend seizoen weer een echte trekpleister.

CODE JAUNE, CODE SOLEIL FR/Si vous regardez en

bas à droite de cette image, vous verrez un toutou profitant du soleil printanier, et même les statues du jardin botanique semblent apprécier la météo. Après un long hiver marqué par le covid, le code jaune est enfin entré en vigueur, et la liberté retrouvée

s’accompagne d’un soleil radieux. Même s’il faisait encore un peu frais ces derniers jours, il n’est pas impossible que vous lisiez ces lignes sous de vraies températures printanières. Et si le chantier est terminé à temps, le Botanique redeviendra une véritable attraction la saison prochaine.

CODE YELLOW, CODE EN/ If you look at the

bottom right in this photo, there is a dog enjoying the good weather, and even the statues in the botanical garden seem to bask in the sunshine. After a long winter of Covid, code yellow is finally in force and along with this regained freedom, the

Bijgedachte

Poetin isoleren

BRAM VAN RENTERGHEM neemt het nieuws op de korrel

© SASKIA VANDERSTICHELE

SPRING yellow celestial body also shows itself in full glory.

The last few days were indeed chilly, but you may be reading this photo caption in true springtime temperatures.

If the renovation is finished on time, the Botanique will again become a real attraction next season.

Mijn eerste jaar in Brussel bracht ik door in de Nieuwelaan in Etterbeek, in wat op een erfgoedsite omschreven staat als ‘een imposant huis in eclectische stijl met art-nouveau-elementen, uit 1911’. Ik deelde er een verdieping met een Venezolaan en een Fin. Grappig genoeg was vooral die laatste misnoegd over de ijzige kilte tijdens de wintermaanden. Zelfs met de zware gordijnen over de dunne ruitjes geschoven en alle deuren dicht, kregen we onze stek niet verwarmd, ook al stond de chauffageketel hijgend te stampen tot het hele huis ervan trilde. Waardoor wij dan maar in de kleine keuken rond het fornuis samentroepten – gezellig was het wel.

Er zijn duizenden van die huizen in Brussel, en ze kosten hun bewoners – vaak huurders – een fortuin aan verwarmingskosten. En sinds een week of twee kosten ze onrechtstreeks aan Oekraïners het leven. Want het oorlogsapparaat waarmee Poetin zijn broedervolk te lijf gaat, kost pakken geld, geld dat elke dag nog Rusland binnenstroomt via de verkoop van olie (ongeveer 400 miljoen euro per dag) en gas (260 miljoen euro per dag). Europa financiert dus mee de oorlog, en zelfs al is België maar voor een paar procent van Russisch gas afhankelijk, dan nog moet ook hier de algemene vraag naar beneden, zodat de prijzen zakken en ze in Oost-Europa van het Russische gas af kunnen.

Isoleren is dus de boodschap. Het belang kan niet overschat worden. Scandinavische huizen waar het binnen 20 graden is, verliezen gemiddeld 0,9 tot 1,2 graden na vijf uur in de winterkou.

Belgische huizen gemiddeld 2,9 graden. Wat het ‘imposante huis in eclectische stijl’ ‘s nachts verliest aan warmte, is onbekend, maar sowieso niet meer van deze tijd.

Brussel moet dus alles op alles zetten om zijn gebouwenpark gerenoveerd te krijgen – hoe sneller

BRUZZ | DE WEEK

REDACTEUR

hoe beter. Gelukkig heeft de Brusselse regering al voorbereidend werk gedaan. Zo valt het vroegere kluwen van premies en aanvraagprocedures nu onder de paraplu ‘Renolution’, die sinds 1 maart actief is. De regering voorziet maar liefst in 350 miljoen euro aan premies, waarvan een belangrijk deel uit het Europese relanceplan komt.

Toch schiet een vrijblijvende, zelf aan te vragen premie sowieso tekort, willen we snel verandering zien. “Als renovatie niet verplicht wordt, zullen we de klimaatdoelstellingen nooit halen,” zei Quentin Jossen van adviesbureau Climact daar vorig jaar al over. Maar voor eigenaars die voor hun hypotheek tot het gaatje zijn moeten gaan, en zo zijn er veel in Brussel, zijn grote extra kosten niet evident – ook al verdienen ze zichzelf terug.

Daarom mag het ‘paardenmiddel’ dat Vooruit tijdens de Vlaamse verkiezingen van 2019 voorstelde, gerust van stal worden gehaald. Die partij stelde voor om het hele woningpark wijk per wijk te renoveren, zoals dat in Nederland (soms) gebeurt. De netbeheerder moet die kostprijs voorfinancieren, via leningen bij de banken. Het geld wordt dan terugbetaald via de elektriciteitsfactuur. Door de renovatie verbruikt een huis immers veel minder energie. Die winst vloeit dan deels terug naar de netbeheerder.

Het bleef echter bij een voorstel – de klimaatcatastrofe die op komst is, is blijkbaar niet urgent

“Een vrijblijvende, zelf aan te vragen premie schiet sowieso tekort, willen we snel verandering zien” genoeg. Maar Poetin kan de zaak nu een handje helpen. In elk geval stelt Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen deze week een plan voor om onze energieafhankelijkheid van Rusland zo vlug mogelijk te verminderen. Extra Europese steun voor isolatie zit daar hopelijk bij, in de vorm van giften, garanties, voorafbetalingen of wat dan ook.

Het is dan aan onze regeringen om daar snel mee aan de slag te gaan. Want het gebeurt zelden dat ecologische, financiële en geopolitieke redenen zo nadrukkelijk samenvallen. Laten we deze kans dan ook niet verkwanselen.

Lees de reportage over Russen in Brussel op pagina 8. Volg het nieuws via BRUZZ.be

9 MAART 2022

I 7

Reportage xxxx

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Een spandoek aan de orthodoxe kerk in Ukkel.

Er zijn wel wat Russische supermarkten in de stad, zoals deze Mini Mix, maar daarnaast zijn er weinig tekens die een Russische aanwezigheid verraden.

HOE KIJKEN DE RUSSEN IN BRUSSEL NAAR DE OORLOG IN OEKRAÏNE?

Een gemeenschap onder spanning Uit gesprekken met verschillende Oekraïners en Russen valt op hoezeer beide gemeenschappen verweven zijn in Brussel. Er zijn vriendschapsbanden, huwelijken en vaak spreken ze dezelfde taal. Maar welke impact heeft de oorlog in Oekraïne op deze relatie? Hoe kijkt de Russische gemeenschap in Brussel naar het conflict? En is het überhaupt mogelijk om te spreken van een Russische gemeenschap in de stad? — MAX WYCKAERT, FOTO’S BART DEWAELE

8

I

8 MAART 2022

Het Russisch Huis in Sint-Joost-ten-Node is sinds 1 maart dit jaar dicht. Alleen de kleurtjes van de Russische vlag zijn een kleine verwijzing naar wat er achter de gesloten rolluiken schuilgaat.

W

Dilmitri De Heering is bestuurder van de vzw die de Russisch-orthodoxe kerk van SintJob beheert. “Het is moeilijk om van een Russische gemeenschap in Brussel te spreken.

Er zijn verschillende immigratiegolven geweest vanuit meerdere landen.”

▼

e trekken naar de Middaglijnstraat in Sint-Joost-ten-Node. Het is even zoeken naar nummer 21, waar het Russisch Centrum voor Wetenschap en Cultuur (Russisch Huis) gevestigd is. Niets doet vermoeden dat hier workshops, tentoonstellingen en concerten worden gehouden. De rolluiken zijn gesloten, de valven aan de straatkant, met subtiel de kleuren van de Russische vlag, zijn leeg.

Als bij toeval is een van de medewerkers van het Huis druk in de weer met boodschappen uit te laden. Wanneer we hem aanspreken, wimpelt hij ons in het Russisch af. De woorden informatie en Rusland doen blijkbaar enkele alarmbellen afgaan.

“We zijn sinds 1 maart gesloten tot nader order,” klinkt het bij een van zijn collega’s.

De medewerkers van het Russisch Huis, werkzaam onder de ambassade van Rusland, trekken zich terug, terwijl Russische Brusselaars enkele honderden meters verder de straat op gaan.

Met Poetins inval in Oekraïne lijken veel Russen in Brussel zich te verenigen om een humanitaire vuist te maken tegen de oorlog in Oekraïne. Op de Regentlaan betogen zo’n tweehonderd Russen tegen de oorlog in Oekraïne.

De manifestatie komt net op gang, enkele deelnemers bespreken nog gauw hoe ze het protest zullen organiseren. Een van hen krijgt complimen-

Dennis vindt de oorlog afschuwelijk en vindt dat Poetin hem zijn toekomst ontneemt.

I 9

HOE KIJKEN DE RUSSEN IN BRUSSEL NAAR DE OORLOG IN OEKRAÏNE?

B R U Z Z | R E P O R TA G E

“De Oekraïense vlaggen waren uitverkocht en dus moest ik me eerst behelpen met een blauwe trui en deze gele oorbellen”

10

KSENIA Russische uit Brussel

ten over haar felgele oorbellen. “Die kwamen goed van pas toen ik nog geen Oekraïense vlag had,” zegt Ksenia. Zij is een van de vele Russen die deelneemt aan de manifestatie voor het gebouw van de permanente vertegenwoordiging van Rusland bij de EU. “De Oekraïense vlaggen waren uitverkocht en dus moest ik me behelpen met een blauwe trui en deze oorbellen.”

Of ook zij gevolgen ondervinden van de oorlog in Oekraïne? “Al mijn Oekraïense vrienden spreken nog met me,” zegt een betoger en ook Ksenia ondervindt geen sociale gevolgen van het conflict. “Er zijn wel mensen die vrezen voor haat tegenover Russen, maar de Russen die hier zijn vandaag, zijn tegen de oorlog.”

We ontmoeten Dennis. Hij heeft een driekoppig mythologisch monster in elkaar geknutseld. “Hier zie je Poetin, tussen een kop die het leger representeert en een die voor de Russische oligarchen staat. Om het monster te vernietigen, moet je ze alle drie vernietigen.”

Dennis vindt de oorlog in Oekraïne “afschuwelijk” en verwijt Poetin hem zijn toekomst te ontnemen.

Dat Russen op een betoging met de titel ‘We Stand with Ukraine’, de oorlog in Oekraïne veroordelen, mag evident heten, maar ook daarbuiten veroordelen veel Russen de inval van Poetin. De Russische orthodoxe kerk van Ukkel stuurde een persbericht de wereld in, waarin het “de invasie in Oekraïne van het Kremlin veroordeelt en het leed deelt van de Oekraïners die zich verzetten tegen de bezetter”.

I

8 MAART 2022

Toch rijst de vraag hoe representatief die stemmen zijn. Weinig Russen wensen ons te spreken over de oorlog in Oekraïne en al zeker niet de Russen die er standpunten op nahouden die niet stroken met die van de publieke opinie in het Westen. “Niemand is erg happig om te reageren. Veel mensen in mijn omgeving treden liever niet voor het voetlicht in deze omstandigheden,” zegt de 31-jarige Dasha, die sinds 2014 met haar dochter in Brussel woont.

STAATSPROPAGANDA DOET HAAR WERK Dat ligt ongetwijfeld aan de gevoeligheden rond vrije meningsuiting in Rusland. “In Europa voel ik me relatief veilig om te zeggen wat ik denk over de oorlog. Mijn familie is wel enigszins bezorgd om wat ik luidop zeg, maar ze verhinderen me niet om op straat te komen. Ik ben blij dat ze mijn standpunt steunen,” zegt een Russische jonge vrouw op de betoging aan de Regentlaan.

Dat is nochtans niet het geval voor veel Russen, volgens Ksenia. “Er zijn mensen in Rusland voor wie veel vriendschapsbanden en familiebanden verbroken zijn. En ook met collega’s wordt het moeilijk.” Het verschil in opvattingen onder Russen in Rusland, schrijft Ksenia toe aan de staatspropaganda. “Mijn beste vriend in Moskou, toch een stad met veel hoogopgeleiden, zegt dat veel van zijn collega’s zich maar weinig aantrekken van de oorlog en eerder lacherig doen over hoe ze nu geen Netflix meer zullen kunnen kijken.”

Dat die staatspropaganda haar werk doet, mag blijken uit een gesprek dat we hadden met een oude, hoogopgeleide Rus, die anoniem wenst te blijven. Hij wil met ons praten, maar waarschuwt “nogal negatief naar de Westerse politiek te kijken”. Hij vindt dat de gebeurtenissen hier eenzijdig worden weergegeven. “Men heeft zelfs geen inlichtingen vanuit Rusland. Ik volg de uitzendingen van de Russische televisie, dus ik bekijk de situatie vanuit een ander perspectief. Ik ben tegen de oorlog in Oekraïne, maar voor mij was Rusland gedwongen om deze oorlog te ondernemen.”

GEBROKEN VRIENDSCHAPPEN EN FAMILIEBANDEN Van een generationele kloof in de opvattingen over de oorlog, valt echter moeilijk te spreken.

“Mijn zus houdt er een heel andere opvatting op na dan ik,” stelt de oude Rus. De breuklijn lijkt zich eerder af te tekenen in de mediaconsumptie van de Russen. Dat niet alle Russen de oorlog onbegrijpelijk vinden, valt evenwel moeilijk bij veel Oekraïners.

“Sinds het begin van de oorlog kan ik nog amper slapen omdat ik de hele tijd denk aan mijn familie in Oekraïne, aan mijn landgenoten die zich met kinderen in kelders en schuilkelders verstoppen, aan de verwoeste gebouwen in mijn geliefde Kiev en aan mijn vermoorde buren,” vertelt de Oekraïense Olga.

Ze ontmoette haar man twintig jaar geleden op een congres in Brussel en is er gebleven voor de liefde. Olga is vandaag vrijwilliger bij de Vereniging van Oekraïense Vrouwen van België, maar haar dochter en kleinkinderen wonen in Kiev.

“Hoe kun je dit allemaal verdragen, terwijl er hier in België Russen naast je leven, die misschien wel dit monster (Poetin red.) tot president hebben verkozen.”

“Hoewel het nu emotioneel moeilijk is, blijf ik wel contact houden met mijn Russische vrienden.

Een van hen belde me huilend na de Russische inval. Ze zei dat ze zich schaamde en excuseerde zich. Een andere vriendin protesteert mee en

De verschillende standpunten over de oorlog leiden tot spanningen binnen de Russische gemeenschap in Brussel, hoewel er van dé Russische gemeenschap nauwelijks sprake is.

“Er bestaat niet echt een Russische gemeenschap,” vertelt Anna Yastrebova, die zich daarvoor baseert op de inzichten van Ekaterina Schulmann, een populaire Russische politicologe, van wie het YouTube-kanaal drukbezocht is dezer dagen.

“We gaan misschien wat meer naar een Russische winkel en onze kinderen gaan naar een Russische school, maar daarbuiten gaan we naar dezelfde winkels en bars als iedereen in Brussel,” treedt Dasha haar vriendin bij. “We hebben wel chatgroepen of er is de orthodoxe kerk, maar er is geen hechte Russische diaspora zoals bijvoorbeeld de Armeense of Syrische diaspora,” zo is ook Ksenia het eens.

GELAAGDE GEMEENSCHAP zamelt hulpgoederen in. Ik weet dat dat haar relatie met familie in Rusland bemoeilijkt.”

Lang niet alle vriendschappen houden stand.

Verschillende Russen en Oekraïners die we tijdens voorbije protestacties konden spreken, zeggen vriendschappen te hebben verbroken met landgenoten die zich niet uitspreken tegen de oorlog.

“We hadden veel vrienden van Russische origine,” zegt een Oekraïense dertiger die anoniem wil blijven. “De meeste ken ik van de kerk en zij distantiëren zich van de politiek. Met de Russen van buiten de kerk heb ik wel alle contact verbroken, vanwege de oorlog. Sommige contacten zijn al in 2014 weggevallen, omdat ze geïndoctrineerd waren door de Russische propaganda.”

IJZEREN GORDIJN De meerderheid van de Russische Brusselaars of Brusselaars met Russische achtergrond die we konden spreken, zijn fel gekant tegen het conflict en doen er alles aan om de slachtoffers in Oekraïne te steunen. Ook zij ondervinden de negatieve gevolgen van het conflict.

Sommige Russen zijn bezorgd om de situatie van familieleden in hun thuisland. Zo is er enerzijds de stijgende inflatie en devaluatie van de roebel. Rustam hoort bijvoorbeeld van familie in Ingoesjetië, een deelrepubliek in het zuidwesten van Rusland, hoe precair de economische situatie er stilaan wordt.

“Enkele maanden geleden kreeg je voor 86 roebel 1 euro. Nu moet je daar al 135 roebel voor neertellen.”

De ouders van Dasha zijn tegen Poetin en tegen de oorlog in Oekraïne. “Je kan dus niet beweren dat zij deze situatie zouden verdienen.”

Dasha vraagt zich af hoe ze haar ouders nog zal kunnen zien. “Door mijn protest vandaag, krijg ik mogelijk problemen wanneer ik naar Rusland zou willen gaan. Voor veel Russen die tegen het regime zijn, voelt het alsof het IJzeren Gordijn opnieuw sluit. Zij kunnen Rusland niet verlaten.”

Volgens de meest recente cijfers van Perspective. brussels zouden er officieel 1.985 Russen in Brussel en voornamelijk Ukkel wonen. Maar dat cijfer geeft een vertekend beeld van de realiteit, omdat het geen rekening houdt met genaturaliseerde Russen of kleinkinderen van immigranten, zoals Dimitri De Heering, wiens ouders en grootouders mee de orthodoxe kerk in Ukkel bouwden vanaf 1930.

De Heering is bestuurder van de vzw die de Russisch-orthodoxe kerk van Sint-Job beheert.

Ook volgens hem is het om meerdere redenen moeilijk om van een Russische gemeenschap in Brussel te spreken. “Ten eerste zijn er Russen die orthodox zijn, terwijl anderen niet gelovig zijn.

Daarnaast zijn er verschillende immigratiegolven vanuit meerdere landen geweest in het verleden.”

Dat bevestigt ook Brusselkenner en historicus Hans Vandecandelaere. Hij schreef in 2012 het boek In Brussel. Een reis door de wereld. Hij vertelt over de Russische migratiestromen naar Brussel.

“Ik zou durven te stellen dat de Russische

gemeenschap relatief onzichtbaar is in Brussel.

Dat heeft mogelijk te maken met het feit dat de Russische migratie een zeer oude is. Russen die in de eerste migratiegolven, na de Oktoberrevolutie van 1917, naar Brussel kwamen, zijn vandaag op-en-top geïntegreerde Brusselaars. Anekdotisch, maar treffend is in dat verband de bouw van het Atomium, waarvoor drie Russische ingenieurs de stabiliteitsberekeningen deden.”

Behalve enkele supermarkten met een Russisch aanbod, zoals Mix Markt, zijn er weinig tekens in de stad die een Russische aanwezigheid in Brussel verraden. Er is echter een uitzondering op die onzichtbaarheid: “De uitbouw van de Russische orthodoxie, die zich vertaalt in verschillende kapellen en kerken.”

De eerste migratiegolf van de jaren 1920 en 1930 gaf dan wel een religieuze zichtbaarheid aan Russen in Brussel, toch lijkt het vandaag moeilijk om over een Russische gemeenschap te spreken. “De meest recente migratiegolf, als gevolg van het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, is immers veel breder,” stelt Vandecandelaere.

“Niet alleen Russen, maar ook Russischtalige mensen vestigden zich toen in Brussel.”

In 2012 zouden er zo’n 28.000 Russischtalige mensen in Brussel wonen, die dan wel het Russisch als lingua franca delen, maar een “zeer grote herkomstdiversiteit hebben,” volgens de historicus. In het kader van de oorlog in Oekraïne geeft dat veel verschillende perspectieven op het conflict.

Dat zet de Russischtalige gemeenschap in Brussel onder druk. De oorlog in Oekraïne doorkruist verschillende huishoudens, families en vriendengroepen. “Neutraal,” noemt Olga sinds de oorlog haar houding met Russen die ze niet kent, “omdat het nodig is om naast elkaar te bestaan en het vertrouwen te herstellen.” Voor ideologisch gekrakeel is er voor veel Russen overigens geen tijd nu, “Er is oorlog in Oekraïne en we moeten de Oekraïners nu helpen,” besluit Dasha.

UNE COMMUNAUTÉ SOUS TENSION

A COMMUNITY UNDER PRESSURE

La guerre en Ukraine a un impact énorme sur les Ukrainiens de Bruxelles, mais aussi sur les Russes.

Car les deux communautés sont étroitement liées dans notre capitale. La guerre en Ukraine touche donc l’ensemble de la communauté russophone de la capitale. La lingua franca de cette dernière a beau être le russe, elle connaît une très grande diversité d’origines. Dans le contexte de la guerre en Ukraine, cela donne des perspectives différentes sur le conflit. La guerre met également sous pression de nombreuses relations familiales et amicales au sein de cette communauté aux multiples facettes et aux multiples voix. Toutes les amitiés ne survivent pas. Des Russes et des Ukrainiens disent avoir rompu les liens avec leurs compatriotes qui ne prennent pas position contre la guerre. Les Russes qui manifestent en Belgique craignent également les conséquences désastreuses pour leur famille en Russie, où toute forme d’opposition est étouffée dans l’œuf et où la propagande d’État fait son œuvre.

The war in Ukraine is having an immense impact on Ukrainians in Brussels, but there are consequences for Russians too. After all, both communities are closely interwoven in Brussels.

The war in Ukraine therefore affects the entire Russian-speaking community in the capital. It may share the Russian language as a lingua franca, but its origins are very diversity. In the context of the war in Ukraine, this makes for many different perspectives on the conflict. The war also puts a lot of family and friendship relationships under pressure within this multi-layered and multi-voiced community. Not all friendships last. Several Russians and Ukrainians say they have broken ties with fellow countrymen who refuse to speak out against the war. Russians protesting in Belgium also fear dire consequences for their families in Russia, where any form of opposition is nipped in the bud and state propaganda gets to work.

FR

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Aan de protestmars ‘Stand with Ukraine’ namen ook Russen die in Brussel wonen deel. “In Europa voel ik me relatief veilig om te zeggen wat ik denk over de oorlog,” reageert een van hen.

EN

8 MAART 2022

I 11

Reportage OP ZOEK NAAR DIERVRIENDELIJKE OPLOSSINGEN VOOR DUIVENOVERLAST

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Anticonceptie voor de ratten

12

I

B R U Z Z | R E P O R TA G E

van de lucht

▼

Duiven op het Monument aan de Arbeid in Laken. Hun uitwerpselen, per duif ongeveer twaalf kilo per jaar, opruimen kost jaarlijks 16 tot 23 euro per duif.

I 13

OP ZOEK NAAR DIERVRIENDELIJKE OPLOSSINGEN VOOR DUIVENOVERLAST

Al decennia voeren de Brusselse gemeenten een strijd tegen de duivenoverlast. Duiven vangen en doden, zoals jarenlang gebeurde, mag sinds vorige maand niet meer.

Het is dus zoeken naar diervriendelijkere methoden. In Brussel-Stad en Elsene krijgen de vliegende ratten al een tijdje anticonceptie. — BETTINA HUBO, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

H B R U Z Z | R E P O R TA G E

et Willemsplein in Laken. Een oudere man strooit brood rond, de duiven pikken het gretig op. “Kijk, ze hebben echt honger,” zegt de man. Enkele honderden meters verderop aan de Clementinasquare heeft iemand op een bankje een open zak met twee nog bijna onaangeroerde oude broden achtergelaten. Vlak ernaast staat een duidelijk verbodsbord: duiven niet voederen.

“Mensen doen het met de beste bedoelingen, brood strooien of brood achterlaten,” meent Claire Brabant van natuurorganisatie Natagora. In 2019 schreef ze in opdracht van Leefmilieu Brussel een rapport over de mogelijkheden om de duivenpopulatie op een diervriendelijke manier onder controle te houden. Uit haar onderzoek bleek dat stoppen met voederen de meest efficiënte methode is. “Het grote voedselaanbod in de stad heeft de duivenpopulatie zo groot gemaakt, de restanten van de markten, maar vooral het brood dat overal gestrooid wordt. Duiven worden trouwens vaak ziek van oud brood.”

Mensen overtuigen om ermee te stoppen, is echter geen sinecure. Al jaren voeren de gemeenten sensibiliseringscampagnes en plaatsen ze verbodsbordjes. Ook staat het verbod op voederen ondertussen ingeschreven in de politiereglementen, met fikse boetes bij een overtreding.

In de praktijk worden er echter nauwelijks boetes uitgeschreven. “We wijzen de mensen er wel op dat het niet mag, zeker als ze grote hoeveelheden voedsel uitstrooien,” zegt een medewerker van de plantsoenendienst in Laken.

“Maar een pv opstellen, daar waag ik me in deze wijk niet aan. Dan weten ze je achteraf misschien te vinden.”

De stadsduif is eigenlijk een exoot, vertelt Gerald Driessens, vogelexpert bij Natuurpunt. “Hij stamt af van de wilde rotsduif, die voorkomt in het

Middellandse Zeegebied. Het is een gedomesticeerde variant van deze wilde soort, die zich uitstekend aangepast heeft aan de stedelijke omgeving.”

DUIVENMELKEN Volgens Driessens kwam de vogel in de stad terecht via het duivenmelken. “Het is begonnen met wedstrijdduiven die verloren vlogen, tegen een raam botsten of uitgeput raakten en bijgevolg strandden in de stad. Daar zijn ze zich gaan voortplanten.”

De voortplantingscapaciteiten van de stadsduif zijn indrukwekkend. Driessens: “In tegenstelling tot andere vogels, broedt de stadsduif zowat het hele jaar door.” Een koppeltje kan zes nesten per jaar uitbroeden, telkens twee duivenjongen, die op hun beurt ook al weer snel geslachtsrijp zijn.

Het probleem met de stadsduiven is dat ze flink wat overlast veroorzaken. Ze kunnen ziektes overbrengen op de mens, wat hun de bijnaam ‘de ratten van de lucht’ heeft opgeleverd. Hun uitwerpselen, per duif ongeveer twaalf kilo per jaar, leiden ook tot ongemak en schade. Net zoals zijn verre voorouder graag rotsspleten opzocht, nestelt de stadsduif zich vandaag in nissen of spleten van gevels en daken. Gevolg is dat heel wat gebouwen en monumenten onder de duivenpoep zitten. “Er zijn kerkzolders met een centimeters dikke laag stront,” zegt Driessens.

Dat levert niet alleen esthetische schade op, ook materiële. De erg zure uitwerpselen tasten materialen als marmer, kalksteen en beton aan.

Reinigen en herstellen is een dure aangelegenheid.

Italiaans onderzoek wees uit dat het verwijderen van de duivenpoep op straat, in parken en aan gebouwen 16 tot 23 euro per duif per jaar kost.

Veel eigenaars proberen de duiven weg te houden van hun gebouwen door gaten dicht te

“Slechtvalken vangen hoofdzakelijk duiven, maar ook spreeuwen, merels en allerlei andere vogelsoorten” GERALD DRIESSENS Vogelexpert bij Natuurpunt

14

I

9 MAART 2022

maken, netten te spannen of pinnen te plaatsen op de daken.

Alles dichtmaken en afschermen lukt echter niet en de gemeenten krijgen dan ook geregeld klachten over duivenoverlast. Het is daarom begrijpelijk dat ze de duivenpopulatie willen beperken. Geen simpele opgave, zo blijkt.

Op sommige plekken vinden ze wel een natuurlijke bondgenoot in hun strijd, met name de slechtvalk, een roofvogel die zich voedt met duiven. Sinds enkele jaren strijken er weer slechtvalken neer op verschillende hoge torens in de stad, zo bijvoorbeeld op de Sint-Michiels en Sint-Goedelekathedraal, de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Laken en het Sint-Guidocollegiaal in Anderlecht. “Die roofvogels zijn naar de steden teruggekeerd omdat ze zo’n makkelijke prooi

B R U Z Z | R E P O R TA G E

xxx

Het lijkt wat op een vuilnisbak, maar het is een dispenser met maïskorrels die nicarbazine bevatten. Daar worden duiven onvruchtbaar van.

GERALD DRIESSENS Vogelexpert bij Natuurpunt

gevangenschap gekweekte valk op duiven komt jagen. Dat mag niet in Brussel, waar zowel het houden van valken als de jacht verboden is.

STIJGENDE VRUCHTBAARHEID Hoe bestrijden de Brusselse gemeenten en instellingen de duivenoverlast? Bij de MIVB,

die in sommige stations ook veel overlast ondervindt van duivenpoep, hebben ze de strijd sinds een jaar gestaakt, vertelt woordvoerder Guy Sablon. “We kuisen alleen nog op. Het is een complex probleem, waarvoor we de oplossing nog niet hebben gevonden.

Dertig jaar lang hebben we allerlei methodes

▼

hebben aan de logge en weinig wendbare stadsduiven, die ze in hun razendsnelle vlucht moeiteloos kunnen grijpen,” zegt Gerald Driessens.

Maar met de slechtvalken alleen is het probleem niet opgelost. Deze roofvogels doden immers maar een kleine fractie van het grote aantal duiven. “De slechtvalken hebben een heel groot territorium waarin ze geen andere roofvogels dulden. Er ze hebben voor zichzelf en hun jongen al genoeg aan een paar vogels per dag. Dat zijn hoofdzakelijk duiven, maar ze vangen ook spreeuwen, merels en allerlei andere vogelsoorten.”

In Vlaanderen en Wallonië huren gemeenten, bedrijven of boeren die last hebben van duiven ook wel eens een valkenier in die dan met een in

“Het is begonnen met wedstrijdduiven die verloren vlogen, tegen een raam botsten of uitgeput raakten en bijgevolg strandden in de stad”

9 MAART 2022

I 15

16

I

9 MAART 2022

andere vogels zouden worden opuitgeprobeerd, ook duiven vangen en gegeten, is volgens Colla ook ongedoden.” grond. “Mocht een toevallige passant Het afvangen en vervolgens een korreltje meepikken, dan is euthanaseren van duiven is een die niet meteen onvruchtbaar. Dat methode die in het verleden in gebeurt pas na vijf opeenvolgende Brussel veel gebruikt werd en vandaag dagen.” nog steeds wordt toegepast in sommige Vlaamse steden. Volgens SNEL WEER VRUCHTBAAR Claire Brabant van Natagora is ze niet effectief. “Als je de duivenpopulatie Met het controleren en aanvullen van op die manier plots uitdunt, verbetert de dispensers hebben de plantsoenende vruchtbaarheid van de overblijvendiensten van de stad er een taak de vogels, daalt de natuurlijke sterfte bijgekregen. En die moet nauwgezet en is er meer immigratie van duiven gebeuren, want als de duiven met de uit andere zones. Bovendien is het anticonceptie stoppen, zijn ze al heel een dure methode en is het vergassen snel weer vruchtbaar.

De beste manier om de duivenoverlast te beperken, is niet meer voederen. van duiven met CO2 niet erg ethisch.”

Het systeem, dat gemonitord wordt Precies dat voederen heeft de duivenpopulatie zo groot gemaakt.

Dat laatste is ook de reden door Vets for City Pigeons, is succesvol, waarom het Brussels parlement zegt Roxane Abels, adviseur dierenwelvorige maand unaniem het voorstel zijn bij Stad Brussel. “Het is natuurlijk van Victoria Austraet, voormalig lid een investering voor de Stad. Maar de van de partij DierAnimal, goedkeurde resultaten zijn veelbelovend. Na het De speciale maïs wordt alleen toegediend aan om het vangen en doden van duiven in Brussel te eerste jaar was er in de zone rond de dispenser de dominante duiven, zo’n vijftien procent van de verbieden. een daling van het aantal duiven met dertig lokale kolonie, legt Colla uit. “Dat zijn immers Ook de gemeente Jette heeft het gevecht tegen procent. ” degene die met voortplanting bezig zijn.” de duiven opgegeven en laat momenteel de natuur Vanwege het succes komen er over enkele Het verdelen van de anticonceptiekorrels gebeurt haar gang gaan, zegt schepen van Dierenwelzijn weken nog drie dispensers bij, onder meer op het via automatische dispensers, zoals er ondertussen Claire Vandevivere (CDH), die binnenkort Willemsplein en in de Modelwijk. Later op het al staan vlak bij de Clementinasquare en voor de burgemeester wordt. “We hebben de duiven een jaar zullen er nog zeven worden geplaatst. Abels: Onze-Lieve-Vrouwekerk in Laken. Op het eerste tijdlang proberen te elimineren, maar dat werkte “We gaan er niet op elke hoek van de straat een gezicht lijkt het een groene stadsvuilnisbak. Maar niet.” kunnen zetten, ze worden geplaatst op de punten elke dag, één uur na zonsopgang, slaat de Vervolgens installeerde de gemeente een met de meeste klachten.” dispenser aan en lost het apparaat een dosis maïs. contraceptieve duiventil, een methode die in Parijs Behalve Brussel-Stad werkt voorlopig alleen de De dominante duiven in de buurt zijn intussen veel gebruikt wordt. De duiventil wordt geplaatst gemeente Elsene met de anticonceptiemaïs. In geconditioneerd. Al een kwartier voor het op een plek waar de duiven niet al te veel hinder haar rapport van 2019 drong Natagora aan op een apparaat de korrels uitspuwt, liggen ze op veroorzaken. De duiven worden er naartoe gelokt meer gecoördineerde aanpak van de duivenprovinkenslag. In minder dan een minuut zijn alle in de hoop dat ze zich er nestelen. Als ze eenmaal blematiek in het Brussels gewest. “Elke gemeente korrels opgegeten. eieren gelegd hebben worden die vervangen door doet het naar eigen inzicht,” zegt Claire Brabant.

De vrees van natuurorganisatie Natagora dat er nepeieren. “Bij ons bleek deze methode niet Ondertussen heeft minister voor Dierenwelzijn op deze manier chemicaliën in de bodem zouden effectief,” zegt Vandevivere.

Bernard Clerfayt (Défi) wel ingezien dat de dringen blijkt dus onterecht. “Dit is ook geen De Stad Brussel dan. Een hele tijd werden de coördinatie van de duivenaanpak essentieel is. hormonaal product,” benadrukt veearts Colla. “Er stadsduiven chirurgisch gesteriliseerd en Onlangs beloofde hij met een gewestelijk zijn geen schadelijke effecten voor de omgeving.” vervolgens weer vrijgelaten. Omdat dat in België actieplan te zullen komen. “De duif kent geen Een tweede vrees, dat de korrels ook door niet kon, voerde een Frans bedrijf de ingreep uit in gemeentegrenzen,” zo zei hij.

Parijs. Tot dierenrechtenorganisatie Gaia in 2011 een video verspreidde van de manier waarop de beestjes van hun geslachtsdelen werden ontdaan.

Kort na de heisa hierover is de Stad ermee ARRÊTONS DE NOURRIR LES WE NEED TO STOP FEEDING gestopt. Vervolgens werden de duiven geëuthanaPIGEONS THE PIGEONS seerd.

Nadat Zoubida Jellab (Ecolo) in 2018 schepen À Bruxelles, le grand nombre de pigeons constiThe many urban pigeons in Brussels are causFR EN van Dierenwelzijn was geworden, werd gekozen tue une nuisance. Ces oiseaux peuvent transing a nuisance, just as in so many other cities. mettre des maladies et causer des dégâts considévoor een zachtere aanpak. Nu krijgen de duiven The birds can transmit diseases, and their droppings rables aux bâtiments avec leurs fientes. Les comcan cause considerable damage to buildings. It is van Stad Brussel anticonceptie via maïskorrels, munes cherchent à limiter leur population mais certherefore understandable that the municipalities net als in Barcelona. De gemeente werkt hiervoor tains Bruxellois continuent de leur donner du pain want to limit the pigeon population. But despite samen met Vets for City Pigeons, een Limburgs malgré l’interdiction. Pendant longtemps, les pigeons awareness campaigns, prohibition signs and prohibiveeartsenbedrijf dat zijn oplossing voor het en surnombre étaient capturés et euthanasiés, mais tion regulations, some Brussels residents continue to duivenprobleem ondertussen al aan dertig depuis le mois dernier, le Parlement bruxellois a voté sprinkle bread. For years, excess pigeons were caught Belgische gemeenten heeft verkocht. “Wij werken à l’unanimité l’interdiction de tuer les pigeons. Il s’agit and euthanised, but that is since last month prohibitmet maïskorrels behandeld met R12 oftewel donc de trouver des solutions plus respectueuses des ed. The Brussels Parliament voted unanimously to nicarbazine,” legt veearts Pieter Colla van het animaux. Dans la ville de Bruxelles et à Ixelles égaleban the killing of pigeons. That means we are in need bedrijf uit. “Nicarbazine is eigenlijk een product ment, les pigeons reçoivent depuis un certain temps of more animal-friendly solutions. In the City of des grains de maïs contraceptifs à certains endroits. tegen darmparasieten. Maar het heeft als Brussels, as in Elsene, pigeons have for a while been Les premiers résultats sont encourageants. Le fed with contraceptive corn. The first results are neveneffect dat duiven er onvruchtbaar van nombre de pigeons semble avoir diminué de trente hopeful. After the first 12 months, the number of worden, het belet namelijk dat er zich een vrucht pour cent. pigeons appeared to have dropped by 30 per cent. ontwikkelt in de eitjes.”

9 MAART 2022

B R U Z Z | R E P O R TA G E

▼

OP ZOEK NAAR DIERVRIENDELIJKE OPLOSSINGEN VOOR DUIVENOVERLAST

I 17

Chou de Bruxelles

‘Mijn open geest is mijn kracht’ Ze was jaren actief in politiezone Brussel-Zuid en in de federale politie, maar vandaag leeft en werkt Carine Vanden Borre (49) in Burkina Faso. Ze begon er in juni 2019 aan een carrière als projectmanager voor het Belgische ontwikkelingsagentschap Enabel. De bedoeling van het project is om via nabijheidspolitie de bevolking vertrouwen te geven in de politie. “Ik kwam hier terecht op aanraden van een collega, die vond dat ik het juiste profiel had.” — CHARLOTTE DEPREZ

BRUZZ | PORTRET

Burkina Faso kampt sinds 2016 met een veiligheidscrisis en dat was een van de redenen voor Enabel om er te beginnen met een project met nabijheidspolitie. Als projectmanager daar ter plekke weet Carine Vanden Borre hoe belangrijk die nabijheid is. “In Burkina Faso is er veel wantrouwen tegenover de politie. Nabijheidspolitie kan dat vertrouwen opbouwen.”

Vanden Borre heeft zelf ervaring met nabijheidspolitie. In 1997 begon ze als jonge vrouw bij de politiezone Brussel-Zuid. Zes jaar later ging ze werken voor de Directie van de internationale politiesamenwerking van de federale politie. Daar kwam ze in contact met Enabel, toen nog de Belgische Technische Coöperatie (BTC).

Ze had al vaker aan projecten gewerkt in een internationale context, maar nog nooit aan een lang project in het buitenland.

“Een collega zei me dat Enabel een nieuw project had in Burkina Faso en nog een projectmanager zocht. Hij oordeelde dat ik een geschikt profiel had en spoorde me aan om mijn kandidatuur in te sturen. Ik heb lang getwijfeld, want ik kende het land totaal niet. Op de dag van de deadline heb ik dan toch een poging gewaagd en in juni 2019 ben ik naar hier verhuisd.”

PREVENTIE Vanden Borre introduceerde het concept van nabijheidspolitie. “Dat is meer dan enkel politie die vlakbij is,” legt ze uit. “Het is in de eerste plaats gebaseerd op preventie. De nadruk ligt eerder op het voorko18

I

9 MAART 2022

men dat er criminele handelingen plaatsvinden, dan op het bestrijden ervan. Daarnaast is het de bedoeling dat je nagaat wat de noden van de bevolking zijn om later samen tot een oplossing te komen. Verder moet je ook de burger informeren en transparant zijn. Je moet duidelijk maken dat hun informatie een verschil heeft gemaakt. Dat kan vertrouwen helpen opbouwen.”

Nabijheidspolitie is volgens Vanden Borre essentieel, zowel in België als in Burkina Faso. “Je moet samenwerken met de lokale bevolking. Hoe wil je anders de

verschillende methodes te gebruiken om de verschillende groepen te bereiken. Voor de jongeren tussen 7 en 18 jaar organiseerden we een kamp gedurende twee weken. Elke dag van 8 tot 17 uur konden ze bij ons terecht en organiseerden we spelletjes, maar evengoed zetten we in op sensibilisatie. Je moet weten dat terrorismegroepen al kinderen vanaf zeven jaar rekruteren. Het is dus belangrijk om hen daarvoor te behoeden.”

ERVARING UITWISSELEN Vanden Borre woont nu al bijna drie jaar samen met haar twee

“Terrorismegroepen rekruteren al kinderen vanaf zeven jaar. Het is belangrijk om hen daarvoor te behoeden” veiligheid garanderen als je de moeilijkheden en noden niet kent?

De bevolking heeft soms zelf ook oplossingen. Het heeft dus meerdere voordelen om samen te werken. Bovendien houdt nabijheidspolitie zich bezig met criminaliteit waar burgers dagelijks mee te maken krijgen. Als daar oplossingen voor komen, komt dat het veiligheidsgevoel en het vertrouwen ten goede.”

Het project focust op verschillende groepen binnen de samenleving.

Zo organiseerde Vanden Borre twee jaar geleden een soort kamp voor jongeren. “Het is belangrijk om

kinderen in Burkina Faso. “Ik kende hier niemand. In het begin was dat moeilijk, maar de mensen zijn hier heel vriendelijk en toegankelijk. Nu heb ik hier veel collega’s en vrienden. Mijn kinderen, die nu 17 en 10 jaar zijn, hebben zich ook snel aangepast. Mijn man werkt in België, maar komt regelmatig op bezoek.”

Het duurde niet heel lang voor Vanden Borre zich kon integreren. Dat ligt volgens haar ook aan haar persoonlijkheid en interesses. “Een van mijn krachten is dat ik een open geest heb en heel goed kan luisteren. Mensen vertrouwen me daardoor ook gemakkelijker. Bovendien ben ik iemand die van veel culturen houdt. Diversiteit is belangrijk, want elke cultuur heeft interessante dingen waaruit je kan leren.

Het is een rijkdom. En dat merk ik nu ook.”

Het project loopt nog tot 2023. Wat Vanden Borre erna zal doen, is nog onduidelijk. “Er zijn onderhandelingen bezig tussen België en Burkina Faso.

Misschien wordt het project verlengd, misschien niet. Of misschien kom ik terug naar België en kan ik de methodes die hier effectief waren, toepassen op Brussel. Dat is pas ervaringsuitwisseling.”

DIRECTION DE BURKINA FASO

DESTINATION: BURKINA FASO

Après avoir travaillé des années à la zone de police Midi et à la police fédérale, Carine Vanden Borre (49 ans) a débuté en juin 2019 en tant que manager pour l’agence belge de développement Enabel au Burkina Faso. Une crise sécuritaire y fait rage depuis 2016. La population a de surcroît peu confiance dans la police.

Mme Vanden Borre souhaite, avec son projet, instaurer la confiance grâce à la police de proximité. Selon elle, la police de proximité est essentielle tant au Burkina Faso qu’en Belgique.

After spending years working for the Brussels South police zone and the federal police, Carine Vanden Borre (49) in June 2019 started her work as project manager for the Belgian development agency Enabel in Burkina Faso. That country has been in a state of emergency since 2016 and the population has little confidence in the police. With her project, she wants to build that trust with proximity policing, something she sees as essential, both in Burkina Faso and in Belgium.

FR

EN

© CARINE VANDEN BORRE

Carine Vanden Borre Begon in 1997 in de politiezone Brussel-Zuid te werken Werkte daarna aan projecten in een internationale context, maar bleef in Brussel Verhuisde in 2019 naar Burkina Faso om mee projecten op te zetten om er de criminaliteit in te dijken

Reportage

DERTIG JAAR PIONIER IN VRUCHTBAARHEIDSBEHANDELINGEN

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Twee jonge VUB-spin-offs voor mensen met kinderwens

Johan Smitz heeft al talloze koppels met een kinderwens geholpen. “Ik dacht naar Afrika te gaan, maar mijn mentors overtuigden me om hier te blijven.”

20

I

9 MAART 2022

door de test hetzelfde moeilijke proces niet verschillende keren moeten doormaken,” zegt Smitz. “De test kan eveneens van grote waarde zijn voor ons gezondheidssysteem, want hij zorgt ervoor dat je veel minder kostelijke vruchtbaarheidsbehandelingen moet uitvoeren om tot zwangerschappen te komen. Maar om de test breder ingang te doen vinden, zou er wel een terugbetaling voor patiënten geregeld moeten worden.” De Auroratest kost tussen de 1.000 en 1.500 euro, wat uiteraard niet iedereen zich kan veroorloven. Ivf- en icsi-behandelingen worden in ons land wel terugbetaald.

CORONACELLEN Een bijzonder detail is dat de Auroratest eerst een andere naam had, die om andere redenen helaas heel vertrouwd in de oren klinkt: de Coronatest.

Dat heeft niks te maken met de bekende ziekte, maar alles met de coronacellen, een soort wolk van cellen rond de eicel – die je met een eierschaal zou kunnen vergelijken. Die ‘cellulaire schaal’ wordt normaal verwijderd en in de vuilnisbak gegooid tijdens een icsi-behandeling, aangezien ze geen nut heeft voor de vruchtbaarheidsbehandeling.

Maar vele jaren geleden merkte het team van Smitz dat die coronacellen cruciale informatie bevatten over de ontwikkeling van de eicel. De wetenschappers van het UZ Brussel slaagden erin om een goed beeld te krijgen van die info, die ze vervolgens konden inzetten om na te gaan welke eicel de meeste kans heeft om uit te groeien tot een gezonde baby. Het is exact door dat veel beter te voorspellen, dat de Auroratest de slaagkansen van een icsi-behandeling verdubbelt. De liberale wetgeving rond onderzoek op embryo’s in ons land is een van de verklaringen waarom de test hier ontwikkeld kon worden. Maar het vergde ook veel doorzettingsvermogen. “Eigenlijk dateert het begin van dit onderzoek op eicellen al van 1995, toen we hier financiële steun uit Vlaanderen voor kregen,” zegt Smitz.

Op dit moment wordt de Auroratest enkel toegepast in het UZ Brussel, maar het Fertiga-team heeft al enkele andere Belgische ziekenhuizen warm gemaakt voor de test, dus wordt hij waarschijnlijk binnenkort ook elders in het land beschikbaar. Smitz lonkt eveneens naar het buitenland. “We willen met Fertiga eerst de stap zetten naar andere landen in Europa, zoals ▼

K

omende zomer zal de eerste zogenoemde proefbuisbaby, Louise Brown uit het Verenigd Koninkrijk, haar 44ste verjaardag vieren. Brown werd verwekt dankzij in-vitrofertilisatie of ivf, een term waar we allemaal wel vertrouwd mee zijn. Minder geweten is dat veertien jaar na de geboorte van Brown, in 1992, in het UZ Brussel de eerste icsi-baby het levenslicht zag.

Icsi of intracytoplasmatische sperma-injectie is een meer doeltreffende vruchtbaarheidsbehandeling die ondertussen de standaardtechniek is geworden. Wereldwijd wordt er ongeveer zeventig procent icsi en dertig procent ivf toegepast bij vruchtbaarheidsbehandelingen. Het verschil tussen de twee? Bij icsi wordt één zaadcel rechtstreeks geïnjecteerd in de eicel, waardoor ook mannen met slechts enkele zaadcellen vader kunnen worden. Bij ivf legt men een eicel en vele zaadcellen samen in een kweekschaaltje en wacht men op spontane bevruchting door een van de zaadcellen.

In die pioniersjaren van vruchtbaarheidsbehandelingen begon ook fertiliteitsexpert Johan Smitz aan de VUB en het UZ Brussel aan zijn eigen baanbrekende onderzoek. Het was zelfs prof.

André Van Steirteghem, de drijvende kracht achter de ontwikkeling van icsi, die hem in België hield.

“Ik ben in Congo opgegroeid en was van plan om na mijn medische studies terug naar Afrika te trekken,” legt Smitz van thuis uit via een video call.

Achter hem hangen Afrikaanse maskers aan de muur, die zijn Congolese achtergrond mooi illustreren. “Maar mijn mentors, André Van Steirteghem en Paul Devroey, overtuigden me van het belang om bij te dragen aan het innoveren van vruchtbaarheidsbehandelingen.”

Gedurende verschillende decennia deed Smitz belangrijk onderzoek in de Brusselse laboratoria, maar de laatste jaren is hij ook actief bezig om nieuwe oplossingen naar buiten te brengen via bedrijven. Zo bracht hij in 2017 de VUB-spin-off Fertiga ter wereld, samen met zijn medeoprichters Elien Van Hecke en de Duitse professor André Rosenthal. Fertiga ontwikkelde de zogenoemde Auroratest – van cellen rond de eicel – waarmee de kans op succes bij een eerste icsi-poging verdubbelt van ongeveer 29 naar 61 procent.

“Daarmee bewijs je uiteraard een enorme dienst aan veel mensen met een kinderwens, die

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Ongeveer dertig jaar geleden werd de allereerste baby geboren dankzij het gebruik van de in het UZ Brussel ontwikkelde vruchtbaarheidstechniek icsi – een verbeterde versie van de bekende ivf-techniek. Twee jonge VUB-spin-offs, Fertiga en Lavima Fertility, willen nu opnieuw stevige innovaties doorvoeren in het domein van vruchtbaarheidsbehandelingen. — ANDY FURNIERE, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

9 MAART 2022

I 21

▼

DERTIG JAAR PIONIER IN VRUCHTBAARHEIDSBEHANDELINGEN

Duitsland, maar we kijken op termijn ook naar de Verenigde Staten en het Verre Oosten.” ***

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Ondertussen heeft Smitz met zijn partners in Fertiga al een tweede VUB-spin-off gelanceerd: Lavima Fertility. Het doel van Lavima is om de gebruikelijke hormoonbehandeling bij ivf en icsi overbodig te maken. Die hormoonbehandeling, die dient om meerdere eicellen te laten rijpen, is immers behoorlijk duur en gaat gepaard met uiteenlopende nevenwerkingen bij vrouwen.

Bij de techniek van Lavima, onder de naam Capa-ivm, haalt men onrijpe eicellen uit het lichaam en laat ze met een nieuwe methode ‘uitrijpen’ in een laboratorium. Er is nauwelijks of zelfs helemaal geen hormoonbehandeling voor nodig. Die manier van werken wordt ook in-vitromaturatie genoemd, of ivm, en is in de veefokkerij al sterk ingeburgerd.

“Ook bij de mens is er al lang geleden aan gedacht, zelfs al door de Britse ivf-pionier en Nobelprijswinnaar Robert Edwards in de jaren 1960, maar men heeft er nooit voldoende in geïnvesteerd, zodat hormoonbehandelingen dominant zijn gebleven.

Samen met mijn onderzoeksgroep werk ik er ook al meer dan twintig jaar aan. Ondertussen heeft de techniek zijn nut al bewezen, onder meer bij vrouwen die geen hormonenbehandeling mogen krijgen wegens een kankerdiagnose, en wordt ze daarom ook niet meer als experimenteel beschouwd.”

Lavima kan al behoorlijke resultaten voorleggen, die de interesse heeft gewekt van fertiliteitscentra wereldwijd, maar er is nog ruimte voor verbetering.

ARTSENKOPPEL KREEG DRIE DOCHTERS VIA ICSI

‘Het voelde als de laatste kans, die we met beide handen hebben gegrepen’ HILDE DE NIL

Jolente De Gendt met een foto van toen ze nog een baby was. Ze kwam ter wereld dankzij de icsi-techniek. “Dat is nooit een thema geweest in mijn leven.”

“Dankzij onze Auroratest moet je minder dure vruchtbaarheidsbehandelingen uitvoeren om tot zwangerschappen te komen” JOHAN SMITZ

D

e laatste drie decennia zijn er meer dan zes miljoen baby’s ter wereld gekomen dankzij de in Brussel ontwikkelde icsi-vruchtbaarheidstechniek. Een

van de eerste was Jolente De Gendt (29), in september 1992.

Jolente is nu leerkracht lager onderwijs in het Sint-Jan Berchmanscollege in Brussel en woont in het centrum van de

Fertiliteitsexpert VUB/UZ Brussel

Bij een studie in Vietnam met 546 vrouwen, gaf Capa-ivm een slaagkans van 35 procent op een zwangerschap bij de eerste poging, tegenover 43 procent met ivf. “De techniek kan nog verder verbeterd worden, maar is toch al redelijk doeltreffend en je bespaart er vrouwen heel wat ellende mee.

Bovendien zien we dat de methode veilig is. Alle kinderen geboren tijdens de studie in Vietnam, van wie 96 dankzij Capa-ivm, werden vanaf hun geboorte tot en met de leeftijd van 2,5 jaar nauw opgevolgd en er werden geen betekenisvolle verschillen in psychomotorische ontwikkelingen waargenomen tussen ivf en Capa-ivm.” Ook in het UZ Brussel zijn er ondertussen al enkele vrouwen zwanger geraakt met de innovatieve aanpak.

22

I

9 MAART 2022

L’HÔPITAL UZ BRUSSEL, PIONNIER EN MATIÈRE DE TRAITEMENTS DE FERTILITÉ Il y a environ trente ans, les premiers bébés naissaient grâce à l’utilisation de la technique de fertilité ICSI, développée à l’hôpital UZ Brussel. Soit une version améliorée de la technique classique in vitro.

Parmi ces bébés, la Bruxelloise Jolente De Gendt, fille des médecins de famille Hilde De Nil et Bruno De Gendt. « Le traitement ICSI était notre dernière chance d’avoir une grande famille », explique Hilde De Nil. Récemment, deux spin-off de la VUB, Fertiga et Lavima Fertility, ont réalisé des FR

innovations importantes dans le domaine des traitements de fertilité. Fertiga a développé le test Aurora, qui permet de doubler le pourcentage de succès d’une première tentative ICSI, passant d’environ 29 à 61 %.

Lavima veut rendre superflu le traitement hormonal traditionnel lors de traitements FIV ou ICSI, car il est coûteux et entraîne souvent des effets secondaires. Les deux spin-off ont été fondés par la même équipe, supervisée par le professeur Johan Smitz (VUB et UZ Brussel).

stad. “Voor mij is dat nooit een thema geweest in mijn leven,” zegt ze. “Ik ben het te weten gekomen toen ik vijftien was, in eerste instantie dankzij een loslippige tante die er op een familiefeest op alludeerde, waarna mijn ouders me alles hebben uitgelegd. Maar dat heeft geen werkelijke impact gehad op mij, al vind ik het natuurlijk wel bijzonder dat ik een van de eerste was.”

Jolente is de tweede dochter van de huisartsen Hilde De Nil (64) en Bruno De Gendt (61) uit het Oost-Vlaamse Dendermonde. Hun eerste dochter, Anneleen, was toen al vijf jaar.

“Anneleen werd geboren in Afrika, in Tsjaad, toen we daar actief waren voor Artsen Zonder Grenzen,” legt Hilde uit. “We besloten om terug te keren naar België, om een huisartsenpraktijk te beginnen en een uitgebreid gezin te stichten.” Dat eerste was geen probleem, maar het tweede wilde maar niet lukken.

“Na veel onderzoeken kwamen er vruchtbaarheidsproblemen aan het licht, hoewel ik de eerste keer vlot zwanger was geworden. Volgens de dokters was er waarschijnlijk een link met bepaalde ziektes die we in Afrika hadden opgelopen.” Het koppel nam zijn toevlucht tot ivf, maar ook dat mislukte. “Mijn gynaecoloog vertelde me toen in eerste instantie dat ik nooit meer kinderen zou kunnen

krijgen, wat een enorme klap was.” Diezelfde gynaecoloog verwees hen nadien gelukkig door naar het UZ Brussel, waar Hilde de op dat moment nog experimentele icsi-behandeling kon ondergaan. “We zijn er heel snel voor gegaan. Als medici begrepen we goed dat de risico’s niet zo groot waren en we hadden vertrouwen in de specialisten. Het voelde ook echt aan als de laatste kans en die wilden we met beide handen grijpen.” Hun vertrouwen bleek geheel terecht, al bij de eerste poging was Hilde weer zwanger.

Nadien kwamen er nog twee dochters bij, de tweeling Lisanne en Droomelot, eveneens dankzij icsi.

Maar hoe gelukkig ze ook was met de innovatie die haar een groot gezin schonk, toch praatte Hilde er tot nu toe niet graag over. “Het is toch iets dat ik om de een of andere reden liever voor mezelf en mijn naasten hield.

Maar Anneleen moedigt me aan om daar meer open over te zijn, om zo het taboe erop nog verder te doorbreken.” Haar oudste dochter heeft zelf ook al drie kindjes te danken aan icsi, en binnenkort komt er nog een vierde bij. “Toen we onlangs allemaal samen op weekend waren, moesten we er plots aan denken hoe ons leven zonder icsi geweest zou zijn. Dan hadden we daar maar met zijn viertjes gezeten, in plaats van in een vol huis.”

classical march 2022

tuesday 15.03.22

Danish String Quartet

Schubert & Sörensen In the context of the Klarafestival

friday 25.03.22

Vilde Frang, violin Herbert Schuch, piano Brahms, Schubert & Bartók

UZ BRUSSEL REMAINS A PIONEER IN FERTILITY TREATMENT Some thirty years ago, the first babies were born with the help of the ICSI fertility method, an improved version of the well-known IVF developed at UZ Brussel.

One of them is Jolente De Gendt from Brussels, daughter of general practitioners Hilde De Nil and Bruno De Gendt. “The ICSI treatment felt like the last chance for a big family, and we wanted to grab that chance with open arms,” says Hilde De Nil. Recently, two young VUB spin-offs, Fertiga and Lavima Fertility, are once again implementEN

ing solid innovations in the field. Fertiga developed the Aurora test, which doubles the chance of success of a first ICSI attempt from about 29% to 61%. Lavima wants to use a new technique to make the standard hormone treatment in IVF and ICSI superfluous. These hormone treatments are in fact quite expensive and are associated with various side effects in women. Remarkable: both spin-offs were founded by the same team, with Prof. Johan Smitz of the VUB and the UZ Brussel as scientific leader.

monday 28.03.22

Alexandre Kantorow, piano Liszt, Scriabin & Schumann

© CAROLINE BITTENCOURT | MARCO BORGGREVE| SASHA GUSOV

9 MAART 2022

I 23

NATUURVERENIGINGEN ZETTEN ZO’N ZEVEN JAAR GELEDEN HET ‘PLAN OOIEVAAR’ OP

Hopen op Brusselse ooievaarskuikens aan het kanaal

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Nu het einde van de winter in zicht is, keren heel wat ooievaars terug uit het zuiden, en ze komen in steeds groteren getale naar Brussel. Om de vogels hier ook te laten broeden, zetten Brusselse natuurverenigingen zo’n zeven jaar geleden het ‘Plan Ooievaar’ op, waarbij verschillende hoge nestplatformen werden geplaatst aan het kanaal in Neder-over-Heembeek. Nu is het wachten op het eerste ooivaarsnest.

24

— ANDY FURNIERE, FOTO’S IVAN PUT

Net zoals veel andere plekken langs het kanaal is het gedeelte aan de Budabrug in het noorden van Brussel niet meteen wat je een idyllisch landschap noemt. Aan de ene kant heb je het waterzuiveringsstation Aquiris, aan de andere kant wordt het uitzicht gedomineerd door onder meer het postsorteercentrum NBX, de site van Solvay Campus en terreinen van Suez, waar afval wordt gesorteerd en verwerkt. En dan is er nog dat vreemdsoortige viaduct van Vilvoorde. Maar schijn bedriegt, zo ligt er bijvoorbeeld een natuurreservaat van Natuurpunt verborgen op de gronden van Aquiris.

Goed, het is niet meteen waar je aan denkt bij de term natuurreservaat, maar het gebied van 1,7 hectare tussen de drukke Vilvoordselaan en de gebouwen van Aquiris is wel een bijzondere plek. Een beschermde plek ook, waar bezoekers normaal niet mogen komen.

Mario Ninanne, voorzitter van vzw Brussel Natuur (een federatie van Brusselse natuurverenigingen), laat ons uitzonderlijk het natuurdomein zien. Zo brengt hij ons aan de oever van de Zenne, die hier bovengronds komt, zodat je je met de nodige I

9 MAART 2022

fantasie even volop in landelijk gebied waant.

Maar we zijn hier in de eerste plaats voor het nest voor witte ooievaars dat de natuurverenigingen zo’n zeven jaar geleden hebben opgezet, een paal van ongeveer zes meter hoog met een groot nest van takken. Op de andere oever, op een groen terrein van de Solvay Campus, staan er nog twee dergelijke nesten.

De nesten blijven vooralsnog wel leeg. “Het is gemakkelijk om een biotoop te beschadigen en zo diersoorten weg te jagen, maar om ze weer aan te trekken is er vaak veel geduld nodig,” zegt Ninanne. “Bij een gelijkaardig project met slechtvalken duurde het ongeveer tien jaar vooraleer het eerste koppel er kuikens kreeg.”

Net over de grens met Vlaanderen, in Vilvoorde en Grimbergen, kun je wel broedende koppels ooievaars vinden. “Dat ook hier te doen lukken, zou een aanzienlijke symbolische waarde hebben,” zegt Ninanne. “Het zou een bewijs zijn dat er in de grootstad, in een industriële zone dan nog, ook plaats is voor wildere natuur. De ooievaar is bovendien een vogel die het grote publiek erg aanspreekt, een soort

Ooievaars houden wel halt op deze plek, maar broeden is er nog niet bij. “Als dat gebeurt, zou het een bewijs zijn dat er in de grootstad ook plaats is voor wildere natuur,” zegt Mario Ninanne van vzw Brussel Natuur.

Bij de Budabrug werden in de periode tussen 2013 en 2021 minstens 149 verschillende witte ooievaars geregistreerd. © YANN COATANÉA

mascotte. Daarnaast zou het uiteraard ook gewoon heel goed nieuws zijn voor de biodiversiteit.”

De klepperaars vinden alleszins al steeds beter hun weg naar dit gebied aan de rand van het kanaal, op hun zoektocht naar plekken waar ze gemakkelijk aan voedsel kunnen komen. “Je kunt er met wat geluk nu al spotten, maar in de zomer telden we al eens dertig ooievaars samen, toch al een aanzienlijke groep. Witte ooievaars storen zich ook hoegenaamd niet aan het lawaai van het verkeer en aan de industriële bedrijvigheid, ze zijn erg gewend aan menselijke activiteiten.”

BEZOEK UIT PLANCKENDAEL Volgens een analyse van meldingen op de website waarnemingen.be, werden er op deze plaats bij de Budabrug 149 verschillende witte ooievaars geregistreerd in de periode tussen 2013 en 2021, wat wellicht nog een serieuze onderschatting is.

Het overgrote deel van de gespotte dieren (126) werd geboren in het Mechelse dierenpark Zoo Planckendael, dat in vogelvlucht maar een vijftiental kilometer verderop ligt. De rest kwam veelal uit het buitenland: uit Nederland, Duitsland en

initiatieven voor vogels bij de Budabrug staan niet op zichzelf. Ze maken deel uit van een breder project om van het kanaal een ‘ecologische corridor’ te maken, legt Guillaume de Wouters van vereniging Coördinatie Zenne uit. “Het kanaal heeft uiteraard een cruciale economische rol en er wordt op en naast het water steeds meer aan sport gedaan, maar de ecologische functie wordt nog altijd te veel over het hoofd gezien,” zegt hij. “Het is belangrijk om er de biodiversiteit te beschermen en te bevorderen, door het evenwicht tussen industrie en natuur te bewaren, met aandacht voor onder meer braakliggende terreinen. Dat is niet alleen goed voor de dieren, maar ook voor onze eigen levenskwaliteit.”

OOK IN HET WATER Een opvallend initiatief focust niet op gronden langs het water, maar op nieuwe constructies in het water.

Concreet zullen er in de komende maanden drijvende begroeide vlotten met onderwaterkooien, een soort eilandjes met plantengroei zeg maar, in het kanaal worden geplaatst. Die eilandjes zullen een leefgebied vormen waar vogels, vissen en insecten in gedijen en zich goed kunnen voortplanten, wat de biodiversiteit ten goede zal komen.

Omdat er planten met een zuiverende werking op zullen groeien, zouden ze bovendien ook de waterkwaliteit verbeteren. De Haven van Brussel zal normaal gezien eind april met een proefproject beginnen in de jachthaven, waarna er bij positieve resultaten bijkomende eilandjes zullen worden aangelegd.

BÉBÉS CIGOGNES

BABY STORKS

À la fin de l’hiver, de nombreuses cigognes reviennent du Sud, et elles sont de plus en plus nombreuses à Bruxelles. Afin qu’elles se reproduisent aussi ici, des associations lançaient, il y a sept ans, le Plan Cigogne et plaçaient des plates-formes pour les cigognes au canal à Neder-OverHeembeek. « Outre l’effet positif sur la biodiversité, les cigogneaux bruxellois ont une valeur symbolique », dit l’expert Mario Ninanne. Le plan s’inscrit dans un projet plus vaste visant à faire de la zone du canal un corridor écologique.

With the end of winter in sight, many storks are settling in Brussels in ever greater numbers. In order to allow the birds to breed here, nature associations launched the Stork Plan, placing nesting platforms along the canal in Neder-OverHeembeek. “Stork chicks in Brussels would have considerable symbolic value, not to mention the positive effect on biodiversity,” says expert Mario Ninanne. The plan is part of a wider project to turn the canal into an “ecological corridor”.

FR

B R U Z Z | R E P O R TA G E

149

Frankrijk. “Maar er komen er ook van dierenpark Pairi Daiza, waar men eveneens een kolonie ooievaars heeft,” voegt Ninanne toe. “We merken trouwens ook behoorlijk wat witte ooievaars op in Neerpede, in Anderlecht, waar ze in de grote velden een geliefkoosd terrein vinden.”

Uiteraard is de witte ooievaar maar een van de vele vogelsoorten waar natuurverenigingen oog voor hebben. Ninanne neemt ons mee naar de afvalverwerkingssite van Suez, waar een grote groep meeuwen op de daken van de loodsen zit.

“Kokmeeuwen en zilvermeeuwen,” preciseert Ninanne. Hij wijst op nestkasten voor oeverzwaluwen, gierzwaluwen en een torenvalk.

Boven ons in de lucht cirkelt een buizerd en bij het passeren van een kleine, natte zone met riet hoort het geoefende oor van Ninanne meteen het gekwetter van distelvinken.

Hij vertelt hoe er op deze plek minder dan tien jaar geleden een groot braakliggend terrein helemaal werd volgebouwd door Katoennatie, de gronden van het huidige postsorteercentrum. “Daar was toen weinig discussie over,” zegt Ninanne. “Het is belangrijk om de overblijvende groene plekken te koesteren, want er zijn al zoveel plaatsen langs het kanaal die volledig gebetonneerd zijn.” Hij geeft nog een tip mee, voor mensen die aan vogelspotten langs het kanaal willen doen: neem de Waterbus, die van mei tot oktober tussen het centrum van Brussel en Vilvoorde vaart. Hopelijk valt er tegen dan aan Brusselse zijde een kersvers ooievaarsgezin te bewonderen.

Het ‘Plan Ooievaar’ en alle andere

EN

9 MAART 2022

I 25

DOE-HET-ZELFZAAK IN OUDE BIOSCOOP WIL UITBREIDEN

BRUZZ | ERFGOED

Buren hopen op nieuw leven voor Cinema Rio In de Maria-Christinastraat in Laken staat een voormalige art-decobioscoop voor een ingrijpende renovatie. De gesloten cinema Rio is al jaren een doe-het-zelfwinkel, maar nu wenst de eigenaar verder uit te breiden. Enkele buurtbewoners vrezen voor de toekomst van het gebouw. — EVA CHRISTIAENS

C

inema Rio was tot zo’n vijftig jaar geleden een plek voor filmliefhebbers in Laken. De bioscoop is nog altijd te herkennen aan de rode luifel en de blauwe tegeltjes op de gevel. Rio opende in 1916 op huisnummer 102 onder de naam Cinema Odéon, toen nog als achterbouw van een café. In 1975, twee renovaties en een naamswijziging later, sloot de cinema de deuren.

Datzelfde jaar hielden ook twee andere cinema’s in de MariaChristinastraat ermee op. Cinema Christine op nummer 198 en de Wagram op nummer 89.

“Die twee andere zalen zijn niet meer toegankelijk,” zegt buurtbewoner Yannick Schandené. “Rio is nog een mooie art-decoparel. De zaal kan nog altijd heringericht worden.”

26

I

9 MAART 2022

De gesloten cinema Rio in de Maria-Christinastraat in Laken is al jaren een depot van een doe-het-zelfzaak.

Schandené hoopt de Stad Brussel en het Gewest te overtuigen er opnieuw een bioscoop van te maken.

“Wij zouden graag een discussie openen met de overheid, met de vraag of zij het gebouw zouden kunnen overnemen om er een kleine buurtcinema op te zetten,” zegt Schandené, die hiervoor samenwerkt met enkele regisseurs uit de wijk en leden van het plaatselijke buurtcomité. Hij verwijst naar de gewestelijke investeringen in de Movy Club in Vorst van een paar jaar geleden. “Ik hoopte op eenzelfde mogelijkheid in Laken, maar plots is er een nieuw renovatieproject gepland.”

De huidige eigenaar van het gebouw, een winkel van bouwmaterialen, wil zijn showroom op de benedenverdieping namelijk uitbreiden. Vandaag ligt die showroom vooral achterin het gebouw en minder langs de

straatkant. De oude filmzaal wordt nu gebruikt als depot. In de nieuwe plannen zou de beschermde filmzaal heringericht worden tot een ‘multifunctionele zaal’ voor evenementen, theater of ‘zelfs een cinema’ maar er zouden ook een foyer en vestiaire komen. De eigenaar van het gebouw was nog niet bereikbaar voor toelichting. De nadruk in de plannen ligt vooral op de showroom.

NIET EVIDENT Het openbaar onderzoek over de bouwplannen loopt nog tot donderdag 10 maart. Tot die datum kunnen burgers of organisaties hun mening geven over de plannen. “Daarom proberen we ons nu te organiseren,” zegt Yannick Schandené. “We willen de eigenaar doen inzien dat er ook andere functies mogelijk zijn voor het gebouw.”

Concrete contacten met de Stad of het Gewest hadden de buurtbewoners nog niet. Hun droom wordt wellicht niet evident, denkt Dirk Van Extergem van het Offscreen-filmfestival. Hij ijverde enkele jaren geleden nog tevergeefs voor het behoud van cinema ABC in Brussel-Stad. “De toekomst is aan de kleinere filmzalen, maar je bent vaak niets tegen vastgoedspelers.

Zelfs de Movy Club in Vorst, waar het Gewest momenteel bijspringt, heeft het niet gemakkelijk,” zegt Van Extergem.

BESCHERMD “Bovendien vind ik de buurt in Laken niet heel geschikt. Er is veel verloedering en voor een arthousecinema zie ik er weinig publiek.

Mocht je samen met de lokale gemeenschappen werken aan een buurtcinema, zoals de Roma doet in

Tielen. Niet alleen Het blijft een geweldige STEL ZELF JE VRAAG kwam er een nieuwe anekdote om te vertellen vleugel bij, het belfort aan bezoekers van de Grote EN STEM OP werd ook omgevormd Markt. De architect die van BRUZZ.BE tot een toren. Er was het stadhuis gesprongen echter een probleem. zou zijn, omdat hij te laat Omdat het oorspronbesefte dat de vleugels kelijke ontwerp geen aan beide kanten van de twee vleugels zou toren niet even lang hebben, was er niet bleken. Terwijl het genoeg plaats aan de verhaal verteld wordt, andere kant van de wordt er halt gehouden toren. Hierdoor werd op de binnenkoer van het Big City de rechtervleugel stadhuis waar een grote korter dan de ster ligt. Het zou de plek ALDERIK UIT BRUSSEL-STAD linkervleugel. Geen zijn waar de man is Big BigCity City fout van de architect neergestort. Maar klopt dus, maar gewoon een die sensationele legende beperkte uitbreiding wel?

Er valt heel wat te vertellen over weer in België. Dat Als je even ophetde STEL ZELF JE VRAAGdoor plaatsgebrek. besefte ook astronoom en EN STEM OP BRUZZ.BE Dat het verschil binnenkoer staat, spot je statisticus Adolphe OpOp hethet eerste gezicht lijkt eerste gezicht lijkt Quetelet.

Al voor het tussen beide meteen de dagjestoeristen ditdit een absurde vraag.

Het een absurde vraag.

Het STEL ZELF JEJE VRAAG ontstaan van ons land, in STEL ZELF VRAAG woord ‘steenweg’ is voor constructies nu bijna die van de toren naar de woord ‘steenweg’ is voor 1827 overtuigde hij koning EN STEM OP BRUZZ.BE EN STEM OP BRUZZ.BE deze smalle straat al al deze smalle straat niet meer te zien is, ster wijzen. Helaas, we Willem I der Nederlanden overschat, laat staan datdat er er overschat, laat staan om een Sterrenwacht opop deze plek ruimte zou is te danken aan de moeten hen ervan teleurstellen. deze plek ruimte zou te bouwen ineen Sint-Joost. zijn voor stadspaleis. zijn voor een stadspaleis. restauratie na de De informatie hun gidsje Hetin werd een ObservatoriEn toch.

Brussel zou En toch. Brussel zou um Brussel voor Sterrenkunde, bombardementen in of gekregen van die ene niet zijn, mochten Brussel niet zijn, mochten maar er werden ook er er hier enen daar geen hier daar geen 1695. De aanslag local klopt niet.

De verdoken architecturale dagelijks meteorologische verdoken architecturale van Louis XIV op zelfmoord plegende parels zijn, precies opop diedie waarnemingen gehouden, parels zijn, precies Het Brusselse stadhuis op de Grote plek waar je ze hethet minst zoals onder meer temperaplek waar je ze minst onze stad was een architect is een broodjeMarkt is links breder dan rechts.

— BART UIT SINT-AGATHA-BERCHEM verwacht. tuurmetingen. verwacht. Quetelet mat van de hevigste in de aapverhaal. Wat er dan wel —— JULIAN UIT SINT-JOOST-TEN-NODE In de Vlaamsesteenweg © PHOTONEWS JULIAN UIT SINT-JOOST-TEN-NODE In devier Vlaamsesteenweg en noteerde keer per diedie verrassing wacht verrassing geschiedenis van aan de handdag is?wacht Gewoon hoe warm het was. Dat dede gevel van achter gevel van wasachter voor die tijd ongebruiBrussel. De aanval nog maar eens nummer 46, waar het 46,behoren waar hetde kelijk.nummer Daardoor Huis voor Podiumkunsten kostte het leven aan een sterk staaltje stedenHuis voor Podiumkunsten Brusselse temperatuurLaLa Bellone te te vinden is.is.

Bellone waarnemingen tot vinden de heel wat bewoners bouwkundige Belgitude.

Langs dede straatkant straalt Langs straatkant oudste ter wereld en was straalt het gebouw weinig en verwoestte een Zelfs eentje van toen België het gebouw weinig België een vanuit: de een eerste bijzonders bijzonders uit: een groot deel van het patrimonium van het België nog niet was. landen die degevel meteorologie kleurloze met kleurloze gevel met uitgebreid bestudeerden. weliswaar een mooie centrum van de stad. Heel wat straten zouden Het stadhuis is een van de oudste gebouwen weliswaar een mooie Quetelet was sterk omkadering rond dede omkadering rond in brand gestaan hebben en ook de Grote Markt op de Grote Markt.

Het werd gebouwd in het overtuigd vanAchter verregaande voordeur. diedie voordeur.

Achter was na het offensief een ruïne. begin van desamenwerking vijftiende eeuw in 1402, dankzij de tussen voordeur ligtligt een nauwe voordeur een nauwe verschillende landen.

Dan Met de bouw gang, enen wie diedie neemt, gang, wie neemt, Van het stadhuis stonden enkel de muren sponsoring van een rijke familie. ziet het ‘Bellonahuis’ konden immers gegevens ziet het ‘Bellonahuis’ nog recht. En de toren. Bijgelovigen schreven van dit prestigieuze bouwwerk wilde die invloed verschijnen.

Het valt te worden uitgewisseld en dete verschijnen.

Het valt bestempelen een veranderingen inals de bestempelen als een dat laatste mirakel toe aan Sint-Michiel die uitoefenen op het beleid.

Architect Jacob van verborgen parel, maar hethet atmosfeer voorspeld. verborgen parel, maar toen al prijkte op de top. Tijdens de wederopTienen ontwierp een gebouw met een belfort, dat is ook een stedenbouwis ookde eeninspanningen stedenbouwDankzij flvan ater.

Er werd bouw werd het stadhuis grondig onder handen nu het onderste deel deEr toren is. Het was het kundige flater. werd vankundige Quetelet had België in immers volledig rond immers volledig rond 1876 al weerbulletins. genomen. Zo kreeg het achteraan drie nieuwe decor van belangrijke machtsstrijden over het gebouwd, waardoor hethet gebouwd, waardoor Naarmate de jaren onzichtbaar is.is. vleugels bij en een vernieuwde voorgevel. bestuur van vorderden, devrijwel stad. vrijwel onzichtbaar werden die Dat Bellonahuis had netnet Dat Bellonahuis had accurater, ook omdat Dankzij die nieuwe façade valt er nog maar Zo was ersteeds dezostrijd tussen de rijke families die goed opop dede Grote Markt zo goed Grote Markt altijd meer samenwerkunnen staan, want amper een verschil te bespeuren tussen de de bouw vanerhet stadhuis mogelijk maakten kunnen staan, want kingarchitect was tussen landen.

JanJan Cosijn van het KMI Ukkel,veertig hier gefotografeerd in de jaren 1920. architect Cosijn dieinmet jaar verschil gebouwd tegen de ambachtsgilden.

Die verenigingen die De sitedelen Quetelet beperkte zich tekende ook het Bakkers© PHOTONEWS tekende ook het Bakkersniet totnu de het meteorowerden. verschillendeechter ambachten van die tijd vertegenhuis, waar café Le Het Bellonahuis dateert uit de late zeventiende eeuw. huis, waar nu het café Le Het Bellonahuis dateert uit de late zeventiende eeuw. logie, hijd’Espagne verrichttewordt ook in Roy © BELGA Roy d’Espagne wordt in het bestuur. © BELGA staan rond de stenen ster De extra vleugels woordigden,andere eisten zeggenschap domeinen pioniersbestuderen. Ook de steeds meer. Ook de wijken uitgebaat.

Het Bellonahuis uitgebaat.

Het Bellonahuis bestuderen en gebruikte die op rond de koer van het stadhuis ligt. De reden En daarom wilden ook een plek instatistiek het gebouw om bijvoorbeeld werk.

Zo ze paste hij de temperatuurmetingen de Sterrenwacht, die ontwierp hij voor Nicolaas ontwierp hij voor Nicolaas criminaliteit, huwelijks-dat en dietoen kansberekening en Dat minder dan accuraat. De aanligt, de SchaarbeekseBally, vermoedelijk een Bally, vermoedelijk eenzou de daar is veel minderwaren grimmig vanwaaruit bestuurd werd. aanleiding weer symbool voor dede centrale poort. zijn wapenhandelaar. zou zijn opvolgster: Olympia in Er kaart te statistiek, die tot danDat toe dichte bebouwing hield – poort lag, raakten dichter weer symbool voor centrale poort.

Er zijn wapenhandelaar.

Dat zou zelfmoordcijfers zijn opvolgster: Olympia wat in de urban legend verteld wordt.

De ster geweest zijnvooral om het stadhuis uit te breiden in opoffering. nog andere indicaties naar een verklaring kunnen zijn Mancini, een bekend maar werden gebruikt in zijn brengen. toen al – de vast bebouwd.

De eerste opoffering. nog andere indicaties naar een verklaring kunnen Mancini, eenwarmte bekend maaren het oorlogsen het voor de verschillende vooral berucht fi guur de astronomie, toe in de dat beïnvloedde de aan straatverlichting maakte het oorlogs- en het werd het voor de verschillende vooral berucht figuur aan nulpunt van Brussel vanwaar de 1444.

MINNARES VAN DE jachtleven te vinden in de verwijzingen die in de het Franse hof, in de tijd VERHUIZING MINNARES VAN DE socialeverwijzingen wetenschappen.

Hij waarnemingen. het voor het instituut jachtleven te vinden in de die in de het Franse hof, inDe de tijd afstanden tot de hoofdstad gemeten werden.

ZONNEKONING façade, maar evengoed gevel verscholen zitten.

Zo van Zonnekoning LodeZONNEKONING maar evengoed gevel verscholen van Zonnekoning Lodewou de variabelen vanzitten. Zo In defaçade, Sterrenwacht verhuisde moeilijker om de sterren negentiende eeuw NIEUWE VLEUGEL staat er er opop het dak een prijkt hethet beeld van wijk XIV. Daar kwam ze ze Het iswaar niet duidelijk welke Maar in het ligt ienaar dus staat het dak een prijkt beeld van wijk XIV. kwam Het ismidden niet welke sociale fenomenen daarom inDaar 1890 het goed teduidelijk nemenvan en tehet gebouw, verstedelijkte Brussel standbeeld van een Bellona, dede Romeinse terecht toen ze ze trouwde met versieringen Nicolaas Bally standbeeld van een Bellona, Romeinse terecht toen trouwde met versieringen Nicolaas Bally niet.

Er werd een nieuwe architect aangesteld die pelikaan.

DieDie staat dan godin van dede oorlog, boven dede graaf Eugène dede Savoie. lietliet aanbrengen enen welke pelikaan. staat dan godin van oorlog, boven graaf Eugène Savoie. aanbrengen welke — LUANA DIFFICILE werkte in de oorspronkelijke stijl van Jacob van

Waarom is het stadhuis van Brussel-Stad asymmetrisch?

Antwerpen, dan maak je misschien wel een kans,” denkt Van Extergem.

De vergunning voor de geplande werken ligt in handen van het Brussels Gewest. Staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed Pascal Smet (One.brussels/Vooruit) wil het openbaar onderzoek afwachten en kan deze week geen uitleg geven bij de plannen. “Delen van het gebouw zijn wel beschermd en moeten dus sowieso in de originele staat bewaard blijven,” zegt zijn woordvoerder Damiaan De Jonge. Het gaat dan om de gevel, een oude trap en delen van de filmzaal. Van de ruim honderd voormalige cinema’s in Brussel zijn er vandaag maar een handvol volledig intact.

BRUZZ maakte in oktober 2020 een reportage in de oude cinema in Laken.

Herbekijken kan via BRUZZ.be

BRUZZ | BIG CITY

© SASKIA VANDERSTICHELE

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

2 8 2I 82180I MI2 4A2AF4ERFBTER2BU0RA2UR1AI R2I0 22 01 2 1

er er wordt gelukkig w wordt gelukkig altijd mee uitgepakt altijd mee uitgepa

VOLGENDE K VOLGENDE VOLGENDE Waarom word Waarom wo Wat gebeurt er a gemiddelde temp gemiddelde tem mij nons huis een m van ons land gem van land ge wordt gebo Ukkel?

Ukkel

Lees en bekijk de

Lees en k bekij Lees en bekij de k de

antwoorden Check ook onze Instagrampagina, VOLGENDE WEEK Lees en bekij kantwoorden de antwoorden op Check ook onze Instagrampagina, antwoorden Check ook onze Instagrampagina, op dede Big-Cityvragen via elke donderdagnamiddag vertelt Luana Big-Cityvragen elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana op de op Big-Cityvragen via via de Big-Cityvragen via BRUZZ.be/bigcity bruzz.be/bigcity Kan Brussel zonder ratten? bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity

BRUZZ | BIG CITY

Waarom wordt de gemiddelde Wat verhaal Watisishet hettemperatuur verhaal van ons land gemeten achter achterde deverstopte verstopte in Ukkel? gevel La gevelvan van LaBellone?

Bellone?

toen nog landel hoger gelegen U eerste instantie metingen zowe Zes maanden nana ha Zes maanden Sint-Joost als in huwelijk met dede grag huwelijk met uitgevoerd.

Zo ze ze al al van haar eerst van haar eer verschil inwas temp Vermoedelijk h Vermoedelijk was binnen en buite niet dede vader van he niet vader van worden bestud maar wel de Zonnek maar wel de Zonn toen de activite zelve.

ZeZe was een va zelve. was een als volledig wer maîtresses enen werd maîtresses we overgenomen in hem zelfs benoemd hem zelfs benoem raakte het oude eerste hofdame, ded eerste hofdame, vrouwelijke positie van de Sterrenw vrouwelijke posit Franse hof.

Sint-Joost Franse hof. in ve Steeg hethet al plateau inhaar Ukke Steeg haar naar hethet hoofd?

Mis gen kon de Ster naar hoofd?

M wel, want ze raakte wel, want ze en raak uitbreiden in verwikkeld in versch verwikkeld ver splitste deinorga moordschandalen. moordschandalen twee: de Konin niet enkel verdacht niet enkel verdach Sterrenwacht e moord opop haar eige moord haar ei Koninklijk Mete maar ook van diedie op maar ook van sche Instituut, maîtresses van Lod maîtresses van Lo De dagelijks XIV. ZeZe werd verban XIV. werd verb tuurmetingen i hethet Franse hofhof enen kw Franse nog terecht. altijd deEer ref Brussel Brussel terecht. E voor België.

Om ze ze een tijdje in in het een tijdje hek zo lang vanaf d van Tervuren gewoo van Tervuren gew gebeuren, zalom d hebben, maar omda hebben, maar snel veranderin ook daar te te bont mam ook daar bont want dat zou de werd ze ze verplaatst n werd verplaats Bellonahuis.

Daar righeid van dewl Bellonahuis.

Daa ze ze een paar jaar. mijnstudies in een paar jaar.

Na haar volgden kunnen brenge Na haar volgd welgestelde bewone ratuurmetingen welgestelde bewo elkaar op.op.

Inprecisi 1913 elkaar In 191l immers burgemeester Karel burgemeester Ka Vandaag gebeu hethet huis opkopen huis opkopen metingen metda stad Brussel.

DeDe po stad Brussel. sche thermomep heeft er een bureau heeft een burea elke er dag, stipt o dede kostuums van de ’skostuums morgens,van wa Ommegang zijn er eb Ommegang zijn iemand het een gra enen hethet was ook was ook ee het KMI op, na bezienswaardigheid bezienswaardighe de58. witte houten Expo In In de jaren Expo 58. de jar om opeen eenhuis kwik werd het v werd het een huis ter te observere podiumkunsten.

De podiumkunsten. stemming dehui teh tussen hethet oude tussen oude ons huis diehuis dag zale nieuwe werd nieuwe werd Het oude gebou overdekte binnenko overdekte binnen dede culturele instellin Sterrenwacht s culturele inste Bellone nu geregeld trouwens nog a Bellone nu gerege optredens, ontmoet ligt aan het naa optredens, ontmo enen culturele activite genoemde Que culturele activ organiseert.

De sch organiseert.

De s in de schaduw mag dan wel verdok mag dan wel verd Astro Tower.

Difficile een nieuw BigBig City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw City-verhaal.

9 MAART 2022

I 27

Binnenkort in AB

MA 11 APR Cate Le Bon

MA 11 APR Cate Le Bon

MAART VR 25 MRT

Juicy APRIL MA 11 APR

WO 20 APR Charlotte Adigéry & Bolis Pupul

Cate Le Bon WO 20 APR

–

Charlotte Adigéry & Bolis Pupul

www.banad.brussels

ZA 23 APR

Meskerem Mees WO 27 APR

WO 27 APR Selah Sue

Selah Sue MEI VR 29 MEI

Kim Gordon JUNI

VR 29 MEI Kim Gordon

DI 21 JUN

Last days

Peaches DECEMBER VR 09 DEC

Intergalactic Lovers

DI 21 JUN Peaches

VR 09 DEC Intergalactic Lovers

info & tickets: abconcerts.be

Ministero degli Affari Esteri e della Cooperazione Internazionale

Ambasciata d’Italia Bruxelles

Culture.

NL | FR | EN

JONAS GOVAERTS OVER CULT, H.P. LOVECRAFT EN WERKEN MET EXCENTRIEKELINGEN

‘Nicolas Cage die loosgaat: dat was zot’ 29

Culture. Film

Dit jaar verdiept het cultfilmfestival Offscreen zich in kosmische horror. Zo kwam het uit bij Color out of space, een ultraviolette H.P. Lovecraft-verfilming met Nicolas Cage, geregisseerd door de esoterische kluizenaar Richard Stanley... én zijn Belgische rechterhand Jonas Govaerts, wiens kortfilm Transfer ook wordt vertoond.

NL

— NIELS RUËLL, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

I BRUZZ

| INTERVIEW

n het grotere geheel der dingen, de kosmos dus, is de mens maar een mier. Die nietigheid beschreef de Amerikaan Howard Phillips Lovecraft (1890-1937) in talloze macabere verhalen vol occulte geheimen, sinistere goden, buitenaardse monsters en kosmische krachten.

Pas na zijn ellendige leven zag de wereld in hoe geniaal hij de verbeelding tartte. Schrijvers Stephen King en Michel Houellebecq zijn grote bewonderaars. Metallica noemde de song ‘The call of Ktulu’ naar zijn bekendste creatuur. Zijn verhalen, mythologie of ideeën over kosmische horror inspireerden ook honderden films.

Offscreen, het sympathiekste festival voor iedereen die niet-alledaagse en non-conformistische cinema waardeert, hangt er een programma aan op. De blikvanger van dat H.P. Lovecraft & kosmischehorrorluik is Color out of space.

Nicolas Cage, al enkele jaren meer een performancekunstenaar dan een acteur, speelt een gezinshoofd dat met alpaca’s geld wil verdienen. Na de inslag van een meteoriet is niemand nog zichzelf, de alpaca’s niet, de

planten niet, het gezin niet. De tijd doet raar. Het zou zonde zijn om te verklappen hoe het ultraviolette, excentrieke curiosum precies ontspoort. De regie was in handen van Richard Stanley, een esoterische kluizenaar die zich na het fiasco van de Marlon Brando-film The island of Dr. Moreau (1996) had teruggetrokken uit de filmwereld. Onvoorzien werd een Belgische regisseur zijn rechterhand: Jonas Govaerts, bekend van zijn uitstekende horrordebuut Welp.

Een aardse vraag voor we de vreemde wereld van cosmic horror induiken. Hoe belandde je op een filmset van cultregisseur Richard Stanley? Tussen alpaca’s en Nicolas Cage bovendien.

JONAS GOVAERTS: Een samenloop van omstandigheden. De carrière van Nicolas Cage kent veel ups en downs. Op dit moment is Pig een up.

Daarvoor was Mandy van Panos Cosmatos er een. Die culthit is deels in de Ardennen gedraaid. Ik was een dag op de set en ontmoette er Nicolas Cage. Mandy was een productie van

SpectreVision, het filmbedrijf van Elijah Wood, dat van Color out of space een soortgelijke culthit wilde maken.

De zotte, intense Richard Stanley heb ik dan weer leren kennen op een festival dat zowel Welp vertoonde als de documentaire Lost soul: the doomed journey of Richard Stanley’s Island of Dr. Moreau. Toen we samen in de jury van het BIFFF zetelden, vertelde hij over zijn Lovecraft-project.

Ik had al enkele making-ofs gedraaid van Belgische films zoals De Patrick en Hellhole, en vroeg of ik de making-of van Color out of space mocht maken. Die taak was al toegewezen aan David Gregory, de regisseur van Lost soul, die voor Severin werkt, een heel coole verdeler van cultfilms op dvd en Blu-ray. Maar hij viel af.

Maar je hebt toch meer gedaan dan alleen die making-of?

GOVAERTS: Op de set heb ik de assistent van Richard Stanley moeten vervangen. Op zijn voorstel werd ik ook second unit-regisseur. Hij had Welp met plezier bekeken en ging ervan uit dat ik met dieren en kinderen overweg kon. En zo werd het een zalige zomer voor mij. Richard wist uiteraard alles over alle bovennatuurlijke dingen in Sintra, de wonderschone streek in Portugal waar we draaiden. Bijvoorbeeld dat de Amerikaanse satanist Anton LaVey er had gezeten, of dat J.K. Rowling er de inspiratie vond voor haar Harry Potter-boeken. Soit, de openingsbeelden van Color out of space heb ik gedraaid: met een kleine ploeg, ’s ochtends vroeg in de nog mistige bossen. Ik vond het ook een kick – spoileralert – toen ik de alpaca-abominatie mocht bedienen, een miniatuur geïnspireerd door The thing van John Carpenter. De second unit doet vooral niet spectaculaire dingen zoals sfeerbeelden of een close-up van een hand die het deksel van een pot haalt. Maar ik filmde ook de alpaca’s en het tv-interview waarin Cage over de meteoriet vertelt.

RV

Was het makkelijk samenwerken met Nicolas Cage?

Nicolas Cage in Color out of space. Jonas Govaerts: “Zalige acteur, maar niet altijd aangenaam in de omgang.”

30

GOVAERTS: Laat ik het hierop houden: er zijn periodes in zijn leven geweest dat hij beter gezind was. Het is een zalige acteur, maar in Sintra was hij niet altijd aangenaam in de omgang. Ik herinner me een producer die lijkbleek was omdat Cage de volgende scène op zijn hoofd wou spelen terwijl niemand daarop was voorbereid. Hij vertoonde constant van dat soort Cage-gedrag. Dat is grappig en dat levert soms geweldige scènes op. Maar niet altijd. Hij houdt weinig rekening met zijn medespelers, het is de Nicolas Cage-show. Hij is professioneel maar nukkig. Ik snap dat wel. Hij doet drie, vier van dat soort films per jaar zonder te weten of er écht talent achter zit. Hij speelt waanzin op automatische piloot. “Betaal mij een miljoen en ik kom af. We zien wel of ik mijn best zal doen.”

Gelukkig was Color out of space een film waarin hij loos mocht gaan. Dat waren zotte momenten.

Jonas Govaerts 41-jarige filmregisseur uit Antwerpen met een groot hart voor horror Was tot 2014 gitarist bij rockband The Hickey Underworld In debuutfilm Welp (2014) krijgen Vlaamse scouts het in een Waals bos aan de stok met een levensgevaarlijk boskind Een van de architecten van het succes van de tv-serie Tabula rasa Regisseert ook videoclips (dEUS, Magnus, Black Box Revelation) en making-ofs (Hellhole) Legt de laatste hand aan een tweede langspeelfilm, die zich volledig in een auto in Antwerpen afspeelt: Hazard

Als ik het goed begrijp is regisseur Richard Stanley nauwelijks minder excentriek?

GOVAERTS: Richard Stanley is een cultregisseur.

Op jonge leeftijd heeft hij voor een habbekrats twee cultfilms gedraaid. Hardware was een heel toffe, rare, spirituele versie van The Terminator, geïnspireerd door de Judge Dredd-comics.

Daarna kwam Dust Devil. De shots met het rode zand uit de tv-serie Tabula rasa zijn van die film afgekeken. Hij was op weg om een grote regisseur te worden, maar op het derde project, een studiofilm met Marlon Brando en Val Kilmer, liep het slecht af. Na een paar dagen werd hij al weggestuurd van de set van The island of Dr. Moreau. De documentaire Lost soul legt uit wat daar zoal is misgelopen. Sindsdien (1996, nvdr.) draaide hij geen films meer en trok hij zich terug in de bergen van het Franse Montségur. Ik ken hem als een heel vreemde maar lieve mens.

Hij verbreekt geen oogcontact en heeft geen filter. Het gaat meteen over esoterie. Hij lult je de oren van het lijf. Hij is niet ‘zot zot’, maar er ontbreekt wel een vijs. Ik kon niet altijd volgen toen het over nazi’s, ufo’s en ketters in Montségur ging. Helaas zal het waarschijnlijk bij die ene film blijven. Er dook een onfris verhaal op en SpectreVision verbrak alle banden met hem. Ik vrees dat hij, zoals vroeger, weer op zijn berg zit.

Color out of space fonkelt.

GOVAERTS: Er is een reden waarom lovecraftiaanse horror zelden hoge toppen scheert. Bij

“Ik ken regisseur Richard Stanley als een heel vreemde, maar lieve mens. Hij verbreekt geen oogcontact en hee geen filter. Het gaat meteen over esoterie” Lovecraft gaat het over kosmische krachten, de gekste creaturen en universa die elkaar aanvallen. Met een klein budget kan je dat niet verfilmen. Color out of space is een verdienstelijke poging om Lovecraft toch te visualiseren.

Richard is een grote fan van Lovecraft, maar wist dat het ook een problematische man was met racistische neigingen. Zo kan je zijn kortverhaal Dagon lezen als een pleidooi om rassen apart te houden. Waar het kon, gaf Richard een draai aan Color out of space. Zo wordt de grote held door een zwarte acteur gespeeld. Er zijn ook scènes gesneuveld. Nicolas Cage was Donald Trump aan het channelen en SpectreVision kreeg koudwatervrees.

Richard voorspelde een Lovecraft-revival. “De wereld dreigt weer eens helemaal naar de kloten te gaan en dan is Lovecraft aan de beurt,” zei hij.

Naast Color out of space er is ook de HBO-reeks Lovecraft country, een ode aan zijn universum,

Guillermo del Toro heeft plannen voor een verfilming van een Lovecraft-verhaal, en in het onderwatermonsterspektakel Underwater (2020) maakt Cthulhu zijn opwachting. Ineens duikt Lovecraft overal op. De cynische reden: zijn verhalen zijn publiek domein geworden, je kan er nu gratis mee aan de slag.

Lovecraft benadrukt de nietigheid van de mens.

In de kosmos stellen we niet veel voor.

GOVAERTS: Exact. Heel lovecraftiaans, recent én big budget was Annihilation van Alex Garland.

Geen kwaadaardige alien maakt de mens het leven zuur. Het gaat om natuurkrachten waar we niet tegen opgewassen zijn. Lopen we toevallig in de weg, dan gaan we eraan. Voor die krachten zijn we amper mieren. Je kan daar niet van winnen. Daar kan je interessante verhalen aan ophangen. Ik heb dat ook in mijn kortfilm Transfer gestoken.

31

JONAS GOVAERTS OVER CULT, H.P. LOVECRAFT EN WERKEN MET EXCENTRIEKELINGEN

GOVAERTS: Dat is de laatste volledig geslaagde, zalige film van John Carpenter. Hij gaat over een vermiste horrorschrijver, overduidelijk een mix van Stephen King en Lovecraft. De film zit dan ook vol tentakels. Op het einde gaat er een hellepoort open en vang je een glimp op van lovecraftiaanse wezens. Budget voor meer dan een glimp was er niet. Lovecraft past vaak een soortgelijke truc toe. In plaats van de wezens te beschrijven, zegt hij dat ze zo schrikwekkend zijn dat je gek wordt als je ernaar kijkt. Een filmregisseur kan zich er niet zo makkelijk van afmaken.

Van Stuart Gordon wordt zowel de klassieker Re-animator getoond als From beyond.

Offscreen toont een hele reeks Lovecraft- of lovecraftiaanse films. The thing is er niet bij, maar ze vertonen wel In the mouth of madness van horrormaestro John Carpenter.

OFFSCREEN FILM FESTIVAL 9 > 27/3, Cinema Nova, Cinematek, Cinema RITCS, www.offscreen.be

RV

Jeroen Perceval en Jennifer Heylen. De camera verlaat de auto, een gouden Lexus, nooit.

Ik sleutelde met Trent Haaga, een scenarist, acteur en regisseur uit de Troma-stal van Lloyd Kaufman, aan een Amerikaanse film toen de pandemie uitbrak. Ik vroeg of hij geen scenario had liggen dat ik snel kon draaien. Hij kwam met een first draft op de proppen. De eerste zin was: de camera verlaat de auto nooit. Dat vond ik heel hitchcockiaans. Ik nam vooral het high conceptskelet over en herschreef de helft van het scenario.

Voor een Cujo-achtige scène heeft die Dan Martin me trouwens een wolvenkop opgestuurd die hij ooit had gemaakt voor Peter Strickland, nog zo’n regisseur die Offscreen koestert.

GOVAERTS: Naar Re-animator kijken is een jaarlijkse traditie. Het is een van de ultieme splatter-films van de eighties. Op de set was een recordaantal liters bloed aanwezig. Het verhaal is op Lovecraft gebaseerd, maar de toon is niet Lovecraft. Lovecraft heeft geen greintje humor, Stuart Gordon maakt er een zwarte komedie van. Een geniale zet. Jeffrey Combs is geniaal als Herbert West, want tegelijk campy én geloofwaardig.

In mijn favoriete scène wordt scream queen Barbara Crampton oraal bevredigd door een afgehakt hoofd. Ik fotoshopte ooit iemands hoofd tussen haar benen en toen heeft ze me op Facebook geblockt. Ik had er niet bij stilgestaan dat zij dat misschien niet zo leuk zou vinden.

Toen ik haar op een festival ontmoette, heb ik mijn excuses aangeboden.

From beyond vind ik iets minder geslaagd. Dat gaat over wezens uit andere dimensies, en Gordon moest met kleine budgetten werken. Maar de humor is sterk en de film deelt DNA met Hellraiser. Hij is heel seksueel geladen, absoluut niet evident in een Amerikaanse film. Pleasure en pain worden wel erg plastisch uitgedrukt. Barbara Cramptons sm-outfit tart de verbeelding.

Re-animator van Stuart Gordon. Govaerts: “Een van de ultieme splatter-films van de eighties.”

Populaire horrorregisseurs pikken veel van Lovecraft. De meest geslaagde Lovecraft-film is The thing van John Carpenter, hoewel de film niet op een verhaal van Lovecraft is gebaseerd. Ook de kortverhalen van Stephen King gaan vaak Lovecrafts richting uit. Crouch end is zijn zéér griezelige ode aan Lovecraft.

Jouw kortfilm, Transfer, wordt tijdens Offscreen voor Color out of space vertoond.

GOVAERTS: Daar ben ik héél blij mee. Tijdens het begin van de pandemie kwamen twee Belgische productiehuizen, De Wereldvrede en Lecter Media, op het idee om de bezoekersruimte van een gevangenis na te bouwen en vervolgens scenaristen en regisseurs te vragen om er in één dag een kortfilm te draaien. De VRT heeft die lockdownfilms uitgezonden.

Ik zat na Color out of space nog in de Lovecraftsfeer. Lovecraft gaat over mythische dingen. Hoe rijm je dat met de zware beperkingen? Ik legde het voor aan Dan Martin, een Britse special-effectsexpert uit de jaren dat SFX-mannen als Tom Savini, Rob Bottin en Screaming Mad George nog rocksterren waren. Hij had ook op Color out of space gewerkt. Volgens hem kon ‘Garbage bag-monster’ me redden. Hij heeft me de constructie – vuilniszakken met een draad in, gevuld met vloeistof zodat de bewegingen grillig en natuurlijk zijn – opgestuurd. De tentakels in Transfer zijn de goedkoopste manier om kosmische horror te filmen.

Hoe ver sta je met je nieuwe langspeelfilm, Hazard?

GOVAERTS: Ik heb net een laatste aanvullende draaidag achter de rug. Ik denk dat we de montage binnen een week of twee kunnen afsluiten. Hazard zou deze zomer nog moeten uitkomen. De hoofdrollen zijn voor Dimitri Vegas, 32

L’APPEL DE LA FOLIE

THE CALL OF MADNESS

Cette année, le festival de films culte Offscreen approfondit le genre de l’horreur comique. Au programme, vous trouverez, entre autres, Color Out of Space.

Pour cette adaptation cinématographique d’un roman de H.P. Lovecraft avec Nicolas Cage, le réalisateur culte Richard Stanley a fait appel au Belge Jonas Govaerts.

Govaerts : « Nicolas Cage a reçu carte blanche dans Color Out of Space. Il y a eu des moments de folie. » Et le réalisateur Richard Stanley était tout aussi excentrique : « Un homme très étrange et très gentil. Son regard ne vous lâche pas et il n’a pas de filtre. » Le court-métrage de Govaerts sera lui aussi projeté pendant Offscreen, et bientôt Govaerts se mettra au montage de son nouveau long-métrage, Hazard, dans lequel la caméra ne quitte jamais la voiture, une Lexus dorée. Ça promet.

This year, the cult film festival Offscreen delves into cosmic horror. The programme includes Color Out of Space. Cult director Richard Stanley asked the Belgian Jonas Govaerts (known for his 2014 horror film Cub) for help with this H.P Lovecraft film adaptation with Nicolas Cage. It ended up being a crazy experience.

Govaerts: “Nicolas Cage was allowed to go all out in Color Out of Space.” Director Richard Stanley was equally eccentric: “A very strange but sweet person. He does not break eye contact and has no filter.” Jonas Govaerts’ own short film Transfer will also be screened during Offscreen, and he will soon start editing his new feature film Hazard, in which the camera never leaves the car, a golden Lexus. That sounds like something special.

FR

EN

Avec le soutien du Tax Shelter du gouvernement fédéral via Belga Films Fund - Met de steun van de Tax Shelter van de federale overheid via Belga Films Fund

Culture. R&B

EN

Before she leaves for Texas for the renowned showcase festival South

by Southwest, multi-talent MEYY gathers her Brussels friends in the AB for her first all-nighter since the start of the pandemic.

“I am already living my dream.” — TOM PEETERS

It has been exactly two years ago since we last saw the international potential of singer and producer Charlotte Meyntjens – stage name: MEYY. Back then, she shared a triple bill in the Leuven concert hall Het Depot with IKRAAAN and Chibi Ichigo, whom she easily outshone in terms of sound, atmosphere and stage presence. A little later, the country went into lockdown. “It was also the only show we did on that tour,” she recalls from her flat in South London’s Hackney, where she has now been living for six months to further exploit the potential that

started to emerge back then.

“I remember how Covid had become a thing already then: half the room took notice, the other half not. I can still see Wouter Van Belle (the producer who discovered her) disinfecting everything. And we told Wouter: ‘Chill man’, but then in the end it turned out not to be so chill.”

But everything is relative, and for Meyntjens, who has never been afraid of biting off more than she can chew, a break was perhaps what she needed. “I combine my music with engineering studies at Delft University of Technology. The release of my first EP, Spectrum, and the tour suddenly made me very busy. I still remember one point during the first lockdown vividly: I was making tea at home in Meise and told my mum that I felt really weird. ‘I think that it is the first time in your life that you feel calm,’ she replied.” (Laughs) As time went on, however, her insecurity increased, also because with no management, she felt less supported. “For a while, I even considered quitting music. I had doubts about the direction I wanted to go. It just felt too messy.

“As an adolescent, I only wanted to do really weird stuff, but I’ve stopped doing that now, because I can genuinely enjoy making pop music these days”

34

© MICHAEL SMITS

‘Yes, I want to be a pop star’

That lasted until I pulled myself together after a night of crying.

‘Fuck it, just let it go, we’ll see,’ I urged myself. From then on, everything started to fall into place.”

SEIZING THE MOMENT In hindsight, the various lockdowns actually just prevented her from releasing new material too quickly.

“I have a very good click with my new entourage. My manager discovered me during the lockdown via Instagram, and suddenly I was

able to follow the advice Wouter had given me at the beginning of my musical career: ‘If I were you, I would just pack up and move to London.’ At the time, I thought it would never come to this, but now, more than ever, I feel that I have to seize the momentum and not leave anything behind. I am finishing my studies at a slower pace. My next exam period is end of March, but after my AB show I will first travel to America for twelve days for the showcase festival South by South-

Grows up as Charlotte Meyntjens in Meise and dreams of a career as a dancer, but following an injury, she goes all in for her music Releases her debut single “Angelic Lies” in 2019 on producer Wouter Van Belle’s Sanseveria label, and begins her studies in civil engineering at TU Delft Releases the ep Spectrum in 2020 and is awarded “most promising artist” at the Red Bull Elektropedia Awards Moves to London in 2021 and releases the ep Neon Angel which includes a collab with Drake producer FrancisGotHeat Is next week performing at the showcase festival South by Southwest in Austin, Texas Wants to release one more EP before her album debut in 2023

ALL-ROUND ARTIST

Charlotte Meyntjens, alias MEYY: “The big difference with Brussels is that London is too expensive to just chill. If you crave a nine-to-five, this is not the place for you.”

west (SXSW). That would be too much. I do not want to feel later that I have missed opportunities.

Everything I do in London now – including the parties, the people I meet – is all about building my career. I have that in common with all the other artists here. The big difference with Brussels is that it is too expensive here to just chill. If you crave a nine-to-five, this is not the place for you. In short, it is a totally different ball game than the one I play in Belgium: here I am

MEYY and I live my dream, in Brussels I am mainly Charlotte. I find it very exciting to be able to experience this at the age of 21, but at the same time I try to keep my feet on the ground and not lose myself in the chase. During those first weeks in London, I sometimes failed to do that. I was bedazzled by everything that happened to me.”

(Laughs) Before her move to the British capital, her resilience had already been boosted from being able to

“I no longer hide the fact that I want to be a pop star,” she continues. “I never really dared express that ambition before, but now that I see what is ahead of me, I want to go all the way.” At the Neon Angel release party in the AB, Meyntjens can practise for her performances at SXSW in Austin, where she will be travelling with her manager and regular DJ o’simmie, but she is also looking forward to her Brussels tour for other reasons. “In London I have

been out all night before, but in Belgium it will be my first all-nighter since the pandemic broke out. I am especially excited because all my friends will be there, as well as my parents. My brother Louis, who DJs under the name yccl, is even going to be on stage with me. He is still in secondary school, but is very talented and is going to study music production next year. Maybe he will come to London. I recognise some of my own struggles as a starting musician in him. Right now, he is not really in the right circles. I am so happy I can give his career a boost.”

Besides yccl and of course o’simmie, there is also Pippin. “I consider hem to be my executive producer. On Neon Angel, he did two of the four songs and we are working on new music. Bona Léa, Lilihell and Kaito ‘Tsugi’, Umi Defoort’s brother, are also present. I have known Kaito since secondary school. He did a song on my first EP and will play a bigger role in my next project.” Meyntjens thinks that her atmospheric, fluid music will do well on a club night anyway, but says she has also evolved as a performer and independent all-round artist. “These days, I am also much more concerned with the aesthetics of my project. For example, I directed the new music video for ‘Rain’ myself. That freedom is worth a lot to me. The fact that you can combine all these different things makes it tough at times, but above all very exciting.”

MEYY & FRIENDS 12/3, 21.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

POPSTER IN WORDING

POPSTAR EN DEVENIR

Voor ze naar Texas afreist voor het festival South by Southwest trommelt het muzikale multitalent MEYY in de AB haar Brusselse vriendenkring op voor haar eerste all-nighter sinds de pandemie uitbrak. Om haar te spreken, belde BRUZZ naar haar Britse nummer; ze woont sinds een halfjaar in Londen om haar potentieel verder te ontwikkelen. “Ik heb meer dan ooit het gevoel dat ik het momentum moet grijpen en niets kan laten liggen.

Alles wat ik nu in Londen doe, staat in het teken van mijn carrière.”

Avant de se rendre au Texas pour participer au festival South by Southwest, la musicienne aux multiples talents MEYY réunit ses amis bruxellois à l’AB pour sa première nuit blanche depuis le début de la pandémie. Pour lui parler, BRUZZ a appelé son numéro britannique.

Elle vit à Londres depuis six mois pour exploiter davantage son potentiel. « Je ressens plus que jamais le besoin de profiter du moment et de ne rien remettre à demain. Tout ce que je fais à Londres maintenant, c’est pour ma carrière. »

NL

BRUZZ | INTERVIEW

MEYY

collaborate with Canadian producer FrancisGotHeat. “It was really crazy to be able to talk to Drake’s producer from my room in Meise. I was hyper-stressed because I looked up to him so much.” Eventually, two tracks from that collab ended up on the EP Neon Angel, which MEYY soon will present in the AB. Whereas her first songs were still based on instinct, on “Rain” you can already hear a slightly more poppy MEYY, who has evolved as a songwriter and does more than just create a sensual atmosphere.

“When I started making music, everything that sounded commercial put me off. As an adolescent, I only wanted to do really weird stuff, but I’ve stopped doing that now, because I can genuinely enjoy making pop music these days. My sound remains fluid though – I like to compare it to underwater music.

But in the future, I also want to release more punchy pop stuff, although it will always be MEYY (read: me). By which I mean that my music will never be a conventional painting: the paint will always run a little along the edge.”

FR

35

BruxellesVies Storyboard WIDE VERCNOCKE

Zelfliefde via ecologie daarvoor nog wel eens op.) De wetenschap dat ons overleven van hen afhangt, dat zij onze levens in stand houden, is in mijn ogen afdoende reden om in hun buurt te vertoeven. Het minste dat we kunnen doen is proberen hen beter te leren kennen.

Drie weken lang deelt een Brusselse creatieveling zijn/haar/ hun kijk op de wereld. MARIA MUEHOMBO (alias M I M I) is dj, muzikant en kunstenaar.

Instagram: @mimi.gr33n

NL/ Het is ochtend, ik sta aan het raam

en nip van mijn koffie terwijl ik luister naar het radioprogramma L’odyssée op Musiq3. De afgelopen dagen was het prachtig weer, en alles gaat zoveel makkelijker als de zon er is. Ik bedenk me dat het verrassend is hoe gewend ik ben geraakt aan de donkere, regenachtige dagen in de stad. In mijn herinneringen klaagde ik daar voortdurend over, tot ik er op een dag gewoon mee stopte.

Misschien omdat je je op een bepaald punt gewoon overgeeft?

Buiten is de energie totaal getransformeerd, mensen zijn gelukkiger, vriendelijker. Ik was vergeten hoe opbeurend een blauwe hemel kan zijn. Ik draai een hoek om en ga zitten in de tuin van het Paleis der Academiën, waar minder drukte heerst dan in het Warandepark. De grond is er bezaaid met krokussen in verschillende kleuren, sommige zijn geel, andere wit of paars.

Krokussen zijn de eerste bloemen die in de lente aan het bloeien gaan.

In een fractie van een seconde zit ik al op mijn knieën in het gras, terwijl ik de bloemen van naderbij in me opneem.

Ik buig me voorover en probeer voorzichtig hun geur te ontwaren.

De wereld is nog steeds in ruzie, maar 32 jaar nadat Noordkaap de Rock Rally won, is voorman Stijn Meuris alvast klaar om er nog eens een mep op te geven.

NOORDKAAP 12, 19 & 26/3, 20.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be 36

In de stad leven stelt je bij momenten voor uitdagingen. Het is er soms zo druk, lawaaierig en vol dat ik erdoor word overweldigd en beslis om binnen te blijven, in de veilige haven die ik voor mezelf heb gecreëerd.

Zolang ik me kan herinneren heb ik met planten geleefd. Ik moet toegeven dat ik hun gezelschap verkies boven dat van mensen. (Misschien lijst ik de redenen

Een van de belangrijkste problemen van onze samenleving is ons antropocentrisme, dat ik onethisch vind en dat naar mijn gevoel aan de basis ligt van al onze crises. De laatste tijd zoek ik verbinding met mensen die net als ik in de stad leven en die kleine, dagelijkse oplossingen proberen te vinden om met meer ecologische verantwoordelijkheid te handelen. We wisselen ideeën uit over biologie, architectuur en kunst.

Ik ben mezelf ook beginnen af te vragen hoe ik die ideeën kan vertalen naar mijn kunst. Hoe kan ik bijvoorbeeld op een duurzame manier mijn muziek maken?

Dat leidt me stilaan naar een praktijk op het snijpunt van kunst & wetenschap.

Een vermenging van die beide disciplines is naar mijn gevoel het perfecte recept voor interessante ontdekkingen. De natuur is van een ongelofelijke perfectie en wij zijn er deel van. We mogen ons gelukkig prijzen dat we daar getuige van mogen zijn.

Inspiratie put ik veelvuldig uit het werk van beeldend kunstenaar Diana Scherer, die plantenwortels transformeert in natuurlijk textiel, van bio-architect Neri Oxman, die designs en constructies simuleert die al bestaan in de natuur, van de ongelofelijke landartkunstenaar Olafur Eliasson en vele anderen. Op het punt waar kunst wetenschap ontmoet, ligt het evenwicht tussen dromen en bouwen. Beide tools gebruiken helpt ons onszelf beter te begrijpen. Maar voor dat lukt, geloof ik dat we eerst onze wereld beter moeten begrijpen. Door de natuur te leren kennen, haar te willen beschermen, zetten we een stap naar zelfliefde.

Een begin daartoe vind je in de vorm van een website voor lokale, stedelijke acties (leefmilieu.brussels), een geweldig boek (Jeanne Guiens Le consumérisme à travers ses objets) en een mooi lied (John Carroll Kirby’s ‘Wind’).

De volledige reeks (her)lezen?

BRUZZ.be/bruxellesvies

You may also like

‘Je remets toujours tout en question’ FR

« Accepter mon hypersensibilité fut le plus grand défi de ma vie jusqu’à présent », explique l’espoir de la musique wallonne Doria D. Désormais, elle voit ce trait de caractère comme une force.

— TOM PEETERS

« C’est chouette de pouvoir être de l’autre côté de la scène au Botanique », dit Doria Dupont, aka Doria D, jeune artiste originaire de Louvain-laNeuve. Avec les singles ‘Dépendance’, qui a fait un carton en Belgique francophone, et ‘Sur ma tombe’, elle combine sa voix un peu rauque, un son pop entraînant aux airs de Mylène Farmer, la mentalité « le cœur sur la main » de Billie Eilish et la conscience de soi d’artistes hip-hop comme Nekfeu et Lomepal. Elle cite Blu Samu et les rappeurs de L’Or Du Commun, comme sources d’inspiration. « Pour l’instant, j’écoute beaucoup une autre artiste bruxelloise : Iliona. Et je suis une grande fan d’Ehla, la grande sœur de Clara Luciani. » Ce besoin de créativité, Doria D. l’a depuis son jeune âge : « Enfant, ma

BRUZZ | PORTRAIT

DORIA D

grand-mère m’a beaucoup stimulée : comme je chantais bien, je pouvais faire des petits concerts privés pour elle et ses amis à la maison de repos.

Ce que je n’osais pas chanter, je l’écrivais dans mes carnets de notes. À douze ans, quand j’ai commencé à jouer de la guitare, ces poèmes et autres textes se sont transformés en compositions, que je jouais dans des petits cafés locaux depuis mes quinze ans. » Mais tout a changé lorsque son producteur actuel Manu Freson voit du potentiel dans ‘Sur ma tombe’, qu’elle a écrite à dix-huit ans et qu’elle a publié sur Instagram.

DES ÉMOTIONS INTENSES Depuis, la chanteuse a travaillé dur à son premier album qui paraîtra en septembre, et qui inclut d’autres chansons sur le thème amoureux. « Après le succès de ‘Dépendance’, qui parlait du défi de rester indépendant au sein d’une relation amoureuse et qui a eu une valeur très thérapeutique pour moi, j’ai reçu beaucoup de réactions, surtout de la part de jeunes filles qui se reconnaissaient dans la chanson. Certaines m’ont même dit que le morceau les avait aidées à sortir

de la mauvaise relation dans laquelle elles étaient. » D’autres titres parlent de son hypersensibilité. « C’est clairement l’aspect de ma vie qui m’a le plus posé problème. Pendant ma jeunesse, je ne comprenais pas trop ce qui se passait : tout semblait me toucher de façon beaucoup plus intense que les autres.

Mes émotions étaient exagérées. Mais désormais, je suis heureuse d’être hypersensible : ça m’aide à écrire des chansons et à rester inspirée. J’espère qu’en étant ouverte à ce sujet, je peux faire comprendre aux autres qu’ils peuvent aussi y puiser de la force. » D’autres chansons encore parlent de la vitesse à laquelle tout se fait de nos jours. « Comme si on ne prenait plus le temps de respirer. Ce côté révoltant contre la société est une constante. J’ai souvent le sentiment que beaucoup de gens veulent simplement être des suiveurs, alors que moi, je remets toujours tout en question. Mais je pense que c’est nécessaire si on veut continuer à grandir, non ? » DORIA D 11/3, 19.30, Botanique, www.botanique.be 37

Culture. Muziektheater

FREDERIK NEYRINCK EN JOSSE DE PAUW BEWERKEN FILOSOFISCHE GESPREKKEN TOT ZINDEREND MUZIEKTHEATER

“

NL

‘Twijfelen is niet voor losers’ Wie rond de millenniumwende meerwaarde zocht op televisie, kon altijd terecht op de VPRO, waar journalist Wim Kayzer in de reeks Van de schoonheid en de troost lange gesprekken vastlegde met intellectuelen van internationaal niveau, en dat steeds rond de vraag: “Wat maakt het leven de moeite waard?” Voor het Klarafestival benaderen en bewerken theatermaker Josse De Pauw en componist Frederik Neyrinck fragmenten uit de legendarische reeks als verschillende liederen rond hetzelfde thema.

— MICHAËL BELLON

38

© KURT VAN DER ELST

BRUZZ | INTERVIEW

Componist Frederik Neyrinck en acteur Josse De Pauw. “We brengen zes kleine voorstellingen in één stuk.

Zonder plot, maar met één centraal thema.”

39

JOSSE DE PAUW EN FREDERIK NEYRINCK BEWERKEN FILOSOFISCHE GESPREKKEN TOT ZINDEREND MUZIEKTHEATER

V

BRUZZ

| INTERVIEW

eertigplussers kunnen zich Van de schoonheid en de troost nog herinneren.

Lange gesprekken met een diverse reeks van bijna dertig intellectuelen zoals Stephen Jay Gould, Martha Nussbaum, Germaine Greer, György Konrád of Yehudi Menuhin. Regelrechte anti-Twitter avant la lettre. Slow television uit de tijd dat televisie eigenlijk nog niet zo lang was versneld. In plaats van tegen elkaar op te discussiëren, liet Wim Kayzer ons meedenken met dat meerstemmige koor van uiteenlopende denkers en kunstenaars.

Helemaal volgens hetzelfde principe werkte een ploeg rond theatermaker Josse De Pauw, componist Frederik Neyrinck, vijf muzikanten van Asko Schönberg en scenografe Anne Marcq voor LOD samen aan een veelkantige voorstelling. Tussen coronamaatregelen, positieve testen en overbezette repetitiezalen door vonden ze in de vrije vorm van de rapsodie een manier om de woorden van Jane Goodall, George Steiner, J.M. Coetzee, Karel Appel en Edward Witten te koppelen aan een diverse reeks muzikale

“Ze spreken allemaal in hun tempo, zoeken naar hun manier om het ongrijpbare in woorden te leggen, en dat probeerde ik muzikaal uit te drukken” FREDERIK NEYRINCK

composities en een caleidoscopische scenografie. Het resultaat is een rapsodie van schoonheid, troost maar vooral ook van veel twijfel.

Altijd al gedacht: met die reeks van Wim Kayzer ga ik ooit eens iets doen?

JOSSE DE PAUW: De televisiereeksen die Kayzer

maakte, grepen mij altijd erg aan, en ik vind ze nog altijd zeer bijzonder. Ze zijn voor mij ook altijd een stevige inspiratiebron geweest. Ik heb ze me lang geleden aangeschaft en als ik dan aan iets werkte en ik herinnerde me dat iemand die Kayzer had geïnterviewd wel iets over het onderwerp te zeggen had, dan herbekeek ik fragmenten.

Langzaamaan is dan het idee gegroeid er meer mee te gaan doen. Voornamelijk omdat ik de laatste jaren veel met muziek aan het werken was. De geïnterviewden die we uit de lange reeks hebben gekozen, hebben allemaal een eigen ‘muzikaliteit’ in hun spreken. Ze hebben allemaal hun eigen timbres en tempi. Toen ik de brief schreef waarin ik Wim Kayzer de toestemming vroeg om dit te doen, was hij trouwens blij met die insteek. Omdat hij ook altijd gevonden had dat het toch wonderlijk was dat iedereen een eigen lied aan het zingen was rond hetzelfde thema. Dat was voor mij de eerste aanzet, en daarom heb ik ook Frederik gevraagd – met wie ik al voor Koenraad Tinel gewerkt had aan 40

Zolang hij niet zichzelve kent. Dat was een heel goede ervaring, omdat hij zo wendbaar is als componist. Voor de scène is het belangrijk dat een compositie niet meteen een statisch gegeven is, maar dat we tijdens de repetitie kunnen blijven praten. Dat hebben we ook nu weer gedaan en dat is opnieuw meegevallen, ondanks de obstakels waar het proces door covid mee had af te rekenen.

FREDERIK NEYRINCK: Vorig jaar in juni hebben we al de eerste werkopnames gemaakt waarover we dan hebben kunnen praten. De rest hebben we in december en januari opgenomen en ook met die opnames werken we dan verder tijdens de repetities om te zien hoe de muziek past op de tekst en ze eventueel aan te passen.

Anders dan bij concertante muziek heb je bij opera of muziektheater natuurlijk veel elementen die samenkomen. Je hebt in dit geval een kwintet van instrumenten, maar ook de tekst en de scenografie, waardoor je moet kijken hoe die 75 minuten muziek onderdeel kunnen zijn van de beste voorstelling die je kan maken.

En ook tijdens het componeren word je al geïnspireerd door de teksten. Je gaat mee met het inhoudelijke discours maar, zoals Josse al aangaf, ook in de manier waarop de geïnterviewden spreken. Daarin hoor je ook veel twijfel. Ze spreken allemaal in hun tempo, zoeken allemaal naar hun manier om het ongrijpbare in woorden te leggen, en dat probeer je dan muzikaal uit te drukken.

Wim Kayzer vroeg zijn gesprekspartners wat het leven de moeite waard maakt. Gaat deze voorstelling dan ook over zingeving, schoonheid en troost?

DE PAUW: Dat is onvermijdelijk, want het klinkt door in alles wat de geïnterviewden zeggen. De fragmenten die ik uit de interviews heb gekozen, zijn degene die mij het meest geroerd hebben toen ik ze destijds ontdekte. Maar zoals Frederik aanhaalt, is wat het meest opvalt misschien wel de twijfel, en dat ze allemaal op hun eigen manier hun twijfel uiten. Terwijl wij twijfel vandaag nogal eens snel als negatief ervaren, is het voor hen, net zoals nieuwsgierigheid, een belangrijke motor.

Bij mij ontstaat het gevoel dat de twijfel hun denken mogelijk maakt. Hun twijfel is het tegendeel van het verkondigen van een stellige overtuiging. Daardoor ontstaan er gaten waarbinnen het leven zelf kan ademen. Zelfs

iemand als antropologe en biologe Jane Goodall, die een soort spraakwaterval is, hoor je zoeken naar de best mogelijke omschrijving van wat ze ooit gevoeld heeft toen ze daar in het regenwoud bij die apen zat. Twijfel trekt iets open. Dat toelaten doet zijn werk, zowel bij haar als bij Karel Appel of J.M. Coetzee. Dat vind ik bemoedigend, omdat twijfel nogal snel aan de kant van de losers gesitueerd wordt. Dat is niet zo. Het kan een motor zijn die ons verder brengt.

Jij bent van 1985 en kan de reeks dus bijna niet gezien hebben in 2000. Hoe keek je ernaar?

NEYRINCK: Ik heb ze leren kennen door Josse, en de hele reeks is inderdaad een variatie op één thema, als je het muzikaal bekijkt. Iemand als Karel Appel praat heel extravert over schoonheid en troost en wat het leven de moeite waard maakt. Dat vraagt dan ook om extraverte, krachtige muziek. Coetzee is dan weer het tegenovergestelde. Alle geïnterviewden zijn boeiend, maar een televisie-interview als dat met Coetzee, met zulke lange pauzes om na te denken over elk woord dat hij zegt, dat had ik nog nooit gezien.

Je voelt duidelijk dat Coetzee zich de vraag stelt of de interviewvorm wel geschikt is om over dit soort thema’s te praten. Muzikaal is dat interessant. Je zou bij wijze van spreken kunnen zeggen dat om de muziek bij het stuk van Coetzee te componeren, ik tien seconden muziek uit het stuk bij Karel Appel heb uitgerekt tot vijftien minuten die heel traag evolueren van akkoord naar akkoord.

Bestaat er ook zoiets als twijfel in de muziek?

NEYRINCK: Je hebt die boutade dat muziek kan uitdrukken wat je in woorden niet meer gezegd krijgt, maar je kan in muziek ook twijfelen. Je kan suggereren. Deze voorstelling bevat zes verschillende muzikale fragmenten – vijf die horen bij de tekst van een geïnterviewde en één waar we de muziek meer zelf laten spreken. Dat zijn zes verschillende klankwerelden, die geen van alle absoluut zijn. Er zit ook een zoektocht in naar dat antwoord op de vraag die Wim Kayzer stelt.

DE PAUW: George Steiner heeft het ook over die begrenzingen van de taal. Woorden slepen een geschiedenis met zich mee, wat fantastisch is, maar betekenis is bij woorden natuurlijk zeer belangrijk. Dichtkunst komt waarschijnlijk nog het meest in de buurt van muziek, in de zin dat ze betekenissen soms laat vallen of openlaat. Als je vaak met woorden én muziek werkt, benijd je soms toch de muziekwereld. Daar wordt abstracter omgegaan met beelden en gevoelens, terwijl woorden vaak zo nadrukkelijk zijn.

Omdat woorden zo afhankelijk zijn van betekenis, weet je niet altijd precies hoe ze bij iemand binnenkomen, omdat ieder er een andere betekenis aan kan hechten. In dit samenbrengen van muziek en woorden proberen we die grotere vrijheid in de muziek ook op te zoeken met de woorden.

Is het fijn om als muzikant en componist niet zo behept te zijn met betekenis, het maken van een punt en het trekken van conclusies?

NEYRINCK: Het is inderdaad een ander vertrekpunt. Eén noot of één interval kan afhankelijk van de context verschillend worden waargenomen. Een terts in majeur kan je zo inbedden dat ze als mineur wordt waargenomen. Je kan een pulsering of een beat duidelijk hoorbaar maken, maar ook verstoppen, zodat je hem alleen nog maar onbewust waarneemt. Daarmee kan je sterke momenten creëren. Bij muziek voor muziektheater is het de vraag waar je de tekst één op één volgt, waar je versterkt of net een tegenstelling opzoekt. Ook dat is een interessant spel om te spelen.

Dit stuk heet niet voor niets Rhapsody.

NEYRINCK: In de klassieke muziekgeschiedenis is dat een vrije en diverse vorm die vaak gelinkt wordt aan melodieën uit de volksmuziek – denk maar aan de ‘Hongaarse rapsodie’ van Liszt of de

Max Pinckers geprojecteerd worden op het scèneontwerp van Anne Marcq. In de andere delen kan je dan weer Brel, Schubert of Beethoven horen.

DE PAUW: We zijn samen tot de rapsodische vorm gekomen omdat die voor mij ook past bij de verschillende gedachten die geuit worden vanuit de verschillende vakgebieden van de geïnterviewden. Ik was heel blij dat de selectie zowel een natuuronderzoeker had opgeleverd als een schrijver, een schilder, een denker. En dan nog een wiskundige natuurkundige als Edward Witten, wiens woorden mijn verstand vaak te boven gaan, maar die er toch in slaagt om bepaalde dingen te laten aanvoelen. Ook zijn collega’s zeggen dat ze zijn lezingen niet altijd even goed begrijpen, maar dat ze wel het gevoel hebben dat hij op het juiste spoor zit. Via de wiskunde komt zijn discours ook weer dichter bij de schoonheid van de muziek. Daarom eindigen we met Witten en het universum, waar we begonnen waren met Jane Goodall en de apen.

“Ik was heel blij dat de selectie zowel een natuuronderzoeker had opgeleverd als een schrijver, een schilder, een denker. En dan nog een wiskundig natuurkundige” JOSSE DE PAUW

‘Rapsodie espagnole’ van Ravel.

In deze voorstelling is er iets soortgelijks aan de hand. Omdat we zes kleine voorstellingen in één voorstelling maken, zonder plot, maar met één centraal thema. Maar ook door duidelijke of minder duidelijke referenties aan andere componisten en werken. Zo heb ik Bachs ‘Chaconne voor solo viool’ gearrangeerd en georkestreerd, zodanig dat je Bach nog duidelijk door mijn klankenwereld hoort doorlopen, terwijl op dat moment bewerkte beelden van fotograaf

Belangrijk is ook de scenografie van Anne Marcq, die dezelfde ruimte er telkens weer anders zal doen uitzien. Ik ben echt blij met wat zij naast de tekst en de muziek heeft geplaatst. Ik kan me voorstellen dat sommige toeschouwers dat allemaal veel gaan vinden. Maar het leven zelf is ook veel, en daar gaan we óók mee om.

JOSSE DE PAUW & FREDERIK NEYRINCK/ LOD MUZIEKTHEATER: RHAPSODY 11 > 13/3, 20.00, KVS BOL, www.kvs.be KLARAFESTIVAL 11 > 27/3, www.klarafestival.be

LA MUSICALITÉ DE L’ESPRIT

THE MUSICALITY OF THE MIND

Autour de l’an 2000, dans la série de la chaîne néerlandaise VPRO Van de schoonheid en de troost, le journaliste Wim Kayzer entretenait de longues conversations avec des intellectuels tels que J.M. Coetzee, Edward Witten et Jane Goodall, et ce toujours autour de la même question : pourquoi la vie vaut-elle la peine d’être vécue ?

Le dramaturge Josse De Pauw et le compositeur Frederik Neyrinck ont sélectionné et retravaillé des extraits de la série, au sens littéral et figuré, comme différentes chansons autour d’un même thème. Josse De Pauw : « Le doute rend leur pensée possible. Il ouvre les perspectives. On met trop souvent le doute du côté des perdants. Mais ce n’est pas le cas. Le doute peut être un moteur pour avancer. »

Anyone looking for added value on television around the turn of the millennium could always turn to VPRO, where journalist Wim Kayzer, in the series Van de schoonheid en de troost (“Of Beauty and Consolation”), recorded long conversations with intellectuals such as J.M. Coetzee, Edward Witten and Jane Goodall, always around the question: what makes life worth living? For the Klarafestival, theatre maker Josse De Pauw and composer Frederik Neyrinck approach and adapt fragments from the series as different songs around the same theme. Josse De Pauw: “Doubt makes their thinking possible. Doubt is often something we associate with losers. That is not true. It can be the motor that brings us into motion.”

FR

11 13 27 56

Locaties Dagen Shows Uitvoeringen

EN

UP – Circus & Performing Arts | Théâtre Varia | BRONKS | Wolubilis | Charleroi danse – La Raffinerie | Maison des Cultures & de la Cohésion sociale | Les Halles de Schaerbeek | Le Jacques Franck | Théâtre Marni | Le 140

Culture. Exposition

‘Un pied dans l’atelier, l’autre dans la vie’ FR

À l’occasion de sa nouvelle exposition de dessins, l’incontournable artiste gantois Ronny Delrue livre les lignes de force d’une pratique qui adosse l’art au monde qui l’entoure. « Les dessins, c’est ma mémoire. » — MICHEL VERLINDEN,

exemple. Je suis fasciné par l’illusoire désir de durer dont elles témoignent. On pense qu’en se faisant représenter dans la pierre, on va pouvoir traverser le temps. C’est bien sûr une illusion. L’illusion du pouvoir qui refuse l’impermanence de tout son être. Or, cette impermanence est l’étoffe dont nous sommes faits.

PHOTO IVAN PUT

Dessiner est vital pour vous ?

que nous pouvons faire c’est poser toujours plus de questions. J’aime que mes dessins laissent le regardeur dans l’incertitude. Il ne sait pas vraiment ce qu’il a devant les yeux, ce sont des œuvres ouvertes. Rien n’est exactement ce que l’on croit. Par exemple, je fais souvent des portraits qui sont en réalité des paysages et des paysages qui sont à comprendre comme des portraits.

DELRUE : Les dessins, c’est ma

Ils sont rares les plasticiens qui viennent vous accueillir à la gare, surtout parmi ceux qui ont une carrière de plus de 30 ans derrière eux. Casquette vissée sur le crâne, Ronny Delrue est pourtant à l’arrivée du train qui relie Bruxelles et Gand. Rien ne l’y obligeait. D’une gentillesse extrême, l’homme a même prévu un ticket de tram pour le retour. « J’adore parler avec les gens », confie-t-il. Cette attitude d’ouverture n’a rien d’anecdotique, elle innerve également un travail plastique fluide cherchant à épouser les variations du réel – au contraire de Fernando Pessoa, Delrue pense que l’art et le réel peuvent cohabiter.

Rencontre au cœur d’un atelier labyrinthique – une pièce pour le dessin ou la lecture, une autre pour la peinture, une troisième pour des séances de pose – logé dans une ancienne fabrique de meubles.

Sculptures of Stones, ce titre est paradoxal pour une exposition entièrement consacrée au dessin.

Pour le comprendre, il faut connaître votre rapport à l’inspiration qui est tout sauf rectiligne.

RONNY DELRUE : En effet, c’est

l’actualité – les choses vues, entendues et lues – qui fournit la matière première de mon œuvre.

Tout m’arrive par le contexte… mais celui-ci n’est qu’un début, une étincelle pour une rêverie intellectuelle ou sentimentale. Dans le cas précis, ce qui m’a inspiré, ce sont les statues que l’on fait tomber de leur socle, comme celle de Léopold II par 42

mémoire. C’est pour cette raison que j’indique toujours sur le papier la date et l’heure à laquelle ils ont été exécutés. Pour moi, cela revient à figer un instant, c’est une trace que je peux reprendre à tout moment. Souvent, ce type d’œuvres m’arrive par série. Je considère également le dessin comme un laboratoire, un lieu d’expérimenta-

Comme sur ce tableau derrière vous qui montre de la neige noire ?

DELRUE : Exactement, je mobilise de

nombreuses interprétations dans ce genre de contexte. Pour n’en citer que deux, on pense bien sûr à la pollution qui est une question on ne peut plus actuelle… mais d’autres couches de sens interviennent. En néerlandais, « zwarte sneeuw zien »,

« Il est crucial que l’artiste se démène pour conserver sa liberté et ne pas ressembler à un poulet de ba erie » tion dans lequel se fixe le flux de l’actualité. Lequel flux draine sans cesse des idées neuves qui progressivement vont engendrer, à travers la différence et la répétition, l’émotion et la raison, une inspiration nouvelle.

Plusieurs dessins de votre nouvelle exposition montrent des individus couronnés. Cela dit, les couronnes semblent trop grandes pour eux, comme impossibles à porter…

DELRUE : Rien n’est définitif. Toute

chose se caractérise au-delà d’une réalité clairement définie et visible.

Mes représentations témoignent du fait qu’aucune forme n’est permanente dans la fugacité de notre existence. Nous voulons des réponses alors que la seule chose

soit « voir de la neige noire », signifie « connaître la misère » et pas seulement de manière économique, il peut également y avoir une connotation de fragilité psychologique.

Quel regard jetez-vous sur le monde de l’art à l’heure des NFT ?

DELRUE : J’estime qu’un artiste doit

être responsable de ce qui sort de son atelier. C’est pourquoi, il doit tout faire pour ne pas se laisser happer par des logiques économiques qu’on voudrait lui imposer.

Il est crucial qu’il se démène pour conserver sa liberté et ne pas ressembler à un poulet de batterie.

La diversité des formes artistiques est importante. Qu’il y ait une demande pour un art digital est

Le visible côtoie très souvent le caché chez vous. Il y a cet aspect de métonymie. Par exemple, un fil de fer barbelé suggère sans les montrer les migrants, la cicatrice d’un sein sur un buste peut dire un personnage en transition de genre… Votre travail semble comme hanté par une absence, plus exactement une présence de l’absence. Une ombre plane-t-elle au-dessus de vos œuvres ?

DELRUE : Je porte le même prénom

qu’un frère qui a disparu après quelques mois d’existence. C’est un drame familial dont mes parents, qui sont encore en vie, n’ont jamais parlé. Il n’y a rien qui subsiste de cet enfant, ni tombe dans un cimetière, ni photographie. J’ai réalisé une œuvre sur ce sujet. Il s’agit d’un portrait de ma mère ponctué de trous. Ces trous sont la métaphore de l’absence, de l’incomplétude mais aussi de ma tentative d’essayer d’entrer dans la tête de ma maman pour la comprendre.

Ronny Delrue 1957, naissance à Heestert (Flandre occidentale) 1987, diplômé de l’Académie des Beaux-arts de Gand

Certains dessins sont réalisés en miroir, en utilisant un pli. On pense à un test de Rorschach. L’inconscient, le refus de la maîtrise sont des dimensions importantes de votre travail. Il y a aussi cette thèse de doctorat que vous avez écrite, Het onbewaakte moment, en vous penchant sur d’autres artistes comme Roger Raveel, Philippe Vandenberg ou Luc Tuymans.

DELRUE : À travers six conversations

avec des artistes aux parcours différents, j’ai voulu comprendre la nature intime du dessin. Savoir si dans un monde de plus en plus contrôlé, celui-ci n’était pas l’agent de l’indispensable lâcher-prise menant à la création d’une image. Je me souviens bien de ma conversation avec Roger Raveel qui d’un côté affirmait ne jamais perdre le contrôle lorsqu’il réalisait une œuvre et de l’autre prendre le parti de ne pas terminer la mise en couleur d’une chaise dans une composition au prétexte que… quelque chose lui enjoignait d’arrêter.

Même lorsque vous n’écrivez pas sur les autres artistes, vous aimez profondément dialoguer avec eux…

DELRUE : C’est vrai. J’aime regarder le

travail des autres. Je pense par exemple aux dessins qui figurent un serpent, ce motif m’a été inspiré par Félicien Rops. Il y a également de nombreux dialogues, parus dans différents volumes de livres intitulés Correspondances, que j’ai menés avec plusieurs plasticiens. Je pense par exemple à Christine Remacle, artiste outsider avec laquelle le dessin a été le moyen pour communiquer là où la parole ne fonctionnait pas. Les rencontres et les échanges avec d’autres sont une façon pour moi de m’ouvrir sur le monde. Je ne voudrais pas être l’un de ces artistes coupés de la réalité, perdus dans ses pensées. À mes yeux, une œuvre n’est féconde que si l’on a un pied dans l’atelier, l’autre dans la vie.

BRUZZ | INTERVIEW

légitime mais, à l’exemple de la peinture figurative dont on a souvent annoncé la fin, je suis convaincu qu’il y aura toujours un intérêt pour l’artiste qui parle de la vie.

RONNY DELRUE : SCULPTURES OF STONES 10/3 > 16/4, Galerie Marie-Laure Fleisch, www.galleriamlf.com

1994 , diplômé du HISK à Anvers 2011, doctorat en Arts à la KULeuven 2019, exposition avec Roger Ballen à la CENTRALE for Contemporary Art Expose au S.M.A.K. de Gand ses Correspondances avec cinq artistes de renom 2022, expose Sculptures of Stones chez Marie-Laure Fleisch à Bruxelles

“MIJN TEKENINGEN ZIJN MIJN GEHEUGEN”

“MY DRAWINGS ARE MY MEMORY”

Naar aanleiding van zijn nieuwe tentoonstelling van tekeningen legt de Gentse kunstenaar Ronny Delrue de krachtlijnen uit van een praktijk die kunst vasthaakt aan de wereld rondom. “Ik wil niet een van die kunstenaars in een ivoren toren zijn, verloren in zijn gedachten,” zegt de schilder, tekenaar en beeldhouwer. “In mijn ogen ontstaat er pas een oeuvre als je één voet in je atelier en één voet in het leven hebt. Mijn tekeningen zijn mijn geheugen.”

On the occasion of his new exhibition of drawings at the Marie-Laure Fleisch gallery, the Ghent-based artist Ronny Delrue explains the main lines of a practice that hooks up art to the world around it. “I don’t want to be one of those artists in an ivory tower, lost in his thoughts,” says the painter, draftsman and sculptor. “In my opinion, an oeuvre is only created when you have one foot in your studio and one foot in life. My drawings are my memory.”

NL

EN

Rencontre avec Ronny Delrue dans le dédale de son atelier gantois.

43

Under the skin

WHAT STIRS JULIEN CARLIER’S ARTISTIC SPIRIT?

‘It is important to listen with your hands and your sensations’

BRUZZ | PORTRAIT

EN

It was through hip hop that dancer and choreographer Julien Carlier discovered dance. He has used it to create his own personal world that breaks all the rules. He can be seen in two very different pieces: Golem, a piece with two performers that combines dance and sculpture, and Collapse, a group piece that explores the resilience of bodies faced with collapse. — GILLES BECHET, PHOTO IVAN PUT

Julien Carlier named his company Abis because he sees his choreographic work as a journey into the inner depths of the self and of one’s feelings. A zoomed-in look inside oneself, as he puts it. “Dance does not need words to explain itself. It is sometimes more precise and

will be catastrophic and yet, we cannot seem to change the way we live because we are swept along by the inertia of the present, of the city, and of life. What interests me is how this affects ordinary individuals.”

Julien Carlier’s career as a choreographer has followed an

“I was thrilled to find myself in a hall with people who shared the same passion. Training is all about encouraging one another” sometimes much vaguer, which is why it has a different kind of relationship with reality and with communication.” Collapse, his most recent work, which will be presented in June at Les Tanneurs, explores the fragile boundaries between equilibrium and disequilibrium, construction and collapse. “When I make a show, I never begin with an idea or a concept, but with actual movements, dance material, and with outside elements I like to introduce.”

In Collapse, it is planks and wooden construction materials that the dancers manipulate with their hands and with their bodies as if in a playground the size of the stage. It is a show about the collapse of our societies rooted in the performers’ personal feelings. “We are told that the consequences of climate change 44

unusual trajectory. As a timid adolescent who lacked confidence, he found comfort in learning to breakdance. “Seeing those dancers do spectacular things with their bodies and achieve a kind of social status was a total revelation to me.

After that, I trained a lot and, very soon, I was thrilled to find myself in a hall with people who shared the same passion. Training is all about studying movements, looking for new techniques, and encouraging one another.”

SNOWBALL PROCESS Today, hip hop is the DNA of his vocabulary, which he has transformed through contact with other forms of dance. But he has never abandoned the fundamentals. An ingrained language based on impact

with the ground and on qualities of the body “I like to maintain the authenticity of breakdance and focus on the story that style tells and what can be done with all those techniques and with their qualities, which are so different from classical and contemporary dance.” His company, Abis, includes young dancers from Brussels hip-hop circles, with whom he created the awesome Dress Code, and dancers who have trained in contemporary dance.

For Julien Carlier, creation is not a linear process with an initial plan followed by the writing of the show, and then a premiere. He sees it more as a series of failed attempts and abandoned, revisited, or definitively discarded ideas. That is why he created the Labos, pop-up residencies for testing ideas, meeting people, and experimenting without any obligation to produce results. “I prefer to accept that things will be lost, for the process to be like a snowball that rolls and gets bigger bit by bit, so that, ultimately, the most important things are kept, without worrying too much about what has been lost along the way.”

It was during one of these Labos that he met Mike Sprogis, a 68-yearold Canadian sculptor with whom he

created Golem, a show in which one person sculpts clay while the other plays with his own body’s flexibility.

The malleable material that gives shape to the show blurs the lines between the inanimate and the living, between earth and man.

A COMFORTABLE BUBBLE Before beginning his career as a dancer, Julien Carlier trained as a physiotherapist. Although he only practiced the profession briefly, he has retained the understanding of touch and contact that it requires.

“Listening to someone else is not just something you do with your ears, but also with your hands and your sensations.” One of the reasons he makes his shows is to share sensations and emotions with the audience. Faced with the threat of our societies collapsing, and a sense of powerlessness, he shows that we can make a bubble, comfort one another, and build something together, away from it all. There is light even in the abyss.

GOLEM 10 > 12/3 Les Brigittines, www.brigittines.be COLLAPSE 1 > 4/6, 19.00, Théâtre Les Tanneurs, www.lestanneurs.be

LICHAMELIJK VERZET

RÉSISTANCE PHYSIQUE

Het was via hiphop dat de Brusselse danser en choreograaf Julien Carlier in de hedendaagse dans terechtkwam. Hij heeft een geheel eigen universum gecreëerd dat de regels breekt en lichamen doet praten. Hij is binnenkort in twee verschillende stukken te zien: Golem, een duo van dans en sculptuur, en Collapse, een groepscreatie rond het verzet van lichamen die op instorten staan. “Ik behoud graag de authenticiteit van breakdance, en ik blijf steunen op wat die dansstijl vertelt, wat we kunnen doen met al die technieken, en met de verschillende kwaliteiten van klassieke en hedendaagse dans.”

C’est par le hip-hop que le danseur et chorégraphe bruxellois Julien Carlier est entré dans la danse. Il y a développé un univers personnel qui déjoue les codes et fait parler les corps. On le verra prochainement dans deux pièces très différentes, Golem, un duo entre danse et sculpture et Collapse, une pièce de groupe qui expérimente la résistance des corps face à l’effondrement. « J’aime bien garder l’authenticité du breakdance, et m’appuyer sur ce que raconte cette danse, ce qu’on peut faire avec toutes ces techniques et avec leurs qualités très différentes de la danse classique et contemporaine. »

NL

FR

BRUZZ | INTERVIEW

Julien Carlier Born in Brussels in 1985 Begins his professional career in 2012 at the Tremplin hip-hop competition Creates his first piece, MON/DE, in 2015 In 2016, he presents Déjà-vu, a piece for four dancers staged in a house Creates the Labos, a testing ground for new ideas and collaborations Presents Golem in 2019, inspired by the sculptures of Mike Sprogis 2020, creation of Dress Code In 2021, he presents Collapse

BRUZZ Select. Eat & Drink

Nightshop is an unusual space with an enormous stone counter, a kitchen that opens out onto the dining area, a mezzanine in the back, and fridges bursting with high-quality products.

Like a queen EN

The puzzlingly named Nightshop, a new place on Vlaamsesteenweg/Rue de Flandre, offers a vision of the restaurant of tomorrow with its free and unencumbered approach. — MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE NIGHTSHOP

••••

Vlaamsesteenweg 167 rue de Flandre, Brussel/Bruxelles, Instagram: @nightshop.brussels, do/je/Th 15 > 23.00 vr/ve/Fr & za/sa/Sa 11 > 23.00 zo/di/Su (one in two) 14 > 19.00

She shares her name with a queen – Jocasta, mother of Oedipus – and we have every reason to believe that she is one. Jocasta Allwood moved to Brussels following in the footsteps of Jens Crabbé, the founder of MOK, an excellent establishment devoted to speciality coffee. She is a newcomer to the restaurant world. A graphic designer in her thirties, she previously lived in London and her family is of mixed origin, combining Greek, Italian, and Kenyan ancestry. Is it that unique background that has enabled her to

achieve such heights? To tell the truth, we have no idea, but one thing is certain: the new place she has opened is in a class of its own. It is an unusual space with an enormous stone counter, a kitchen that opens out onto the dining area, a mezzanine in the back, and fridges bursting with high-quality products (wines, juices, and beers, as well as honey, spreads and condiments, dried fruits, etc.).

To avoid the pitfalls of the hospitality sector, Jocasta Allwood decided to open her “cave à manger” just two to three

times a week. When we visited on a Thursday at midday, we enjoyed a small snack that was very simple but exceptional: a sandwich (€10) made with a soft sourdough bun, artisanal ham from the bone, and a chili jam that was to die for, served with some lactofermented carrot and a touch of vinegar. The short menu also included a toasted sandwich with Oud Roeselare cheese, Tierenteyn mustard, and OWA brown beer (€11), toasted bread with grilled sardines and roasted lemon (€8.50), and artichokes and beans served with green sauce (€15).

We were also thrilled to discover the selection of natural wines, including some full-bodied sparkling ones from the Kamm winery in Alsace (€33), and the fact that, every second Sunday, a chef – currently the Neapolitan pizzaiolo Luca Fabozzi – takes charge of the ovens for a festive and flavoursome meal.

47

BRUZZ Select. Cinema

FILM DE LA SEMAINE

Ne détournez pas les yeux FR

Quatre hommes torturent Brahim à mort.

Et la seule chose qui pourrait servir de loin à une explication est l’homophobie.

Animals de Nabil Ben Yadir est extrêmement dérangeant et bien conçu.

— NIELS RUËLL

ANIMALS

••••

BE, dir.: Nabil Ben Yadir, act.: Soufiane Chilah, Gianni Guettaf, Vincent Overath

Nabil Ben Yadir combine le courage d’aborder les sujets les plus difficiles et l’intelligence d’un film réussi. Le cinéaste autodidacte de Molenbeek, qui faisait fureur en 2009 avec la comédie Les Barons, dédie Animals à Ihsane Jarfi.

En 2012, ce jeune homme est monté dans la voiture de quatre hommes qui l’ont torturé à mort pendant des heures jusqu’au lever du soleil.

Décembre 2014, la cour d’assises a condamné les auteurs du crime aux peines les plus lourdes et, pour la première fois, a retenu l’homophobie comme

L’acteur belge Soufiane Chilah interprète Brahim, personnage inspiré de près d’Ihsane Jarfi, jeune homme assassiné en 2012 parce qu’homosexuel.

circonstance aggravante du meurtre.

Dans le film, la victime s’appelle Brahim et non Ihsane, mais en fait, Nabil Ben Yadir

s’écarte peu des faits réels odieux qui ont accablé le pays de questions difficiles. Dans une interview pour BRUZZ, le réalisateur précise qu’il ne vise pas un public bobo mais un public « moins allergique à la violence et qui aurait pu se trouver dans la voiture la nuit du drame. Pas comme victime mais comme bourreau. » C’est pourquoi il montre l’incompréhensible violence extrême dans toute sa monstruosité choquante.

PÉNIBLE CRÉDIBILITÉ

Dans son nouveau film Animals, Nabil Ben Yadir prend le parti de montrer la violence de l’affaire Jarfi dans toute sa monstruosité choquante.

48

Avec le directeur de la photographie Frank van den Eeden (Girl, Home, Kid, The Invader), Ben Yadir a trouvé le moyen de représenter la violence sans l’esthétiser. Les acteurs qui jouent le rôle des agresseurs filment les humiliations et les tortures avec des téléphones portables.

Le résultat n’est pas seulement d’une crédibilité écœurante. On voit également comment les meurtriers se mettent en scène devant leurs caméras et s’adressent à un public qui a

apparemment besoin d’être convaincu qu’ils ne sont pas gays et qu’ils sont encore plus durs et virils que leurs amis.

La troisième partie du film est dans sa banalité un miroir très troublant de la première.

Dans la première partie, Brahim déplace des tables lors d’une grande fête familiale pour sa mère, nerveux à l’idée de l’arrivée de son ami, luttant contre la pression de cacher son orientation. Douloureusement isolé. Dans l’autre partie, l’un des tortionnaires traîne des tables au mariage de son père comme s’il n’avait tué personne cette nuit-là.

Le film n’a pas la vie facile.

Les plus grands festivals de cinéma n’ont pas osé le projeter. Il a traîné sur les étagères pendant trois ans à cause du covid. Et Animals n’est pas à recommander si vous voulez aller au cinéma pour vous détendre. Mais à apprécier à sa juste valeur : du cinéma qui fait froid dans le dos. Soyez courageux. Ne détournez pas les yeux.

FOCUS

MORE FILM

Schaar en schaamlapje NL

België geldt als een land dat amper filmcensuur tolereert.

Maar in de praktijk werd er wel fluks geknipt, toont het boek Verboden beelden. Cinematek vertoont een twintigtal films die met een schaamlapje werden bedekt. — NIELS RUËLL

België heeft de reputatie een uitzonderlijk vrij filmland te zijn. Op papier maakt filmcensuur hier weinig kans.

In de praktijk is er soms wel duchtig geknipt in films, op aansturen van de filmkeuringscommissie of door filmdistributeurs die de schaar in films durfden te zetten om het ‘kinderen toegelaten’-label te krijgen.

UGent-professor Daniël Biltereyst licht het toe in het boek Verboden beelden.

Cinematek speelt op de uitgave in door een twintigtal films te vertonen die in het toegankelijke boek worden aangehaald.

Zo was de Belgische filmkeuring ongenadig voor Tarzan and his mate uit 1934.

Niet alleen werd de ronduit fantastische scène verboden waarin Johnny Weissmuller als Tarzan en Maureen O’Sullivan als Jane naakt onder water zwemmen. Ook acht geweldscènes werden zonder pardon weggeknipt.

Een schrijnend voorbeeld van zelfcensuur is Casablanca (1942). De filmverdeler zette zo gretig de schaar in de klassieker met Humphrey Bogart en Ingrid Bergman dat het verhaal amper nog te volgen was. In Stage fright (1950) van Alfred Hitchcock werd onder meer het bebloede kleed van Marlene Dietrich weggeknipt. Vandaag zou het trouwens wereldnieuws zijn als er werd gefoefeld met een film van zo’n grootheid.

Druk om een film te verbieden kon ook van buitenaf komen. Frankrijk verbood zeventien jaar lang Paths of glory (1957), de antioorlogsklassieker van Stanley Kubrick over deserterende Franse soldaten. Toen de Belgische regering weigerde hetzelfde te doen, organiseerde de Franse ambassade een sabotagecampagne. De politie moest relschoppende Franse reserveofficieren en oorlogsveteranen uit een Brusselse bioscoop verwijderen. De zaaluitbater kreeg anonieme bedreigingen. Frankrijk slaagde niet in zijn opzet.

VERBODEN BEELDEN > 31/5, Cinematek, www.cinematek.be

1

Nr. 10 NL, dir.: Alex van Warmerdam, act.: Tom Dewispeleare, Hans Kesting, Pierre Bokma

NL/ Absurd. Droog. Theatraal. Grappig. Gestileerd.

Schilderachtig. Dat zijn de woorden die het vaakst opduiken in recensies van de films van Alex van Warmerdam. Het warmst onthaald werden Abel (1986), De noorderlingen (1992) en Borgman (2013). Over Nr. 10 wil de Nederlander niet veel prijsgeven. Taboe is de wending die de film halfweg op zijn kop zet. Niet voor het eerst speelt de Vlaming Tom Dewispelaere de hoofdrol.

Een toneelacteur die als vierjarig kind werd gevonden in de Duitse bossen wordt door een katholiek genootschap achtervolgd. Absurd. Droog. Theatraal. Grappig.

Gestileerd. Schilderachtig. En mysterieus. (NR)

2

La Mif CH, dir. : Fred Baillif, act. : Claudia Grob, Anaïs Uldry, Kassia Da Costa

FR/ Les circonstances obligent sept jeunes femmes à vivre sous le même toit. Suite à des expériences douloureuses et diverses, parsemées de maltraitance ou de situations familiales complexes, elles se retrouvent dans un centre d’accueil. Mais malgré tout, elles croquent la vie à pleines dents et forment une famille temporaire, d’où le titre du film. Mais le drame et les conflits sont inévitables et malgré la bonne volonté des assistantes sociales, le système d’accueil des jeunes est parfois vraiment dépassé et rigide. Le réalisateur Fred Baillif n’y va pas par quatre chemins dans ce drame social plutôt cru, avec un apport considérable d’acteurs non professionnels. (NR)

3

Dog US, dir.: Channing Tatum, Reid Carolin, act.: Channing Tatum, Jane Adams

EN/ Dog is Magic Mike without strippers but with a

TARZAN AND HIS MATE

mean Malinois shepherd. Movie star Channing Tatum directed the film together with producer Reid Carolin, a confidant of Steven Soderbergh. Tatum lends his athletic body and puppy dog eyes to a war veteran with the task of taking army dog Lulu to the funeral of her fallen boss. The dog’s unruly behaviour and the ex-soldier’s unprocessed war traumas turn it into a madhouse. But they also grow closer to each other. Not too far-fetched but nice and wagging. (NR)

49

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

FESTIVAL

THEATRE & DANCE

Cirque à tous les étages FR/ Up, le festival de cirque contemporain revient cette année pour 13 jours, avec 27 spectacles différents dans 11 lieux de la capitale. En salle ou sous chapiteau, ce sont des spectacles poétiques et politiques, audacieux et généreux, en équilibre et en déséquilibre.

On a l’embarras du choix. Il y a Pandax un road-trip de deuil tragicomique et musical en Fiat Panda et les voltiges et portés acrobatiques insensés dans Nuye de la Cie Eia. Ghostlight, c’est deux acrobates et une bascule qui font rebondir un récit captivant où se mêlent prouesses acrobatiques, et souvenirs surgis de l’ombre dans des lumières fantomatiques. À Alice Barraud, acrobate et voltigeuse, rescapée des attentats de Paris, on a dit qu’elle ne voltigerait plus jamais. Dans M.E.M.M., elle retrouve les airs dans un spectacle-résilience.

Le cirque peut aussi se jouer des genres avec Garcimore est mort de Gael Santisteva, cabaret absurde et dérisoire où trois interprètes mêlent tours de magie, chansons sentimentales et

PANDAX

DÉTESTER TOUT LE MONDE

figures acrobatiques ou dans WoManhood de Mille Lundt, un documentaire performance qui part en Albanie à la rencontre des dernières « femmes-hommes » d’Europe.

Il y a aussi des techniques circassiennes oubliées comme les « mâchoires d’acier » remises à l’honneur par les frères Bruyninckx ou Bastien Dausse qui, dans Moon, a conçu des machines pour défier la gravité. On croit connaître la jonglerie. C’est qu’on n’a pas vu Nicolas Longuechaud et son Membre fantôme ou Juventud de Nicanor de Elia, un collectif qui allie danse et jonglerie.

Le cirque sait se faire poésie comme avec Théâtre de Papier de Rauxa et ses scènettes avec des marionnettes en papier découpé ou avec De l’autre côté de la Cie La Bête à Plumes où objets et peintures prennent vie. Quand rire et poésie se culbutent, on a Bakéké où Fabrizio Rosselli a fort à faire avec une montagne de seaux en plastique vert. (GB) FESTIVAL UP 15 > 27/3, divers lieux, www.upupup.be

1

Scenario in spijkerschrift NL/ Mesut Arslan maakt weer immersief theater

in de KVS BOX. Na zijn ingrijpende bewerkingen van Nachtelijk symposium en Who’s afraid of Virginia Woolf? gaat het KVS-gezicht en de artistiek directeur van Platform 0090 nu samen met archeoloog en Mesopotamië-kenner Mesut Alp aan de slag met het meer dan drieduizend jaar oude Gilgamesh-epos. Aan de hand van de ooit in spijkerschrift opgetekende heldenverhalen van de goddelijke koning Gilgamesh en zijn vriend Enkidu wordt natuur tegenover beschaving geplaatst, de homo sapiens tegenover de neanderthaler en tijd tegenover ruimte. (MB) MESUT ARSLAN: GILGAMESH 8 > 12/3, 20.30, KVS BOX, www.kvs.be

2

À fond la haine

FR/ Caravane déglinguée, néons et palissades, survêts et paillettes, on est loin de l’Athènes de Eschyle. Dans cet environnement white trash, la guerre n’est jamais loin. Adeline Rosenstein et Thibaut Wenger y ont transposé l’Orestie du grand tragédien grec. Oser des personnages improbables, l’humour et les jeux de mots, ne leur a pas fait perdre la trame narrative qui garde toute sa pertinence. Et les questions restent : comment calmer sa haine sans se déshonorer ? Comment pardonner les graves erreurs du passé sans les oublier ? Comment accueillir une personne accusée des pires crimes et lui donner une chance de recommencer sa vie ? L’antiquité, c’est maintenant. (GB)

DÉTESTER TOUT LE MONDE 9 > 12/3, Océan Nord, www.oceannord.org

3

Sex-positive EN/ “Shibari” is an old Japanese form of

bondage. Link that word with “Puissance”, “Abandon” and “Masochism”, and you get SPAM. According to the sex-positive and feminist place for creation and body expression Brussels Art & Pole, that is an alternative and artistic form of BDSM, in which the performers question issues such as power and surrender or pain and limits. On this tightly scheduled evening in Recyclart, performers such as Dominette, Angèle, Dgin de Marbre and Juliette & Raphael show the poetic power of intimate encounters. The Brussels combo Gigi Lau provides appropriate tunes. (MB) BRUSSELS ART & POLE: SPAM 10/3, 20.30, Recyclart, www.recyclart.be

50

MUSIC & NIGHTLIFE

ART & LITERATURE

WIN! Send in the keyword in bold along with your address and phone number to win@bruzz.be

IL TRITTICO

1

Een lach en een traan NL/ “Prikkel de interesse, verras, ontroer, of doe

eens goed lachen,” zei Giacomo Puccini over de essentie van theater. De Italiaanse componist, die in 1924 voor een behandeling tegen keelkanker tevergeefs naar Brussel afzakte, verwerkte die ingrediënten in een trilogie: de rauwe tragedie Il tabarro, het lyrische Suor Angelica en de komedie Gianni Schicchi. Zijn drieluik Il trittico (‘De triptiek’) ging een maand na de afloop van de Eerste Wereldoorlog in première in New York. De Duitse toneelregisseur Tobias Kratzer behoudt in zijn tweede regie voor De Munt de oorspronkelijke volgorde van de stukken en verweeft de verhalen tot een geheel, als een cirkel zonder einde. Dirigent Alain Altinoglu zwaait het allemaal in goede banen. (TZ)

IL TRITTICO 15/3 > 9/4, De Munt, www.demunt.be

2

Valentina au Pays des Merveilles FR/ Quiconque se perd parfois dans les petites

lettres a probablement déjà rencontré le nom de Valentina Magaletti. La compositrice et percussionniste italienne, opérant depuis Londres, a déjà collaboré avec, entre autres, l’innovateur de la musique électronique Nicolas Jaar, le roi de la musique noise Thurston Moore et la chanteuse pop Bat for Lashes. Avec le quintet Vanishing Twin, Magaletti explore le côté psychédélique de l’indie pop. En solo, elle expérimente avec des rythmes de percussions ethniques et des sons percussifs, qu’elle transforme en paysages sonores hypnotisants et tribaux. Un Pays des Merveilles dans lequel on prend plaisir à se perdre. (TZ)

HYBRID HEADS

1

Verhalentrein NL/ Al wie verhalen kent die zich afspelen in

treinen of op het openbaar vervoer, kan die in het voormalige, pas gerenoveerde station van Laken komen vastleggen in proza, poëzie of tekeningen. Het project Brussels City of Stories van Passa Porta organiseert daarvoor een workshop met een speciale toolbox in het kader van Europalia (15 > 18.00). Om 19.00 uur komen ook de Brusselse dichters Jan Ducheyne en Laurence Vielle nieuw werk voordragen, geïnspireerd op ritten op de laatste treinen van de dag. De schrijvers Ellis Meeusen en Aïko Solovkine komen verhalen voorlezen die kiemen in hun ervaringen en ontmoetingen op hun treinreizen door Oost- en West-Europa. (MB)

STATIONSVERHALEN 12/3, 15 > 20.00, MC Gare (Station van Laken), www.passaporta.be

2

FR/ Si le couvre-chef se contentait de couvrir la tête, on le saurait. C’est aussi une des plus puissantes expressions de l’identité culturelle, de la nationalité, du genre, de l’appartenance ethnique, de la religion, de la profession ou des sous-cultures. Douze femmes de Molenbeek, qui n’ont pas l’habitude de se mettre en avant, ont accepté de jouer le jeu en confectionnant leurs propres couvre-chefs. Des assemblages inattendus pour lesquels elles choisissent les matériaux et la technique. Mais d’un bout de tissu on peut faire des tas de choses. Il y a mille façons de coudre, de broder, on peut aussi ajouter des matériaux. Derrière chaque création, il y a une histoire à découvrir. (GB)

HYBRID HEADS 15 > 24/3, VK @ Espace 27, www.vaartkapoen.be

3

3

EN/ Now that we are all on the Titanic towards inevitable doom, we had better dance into the apocalypse. To this end, Madame Moustache has disembarked The Love Boat, its most moustachioed party concept and a beacon for endless love, under the leadership of French DJ and occasional captain Thomas Ray. In the open air, he fills his cruise ship to the brim with the horniest disco funk, the loudest shining electronica and the most shrieking Italo disco. With any luck, your drinks will be served by the eternally smiling bartender Isaac Washington himself. (TZ) THE LOVE BOAT 12/3, 22.00, Madame Moustache, www.madamemoustache.be

NL/ Cultfilmfestival Offscreen trakteert u vanaf 9 maart op extreem vertier uit Hongkong, kosmische horror en avant-premières waaronder deze: The innocents (9/3, 21.30), de festivalopener van Joachim Triers vaste scenarist: mail ‘innocents‘ Squirm (18/3, 21.30), The birds maar dan met wormen, ingeleid door Jeff Lieberman: mail ‘squirm’ Re-animator (26/3, 21.30), eighties splatter-festijn gebaseerd op H.P. Lovecraft: mail ‘re-animator‘

Par-dessus la tête

VALENTINA MAGALETTI 11/3, 20.30, Les Ateliers Claus, www.lesateliersclaus.com

Dancing towards the apocalypse

OFFSCREEN FILM FESTIVAL

5x2 tickets per titel, Cinema Nova

JOSSE DE PAUW & LOD MUZIEKTHEATER 5x2 tickets, KVS BOL, 13/3

NL/ Voor de nieuwe LOD-productie Rhapsody

vonden Josse De Pauw en componist Frederik Neyrinck (zie dubbelinterview p. 38) inspiratie in de befaamde tv-serie Van de schoonheid en de troost, waarin Wim Kayzer kunstenaars, wetenschappers en filosofen interviewde. Première in het kader van het Klarafestival. Mail ‘rhapsody‘

Welcoming Hanya Yanagihara

EN/ Now that everyone has read her controversial worldwide bestseller A Little Life, we can start on the seven hundred pages of To Paradise, her third novel in which the American writer Hanya Yanagihara describes the New York of 1893, 1993 and 2093 in three parts.

Thanks to Passa Porta, Hanya Yanagihara is coming to Brussels to talk about her book on family ties and nation building, utopian thinking and totalitarianism, resistance and love. Journalist and writer Annelies Beck will converse with her. (MB) HANYA YANAGIHARA 9/3, 20.15, Flagey, www.passaporta.be

MAATSCHAPPIJ DISCORDIA 5x2 tickets, Kaaistudio’s, 16/3

NL/ Bestaat echte liefde? Het Nederlandse theatercollectief Maatschappij Discordia zocht een antwoord op deze vraag in de dagboeken van Susan Sontag. Love Sontag is deel 11 in de Weiblicher Akt-reeks, waarin het vrouwelijke perspectief centraal staat. Mail ‘sontag‘ 51

Nick Trachet

COLOFON

BRUZZ

| CULINAIR

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Sommige exotische producten vindt men door op markten en in winkels te snuisteren. Naar andere moet je echt vragen of je zou er het bestaan niet van vermoeden. Zo is er smen.

De Marokkaanse bakker verkoopt boter. Er is boter van de melkerij, netjes voorverpakt in papiertjes, maar er staan ook kommen met een geknede boter. Ik dacht eerst dat het ook gewoon boter was, zo van de fabriek, zonder ooit verpakt te zijn, maar het is nog wat sterker, in de twee betekenissen van dat woord.

Smen is een gevierd ingrediënt in de keuken van de Maghreb. Het is niet zomaar boter. Deze boter werd verzorgd en gerijpt, soms vele jaren lang. De melk, die zowel van geit, schaap of koe kan komen, wordt tot boter verzuurd en gekarnd, vervolgens gewassen, gezouten en gekruid met marjolein, tijm of oregano, daarna gekneed en nog gewassen. Dan wordt de smen, eerder luchtarm verpakt, weggezet op een koele plaats, in een pot onder de grond in warme klimaten, maar ook gewoon in een frisse kelder of de ijskast.

Wij houden in onze gepamperde keukens niet meer van sterke geuren en smaken. Dat zeggen toch de marketeers van de supermarktwereld. Maar het hangt er maar van af. Ik ken veel mensen, onder

CULI NAI R

Smen “‘Zonder smen, geen couscous,’ zegt Fatima van het café op de hoek” FOTO © SHUTTERSTOCK

wie ikzelf, die dat juist wél appreciëren: denk aan rijpe stinkkaas, gedroogde vis, durian, andouillette ...

Verder worden sterk geparfumeerde ingrediënten vaak mondjesmaat toegevoegd aan bereidingen, zodat de sterke geur verdund is in de hele bereiding. Denk aan trassi, die pasta van gemalen garnalen uit de Indonesische keuken, of aan de guedj van West-Afrika of aan lookteentjes.

Er wordt vaak gezegd dat oude boter rans wordt.

Dat is niet helemaal juist, wat heet rans? Ransheid ontstaat door het oxideren van vetten. Dat kan door de zuurstof in de lucht, met de hulp van licht, maar ook

1

27/02/2022

NickTrachet Trachet Nick Brusselaardie diededestad stad Brusselaar endedewereld wereldculinair culinair en ontdekt ontdekt

22:38

CY

CMY

K

ADVERTEREN? Marlies De Deygere, 02-650.10.81, marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur) CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx REDACTIE Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias VORMGEVING Ruth Plaizier, Heleen Rodiers VERTALING Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (DPG Media) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

COLOFON COLOFON BRUZZ BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Wie langs deopgevallen?

Afrikaanse winkels moet Is het u ook Alles inwandelt, de voeding lijkt het zeker zijn opgevallen: de vitrine hangt kleiner tealworden.

Niet langopgeleden kwam het vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera. nieuws Nutella kleinere potten op de markt Meestal staat dezelfde er het lachende gezicht van een brengt. Voor prijs als de vroegere Afrikaanse mama op, kleurrijke hoofddoek. grotere, uiteraard!

Ja,met de hazelnoten zijn duurder Het gaat over diepvrieskip.

Maar niet om niet de nu geworden meneer! En de mensen houden overal dominerende ‘plofkip’. zijnvia legkippen van prijsverhoging, dus doenHet ze het volumedie te oud zijn volgens de normen van de verkleining. eierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard nietde Laatst kwam mijn huisgenote terug van verloren, maar zijn ook niet meer gepast voor dagelijkse zoektocht naar voedsel met de ‘onze’ moderne smaak die liever kip heeft met de ‘vogels-zonder-kop’. Ik kreeg een pakje dat meer textuur van tandpasta. Dus gaan deze vogels naar leek alsof het broodbeleg moest bevatten. Daarin Azië en Afrika. Men is er ginder verzot op. Bij ons zat wat dus moet doorgaan voor koploos was kip vroeger iets voor zon- en feestdagen, tot pluimgedierte. Het leken wel porties voor een fenomenale ontwikkeling de brave kip lilliputters. Niet vuistdik, maar chocoladereepdegradeerde tot de goedkoopste proteïne op de dun. Kolibries zonder kop!Met vreugde bezingen markt.

Hetzelfde in Afrika.

Er was een tijd dat portie van contreien de werkman ze daar de goedkope kipdedie uit onze per groot moest Datwordt was toen de ‘terrassiers’ vliegtuig naarzijn. ginder gevlogen, mogelijk nog met de schop werkten.

Vandaag doenwel ze erg dat met subsidies van de EU. Die handel moet met de Bobcat of want Kubota moetenvan ze het na hun winstgevend zijn, de en eigenaars merk werkuren naar de fi tness.

Greppels graven is een staan in de top vijfhonderd van de Belgische zittend beroep geworden. ”Tu sais où est le fortuinen. problème?” zei een op de Ik kocht zo’n kip groothandelaar en de winkelier waarschuwvroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend. de mij: “Poulet dur!” Strong chicken lees je“C’est que les gens ne mangent plus.” Een groot deelin weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers Nederland hebbenloopt het over en ja van de bevolking rond“harde in eenkip”, elfenlijfje, mensen, zijn zeen ook.

Als je de oude onthaard,dat gegomd gekneed naar de recepten stijl van de van mwamba voor de kolonialen) leest, boekskes.

Bij(moambe virtuele lichamen hoort virtueel moet die Impressions kip uren en d’une uren sudderen voedsel. paupiette in dede veau. palmolie.

Een moderne kipzijn kanook daar tegen, De zondagse broodjes zoniet geëvolueerd.

ABONNEMENTEN ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; Rest3631 van 6044 België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3393 IBAN: BE98 3631 van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 Vlaams Buitenvan België: 30 Brusselse euro per Media jaar. vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE OPLAGEOPLAGE : 62.609 exemplaren.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

ADVERTEREN? ADVERTEREN? Marthe Paklons, 02-650 10 61 Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be sales@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De ALGEMENE Clippeleir DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), HOOFDREDACTIE MathiasKristof Declercq Pitteurs (algemeen hoofdredacteur),

MELD NIEUWS

voorjenader onderzoek. kwam slachten! terug met een moet er al een hele hoopIktegelijk forse met rustig inhoud, dat laatste verwijderde Ik lietpistolet de stukken bakken in ruime olie omerdebehoorlijk maten tewat kunnen nemen. enikikeven voegde gehakte ajuinHet aan ding woog gram, en bolrond metanderhalf een diameter van toe, wat 45 pepertjes look. Na uur was centimeter, de hoogte zeven detwaalf kip nog steeds oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit, centimeter.

Zo’n raspistolet is met erg dan eten we wat later.

In de tropen zijneen maaltijden krokante, dunne korstkrijgt omhuld trouwens ergmaar relatief, iedereen een rond bord een wanneer hij of zijbroodkruim. thuiskomt, het etenspoor mag van dan al vederlicht wit Geen lauw zijn, er is altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen of Ik deed er wat waterpuur bij om het stoven zonnebloempitten: gladde korst. rustig Het broodje verder latendat lopen. ik al kip met is zotegroot je erNu niethad onmiddellijk inajuin kunt (het rook daarvoor écht naar is kiphet in te dehoog. keuken), maarhet ik had bijten, Je moet in hettwee nog breken graag wat Afrikaanser.

Kennen of lichtelijk pletten.

Omjullie het te breken agussi?

Agussi – ookeen bekend alsinegusi, agushi of kent een pistolet snede de bovenkant. egushi – wordtisvoornamelijk gebruiktvan in het deeg in Technisch dat om het zwellen West-Afrika.

Het de zadenMaar van een de hete oven opzijn te vangen. eenmeloenleraar soort, of van veleop pompoensoorten, en geschiedenis rust vertelde mijgepeld lang geleden dat gemalen. lijkt watverzinnebeeldt; op amandelpoe-de die sneeHet de resultaat vruchtbaarheid der. Je vindt vandaag agussi in vrijwel elke genitaliën van de godin Ceres. Se non è vero …

Afrikaanse winkel.

Pistolets zijn per definitie wit. Ze staan Van agussi maakt men ‘soep’. Eigenlijk dikke symbool voor de godin en moeten dus puur zijn. saus. Agussi bindt erg mooi en geeft een romig Volkorenpistolets zijn een ontheiliging! Pistolets resultaat. Laat enkele scheppen rustig meestoven worden uit het fijnste meel gebakken, simila bij de met de kip en roer regelmatig om. Hier kunnen Romeinen. Dat gaf in het Duits het woord nu ook nog groene groenten bij, zoals okra’s, Semmel, steeds deook naam voor deze maar zeker nog bijvoorbeeld spinazie.

Een broodjes in het zuiden van dat museum van tomaatje zorgt ervoor datland. je je In kanhet vergissen met zag iktot verkoolde de uitbardeNapels hete pepers, jolijt vanpistolets iedereen!die Laat sting van de Vesuvius in het jaar 79 hebben onbepaalde tijd verder sudderen. De agussisaus is ergoverleefd. vullend, smaakt een klein beetje bitter, maar Hetmuskusachtig. binnenste is soms niet helemaal doorbakook wat Te eten met de vingers, ken een en de ware pistoletoloog boven bord rijst.

Smakelijk. trekt eerst dat natte kruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extra beleg. Smakelijk. )

MY

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

M

CM

OPLAGE 55.000 exemplaren.

De hele reeks nalezen?

BRUZZ.be/trachet

C

Y

niet heerlijk? Dat hangt van de concentratie af. De Imazighen van de Maghreb zijn die ‘gefermenteerde’ boter als kruiding en voor huidverzorging beginnen te gebruiken. Het zou nog goed zijn tegen darmkanker ook.

Fatima van het café op de hoek wordt helemaal poëtisch wanneer ze het over smen heeft. “Zonder smen geen couscous,” lacht ze. “Zeker geen olijfolie gebruiken!” Khalil, een dagelijkse bezoeker van hetzelfde café, heeft onze conversatie gehoord en zegt: “Ik maak er zelf, ik heb altijd in huis.” Zo moeilijk lijkt dat overigens niet, kijk maar op Youtube, daar staan verschillende filmpjes voor huiselijke smenbereiding. Een dag later staat Khalil met een potje voor mijn deur. “Deze is al drie jaar oud,” vertrouwt hij mij toe, “en gekruid met tijm.” Het is boter, maar dan wat donkerder van kleur. De geur is sterk en boterig, maar niet echt storend.

Kook couscous gaar in een couscoussière. Neen, niet van die instantcouscous, maar zoals het hoort: gestoomd boven de saus, drie keer bevochtigd en verkruimeld. Maar dan niet met olijfolie, met smen. Op het einde moet je de korrels nog eens losmaken en er dan een lepel(tje) smen door mengen. Ook lekker op pasta!

Smakelijk.

Harde kip Pistolets

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

NICK TRACHET vacature Bonnevie_215X45mm.pdf

door enzymen en bacteriën. De vetzuren vormen aldehyden en ketonen, onsmakelijke chemicaliën.

Weet je wat rans is? Koop eens bij de Italiaan een ‘kontje’ van een lang gerijpte prosciutto, Bijt in het vet van die knook en je hebt de indruk dat je in een stuk zeep bijt: je lippen, tandvlees en tong prikken onaangenaam. Dat is niet wat er bij boter gebeurt.

Hier ontstaan door verschillende reacties in het vet geurige componenten, onder meer boterzuur (C4H8O2).

Bij industriële Nick Trachet Nick Trachet boter is die geur niet echt aanwezig, maar een ‘echte boerenboter’ heeft er altijd wat van, dat smaakt authentieker. En ruikt dat

ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels Mathias Declercq CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx REDACTIE

Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De REDACTIE Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Zonderman Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, MEDEWERKERS Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Bechet, Michaël Bellon, Trachet,Nicolas Tom VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick EINDREDACTIE Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias EINDREDACTIE Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie VORMGEVING Soukias Heleen Rodiers, Ruth Plaizier VORMGEVING VERTALING HeleenFrédérique Rodiers, Ruth Plaizier John Arblaster, Beuzon, Martin McGarry, Laura Jones VERTALING Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, FOTOGRAFIE Steve Michiels, Ivan Put, & ILLUSTRATIE Saskia Vanderstichele, Bart Dewaele, Wide Kim, Vercnocke Wauter Mannaert, Noémie

Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Bruzz is Kristof een uitgave van de Vlaams Brusselse Pitteurs Media vzw, wordt gedrukt op deElsene. persen van Eco Flageyplein 18, 1050 Print Center (DPG Media) Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse en wordt gesubsidieerd door Media vzw, wordt gedrukt persen van Eco de Vlaamse Gemeenschap en op dede Vlaamse Print Center (DPG Media) Gemeenschapscommissie. en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

BRUSSEL

Last days

ACHTER DE SCHERMEN Atelier Colpaert

Zaterdag 12 maart - 10u00 - € 5

We brengen een bezoek achter de schermen van het atelier van de bekendste Belgsiche glazenier uit de 20ste eeuw. Kom meer te weten over de architect en het ontwerp van dit beschermd erfgoed, de glazenier, glas in loodramen en de glasschilderkunst.

Basiliek van Koekelberg

Zondag 13 maart - 15u00 - gratis

We gaan met een gids achter de schermen (en op het dak) van dit gigantische unieke Art Decogebouw, de vijfde grootste kerk ter wereld.

Living Tomorrow

Zaterdag 26 maart - 10u00 - € 10

Op welke manier beïnvloeden technologie en innovatie ons? Ervaar zelf hoe de wereld van morgen er zal uitzien en ontdek de laatste technologische snufjes tijdens deze rondleiding in Living Tomorrow.

VRT

Zaterdag 26 maart - 14u00 - € 10

Tijdens deze rondleiding kom je te weten hoe de VRT-programma's tot stand komen. Neem mee een kijkje achter de schermen in de regiekamers, de journaal- en radiostudios, enz. van onze openbare omroep.

Begraafplaats Laken & huis Emile Bockstael

Zondag 27 maart - 10u00 - € 5

Geleid bezoek aan wat wel eens het Père Lachaise van Brussel genoemd wordt: magnifiek funerair erfgoed - met unieke grafgalerijen - en de graven van talrijke bekende Brusselaars.

Nadien trekken we verder naar het huis van E. Bockstael, de laatste burgemeester van Laken: een historisch gebouw met unieke architectuur.

Tour & Taxis

Zondag 27 maart - 14u00 - Gratis

Ontdek één van de meest opkomende buurten van onze stad. We gaan achter de schermen van de Gare Maritime en het Koninklijk pakhuis en komen alles te weten over de geschiedenis en toekomst van deze opmerkelijke locatie.

Info & inschrijvingen:

BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST Ministero degli Affari Esteri e della Cooperazione Internazionale

Ambasciata d’Italia Bruxelles

BADS.BRUSSELS

Topkwaliteit jogjeans

Eens geprobeerd en je bent verkocht!

• Stretch • Stoere details • 4 wassingen • Modieus • Mooie • Zacht & pasvorm comfortabel

Voordeel deal

NU

9.99 74 - 98 11.99 - 12.99

NU

12.49

104 - 140 14.99 - 15.99

Check hier onze actuele acties en nieuwste folders!

Volg ons ook op

+

samen

5.00

Actie geldig van 9 t/m 15 maart

Kijk op wibra.be voor je dichtstbijzijnde Wibra

Dat doe je goed. Wibra

IS OP ZOEK NAAR EEN: RENOVER is een familiebedrijf te Overijse, gespecialiseerd in het plaatsen van dubbel glas in bestaande ramen.

TECHNISCH ASSISTENT - TEAM UITVOERING

Wij werven aan

JONGE SCHRIJNWERKER

Als technisch assistent sta je in voor de technische werken aan wegen en groen (ook begraafplaatsen) gelegen op het openbaar domein van onze gemeente.

Je draagt bij tot het algemene onderhoud van de gemeentelijke terreinen en bent handig in het opknappen van allerhande klusjes. Je werkt mee aan het transport van het gemeentelijke uitleenmateriaal voor verenigingen en de opstelling van het uitleenmateriaal voor gemeentelijke organisaties.

Ervaring is een plus Om mee op werf te gaan met een ploeg van twee.

Plaatsing van dubbel glas op bestaande ramen.

CV te sturen naar Philippe.vanasbroeck@renover-sprl.com Tel. 02 731 18 04

DB749185B2

Je hebt technisch inzicht en bent technisch vaardig, gaat correct en respectvol om met machines, materiaal, gereedschap en hebt voortdurend aandacht voor orde en veiligheid.

Je leert graag bij, bent flexibel en bereid om in een wachtsysteem te werken en extra prestaties te leveren indien nodig, ook ’s avonds of in de weekends.

Je kan prima samenwerken met collega’s, maar kan ook zelfstandig taken uitvoeren en initiatief nemen.

Je bent klantvriendelijk en voert jouw werk nauwgezet en resultaatgericht uit.

Je bent bereid om noodzakelijke opleidingen te volgen voor de uitvoering van de job.

Je bent houder van een rijbewijs B.

ONS AANBOD

INTERESSE? Bezorg jouw sollicitatiebrief met cv ten laatste op

Ontdek je carrièrekans en surf nu naar mijntoekomstbijroularta.be

• via e-mail: personeelszaken@kampenhout.be • per post: t.a.v. het college van burgemeester en schepenen Gemeentehuisstraat 16, 1910 Kampenhout • via persoonlijke overhandiging

• BASISWEDDE VAN MIN. € 2.007,64 BRUTO • VAKANTIEGELD + EINDEJAARSTOELAGE • MOGELIJKHEID TOT OVERNAME ANCIËNNITEIT • 35 DAGEN JAARLIJKS VERLOF • MAALTIJDCHEQUES VAN € 8 • HOSPITALISATIEVERZEKERING • FIETSVERGOEDING • TERUGBETALING OPENBAAR VERVOER • MOGELIJKHEID TOT OPLEIDING EN BIJSCHOLING • WERVINGSRESERVE GEDURENDE 2 JAAR

MEER INFO? DB750597B2

Neem contact op met het team Personeelszaken via personeelszaken@kampenhout.be of 016 65 99 35.

Voor je comfort: RENOLUTION! Een gezond en comfortabel huis, efficiënte verwarming, topisolatie, ramen die de warmte binnenhouden, performante ventilatie... dat verandert je leven. Toch?

Daarom nemen we het heft in eigen handen. Met de Renolution! Een initiatief om onze woningen duurzaam te renoveren voor meer comfort en een betere levenskwaliteit.

Maar ook voor het milieu en om je energierekening te verlagen! In 2050 moet het energieverbruik minstens door 3 gedeeld zijn. Wij helpen je renoveren met premies, ondersteuning en persoonlijk advies.

Zorg voor je woning, en je woning zorgt voor jou.

Meer info op renolution.brussels of bel 0800/35.270

DB750439B2

DB623070I9

Met meer dan 80 jaar ervaring is NUSSBAUMER uitgegroeid tot een vooruitstrevende leverancier van elektrotechnische materialen.( www.nussbaumer.be ) Wij zijn op zoek naar een :

SALES ASSISTANT

Functieomschrijving Als Sales Assistant assisteer/ondersteun je het sales team bij het opmaken en opvolgen van orders, standaard offertes en alle administratief gerelateerde zaken.

Je kerntaken: • Je maakt standaard offertes op; • Nabellen van openstaande offertes; • Contact houden met leveranciers rond offerte aanvragen; • Behandelen van klachten; • Je bent het aanspreekpunt voor product en/of technische vragen.

Je levert op een efficiënte manier kwalitatieve resultaten door nauw samen te werken met het team om zo alle relevante en correcte data te verkrijgen. Je blijft op de hoogte van de laatste nieuwe producten en toepassingen.

Profiel • Je hebt een opleiding genoten van basis elektriciteit of vergaard door ervaring.

• Een eerste werkervaring is een pluspunt, geen must.

• Je bent taalvaardig en hebt een perfecte kennis van NL en goede kennis van FR. • Je bent vertrouwd met Outlook, Word en Excel.

• Je hebt sterke organisatorische skills.

• Je bent accuraat en communicatief.

• Je streeft ernaar om deadlines te halen.

Aanbod Wij bieden je een job met variatie in een solvabele onderneming met permanente groeicijfers.

Interne opleidingen van het bestelsysteem (NAV/Microsoft Dynamics), het productengamma en interne werking worden voorzien.

Onze werkuren zijn van maandag tot donderdag van 8u30 tot 12u30 en van 13u tot 17u (vrijdag tot 16u).

Je mag rekenen op een competitief salarispakket met extralegale voordelen (waaronder maaltijdcheques, hospitalisatieverzekering, groepsverzekering, bonus bij het behalen van collectieve targets, fietsvergoeding, eco-cheques, terugbetaling woon-werkverkeer, 26 dagen verlof (ADV)).

Bij interesse om ons team te versterken, kan u steeds uw c.v. met motivatiebrief sturen naar job@nussbaumer.be.

DB750516B2

DB750168B2

Bouw jij mee aan het Halle van morgen?

De stad Halle telt meer dan 250 verschillende beroepen. Al deze enthousiaste mensen werken mee De stad Halle zoekt: •

een deskundige patrimonium (B1-B3)

•

een deskundige projectopvolging (B1-B3)

Vragen? personeelsdienst op het nummer 02 359 25 56 of via e-mail naar personeel@halle.be.

Meer info? de voorwaarden en de selectieprocedure op www.halle.be/vacatures.

regiotalent.be/blog

Bent u gepensioneerd of bent u op zoek naar een bijverdienste als toiletdame/heer Dan mag u ons steeds contacteren voor meer informatie op het nummer 052/505.598 Van maandag tot vrijdag tussen 10u. en 18u.

Plaats je vacature online en bereik de juiste kandidaten. regiotalent.be DB750505B2

Verdien jij genoeg?

DB620484H9

DB620225H9

DB751028C2

OPER A

IL TRITTICO G I ACO M O P U CC I N I ALAI N ALT I N O G L U, TO BI A S K R AT Z E R 1 5 . 3 — 9. 4 . 202 2

FR

Saisissant, bouleversant, drôle…

C’est ce à quoi est parvenu Puccini avec ‘Il trittico’ qui regroupe trois œuvres en un acte : un thriller, une tragédie, une comédie, le tout sublimé par une musique inoubliable. Peut-être la meilleure manière de découvrir l’opéra.

NL

© Pieter Claes

Aangrijpend, ontroerend, grappig... met Il trittico bespeelt Puccini al uw emoties. Drie eenakters die elk hun eigen karakter hebben: een thriller, een tragedie, een komedie. Dat alles samengebracht in één onvergetelijke partituur. Misschien wel de beste manier om alle facetten van opera te ontdekken.