BRUZZ - editie 1787

#1787

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

FR

EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

EN

1050 ELSENE/IXELLES

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

TIPS

16 | 02 | 2022

RINUS VAN DE VELDE, ALTIJD ONDERWEG UITBATER GETUIGT KRANTENWINKEL IS HET NIEUWE GOKKANTOOR

PANDORE ANNE COESENS, VISAGE DE LA NOUVELLE SÉRIE RTBF 100% BRUXELLOISE

PORTRET VAN DE HOOFDSTAD VAN DE VRIJGEZELLEN “BRUSSEL IS EEN HEEL FIJNE PLEK VOOR SINGLES”

‘DE GROOTSTE REIZIGER ZET GEEN VOET BUITEN’

NOW IN CINEMAS GREAT FREEDOM C4 BRUSS 105x290.indd 1

10/02/22 09:59

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito

EEN GROTE GOK De Lotto, dat is een belasting voor dommeriken. Dat zijn de woorden van econoom Geert Noels. Ik moest aan die woorden denken toen ik hoorde dat een gokmagnaat een netwerk van krantenwinkels had overgenomen. Uiteraard om naast lees- en rookvoer ook gokartikelen aan de man te brengen.

Uit een rondvraag in de Brusselse krantenwinkels blijkt dat gokproducten daar al langer het grootste deel van de inkomsten genereren. In een stad van gelukszoekers hoeft dat niemand te verwonderen. Brusselaars hebben altijd wel van een gokje gehouden. Was het niet in het casino, dan was het wel op de renbanen net buiten de stad. Vandaag gebeurt dat dus in de gok/krantenwinkel. Maar helemaal zonder gevaar is dat niet. Vooral het gokken op sportwedstrijden trekt een specifiek én vaak jong publiek. De voorzitter van de federatie van persverkopers pleit daarom in dit magazine voor duidelijke én strenge regels. “Maar,” zo zegt hij zelf, “alles staat of valt met de controle daarop.” En zoals we de laatste jaren al vaker moesten vaststellen, loopt het op dat vlak wel vaker fout.

Ook en zeker in ons gewest.

Lees de reportage over de krantenwinkels op p. 20-25 NL

REPORTAGE

“Ik overleef niet zonder die producten” Krantenwinkels worden meer en meer gokplekken 20

INTERVIEW

“Een hoofddoek voor gemeentepersoneel moet kunnen”

COUP DE POKER

Mariam El Hamidine volgt straks Stéphane Roberti op als burgemeester van Vorst 8

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, REPORTAGE Brussel, een stad van en voor singles 12, ONDERNEMER OpenStructures: een data-

bank van gebruikte objecten 18, CHOU DE BRUXELLES Igor de Camargo 26, FILM Cinemapas voor arthousebioscopen op komst 28, BIG CITY Hoe werd

de Noordwijk klein-Manha an? 29, COLUMN Nick Trachet 54

BRUZZ CULTURE « On voulait filmer Bruxelles sans rien gommer » Anne Coesens revêt la double casquette d’actrice et de coscénariste dans la nouvelle série RTBF Pandore 44

A GREAT GAMBLE

FR Lisaboa Houbrechts & Fabrizio Cassol 31, NL Rinus Van de Velde 34, EN BruxellesVies Jan Ducheyne 38, FR Hun Hun 39, EN Germaine Acogny 40, NL Nathan Daems 46, EN Eat & Drink La Taverne du Passage 49, NL/FR/ EN Select: film 50, NL/FR/EN Select: theatre, music, visual arts 52 NL

SELECT

FR

SPRING 2022

EN

MEER BRUZZ Brussel maakt zich eindelijk weer op voor een voorjaar vol cultuur.

Ontdek de nieuwe BRUZZ Select Cultuurspecial, het extra magazine met een uitgebreide vooruitblik, tips en voorspelde hoogtepunten. Volgende week bij je abonnement of op een van de meer dan 100 cultuurplekken in de stad.

Le Lotto, c’est une taxe pour les idiots. Ce sont les mots de l’économiste Geert Noels. J’ai repensé à ces mots en apprenant qu’un magnat des paris avait racheté un réseau de marchands de journaux. Pour revendre, en plus de la lecture et du tabac, des jeux d’argent aux clients. Une enquête menée auprès des librairies bruxelloises a révélé que les produits des jeux de hasard représentent la plus grande partie de leurs revenus depuis quelque temps déjà. Dans une ville de chercheurs de fortune, cela n’a rien de surprenant. Les Bruxellois ont toujours aimé les jeux d’argent. Avant, on allait au casino, ou dans les hippodromes juste à l’extérieur de la ville. Aujourd’hui, cela se fait dans les points de vente de journaux et de jeux d’argent. Mais ce n’est pas sans risque. Les paris sportifs, en particulier, attirent un public spécifique et souvent jeune. Le président de la fédération flamande des diffuseurs de presse plaide donc dans ce magazine pour des règles claires et strictes. « Mais », dit-il, « tout dépend du contrôle de ces règles. » Et comme nous avons pu le constater ces dernières années, on est souvent en défaut dans ce domaine. Y compris et surtout dans notre région.

Lisez le reportage sur les librairies en p. 20-25 FR

EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELS

UIT IN BRU SSEL | VOS SORTIES À BRUXELLES

| OUT AN D ABOUT I N BRUSSEL S

MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

CULTURE COMES BACK TO LIFE

The new season in 100+ highlights

“The lottery is a tax for fools.” That is what economist Geert Noels says. I was reminded of these words when I heard that a gambling magnate had taken over a network of newsagents. Clearly, they want to make money from gambling just as much as from newspapers and tobacco. A survey of Brussels newsagents revealed that gambling has been generating the lion’s share of their income for some time now, and in a city of fortune hunters, that should come as no surprise. The people of Brussels have always loved a bit of gambling. If not in the casino, then at the racecourses just outside the city.

Today, they do it in betting shows and newsagents, but that is not without its risks. Betting on sporting events in particular attracts specific and often young customers. That is why the chair of the federation of newsagents in this magazine pleads for clear and strict rules. “But,” he says, “everything stands or falls with the implementing of the rules.” And as we have seen in recent years, that is where things often go wrong. In particular in our region.

Read our reportage about newsagents on p. 20-25 EN

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 16 FEBRUARI 2022

I

3

De week

RECHTER BEOORDEELT EIS VAN HONGERSTAKERS ALS ONGEGROND

‘We laten het hier niet bij, er zijn wel degelijk beloftes gebroken’

BRUZZ | DE WEEK

Vijf hongerstakers hadden een kort geding aangespannen tegen staatssecretaris Sammy Mahdi (CD&V), omdat hij gemaakte beloftes inzake regularisatie verbroken zou hebben.

De rechter beoordeelt die eis nu als ongegrond. De gewezen hongerstakers en begeleidende vzw’s beramen zich nu over verdere acties. — BRAM VAN RENTERGHEM

In mei 2021 gingen zo’n 475 sans-papiers in hongerstaking in de Begijnhofkerk, de ULB en de VUB. Ze wilden dat hun verblijf in België collectief geregulariseerd zou worden. Pas op 21 juli, toen sommige hongerstakers er al heel erg aan toe waren, kwam er een onderhandelde oplossing uit de bus. Volgens staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) omdat de hongerstakers begrepen hadden dat de bestaande, individuele procedures correct en humaan zijn, en hun dossiers prioritair behandeld zouden worden.

Volgens de hongerstakers

omdat Mahdi zich ertoe verbonden had om soepeler te regulariseren.

Maar van de 173 mensen die een aanvraag hadden ingediend, kregen er tot nu toe slechts 35 een positief antwoord. 137 mensen kregen een negatief antwoord en één persoon is al vertrokken.

Dat is niet de soepele regularisatie waarop hongerstakers gehoopt hadden. Gebroken beloftes dus, volgens de hongerstakers, en zij spanden met behulp van drie vzw’s een kort geding aan. Hun eis: de in hun ogen onrechtvaardige beoordeling door Dienst Vreemdelingenza-

Leegstaand gebouw bezet In de Koningsstraat in Sint-Joost-ten-Node bezetten een vijftigtal mensen zonder papieren een leegstaand gebouw, zo maakt een collectief dat hen omkadert bekend. Ze spreken van een solidaire opeising. Politieagenten gingen ter plaatse en stelden vast dat de bezetting al meer dan 24 uur aan de gang was. Daardoor kon de politie niet ingrijpen.

4

I

16 FEBRUARI 2022

ken on hold zetten, volgens hun advocaat tot er een proces ten gronde komt.

Die rechter beoordeelde die eis nu als ongegrond, de procederende hongerstakers krijgen ongelijk. De rechter oordeelde dat onenigheid over verblijfsstatuten een zaak voor de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen is, en niet voor de rechtbank van eerste aanleg, waar dit kort geding was aangespannen.

“Vanzelfsprekend, maar toch geruststellend dat rechter ons in deze zaak gelijk geeft,” reageert Mahdi op Twitter. “Er zijn geen criteria afgesproken

30

De Brusselse dienst voor arbeidsbemiddeling, Actiris, reikt vrijdag voor de dertiende keer de diversiteitslabels uit.

Een recordaantal van 30 ondernemingen, waaronder de NMBS, wordt beloond voor de concrete acties die ze nemen om van diversiteit een troef te maken. Het label is twee jaar geldig.

Advocaat Alexis Deswaef (met oranje sjaal) verwijt Sammy Mahdi dat hij

en er is altijd zeer duidelijk meegegeven dat er geen soepelere behandeling zou komen.

Ik heb hen altijd beloofd dat ik menselijk naar de dossiers zal blijven kijken.

Dat gebeurt ook zo. Maar een beleid waarin ik soepeler ben voor mensen die hongerstaken, dat lijkt me allesbehalve een menselijke aanpak.”

De vier mensen met wie de overheid in de Begijnhofkerk onderhandelde, zien dat anders. Een van hen is advocaat Alexis Deswaef, die altijd beweerd heeft dat er wel degelijk beloftes zijn gemaakt. De rechter hield rekening met de getuigenis-

sen van die vier onderhandelaars. Maar dat eindigde dus niet in een vonnis in hun voordeel.

ACTIES De drie vzw’s die de zaak gesteund hebben – l’Association pour la Défense du Droit des Étrangers (ADDE), la Coordination et Initiatives pour Réfugiés et Étrangers (CIRÉ) et la Ligue des Droits Humains (LDH) – zijn voorlopig karig met commentaar. Of zij verdere stappen zullen ondernemen, is op dit moment niet duidelijk. Zij kunnen in kort geding in beroep gaan, of een zaak ten gronde aanspannen.

Elektrische auto vat vuur In een ondergrondse parking in de Ravensteinstraat in Brussel ontstaat vrijdag brand in een elektrische wagen. De oorsprong van de brand moet nog onderzocht worden. De politiezone Brussel Hoofdstad Elsene schakelt een takeldienst in om het voertuig uit de parking te halen. Om de batterij langdurig te koelen, wordt het voertuig ondergedompeld in een container gevuld met water.

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

zijn woord niet houdt. © BELGA

Een van de woordvoerder van de hongerstakers, Ahmed Manar, is overtuigd van het nut daarvan. “Er is deze week nog overleg met alle stakers, om te zien hoe we hierop zullen reageren.

Dat kan gaan van acties over manifestaties, tot procedures. Daarbij kunnen we beroep aantekenen tegen de uitspraak van de rechter. Maar we kunnen ook naar het Europees Hof voor de rechten van de Mens in Straatsburg stappen,” aldus Manar.

“Maar dat we iets doen, staat vast. Er zijn beloftes gebroken, het bewijsmateriaal daarvoor is overweldigend.”

Mijn vader is nooit verliefd geworden op Parijs. Voor Brel was Brussel altijd een beetje vakantie FRANCE BREL, de dochter van Jacques, woonde met haar ouders in Brussel, al kwam haar vader maar één keer per maand naar huis (in ‘Het Nieuwsblad’)

KIM

Huis broers Strebelle beschermd Het huis van beeldhouwer Olivier Strebelle in Ukkel wordt beschermd. Het eigendomStrebelle ligt op de grens van de gemeente Ukkel, naast het Verrewinkelbos. De woning en het atelier verkeren nog in de bijna oorspronkelijke staat. De gehele site, met de kasseiweg, het huis-atelier van architect Claude Strebelle en het landschap eromheen, bevat veel elementen van historische en artistieke waarde.

900

Zo’n 900 mensen protesteren in Watermaal-Bosvoorde tegen de komst van sociale woningen aan het Kwartelveld, een stuk grond van 3 hectare met stadstuinen en een stadsboerderij. De ruim 50 sociale woningen zouden er 10 procent van het terrein innemen. Woningen zijn hier niet op hun plaats, klinkt het bij de buurtbewoners. De burgemeester steunt hen.

16 FEBRUARI 2022

I 5

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

CAMPING VOOR DE VRIJHEID NL/ Brussel leek

maandag even op een belegerde stad. En dat had veel meer met de opgetrommelde politiemacht te maken dan met het konvooi voor de vrijheid. Dat konvooi had ermee gedreigd om Brussel lam te leggen, maar zover is het dus niet gekomen.

Op alle invalswegen naar het centrum stonden agenten, die geduldig alles wat groter was dan 6

I

16 FEBRUARI 2022

een personenauto de weg wezen naar parking C aan de Heizel. Ook daar bleef de opkomst beperkt. Een handvol Fransen verbroederde er met een handvol Friezen. En doordat de meesten in een kampeerwagen naar Brussel waren afgezakt, leek parking C op de meest zonnige momenten van de dag een heel klein beetje op een Franse camping.

CAMPING DE LA LIBERTÉ FR/ Pendant un moment, on aurait cru Bruxelles assiégée lundi dernier. Et cela avait bien plus à voir avec les forces de police présentes en nombre qu’avec le Convoi de la liberté. Ce convoi avait menacé de paralyser Bruxelles, mais il n’en a rien été. Sur toutes les voies d’accès au centre-ville, des policiers ont patiemment indiqué à tous les véhicules plus grands

qu’une voiture de tourisme le chemin du parking C au Heysel. Là aussi, l’affluence est restée limitée. Une poignée de Français y a fraternisé avec une poignée de Frisons. Et comme la plupart d’entre eux étaient venus à Bruxelles en camping-car, le parking C faisait un peu penser à un camping français aux moments les plus ensoleillés de la journée.

CAMPING FOR FREED EN/ For a brief

moment last Monday, Brussels looked like a besieged city and that had much more to do with the all the police summoned than with the “convoy for freedom”. That convoy had threatened to paralyse Brussels but failed to do so. On all roads leading to the city centre, police officers patiently showed everything

Bijgedachte

SENIOR WRITER STEVEN VAN GARSSE neemt het nieuws op de korrel

© IVAN PUT

OM larger than a passenger car the way to Parking C at the Heysel. There, too, there was not much to see. A handful of visitors from France fraternised with a handful of visitors from Friesland. Because most of them had come to Brussels in a camper van, at the sunniest point of the day, Parking C looked a little like a French campsite.

Daar is de staatshervorming weer. Minister Annelies Verlinden (CD&V), bevoegd voor Institutionele Hervormingen, kondigde in verschillende kranten aan werk te willen maken van een regionalisering van de gezondheidszorg.

Echt veel stof deden de interviews niet opwaaien. Er waren enkele lauwe reacties bij Franstalige politici. Alleen de PTB hakte er hard op in, omdat de partij het ziet als een stap naar de ontmanteling van de sociale zekerheid in ons land.

Maar over het algemeen veroorzaakten de interviews weinig rimpels in het politieke water.

Dat was ooit anders als het over meer Vlaamse autonomie ging.

Hoe dat komt? Misschien omdat de mensen murw zijn geslagen door het beleid na twee jaar corona, of omdat er een oorlog op til is in het oosten van Europa, de gasprijzen de pan uit rijzen, een ‘vrijheidskonvooi’ op weg was naar Brussel.

Wie zal het zeggen?

Voor CD&V is dat alvast knap vervelend. Want de partij wil er zich graag op profileren. Annelies Verlinden deed het een tijd geleden al eens door te pleiten voor een 2+2-model. Twee gemeenschappen en daarnaast een hoofdstad en de Duitstalige Gemeenschap. Ook toen bracht het weinig vuur in het debat.

Ten gronde heeft Verlinden natuurlijk ergens gelijk. Er zijn best wat hervormingen nodig om de gezondheidszorg slagvaardiger te maken. Corona heeft bewezen dat die vandaag hopeloos versnipperd is. In het federale regeerakkoord heet het dat de gezondheidszorg dichter bij de mensen moet – de deelstaten, staat er tussen twee haakjes – zonder dat er geraakt wordt aan de federale solidariteit.

En toch riskeert CD&V ook hier weer zichzelf tegen te komen. Verlinden pleit voor meer homogene bevoegdheden. Vanuit een Vlaams perspectief is dat goed te begrijpen. Een echt zelfstandig Vlaams gezondheids- en welzijnsbeleid voeren is moeilijk omdat het nog voor heel wat bevoegdheden afhangt van de federale regering: de financiering van de ziekenhuizen, de terugbetaling

van de medische zorgen, het geneesmiddelenbeleid et cetera. Vlaanderen wil hierover meer zeggenschap, vanuit zijn drang naar meer autonomie.

Wat Verlinden er niet bij vertelt, maar ongetwijfeld goed weet, is dat wat in Vlaanderen misschien eenvoudiger en efficiënter zal worden na de overheveling van de bevoegdheden, meteen in Brussel weer veel ingewikkelder zal worden. Want in het Brussels Gewest opereren Vlaamse Gemeenschap, Franse Gemeenschap en Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) naast elkaar. En dan zwijgen we nog over de Cocof en de VGC. Hoe meer zeggenschap die drie gemeenschappen in Brussel krijgen, hoe hopeloos complexer het zal worden in de hoofdstad. Daarmee bereikt Verlinden, tenminste in Brussel, het tegengestelde van wat ze beoogt.

Op het terrein proberen de verschillende gezondheids- en welzijnsactoren in Brussel intussen zo goed en zo kwaad als het kan samen te werken, maar ze kunnen ook alleen maar vaststellen dat dat louter op basis van goodwill is en dat als puntje bij paaltje komt de GGC en Vlaanderen toch gewoon lustig naast elkaar werken.

En met de huidige gezondheidsministers Alain Maron (Ecolo) en Wouter Beke (CD&V) lijken de geesten nog verder uit elkaar te groeien. Brussels minister van Gezondheid Maron zal over enkele weken zijn Gezondheidsplan voorstellen. Het zal ongetwijfeld een forse Brusselse stempel dragen.

En daar zitten we dan: Maron wil de Brusselse gezondheidszorg volop uitbouwen, en Vlaanderen wil meer autonomie in zijn gezondheidsbeleid, ongetwijfeld ook in Brussel. Het zal in Brussel uitmonden in een complexe cocktail waar geen Brusselaar beter van wordt.

Uiteindelijk is dit de tragedie van het streven naar meer Vlaamse autonomie. Hoe meer Vlaanderen op zijn onafhankelijkheid staat, hoe meer het van Brussel, zijn eigen hoofdstad, dreigt af te drijven. Dat was bij de zesde staatshervorming zo en zal bij de volgende staatshervormingen niet anders zijn.

BRUZZ | DE WEEK

De limieten van de staatshervorming

“Hoe meer Vlaanderen op zijn onafhankelijkheid staat, hoe meer het van Brussel, zijn eigen hoofdstad, dreigt af te drijven”

Volg het Brusselse nieuws via BRUZZ.be 16 FEBRUARI 2022

I 7

Spreektijd

MARIAM EL HAMIDINE ( ECOLO ) WORDT DE NIEUWE BURGEMEESTER VAN VORST

BRUZZ | SPREEKTIJD

‘Ik wil een voorbeeld zijn voor meisjes: alles is mogelijk’ Het seniorenbeleid ziet ze als haar grootste verwezenlijking, besturen wil ze vooral mét de burgers en het wordt hoog tijd dat we onze obsessie rond hoofddoeken laten varen. Maak kennis met Mariam El Hamidine, de eerste vrouwelijke burgemeester in Brussel met – deels – Marokkaanse roots. “Dat ons mobiliteitsbeleid op dat van de oude MR lijkt? Dat vind ik niet.” — KRIS HENDRICKX, FOTO’S BART DEWAELE

Hoe en waarom bent u met politiek begonnen?

MARIAM EL HAMIDINE: Ik heb achttien jaar lang met senioren gewerkt in het OCMW-rusthuis 8

I

16 FEBRUARI 2022

van Vorst en deed dat heel graag. Maar ik wou al in de politiek gaan sinds ik kind was. Ik was geboeid door de wereld rondom mij, vooral door thema’s als gelijke rechten en discriminatie. Op een bepaald moment zag ik de mogelijkheid om de zichtbaarheid van senioren te verbeteren in de politiek. Dat was mijn drijfveer. Ik leerde toen meneer Roberti kennen, ging bij Ecolo en werd schepen na de verkiezingen in 2012.

Wat is voor u de essentie van de gemeente Vorst?

EL HAMIDINE: Als ik huwelijken voltrek, sta ik

steeds weer te kijken van het aantal gemeenschappen dat hier woont. Verder is dit een enorm groene gemeente (met onder meer het park van Vorst en het Dudenpark, red.), met dan nog eens dat indrukwekkende uitzicht over de stad aan Hoogte Honderd. Ik wandel veel door de gemeente – ook vandaag ben ik te voet gekomen van Hoogte Honderd, waar ik woon – en dan neem ik

vaak verschillende wegen. Dan merk je pas hoe divers de gemeente is, qua gebouwen en maar ook in de ontmoetingen die je er hebt. De supersteile Mysteriestraat naast het Dudenpark is bijvoorbeeld indrukwekkend. We hebben het stoomtreintje. En ook cultureel is het een rijke gemeente, met instellingen als Brass en Wiels.

Welke impact had de afwezigheid van Stéphane Roberti de afgelopen vijftien maanden? U wist niet of en wanneer hij zou terugkeren, zo’n situatie heeft toch gevolgen?

EL HAMIDINE: De motor van het schepencollege valt weg op zo’n moment, je zit met een uitgedund college.

Verstoorde dat het politieke evenwicht tussen de PS en Ecolo niet?

EL HAMIDINE: Nee, de verstandhouding tussen de twee partners is zelfs beter geworden, door de situatie waren we allemaal gemotiveerd om aan één zeel te trekken, iedereen voelde zich

▼

T

oen de Vorstse burgemeester Stéphane Roberti in 2020 uitviel met een burn-out, werd Mariam El Hamidine plots waarnemend burgemeester. Voor even maar, was de verwachting, maar de overgangsperiode zou uiteindelijk vijftien maanden duren.

Nu Roberti ontslag neemt, wordt de vrouw die via hem in de politiek rolde straks ook volwaardig burgermoeder.

El Hamidine ontvangt ons in een gebouw dat de gemeente huurt van het naburige Audi. Het statige art-decogemeentehuis vlakbij is immers nog steeds in renovatie. Het is een van de werven in het centrum van de gemeente, dat de volgende jaren een echte trekpleister moet worden, met onder meer een culturele pool rond de oude abdij.

“Het centrum moet weer opleven.”

BRUZZ | SPREEKTIJD

Mariam el Hamidine 58 jaar Geboren in Agadir in Marokkaans-Frans gezin Opleiding als opvoedster Werkt bij OCMW Vorst, vooral met senioren Schepen van onder meer Sociale Zaken en Gelijkheid van kansen sinds 2012 Waarnemend burgemeester sinds november 2020

MARIAM EL HAMIDINE ( ECOLO ) WORDT DE NIEUWE BURGEMEESTER VAN VORST

begonnen, samen met Actiris. Uit de discussies met het personeel kwam dat we hoofddoeken in de administratie wel degelijk moeten kunnen toelaten. Zelf vind ik dat je een persoon niet kan uitsluiten omdat die een hoofddoek of een keppel draagt. Ik denk dat we naar een meer open samenleving gaan op dat vlak, waarin ieder zijn plek heeft. Ik zou willen dat men mensen niet beoordeelt op basis van hun hoofddeksel, maar op basis van hun capaciteiten.

Kunnen voor u dan ook hoofddoeken aan loketten?

EL HAMIDINE: We leven in een multiculturele samenleving en ik zou willen dat we niet meer de hoofddoeken zien, maar de personen die ze dragen.

Dan wil u het huidige reglement in Vorst ook veranderen? Want dat verbiedt hoofddoeken.

EL HAMIDINE: Zover zijn we nog niet. Er wordt nu nog eerst over gedebatteerd in het parlement en we hebben het er nog niet over gehad met onze meerderheidspartner de PS. Maar het dossier zal vroeg of laat op tafel komen.

Wat zijn de belangrijkste projecten die er nog aankomen voor u?

“Zelf vind ik dat je een persoon niet kan uitsluiten omdat die een hoofddoek of een keppel draagt. Ik denk dat we naar een meer open samenleving gaan op dat vlak, waarin ieder zijn plek heeft” MARIAM EL HAMIDINE Burgemeester Vorst

verantwoordelijk. En we hebben verdergewerkt. Als er al vertraging was, dan eerder door Covid.

Welke accenten legt u vooral als politicus?

EL HAMIDINE: Gelijkheid is voor mij cruciaal.

Iedereen moet altijd kunnen deelnemen aan al onze activiteiten. Bij het Forest Sounds Festival hebben we het bijvoorbeeld mogelijk gemaakt dat ook mensen met een handicap er konden bij zijn. Verder wil ik dat mensen hier graag wonen en dat ze betrokken worden bij onze beslissingen. We hebben daarvoor een burgerraad, die net aanbevelingen over klimaat heeft gedaan en dat ook voor andere thema’s zal doen.

Levert zo’n burgerraad ook concrete resultaten op of is het toch vooral sympathiek maar vrijblijvend?

EL HAMIDINE: We hebben deels op hun input

gesteund voor ons klimaatplan, waarin blauwe en groene netwerken zitten (water en vegetatie, red.), een tiny forest ...

10

I

16 FEBRUARI 2022

Waren dat burgerideeën of ideeën van de meerderheid?

EL HAMIDINE: Van de meerderheid, maar het burgerpanel heeft de grote lijnen van de meerderheidsambities bevestigd.

U bent pas de tweede burgemeester in Brussel met Marokkaanse roots, na Ahmed Laaouej. Betekent dat iets voor u?

EL HAMIDINE: Ik heb gemengde roots. Mijn vader is Marokkaans, mijn moeder Frans. En mijn grootmoeder aan moederszijde was dan weer Belgische. Ik ben trots op mijn Marokkaanse identiteit, maar evengoed op de vermenging die ik in mij draag. En verder denk ik dat ik voor kleine meisjes een voorbeeld kan zijn: dat alles mogelijk is, welke origine je ook hebt.

Molenbeek overweegt om de hoofddoek toe te laten in de gemeenteadministratie. Hoe staat u tegenover die kwestie?

EL HAMIDINE: Als schepen van Diversiteit ben ik in de vorige legislatuur aan een diversiteitsplan

EL HAMIDINE: Een van de grote werven is Aby, de vernieuwing van het hart van de gemeente. In en rond de vroegere abdij van Vorst komt er een cultureel centrum, een bibliotheek en een academie. We willen het centrum van Vorst weer doen opleven. We willen dat er meer mensen naar hier komen, dat de handel zich verder ontwikkelt, dat er kwaliteitsrestaurants bijkomen, waar je iets kan eten voor je naar een voorstelling gaat.

En dan heb je nog het gerenoveerde gemeentehuis dat we heel binnenkort willen inhuldigen.

Dankzij veel doorzettingsvermogen van het personeel en het college zullen we een beschermd gemeentehuis hebben dat ook toegankelijk is voor mensen met een handicap. Dat is een primeur.

Verder hecht ik veel belang aan de klimaatprojecten van dit college. Er is ook de mobiliteit en het gewestelijke mobiliteitsplan Good Move.

Kan u dat wat concreter maken, ‘de klimaatprojecten’?

EL HAMIDINE: Sensibiliseren in de scholen. De burgerraad waar het al over hadden.

Op uw Facebookprofiel zag ik verschillende foto’s in een Unioncontext, onder meer in de tribunes van het stadion of bij de wandelvoetbalploeg voor senioren. Bent u nu voor of tegen een nieuw Unionstadion in de gemeente? Dat was de afgelopen maanden niet zo duidelijk.

EL HAMIDINE: Het Gewest bracht net een studie uit, waarin de Bemptsite in Vorst de voorkeur krijgt. Maar wij hebben nog een reeks vragen, onder meer over de milieu-impact, over de doorlaatbaarheid van de grond, over de impact op de sportclubs die de zone nu gebruiken, over de mobiliteit ... Zolang ik die antwoorden niet

De koopprijzen voor huizen stijgen snel in Vorst en vooral rond Hoogte Honderd valt de gentrificatie op in het handelsaanbod. Heeft de gemeente de voorbije jaren genoeg gedaan om huisvesting betaalbaar te houden?

EL HAMIDINE: We hebben nog maar net de woningen van de Zuiderhaard gerenoveerd, zodat die opnieuw beschikbaar zijn. En we denken samen met staatssecretaris voor Huisvesting Nawal Ben Hamou na over nieuwe sociale woningen.

Waarom is het zo moeilijk voor partijen die betaalbare huisvesting belangrijk vinden om sociale woningen te creëren? De PS zat in elke gewestregering sinds 1989, Ecolo ook in verschillende. En op gemeentevlak liep het vaak héél stroef, ook hier.

EL HAMIDINE: Ik denk echt dat het de laatste jaren beweegt. De nood laat zich ook steeds meer voelen, de bevolking is ook gegroeid.

Verkeersveiligheidscollectief Heroes for Zeroes is erg teleurgesteld in het beleid van Vorst. Het ontwerp van mobiliteitsplan belooft bijvoorbeeld maar één echt nieuw fietspad, aan de Wielemans Ceuppens- en Luttrebruglaan.

Verder zien zij vooral onduidelijke intenties.

Vreemd toch voor een bestuur met een groene burgemeester én mobiliteitsschepen?

EL HAMIDINE: Ik garandeer u dat mevrouw Esmeralda Van den Bosch (Groen) heel actief is op mobiliteitsvlak.

Wat beweegt dan, bijvoorbeeld voor fietsers?

EL HAMIDINE: U moet maar rondrijden in Vorst en

u zal veel dingen ontdekken.

Dat is erg vaag. Eén fietspad in een mobiliteitsplan voor de volgende twintig jaar, dat lijkt toch meer op de oude MR dan op Ecolo-Groen? Is het gemeentebestuur bang voor de weerstand, als er bijvoorbeeld parkeerplaatsen zouden sneuvelen?

EL HAMIDINE: (Lacht groen) Neen, het is echt niet de oude MR. We hebben trouwens al heel wat parkeerplaatsen geschrapt voor fietsboxen of fietsnietjes. En er zullen nog wel fietspaden bijkomen, dat is een proces, dat we ook in overleg met de burgers zullen doorlopen.

Waar bent u als politica trots op?

EL HAMIDINE: Op het beleid rond senioren. We hadden het al over het wandelvoetbal. Maar ouderen hebben hier in elk beleidsdomein hun plaats. In al onze plannen denken we ook aan hen. En we geven de senioren ook zichtbaarheid via een tijdschrift dat we steunen: Amour & Sagesse (haalt er een magazine bij waarin ze bladert). Daarin getuigen ze zonder taboes over hun leven. Dat is belangrijk, want het leven stopt niet bij tachtig. Ook de intergenerationele projecten liggen me nauw aan het hart. De veranderingen in de maatschappij leiden ertoe dat veel kinderen geen contact meer hebben met hun grootouders. Die zijn bijvoorbeeld in het land van oorsprong gebleven of gewoon in de stad waar de ouders uit weggetrokken zijn. We hebben daarom een schrijfproject tussen verschillende generaties opgezet.

LA NOUVELLE BOURGMESTRE DE FOREST PRÔNE LE RENOUVEAU La politique en faveur des personnes âgées est sa principale fierté, elle veut gouverner avec les citoyen.ne.s et il est grand temps que nous abandonnions notre obsession du foulard. Faites connaissance avec Mariam El Hamidine (Ecolo), la première femme bourgmestre à Bruxelles avec des racines, entre autres, marocaines. Lorsque Stéphane Roberti a fait un burn-out en 2020, Mariam El Hamidine est devenue bourgmestre faisant fonction. M. Roberti ayant démissionné, Mme El Hamidine va devenir bourgmestre à part entière. L’un des plus grands projets en préparation est la rénovation du cœur de la commune, autour de l’abbaye et de la place Saint-Denis. La création d’un pôle culturel devrait attirer plus de monde à Forest, ainsi que dans les établissements horeca. Le collectif pour la sécurité routière Heroes for Zeroes est déçu par la politique forestoise et ses « vagues intentions». Mais selon Mme El Hamidine, le changement est en route.

FR

BRUZZ | SPREEKTIJD

heb, kan het schepencollege geen standpunt innemen.

Waar hebt u spijt van?

EL HAMIDINE: Al die aanpassingen voor mensen met een handicap die nog steeds niet gebeurd zijn op straat of in de openbare ruimte. Dat had ambitieuzer gekund en we hebben de voorbije jaren tijd verloren.

“Als ik huwelijken voltrek, sta ik steeds weer te kijken van het aantal gemeenschappen dat hier woont,” zegt Mariam El Hamidine.

NEW VORST MAYOR AIMS FOR RENEWAL

She sees the policy for senior citizens as her greatest achievement, more than anything she wants to govern alongside residents, and it is high time we let go of our obsession around headscarves. Meet Mariam El Hamidine (Ecolo), the first female mayor in Brussels with (partly) Moroccan roots. When the mayor of Vorst, Stéphane Roberti, ended up with a burnout in 2020, El Hamedine suddenly became acting mayor. The transition period ended up lasting 15 months. Now that Roberti is resigning, the woman who got into politics through him has turned into a fullfledged mayor. One of the largest projects she still has on the shelf is the renovation of the heart of the municipality, around the abbey and Sint-Denijsplein. A cultural centre should attract more people to Vorst and benefit the local hospitality industry. The traffic safety collective Heroes for Zeroes is disappointed with the Vorst policy, which mainly contains vague intentions. But according to El Hamidine, this will change over the next few years.

EN

16 FEBRUARI 2022

I 11

Singles DE HOOFDSTAD VAN DE VRIJGEZELLEN

BRUZZ | PORTRETTEN

‘Brussel is een heel fijne

12

I

16 FEBRUARI 2022

stad voor singles’

BRUZZ | PORTRETTEN

Ze doen wat ze willen wanneer ze willen, maar betalen zich blauw aan hun eenkamerappartement zonder terras. In onze stad woont meer dan een kwart van de volwassenen alleen. Vaak vinden zij dat best oké. Vier singles over hun avonturen in Brussel. — EVA CHRISTIAENS, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

▼

Happy single Julie Claassens: “Ik vind mijn vriendschappen minstens even belangrijk als een lief.”

16 FEBRUARI 2022

I 13

DE HOOFDSTAD VAN DE VRIJGEZELLEN

S BRUZZ | PORTRETTEN

tel: je bent dertiger en strijkt als single neer in Brussel. “De eerste dag dat ik hier woonde, sprak meteen iemand me aan: ‘Hé, jij bent nieuw. Wil je een koffie?’” vertelt Julie Claassens (36). Na vier jaar in haar appartementje in de Marollen geniet ze er nog altijd van de volkse sfeer. “Het hangt misschien af van wijk tot wijk, maar ik vind het heel gemakkelijk om mensen te leren kennen in Brussel.”

Julie noemt zichzelf een happy single. Ze zou wel graag een relatie hebben, maar in de tussentijd amuseert ze zich evengoed. “Ik vind Brussel een heel fijne stad om alleen te zijn. Ik ga lopen in het Dudenpark of het Warandepark, ik doe graag tentoonstellingen of concertjes alleen. Het is niet ongemakkelijk omdat ik merk dat veel mensen dat hier doen,” zegt ze. “Je kan hier opgaan in de anonimiteit.”

Dat veel mensen alleen door Brussel manoeuvreren, blijkt ook uit de cijfers (zie ‘Brussel blijft stad van singles’). In het hele gewest woont een kwart van de volwassenen alleen. Opgeteld met de alleenstaande ouders zijn de singles goed voor meer dan een derde van alle inwoners.

“Ik ben al meer dan twintig jaar vrijgezel. Het is een keuze voor de vrijheid.” Catherine de Buck zegt het met een smakelijke lach. Ze is 52 jaar en woont in Sint-Lambrechts-Woluwe met haar hond Quazar. “Ik kan last minute afspreken met vrienden, hoef niets op voorhand te plannen en hoef op niemand te wachten als ik naar huis wil na een feest. Als single doe je wat je wil, wanneer je wil.”

In Brussel raakt Catherine geregeld aan de praat met nieuwe mensen. “Ik straal iets uitnodigend uit, want mensen slaan vaak een praatje met mij in de metro of op restaurant.

Gedeelde tafels zoals in Pain Quotidien vind ik een goed initiatief, maar ik heb het eigenlijk niet nodig.”

En dankzij Quazar leert Catherine op wandel regelmatig andere hondenbaasjes kennen. “Ik denk echt dat ik gelukkiger ben dan mijn getrouwde vrienden. Ik voel me jonger, heb minder rimpels en kan ontzettend veel plezier maken met mensen van twintig of dertig jaar.

Omdat ik vrolijker ben, denk ik.”

DE SOCIALE STAD Vrolijker of niet, dat is een vraag voor grondiger onderzoek. In elk geval vragen heel wat Brusselse singles niet om medelijden. “Het is volledig oké.

Het is niet omdat wij single zijn, dat wij eenzaam of ongelukkig zijn,” zegt Julie uit de Marollen. “Ik denk wel dat je goed in je vel moet zitten. Ik heb altijd het gevoel dat ik op café wel een gesprek kan voeren met een onbekende, maar ik denk niet dat dat voor iedereen geldt.”

“Contact leggen ligt als man toch een beetje anders. Je wil de mensen niet lastigvallen,” zegt Emile Luhahi uit Evere. De 33-jarige is nu twee jaar vrijgezel. Veel single mannen willen liever niet in de pers getuigen, bleek uit onze rondvraag.

Emile heeft het er minder moeilijk mee. “Brussel 14

I

16 FEBRUARI 2022

“Ik ben al meer dan twintig jaar vrijgezel. Het is een keuze voor de vrijheid,” zegt Catherine de Buck.

is een jonge stad met veel activiteiten. Als je een sociaal persoon bent, kom je vaak genoeg mensen tegen.”

“Alleen naar de cinema of een concert, dat heb ik nog niet gedaan. Misschien ben ik toch ergens bang om zielig te lijken. Het is een work in progress,” zegt Naomi Sluijs (29) uit Jette.

Ze is nu meer dan drie jaar single, maar heeft een grote vriendenkring. “Ik werk soms overdag

samen met vrienden thuis, zodat ik niet de hele dag alleen zit. Er is ook altijd iets te doen in Brussel om je uit je kot te krijgen. Ik denk dat ik ongelukkiger zou zijn als single op den buiten.”

“Stel je voor dat je single bent in een kleine Vlaamse stad of dorp,” zegt ook Emile. “Spontaan contact mis ik hier niet en er zijn genoeg opties om te daten.” De voorbije twee jaar stond het daten wel op een lager pitje door de corona-

“Ik wil graag iets kopen met twee slaapkamers, maar de woonmarkt is niet voorzien op singles” EMILE LUHAHI Single uit Evere

“Alleen naar de cinema of een concert, dat heb ik nog niet gedaan.

Misschien ben ik toch ergens bang om zielig te lijken” NAOMI SLUIJS

beperkingen. Singles moesten rekenen op wandelafspraakjes in het Zoniënwoud.

“Ik had het gevoel dat wij heel inventief moesten zijn. Om te daten al helemaal,” vertelt Julie. “Je kon niemand nieuw leren kennen behalve via datingapps. Bij sommige vrienden is veel stiekem afgesproken. Dat moest ook wel. De coronamaatregelen werden te veel vanuit een ivoren toren beslist.”

Los van corona is daten niet zo moeilijk in Brussel, zeggen de singles. “Er zijn genoeg plekken om nieuwe mensen te ontmoeten en onder de Nederlandstalige Brusselaars vind je vaak snel een gemeenschappelijke link.

Naar mijn gevoel bestaan er ook best wat georganiseerde dateavonden, zoals speeddates,” zegt Naomi. “Je moet alleen nadenken dat je op een eerste date niet afspreekt

op een plek waar iedereen komt,” lacht ze.

Niet elke single wil een partner vinden.

“Ik ben absoluut niet op zoek,” benadrukt de 52-jarige Catherine. “Wat ontbreekt in Brussel, zijn activiteiten voor singles die geen relatie zoeken,” zegt ze. “Ik wil ook gewoon graag dingen doen met mensen die niet over kinderen of echtgenoten spreken en die me niet proberen te verleiden.”

16 FEBRUARI 2022

▼

Single uit Jette

I 15

▼

DE HOOFDSTAD VAN DE VRIJGEZELLEN

IN CIJFERS

Brussel blijft stad Aftellen naar Valentijn?

Een kwart van de volwassen Brusselaars zal er niet van wakker gelegen hebben. Brussel blijft een stad van singles en vooral bij de twintigers lopen heel wat vrijgezellen rond.

BRUZZ | PORTRETTEN

“Wonen zoals in de dorpen, waar iedereen in zijn eigen nest blijft, dat heb je hier minder” JULIE CLAASSENS Single uit de Marollen

Zo heeft Naomi elke maand een ‘singles night’ met haar vrijgezellen-vriendinnen. “Zo zijn we eens niet in de minderheid,” vertelt ze.

VOOROORDELEN Naomi kocht twee jaar geleden een eigen appartement in Jette. Daar krijgt ze nog altijd verraste reacties op. “Onlangs bleef een technieker me maar vragen of ik hier alleen woonde en al eigenares was. Zouden mensen dat ook doen bij een koppel?” vraagt ze zich af.

“Werkmannen vragen me: ‘Heb jij dat alleen geschilderd?’ Als single vrouw moet je je blijkbaar bewijzen.”

De 36-jarige Julie krijgt het dan weer op haar heupen van mensen die haar blijven zeggen “dat ze wel iemand zal tegenkomen”. “De maatschappij blijft gericht op koppels. Dat is confronterend. Ik merk wel dat Brusselaars daar vrijer in zijn. Ik vind mijn vriendschappen minstens even belangrijk als een lief.”

Volgens Emile is een deel van de druk cultureel bepaald. “Ik voel zelf geen druk van mijn familie, maar mijn vrienden met Marokkaanse roots zijn intussen bijna allemaal getrouwd of ervaren heel veel druk van familie en vrienden. Ook de jongens.”

Ideaalplaatjes op sociale media helpen ook niet, zo zegt hij. “Ik denk zelf dat ik nog redelijk in dat plaatje pas, maar voor zwaarlijvige jongens is het niet makkelijk om iemand te leren kennen.”

16

I

16 FEBRUARI 2022

Het grootste pijnpunt van de single in de stad: de hoge huizenprijzen. “Eerlijk, ik vind wonen het moeilijkst,” zegt Emile. Hij huurt nu een eenkamerappartement in Evere voor 900 euro per maand zonder kosten. “Ik wil graag iets kopen met twee slaapkamers, maar de woonmarkt is niet voorzien op singles.”

Catherine had als alleenstaande vijftiger twee jaar geleden heel wat moeite om een lening te krijgen. “Terwijl ik het geld had,” benadrukt ze.

“De bank wilde het risico niet nemen omdat ik alleen ben en zelfstandige.” Ze zou graag meer gedeelde woonprojecten zien in Brussel, waar je als alleenstaande een kleiner appartement kan kopen met bijvoorbeeld gedeelde wasruimtes. Of waar je een grotere living kan huren als er bezoek komt.

ZIEKTE OF PECH Catherine mist ook een openbare dienst waarop singles kunnen terugvallen bij ziekte of pech. “Als ik een paar dagen naar het ziekenhuis moet, moet ik via Hoplr vragen of iemand op mijn hond kan passen. Dat kan ik moeilijk zes weken lang doen,” zegt ze. Een stad op single-maat vraagt dus om betaalbaarheid en juiste dienstverlening. Cultuur, sport en horeca maken het voor Brusselse singles nu al prettig in de stad. “Wonen zoals in de dorpen, waar iedereen in zijn eigen nest blijft, dat heb je hier minder,” zegt Julie. “Ik vind Brusselaars over het algemeen heel open om anderen te leren kennen.”

V

olgens cijfers van Brussels statistiekbureau Bisa telde Brussel 258.510 alleenwonenden op 1 januari 2021. Dat is een vijfde (21 procent) van alle Brusselaars, meer dan een kwart (27 procent) van de volwassenen en bijna de helft (46 procent) van alle huishoudens. Voor dit jaar zijn er nog geen cijfers.

In vergelijking met de andere twee gewesten telt Brussel het hoogste aandeel singles van het hele land.

Elsene, Etterbeek, Sint-Gillis en Brussel-Stad halen de top vijf van gemeenten met de meeste alleenwonenden. “In Elsene wonen veel studenten die na hun studies blijven plakken, maar ook werknemers van de Europese instellingen,” zegt VUB-demograaf Patrick Deboosere. “In de stad Brussel is die groep ook vrij groot, maar wonen er meer gezinnen in Laken en Neder-over-Heembeek.”

De alleenstaande ouders zijn voor alle duidelijkheid nog niet meegeteld. Die zijn in Brussel met ongeveer 65.000. Opgeteld met de alleenwonenden zijn dan 36 procent van alle Brusselaars single. “Zulke administratieve cijfers meten niet alles,” waarschuwt Deboosere. Jonge singles die nog bij hun ouders wonen, vallen buiten beeld.

Alleenwonenden met een langeafstandsrelatie ook. En heel wat studenten of jonge werkers zijn nog in een ander gewest ingeschreven.

NIET ÉÉN TYPE SINGLE In Brussel is het gros van de singles jonger dan dertig. De 18- tot

van singles

BELEIDSTOETS In het Brussels parlement bestaat al een werkgroep rond alleenwonenden. Die vraagt een single-toets voor elke politieke beslissing. Boodschappen, energie en water zijn voor alleenstaanden nog altijd duurder dan voor gezinnen.

Uitkeringen en pensioenen kunnen dan weer zakken voor samenwonenden. “In onze wetgeving wordt samenwonen

soms ontmoedigd om sociale fraude tegen te gaan,” zegt professor Heynen. “Het zou kunnen dat iemands pensioen daalt als die samen gaat wonen met zijn partner, of dat vrienden die samenwonen op hetzelfde adres meer belastingen moeten betalen.”

Demograaf Deboosere pleit in dat opzicht voor het behoud van individuele rechten. “Als je met twee een eigen loon ontvangt, wordt daar niet in geknipt. Waarom dan wel bij uitkeringen?” zegt hij. Dat geeft vooral problemen bij lagere inkomensgroepen.

Een grote groep alleenwonenden is gebaat bij een meer flexibele huizenmarkt, denkt Heynen. “Kleine studio’s of eenkamerappartementen zijn goedkoper, maar weinig flexibel wanneer iemand komt logeren of er hulp aan huis nodig is,” zegt ze.

“Meer flexibele woonoplossingen zijn vormen van cohousing, waar je een keuken of logeerkamer kan delen. Alleen is de administratie hierrond voorlopig moeilijk.”

Bestaande cohousingprojecten in Brussel zijn vaak duur of mikken op

een expatpubliek, zegt Heynen.

“Creatieve oplossingen voor singles zouden cohousing met sociale huisvesting kunnen combineren, maar de normen voor sociale woningbouw zijn vandaag zodanig

21 % In het Brussels Gewest wonen 258.510 mensen alleen, 21 procent van alle Brusselaars.

46 % Van de tachtigplussers woont bijna de helft alleen. De grote meerderheid zijn vrouwen.

strikt dat je daar niet aan kan denken.”

AANTREKKELIJKE STAD Dat Brussel veel singles telt, is ook eigen aan de stedelijkheid. De andere gewesten tellen in verhouding dan wel minder singles – in Vlaanderen woont 14 procent van alle inwoners alleen – de meerderheid ervan woont wel in de centrumsteden. Ook in Luik, Leuven, Antwerpen en Gent bestaat bijna een op de twee huishoudens maar uit één persoon. “In heel België zal de trend dat meer mensen langere tijd alleen blijven, zich doorzetten,” denkt demograaf Deboosere. In Brussel is de relatieve verhouding van singles de voorbije twintig jaar niet meer gegroeid.

“Als de huizenprijzen blijven stijgen, zal een deel van singles misschien wegtrekken, maar over het algemeen is er geen stadsvlucht meer sinds de jaren 1990,” zegt Heynen. En dat komt onder meer door singles, zegt ze, die de stad aantrekkelijk houden. “We hebben de singles absoluut nodig in Brussel.”

« IL FAIT BON ÊTRE CÉLIBATAIRE À BRUXELLES »

“BRUSSELS IS A GREAT CITY FOR SINGLES”

À Bruxelles, plus d’un quart des adultes vivent seuls. Ils représentent la moitié des ménages bruxellois. Et beaucoup de célibataires se sentent plutôt bien à Bruxelles. « C’est une ville sympa pour être célibataire », dit Julie, 36 ans. « J’aime visiter des expos ou des concerts seule. Je ne suis pas mal à l’aise parce qu’il y a beaucoup de gens qui le font ici.» Notre capitale favoriserait également les rencontres. « On trouve toujours des infrastructures, de la culture et des restaurants près de chez soi », dit la professeure en architecture et société Hilde Heynen (KU Leuven). « Le défi principal,

More than a quarter of the adults in our city live alone. They account for half of all households in Brussels. Many of these singles feel fine in Brussels. “I think Brussels a great city to live alone in,” says 36-yearold Julie. “I like going to exhibitions or concerts on my own. It is not weird because so many people here do it.

You can blend in with the anonymity.” According to those who are single, talking to new people in Brussels is fairly easy. “That many facilities, culture centres and restaurants are close-by makes the city more enjoyable for singles,” says Hilde Heynen,

FR

c’est le prix élevé pour se loger.

Le prix des petits studios et appartements une chambre est plutôt raisonnable, mais ces logements sont peu flexibles quand vous avez de la visite ou quand vous avez besoin d’aide à domicile. » Heynen plaide pour des formes de cohabitation plus créatives et abordables, éventuellement en combinaison à des logements sociaux. Car quitter la ville n’est pas une option pour beaucoup de célibataires. « Je ne peux pas m’imaginer être célibataire dans un petit village », dit Émilie, 33 ans. « Ici, le contact spontané et les options de rencontre foisonnent. »

EN

BRUZZ | CIJFERS

29-jarigen die alleen of nog bij hun ouders wonen, zijn maar liefst met 140.000. Dat is twee derde van die hele leeftijdsgroep. Een deel kan natuurlijk een relatie hebben zonder samen te wonen.

Tussen de 30 en 64 jaar is ongeveer dertig procent alleenwonend, van wie iets meer mannen dan vrouwen.

Van de 65- tot 79-jarigen woont 38 procent alleen en van de 80-plussers 46 procent. Hier is de overgrote meerderheid vrouw. Alleenstaande 80-plussers in woonzorgcentra zijn niet meegeteld.

“Er is een groot onderscheid tussen verschillende alleenstaanden. Jonge singles hebben vaak een grote vriendenkring. Op oudere leeftijd lopen singles meer risico op vereenzaming,” zegt demograaf Deboosere. Alleenstaande ouders zijn nog een aparte situatie. “Daar moet je letten op de steun aan de kinderen.”

Een single-vriendelijke stad moet zeker inzetten op een breed socio-cultureel aanbod, vindt professor architectuur en maatschappij Hilde Heynen (KU Leuven). “Ontmoetingsplekken, culturele centra en sociale voorzieningen voor verweduwde ouderen liggen voor de hand,” zegt Heynen.

“De stad is nu al prettiger voor singles omdat er veel voorzieningen en restaurants dicht bij huis liggen. De voornaamste uitdaging zijn de hoge huizenprijzen.”

Professor of Architecture and Society at KU Leuven.

“The main issue is the high house prices. Smaller studios or one-room flats are perhaps more affordable but make you less flexible if you have visitors staying over or you need help at home.”

Heynen advocates more creative and affordable forms of co-housing, possibly combined with social housing.

For many singles, moving out of the city is not an option. “Imagine being single in a small village,” says 33-year-old Emile. “I am never short of spontaneous contacts here and there are plenty of options for dating.”

16 FEBRUARI 2022

I 17

Ondernemer

BRUSSELSE STUDIO OPENSTRUCTURES WINT ECODESIGN BY OVAM GOLD AWARD

‘Dit is Wikipedia voor objecten’ Dat de term design vandaag véél verschillende ladingen dekt, bewijst het Brusselse duo van OpenStructures. Al meer dan tien jaar bouwen Thomas Lommée en Christiane Högner aan een open ontwerpsysteem. Daarmee geven ze materialen en componenten na gebruik een nieuw leven.

BRUZZ | INTERVIEW

— ELIEN HAENTJENS, FOTO BART DEWAELE

Veel mensen associëren ‘design’ nog altijd in eerste instantie met duur, opvallend en niet altijd even functioneel meubilair. Een blik op de laureaten van de Henry van de Velde Awards 2022, een initiatief van Flanders DC, toont dat de term vandaag véél ruimer wordt ingevuld.

Ook het Brusselse duo Thomas Lommée en Christiane Högner kleuren buiten die lijntjes. “Tot nu toe worden producten ontworpen tot en met het moment dat ze verkocht worden. Wat er daarna met de objecten gebeurt, is eigenlijk één grote blinde vlek. Daar proberen we met OpenStructures (OS) sinds 2009 een antwoord voor te formuleren,” vertelt Thomas Lommée.

Zeker nu onze grondstoffen steeds schaarser worden, neemt het belang van het zogenoemde design for disassembly toe. Daarbij wordt een product zodanig ontworpen dat

alle onderdelen en materialen op het einde van de levenscyclus kunnen worden gedemonteerd. Zo kunnen ze opnieuw gebruikt of gerecycleerd worden.

Met OpenStructures zet het duo exact daar op in. “Als basis voor het hele systeem bedachten we een grid met vaste afmetingen en proporties.

Dit kader maakt het mogelijk dat alle onderdelen van verschillende auteurs met elkaar kunnen worden gecombineerd,” vertelt Högner.

“Niet alle ontwerpen moeten altijd honderd procent compatibel zijn met het systeem. Ontwerpers zijn vrij om te improviseren of bepaalde elementen te hacken. Zo presenteren we in Bozar een samenwerking met het Gentse Atelier Ternier.”

CONSTRUCTIEF PROTEST Het boek Massive change van Bruce Mau vormde voor Thomas Lommée

“Verandering draait niet om de wereld van design, maar wel om het design van de wereld. Design gaat om veel meer dan louter objecten” THOMAS LOMMÉE OpenStructures

18

I

16 FEBRUARI 2022

zelf de trigger om dit pad in te slaan.

“Voor mijn afstudeerproject aan het departement ‘Mens en Wonen’ van de Design Academy Eindhoven ontwierp ik een boek met ideeën voor de toekomst. Design was hierbij – en is voor mij nog altijd – een middel om ideeën die me relevant lijken beter zichtbaar en toegankelijker te maken door ze bijvoorbeeld te vertalen in gebruiksvriendelijke en aantrekkelijke objecten, diensten, systemen of ruimtes. Zoals Bruce Mau stelt, draait verandering niet om de wereld van design, maar wel om het design van de wereld. Design gaat om veel meer dan louter objecten. Het gaat ook over de consequenties die een object met zich meebrengt, zoals de invloed op het gedrag van de gebruikers. In die zin is design iets politieks. Als ontwerper kan je via je creaties ‘constructief’ protesteren. Je kan een alternatief vormgeven en zo mensen aanzetten om anders te

kijken, denken en handelen. Zo zetten we met OS bijvoorbeeld ook in op gemeenschapsvorming en korte ketens.”

“Tijdens de opleiding ‘World House Systems’ aan het Institute Without Bounderies in Toronto verdiepte ik me in het systeemdenken, en de manieren waarop verschillende systemen op elkaar inspelen. Elk huis maakt deel uit van een complex netwerk van allerlei systemen – zoals energie, constructie, cultuur of voedsel – die met elkaar in verband staan.

Door woningen uit verschillende tijdsperiodes met elkaar te vergelijken besefte ik dat modulariteit een van de basisprincipes is van duurzaam (woning) ontwerp door de tijd. In combinatie met de genetwerkte context bracht dat me op het idee om een soort Wikipedia voor componenten en objecten te creëren. Terwijl gebruikers bij de gewone

Wikipedia elkaars teksten kunnen aanpassen via html, hanteren onze gebruikers het grid als gemeenschappelijke taal,” vertelt Lommée.

GEESTEN ZIJN RIJP De voorbije tien jaar bouwde OpenStructures een databank van 1.600 onderdelen en 750 objecten, ontworpen door 330 designers van over de hele wereld, uit. Vierhonderd daarvan zijn zeer nauwkeurig gerangschikt en gedocumenteerd terug te vinden op de website, en op termijn is het de bedoeling om ze allemaal beschikbaar te maken. “Zo kan je zien welke andere ontwerpers al iets bedacht hebben met een bepaald onderdeel. Dat kan inspirerend werken, maar als je een bepaald onderdeel wil doorgeven, weet je dankzij de databank ook perfect wie er interesse in zou kunnen hebben. Zo vormt de site de basis voor kennisdeling, samenwer-

king en een meer lokale economie,” vertelt Högner.

Hoewel er nog een lange weg te gaan is, kwam alles de voorbije twee jaar – onder meer door de Europese Green Deal – in een stroomversnelling. “Dat er iets moet veranderen, raakt meer en meer ingeburgerd als idee. Dat wij deze prijs vandaag winnen, bevestigt die veranderende tijdsgeest. Op zich is ons concept bijzonder eenvoudig. Dat het een andere manier van denken vergt, waarbij de individuele vrijheid deels wordt opgegeven voor een groter maatschappelijk doel, maakt het uitdagender om het snel op grote schaal te implementeren,” vertelt Lommée.

Ook andere projecten geven aan dat de geesten langzaam maar zeker rijpen voor een alternatieve omgang met onze materiële wereld. “Zo werken we momenteel aan een verlichtingsconcept voor een hotel in Lissabon. Aangezien commerciële

interieurs gemiddeld om de drie jaar een nieuwe aankleding krijgen, biedt onze systemische aanpak een geschikt antwoord. We kijken er nu al naar uit om de onderdelen binnen drie jaar terug te krijgen. Doordat we

TENTOONSTELLING Henry van de Velde Awards 2022, tot 10 april, Bozar. www.bozar.be SHOWROOM OpenStructures, Provooststraat 10, Elsene, open op afspraak. www.openstructures.net

LE WIKIPÉDIA DES OBJETS

A WIKIPEDIA FOR OBJECTS

Le duo d’OpenStructures continue de prouver que le terme « design » couvre de très nombreuses significations. Cela fait plus de dix ans que Thomas Lommée et Christiane Högner inventent des composants et objets pouvant avoir plusieurs vies. De cette façon, ils stimulent l’économie alternative, dominée par les chaînes courtes, la circularité, la collaboration et le partage de connaissances. Ils viennent de recevoir le prix Ecodesign

by OVAM Gold Award, l’un des prix Henry Van de Velde de Flanders DC.

The Brussels duo OpenStructures proves that the term design today covers many different meanings. Thomas Lommée and Christiane Högner have spent more than ten years building an open design system. They stimulate an alternative economy based on short chains, circularity, cooperation and knowledge sharing. They have just been awarded the Ecodesign by OVAM Gold Award, part of the Henry van de Velde Awards by Flanders DC, for their work.

FR

BRUZZ | INTERVIEW

Christiane Högner en Thomas Lommée geven afgedankte onderdelen een nieuw leven.

een context voor afval creëren, krijgen afgedankte onderdelen plots weer waarde,” vertelt Högner.

“Daarnaast heeft de gemeente Elsene OpenStructures opgenomen in de projectdefinitie over de inrichting van de nieuwe Nederlandstalige school. De kinderen zullen spelen met onze componenten, en zo spelenderwijs ontdekken dat hun tafels of stoelen met diezelfde tools zijn gemaakt. Zo leren ze van jongs af aan met andere ogen naar objecten en meubels kijken.”

Behalve de showroom in de Kastelijnswijk had OpenStructures tot voor kort een grote ruimte voor workshops, assemblage en opslag bij See U. In samenspraak met de gemeente zijn ze op zoek naar een nieuwe plek. “Op termijn willen we uitgroeien tot een nieuw soort publieke ruimte, waar kinderen, studenten of professionals workshops kunnen volgen. De frictie die de Brusselse context typeert, maakt het tot een boeiende plek voor ontwerpers om alternatieven te formuleren. Samen met onder meer BC Materials en Rotor zetten we in op een circulaire transitie. Dat we daarbij zoveel steun krijgen vanuit de overheidsdiensten zoals be. circular, hub.brussels, Flanders DC of OVAM vormt een enorme stimulans.”

EN

16 FEBRUARI 2022

I 19

Reportage

B R U Z Z | R E P O R TA G E

DE KRANTENWINKEL IS HET NIEUWE GOKKANTOOR

In de krantenwinkel verkoopt de gedrukte pers niet meer zo goed, de producten van de Nationale Loterij en gokautomaten zijn veel populairder.

▼

‘Zonder Euromillions en sportgokken was mijn zaak er niet meer’

DE KRANTENWINKEL IS HET NIEUWE GOKKANTOOR

Een paar weken geleden verkocht Bpost de krantenwinkels van Press Shop en Relay aan gokbedrijf Golden Palace, ook de Brusselse filialen. En daar had de gokindustrie al een stevige voet tussen de deur van de dagbladhandelaars.

“Zonder die gokproducten overleef ik niet,” zegt de krantenboer. — BETTINA HUBO, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

D B R U Z Z | R E P O R TA G E

e Librairie Ste-Catherine, op de hoek van de Vlaamsesteenweg en de Oude Graanmarkt, is piepklein, maar goed gesorteerd. Tegen de wanden staan grote rekken met binnen- en buitenlandse kranten en tijdschriften, van De Standaard en Humo tot The Economist en Le Monde Diplomatique.

Achter de toog liggen de rookwaren, sigaretten en roltabak in sombere, ‘neutrale’ verpakkingen.

Voorts zijn er e-sigaretten te krijgen en een heleboel diversen: denksportboekjes, wenskaarten, schoolgerief, chocolade en andere snacks, en ook frisdrank en bier.

Het is druk in de winkel op deze doordeweekse namiddag. Maar opvallend: voor het uitgebreide aanbod pers, tabak en varia hebben de klanten heel weinig belangstelling: één exemplaar van Le Soir, één van Le Monde, een paar damesbladen, een Twix en een drietal pakjes sigaretten. Dat is het zo ongeveer in anderhalf uur tijd.

Wat daarentegen als zoete broodjes over de toonbank gaat, zijn de producten van de Nationale Loterij. Mensen komen binnen om hun Lottoformulieren te laten valideren, een kraslot te kopen of willen nog snel meedoen aan de Euromillions-trekking van die avond.

Ook heel erg in trek, vooral bij mannen dan, zijn de sportgokterminals van Ladbrokes, Betfirst en Circus die verspreid staan in het winkeltje.

Daarmee kunnen sportfanaten wedden op wedstrijden wereldwijd, van een voetbalmatch uit de Spaanse Segunda Division tot een tenniswedstrijd in Argentinië of een basketbalgame in Burundi.

Eigenaar Dirk Janssens, die de krantenwinkel 23 jaar geleden overnam, was een van de eerste dagbladhandelaren die in Brussel met sportweddenschappen begon. “Ik ben zelf een groot sportliefhebber,” vertelt hij, terwijl hij een Elle en een Subito afrekent. Vandaag heeft hij vier automaten staan, het maximaal toegestane aantal.

“Maar als het mocht, zou ik er meer plaatsen.”

Aanschuiven aan de sportgokautomaat in Librairie

De sportweddenschappen zijn voor Janssens ook een noodzakelijke aanvulling op de klassieke inkomsten, die tanende zijn. “Wij zien af als dagbladhandelaren. Wie er niets bij doet, overleeft niet.”

Hij legt uit dat hij tegenwoordig vijf keer minder kranten en tijdschriften verkoopt dan in zijn begintijd. “Tijdens de week haal ik minder dan tien procent van mijn omzet uit pers.

Bovendien zijn de marges gedaald. Vroeger kregen we makkelijk 25 procent van de verkoopprijs, nu soms 17 procent.”

Ook met de tabakswaren verdient hij steeds minder. “De vraag is lager, zeker nu er sinds corona geen Fransen meer komen. Dat waren altijd goede klanten omdat sigaretten in Frankrijk veel duurder zijn. En de marges zijn gekelderd, van 8 procent naar ongeveer 2 procent.” Hij neemt een doos tabak van Pall Mall van het schap. “Die moet ik verkopen voor 58 euro, terwijl ik er zelf meer dan 57 euro voor betaal.”

Op de verkoop van Lotto, Euromillions, krasbiljetten en andere producten van de Nationale Loterij krijgt Janssens zes procent. “Niet veel, maar de massa maakt het goed. Het is dankzij Euromillions en de sportweddenschappen dat mijn zaak vandaag nog bestaat.”

LAGE MARGES

“Er is een probleem van schijnkrantenwinkels, waar amper vijf kranten en twee pakjes tabak liggen, maar wel vier gokautomaten staan” YANNICK GYSSENS Voorzitter sectorfederatie Perstablo 22

I

16 FEBRUARI 2022

Chiel Sterckx van zelfstandigenorganisatie Unizo bevestigt dat het klassieke verdienmodel van de dagbladhandelaar flink onder druk staat. “Traditioneel berust zijn omzet op drie pijlers: pers, rookwaren en Nationale Loterij, alle drie met lage marges voor de verkoper, marges die bovendien vastliggen.”

Lange tijd was de omzet gelijk verdeeld over die drie hoofdproducten: een derde – een derde – een derde. Volgens Sterckx is dat vandaag helemaal

Ste-Catherine.

opbrengst uit de kranten- en tijdschriftenverkoop te compenseren. De dagbladhandelaar moet vooraf wel een zogenaamde F2-vergunning aanvragen bij de Kansspelcommissie, maar dat is niet zo ingewikkeld. Op het aantal uitgereikte F2-vergunningen staat geen limiet, dit in tegenstelling tot de vergunningen voor wedkantoren, die sinds enkele jaren beperkt zijn

tot zeshonderd. Verder zijn de enige voorwaarden dat het een nevenactiviteit is voor de krantenwinkel, maximaal 49 procent van de omzet uitmaakt, en dat de spelers per dag niet meer dan 200 euro inzetten.

Steeds meer Brusselse krantenwinkels hebben inmiddels een of meerdere gokterminals staan.

Ook bij de Ubiway-keten, de Press Shops en

▼

anders. “Nu maken kranten en tijdschriften nog slechts tien procent uit van de omzet van de gemiddelde dagbladverkoper. De rookwaren zitten aan 28 procent, de producten van de Nationale Loterij stegen naar 42 procent.”

De verkoop van kranten en tijdschriften nam een duik doordat steeds meer mensen online gingen lezen, legt Sterckx uit. Bovendien kost een krant een stuk meer in de krantenwinkel dan als ze per abonnement aan huis wordt geleverd, onder meer doordat de overheid Bpost flink subsidieert voor de bezorging.

Door prijsverhogingen, talloze preventiecampagnes en de concurrentie van de illegale handel is ook de verkoop van tabakswaren gedaald. De gokproducten van de Nationale Loterij doen het nog steeds goed in de krantenwinkel, maar ook daar is niet alles rozengeur en maneschijn: de Nationale Loterij heeft steeds meer verkooppunten buiten de dagbladhandel en zet tevens fors in op de e-lotto.

Door al die ontwikkelingen is het aantal krantenwinkels het afgelopen decennium flink gedaald. In Brussel zijn er nog zo’n driehonderd. “En die hebben er steeds meer andere activiteiten bijgenomen,” zegt Sterckx. “Er zijn nog wel dagbladhandelaars die zich vooral toeleggen op kranten en tijdschriften, maar het gros is op een heel inventieve manier gaan diversifiëren: meer voeding, een koffiehoek, een postpunt of pakjesdienst, een wasserijservice. En sportweddenschappen natuurlijk.

Voor die extra activiteiten liggen de marges ook niet vast. De dagbladhandelaar kan zelf de prijs bepalen en verdient er over het algemeen meer op.”

Sportweddenschappen in krantenwinkels zijn toegelaten sinds 2011. De overheid zag het als een manier voor hen om de dalende

16 FEBRUARI 2022

I 23

DE KRANTENWINKEL IS HET NIEUWE GOKKANTOOR

▼

Voor experts is de stijging van het gokken verontrustend. “Ook wordt de reclame steeds agressiever,” zegt psychiater Frieda Matthys.

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Relays die nu door eigenaar Bpost verkocht worden aan gokbedrijf Golden Palace, deed Betfirst zijn intrede, hoewel de meeste winkels van de keten de automaten tot hiertoe buiten de deur hebben gehouden.

In de Librairie Ste-Catherine vallen de terminals niet meteen op te midden van het ruime aanbod aan andere producten. In andere krantenwinkels staan ze pontificaal opgesteld bij de ingang, zodat het lijkt alsof je een gokkantoor binnenstapt. Nog andere winkels met sportgokautomaten noemen zich nog ‘librairie’, maar verkopen geen krant of tijdschrift meer.

“Er is een groot probleem van valse of schijnkrantenwinkels,” zegt Yannick Gyssens, voorzitter van sectorfederatie Perstablo. “Het zijn zogenoemde krantenwinkels waar hooguit vijf

kranten en twee pakjes tabak liggen, maar waar wel vier automaten staan. Ze maken misbruik van hun vergunning.” De Kansspelcommissie, die hierop moet controleren, is volgens hem niet bij machte om dat naar behoren te doen.

VERSLAVEND De sportweddenschappen creëren een nieuwe sfeer in de krantenzaak. Het is niet meer snel winkel in winkel uit, neen, de sportgokkers in de Librairie Ste Catherine blijven een poosje hangen voor het scherm van de automaat. Sommigen lopen heen en weer tussen de verschillende terminals. De vaste sportgokklanten maken een praatje.

Een van hen is ober in een naburig restaurant.

Van zijn pauze tussen de middag- en avondshift

KATLEEN PELEMAN VAN HET VLAAMS CENTRUM ROND VERSLAVING (VAD)

‘Nationale Loterij is ook niet meer zo onschuldig’ Katleen Peleman, directeur van het Vlaamse centrum rond verslaving VAD, vindt niet alleen de sportweddenschappen van de privé-organisatoren schadelijk, ook de Nationale Loterij, die zich laat voorstaan op verantwoord spelplezier, heeft boter op het hoofd. “De producten van de Nationale Loterij leken lang onschuldig, zo werden ze ook voorgesteld: een loterij binnen een veilig kader. Maar die tijd ligt ver

24

I

16 FEBRUARI 2022

achter ons,” zegt ze. “De Nationale Loterij heeft nog wel laagrisicoproducten, maar organiseert zelf bijvoorbeeld ook sportweddenschappen, weliswaar op een andere site, Scooor. Via pushberichten word je daar naartoe gestuurd.”

De aanpak van het overheidsbedrijf is volgens haar heel commercieel: zoveel mogelijk mensen verleiden tot spelen.

“Bovendien hebben ze het gokken genormaliseerd.”

Peleman wordt hierin bijgetreden door psychiater Frieda Matthys (UZ Brussel).

“Het businessmodel van de Nationale Loterij is net zo goed geld verdienen. Het enige verschil met het sportgokken van Ladbrokes of Betfirst is dat de Nationale Loterij een beheersovereenkomst heeft met de overheid en dat een deel van de winst naar goede doelen gaat.

Maar voor een gokverslaafde speler maakt dat niet veel uit.”

heeft hij gebruikgemaakt om zijn geluk te beproeven op de Ladbrokes-machine. Drie euro zet hij in op het resultaat van zeven Franse voetbalwedstrijden. Als al zijn voorspellingen juist zijn, zal hij meer dan 140 euro incasseren. Hij doet dit al jaren, bijna dagelijks. “Meestal speel ik voor drie of vijf euro. Maar als ik meer geld had, zou ik voor meer spelen,” lacht hij. En ja, hij wint soms. “Om de twee, drie maanden.”

Hoe verslavend is sportgokken? Volgens eigenaar Dirk Janssens, die zelf ook af en toe wedt, valt het goed mee. “Ik heb nauwelijks problematische spelers,” zegt hij. “De meesten spelen voor een euro of vijf, sommigen zetten wat zwaarder in. Hier duurt het ook meestal 24 of 48 uur voor je weet of je gewonnen hebt. Helemaal anders dan bij roulette bijvoorbeeld, waar je de uitslag al na twintig seconden krijgt.”

Psychiater Frieda Matthys (UZ Brussel), ook lid van de Kansspelcommissie, erkent dat hoe sneller de uitslag komt, hoe verslavender het spel is.

“Maar dat betekent niet dat deze sportgokterminals niet verslavend zijn. Sommige weddenschappen worden flink opgepept en gaan razendsnel.

Spelers kunnen meteen het resultaat zien en opnieuw inzetten.”

Volgens de cijfers stijgt het aantal gokverslaafden. “Logisch,” zegt Matthys. “Hoe groter het aanbod, hoe meer er gegokt wordt en hoe meer problematische gokkers er zijn.” “Gokverslaving is veel minder zichtbaar dan alcohol- of drugverslaving omdat het geen lichamelijke verslaving is, maar levert net zoveel problemen op, het is net zo ontwrichtend.”

Matthijs vindt de stijging van het gokken in krantenwinkels verontrustend en betreurt dan ook dat Bpost zijn dagbladhandels, waar het sportgok-

ken nu nog maar sporadisch aanwezig is, verkoopt aan een gokbedrijf. “Binnen de kortste keren zal dat bedrijf in alle winkels zijn eigen wedautomaten plaatsen. Ook zal de reclame agressiever worden.” Matthys pleit voor een striktere regulering en een beperking van de reclame. “Daar is nog een lange weg af te leggen.”

Ook voor Katleen Peleman, directeur van het Vlaamse centrum rond verslaving VAD, horen sportweddenschappen niet thuis in de krantenwinkel. “Zo komt de drempel voor iedereen die wil gokken wel heel laag te liggen. Bij de dagbladhandelaar wordt in principe de identiteitskaart niet gevraagd en ook de uitsluitingslijst van de Kansspelcommissie wordt niet gecontroleerd, dat is een soort zwarte lijst die de namen van gokverslaafden bundelt zodat ze niet meer toegelaten worden tot een casino of wedkantoor.”

Momenteel is er een koninklijk besluit in de maak dat veel duidelijker zou moeten vastleggen onder welke strikte voorwaarden dagbladhandelaren sportweddenschappen mogen aanbieden.

Voorzitter Yannick Gyssens van sectorfederatie Perstablo, die voorstander is van een strengere regelgeving, betwijfelt of het KB veel zal oplossen. “Er zullen altijd achterpoortjes blijven.

Bovendien staat of valt alles bij de controle.”

Gyssens, die zelf 35 jaar in het vak zit, ziet met lede ogen aan hoe steeds meer krantenwinkels verdoken wedkantoren worden. “Natuurlijk begrijp ik dat dagbladhandelaren vechten voor hun broodwinning, maar het is treurig om te zien hoe de ene na de andere winkel de gokwereld in glijdt. Het is een verloedering van de krantenwinkel en het bezorgt onze sector imagoschade.”

LE LIBRAIRE, NOUVEAU TERRAIN DES PARIS SPORTIFS

THE NEWSAGENT IS THE NEW BETTING SHOP

Pendant longtemps, le chiffre d’affaires du libraire moyen était réparti entre trois piliers : la presse, le tabac et les produits de la Loterie Nationale. Mais à l’heure actuelle, le libraire ne tire plus que 10% de son chiffre de la vente de journaux et de magazines. Et la vente de tabac aussi est en net recul. La plupart des libraires ont donc été forcés d’adopter d’autres activités, souvent les paris sportifs. « Sans EuroMillions et les paris sportifs, mon commerce n’existerait plus », dit Dirk Janssens de la Librairie Ste Catherine. Et de plus en plus souvent, les libraires bruxellois comptent aussi des bornes colorées de Ladbrokes ou Betfirst, par exemple. Celles-ci semblent avoir beaucoup de succès. La psychiatre Frieda Matthys (UZ Brussel) et Katleen Peleman, directrice du centre flamand de l’addiction VAD, évoquent une évolution préoccupante. Les paris sportifs pouvant entraîner une réelle addiction, ils n’ont pas leur place dans une librairie, un commerce par définition très accessible.

For decades, the average newsagent earned their turnover from three sources in equal shares: press, smokes and National Lottery products. Today, the newsagent derives only ten per cent of their turnover from newspapers and magazines and sales of tobacco and accessories have also declined. Most newsagents have therefore started to offer other products and services, not infrequently betting on sports. “Without Euromillions and sports betting, my business would no longer exist,” says Dirk Janssens of Librairie Ste Catherine. More and more often, colourful terminals from, for example, Ladbrokes or Betfirst are found in newsagents around Brussels and they are proving to be a great success. Psychiatrist Frieda Matthys (UZ Brussel) and director Katleen Peleman of the Flemish centre for addiction VAD find this development alarming. According to them, sports betting carries the risk of addiction and does not belong in newsagents found on every street corner.

FR

EN

Chou de Bruxelles

‘Ik kom hier niet uitbollen’ Wanneer voetballers tekenen voor een nieuwe club, nemen ze in het obligatoire welkomstinterview regelmatig clichézinnen als ‘de cirkel is rond’ in de mond. Voor Igor De Camargo (38) is dat spreekwoord met zijn terugkeer naar RWDM zonder meer toepasselijk. — FILIP VAN DER ELST, FOTO IVAN PUT

BRUZZ | PORTRET

Kort na het debuut van Igor De Camargo in RWDM-shirt verscheen op de Facebook-pagina van de club een charmante foto: een breed glimlachende De Camargo, geflankeerd door Jeanke De Strijker en zijn echtgenote Irène, de conciërges van het Edmond Machtensstadion. De twee zijn al lang de tachtig voorbij en maken stilaan deel uit van het meubilair. “Hier is nog niets veranderd. De mensen zijn een jaartje ouder geworden, en ik ook, maar de liefde is overeind gebleven,” lacht De Camargo.

De omstandigheden zijn helemaal anders dan toen De Camargo voor het eerst voet zette in het Edmond Machtensstadion, in januari 2005. RWDM heette toen even FC Brussels en vocht in eerste klasse tegen degradatie. Enkele belangrijke doelpunten van De Camargo hielpen toen mee het behoud verzekeren. Het seizoen daarop pakte een ontketend Brussels de scalp van Genk en Standard, en hield het Club Brugge en Anderlecht op een gelijkspel. Het leverde De Camargo een prestigieuze transfer op naar Standard, het begin van een mooie carrière die hem ook nog naar onder meer Borussia Mönchengladbach en een bekerwinst met KV Mechelen zou leiden.

“Ik heb veel te danken aan deze club. Vergeet niet dat ik nog alles te bewijzen had. Bij Genk kon ik me niet doorzetten. Ik had het moeilijk, ik was amper zestien toen ik in m’n eentje van Brazilië naar België kwam. Eerst toestemming aan mama en papa vragen (lacht), daarna voor de eerste keer het vliegtuig op, om terecht te komen in een gastgezin in Maasmechelen. Ik

26

I

16 FEBRUARI 2022

had nog nooit van Genk gehoord en sprak enkel Portugees,” zegt de aimabele De Camargo intussen in vloeiend Nederlands. De eerste maanden in België, ver weg van zijn familie en zijn vertrouwde Porto Feliz, waren wennen voor de diepe spits. In zijn eerste maand België belde hij elke dag wel een halfuur naar huis, met een telefoonrekening van 400 euro als gevolg. Hij had nog geen profcontract, dus schoot zijn manager Paul Stefani hem het bedrag voor.

Nu, al die jaren later, voelt De Camargo zich voor de helft Belg en

beperkte financiële middelen, nog voorzichtig in het uitspreken van enige ambities. Ook al hadden de Brusselaars zowat het laagste budget van de reeks, toch draaiden ze knap mee in de bovenste helft van de rangschikking. Sinds de introductie van het Amerikaanse geld wordt er nu ook luidop gedroomd van een derde Brusselse club in 1A. Vooral de tweede plaats, goed voor een barragematch voor promotie, ligt voor het grijpen.

Voor De Camargo is zelfs de titel geen utopie, ook al heeft Westerlo een straatlengte voorsprong. “We hebben echt een goeie ploeg, met veel technische kwaliteiten. Dus ja, we geloven nog voluit in de titel. Ik ben een optimistische persoon, dat zit in mijn Braziliaanse bloed (lacht).

Zij die denken dat ze beter dan wij zijn, moeten het maar bewijzen op de mat.”

Kort na de aankondiging van zijn terugkeer naar Molenbeek, sprak De Camargo in een filmpje op Twitter in het Portugees de fans van het

"Ik ben een optimistische persoon, dat zit in mijn Braziliaanse bloed" voor de helft Braziliaan. In België leerde hij discipline, de taal spreken en frieten eten. In 2005 werd hij ook officieel Belg. De negen caps die hij met de Rode Duivels verzamelde, draagt hij met trots met zich mee, ook al droomden vrienden en familie er wel van om hem ooit te zien uitkomen voor de Seleção Canarinho, het Braziliaanse voetbalelftal – een niet erg realistische ambitie in het land van wereldsterren als Neymar en Roberto Firmino.

OUDE LIEFDE De Camargo treft zijn oude liefde RWDM in een periode van transitie.

Sinds de overname door de Amerikaan John Textor is the sky the limit voor RWDM. Voor de winterstop was de ploeg, ingegeven door de

« JE SUIS UN OPTIMISTE, ÇA FAIT PARTIE DE MES ORIGINES BRÉSILIENNES » 16 ans après sa percée dans le football belge au FC Brussels, le belgo-brésilien Igor De Camargo est de retour au stade Edmond Machtens.

Avec le RWDM, il veut ajouter un dernier succès à sa riche carrière. De Camargo vient à Molenbeek avec une seule ambition : la promotion en première classe A. « Nous croyons encore tout à fait au titre.

Je suis un optimiste, ça fait partie de mes origines brésiliennes. » À la fin de la saison, il quittera la Belgique et retournera probablement dans son pays natal.

FR

Braziliaanse Botafogo toe. Sinds de overname wordt RWDM op sociale media plots van nabij gevolgd door een meute enthousiaste Brazilianen.

Botafogo is immers een van die andere clubs uit het wijd vertakte netwerk van John Textor. “De club is net gepromoveerd uit 2de klasse, maar is eigenlijk een slapende reus in het Braziliaanse voetbal.

Garrincha (‘klein vogeltje’), een van de beste Braziliaanse voetballers ooit, speelde er zijn hele carrière.

Sinds de overname laait de passie bij de fans opnieuw op, Textor wil de club echt terugbrengen waar ze thuishoort,” zegt De Camargo.

Mogelijk keert hij na dit seizoen terug naar zijn thuisland, om zijn carrière bij Botafogo echt af te sluiten. “Mijn toekomst ligt in de handen van God," klinkt het mysterieus wanneer we hem vragen naar zijn toekomstplannen.

“Eén ding is zeker: in België stop ik sowieso na dit seizoen. RWDM zal mijn laatste Belgische club geweest zijn." Want hoe graag hij ook in België is, het gemis van zijn familie in Brazilië knaagt. Zijn ouders hebben hun kleinkinderen nog niet echt zien opgroeien. Ook aan zijn vrouw Giovanna, die een carrière als topmodel in Brazilië opgaf om haar man te volgen naar België, beloofde hij al een terugkeer naar hun thuisland.

“I AM AN OPTIMIST, IT’S IN MY BRAZILIAN BLOOD” Sixteen years after Igor De Camargo made his breakthrough in Belgian football with FC Brussels, the Belgian-Brazilian will one more time return to the Edmond Machtens Stadium. With RWDM, he wants to enjoy one final success story in his richly filled career. De Camargo comes to Molenbeek with ambition: promotion to first division A, that’s all that matters. “We still believe we can get the title. I’m an optimist, it’s in my Brazilian blood.”

After this season, he will say goodbye to Belgium and may return to his homeland.

EN

Igor de Camargo Wisselde truitjes met zijn wereldberoemde landgenoot Roberto Carlos, toen hij voor Racing Genk inviel in een Champions League-duel tegen het grote Real Madrid Speelde ooit één wedstrijd voor Juventus, in een galawedstrijd tegen Zaragoza, omdat Juve een partnership met Standard had Koos bij RWDM meteen voor rugnummer 47, het stamnummer waarmee het oude RWDM door het leven ging Speelt in zijn vrije tijd Braziliaanse sambamuziek op gitaar

BINNENKORT KUNT U VOOR ZOWAT 20 EURO ONBEPERKT NAAR ONAFHANKELIJKE CINEMA’S

Arthousefilmhuizen lanceren samen bioscoopabonnement

BRUZZ | FILM

Ergens tussen midden april en begin mei lanceren de vijf Brusselse arthousebioscopen Cinéma Galeries, Aventure, Vendôme, Palace en Kinograph samen een bioscoopabonnement. Van dan af kunt u voor een bedrag van zowat 20 euro per maand onbeperkt die Brusselse arthousefilmhuizen bezoeken. Een jaar later moet de pas ook in de rest van België te gebruiken zijn. — SARA DE SLOOVER

D

e vijf arthousebioscopen lanceerden begin december een bevraging bij Brusselaars om naar het enthousiasme voor een dergelijke pas te peilen. Meer dan 2.700 mensen vulden de enquête in, zegt Frédéric Cornet, directeur van Cinéma Galeries, die de andere bioscopen warm maakte voor een dergelijk abonnement.

De mosterd haalde Cornet in Nederland.

Daar hebben intussen zowat 50.000 bioscoopliefhebbers een Cinevillepas, waarmee ze onbeperkt naar de normale voorstellingen in onafhankelijke filmhuizen kunnen. Uit een onderzoek van de Universiteit van Amsterdam uit 2011 bleek dat de bezoekfrequentie verdubbelt zodra een pas wordt aangeschaft. De pas leidde bij de deelnemende bioscopen tot hogere bezoekersaantallen en eveneens hogere inkomsten.

En dat kunnen de Belgische collega’s momenteel goed gebruiken. “Zeker de arthousebioscoop heeft zwaar te lijden gehad onder de coronacrisis, en het was duidelijk dat we alleen samen de storm het hoofd konden bieden,” zegt Cornet.

ENTHOUSIASME Palace, Kinograph, Vendôme en Aventure waren meteen te vinden voor het idee om de arthousecinema te “valoriseren”. Van het netwerk Europa Cinemas kregen ze een subsidie om de invoering van een dergelijk filmabonnement te financieren.

De peiling naar interesse en voorwaarden bij de eigen bezoekers, studenten en het grote publiek leverde de afgelopen maanden dus zowat 2.700 antwoorden op. Het merendeel van de deelnemers was erg enthousiast.

28

I

16 FEBRUARI 2022

“Negentig procent van onze bezoekers was te vinden voor het idee van een filmabonnement, maar ook zeventig procent van het grote publiek.

Dat is veel meer dan wij verwacht hadden,” zegt Cornet. “Zowel bij de eigen bezoekers als bij het grote publiek is er een grote groep die zowel van Hollywoodfilms als kleinere, onafhankelijke films houdt. Ons businessplan werd zo onderschreven door het publiek.” Cineville begon in 2009 als een lokaal Amsterdams initiatief vanuit studentenfilmhuis Kriterion, maar is intussen in onafhankelijke bioscopen in heel Nederland te gebruiken.

Dat zouden de Brusselse initiatiefnemers een jaar na de lancering ook graag verwezenlijken in België.

“Studenten uit de buurt van Luik of Gent zouden dan in de week in Brussel naar de bioscoop kunnen, en in het weekend in hun eigen stad,” zegt Cornet.

Op iets langere termijn moeten de Belgische klanten ook in Nederland terechtkunnen.

“Daarom zullen we dezelfde onderliggende technologie gebruiken als Cineville,” zegt Cornet.

“Dan zullen pakweg mensen uit Luik ook in Maastricht kunnen gaan kijken, en omgekeerd. De afgelopen maanden hadden we in Brussel al veel Nederlandse bezoekers. Die kwamen hier naar de film omdat de bioscopen in Nederland gesloten waren.”

CINEMATEK Maar in het eerste jaar focust de Belgische Cineville-tegenhanger zich nog louter op Brussel, om de kinderziekten uit het systeem te krijgen.

Behalve de vijf deelnemers die nu al ingestapt zijn, is het mogelijk dat nog meer onafhankelijke

Brusselse filmhuizen meedoen. Cornet droomt ervan dat ook het Belgische filmarchief Cinematek met zijn historische aanbod net als zijn Nederlandse tegenhanger zou aansluiten, maar dat is voorlopig nog geen concreet plan.

De naam van het nieuwe abonnement zullen de bioscopen binnenkort samen aankondigen op hun websites en sociale media, net als de exacte prijs. Die zal wellicht rond de 20 euro liggen.

“57 procent van het grote publiek vond een prijs van 18 à 20 euro, het bedrag dat wij in ons hoofd hadden, een faire prijs. Ook onder jongeren was de steun groot.” Een Nederlandse Cinevillepas kost momenteel 21 euro, of 17,5 euro voor iedereen jonger dan 30. Gebruikers gaan gemiddeld drie keer per maand naar de bioscoop.

Big City Big City

Big BigCity City

toen nog landel Er valt heel wat te vertellen als vakbonden vonden ze De jaren zestig zijn in hoger gelegen U over het weer in België.

Dat geen gehoor, omdat die Brussel getekend door een STELJE ZELF JE VRAAG STEL ZELF VRAAG besefte ookpaar astronoom en uitkeken naar de duizenden eerste instantie stedenbouwkundige EN ENSTEM STEMOP OP BRUZZ.BE zowe statisticus drama’s.

Adolphe Zo waren we toen jobs die er beloofd werdenZesmetingen maanden nana haa OpOp hethet eerste gezicht lijkt Zes maanden eerste gezicht lijkt Sint-Joost als inh Quetelet.

Al voor het BRUZZ.BE met de uitbouw van deze bijna een deel van de huwelijk met dede grag ditdit een absurde vraag.

Het huwelijk met een absurde vraag.

Het STEL ZELF JEJE VRAAG Zo k ontstaan van ons land, in ProjectontSTEL ZELF VRAAG wijk. De verschillende ze aluitgevoerd.

Marollen kwijt. van haar eerste woord ‘steenweg’ is voor ze al van haar eer woord ‘steenweg’ is voor verschil in temp 1827 overtuigde hij koning EN STEM OP BRUZZ.BE protestacties haalden weinig wikkelaars wilden EN STEM OP BRUZZ.BE Vermoedelijk was h deze smalle straat al al het Vermoedelijk was deze smalle straat binnen envan buite Willem I der Nederlanden uit.

Justitiepaleis uitbreiden, niet dede vader he overschat, laat staan datdat er er en niet vader van overschat, laat staan worden ervan om een Sterrenwacht Telkens als er een nieuw daarvoor de wijk ernaast maar wel debestude Zonnek opop deze plek ruimte zou maar wel de Zonn deze plek ruimte zou toen de activitei te bouwen ineen Sint-Joost. bouwplan goedgekeurd zelve. gedeeltelijk tegen de grond Ze was een va zijn voor stadspaleis. zelve. Ze was een zijn voor een stadspaleis. werd, verdween er weer een gooien.

Gelukkig konden de als volledig wer HetEn werd een Observatorimaîtresses en werd toch.

Brussel zou maîtresses en wer En toch. Brussel zou huizenblok. In een paar jaar Marolliens met het nodige overgenomen in um Brussel voor Sterrenkunde, hem zelfs benoemd niet zijn, mochten hem zelfs benoem Brussel niet zijn, mochten NAJMA UIT SCHAARBEEK tijd was de hele zone verzet degeen afbraak raakte het oude maar er werden ook eerste hofdame, ded er er hier en daar eerste hofdame, hier en daar geen tegenhoubraakliggend terrein. De vrouwelijke den.

Dat lukte mede omdat positie verdoken architecturale van de Sterrenw dagelijks meteorologische vrouwelijke positia verdoken architecturale Big City afbraak ging veel sneller men niet dezelfde fout wou Franse hof. parels zijn, precies op die Sint-Joost waarnemingen gehouden, Franse hof. in ve parels zijn, precies op die dan de opbouw, ook door Steeg maken met die andere hethet al plek waar je ze hethet minst plateau inhaar Ukke zoals onder meer temperaSteeg haar plek waar je als ze minst — BART UIT SINT-AGATHA-BERCHEM de oliecrisis die roet in hetnaar het hoofd? Mis volkswijk iets verderop.

Het verwacht. gen kon de Ster tuurmetingen.

Quetelet mat naar het hoofd?

M verwacht.

Big City Big Cityverwoestte —— JULIAN eten strooide. Doordat veel wel, want ze ze raakte In In deManhattanplan Vlaamsesteenweg JULIANUIT UITSINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE wel, want raak de Vlaamsesteenweg uitbreiden en in en noteerde vier keer per werken veel vertraging verwikkeld rond dezelfde tijd immers versch die verrassing verwikkeld vers wacht die verrassing splitste in dein orga dagwacht hoe warm het was. Dat opliepen, werd de volledig de oude toen nog landelijke en giganti-moordschandalen.

Er valtvan heel wat tevolkse vertellen Z de gevel moordschandalen achter de gevel van twee: de Konink wasachter voor die tijd ongebruihoger gelegen Ukkel.

In over het weer in België. Dat sche werf ook steeds Noordwijk. niet enkel verdacht v nummer 46, waar het STEL ZELF JE VRAAG niet enkel verdach 46,behoren waar hetde en Sterrenwacht en kelijk.nummer Daardoor eerste instantie werden de besefte ook astronoom minder aantrekkelijk voor Het moet een karakterEN STEM OP BRUZZ.BE moord op haar eigen Huis voor Podiumkunsten metingen zowel in statisticus Adolphe moord op haar eig Huistemperatuurvoor Podiumkunsten Koninklijk Mete Brusselse Zes maanden nana haar OpOp hethet eerste gezicht lijkt Zes maanden eerste gezicht lijkt Sint-Joost als inhaar Ukkel Quetelet.

Al voor de projectontwikkelaars. vollete havenbuurt geweest maar ook van diedie op LaLa Bellone vinden is. huwelijk met dede graaf beviel ditvinden een absurde vraag.

Het maar ook van Bellone te is.het huwelijk met graaf beviel dit een absurde vraag.

Het STEL ZELF JEJE VRAAG sche Instituut, h waarnemingen tot de uitgevoerd.

Zo kon ook het ontstaan van ons land, in STEL ZELF VRAAG ze al al van haar eerste zoon. ‘steenweg’ is voor Het megalomane plan maîtresses zijn, dewoord wijk tussen de van Lode Langs de straatkant straalt ze van haar eerste zoon. woord ‘steenweg’ is voor maîtresses van Lo Langs de straatkant straalt verschil in temperatuur 1827 overtuigde hij koning EN STEM OP BRUZZ.BE EN STEM OP BRUZZ.BE De dagelijks oudste ter wereld en was Vermoedelijk was haar man deze smalle straat al Vermoedelijk was haar en man deze smalle straaten al de XIV. ZeZe werd verban hethet gebouw weinig draaide letterlijk Antwerpsesteenweg binnen en buiten de stad Willem I der Nederlanden XIV. werd verb weinig niet dede vader van hethet kind, laat staan datdat er er niet vader van kind, overschat, laat staan tuurmetingen in België eengebouw vanuit: deoverschat, eerste worden Maar ervan om een Sterrenwacht hethet Franse hofhof enen kw bijzonders een maar wel debestudeerd.

Zonnekoning op deze plek ruimte zou fimaar guurlijk uit tot een treinsporen.

Oud-bewoners wel de Zonnekoning op deze plek ruimte zou Franse bijzonders uit: een toen de activiteiten zo goed te bouwen in Sint-Joost. zelve.

ZeZe was een van zijn zijn voor een stadspaleis. nog altijd de ref landen die de meteorologie zelve. was een van zijn zijn voor een stadspaleis.

Brussel terecht.

EerE kleurloze gevel met megalomane stedenbouwbeschrijven het alszou een buurt Brussel terecht. kleurloze gevel met als volledig werden Het werd een Observatorimaîtresses enen werd door En toch.

Brussel maîtresses werd door En toch.

Brussel zou voor België.

Om uitgebreid bestudeerden. ze ze een tijdje in in het weliswaar een mooie kundige krater. waar iedereen elkaar goed overgenomen intot Ukkel, um voor Sterrenkunde, hem zelfs benoemd Brussel niet zijn, mochten een tijdje hek weliswaar een mooie hem zelfs benoemd tot Brussel niet zijn, mochten Door de megalomane plannen voor de Noordwijk, raakte het oude gebouw maar er werden ook eerste hofdame, dede hoogste er er hier enen daar geen zo lang vanaf da Quetelet was sterk eerste hofdame, hoogste hier daar geen van Tervuren gewoo omkadering rond de Van de voorziene kende.

Mensen kwamen er van Tervuren gew omkadering rond de met hoge kantoortorens en de focus op de auto, bleef er van de vrouwelijke positie aan het verdoken architecturale van de Sterrenwacht in dagelijks meteorologische vrouwelijke positie aan het verdoken architecturale gebeuren, zal d overtuigd van verregaande maar omda voordeur.

Achter die WTC-torens kwamen er hebben, vertier zoeken in de opop Franse hof. parels zijn, precies diedie gezellige volkswijk niets meer over. © PHOTONEWS Sint-Joost waarnemingen gehouden, hebben, maar om voordeur.

Achter die Franse hof. in verval. Op het parels zijn, precies Steeg het haar allemaal plek waar je ze het minst snel veranderin samenwerking tussen plateau in Ukkel daarentezoals onder meer temperaook daar te bont ma voordeur ligt een nauwe Steeg het haar allemaal plek waar je ze het minst maar drie. De geplande tientallen cafés en cabaretook daar te bont m voordeur ligtverwacht. een nauwe — BART UIT SINT-AGATHA-BERCHEM naar hethet hoofd?

Misschien gen kon de Sterrenwacht tuurmetingen. naar hoofd?

Misschien verwacht. Quetelet mat want dat zou de verschillende landen.

Dan ze ze verplaatst n gang, en wie die neemt, uitbreiding van de snel- werd zaken.

Die uitgaansplekken —— JULIAN wel, want ze ze raakte In de Vlaamsesteenweg werd verplaats gang, en wie die neemt, JULIANUIT UITSINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE wel, want raakte In de Vlaamsesteenweg uitbreiden en in 1913 en noteerde vier keer per verwikkeld in verschillende wacht diedie verrassing Bellonahuis.

Daar w ziet het ‘Bellonahuis’ righeid van de l konden immers gegevens wegen werd niet doorgewerden afgewisseld met verwikkeld in verschillende wacht verrassing splitste de organisatie in dag hoe warm het was.

Dat Bellonahuis. Daar ziet het ‘Bellonahuis’ moordschandalen.

ZeZe werd achter dede gevel van moordschandalen. werd achter gevel van twee: en de Koninklijke was voor die tijd ongebruieen paar jaar. verschijnen.

Het valt te voerd het van duurde jarenze ze kleine handelszaken, ateliers mijnstudies in h worden uitgewisseld en de een paar jaar. verschijnen.

Het valt te niet enkel verdacht de nummer 46, waar het niet enkel verdacht van de 46,behoren waar hetde Sterrenwacht en het kelijk.nummer Daardoor Na haar volgden bestempelen een moord op haar eigen man, Huis voor Podiumkunsten meer dan tienduizend plan om van de volkse voor de Noordwijk en cinema’s.

Er was lokale kunnen brengen veranderingen inals de moord op haar eigen man,vorm Huis voor Podiumkunsten Na haar volgde bestempelen als een Koninklijk MeteorologiBrusselse temperatuurmaar ook van diedie opop andere LaLa Bellone te te vinden is.is. maar van Bellone vinden bewone verborgen parel, maar het scheook Instituut, het andere KMI. waarnemingen tottextielfade bewoners uit hun huis gezet. maîtresses Noordwijk een klein-Manbegon te krijgen.

Van het welgestelde nijverheid, zoals ratuurmetingen atmosfeer voorspeld. welgestelde bewo verborgen parel, maar het van Lodewijk Langs de straatkant straalt maîtresses van Lodewijk Langs de straatkant straalt De dagelijkse temperaoudste ter wereld en was elkaar op.op.

Inprecisie 1913 l is ook een stedenbouwXIV. ZeZe werd verbannen van het gebouw weinig Door achterpoortjes in de hattan te maken. oorspronkelijke Manhattanbrieken en brouwerijen elkaar In 1913 is ook een stedenbouwXIV. werd verbannen van het gebouw weinig in de immers Dankzij de inspanningen tuurmetingen in Ukkel zijn België een van de eerste hethet Franse hofhof enen kwam in in bijzonders uit:uit: een Franse kwam bijzonders een burgemeester Karel flater.

Er werd wetgeving kon de overheid De ambitie was om een plan is minder dan tien oude hangars.

Aan die kant burgemeester Kar kundige fllanden ater.

Er werd nog altijd de referentie die de meteorologie Vandaag gebeu vankundige Quetelet had België in Brussel terecht.

Eerst zou kleurloze gevel met Brussel terecht.

Eerst zou kleurloze gevel met huis opkopen immers volledig rond voor België.

Omdat die al Het het uitgebreid bestudeerden. de huizen onteigenen ‘voor sterk economisch centrum procent gerealiseerd. van de sporen waren er ook ze een tijdje in het kasteel weliswaar een mooie het huis opkopen immers volledig rond ze een tijdje in het kasteel weliswaar een mooie metingen metdo a 1876 al weerbulletins. zo lang vanaf dat plateau Quetelet was sterk van Tervuren gewoond omkadering rond dede stad Brussel.

De polp gebouwd, waardoor het van Tervuren gewoond omkadering rond het algemeen nut’ van de te bouwen met tachtig hoge bleek een onrealistische een paar bordelen. stad Brussel.

De gebouwd, waardoor het die sche thermome Naarmate de jaren gebeuren, zal daar ook niet overtuigd van verregaande hebben, maar omdat ze het voordeur.

Achter hebben, maar omdat ze het voordeur. Achter die heeft er een bureau vrijwel onzichtbaar is.ligtis. uitbouw van de maatschapkantoortorens. Bereikbaardenkoefening, inkomen, plaats van De wijk had door de jaren snel verandering in samenwerking tussen ook daar te te bont maakte, voordeur een nauwe heeft een burea vrijwel onzichtbaar ook daar bont maakte, voordeur ligt een nauwe elke er dag, stipt o vorderden, werden die want dat zou de nauwkeuverschillende landen.

Dan werd zerealiseerbaar verplaatst naar hethet gang, en wie die neemt, dede kostuums van de Dat Bellonahuis had net werd ze verplaatst naar gang, en had wie dienet neemt, pij en de economie.

Vandaag heid zou er centraal staan, een plan. heen wel al klappen kregen. kostuums van Dat Bellonahuis ’s morgens, wan steeds accurater, ook omdat Bellonahuis.

Daar woonde ziet het ‘Bellonahuis’ righeid van de langeterkonden immers gegevens Bellonahuis. Daar woonde ziet hetMarkt ‘Bellonahuis’ zijn er eb zozo goed opop dede Grote is dat ondenkbaar, maar met de grootste focus op de Zestig jaar later zijn deOmmegang Door bouw van de Ommegang goed de Grote Markt ze ze een paar jaar. verschijnen.

Het valt te mijnstudies in het gedrang worden uitgewisseld en dete een paar jaar. verschijnen.

Het valt iemand hetzijn gras er altijd meer samenwerenen hethet was ook een kunnen staan, want Na haar volgden bestempelen een kunnen brengen.

Tempeveranderingen Na haar volgden bestempelen een en toen kon het wel en dat heeft auto. Er was een plan om WTC-torens gedateerd.

Het Noord-Zuidverbinding was ook ee kunnen staan, want inalsdeals het KMI op, naa kingarchitect was tussen landen. welgestelde bewoners verborgen parel, maar hethet ratuurmetingen zijn atmosfeer voorspeld. welgestelde bewoners verborgen parel, maar bezienswaardigheid Jan Cosijn verschillende redenen. snelwegen zoals de E19 en idee van een monotone het toenmalige viaduct op de De site van het KMI in Ukkel, hier gefotografeerd in de jaren 1920. bezienswaardighe architect JanDankzij Cosijn elkaar op.op.

Inprecisiewerk.

1913 lietliet is ook een stedenbouwelkaar In 1913 is ook een stedenbouwimmers de inspanningen de58. witte houten Quetelet beperkte zich Expo In In de jaren tekende ook het Bakkersburgemeester Karel flater.

ErEr werd © PHOTONEWS de E40 door te trekken tot kantoorwijk isBuls dat Leopold II-laan was ze Expo 58. de jar tekende ook het Bakkersburgemeester Karel Buls kundige flater. werd Vandaag gebeuren de al vankundige Quetelet had België inwat om op een kwik echter niet tot de meteorohet huis opkopen door de immers volledig rond het huis opkopen door de immers volledig rond werd het een huis vo huis, waar nu het café Le ARM TEGEN RIJK metingen met automati1876 al weerbulletins.

Het Bellonahuis dateert uit de late zeventiende eeuw. aan de kantoorwijk.Het Voor de helemaal.

Twee van de drie werd het een huis geraakt van de huis,geïsoleerd waar nu het café Le Bellonahuis dateert uit de late zeventiende eeuw. stad Brussel.

De politie gebouwd, waardoor het stad De politiemaar gebouwd, waardoor het scheBrussel. thermometers, Naarmate dein jaren ter te observere logie, hijd’Espagne verrichtte ook podiumkunsten.

De Roy wordt © BELGA was het een heeft er een bureau gehad, vrijwel onzichtbaar is. voetgangers zouden er dan torens staan nu volledig rest van de stad.

Maar de Allereerst podiumkunsten.

D Roy d’Espagne wordt © BELGA heeft eenstipt bureau vrijwelwerden onzichtbaar elke er dag, omgehad, acht uur vorderden, die is. dede kostuums van de Dat Bellonahuis had netnet stemming dehui teh bestuderen en gebruikte andere domeinen pioniersbestuderen.

Ook de steeds meer.

Ook de wijken hethet oude uitgebaat.

Het Bellonahuis van de erop Dat Bellonahuis had ’skostuums morgens, wandelt nogte tussen steeds accurater, ook omdat tussen oude uitgebaat.

Het Bellonahuis voetgangersbruggen tussen kaal, om opnieuw grootste verandering stond overduidelijke strijd tussen Ommegang zijn er er bewaard zozo goed opop dede Grote Markt Ommegang bewaard goed Grote Markt ons huis diehuis dag zalee statistiekde om bijvoorbeeld werk.

Zo paste hij de temperatuurmetingen Sterrenwacht, die iemand hetzijn grasveld van er altijd meer samenwernieuwe werd ontwierp hijte voor Nicolaas nieuwe werd ontwierp hij voor Nicolaas en hethet was ook een kunnen staan, want verschillende torens rond dearm bouwen tot woonen nog gebeuren. en rijk. De bewoners en was ook een kunnen staan, want het KMI op, naar een van king was tussen landen. bezienswaardigheid tijdens architect JanJan Cosijn Het oude gebou criminaliteit, huwelijksen kansberekening en waren minder accuraat.

De toen aan de Schaarbeekseoverdekte binnenko Bally, vermoedelijk een De site van het KMI in Ukkel, hier gefotografeerd in de jaren 1920. bezienswaardigheid tijdens architect Cosijn overdekte binnen Bally, vermoedelijk eenzich komen. kantoortorens.

Over die De moderniseringsvan de Noordwijk stonden de58. witte houten bakken, Quetelet beperkte Expo In In de jaren 1980 tekende ook hethet Bakkers© PHOTONEWS Expo 58. de jaren 1980 – tekende ook Bakkersweer symbool voor dede culturele instellin de centraleNiet poort. zijn wapenhandelaar.

Dat zou opvolgster: Olympia Sterrenwacht st zelfmoordcijfers in Er kaart tede statistiek, die tot dan toe dichte bebouwing hield poort lag, raakten dichter om opeen een kwikthermomeechter niet tot de het meteoroweer symbool voor culturele instel poort.

Er zijn wapenhandelaar.

Dat zou zijn opvolgster: Olympia alleen was veelzijdige invulling is sterk euforie van Expo 58 was alleen tegen de kapitaal- zijn werd het huis voor huis, waar nu café LeLe de centrale Het Bellonahuis dateert uituit de de late zeventiende eeuw. werd het een huis voor huis, waar nu het café Het Bellonahuis dateert late zeventiende eeuw. ter te observeren invast welkeen Bellone logie, hijd’Espagne verrichtte ook in brengen. opoffering. nunu geregeld andere indicaties naar een verklaring kunnen Mancini, een bekend maar podiumkunsten.

DeDe ruimte Roy wordt © BELGA trouwens nog a vooral werden gebruikt inzijn toen al – de warmte bebouwd.

De eerste podiumkunsten. ruimte Roy d’Espagne wordt nog © BELGAkrachtige opoffering.

Bellone gerege nog andere indicaties naar een verklaring kunnen zijn Mancini, een bekend maar kostprijs voor dit futuristinagedacht.

Voor de hele wijk duidelijk nog niet gaan projectontwikkestemming dehuis temperatuur bestuderen en gebruikte andere domeinen pioniersbestuderen. Ook de steeds meer. Ook de wijken tussen hethet oude enen hethet uitgebaat.

Het Bellonahuis tussen huis uitgebaat.

Het Bellonahuis hethet oorlogsenen het voor deliggen. verschillende vooral berucht fioude guur aan ligt aanontmoet het naa de astronomie, toe inpaste de dat beïnvloedde de maakte optredens, ontmo oorlogshet voor de verschillende vooral berucht fizal guur aandenk- optredens, sche plan torenhoog, dede straatverlichting wordt de Voor de wereldtenlaars, van de ons huis dietrouwens dag brengen. werk.

Zo hij deNicolaas temperatuurmetingen rond Sterrenwacht, die de overtuiging nieuwe werd een ontwierp hijhij voor nieuwe huis werd een ontwierp voor Nicolaas statistiek om bijvoorbeeld MINNARES VAN DE en culturele activite jachtleven te vinden in de verwijzingen die in de het Franse hof, in de tijd VERHUIZING MINNARES VAN DE Het oude gebouw van de criminaliteit, huwelijksen kansberekening en waren minder accuraat.

De toen aan de Schaarbeekseoverdekte binnenkoer, waar Bally, vermoedelijk een genoemde Quet sociale wetenschappen.

Hij waarnemingen.

De het voor het instituut en culturele activi jachtleven te vinden in de verwijzingen die in de het Franse hof, in de tijd overdekte binnenkoer, waar Bally, vermoedelijk een menselijke prijs was nog oefening gemaakt hoe er toonstelling onderging de regering en het kluwen aan weer symbool voor dede culturele instelling dede centrale poort. zijn wapenhandelaar. zijn opvolgster: Olympia ZONNEKONING Sterrenwacht staatLaer zelfmoordcijfers in Er kaart te statistiek, die tot Zo danDat toezou dichte bebouwing hield – Zonnekoning poort lag, raakten dichter weer symbool voor culturele instelling La centrale poort.

Er zijn wapenhandelaar. zoufaçade, zijn opvolgster: Olympia DeDe scho maar evengoed verscholen zitten. van LodeZONNEKONING organiseert. scv maar evengoed gevel verscholen zitten.

ZoDat van Zonnekoning Lodein de schaduw wougevel de variabelen van Sterrenwacht verhuisde moeilijker om deMancini, sterren In defaçade, negentiende eeuw vele malen hoger.

Meer dan weer leven komen in organiseert. stad een metamorfose, verschillende gemeentebeopoffering. nu geregeld nog andere indicaties naar een verklaring kunnen bekend maar trouwens nogkan altijd, het vooral werden gebruikt inzijn toen al een – de warmte vast bebouwd.

De eerste opoffering.

Bellone nu geregeld nog andere indicaties naar een verklaring kunnen zijn brengen.

Mancini, een bekend maaren Bellone mag dan wel verdok staat er op het dak een prijkt het beeld van wijk XIV. Daar kwam ze Het is niet duidelijk welke ontmoetingen hethet oorlogsen hethet voor de verschillende berucht figuur mag danTower. wel verd staat er opBrussel het dakgezinnen een straatverlichting het de beeld van wijk optredens, XIV. Daar kwam ze Hetwaar issturen. niet welke ligt aan het naar deal stichter astronomie, toe in de dat beïnvloedde de aan maakte Astro socialeprijkt fenomenen daarom inbuurt 1890 naar het goed teduidelijk nemen en tezowel drieduizend een waar de waarbij verandering en verstedelijkte Devooral wijk ligt op optredens, ontmoetingen oorlogsen voor de verschillende vooral berucht figuur aan MINNARES VAN DEDE Nicolaas en culturele activiteiten jachtleven te te vinden in in dede verwijzingen diedie in in dede het Franse hof, in in de tijd VERHUIZING MINNARES VAN er er wordt gelukkig w van een Bellona, dede Romeinse terecht toen ze ze trouwde met Bally genoemde Queteletplein, sociale wetenschappen.

Hij standbeeld waarnemingen.

De het voorversieringen hetversieringen instituut en culturele activiteiten jachtleven vinden verwijzingen het Franse hof, de tijdterecht wordt gelukkig standbeeld van een Bellona, Romeinse toen trouwde met Nicolaas Bally moesten wijken voor deze levendigheid destijds werd vernieuwing centraal grondgebied van Sint-Joost, ZONNEKONING organiseert.

DeDe schoonheid maar evengoed gevel verscholen zitten.

ZoZo Infaçade, van Zonnekoning LodeZONNEKONING organiseert. schoonheid façade, maar evengoed gevel verscholen zitten. van Zonnekoning Lodein de schaduw van de wou de variabelen van Sterrenwacht verhuisde moeilijker om de sterren de negentiende eeuw altijd mee uitgepakt pelikaan.

Die staat dan godin van de oorlog, boven de graaf Eugène de Savoie. liet aanbrengen en welke altijd mee uitgepa pelikaan.

Die staat dan godin van de oorlog, boven de graaf Eugène de Savoie. liet aanbrengen en welke mag dan wel verdoken zijn, staat er op het dak een prijkt het beeld van wijk XIV. Daar kwam ze Het is niet duidelijk welke nieuwe weggetrokken. stonden.

Op datbeeld elan Schaarbeek alsXIV. van dekwam stad mag danTower. wel verdoken zijn, staat er opBrussel hetbuurt. dak een Hierdoor het van wijk Hetwaar is niet welke Astro socialeprijkt fenomenen daarom inDaar 1890 naarze het goed teduidelijk nemen en te verstedelijkte wordt gelukkig wel nog standbeeld van een Bellona, dede Romeinse terecht toen ze ze trouwde met versieringen Nicolaas Bally gelukkig wel nog standbeeld Bellona, Romeinse terecht trouwde met er versieringen Nicolaas Bally Ook —er wordt werdenvanineen dertig jaar tijd ontstond het megalomane Brussel. bij toen organisaties LUANA DIFFICILE altijd mee uitgepakt. pelikaan. Die staat dan godin van de oorlog, boven de graaf Eugène de Savoie. liet aanbrengen en welke BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

De arthousebioscoop heeft zwaar te lijden gehad onder de coronacrisis. De onafhankelijke filmhuizen komen nu met een cinemapas om meer bezoekers te trekken.

BRUZZ | BIG CITY

Waarom wordt de gemiddelde Wat verhaal Watisishet hettemperatuur verhaal van onsde land gemeten achter achter deverstopte verstopte in Ukkel? gevel La gevelvan van LaBellone?

Bellone?

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

Waarom Hoe werd wordt de Noordwijktemperatuur de gemiddelde Wat isishet Wat hetverhaal verhaal klein-Manhattan? van onsde land gemeten achter achter deverstopte verstopte in Ukkel? gevel La gevelvan van LaBellone?

Bellone?

godin van de oorlog, boven

pelikaan. Die staat dan

liet aanbrengen en welke

de graaf Eugène de Savoie.

Lees en bekijk de

Lees en bekij k de Lees en Lees kbekij de Lees en Lees en bekij kbekij de kbekij Lees enen bekij kde dek de antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden op dede Big-Cityvragen via Big-Cityvragen opantwoorden de op Big-Cityvragen op dede Big-Cityvragen via via via bruzz.be/bigcity Big-Cityvragen bruzz.be/bigcity op de op Big-Cityvragen via via via bruzz.be/bigcity op de Big-Cityvragen bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity BRUZZ.be/bigcity

Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana Difficile een nieuw Big City-verhaal. elke donderdagnamiddag vertelt Luana Difficile eeneen nieuw BigBig City-verhaal.

Difficile nieuw City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

altijd mee uitgepakt.

VOLGENDE K VOLGENDE KEER VOLGENDE VOLGENDE KEERWEEK VOLGENDE VOLGENDE VOLGENDE WEEK Waarom wordt de Waarom word Waarom wordt de Waarom wo Wat gebeurt er als er onder krijgt gemiddelde temperatuur Ook volgende week gemiddelde temperatuur Wat gebeurt er a gemiddelde temp mij nons huis een metrolij n van ons land gemeten in in gemiddelde tem van land gemeten u een antwoord mij n huis wordt gebouwd? op een van Ukkel? ons landeen gemm Ukkel?

nieuwe Big City-vraag.

2 8 2I 82180I MI2 4A2AF4ERFBTER2BU0RA2UR1AI R2I0 22 01 2 1

2 8 2I 82180I MI2 4A2AF4ERFBTER2BU0RA2UR1AI R2I0 22 01 2 1

16 FEBRUARI 2022

van ons land ge wordt gebo Ukkel?

Ukkel?

I 29

NAAR DEZELFDE SCHOOL ALS BROER OF ZUS? Ontdek alles over aanmelden en inschrijven voor het Nederlandstalig kleuter- en lager onderwijs in Brussel.

Mis het schooljaar 2022-2023 niet en kijk snel op: WWW.INSCHRIJVENINBRUSSEL.BE

Heb je al een kind in een Nederlandstalige kleuter- of lagere school in Brussel?

Dan krijgen je andere kinderen voorrang en mogen ze zich als eerste inschrijven in die school. Ook kinderen van schoolpersoneel krijgen voorrang. Kinderen zonder broer of zus kunnen zich pas later inschrijven.

Ga naar de school tussen 10 en 21 januari 2022 en schrijf broer of zus in.

Belangrijk!

•

Na 21 januari 2022 (16 u.) is er geen voorrang meer voor broers, zussen of kinderen van personeel. Dan volg je de normale procedure.

•

Schrijf alle broers en zussen geboren in 2020 in, ook als ze pas vanaf september 2023 naar school gaan.

•

Alle andere kinderen meld je aan op inschrijveninbrussel.be, tussen 7 en 31 maart 2022.

Vragen? Surf naar inschrijveninbrussel.be.

magazine

Elke week verrassende reportages, fijne cultuurtips, en mooie beelden uit de stad.

AANKONDIGING VAN OPENBAAR ONDERZOEK

#1755

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

021 26 | 05 | 2

INTERVIE

WS

A N A LY S E

|

S

TIPS

|

INTERVIE

|

WS

A N A LY S E

|

S

+BRUZZ

FR

021 18 | 08 | 2

EN

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

NL

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

+ BRUZZ CULTURE

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

NL

021 19 | 05 | 2

EN

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

TIPS

|

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

NL

#1724

#1763

#1754

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

SELECT THE

EN

TIPS

DEFINITELY TO DO BEST THINGS IN BRUSSELS

INTERVIE

WS

|

A N A LY S E

S

|

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

020 30 | 09 | 2

NL

+

FR EN

ALSO DURING

TIPS INTERVIE

WS

|

A N A LY S E

S

|

TIPS

COLINE & TOITOINE KLEURRIJK ZWARTKIJKEN

ARNO VERSION

PIANO

FEAT. LE PLUS BEAU SOFIANE PAMART

De Brusselse Hoofdstedelijke Regering onderwerpt aan een openbaar onderzoek: Het voorontwerp van het programma betreffende de uitvoering van de projecten in het kader van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor de programmeringsperiode 2021-2027 alsook het bijhorende milieueffectenrapport.

CRÉONS

HALF PENCIL, HALF SPRAYCAN

MEET MEE DE IT LUCHTKWALITE

3000 BUISJES AR HAPPEN NA ADEM

ZZ

Van 22/02 tot 23/04/ 2022 kunt u uw mening geven.

Tijdens de duur van het openbaar onderzoek, kunnen de documenten worden geraadpleegd in de 19 gemeentebesturen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

RENOVATIE BETA

LEN?

+ BRUZZ CULTURE

ONZE TORENS ROTTEN WEG

DIKKE

SWAG LIMBURGSE PLAGE OP BRUSSELSE

NYI ONYA JENNY AMBUKIYE SAPE ODE URBAINE

À LA

EUROPESE WIJK LOOPT LEEG

N VINCEN BEECKMALIFE” “PHOTOGRAPHY

‘Waar zijn al ’ die mensen?

IS

KATHERINE LONGLY IE PHOTOGRAPH BLIEKE ET NICOLE

DE ZES TIPS OM ER CORONAWINT DOOR TE KOMEN

au Grand amour Camping Kitsch

GA SNEL NAAR BRUZZ.BE/ABONNEMENT #1744

#1756

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

021 02 | 06 | 2

|

TIPS

+ BRUZZ CULTURE

EN

INTERVIE

WS

|

S A N A LY S E

|

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

NL

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

INTERVIE

THE LOCKDOWN

WS

|

S A N A LY S E

|

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

021 05 | 05 | 2

EN

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

NL

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

021 10 | 03 | 2

THE ARTS, A HEART FOR ALSO DURING

TIPS

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

FR

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

NL

#1762

#1752

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

Als u wenst kunnen de opmerkingen en bezwaren schriftelijk worden overgemaakt aan het College van Burgemeester en Schepenen van de gemeente waar u woont.

WIE MOET DE

JONGEREN IN

021 14 | 07 | 2

EN

TIPS INTERVIE

WS

DE RING ROND

|

S A N A LY S E

|

TIPS

150 BRONNEN

VAN HET SEKSW

ERK

R JUSTITIEMINISTE QUICKENBORNE VEEL VOOR’ VINCENT VAN BRUSSEL NIET STELT ZONDER ‘VLAANDEREN

FOUNDATION THE LOKAL FOTOTEK OUVRENT BOUTIQUE FRANKY ET JOHNNYHEYVAERT DANS LE QUARTIER

WS

|

A N A LY S E

S

|

TER

IS INSCHRIJVINGSTIJD OKEN WEER AANGEBR ZELF HOE ZORG JE VOOR EEN GOEDE ?

MIX OP SCHOOL

IZEN CULTUURHU VUIST MAKEN EEN

KLEI NE REVOLTE

EN

+ BRUZZ CULTURE CABIN FEVER

EXTREEM LUISTEREN AMEEL MET BRECHT

CHASSOL

UN CHOU À BRUXELLES

ICHRAF NASRI

POLITICAL BODY

Een abonnement op BRUZZ magazine is gratis voor wie in het Brussels Gewest woont. Woon je buiten het Brussels Gewest?

Voor slechts € 25 krijg je BRUZZ magazine een jaar lang in je bus!

II

TIPS

HOE HOT IS DE BRUSSELSE HIPHOP?

IN DE STAD

N ESTIVALE LA LA DESTINATIO DES BRUXELLOIS PLUS PRISÉE

DE STILSTAND

FR

INTERVIE

DIT WATER NODIG ‘WE HEBBEN WERELD’ IN EEN DROGERE

RUE DE MANCHES

NL

WEEK VAN DE IEK BELGISCHE MUZ

BRUSSEL

EN VEEL GELD HOE VLAANDER KAN BESPAREN

TUTIE ‘‘MET PROSTI N KOOP JE GEE STEMMEN’

LOCKDOWN

‘ON ZE JEU GD S’ ON TG LIPT ON

NEEM EEN ABONNEMENT EN MIS GEEN ENKEL NUMMER

> Wij nodigen u uit deze teksten te raadplegen op de website www.efro.brussels.

Uw opmerkingen en bezwaren moet u uiterlijk tegen 23/04/ 2022 aan de Brusselse Hoofdstedelijke Regering bezorgen.

Dat kan via e-mail naar efro@gob.brussels, dan wel per aangetekende zending of tegen ontvangstbewijs op het volgende adres: Directie EFRO, Gewestelijke Overheidsdienst Brussel Sint-Lazarusplein 2, 1035 Brussel

BRUSSE LSE BOKSEN HOUDT RECHT JONGE REN

Vechten voor de toekomst

ARS JONGE BRUSSELA TE VEREN DE RUIM

VERO EN ONZE SATELLIET HELE KUNNEN DE IENEN WERELD BED

EN SKATERS VRAG BEGRIP BRUSSEL OM UCTUUR EN INFRASTR

‘WIJ ZIJN E LIEVE JONG MENSEN’

Culture.

NL | FR | EN

FABRIZIO CASSOL ET LISABOA HOUBRECHTS S’ASSOCIENT AU CHAGRIN DES ROMS

‘Comment rendre visible l’indicible ?’

31

Culture. Théâtre

FR

Comment amener sur scène un thème aussi chargé que l’holocauste oublié des Roms ? Le compositeur Fabrizio Cassol et la metteuse en scène Lisaboa Houbrechts répondent en toute sobriété, avec I Silenti.

— TOM PEETERS, PHOTOS SASKIA VANDERSTICHELE

BRUZZ

| INTERVIEW

C

e spectacle est la première collaboration entre le compositeur et musicien Fabrizio Cassol, un nom bien établi sur la scène locale et européenne, et Lisaboa Houbrechts, relativement nouvelle dans le milieu des arts de la scène bruxellois. Ce qui les lie, c’est qu’ils aiment entremêler les fils personnels, culturels et historiques. Dans I Silenti, comme dans un drame grec, un chœur se forme autour du chanteur et musicien tzigane aveugle Tcha Limberger. Avec quelques musiciens et une danseuse indienne, cette troupe diversifiée évoque le génocide oublié des Roms orchestré par les nazis. Ce faisant, ils transmettent le message suivant : être muet et silencieux peut avoir un effet salutaire, mais la dissimulation et l’ignorance, jamais. « On ne parle pas assez de ce qu’a enduré un peuple fier comme les Roms », dit Cassol.

Comment vous êtes-vous rencontrés et comment Tcha Limberger a-t-il croisé votre chemin ?

LISABOA HOUBRECHTS : Je travaillais comme stagiaire sur le Requiem pour L. d’Alain Platel et j’ai été bouleversée par la musique de Fabrizio.

Nous avons commencé à parler, de la vie et d’art.

J’ai immédiatement ressenti une connexion.

C’est comme ça que tout a commencé.

FABRIZIO CASSOL : Tout à fait, et lorsque nous étions au Berliner Festspiele pour la première, nous avons visité ensemble le musée de l’Holocauste. Notre collaboration a pris forme

dans cette émotion. Je me souviens de l’avoir vue très émue dans une pièce où se trouvaient des lettres personnelles de Juifs. À ce moment-là, je savais déjà que Tcha, avec qui j’ai, depuis longtemps, un lien particulier, serait au centre de mon prochain projet. Je l’ai également appelé du musée pour lui dire que je trouvais étrange qu’il n’y ait rien de tel sur les Roms. Il avait l’air irrité : « Mais oui, c’est toujours pareil. » Plus tard, nous avons poursuivi la conversation et il est devenu évident que nous en parlerions dans la nouvelle représentation.

HOUBRECHTS : Je ne connaissais pas encore sa musique, mais j’ai été immédiatement touchée.

Alors que je parlais dans un café de Bruegel, la

chanter des classiques flamands, Brassens, Sinatra et des standards de jazz.

HOUBRECHTS : Tout en s’appropriant toujours cette musique avec sa grande imagination. Cela fait de lui un grand conteur d’histoires. Voir Tcha chanter, sur scène aussi, a été une expérience si profonde que le besoin de montrer plein de choses s’est vite envolé. C’est pourquoi I Silenti est devenu une quête de la sobriété, avec pour question centrale : comment rendre visible quelque chose d’indicible ?

En même temps, vous voulez souligner l’importance des traditions orales qui sont réduites au silence. La culture du silence chez les Roms, sur leur histoire et leurs souffrances, n’a pas facilité les choses ?

HOUBRECHTS : Les Roms ne sont qu’une note de

bas de page dans notre histoire car ils n’ont pas de culture écrite. La plus grande partie de ce que nous savons d’eux a été écrite par des nonRoms. Ils vivent dans le présent. Donc ils ne touchent jamais au passé. Tcha, qui est à moitié rom, m’a dit un jour qu’il était interdit de traduire leur langue dans une autre langue.

« Plus que jamais, nous avons été confrontés à la fragilité de la tradition orale et à la mélancolie qui l’accompagne » LISABOA HOUBRECHTS

performance très personnelle que j’avais réalisée pour Toneelhuis, Tcha s’est soudain mis à chanter. Cela a eu un effet salutaire sur moi.

CASSOL : Tcha est un vrai polyglotte. Il connaît le grec, le roumain et le turc, mais il peut aussi

Rencontrés sur le plateau de Requiem pour L., Fabrizio Cassol et Lisaboa Houbrechts signent avec I Silenti leur première collaboration.

CASSOL : Interdit me paraît trop autoritaire. À un

niveau plus profond, il s’agit de protéger la connaissance à travers une tradition orale. Pour moi, Tcha est une âme cosmique avec une capacité innée à s’adapter à tous les styles de musique. C’est une bibliothèque vivante de la tradition orale. Comme il est aveugle, il doit tout mémoriser de toute façon. Pour la musique, j’ai repris des madrigaux de Monteverdi, qui (comme les Roms) vivait à un carrefour de cultures. En Italie, il a dû entrer en contact avec diverses traditions orales, comme la polyphonie improvisée, la musique sarde et corse... Cela l’a inspiré.

Même si ses madrigaux sont stylistiquement très éloignés de la réalité de Tcha, j’essaie à travers eux de revenir à l’origine de la musique. Au cours du processus d’écriture, les textes des madrigaux de Monteverdi sont devenus des lettres que les Roms n’ont jamais vraiment écrites, contrairement aux lettres que nous avons vues au musée de l’Holocauste.

Comment avez-vous fait concrètement ?

CASSOL : J’ai combiné et distillé les mots de

différents madrigaux jusqu’à obtenir une sorte d’essence. Le contenu prend une tout autre 32

« On ne parle pas assez de ce qu’un peuple fier comme les Roms a enduré » FABRIZIO CASSOL

signification en raison du contexte de l’holocauste oublié. Par exemple, Lasciatemi Morire – « Laissez-moi - mourir (parce qu’il m’a quitté) » – qui était une expression de chagrin d’amour, devient maintenant... wow.

HOUBRECHTS : La mise en scène est liée à la façon dont Fabrizio a construit la musique. Je montre des images des camps d’extermination, avec les victimes qui sont rayées sur les photos au stylo-bille. En déthéâtralisant et en rendant les choses plus sobres, on a su ajouter quelque chose. Je le vois plus comme un poème, qui peut être métaphorique, que comme un véritable texte de théâtre, qu’il faut commencer à expliquer. Écrire de la poésie est aussi un processus d’atténuation.

Le besoin de déthéâtralisation a pris une dimension supplémentaire quand Shantala Shivalingappa, la danseuse du spectacle, n’a pas pu quitter l’Inde parce qu’elle voulait s’occuper de sa mère frappée de paralysie.

HOUBRECHTS : Cette mère, c’est Savitry Nair, une

icône du monde de la danse indienne qui s’est également installée en Occident dans les années soixante. Une hémorragie cérébrale l’a soudaine-

ment enfermée dans son corps et avec elle toute sa mémoire de la danse. Dans le sillage de sa mère, Shantala s’est retrouvée très jeune dans des productions de Maurice Béjart, Peter Brook et Pina Bausch. Elle a aussi passé toute sa vie à osciller entre les traditions de l’Est et de l’Ouest.

Et là, elle nous a demandé : « Est-il vraiment nécessaire que je me déplace, parce que ma mère ne peut plus le faire. » Un peu comme Tcha, ses

origines étaient aussi réduites au silence.

Heureusement, ils ont tous deux été touchés par la musique et par notre histoire sur les Roms, qui ont eux aussi quitté l’Inde pour l’Europe.

Plus que jamais, nous avons été confrontés à la fragilité de la tradition orale et à la mélancolie qui l’accompagne.

CASSOL : Le symbole de la danse indienne qui ne bouge plus et ne parle plus. Soudain, nous étions vraiment livrés au silence. Shantala, qui a dû manquer les premières représentations en raison de l’apparition du variant Delta, sera présente pour la première fois au Théâtre National. Ce sera très spécial. Mais tous ceux qui seront sur scène cette fois-ci ont une bonne raison d’y être.

| INTERVIEW BRUZZ

© KURT VAN DER ELST

Au casting de I Silenti figurent le violoniste virtuose et chanteur gitan Tcha Limberger ainsi que la danseuse indienne Shantala Shivalingappa.

I SILENTI 22 > 25/2, Théâtre National, www.theatrenational.be

ZIGEUNERLEED VERKLANKT

THE SOUND OF ROMANI SORROW

Hoe breng je een beladen thema als de vergeten holocaust van de Roma op scène? Door te versoberen, klinkt het unisono bij Fabrizio Cassol en Lisaboa Houbrechts, de componist en regisseuse van I silenti. In dat stuk staat, zoals in een Grieks drama, een koortje rond de blinde zanger en zigeunermuzikant Tcha Limberger. Samen met een handvol muzikanten en een Indische danseres snijdt de diverse cast de volkerenmoord door de nazi’s op de Roma aan. Onderweg geven ze mee dat sprakeloos en stil zijn helend kan werken, maar verzwijgen en onwetendheid nooit. Houbrechts: “Tcha zien zingen was zo’n diepe ervaring dat de noodzaak om daar nog veel dingen rond te tonen snel wegviel.”

How do you bring a loaded topic like the forgotten holocaust of the Romani to the stage? By making it more straight-forward, Fabrizio Cassol and Lisaboa Houbrechts, the composer and director of I Silenti, say in unison. In their performance, the Belgian-Romani singer and musician Tcha Limberger is surrounded by a chorus, just as in any Greek drama. Together with a handful of musicians and an Indian dancer, the diverse cast tackles the Nazi genocide of the Romani people. With all of this, they show that staying silent can have a healing effect, but concealment and ignorance never can. Houbrechts: “Seeing Tcha sing was such a profound experience that the need to add a lot of things around that quickly faded away.”

NL

FR

33

Culture. Tentoonstelling

SOFAREIZEN MET RINUS VAN DE VELDE

‘Ik ben altijd een beetje een compulsieve leugenaar geweest’ 34

De grootste reiziger is de reiziger die geen voet buitenzet.

Daarom vroeg Europalia Rinus Van de Velde om vanuit zijn atelier een grote solotentoonstelling te vullen met reisverslagen uit zijn heerlijk gepatineerde dromen. Een dooltocht naar de woelige binnenkant van een zelfverklaarde sofareiziger. — KURT SNOEKX, FOTO’S HELEEN RODIERS

NL

H

“

ier stopt het beeld, tot hier gaat de illusie.” Rinus Van de Velde sluit een rondleiding in Bozar af met woorden over de begrenzing van zijn tekeningen met het kenmerkende witte kader, maar hij had het net zo goed kunnen hebben over wat kunst vermag, zijn werk in het bijzonder. Inner travels, de solotentoonstelling die door Europalia twee jaar geleden als idee in zijn hoofd is geplant, is nog in volle opbouw, maar de “bom potentie” van toen valt stilaan in een onweerstaanbare plooi.

Struinen door al die mogelijkheden doe je weerloos, met open mond laverend tussen beeld en context, illusie en werkelijkheid, verbeelding en vallen. Tussen het bootje van de plein-airist en het zelfportret van de rokende sofareiziger, tussen artistieke landschappen verbeeld in keramische, op de beeldtaal van Pingu geïnspireerde asbakken en het elf jaar oude, eeuwig schuchtere vosje dat in houtskool op papier het abstract expressionisme doet kantelen. Tussen een immense, van knoppen en hendels voorziene machine die uiteindelijk één rode ballon opblaast en de droom die maakt dat we de kink in de kabel – de ballonnen blazende assistent verstopt in die zinloze machinerie – niet willen zien. Tussen de eindigheid van het beeld en de drang de illusie daarvoorbij te smokkelen.

Helemaal aan het begin van Inner travels, in zichzelf een parcours door de versplinterde ziel van de kunstenaar, stoot je op een wonderschone leugen. Een trein – “een soort samensmelting tussen een locomotief en een wagon” – vervoert zonder ergens heen te gaan. Vuile ramen, een propvol vuilnisbakje, een vergeten sjaal, een achtergelaten walkman, afgeleefde banken, de onbestemde krijtsymbolen op het onderstel… En dan, in een hoekje, de structuur van karton die door het patina priemt. Het idee ‘trein’, uit hout en karton. Een trompe-l’oeil die zichzelf bedriegt, bevraagt, zichtbaar maakt.

Het is makkelijk een lijntje te leggen naar het plafond ergens te lande waar onder een paar lagen ordinaire verf een wonderlijke trompe-l’oeil van een stralende hemel verscholen zou zitten, een ‘vroeg werk’ dat Rinus Van de Velde zou kunnen

aankondigen als een Michelangelo in de knop. Te gemakkelijk, te romantisch. Draadjes van voorbestemming van die “fake lucht” naar de Sixtijnse Kapel bestaan niet. Meer nog, “dan zit je in een gedetermineerdheid waar ik totaal niet in geloof,” ondermijnt Rinus Van de Velde zijn eigen vroege mythologie. “Ik wantrouw mensen die zeggen dat ze waren voorbestemd om iets te worden. Je wordt maar wie je bent door een reeks toevalligheden.”

Voor Rinus Van de Velde was een van die toevallige anekdotes een film over Basquiat, “die mijn zestienjarige ik toonde dat zo’n leven ook mogelijk is. Ik herinner me nog goed de scène waarin hij heel wild aan het schilderen is in een kelder, terwijl op de achtergrond freejazz speelt, en een galeriste die enthousiast reageert op zijn werken. Voor mij was dat een samenvatting van hoe je je leven in een soort van vrijheid kan spenderen. Er hing ook een verdwaalde Monet, nu een grote liefde, op mijn kamer. Ik heb nog altijd geen idee hoe die daar is beland. (Lacht) En er waren de posters die ik als tien- of elfjarige skater op mijn kamer had hangen. Allemaal shots mid-trick, waar ik eindeloos naar heb zitten staren. Hoe zal dat aflopen? Gaan ze vallen, breken ze een been of maken ze af waaraan ze zijn begonnen? Misschien kan je daar wel een fascinatie voor het stilstaande beeld in ontwaren, voor een beeld dat een potentieel kan zijn voor een narratief.”

IK IN VERSPLINTERING “Dat zijn natuurlijk allemaal achterafbespiegelingen,” benadrukt Rinus Van de Velde in zijn Borgerhoutse atelier, de plek waar zijn ficties, “zichtbare verzinsels en duidelijk geconstrueerde narratieven”, die steeds dichter naar de schilderkunst neigen, ontstaan. “Elke tiener had posters op zijn kamer hangen. Elk kind waande zich ooit Michael Jordan. Maar dat dagdromen en verhalen fabriceren zat er bij mij wel heel hard in. ‘Zo zou het ook kunnen,’ ging het in mijn hoofd. Ik ben altijd een klein beetje een compulsieve leugenaar geweest, ik betrap me daar nu soms nog op. Dat gaat niet over fundamentele zaken, hoor. Dat ik

▼

NL

35

▼

SOFAREIZEN MET RINUS VAN DE VELDE

pizza heb gegeten terwijl het frieten waren, zoiets.

(Lacht) Heel onschuldig, haast onbewust en zonder consequenties in de echte wereld, maar die kleine leugen zet wel dingen in gang, is in staat een heel andere wereld te openen. We hadden ook een buurjongen die heel veel loog, die zulke fantastische verhalen verzon dat ze niet anders dan gelogen konden zijn. Er klopte niets van, maar we hingen wel aan zijn lippen, omdat het zo goed gevonden was. En dat is eigenlijk ook wat ik in mijn werk doe: een loopje nemen met de werkelijkheid, een fictieve werkelijkheid scheppen en dan zien wat er gebeurt.”

Je verbeeldt je verhalen, levens, kunstenaarsposities… Eerst op grond van foto’s en gevonden beelden uit magazines, de kunstgeschiedenis, later door decors te bouwen waarin je zelf kon gaan figureren. Heb je vele mogelijke levens doorlopen op weg naar het kunstenaarschap?

BRUZZ

| INTERVIEW

RINUS VAN DE VELDE: (Knikt) Ik wilde gitarist

worden, drummer, skater, pingponger, lowlife…

Allemaal dingen waar je een zeker talent voor nodig hebt en waarvan de buitenwereld snel kon zien dat ik het niet kon. Toen ik begon te tekenen, dacht iedereen dat het de zoveelste bevlieging zou zijn. Maar het goede daaraan was dat ik het kon doen op mijn kamer, privé. Niemand stond aan de zijlijn toe te kijken hoe ik mij al inbeeldde dat ik een groot kunstenaar was, terwijl ik Monets kopieerde of mijn werk fotoshopte in het MoMA, Bozar of Tate om te zien hoe dat eruit zou zien.

Daarom heeft dat wel gepakt, denk ik. En misschien ook omdat het een rustige bezigheid was. Ik zou zot worden als ik voor tienduizend man moest optreden, twee weken niet slapen en overgeven voor ik het podium op zou stappen. Ik ben geen rock-’n-rollgast.

Ik vraag me bijna iedere dag af wat er was gebeurd als ik iets anders had gedaan. Maar ik ben superblij dat ik een manier heb gevonden om die mogelijke levens in alle veiligheid uit te testen, me schaakgrootmeester, wetenschapper, abstract expressionist, David Hockney, Pierre Bonnard of Edvard Munch kan wanen in de beslotenheid van mijn atelier. Dat maakt mij het gelukkigst, dat ik mijn leven zinvol kan doorbrengen, dat ik weet wat ik moet doen met mijn tijd. Zoals Franz West zei: “Art is just something to do.”

Wat is het dan in dat tekenen dat je grijpt?

VAN DE VELDE: Het past gewoon heel erg bij wie ik

ben. Het stelt me in staat om weg te dromen. In die dagelijkse routine van voor dat blad te staan, mijn hand die door dat beeld gaat, dat beeld dat door mijn lichaam gaat, en ondertussen mijn gedachten de vrije loop te laten, vind ik rust.

Vergelijk het met een dagdroom terwijl je autorijdt: tussen punt a en punt b ben je een stuk kwijt, zonder je contact met de werkelijkheid te zijn verloren. Je ziet de wegmarkeringen en de verkeerslichten, en toch zit je met je gedachten ook elders. Da’s een fascinerend gevoel, hoor, dat je lichaam iets overneemt en je geest kan wegdwalen. En het tekenen staat dat dagdromen, 36

Rinus Van de Velde Geboren in Leuven in 1983 Wil gitarist, skater, pingponger, lowlife... worden, maar vindt uiteindelijk de mogelijkheid tot dromen in het tekenen Studeert beeldhouwkunst aan Sint-Lucas Antwerpen (2002-2006) en een postgraduaat aan het HISK in Gent (2009-2011) Stelt solo tentoon in het SMAK: in William Crowder, 40 years of sculpture (2008) verbeeldt hij leven en werk van een fictieve Amerikaanse beeldhouwer Belandt met zijn monumentale houtskooltekeningen en waanzinnige decors, waarin hij zichzelf portretteert, meteen na zijn studies bij Tim Van Laere Gallery Stelt overal ter wereld tentoon, maar keert terug naar België met Inner travels voor Europalia

Rinus Van de Velde in zijn atelier: ”Hier kan ik in alle veiligheid levens uittesten, me wanen wie ik maar wil zijn.”

dat dromen waarvan je weet dat het dromen is, toe. Aan tafel met een boek zou ik niet weg raken.

Heb je er lang over gedaan om ook aan jezelf toe te geven: ik ben kunstenaar?

VAN DE VELDE: Ja… Ja, dat wel. Ik ben niet heel erg

zweverig, nogal nuchter op veel vlakken. Dat label ‘kunstenaar’ is ook zo beladen, er plakt nog altijd iets aan alsof het speciaal is. En dat vind ik moeilijke termen: normaal, speciaal, abnormaal…

Wat is de norm, wat valt daarbuiten? Ik denk ook dat dat aan mijn opvoeding ligt. Mijn broers en ik mochten in alle vrijheid doen wat we wilden, maar we mochten niets boven iets anders stellen.

Ik kom ook uit een gezin waar kunst niet heel aanwezig was. Mijn ouders weten veel, ze houden van kennis en lezen veel boeken, maar het zijn eerder wiskundige geesten. In plaats van naar kunsttentoonstellingen gingen wij naar wetenschapsmusea of het Euro Space Center. Aan tafel werd er meer gepraat over bekende wetenschappers dan over Picasso of Rodin. Ik las zelf wel veel kunstenaarsbiografieën – zo ben ik over kunst beginnen na te denken – maar die hebben ook

altijd gemaakt dat ik mezelf een beetje wantrouwde als kunstenaar. Als je leest over hoe bijvoorbeeld Munch als kind al met krijt de meest ongelofelijke tekeningen maakte op de parketvloer van zijn ouders, en je zelf die verhalen niet hebt, dan denk je: ben ik eigenlijk wel een kunstenaar?

Maar dat wantrouwen is ook een kracht, denk ik, het houdt twijfel in, het maakt dat je dingen niet vanzelfsprekend gaat vinden, op je lauweren gaat rusten of denkt dat alles wat je aanraakt verandert in goud. En het is een drijfveer. Ik test verschillende kunstenaarsposities uit en stel zo het kunstenaarschap zelf in vraag. Dat is een paradoxale situatie, want mijn eigen authenticiteit steunt op het overnemen van de authenticiteit van anderen. Ik lig in die versplintering.

In die conversaties duik je onvermijdelijk zelf op.

VAN DE VELDE: Precies. Alleen Alice Neel kan een

Alice Neel maken. De Alice Neel die ik in het leven roep, zal onvermijdelijk een Rinus Van de Velde blijken te zijn. Door te kopiëren leer je jezelf beter kennen. Daarom: we zijn te kwistig met het etiket ‘plagiaat’, alsof de meesters onaantastbaar

VAN DE VELDE: Dimitri Riemis, een medewerker

van Tim Van Laere Gallery (de galerie van Rinus Van de Velde, red.), zegt dat je het moet vergelijken met een groep mensen die staat te praten en waar jij bij komt staan. In het begin kan je totaal niet volgen, je weet niet waarover het gaat en je durft je ook niet mengen. In die groep staat misschien ook iemand die een andere taal spreekt of die veel te slim is of andere theorieën koestert.

Maar hoe langer je blijft staan, hoe meer je snapt waarover het gesprek gaat en hoe makkelijker je zelf eens iets kan zeggen. Maar dat heeft tijd nodig. Je kan niet verwachten dat je meteen ergens bij hoort of alles snapt. Soms is het goed om heel even te luisteren en je mond te houden.

Alles wat ik doe, kiemt in die grote liefde die ik koester voor de kunst en de kunstgeschiedenis, in het verlangen en de bewondering die zo groot zijn dat ik wil weten wat het is om die kunstenaar te zijn. Ik zou al mijn werk kunnen weggooien om zelf portretten als die van Alice Neel te maken, en soms overvalt die gedachte me wel, maar als ik me dan drie weken verplaats, een decor bouw waarin ik speel dat ik zulke portretten maak, wordt dat verlangen weer gestild. Zo werkt het bij mij. Zo deal ik met dat gevoel dat ik had bij het zien van haar werk, of met de vraag hoe het zou zijn om een plein-airist of een makelaar te zijn, zo kan ik het een plaats geven en is dat beeld uit mijn hoofd. Als ik dat niet doe, dan blijft dat idee rondspoken, met alle gevolgen van dien. Dan zou ik hier de muur van het atelier uitbreken om een zwembad te zetten en lockers met de namen van al mijn vrienden op. En dan zou ik dat zwembad, waarin ik nooit zou zwemmen, niet onderhouden.

Gelukkig weet ik nu: je hoeft dat niet echt te doen.

Als ik dat decor bouw, dat beeld heb gezien en er een tekening van heb gemaakt, hoef ik niet te leven naar mijn fantasie.

Toch bijzonder hoe jij, die geen beeldhouwer wilde worden door de lange duurtijd van dat werk, wel die ingewikkelde en langdurige omweg maakt langs het bouwen van decors.

VAN DE VELDE: Het is een paradox, ik besef dat.

Maar dat visualiseren is nodig om dat beeld te zien en ervan af te zijn. Om uiteindelijk de werkelijkheid te kunnen structureren. Op dat vlak ben ik nogal neurotisch, en is dit een manier om betekenis aan te brengen in al die beelden die me omringen. Dat is ook de reden waarom ik teksten toevoeg aan mijn tekeningen, anders blijven het losse beelden. Zo maak ik er verhalen van, en verhalen structureren de werkelijkheid. Ik ben de trechter waardoor die beelden voor mij betekenis krijgen, gemeten tijd worden.

VAN DE VELDE: Ik vrees dat ik nu preacherig ga

worden, maar goed: ik denk dat er in onze maatschappij te veel nadruk wordt gelegd op het echt beleven van dingen. Het hebben van een zwembad, verre reizen naar India maken, backpacken in de jungle, rockster zijn… Terwijl er zo’n schoonheid zit in je al die dingen in te beelden. Ik heb ondervonden dat als ik echt iets meemaak, dat het heel vaak anticlimactisch is. De realiteit brengt veel rompslomp met zich mee.

Een wereldreis maken? Ik word eigenlijk al moe van het idee aan het inpakken, naar Zaventem rijden, wachten op die vlieger, aankomen en niet

moeder werk maakte en van daaruit mentaal op reis ging.” Inner travels wikkelt zich als een fascinerende hersenkronkel rond die idee van dat reizen-in-hoofde: van de metamorfoses die de kunstgeschiedenis oppookt tot het hypochondrische reizen in ruimtepak, van het herinnerde landschap tot het gebouwde, van de nutteloze beweging tot de beweeglijke stilstand. En van de verbeelding tot de val, die in La ruta natural, de tweede film van Rinus Van de Velde, in elkaars staart blijven bijten.

Bouwsels twijfelen tussen sculptuur, decor, filmset en rekwisiet. Een masker maakt van een personage zijn schepper en van de schepper een personage. De kunstgeschiedenis – via werken

“Als ik echt iets meemaak, vind ik het vaak anticlimactisch. De realiteit brengt veel rompslomp met zich mee. Dan vind ik de leugen, het imaginaire, veel interessanter”

weten welke bus te nemen of wat te eten. Terwijl je ook India vanuit je verbeelding kan bereiken, zonder al die rompslomp. Dat is die leugen die interessanter kan zijn dan de werkelijkheid. Voor Pessoa, een schrijver die zichzelf op zijn appartementje in Lissabon verveelvoudigde in een gigantisch oeuvre terwijl hij overdag als kantoorklerk werkte, was de grootste reiziger die hij kende een collega die geen voet buitenzette, maar via reisfolders de hele wereld zag. Dat is de potentie van het imaginaire, die zo waardevol is en die in onze samenleving zo onder druk staat.

GRAND HOCKNEY In Bozar doemt in de eerste zaal al toepasselijk I am the armchair voyager (2020) op: een zelfportret in houtskool dat zijn titel ontleent aan Joseph Cornell, “een kunstenaar die in de kelder van zijn

van helden als Laure Prouvost, Laurie Simmons, Jean Tinguely, Claude Monet, Fischli/Weiss en Monster Chetwynd – beweegt zich van sacraal naar speels, heel natuurlijk reizend tussen de schone leugens van Rinus Van de Velde.

“Maar dat van de Grand Canyon is waargebeurd,” vertelt hij nog. “Ik was er met mijn ouders en weigerde uit te stappen. Toen had dat nog geen betekenis, was ik me gewoon puberaal aan het misdragen, maar vandaag heb ik dat zo gedraaid in mijn hoofd dat ik blij ben de Grand Canyon alleen te kennen van de schilderijen van David Hockney. Aan de balustrade had ik wellicht gedacht: ‘Oké, en nu moet ik iets voelen.’ Via Hockney heb ik iets gevoeld.”

RINUS VAN DE VELDE: INNER TRAVELS 18/2 > 15/5, Bozar, www.bozar.be, www.europalia.eu

RINUS VAN DE VELDE, ARTISTE ET VOYAGEUR DE SALON

RINUS VAN DE VELDE, ARTIST AND ARMCHAIR VOYAGER

Le plus grand voyageur est celui qui ne met jamais les pieds dehors. C’est pourquoi Europalia a demandé à Rinus Van de Velde de remplir une exposition de récits de voyage issus de ses rêveries patinées. En résulte un périple dans les coulisses d’un voyageur de salon autoproclamé. « Je me demande presque chaque jour ce qui se serait passé si j’avais fait autre chose. Je suis heureux d’avoir trouvé un moyen de tester ces vies possibles, de m’imaginer grand maître d’échecs, scientifique, expressionniste abstrait ou David Hockney dans l’intimité de mon atelier. C’est ce qui me rend le plus heureux: pouvoir donner un sens à ma vie.

Comme le disait Franz West, ‘L’art est juste une occupation’. »

The greatest traveller is the one who never sets foot outside. That is why Europalia asked Rinus Van de Velde to fill an exhibition with travel accounts from his deliciously patinated daydreams. The result is a journey into the inner workings of a self-proclaimed armchair voyager.

“Almost every day, I wonder what would have happened if I had done something different. I am glad that I have found a way to test out those possible lives, to imagine myself a chess grandmaster, a scientist, an abstract expressionist or David Hockney in the privacy of my studio. That is what makes me happiest, that I can spend my life doing something meaningful. As Franz West said, ‘Art is just something to do.’”

FR

EN

| INTERVIEW

Het is een dialoog.

Verbeelding is potentie. Heb je soms de indruk dat de werkelijkheid de verbeelding bevuilt?

BRUZZ

zijn. De kunstgeschiedenis is niet iets statisch of heiligs. Het is iets waar we onbevreesd mee moeten kunnen werken en spelen. Op mijn computer staat een mapje vol beelden van mensen die mijn tekeningen natekenen. Ik vind dat ongelofelijk. Hoe zot zou ik zijn om te gaan zwaaien met copyright? Dat is toch gewoon mooi.

BruxellesVies Storyboard WIDE VERCNOCKE

An exhaustive description

Over three weeks, a Brussels-based creative shares his or her view of the world. JAN DUCHEYNE is a writer, performer, and the frontman of the band Noodzakelijk Kwaad. www.janducheyne.be

Stromae, un chanteur aux multiples talents et facettes ? Vous le saviez déjà. Et vous êtes sans doute aussi au courant que notre star nationale s’apprête à sortir un nouvel album: Multitude.

STROMAE Concert: 22/2, 20.30, Palais 12, www.palais12.com Sortie du l’album: 4/3 38

EN/ It is a quarter to ten. Saturday morning. I am at Place Emile Bockstael on the terrace at café La Perle. It is still cold outside, but the sky is clear! The sun is shining! I order a coffee. I take notes.

A number 86 bus is leaving in 23 minutes for Machtens. A child is running ahead of its mother, crying. Another number 86 bus is leaving in 11 minutes.

Both buses are empty. A number 251 bus passes in the direction of Brussels North.

A metro to Elisabeth, two minutes before departure.

Most people wear mouth masks. Only the man next to me does not, instead he is drinking his beer while smoking a cigarette. Other figures: the number 6 metro, number 2111 bus and number 9456 bus. All kinds of advertising and road signs.

White cloud wisps. A taxi drives by.

The man finishes his beer and leaves. A tram arrives, pretty empty, I cannot see where it is going, the buses are hiding it from view. A tram, number 62, arrives from the other side, heading towards the cemetery and Jette. The first number 86 leaves, giving me more of a view of the newly rebuilt Place Emile Bockstael.

There is a market going on. Salvatore Sciarotta’s stall is dead ahead of me.

Most of the stalls sell fruit and vegetables. A number 88 stops, heading for the UZ, and for the first time a lot of people get on. A white van goes by for the second time, now from the opposite direction. Another white van with a green stripe and “services” in small letters.

Another tram coming from the direction that before was hidden from my view. A number 62, destination Eurocontrol. What is that, Eurocontrol? Strange

name for a destination. A man with a child in a pushchair enters the café.

Another white van. A number 93 going towards Stade. Pretty full.

It is now quarter past ten in the morning, and I can still just manage to type. I have been trying to master this kind of writing for a good few weeks now.

Sit down somewhere and describe what you see, especially that which you do not usually notice, that which is not inventoried or told, described, listed.

I found the inspiration in the book Tentative d’épuisement d’un lieu parisien by Georges Perec, published in 1975. The writer spent three days on the streets of Paris, based first at a Bar-Tabac on the Place Saint-Sulpice and then at several other places in the area.

On 3 March 2022, it will be 40 years since Perec passed away. Between 12.30 and 13.30 Paris time, everyone worldwide is invited to participate in the “Tentative d’épuisement d’un lieu planétaire” via Twitter. (“An Attempt at Exhausting a Place on the Planet”). You sit down somewhere and you describe that place. Perec wrote with pen and paper, but this time hashtags will be used.

So, for example, you write #Brussels in your tweet.

I do not have a Twitter account. But I am going to create one (again) for this occasion. I once started working on a never-ending poem on Twitter. I thought it would be a good idea to do just the opposite of what Twitter suggested. After a week, I forgot about the whole thing.

But do join in. Go and buy Perec’s great little book, read it in one go (47 pages) and then on 3 March between 12.30 and 13.30 sit down somewhere in Brussels (or anywhere else) and describe what you see, as Perec did. Perhaps I will be back at La Perle on 3 March or who knows where the wind will blow me.

My hands are too cold to carry on writing. I am going to walk over to Salvatore Sciarotta and get some scamorza fumé and other scrumptiously delicious Italian food.

The sun is shining and a small but not very graceful flock of birds is flying over the square. Urban pigeons.

Reread the complete series?

BRUZZ.be/bruxellesvies

You may also like

BRUZZ | PORTRAIT

HUN HUN

‘On ne se refuse aucune excentricité’ FR

Chaque semaine, notre radar détecte un projet artistique qui mérite toute votre attention.

Aujourd’hui, c’est l’électro exotique de Hun Hun qui assure le spectacle avec des pirouettes synthétiques et quelques sons chipés dans des films turcs de série B. — NICOLAS ALSTEEN

Chez Hun Hun (qui se prononce [œn œn] et non [1 - 1]), l’expression « qui se ressemble s’assemble » prend définitivement tout son sens. Le duo est en effet composé de deux frères jumeaux. Venus de Bruxelles, Noé et Jimmy Moens nourrissent pourtant une passion dévorante pour les saveurs musicales du Bosphore. « Nos premiers morceaux ont vu le jour en 2018, au lendemain d’un trip en Turquie », indique Jimmy Moens. « Lors de ce voyage, j’avais dégoté quelques vieux films en cherchant, initialement, à mettre la main sur une adaptation locale de Star Wars. Un copain m’en avait parlé et je voulais absolument le trouver. Au fil de mes recherches, je suis surtout tombé sur une multitude de séries B. Ces films de science-fiction ultra kitsch n’avaient

pas spécialement d’intérêt, à l’exception des B.O. » De retour à Bruxelles, ces bandes sonores plutôt originales vont servir de base aux expérimentations digitales de Hun Hun. Retranchés dans leur petit atelier de bricolage, les deux frères découpent en effet les séquences sonores des films et les remontent à l’aide d’un impressionnant attirail synthétique.

LOUKOUM AS YOU ARE « En studio, on ne se refuse aucune excentricité », poursuit Noé. « Les morceaux de Hun Hun se dessinent vraiment au gré de nos envies, sans règle imposée ni contrainte. » Réalisé en roue libre, mais avec les pneumatiques gonflés à bloc, le premier album du groupe bruxellois s’élance ainsi sur la route des vacances avec une musique exotique et galvanisante à souhait.

Profilée pour se dandiner sous la boule à facettes d’une after stambouliote, la proposition instrumentale de Hun Hun plonge volontiers dans le

grand bain des musiques psychédéliques avec un penchant pour l’électro et les dérivés les plus cosmiques du krautrock (Faust, Harmonia, Cluster). À ranger du côté du renouveau de la pop anatolienne (Satellites, Altın Gün, Azmari), la musique de Hun Hun a finalement percolé jusqu’à Washington. Où les têtes chercheuses du label américain Lurid Music s’apprêtent à sortir un disque baptisé Y Bab Adöy. « On dirait un dialecte ottoman mais, en réalité, c’est une pure invention. Ces mots n’ont aucune signification. Pourtant, il s’agit d’un clin d’œil à toutes nos influences. » Sous de faux airs turcs, le titre de l’album joue en effet la carte de l’anagramme pour offrir une allusion à l’univers Star Wars (Baby Yoda). Un personnage aux oreilles extra larges, mais dépourvu de l’usage de la parole, voilà qui en dit long sur les intentions de Hun Hun.

HUN HUN: Y BAB ADÖY sortie de l’album : 25/2, Lurid Music 39

Culture. Dance

GERMAINE ACOGNY, GRANDE DAME OF CONTEMPORARY AFRICAN DANCE

© THOMAS DORN

‘As long as I have the strength, I will continue to dance’

40

G

ermaine Acogny was awarded the Golden Lion at the Venice Biennale last year. But that was by no means her first award. She has been knighted in both Senegal and France and received several dance awards, including a Bessie Award. Acogny was born in Benin in 1944, but has lived in Senegal and around the world since she was ten.

When she was young, she regularly visited Europe when accompanying her father, the diplomat Togoun Servais Acogny. But she kept shuttling between Senegal and especially Europe also once she started dancing in 1968.

Brussels has always played an important role in her life and work. Germaine Acogny: “Léopold Senghor (president from 1960 to 1980, ed.) wanted to make Senegal the ‘Ancient Greece’ of Africa by promoting literature and other classical arts. He came to see me because he had no structure for contemporary dance and he wanted to introduce me to Maurice Béjart (French choreographer of the Ballet du XXe siècle and the Mudra dance school in Brussels, ed.). Béjart too had Senegalese blood and was a friend of Senghor. When King Baudouin invited Senghor in 1965, he brought me along with him. I then gave a class at Mudra, where I also met Anne Teresa De Keersmaeker and other dancers.

Maurice saw that I had something new to offer and in the end, he chose to base Mudra Afrique in Senegal in 1977, with me as artistic director.

Once Senghor was gone, Mudra Afrique had to close its doors. But then I met my current husband Helmut Vogt and we first founded the Studio-Ecole-Ballet-Théâtre du 3e Monde in Toulouse in 1985, and from 1998 the Ecole des Sables, and then shortly afterwards our company Jant-Bi.” The bond with Brussels, and also with Anne Teresa De Keersmaeker, has always remained.

Acogny: “Certainly. There is a strong link between P.A.R.T.S. and L’Ecole des Sables. We have regular exchanges with dancers and workshops. Returning to Brussels always makes me happy. I lived on Zelfbestuursstraat/Rue de l’Autonomie, and in 1985 I got married at the town hall in Anderlecht. I never danced with the

Ballet du XXe siècle, but I did work with them.

You know, I was once on the Grote Markt/Grand Place with Maurice Béjart and I rubbed the arm of the statue of Everaard t’Serclaes to make sure that my wishes would come true. And that is what happened.”

THE SERPENT OF LIFE We are also familiar with the co-director of the Ecole des Sables in the coastal town of Toubab Dialaw, south of Dakar, because since 2020 that is the choreographer, dancer and teacher Alesandra Seutin from Brussels. “She took my technique classes here and is a real ‘Sabliste’ as we call it. Helmut and I are the founders of the school but we are now passing the torch to the younger generation while I continue to dance.

Just like Wesley Ruzibiza, Alesandra is close to me. Their vision is to continue on the right path and lead the school into the future. I hope we will see her again in Brussels during the pre-and post-conference talks on Sunday.”

Acogny’s technique has several components.

Nature already plays an important role in it. This is also reflected in the infrastructure of the Ecole des Sables, where the studios blend into nature, and rehearsals can in part take place outside.

“My husband Helmut is not an architect but he loves architecture. Dance is always inspired and influenced by its surroundings. People who live by the sea do not dance in the same way as people who live by the woods, urban dance is adapted to the cities and that is why there is not a single studio here that is not oriented towards nature. The bungalows also face the lagoon and the baobab, even though that nature is now threatened by the construction plans for a container port that we oppose.”

If Acogny uses metaphors from nature such as the water lily, the baobab and the starfish for her dance, it is also because her technique is distinguished on a physical level by the attention paid to the spine. “The spinal column is the serpent of life, the tree of life. People are not always aware of their spine, but that is where movement starts. If my technique is so successful in the world, alongside those of masters such

as Martha Graham, José Limón and Merce Cunningham, it is because it adds something to the way we move. It also helps you feel better mentally because if the physical side works, the mental follows.”

Acogny’s dancing can this week be seen again at Kaaitheater, where, as part of the Moussem Cities Dakar festival, Somewhere at the Beginning/A un endroit du début is on the programme, a creation with director Mikaël Serre. Acogny: “Someone said to me recently: ‘Maman Germaine, most people are very active in the first part of their lives, and then they look back at what they have done. While are you still busy at 77?’ Well, I also feel that this is when I am benefiting from life. In the past, I spent a lot of time teaching and passing on my technique.

There is a saying that one’s sweat never goes to waste. I have sweated, and now I reap the rewards of having educated and helped people in different places in their lives. As long as I have the strength to dance, I will continue to do so. I have some arthritis in my knee, but you have to come and see for yourself how I do physically.

We have been playing this piece for five years now and I hope we can play it for years to come, also because it is a relevant performance. The creation contains elements of personal stories that are universal: it is about the position of women, tradition and emancipation, roots, identity and the fact that if people respected their different identities, there would be less war and conflict.”

BRUZZ | INTERVIEW

Germaine Acogny has been called the grande dame, and even the founder, of contemporary African dance. Over a long career with many international collaborations she also founded the Ecole des Sables near Dakar, the most important dance school on the African continent. With the tour of Somewhere at the Beginning, the choreographer and dancer is once again coming to Brussels, a city she has strong ties to. — MICHAËL BELLON

WHEN THE MIGRANT BECOMES KING Somewhere at the Beginning contains many personal stories, including those of Acogny’s family which come to us through her father and grandmother. Grandmother Aloopho was a priestess of the Yoruba people, and practised animism. Her father lived in a completely ▼

EN

“There is a saying that one’s sweat never goes to waste. I have sweated, and now I reap the rewards of having educated and helped people in different places in their lives”

41

42

© THOMAS DORN

Germaine Acogny is 77 years old but does not think about stopping. “We have been playing this piece for five years now and I hope we can play it for years to come.” ▼

BRUZZ

| INTERVIEW

GERMAINE ACOGNY, GRANDE DAME OF CONTEMPORARY AFRICAN DANCE

different context. He was an ‘Enarque’ (graduate of the French École nationale d’administration (ENA), ed.) and became an ambassador to several Western cities. “He was also a poet and wrote about his youth so that his children would know their past. For this piece, I drew on my father’s writings and my grandmother’s stories.

Like adults in Europe do when they tell fairy tales as a way of educating children. One of Grandmother Aloopho’s stories was about migration, because people have always moved around. Tiviglititi was a wise man who was taken by a king to his palace. This made the king’s advisers jealous, and they had the sage thrown into the sea in a coffin. After travelling across the sea, the coffin ended up in a foreign land where the king had just died. Tiviglititi told his story to the people without a king and was immediately made the new king. Because in that country, the honour of becoming king was reserved not for people born there but for those with an exceptional life story. When the king and the counsellors from Tiviglititi’s native land were invited to his coronation, they were astonished to learn that he was to become the new king there. Then Tiviglititi spoke: ‘Now you understand that you can know where you were born, but you cannot know where you will die.’ For me, that is the story of Barack Obama, but also of other people who can take up leading positions in other countries.”

In addition, Somewhere at the Beginning has other themes, such as religion. “When my father was colonised, my grandmother asked him not

to convert, because Christianity would not bring him anything new. The Christians brought the holy water but water is sacred in animism too.

For us the python is a sacred animal, while in Christianity it plays a role as the tempter of Eve and a symbol of the Devil.”

Director Mikaël Serre brought in the Medea story of Western culture. “When he read me that story, I immediately said that it is about the lives of many women today. About polygamy and men’s mistresses, which women still fight against. It is also my story.”

Along with Acogny’s dance, for which her son Patrick Acogny worked with her as a choreogra-

pher, there is also video by Sebastien Dupouey and music by composer Fabrice Bouillon.

“Mikaël Serre brings this overall spectacle together like an orchestral master. He works in a disciplined way and he composes, but within the structure he also gave me a lot of freedom to develop my choreography through improvisation.”

GERMAINE ACOGNY & MIKAËL SERRE: SOMEWHERE AT THE BEGINNING 19/2, 20.30 & 20/2, 15.00, Kaaitheater, www.kaaitheater.be MOUSSEM CITIES DAKAR > 28/2, various locations, www.moussem.be

TUSSEN DAKAR EN BRUSSEL

ENTRE DAKAR ET BRUXELLES

Germaine Acogny wordt de grande dame en zelfs de grondlegster van de hedendaagse Afrikaanse dans genoemd. Tijdens een lange carrière met tal van internationale samenwerkingen, richtte ze met l’École de Sable nabij Dakar ook de belangrijkste dansschool van het Afrikaanse continent op. Met de tournee van Somewhere at the beginning komt de choreografe en danseres op 77-jarige leeftijd nog eens naar Brussel, waar ze sterke banden mee heeft. “Ik heb eens een les gegeven aan de Mudra-dansschool van Maurice Béjart, waar ik onder anderen Anne Teresa De Keersmaeker ontmoet heb. Zo is er een sterke band tussen P.A.R.T.S. en de Ecole des Sables. We doen geregeld uitwisselingen van dansers en workshops.”

Germaine Acogny est parfois appelée la grande dame et même la fondatrice de la danse contemporaine africaine. Pendant sa longue carrière internationale, elle a fondé l’école de danse la plus importante du continent africain : l’École des Sables, près de Dakar.

Pendant sa prochaine tournée, intitulée Somewhere at the beginning, la chorégraphe et danseuse de 77 ans sera à nouveau de passage à Bruxelles, une ville avec laquelle elle a un lien fort. « J’ai donné un cours à l’école de danse Mudra de Maurice Béjart, où j’ai entre autres rencontré Anne Teresa De Keersmaeker. C’est pour cela qu’il y a une bonne relation entre P.A.R.T.S. et l’École des Sables. Nous faisons régulièrement des échanges, qu’il s’agisse de danseurs ou d’ateliers. »

NL

FR

Atomium Play A fun and digital game to guide you through the Atomium

Visit the Atomium and discover the secrets of the icon of Brussels

Atomiumsquare - 1020 Brussels

atomium.be

Culture. Série télé

‘Je rêvais de jouer une femme en colère’ FR

Vous êtes, pour la première fois, coscénariste, est-ce que ça change quelque chose de jouer un personnage qu’on a soi-même écrit ?

Dans la nouvelle série RTBF Pandore, la Bruxelloise Anne Coesens (Duelles, La Trêve, …) incarne Claire Delval, une juge d’instruction emportée dans une spirale politico-judiciaire sur fond de fake news et de manipulations populistes. — GILLES BECHET Dans le climat tendu qui précède les élections, Bruxelles est secouée par le dénouement d’une enquête pour une affaire de corruption puis par un viol collectif dont est témoin un homme politique ambitieux. Thriller politique ancré dans la réalité bruxelloise, Pandore orchestre la collision de quatre personnages : une juge d’instruction, un politicien, une activiste et une journaliste. Jeux de pouvoir et de mensonges dans les mondes judiciaire, politique et médiatique, cette nouvelle série de la RTBF s’inscrit dans une société belge sous tension où les discours dérivent et la parole raciste se libère.

Aux commandes de Pandore, trois femmes, les réalisatrices Savina Dellicour (Tous les chats sont gris) et Vania Leturcq (L’année prochaine) et la comédienne Anne Coesens (Illégal, Duelles ou La Trêve).

Dès le premier épisode de la série, on sent comme une colère qui bouillonne, d’où vient ce sentiment ?

que je rêverais de jouer une femme en colère et on est un peu parties de ça. Comme on était trois femmes, il y avait cette envie d’écrire et de mettre en avant des personnages de femmes forts, variés et complexes.

Et c’est vrai qu’elles sont toutes en colère, ce n’était sans doute pas une volonté consciente, mais c’est venu comme ça.

Dans Pandore, Bruxelles apparaît comme un personnage à part entière.

COESENS : On avait envie que tout se passe à Bruxelles, c’est notre ville à toutes les trois, c’est là qu’on a grandi, on adore cette ville, son côté foutraque comme dirait Vania où le beau côtoie le laid dans toute cette complexité et ses contradictions, un peu à l’image de nos personnages .

On a demandé à Joachim Philippe, notre chef opérateur de filmer Bruxelles comme nous on l’aime, sans rien gommer. Et c’est vrai qu’il filme Bruxelles comme personne.

ANNE COESENS : À la genèse du projet,

il y avait les deux réalisatrices à qui Artemis avait demandé d’écrire un projet et elles m’ont appelé pour me joindre à elles. J’avais dit à Vania

cadre le milieu judiciaire et politique, on passe du Palais de Justice, au Parlement et à l’hôpital Saint-Pierre. Tout se retrouve dans un triangle autour des Marolles et on avait aussi envie que nos personnages fassent tout à pied, nous entraînent dans cette ville, arpentent le pavé et nous emmènent dans un Bruxelles populaire et vivant, au contraire de notre homme

COESENS : Oui, ça change et en même temps, ce sont deux casquettes différentes. Il y a la scénariste et après il y a la comédienne, c’est comme si c’était deux cerveaux. L’un qui contrôle l’écriture et l’autre qui la change pour interpréter le rôle et revenir à un état où on est moins dans le contrôle et on se laisse plus surprendre par ce qui peut arriver ou par ce que donne le partenaire de jeu. Il faut un sas entre l’écriture et le personnage qu’on joue. J’ai toujours travaillé mes rôles longtemps en amont, donc je ne sais pas si je connaissais mieux Claire Delval que mes autres personnages, mais sans doute inconsciemment il doit y avoir quelque chose de plus profond parce que je l’emmène depuis plus longtemps. Ce person-

Les différents quartiers filmés servent aussi à définir les personnages.

COESENS : Les événements ont pour

« On avait envie de mettre en avant un personnage qui assume son âge »

politique qui fait tout en voiture et qui voit Bruxelles à travers ses embouteillages et ses travaux. Il habite en périphérie et doit toujours entrer et sortir de Bruxelles comme tous ces navetteurs qui ne voient la ville que depuis le volant de leur voiture. Ce sont des réalités différentes d’une même ville.

Dans la série Pandore, Anne Coesens (ici aux côtés de Noureddine Farihi) interprète une juge d’instruction en charge d’un épineux dossier de corruption politique.

nage ne m’a pas quittée pendant presque quatre ans.

Avec son look entre Jane Campion et Patti Smith, Claire Delval assume son âge.

COESENS : Merci pour la référence, ce sont deux femmes que j’adore.

Après 50 ans, les femmes ont tendance à disparaître des écrans et on avait envie de mettre en avant un personnage qui assume son âge, et qui assume ses cheveux blancs. Sa peur de vieillir se situe ailleurs que dans le physique, elle se situe plus dans la peur de perdre son énergie, de ne plus vivre les choses avec la même passion, de perdre son acuité et son instinct. Physiquement, c’est une personne qui assume complètement son âge et qui vit avec ce qu’elle est.

Les séries ont été une riche source d’inspiration pour Pandore ?

COESENS : Oui, on a eu beaucoup de sources d’inspiration. Il y a eu Borgen pour le côté politique et son 44

Certains libéraux particulièrement susceptibles pourraient se sentir visés.

COESENS : Chacun y verra ce qu’il a envie d'y voir. Nous, on n’a pas cherché à charger un parti en particulier. On avait envie d’être au cœur de l’humain. On voulait avant tout dénoncer ce système qui incite les hommes politiques à parfois plus se préoccuper d’être réélus que d’assurer leur mandat. Comment s’arrangent-ils avec leur conscience quand on essaie de rameuter l’électorat avec des idées qui ne sont peut-être pas nécessairement les leurs ? Jusqu’où la fin justifie-t-elle les moyens ? C’est de tout ça dont on avait envie de parler.

1966, naissance à Bruxelles 1990, Premier prix au Conservatoire royal de Bruxelles 1997, joue dans Ma vie en Rose d’Alain Berliner et dans la série télé française Brigade spéciale 2004, joue dans Demain on déménage de Chantal Akerman 2009, joue dans Élève libre de Joachim Lafosse 2010, joue dans Illégal d’Olivier Masset-Depasse. Obtient le Magritte de la meilleure actrice en 2011 Actrice s’étant illustrée aussi bien au cinéma que sur le petit écran, Anne Coesens revêt pour la première fois la double casquette d’actrice et coscénariste pour la série RTBF Pandore.

personnage de femme. The Killing aussi. On a eu aussi I love Dick qui nous a beaucoup inspirées pour la liberté de ton, pour oser quitter un personnage pour partir avec un autre, il y a eu aussi Homeland. On a regardé beaucoup de séries. Ça nous a beaucoup nourries, ça nous a donné des inspirations à chaque fois sur des choses différentes. Ça nous a souvent relancées en nous redonnant de l’énergie, de l’envie, du désir de continuer.

Le politicien mis en cause appartient au PLF, parti libéral francophone, vous n’avez pas peur d’appeler un chat un chat.

COESENS : On parle d’un parti de

droite modérée dans lequel il y a un homme politique, Marc Van Dijck, qui dérive vers un extrémisme qui se détache de la ligne de son parti. On voulait parler de ça, de cette immigration et de cette mouvance populiste qu’on voit dans nos sociétés. Quand on a commencé l’écriture de la série en 2016, c’était l’élection de Trump, c’était Orbán, c’était le Brexit. Tout ça nous a beaucoup inspirées parce qu’on avait envie de parler de cette mouvance politique qui n’est pas liée à un parti particulier. Et on l’a mis dans un parti de droite modérée qu’on a appelé Parti Libéral Francophone, parce que c’est de la fiction.

2015, joue dans la série RTBF La Trêve 2018, joue dans Duelles d’Olivier Masset-Depasse. Un remake est prévu avec Jessica Chastain et Anne Hathaway

COESENS : Il y en a tellement mais j’ai envie de souligner le rapport de la juge avec son greffier, joué par Vincent Lecuyer. C’est un rôle qui n’a pas beaucoup de texte mais il apporte une dimension formidable.

Dans toutes les scènes d’interrogatoires ou celles où la juge travaille, j’ai pu tellement m’appuyer sur le regard et la présence pleins d’humanité de Vincent Lecuyer.

C’est une surprise parce que ce n’était pas écrit et c’est venu lors du tournage et ça m’a nourri énormément. Si le personnage de la juge existe, c’est en grande partie par ce que lui a apporté. Et je l’en remercie.

PANDORE Série diffusée sur la RTBF à partir du 13/2, également disponible sur Auvio, www.rtbf.be

ANNE COESENS AAN DE KNOPPEN

ANNE COESENS AT THE COMMANDS

In de nieuwe RTBF-reeks Pandore speelt Anne Coesens (Duelles, La trêve) Claire Delval, een onderzoeksrechter die wordt meegezogen in een politiek-juridische spiraal tegen een achtergrond van fake news en populistische manipulaties.

Coesens creëerde de reeks die zich in Brussel afspeelt samen met regisseurs Savina Dellicour en Vania Leturcq. “We wilden graag sterke vrouwelijke personages neerzetten: gevarieerd en complex.”

Anne Coesens (Duelles, La trêve) will star in the new RTBF series Pandore as Claire Delval, an investigating judge who gets sucked into a political-legal spiral against a background of fake news and populist manipulations. Coesens created the series, which takes place in Brussels, together with directors Savina Dellicour and Vania Leturcq. “We were keen to portray strong female characters: varied and complex.”

NL

BRUZZ | INTERVIEW

Anne Coesens

Si vous deviez retenir une scène ou un moment vécus par votre personnage dans la série, que choisiriez-vous ?

EN

45

Under the skin

WAT KRUIPT ER ONDER DE HUID VAN NATHAN DAEMS?

‘Muziek maken geeft meteen intens plezier’ Ook een muzikale globetrotter als Nathan Daems werd de voorbije twee jaar aan de ketting gehouden. Voor de Brusselse jazzblazer was het een moment voor zelfontplooiing, nieuwe projecten en nieuwe muziek. “Eigenlijk zou je om de tien jaar zo’n sabbat moeten hebben.” — TOM ZONDERMAN

NL

M

BRUZZ | PORTRET

“

ocht corona de wereld niet hebben doen stilstaan, zou ik spijt hebben gehad dat ik zo weinig thuis zou zijn geweest,” zegt Nathan Daems. Er is altijd wel één project dat de aandacht opeist van de Brusselse duizendpoot, van Echoes of Zoo over Ragini Trio tot Black Flower, met wie hij net de nieuwe plaat Magma uit heeft. Maar sinds anderhalf jaar is hij ook vader van een dochtertje, en dus kwam de luwte niet ongelegen. “We hebben geen crèche, dus ben ik veel bij haar.

Het effect van het vaderschap is diep,

om te bespelen. Door daarop te oefenen, word ik beter op ál mijn instrumenten. Om de tien jaar zou je zo’n sabbatjaar moeten hebben, zodat je kan focussen op dingen waar je anders nooit de tijd voor hebt.”

Reizen is een belangrijke voedingsbodem voor Daems, zowel muzikaal als spiritueel. Maar dat heeft hij de voorbije twee jaar moeten missen. “Ik heb wat onlinelessen gevolgd in Griekenland, maar dat is niet hetzelfde. Ginds ga je na de les iets eten op een terras en begin je wat te jammen tot een kot in de nacht.

“Na de zoveelste dag zonder concerten of repetities heb ik wel eens gevloekt, maar dan ga ik verder” maar op de een of andere manier ook subtiel. Wat vooral veranderd is, is dat ik heel veel lach en plezier maak met mijn dochter. En dat ik een minder serieuze volwassene ben.

(Lacht) Ook mijn relatie met de toekomst is veranderd. Ik ben geen doemdenker, maar ik besef nog veel meer dat het niet per se de goeie kant op zal gaan.”

Tussen het jonge vader zijn door heeft de coronabreak Daems ook de tijd gegeven om te focussen op zelfontplooiing. Hij begon een nieuw project, Trance Plantations, met percussionist Falk Schrauwen. En hij kreeg de ney, een traditionele bamboefluit zonder mondstuk die veel gebruikt wordt in de Turkse en Arabische muziek, eindelijk onder de knie. “Ik heb zelfs nog een langere versie gekocht. Die is nóg moeilijker 46

Muziek speelt zich daar buiten af.

Maar goed, ik wil niet focussen op dat gemis. Er zijn nog genoeg dingen die de wereld interessant maken. Nu, na de zoveelste dag thuis zonder repetities en concerten, vloek ik wel eens. Maar dan ga ik weer verder.”

TURKS LATIJN Daems speelde als kleine uk viool, schakelde op zijn tiende over naar saxofoon, maar legde die na vier jaar academie aan de kant om lawaai te maken op gitaar. Rond zijn twintigste zag hij de sax weer staan. Hij begon naar exotische muziek te luisteren.

Eerst uit Afrika en Jamaica, daarna naar Indiaas spul en vervolgens ook naar muziek uit de Balkan en het Midden-Oosten. “Wat mij aanspreekt in die muziek? Dat is moeilijk te zeggen. Waarom vind je een

schilderij mooi? Waarom raakt iets je? Al zeker niet omdat het exotisch klinkt. Ik ken ook mottige exotische muziek. (Lacht) Ik denk dat het de honger naar ontdekking is.”

Is het ook een andere manier van naar muziek kijken, minder analytisch dan in het Westen? “Niet per se. In de Turkse klassiek wordt ook heel veel aandacht besteed aan de theorie, misschien nog meer dan bij ons. Die theorie vind ik ook belangrijk. Ze helpt je om muziek helemaal te doorgronden. Dat is zoals bij een taal, je kan in een land gaan wonen en vanuit de praktijk de taal leren. Maar met de grammatica erbij gaat het sneller. Voor de meeste mensen lijkt muziektheorie saai, en aanvankelijk vond ik dat ook. Maar goeie leraars hebben mij op andere gedachten gebracht. Turkse klassiek is zowat het Latijn van de oosterse muziek. Omdat ik dat systeem van toonladders grondig heb bestudeerd, begrijp ik nu ook veel meer van Arabische muziek en muziek uit de Balkan.”

Zijn drive om muziek te maken noemt hij een zoektocht naar schoonheid. “Schoonheid geeft intens plezier, en bij muziek maken krijg je die beloning meteen. Of je nu aan het oefenen bent of voor een publiek speelt of iets beluistert, je ervaart iets speciaals, iets waardoor je op dat moment niets anders meer nodig hebt. Ik weet nog dat ik als kind de snaren van de gitaren van mijn broers

aansloeg, en dan wachtte tot de klank helemaal weg was. Dat duurt veel langer dan je eigenlijk zou denken.

Mijn oor vlak bij die klankkast, dat was al een gevoel van plezier.”

VLOEIBARE VERBEELDING Die schoonheid, dat plezier vindt Daems na tien jaar nog altijd bij Black Flower, waarmee hij Ethiojazz een nieuwe wending gaf. Magma, zijn nieuwe plaat, is een ode aan de verbeeldingskracht. “Dat vloeibare gesteente onder de aardkorst, dat is een oceaan van ideeën die naar buiten geduwd worden en waaruit de aarde zoals we ze kennen is ontstaan. Verbeeldingskracht is een van onze strafste wapens. Sinds de mens over abstracte dingen is beginnen na te denken en daarbij zijn verbeeldingskracht gebruikte, heeft hij een hoge vlucht genomen. Helaas wordt verbeeldingskracht vandaag onderschat.”

Voor een muzikant is het essentieel, zegt hij. “Tcha Limberger en Dick van der Harst hebben mij tien jaar geleden doen beseffen hoe belangrijk verbeeldingskracht is. Ik heb daarop getraind. Ik kan nu muziek maken zonder instrumenten, gewoon in mijn hoofd. Dat is iets héél krachtigs en intens.”

BLACK FLOWER Magma is nu uit (Sdban/N.E.W.S.) 16/2, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

PLAISIR INSTANTANÉ

INSTANT FUN

Pour un globe-trotter de la musique comme Nathan Daems, ces deux dernières années ont été draconiennes, mais il refuse de s’attarder sur le manque. Il a consacré du temps à sa jeune paternité, a lancé un nouveau projet musical et a appris à jouer du ney, une flûte turque traditionnelle en bambou. « On devrait prendre un sabbat comme celui-là tous les dix ans pour se concentrer sur les choses pour lesquelles on n’a jamais le temps », dit-il. Le multi-instrumentiste basé à Bruxelles se nourrit de la musique : « La beauté procure un plaisir intense, et en faisant de la musique, la satisfaction est instantanée. »

For a musical globetrotter like Nathan Daems, the past two years have been overwhelming but he does not want to brood about missing out. He devoted a lot of time to being a new father, started a new musical project and mastered the ney, a traditional Turkish bamboo flute. “You need a sabbatical like this every ten years so you can focus on things you never have time for otherwise,” he says. With music, the Brussels multi-instrumentalist satisfies his hunger for discovery and beauty. “Beauty gives intense pleasure, and you get that reward immediately when making music.”

FR

EN

BRUZZ | INTERVIEW

Nathan Daems Geboren in Mechelen, studeert jazz aan het conservatorium in Gent. Woont in Sint-Gillis Begon als tweejarige op de viool, schakelde op zijn tiende over naar de saxofoon. Speelt vandaag een dozijn blaasinstrumenten, waaronder bariton-, alt- en sopraansax, de Turkse ney en de Ethiopische washint Diept Ethiojazz uit met Black Flower, maakt militante jazz met Echoes of Zoo en verkent samen met Lander Gyselinck Indiase muziek in Ragini Trio Magma, de nieuwe, vijfde plaat van Black Flower, krijgt internationaal lovende kritieken van onder meer BBC-icoon Gilles Peterson en het Britse muziekblad Mojo

NAAR DEZELFDE SCHOOL ALS BROER OF ZUS? Ontdek alles over aanmelden en inschrijven voor het Nederlandstalig secundair onderwijs in Brussel.

Voor het schooljaar 2022-2023 kijk snel op: WWW.INSCHRIJVENINBRUSSEL.BE

Belangrijk!

Heb je al een kind op een secundaire school?

Dan krijgen broers en zussen voorrang in die school, in het eerste leerjaar.

Zij mogen zich als eerste inschrijven. Ook kinderen van personeel krijgen voorrang. Andere kinderen kunnen zich pas later inschrijven.

Contacteer de school tussen 10 en 21 januari 2022 en schrijf broer of zus in.

•

Na 21 januari 2022 (16 u.) is er geen voorrang meer voor broers, zussen of kinderen van personeel. Dan volg je de normale procedure.

•

Voor kinderen zonder broer of zus is er een andere procedure. In alle scholen 1A moet je eerst aanmelden, tussen 7 en 31 maart 2022.

Vragen? Surf naar inschrijveninbrussel.be.

DB623068I9

DE GRUWELEN VAN BREENDONK, BUCHENWALD, DE DOSSINKAZERNE EN DE HOLOCAUST DE LAATSTE GETUIGEN VERTELLEN

VOORDEEL

Dat is de omgeving waar meer dan 400 medewerkers van de gemeente en het OCMW elke dag het beste van zichzelf geven. Een dienstverlening op maat van elke burger. Ook zin in een job in jouw buurt? Dan maak jij binnenkort misschien deel uit van onze ploeg.

Pakket

19,99

De dienst zorg van OCMW Tervuren biedt een waaier van diensten aan waaronder de thuisdiensten,

✁

Een groen, modern en vooral bruisend Tervuren.

i.p.v. 43,98

duidelijke visie ontwikkeld over de toekomst van de ouderenzorg in Tervuren.

Momenteel zijn wij op zoek naar (m/v/x):

Juli 1942: de vijfentwintigjarige Eva Fastag wordt opgepakt bij een Jodenrazzia in Antwerpen. In de Dossinkazerne moet ze lijsten opstellen voor de deportatie van meer dan 25.000 Joden naar Auschwitz.

Waar ze kan, vervalst ze de transportlijsten en pleegt ze andere vormen van verzet. Ze redt ontelbare levens.

Maar dan wordt haar eigen familie gedeporteerd.

kundige en zorgkundige planning van de uurroosters in de diverse afdelingen van het woonzorgcentrum.

Bovendien word je nauw betrokken bij de aanwerving van nieuwe medewerkers en jobstudenten, en ben je de rechterhand van de verantwoordelijke bewonerszorg.

1942: Louis Boeckmans sluit zich aan bij de weerstand, doet aan spionage en helpt onderduikers. In 1944 wordt hij verraden, belandt hij in Breendonk en wordt naar Buchenwald gevoerd. Later wordt hij gedwongen om een ondergrondse fabriek voor V-bommen te bouwen.

Maandenlang ondergaat hij de vernederingen en het geweld van de Duitse SS’ers.

Als hoofdverpleegkundige ben je verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van een afdeling in het woonzorgcentrum. Je stelt een team van verplegend en verzorgend personeel in staat om een volwaardig

OB73353

Planner bewonerszorg

Haal met deze voordeelbon voordee HET PAKKET DE LAATSTE GETUIGE bij Standaard Boekhandel voor € 19,99* i.p.v. € 43,98 of bestel online op www.dezondag.be/getuige (gratis thuisgeleverd)

Eva Fastag en Louis Boeckmans doen hier hun schrijnende oorlogsverhaal. Twee tragische levensverhalen. Opgetekend en van historische duiding voorzien door historicus Pieter Serrien die hiervoor zelfs naar Israël reisde in augustus 2019.

zo comfortabel en aangenaam mogelijk verblijf.

3080 Tervuren.

DB748192B2

, Opmerkelijk: Eva en Louis overleden allebei vorig jaar. Eva werd 104, Louis 98. Zij behoorden tot de allerlaatste getuigen die konden vertellen over de horror van de concentratiekampen en de Holocaust in België.

*Actie geldig zolang de voorraad strekt t.e.m.

19/03/2022. Niet cumuleerbaar met andere kortingen en/of promotionele aanbiedingen. Bij uitputting van de promotie kunt u reserveren voor afhaling op een latere datum. Aanbieding niet geldig op de voorraad op de winkelvloer tegen de gewone handelsprijs noch op de webshop van Standaard Boekhandel.

BRUZZ Select. Eat & Drink

From the moment you walk in, the service is fantastic.

Despite the huge number of covers, the staff are very friendly.

A joyous return to life EN

After declaring bankruptcy, the legendary nearly century-old Brussels restaurant La Taverne du Passage rises from the ashes.

— MICHEL VERLINDEN, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

LA TAVERNE DU PASSAGE

••••

Koninginnegalerij 30 Galerie de la Reine, Brussel/ Bruxelles, 02-512.14.13, latavernedupassage.be ma/lu/Mo > zo/di/Su 11.30 > 23.00

It is somewhere you can go to absorb a Brussels that does not really exist anymore. Enjoy your meal while watching a world that is disappearing.

Casting an eye around confirms this: a lot of grey hair, and a lot of men too.

Should we turn our backs on the place for that? We don’t think so. Not least because the place has taken a chance on some young talent. Antoine Mariscal, the new chef, is not yet thirty. A youngster revisiting Belgium’s culinary heritage is something worth checking out.

The art deco interior is immediately striking, with its benches, checkered

tiles, and white tablecloths. On the ceiling, a gold version of one of Charles Kaisin’s famous origami pieces makes the restaurant resonate with the surrounding shopping arcade. From the moment you walk in, the service is fantastic. Despite the huge number of covers, the staff are very friendly.

The menu, unsurprisingly, includes classics such as shrimp croquettes (€18), filet américain (steak tartare, €21), and sole meunière (€30), but it also features dishes that are more in keeping with current trends, such as cauliflower steak with sesame seeds (€18) and octopus

carpaccio with citrus fruit (€18).

We chose to keep with tradition. The shrimp croquettes were a superb starter.

The texture was delightful, pleasantly crunchy thanks to an interesting mix of panko and other breadcrumbs. The saltiness of the shrimp was complemented by the addition of a small amount of bisque. A perfect balance of flavours. As a main course, we opted for a vol-auvent (€28). In a bold move that not everyone will like but which blew us away, the puff pastry crust was reduced to a minimum, so that the dish, which combined creamy béchamel sauce and delicious sweetbreads, was not too filling. We also loved the chips, which took the form “matchstick fries”. They were served with the skins left on as proof that they were authentically “homemade”. The only disappointment was the wine list, which did not live up to our expectations, so we just stuck with Orval (€7).

49

BRUZZ Select. Cinema

FILM VAN DE WEEK

Vrijer in de gevangenis NL

Een man wordt verschillende keren tot een celstraf veroordeeld omdat hij met andere mannen vrijt. Grosse Freiheit van Sebastian Meise is even intiem als ontluisterend. — NIELS RUËLL

GROSSE FREIHEIT

••••

DE, dir.: Sebastian Meise, act.: Franz Rogowski, Georg Friedrich, Thomas Prenn

1969. De mens is in staat tot maanwandelingen, maar nog niet om in te zien hoe onmenselijk het is om homoseksualiteit met een celstraf te beantwoorden. En dus maakt Hans de historische gebeurtenis in de gevangenis mee. Het is niet de eerste keer dat zijn liefde voor mensen met hetzelfde geslacht en zijn seksualiteit hem in de Duitse gevangenis doen belanden.

Maar liever bajesklant dan zich laten beteugelen. Liever achter tralies dan in vrijheid die geen vrijheid is.

Zijn voormalige celgenoot Viktor doet er alles aan om opnieuw met hem samen te hokken. En zeggen dat hij zijn homofobie aanvankelijk niet onder controle had. Nadat Hans het met iets te veel geweld heeft opgenomen voor

Regisseur Sebastian Meise overhaast zich niet in zijn krachtige, sporadisch erg tedere en filosofische gevangenisdrama.

een belaagde gay, belandt hij in een isolatiecel. Daar heeft hij de tijd om terug te denken aan zijn eerdere verblijven in de gevangenis. De wreedste was die van 1945. Van het concentratiekamp was hij rechtstreeks overgebracht naar een gevangenis om de rest van zijn straf uit te zitten. De

Franz Rogowski (rechts) speelt Hans, die vanwege zijn seksualiteit in de gevangenis belandt.

50

ingewikkeldste was die van 1957, toen hij zich ook bekommeren moest om zijn eveneens opgesloten geliefde Oskar.

GUUR EN INTIEM Sebastian Meise overhaast zich niet in zijn krachtige, sporadisch erg tedere en filosofische gevangenisdrama, dat in de prijzen viel in het Un Certain Regard-luik van het Festival van Cannes. De Oostenrijkse regisseur neemt de tijd die nodig is om decennia te overspannen zonder de geloofwaardigheid in het gedrang te brengen of het realisme van de grauwe locatie te verprutsen. Het scenario zit goed in elkaar. Het gaat niet om het concentratiekamp, noch om moraliseren of aanklagen. De focus ligt minder op Hans’ liefdesleven dan op de evolutie tussen celgenoten Hans en Viktor. De aanvankelijke vijandigheid wordt koude oorlog, de koude oorlog tolerantie, de tolerantie afhankelijkheid. De omstandigheden zijn te bar, deprimerend en moeilijk om er elkaar

op gezette tijden niet door te loodsen. De tot elkaar veroordeelde mannen – bepaald geen lieverds, verkijk je daar niet op – kleven er geen woorden op. Zoals in bijna alle goede films zie en voel je wat niet wordt uitgesproken.

Dat het in de gure realiteit van een gevangenisgebouw toch tot een aangrijpende intimiteit komt, is deels de verdienste van Crystel Fournier, die eerder achter de camera stond op de sets van drie films van Céline Sciamma.

Maar ook Franz Rogowski (A hidden life, Undine) heeft een ruim aandeel in het welslagen van de film. Hij laat subtiel en toch helder Hans’ blessures zien, zijn gevaarlijke kant en zijn bijna heroïsche weerstand.

1969 is niet zomaar het eindpunt van de film. In dat jaar versoepelde Duitsland de beruchte Paragraaf 175, het in 1871 ingevoerde, door de nazi’s misbruikte wetsartikel dat geslachtsverkeer tussen mannen criminaliseerde.

Versoepelde. Paragraaf 175 werd pas in 1994 afgeschaft.

FESTIVAL

MORE FILM

Georgia on my mind EN

It is certainly a pity that cinemas rarely show films from Georgia and Ukraine. That is the overall message of Bozar’s initiative Bridges: East of West Film Days. — NIELS RUËLL

Of course Georgian films can be enjoyable. Take for example What Do We See When We Look at the Sky?, the film that director and screenwriter Aleksandre Koberidze will present at Bozar. In a riverside town with scenery that makes you dream of a lazy summer holiday in Georgia, it is love at first sight between a footballer and a pharmacist’s wife. The cuteness is there and you rejoice in their happiness, but the next day they both wake up in different bodies and they are no longer what they were.

How are they supposed to recognise each other?

Meanwhile, life goes on as usual, to the delight of the street dogs who appreciate the

World Cup. The set-up seems far-fetched and it does not stop at one fantastic element.

But if you can overlook silly interventions, an omniscient narrator and magical realism, there is a good chance that the inventive, humorous, romantic film will entertain you.

The fifth edition of Bozar’s Bridges: East of West Film Days also offers some darker work. In Wet Sand by Elene Naveriani, Moe has to organise the funeral of her grandfather Eliko. He was found hanged in a village on the Georgian Black Sea coast that is not as sweet and tolerant as it pretends to be.

With This Rain Will Never Stop, Alina Gorlova takes the

WHAT DO WE SEE WHEN WE LOOK AT THE SKY?

audience on a powerful, visually penetrating journey through humanity’s endless cycle of war and peace. The film follows 20-year-old Andriy Suleyman as he tries to find a secure future while enduring the human suffering of an armed conflict.

From the Syrian civil war to the fighting in Ukraine.

Kateryna Gornostai’s deeply personal Stop-Zemlia is billed as a radical, authentic and sensitive insight into the awkwardness of being young and of Ukrainian youth.

BRIDGES: EAST OF WEST FILM DAYS 18 > 27/2, Bozar, www.bozar.be

1

Hopper en de hamster der duisternis BE, dir.: Benjamin Mousquet, Ben Stassen

NL/ Geen enkele Belgische filmregisseur of -producent

komt ook maar in de buurt van de successen van nWave uit Vorst. Daar maken ze onder leiding van Ben Stassen met de computer onschuldige animatiefilms voor een jong publiek. Dat daar wereldwijd veel vraag naar is, wees het succes uit van Bigfoot Junior, Robinson Crusoe en Corgi. Deze keer is de jonge held de adoptiezoon van een koning met een verleden als ontdekkingsreiziger. Hopper is half kip, half haas en gaat met een humeurige schildpad en een geurige gevechtsexperte achter de grootste schurk van het land aan: zijn oom. (NR)

2

La Place d’une autre FR, dir.: Aurélia Georges, act.: Lyna Khoudri, Sabine Azéma, Maud Wyler

FR/ Un hôpital de campagne est pris pour cible pendant la Première Guerre mondiale. Une infirmière, qui tente d’échapper à l’extrême pauvreté, profite de l’occasion pour prendre l’identité d’une jeune femme morte sous les tirs. Elle devient la dame de compagnie et la lectrice d’une riche connaissance de la défunte. Le mensonge paie. La presse française salue les interprétations tout en subtilité de Sabine Azéma et de Lyna Khoudri, 29 ans. La presse française a sans doute raison. Azéma est la muse d’Alain Resnais et Khoudri crevait déjà l’écran dans Papicha et Gagarine et a donné la réplique à Timothée Chalamet dans The French Dispatch de Wes Anderson.

(NR)

3

Belle •••• JP, dir.: Mamoru Hosoda

EN/ Jean Cocteau, Philip Glass, Stevie Nicks, Emma Watson, Disney’s animation department: someone somewhere is always updating Belle and the Beast, the 18th century French fairy tale. Mamoru Hosoda of Japan turns Belle into a shy village girl who has not sung since her mother died. But in U, a metaverse populated by five billion avatars, she does sing and becomes an instant celebrity. While the world tries to find out who is behind the phenomenon in real life, Belle is dealing with a destructive avatar that is being chased out of the virtual paradise: Beast. Just like Wolf Children and Miraï, Belle is an anime of the highest order. (NR)

51

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

FESTIVAL DE MUSIQUE

Claviers en folie FR/ Les Piano Days, l’apogée à Flagey des fans d’instruments à claviers, peuvent enfin à nouveau se dérouler avec public, après deux hivers de pics pandémiques. Pendant quatre jours, le roi des instruments sera mis sur son trône régalien afin de faire découvrir la crème de la crème du piano sous toutes ses facettes, avec des concertos impressionnants, de la musique de chambre touchante et beaucoup, beaucoup de récitals.

L’invité d’honneur de cette édition particulière est le compositeur belgo-français César Franck. Flagey célèbre son 200e anniversaire et les œuvres de Franck sont le fil rouge de la programmation. L’artiste en résidence Nikolaï Lugansky a prouvé, avec son album de 2020, qu’il maîtrise plutôt bien les Prélude, Aria et Final et les Prélude, Choral et Fugue et pourra bientôt le prouver sous forme de concert.

José Gallardo, quant à lui, traduira le côté grandiloquent des Prélude, Fugue et Variation pour orgue sur un instrument à clavier moins crieur. Boris Giltburg – également artiste en

BORIS GILTBURG

THEATRE & DANCE

DOE DE GROETEN AAN DE GANZEN

résidence – plongera dans le Quintette pour piano et cordes de Franck, accompagné du célèbre quatuor Pavel Haas, et le musicien d’Auderghem Florian Noack s’alliera à l’Orchestre Philharmonique Royal de Liège pour deux variations orchestrales : sa jeune œuvre Variations sur un thème original et la plus mature Variations symphoniques.

Mais outre le jubilé et l’hommage à Franck, de nombreux autres grands noms viendront s’asseoir derrière le piano de Flagey. Le maître-lyriciste argentin Nelson Goemer ouvrira le bal tandis que l’icône Elisabeth Leonskaja clôturera le festival avec du Mozart, Brahms et Schönberg. Et entre les deux, il y aura entre autres encore la sonate dynamique de Kapustin (programmée le samedi chez Yeol Eum Son) et Florent Boffard, qui viendra présenter à la source son album enregistré à Flagey. (JC) FLAGEY PIANO DAYS 17 > 20/2, Flagey, flagey.be

1

Geestige Dood NL/ In Doe de groeten aan de ganzen, een

voorstelling voor zesplussers, vinden schrijver en regisseur Freek Vielen en circusartiest en acteur Danny Ronaldo elkaar. Danny Ronaldo speelt de rol van de stuntelige maar onvermijdelijke Dood, die komt binnenvallen op een feestje van broer (Tim David) en zus (Margo Verhoeven) die rouwen om hun overleden hond Bobby. Dat levert een stuk op dat tegelijk troostrijk, poëtisch, geestig, muzikaal en melancholisch is. Taart bakken met de Dood: misschien is dat wel de definitie van tragikomedie. (MB)

HETPALEIS & DE NWE TIJD/FREEK VIELEN: DOE DE GROETEN AAN DE GANZEN 20/2, 15.00, Bronks, www.bronks.be

2

Jeux de miroirs

FR/ Qui a peur de Virginia Woolf ? est devenu la pièce étalon du règlement de comptes désenchanté et alcoolisé. Tom Lanoye s’en est emparé pour ouvrir les plaies et les non-dits de notre société contemporaine à l’ère de la post-colonisation et de Me Too. Un couple d’acteurs, vieillissants et blancs, est condamné par l’insuccès à jouer de ville en ville la même pièce, toujours populaire. Dans l’urgence, ils engagent pour des rôles secondaires un jeune couple de comédiens débutants d’origine étrangère. Un autre règlement de comptes peut commencer. (GB)

QUI A PEUR 17/2 > 5/3, Théâtre Varia, www.varia.be

© JOHAN JACOBS

3

52

On all fours EN/ In a strange office room, two characters

submit themselves to the unpredictability of the elements. With burlesque and poetic grace, they play with their bodies and accessories to discover themselves as they are. Man, horse or dog, it doesn’t really matter, they want to rediscover their first sensations through song and acrobatics. The body and the set are transformed with raw energy. It was with Mazùt that the Baro d’Evel company began to decompartmentalise the languages of circus, theatre, fine art, man and animal. They now return with two new performers. (GB) BARO D’EVEL: MAZÙT 22 > 24/2, Hallen van Schaarbeek/ Halles de Schaerbeek, www.halles.be

MUSIC & NIGHTLIFE

ART & LITERATURE

WIN! Send in the keyword in bold along with your address and phone number to win@bruzz.be

MAISHA

1

Waar Europa en Afrika elkaar ontmoeten NL/ Van 14 tot 18 februari steken de leiders van

de lidstaten van de Europese en de Afrikaanse Unie de koppen bij elkaar in Brussel. De Africa-Europe Week, die naar aanleiding van dat topoverleg voor het eerst georganiseerd wordt en die zich buigt over een betere samenwerking tussen Afrika en Europa, sluit Bozar af met een concert van Maisha. Het twaalfkoppige jazzcollectief is met zijn muzikanten uit beide continenten dan ook een perfect voorbeeld van zo’n samenwerking. Maisha (‘leven’ in het Swahili) gooit traditionele en moderne instrumenten als de kora, mbira, sax en gitaar in een zwoele, groovy cocktail die je zo aan het hip shaken zet. Gesteld dat je tegen dan uit je stoeltje mag opveren, natuurlijk. (TZ) AFRICA-EUROPE WEEK: MAISHA 17/2, 20.30, Bozar, www.bozar.be

2

Chantez-vous français ?

FR/ Parce qu’il n’y a jamais trop de concours musicaux : cette semaine a lieu la finale de Du F. dans le texte, ce concours qui fait honneur aux nombreux talents musicaux de la partie francophone de notre pays.

Sur les 200 groupes qui ont envoyé une démo, quatre se disputeront le prix cette semaine au Botanique. La rappeuse bruxelloise androgyne Lazza Gio mixe ambiance de rue et beats faits maison. Derrière le nom de scène Oniri se cache une artiste liégeoise à la pop de rêve. Gros Cœur mélange des guitares rock psychédéliques avec des rythmes exotiques endiablés. Et enfin, il y a la pop tropicale et sulfureuse de Fefeye de Liège. Qui, mais qui va l’emporter ? (TZ)

RHOK’S EYE: IMPRESSION/EXPRESSION

1

Met bestemming liefde NL/ Liefde is een werkwoord, dus kan je best aan

een aantal schrijvers vragen om het te vervoegen.

Behoud de Begeerte doet dat nu al voor de 27e keer tijdens de literaire tournee Saint Amour, die allemaal interessante namen naar de KVS brengt. Slammer Lisette Lombé en stilist Erwin Mortier, Rotterdammer Raoul de Jong en de in Luik geboren Caroline Lamarche, het gelauwerde jonge talent Marieke Lucas Rijneveld en muzikant Dijf Sanders, en de Brusselse ménage à trois Thomas Gunzig, Lize Spit en Rob van Essen zetten je, geheel in het thema van Europalia’s Trains & Tracks, op het spoor van de liefde. Conducteur van dienst is Sven Speybrouck. (MB)

SAINT AMOUR 17/2, 20.00, KVS BOL, www.kvs.be, www.begeerte. be

2

FR/ Les élèves de la Rhok (Académie d’Etterbeek) investissent les murs de la vénérable Maison d’Érasme. Dépassant le choc des cultures et le choc des époques, les étudiant.e.s de l’atelier « Vrije Grafiek » proposent un dialogue artistique avec les collections permanentes en interrogeant le processus de création de l’image. Œuvres sur papier (Gravure sur bois, lithographie, sérigraphie) ou œuvres numériques dressent des passerelles inattendues entre les 15e et 21e siècles. Dans l’une des plus anciennes maisons de Bruxelles, les images virales d’aujourd’hui remettent en perspective la diffusion lente des idées à l’époque d’Érasme. (GB)

RHOK’S EYE: IMPRESSION/EXPRESSION 18/2 > 22/5, Maison d’ Érasme, www.erasmushouse.museum

3

3

EN/ Schiev has never been able to choose

between electronic and acoustic, between traditional and futuristic, between local and European eclecticism and so the festival throws everything back into the mix with musical discoveries from the fringes.

Covid has divided the programme into one live part and one part online. The latter offers conferences and livestreams of foreign artists. As always, the Golden Hall of the Beursschouwburg will be made to glisten for the live vanguard music, with this year’s acts including dreamy ambient by Sofie Birch, mental breakcore by Exoterrism, toy pianos by Pak Yan Lau and folky drones

by Roxane Métayer. (TP) SCHIEV 18 > 20/2, Beursschouwburg, www.schiev.com

5x2 tickes, Ancienne Belgique, 24/2

NL/ Voetbolk, het dansgezelschap van KVS-artiesten Lisbeth Gruwez & Maarten Van Cauwenberghe, bestaat vijftien jaar en viert dan in de AB met het dansconcert Into the open. Daarin gaan zeven performers loos op live uitgevoerde krautrock anno 2022! Mail ‘voetvolk‘

Temps partagés

FINALE DU F. DANS LE TEXTE 18/2, 19.30, Botanique, www.botanique.be

Vanguard mix

VOETVOLK PRESENTS ‘INTO THE OPEN’

YASSIN MRABTIFI 5x2 tickets, KVS, 26/2

FR/ Le chorégraphe bruxellois Yassin Mrabtifi est

fasciné par le hip-hop et le voguing. Alors que traditionnellement, le hip-hop est une culture très masculine, le voguing a comme point de départ les différentes catégories de masculinité et de féminité. Avec Categoreez, Mrabtifi veut démontrer que les défilés de mode et les rassemblements de rap peuvent être conciliés. Envoyez « categoreez »

Designing the future EN/ Design has many forms and can be a force

for good. These are the two key ideas behind the Henry van de Velde Awards which every year highlight projects, products and services with a clear added value in a wide variety of areas. Bozar is once more exhibiting this year’s 27 Gold, Silver or Bronze Award winners across nine categories. Expect durable speed pedelecs, medical inventions, bicycle saddles given a second life, braille emoticons, a multilingual AR game, a new biopolymer as an alternative to hard plastics and wood-based boards, or the modular Scenographies grandstand system by Decoratelier. (KS) HENRY VAN DE VELDE AWARDS 2022 > 10/4, Bozar, www.bozar.be

NOTES FROM BRUSSELS

5x2 tickets, Atomium, 8/3, 19.00

EN/ On International Women’s Day, the Atomium

organises a screening of Notes from Brussels.

Through three intimate portraits of women, this documentary aims to show the human face behind the “European bubble in Brussels”. Afterwards, there is a conversation with director Nadine Van Loon. Mail ‘notes. Email ‘notes’ 53

Nick Trachet

COLOFON

BRUZZ

| CULINAIR

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Na andere koloniale eetculturen te hebben besproken, sluit ik graag af met de Moeder aller imperialistische mogendheden, het Verenigd Koninkrijk. Nu ja, er zijn nog wel koloniale mogendheden geweest, Portugal en Spanje, de oudste van de hele bende, en soms zou je Denemarken/Noorwegen nog vergeten. Maar we moeten ergens stoppen. Ik heb het over de Britten en niet over de Engelsen, want een groot aandeel van de koloniale activiteit kwam van Schotten.

Die Britten dus begonnen aan koloniale overrompeling toen andere landen nog enkel handelskantoren hadden, zo’n driehonderd jaar geleden. Hét kroonjuweel daarvan werd Indië, het subcontinent dat ze helemaal onder voet liepen.

Maar aan het thuisfront, in het land van de ‘dark sartanic mills’, was de dagelijkse eetcultuur ondertussen verpieterd tot het minimum. Religieuze bemoeizucht maakte het eten in het thuisland helemaal droevig. De terugkerende kolonialen hadden in Indië een wereld van geuren en smaken leren kennen. Koningin Victoria was overigens ook een fan.

Met die herinneringen kwamen ze terug naar het witte eiland. En kruidden hun thuisland bij.

De ‘Engelse saus’ is een goed voorbeeld van de pogingen om Indische keuken in Europa te doen herleven. Een ex-gouverneur van Bengalen, Lord Sandys, bestelde in 1823 een recept bij de apothekers Lea & Perrins in Worcester.

Hij had het meebracht uit de kolonie. Het ‘onsmakelij-

NICK TRACHET

54

CULI NAI R

Curry

“Zo zijn er ook tal van recepten die Indisch bedoeld waren, maar die Tamils met stomheid slaan wanneer ze de recepten onder ogen krijgen” FOTO © SHUTTERSTOCK

ke goedje’ werd geleverd, tot volle tevredenheid van de Lord, en was meteen de basis van wat een universeel condiment zou worden, met een moeilijk uitspreekbare naam: worcestershiresauce.

De ‘curry’ is mogelijk nog meer dan een halve eeuw ouder. De naam – die verder in Indië onbekend is – duikt in Britse kookboeken op halverwege de achttiende eeuw. Spoedig zal het currypoeder volgen, liefst van Madras. Zulke poeders bestaan ginder niet, ze zijn een zuiver koloniaal product, dat wij dan via de

Britten hebben leren kennen.

Zo zijn er ook tal van recepten die Indisch bedoeld waren, maar die de Hindo’s en Tamils met stomheid slaan wanneer ze de recepten onder ogen krijgen. Een kedgeree of mulligatawny soup zijn onherkenbaar geworden voor de koks van het subcontinent. Bombay duck, een soort zoutevis, is onderNick Trachet tussen helemaal verdweNick Trachet nen.

Zo ontstond de ‘English curry’, waar ik vaak van heb mogen proeven op

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

verschillende plekken op aarde. Mijn allereerste keer was in Oxford. Op tafel, met wit gesteven kleed, verscheen een zilveren stel met vier kommen op voet.

Ze bevatten chutneys, de ene heet, de andere verfrissend muntig. Ook een komkommerslaatje hoorde erbij. De curry zelf was een donkerbruine stoverij. Er hoorde witte rijst bij. Heel erg pittig was het allemaal niet. Maar gek genoeg vond ik een identieke presentatie vijftien jaar later terug aan de andere kant van de wereld: zelfde chutneystelletje, zelfde service, en dit in plaatsen als Kavieng in Papoea-Nieuw-Guinea of East London in Zuid-Afrika.

Alsof die stelletjes allemaal uit hetzelfde koloniale arsenaal kwamen? O ja, er was ook papadum bij.

Ondertussen is de English curry ingehaald door meer authentieke Indische bereidingen van de immigranten in Birmingham en Londen. Elk Brits stadje heeft wel zijn Indisch restaurant en in de jaarlijkse lijstjes van populairste bereidingen staan ze altijd in de top tien: chicken tikka massala, vindaloo, jalfrezi … Maar die schotels komen niet meer uit de koloniale herinnering, ze werden bereid door een nieuwe generatie Indische koks, niet door de keukenmeiden van de Memsaab.

Maar ook die schotels gingen een eigen leven leiden. Men weet nu dat chicken tikka massala werd uitgevonden in Schotland en de Balti-keuken uit het brein van horecamensen uit Birmingham stamt. Maar lekker zijn ze wel. Smakelijk.

Harde kip Pistolets

ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE 55.000 exemplaren.

ADVERTEREN? Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur) CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx REDACTIE Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias VORMGEVING Ruth Plaizier, Heleen Rodiers VERTALING Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (DPG Media) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

COLOFON COLOFON BRUZZ BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; Rest3631 van 6044 België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3393 IBAN: BE98 3631 van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 Vlaams Buitenvan België: 30 Brusselse euro per Media jaar. vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE OPLAGEOPLAGE : 62.609 exemplaren.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

ADVERTEREN? Marthe ADVERTEREN? Paklons, 02-650 10 61 Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be sales@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De ALGEMENE Clippeleir DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), HOOFDREDACTIE MathiasKristof Declercq Pitteurs (algemeen hoofdredacteur),

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws voor nader onderzoek.

Ik kwam terug met een moet je er al een hele hoop tegelijk slachten! forse met rustig inhoud, dat laatste verwijderde Persberichten kunnen via Ik lietpistolet de stukken bakken in ruime olie NickTrachet Trachet omerdebehoorlijk maten tewat kunnen nemen.

Nick enikikeven voegde gehakte ajuinHet aan ding hele BrusselaarDe diedede stad reeks woog 45 gram, en bolrond metanderhalf een diameter van redactie@bruzz.be Brusselaar die stad toe, watnalezen? pepertjes look. Na uur was endedewereld wereldculinair culinair en centimeter, de hoogte zeven detwaalf kip nog steeds oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit, Voer uw evenement in op BRUZZ.be/trachet ontdekt ontdekt centimeter.

Zo’n raspistolet is met erg dan eten we wat later.

In de tropen zijneen maaltijden Encodez votre événement sur krokante, dunne korstkrijgt omhuld trouwens ergmaar relatief, iedereen een rond bord een Mathias Declercq CULTUUR & UIT on wanneer hij of zijbroodkruim. thuiskomt, het etenspoor mag van dan al Enter your event vederlicht wit Geen Gerd Hendrickx CULTUUR & UIT lauw zijn, er is altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen of www.agenda.brussels Gerd Hendrickx REDACTIE

Wie langs deopgevallen?

Afrikaanse winkels moet Is het u ook Alles inwandelt, de voeding lijkt het zeker zijn opgevallen: de vitrine hangt kleiner tealworden.

Niet langopgeleden kwam het vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera. nieuws Nutella kleinere potten op de markt Meestal staat dezelfde er het lachende gezicht van een brengt. Voor prijs als de vroegere Afrikaanse mama op, kleurrijke hoofddoek. grotere, uiteraard!

Ja,met de hazelnoten zijn duurder Het gaatmeneer! over diepvrieskip.

Maarhouden niet om niet de nu geworden En de mensen overal dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen van prijsverhoging, dus doen ze het via volumedie te oud zijn volgens de normen van de verkleining.

Ik deed er wat waterpuur bij om het stoven zonnebloempitten: gladde korst. rustig Het broodje verder latendat lopen. ik al kip met is zotegroot je erNu niethad onmiddellijk inajuin kunt (het rook daarvoor écht naar is kiphet in te dehoog. keuken), maarhet ik had bijten, Je moet in hettwee nog breken graag wat Afrikaanser.

Kennen of lichtelijk pletten.

Omjullie het te breken agussi?

Agussi – ookeen bekend alsinegusi, agushi of kent een pistolet snede de bovenkant. egushi – wordtisvoornamelijk gebruiktvan in het deeg in Technisch dat om het zwellen West-Afrika.

Het de zadenMaar van een de hete oven opzijn te vangen. eenmeloenleraar soort, of van veleop pompoensoorten, en geschiedenis rust vertelde mijgepeld lang geleden dat

Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De REDACTIE Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Zonderman Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, MEDEWERKERS Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Bechet, Michaël Bellon, Trachet,Nicolas Tom VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick EINDREDACTIE

DB623070I9

Wij zoeken een

Wij zoeken een

AFTERSALES SERVICE COÖRDINATOR Verantwoordelijkheden:

Verantwoordelijkheden:

dienstverlening projecten te garanderen

van het project

Dworp, Vlaams-Brabant

www.comap.be

Herken je jezelf in dit profiel en ben je gemotiveerd om te werken in een dynamisch en innoverend team?

verbetering

Technische vaardigheden:

DB749202B2

WIE ZOEKEN WE?

GRIMBERGEN Een job in logistiek die blijft evolueren? Die start hier.

Het Caterpillar Logistics Center in Grimbergen behoort tot de wereldtop, net als onze producten én onze mensen.

Binnenkort jij ook? Solliciteer nu!

MAGAZIJNMEDEWERKERS

WAREHOUSE SUPERVISORS

HEFTRUCKCHAUFFEURS

Ben je iemand met of zonder magazijnervaring? Zin om in twee ploegen (6u-14u en 14u-22u) of in een nachtploeg (22u-6u) mee te werken?

Als magazijnmedewerker sta je in voor magazijnactiviteiten zoals ontvangst, orderpicking en verscheping.

Je werkt in teamverband en je hebt oog voor kwaliteit en detail.

Ben jij een geboren leider en motiveer je graag een ploeg van ongeveer 30 magazijnmedewerkers? Als warehouse supervisor stuur je je team aan in twee ploegen of in een nachtploeg en zorg je er met je analytische mindset voor dat de magazijnactiviteiten op een efficiënte manier verlopen.

Heb je ervaring als hef- of reachtruckchauffeur en sta je ervoor open om in twee ploegen (6u-14u en 14u-22u) of in een nachtploeg (22u-6u) mee te werken? Als heftruckchauffeur sta je in voor het verzamelen van orders, het verplaatsen van goederen en het laden en lossen met de heftruck.

Solliciteer nu op magazijniersgezocht.be

Solliciteer nu op caterpillargrimbergen. be/warehouse

DB620379H9

Vragen over een van bovenstaande vacatures? Contacteer ons op personeelsdienst_grimbergen@cat.com

Solliciteer nu op magazijniersgezocht.be DB747409A2

WE BUILD WHAT MATTERS

Tips en tricks voor je carrière? Lees het op regiotalent.be/carrieretips

VOLGENDE WEEK

BIJ JE BRUZZ ABONNEMENT, OF OP ÉÉN VAN DE MEER DAN 100 CULTUURPLEKKEN IN DE STAD

BRUZZ SELECT

JOUW GIDS VOOR BRUSSELSE CULTUUR