BRUZZ - editie 1786

#1786

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

09 | 02 | 2022

TIPS

DE STRAATKAT IN YASMINA EL MESSAOUDI

’IK HEB ME NOOIT ERGENS THUIS GEVOELD’

+ BRUZZ CULTURE KIND HEARTS BRUSSELSE FILM OP DE BERLINALE

K.ZIA

LA CHANTEUSE DÉVOILE SES ALTER EGO

ORGANIC MUSIC SOCIETIES THE JOYOUS WORKS OF DON & MOKI CHERRY

OP DE SOFA BIJ FOD FINANCIËN.

VOLG ONZE ONLINE JOBWEEK VAN 07.02 - 11.02.

FOD Financiën werft vollenbak aan. Honderden startbaanovereenkomsten, dus voor jou is er zeker ook iets bij!

‘De belastingen’ Ja, FOD Financiën staat vooral bekend als ‘de belastingen’. Al werken meer dan 20.000 medewerkers niet allemaal binnen de fiscaliteit. Om alle verschillende vacatures extra in de kijker te zetten, organiseren ze een online jobday.‘ Zelf heb ik niet perse bewust gekozen voor FOD Financiën. Maar kijk, bijna tien jaar verder en ik blijf maar plakken,’ zegt Rik De Vriendt, ambassadeur voor deze FOD. ‘Vooral de werksfeer is hier schitterend, ambtenarenhumor bestaat écht!’

Een virtuele jobweek En juist met die toffe sfeer willen ze nieuwe collega’s aantrekken. ‘Er zijn bij ons enorm veel jobs en gezochte profielen: juristen, economisten, mensen met andere bachelor- of masterdiploma’s ... Daarom organiseren wij onze allereerste heuse jobweek! Alle kandidaten kunnen daarbij passeren voor een informeel gesprek op onze virtuele sofa.’ Wil jij ook FOD Financiën en hun jobs beter leren kennen? Sluit dan aan tijdens de week van 7 tot 11 februari en wie weet, ontdek jij er een nieuwe passie. Meer info vind je via de QR-code!

YEP, OOK DIT IS FOD FINANCIËN.

OpmaakBRUZZ215bx290h.indd 1

2/02/2022 13:29:44

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito

INSPRAAK De kritiek op de werking van onze politieke instellingen groeit, ook in politieke kringen zelf.

Ook in dit magazine pleit de voorzitter van het Brussels parlement Rachid Madrane (PS) voor een krachtiger parlement. Een parlement dat doet waarvoor het in het leven werd geroepen: als vertegenwoordiger van het volk de wetten maken en de regering controleren. En ja, het halfrond dat hij voorzit mag volgens Madrane gerust als voorbeeld dienen. De bijzondere commissie over het coronabeleid en de gemengde deliberatieve commissies – overlegorganen waarin behalve politici ook ‘gewone’ burgers zitten – verdienen volgens hem navolging. Voor wie al een tijdje meedraait, klinkt dit bekend in de oren. Meer inspraak van de burger, échte deliberaties: het waren iets meer dan dertig jaar geleden de voorstellen die na zwarte zondag de kloof tussen burger en politiek zouden dichten. Wie erg cynisch is zou kunnen zeggen dat die inspraak in de praktijk is vervangen door maandelijks marktonderzoek en likes tellen op sociale media. Willen we politici die als vertegenwoordigers van het volk hun rol spelen? Zeker. Vraag is alleen of alle politici dat zelf wel willen.

Lees het interview met Rachid Madrane op p. 20-23 NL

INTERVIEW

“Ik blijf niet tot mijn pensioen in de politiek” Rachid Madrane, voorzitter van het Brussels parlement 20

REPORTAGE

“Wat voor ons extreme uitbuiting is, kan voor hen soms anders aanvoelen” Over sekswerkers en mensenhandel made in China 14

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY Yasmina El Mes-

saoudi 8, SAMENLEVING Pop-upwoningen voor daklozen 18, Loslopende honden in het Zoniënwoud 24, Ideeënwedstrijd voor een autoluwe stad 28, CHOU DE BRUXELLES Haron Zaanan 26, BIG CITY Waarom is de gemeente Elsene in twee gesplitst? 28, COLUMN Nick Trachet 54

BRUZZ CULTURE “We wilden vertellen over een alledaagse liefdesrelatie, zonder drama” Olivia Rochette en Gerard-Jan Claes tonen ‘Kind hearts’ in wereldpremière op de Berlinale 31 FR K.ZIA 34, NL BruxellesVies Jan Ducheyne 36, FR Lylybeth Merle 37, EN Organic Music Societies 38, FR Ana Pi 42, NL Édouard Louis 44, NL Paulette Verlée 46, NL Eat & Drink Met Plaizier 49, NL/FR/EN Select: film 50, NL/FR/EN Select: theatre, music, visual arts 52

MEER BRUZZ D’OFFICE Jullie zijn de baas tijdens d’Office!

Kies samen met je collega’s de platen op BRUZZ radio (98.8 FM), elke dag tussen 10 en 12 uur, bij Séverine.

Haast je naar BRUZZ.be/doffice en schrijf je nu samen in!

IMPLICATION Les critiques sur le fonctionnement de nos institutions politiques se multiplient, y compris dans les milieux politiques. Toujours dans ce magazine, le président du Parlement bruxellois Rachid Madrane (PS) plaide pour un parlement plus fort. Un parlement qui fait ce pour quoi il a été créé : élaborer des lois et contrôler le gouvernement en tant que représentant du peuple. Et oui, l’hémicycle qu’il préside pourrait servir d’exemple, selon M. Madrane. La commission spéciale sur la gestion de la pandémie de covid et les commissions délibératives mixtes – des organes consultatifs dans lesquels des citoyens « ordinaires » siègent aux côtés des politiques – méritent de créer l’émulation, dit-il. Cela rappelle sans doute quelque chose à ceux qui sont là depuis longtemps. Davantage de participation citoyenne, de véritables délibérations : telles étaient les propositions, il y a un peu plus de trente ans, qui devaient réconcilier les citoyens et la politique après le « dimanche noir » et le triomphe local du Vlaams Blok. Si vous faites partie des plus cyniques, vous pourriez dire qu’en pratique, la participation des citoyens a été remplacée par des études de marché mensuelles et le comptage des likes sur les réseaux sociaux. Est-ce que nous voulons des politiciens qui jouent leur rôle de représentants du peuple ? Certainement. La question est de savoir si les politiciens le veulent aussi.

Lisez l’interview avec Rachid Madrane en p. 20-23 FR

HAVE A SAY There is growing criticism around how our political institutions work, also in political circles. The Speaker of the Brussels Parliament Rachid Madrane (PS) pleads for a stronger parliament in this issue too. A parliament that does what it was created for: make the laws and control the government as the representative of the people. According to Madrane, the hemisphere he chairs may indeed serve as an example. The special committee on Covid policies and the joint deliberative committees – consultative bodies in which “ordinary” citizens sit alongside politicians – are examples worth following, he says. For those who have been around for a while, this will sound familiar.

More citizen participation, real deliberations: these were all proposals some thirty years ago that supposedly would close the gap between citizens and politics after Black Sunday and the local triumph of Vlaams Blok. If you are a very cynical person, you could say that in practice, citizen participation has been replaced by monthly market research and counting likes on social media.

Do we want politicians who play their role as representatives of the people?

We certainly do. The only question is whether this is what all politicians want.

Read our interview with Rachid Madrane on p. 20-23 EN

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 9 FEBRUARI 2022

I

3

De week

BUURT GEEFT VERZET TEGEN SCHOOL OP GROENE DONDERBERG NIET OP

‘Dit is geen kwestie van nimby’ Deze week begint het zoveelste openbaar onderzoek over het schoolproject van de Stad Brussel op de Donderberg, een stukje groen in Laken. De buurt blijft gekant tegen het plan.

“We willen geen project dat ons opgedrongen is, we willen overleg.” — BETTINA HUBO

BRUZZ | DE WEEK

Al tien jaar wil de Stad Brussel een ambitieus bouwproject realiseren op de Donderberg, een bossig, hellend binnenterrein van 2,6 hectare dat grenst aan de serres van Stuivenberg en officieel ingetekend staat als zone voor uitrusting van collectief belang.

Oorspronkelijk was het de bedoeling om er, behalve een Franstalige basisschool voor 672 leerlingen, een sportzaal en een wijklokaal, ook nog 75 middenklassenwoningen neer te zetten en een forse parkeergarage.

Na hevig protest van de buurtbewoners werd het aantal woningen gereduceerd tot 49. Maar het verzet hield aan en de door het Gewest toegekende vergunning werd geschorst door de Raad van State.

Daarom besloot de – inmiddels rood-groene – coalitie van Stad Brussel het plan aan te passen. De

school bleef, maar de appartementen op het terrein zelf werden geschrapt. Er zouden wel acht woningen, met zeventien ondergrondse parkeerplaatsen, komen naast de ingang aan de Tuinbouwersstraat.

Dit plan kreeg vorige lente een positief advies van de overlegcommissie op voorwaarde dat er nog een hele resem relatief kleine aanpassingen zou gebeuren.

Nu het plan opnieuw is bijgeschaafd – het is inmiddels de vijfde versie – is er een nieuw openbaar onderzoek.

Ondanks alle grote en kleine aanpassingen van de afgelopen jaren blijft de buurt gekant tegen het project. “Voor die toegevingen hebben we als leeuwen moeten vechten en alleen het aantal woningen is verminderd,” zegt Stéphane Bocqué van het wijkcomité.

“De Stad wil vandaag nog

Chihuahua populairste hond De chihuahua was in 2021 het populairste hondenras in de hoofdstad, zo blijkt uit gegevens van de databank ‘Dog ID’. Sinds 2016 bekleedt de chihuahua steevast de eerste plaats. Op de tweede plek stond sinds 2017 telkens de Amerikaanse staffordshireterriër, maar in 2021 heeft die zijn plaats moeten afstaan aan de Franse bulldog. Dan volgen nog de teckel en de Duitse herder.

4

I

9 FEBRUARI 2022

steeds een school van bijna zevenhonderd leerlingen neerzetten dwars op een terrein dat vanuit ecologisch en historisch standpunt zeer waardevol is.”

Het binnengebied behoorde destijds, net zoals de Tuinen van de Bloemist en het Sobieski Park, tot het koninklijk domein. Bocqué: “Het werd overgedragen aan de Stad onder de voorwaarde dat het groene karakter behouden zou blijven en dat er geen opbrengstgebouwen neergezet zouden worden.

Volgens ons dus ook geen huurwoningen.”

Voor het comité is de school ook veel te groot, wat tot bijkomende mobiliteitsproblemen zal leiden. “In deze wijk zijn al verschillende scholen. In totaal komen dagelijks bijna vierduizend leerlingen, leerkrachten en ander personeel naar de wijk,” zegt Bocqué. “Dat

46

Op de Kroonlaan in Elsene ontruimt de Brusselse politie vrijdagavond een gebouw. De 46 personen die er aanwezig waren, onder wie 22 kinderen, worden voorlopig elders ondergebracht.

Volgens de politie werd het gebouw op bevel van de burgemeester ontruimd om veiligheidsredenen.

geeft nu al een grote drukte.

De bewoners kunnen op het spitsuur zelf nauwelijks nog in of uit de wijk met de wagen.”

SMALLE STRATEN De buurtbewoners benadrukken dat ze graag een nieuwe en publieke bestemming willen voor het groene, verwilderde terrein dat nu alleen toegankelijk is voor de omwonenden. “Ons verzet wordt weggezet als nimby. Klopt niet, wij willen dat terrein niet voor ons houden, we hopen dat het een functie krijgt waarvan alle Brusselaars kunnen genieten,” zegt Tom Cartrysse, ook lid van het wijkcomité.

“Die bestemming moet wel rekening houden met de

historische en ecologische waarde van het terrein en ook met de stedenbouwkundige kenmerken. De Donderberg is moeilijk toegankelijk en omgeven door smalle straten. En er lopen historische buurtwegen over.” Volgens hem rammelt het dossier van in het begin. “Dat komt omdat de Stad een design-andbuild-contract met de aannemer had getekend nog voor er één vergunning was afgeleverd en nog voor de buurt ingelicht was.”

Cartrysse vindt dat de Stad van nul af moet herbeginnen. “En deze keer in samenspraak met de buurt. Tot hiertoe was er geen overleg.”

Volgens het kabinet van schepen van Onderwijs

Bomen ontworteld door storm De Brusselse brandweer moet zondag op heel wat plaatsen hulp bieden door de hevige windstoten en regenbuien.

Het gaat om acht ontwortelde bomen, zeven ondergelopen straten door verstopte straatkolken en vier tussenkomsten voor waterinfiltraties bij particulieren. Daarnaast moet de brandweer nog zo’n veertien keer ingrijpen voor diverse voorwerpen die een speelbal zijn voor de wind.

Al tien jaar wil de Stad Brussel een ambitieus bouwproject realiseren op de Donderberg, © STÉPHANE BOCQUÉ

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

Hier ben ik niet altijd die Roma, omdat België – en zeker Brussel – een echte multiculturele samenleving is.

Ik voel me hier veilig ROAKE BURDUCEA (25), intercultureel bemiddelaar bij Foyer en student rechten (in ‘De Standaard Weekblad’)

BRUZZ | DE WEEK

Faouzia Hariche (PS) is er rekening gehouden met de bekommernissen van de omwonenden. Haar woordvoerster benadrukt dat de school beantwoordt aan een behoefte.

De buurt heeft hierover ernstige twijfels. “Het project is bedacht toen de stad nog in volle demografische boom verkeerde. Ondertussen werden de prognoses herzien,” zegt Serge Malaisse van Save Donderberg, het collectief dat strijdt voor een groene Donderberg.

“Volgens het Brusselse Instituut voor de Statistiek zal Brussel tegen 2030 15.000 minder basisschoolleerlingen tellen. Nu al zijn er vrije plaatsen in Franstalige scholen in de buurt. Deze school is niet meer nodig.”

WAUTER

Fietsbrug geplaatst Zaterdagnacht worden de twee grootste delen van de nieuwe fietsbrug over de Brusselse Ring geïnstalleerd in Zaventem. Eind maart zou de nieuwe brug in gebruik kunnen genomen worden. De fietsbrug is het sluitstuk van de F3-fietssnelweg tussen Leuven en Brussel. Tot hiertoe moeten fietsers een omweg van 3,5 à 4 kilometer maken. De nieuwe brug, die 168 meter lang is, moet dat euvel verhelpen.

40

Veertig Brusselse jongeren, die een weerspiegeling vormen van de Brusselse bevolking, buigen zich zaterdag en zondag over vijf vraagstukken tijdens de ‘Conferentie over de toekomst van Europa’.

Dat is een breed opgezette raadpleging die Europese burgers de kans biedt zich uit te spreken.

Hun aanbevelingen gaan naar de Europese instellingen.

9 FEBRUARI 2022

I 5

In beeld

PALEIS OF PISSIJN? NL/ Een baken van

moderne architectuur volgens de ene, een monumentaal pissijn volgens de architectuurspecialist van De Standaard. Feit is dat het nieuwe hoofdkwartier van BNP Paribas Fortis in de ondertussen voor Brussel zo typerende golvende stijl van Jaspers-Eyers Architecten niemand – euh – onbewogen laat. Maar de 6

I

9 FEBRUARI 2022

PALACE OU URINOIR ? vraag die toch het meest opduikt is: hoe zullen die de verwarming kunnen betalen? En het is daar dat dit gebouw het verschil maakt. In de kelders zit er een “seizoensgebonden thermische energieopslagruimte”: vier grote waterreservoirs die in de zomer de buitenwarmte opslaan om die in de winter door het gebouw te jagen.

FR/Un symbole d’architecture moderne selon certains, un urinoir géant selon le spécialiste en architecture du journal De Standaard.

Une chose est certaine : le nouveau siège social de BNP Paribas Fortis, son style ondulé typique de Bruxelles et des architectes Jaspers-Eyers, ne laisse personne indifférent. Mais la question qu’on entend le

plus souvent est la suivante : comment vont-ils payer leur facture de chauffage ? Et c’est exactement là que le bâtiment fait la différence. Dans les caves se trouve un espace de stockage d’énergie thermique saisonnier : quatre grands réservoirs d’eau qui stockent la chaleur extérieure en été afin de l’utiliser au sein du bâtiment en hiver.

PALACE OR PUBLIC TO EN/ A beacon of

modern architecture according to some, whereas De Standaard’s architecture specialist only sees a massive urinal. Whichever way you look at it, BNP Paribas Fortis’ new headquarters in the wavy style by JaspersEyers Architects, which has become so typical of Brussels, leaves no one – eh – unmoved. But the

Bijgedach

Bijgedacht Bijgedachte

Bijgedachte

Vooruitgang hellend vlak ‘tHet Hof van Commerce Kinderen Uber alles baas

© BELGA

ILET?

© SASKIA VANDERSTICHELE

question asked by most © SASKIA VANDERSTICHELE is “how will they be able forWALL heating?”

AINSTto pay THE That is where the © IVAN PUT building makes the to dedicate Belgium’s difference. The cellars mural to him, TO GOcontain abiggest seasonal artists Koen ‘Eres’ thermal energy storage Tracks”.

Some of the Deweerdt and Suarez area: four large water e nearest toiletare is now no on carriages Murals must reservoirs store have ngerspecial accessible.

Orthat display at TrainThe fresco is thought. outdoor heat in the w this little World inman Schaarbeek. still incan theInmaking, but summer akesorder it clear that awhich to prevent onlookers can already be viewed at blic toiletthen in abe pumped fromthrough taking the objects Rogier. the building in destrian zone is no withthe them, the woman in winter. perfluous luxury. the photo glues them rtainly not during the es. down. The exhibition was

designed by Brussels artist François Schuiten and can be visited until 17 April. All

BRUZZ | DE WEEK

BRUZZ | DE WEEK

de kachel bijaf, hen moet roken, vragen zijde freelancer om eenook preventieve maatregel, beklemtoont de waarbij alle lasten voor zijn en alle De inkorting van de zomervakantie is niet eenwoordvoerder. vergoeding aan de bezetters, aan wie ze “Het is niet verstandig om de lusten voor de baas – of je die man nu werkgever of hetnu ‘onderverhuren’.

Voor eigenaars vangoeie zaak. Zeker in alleen voordehet lerennoemt. een les te laten geven.” platformbeheerder panden zijn zij een aantrekkelijke partij, want REDACTEUR is hellend er ookzie een dimensie.

Dit alles isgrootsteden eenDie gevaarlijk vlak.

Want REDACTEUR precarisering je sociale niet enkel in de ze zijn zelfbedruipend. in tegenstelling tot wat kunstenares De Clercq Kinderen uit kansarme milieus ontberen BRAMVAN VAN vervoerssector, maar ook bijvoorbeeld in dein de BRAM Op zich isgaat daar niks mis maar op die beweert, het hier welmee, nog altijd om grote vakantie structuur, een veilige omgeving RENTERGHEM RENTERGHEM horeca.

Zo deed mijn petekind in juli haar eerste manier krijgenen sociale projecten dienageen geruchten, niet om feiten onderzoek én gezonde voeding.

“Het wordt vakantiejob alsdie serveerster in een vaak hippe pop-upbar neemt neemthet hetnieuws nieuws (financiële) inbouwen voor – door dedrempels universiteit zelfzegt of inprofessor een rechtbank vergeten,” in hetwillen bos.

Zij kreeg pas ‘sonderwijskunde morgens telefoon met op opde dekorrel korrel bewezen –zijn.

Het geen vermoeden van onschuld hun– partners endedus geld kunnen melding of ze al dan moest werken die dag Martin Valcke (UGent), niet “maar sommige wordt hier en dat– is een kwalijke zaak. verdienen aanaangetast hun bezetters het almaar – en dat was afhankelijk van het weer.

De hele kinderen krijgen alleen op school regelmatig Dat dit gebeurt, komt netEn omdat er moeilijker op toch de maand leegstandsmarkt. laatzijden dat hing zij aan een draadje en op het en gezond te eten.

In de Verenigde Staten vertrouwen is in van hoe universiteiten netweinig de waarschuwing zijn Allee du Kaai, en einde ervan had ze – gezien het hondenweer – bijREDACTEUR spreekt men daarom van de Summer Hunger.

Redacteur hogescholen zaken van grensoverschrijdend de vrijhaven recht tegenover Thurn & Taxis, na niks verdiend.

Terwijl wij vroeger bij regenweer Vroeger woonden we aan de Koningsstraat, en als Schoolbussen rijden er begrijin de zomer dan ook Vanaf volgend schooljaar is ons landdie weer BRAM VAN RENTERGHEM gedrag Dat wantrouwen is te BRAM VAN RENTERGHEM aan z’nregelen. laatste jaar begint: “Sociale ook met onze vingers zaten te draaien, maar daar we na een nachtelijke braspartij geen zin meer rond met eten.” een beetje verder gesplitst, en lopen ook de neemt het nieuws op de korrel pen.

Als er al tien jaar lang tientallen klachten tijdelijke gebruiksprojecten zijn met uitsterneemt het nieuws deop korrel tenminste voor werden vergoed. Voor inzetbaarhadden om de op berg te strompelen, namen we over dezelfde archeologieprofessor, zonder Betere leerprestaties, een gezondere schoolvakanties niet meer gelijk. Tenminste, venzijn bedreigd.” heid werdwordt, toen nog betaald. een taxi. In vijftig procent van de gevallendat leidde er iets mee gedaan dan schept dat in het Nedervoeding meer oefenkansen als Vlaanderen niet op de valreep meegaat indaar Komt nog bij datén ook overheden Een goede vriendprofessor bedeelt dan weer drukwerk dat tot frictie. Of het ging angstaanjagendweinig snel, ofvertrouwen. er met lands –Als want ookdie dat mag het plan van de Franstalige onderwijsminister vooral hippe kunstenaars en start-ups in niet vergeten als zelfstandige.

Enig probleempje: er is maar één de chauffeur was erg onbeleefd. En altijd was er een dadingheel wordt afgesloten die kinderen hunvervolgens leegstaande panden willen.

Die moeten worden: wat Brusselse spreken Caroline Désir (PS) om twee weken van de grote speler meer in België die de prijzen al twintig die argwaan over de route, en of die wel zeker de stipuleert dat de betrokken partijen moeten Gevallen van seksueel grensoverschrijdend het merk Brussel wat Berlijnse glans geven, Wie een goeie vijftien jaar geleden de wereld buiten de schoolpoort nauwelijks een woord zomervakantie af te houden, en aan de jaar gelijk houdt, bijdat deevenmin minste kritiek de samenkortste was.

Zo reedblijven een chauffeur eens helemaal zwijgen over de zaak, dan schept gedrag in het hoger onderwijs de of op termijn zelfs tot een Brusselse rondreisde,herfstkon daten makkelijk doen via te plakken.

Nederlands. krokusvakantie werking stopzet en hem verplicht met een tracker deberoeren. verkeerde kantwas uit. er Toen wij daar iets van vertrouwen. gemoederen Eerst denagaat eenhoorn leiden.

Opnieuw dreigen sociale en zo ongeveer alle Couchsurfi ng, een website waarop je Redenen genoeg Minister Désir wilVUB, de hervorming – toch haar rond te lopen, zodat dus, zemet te allen tijde weten waar hij zeiden, keerde naar de Beurs en gooide Maar wantrouwen in combinatie archeologie-professor aanhij de terug vervolgens en soms wazige projecten uit de boot te eens. wie in de buurt nog een zetel of bed ter experts zijn het hierover grote politieke trofee – zelfs met een jaar uithangt.

Tot zover de zelfstandigheid. hij ons uit zijn auto. geruchten zijn nog geen voldoende reden om kwamen er ook uit Gent en Leuven gelijkaardibeschikkinguitstellen heeft, waar dan gratis mag Wat Vlaamse politiek dan nog alsje Vlaanderen alsnog aanvallen. boord Freelance een Engels, dus hip woord, zoals Toen Uber in 2014 in Brussel was er preventief iemand eenhoudt job teisde ontzeggen.

Omdat ge berichten en nu mag ook een docent van opdook, Spelen projecten als Allee du Kaai tot slot slapen. Dat leidde tot talloze unieke ontmoeook kunnen termen als platform, dan ons weerhield om Franstalig België te flexibiliklimt. de geruchtentegen vals zijn.

Omdat – deeleconomie, alsachterna de Luca School of ook Artsweinig Brusseldat tijdelijk geen les daar gretig ook nog parten: de overorganisatie. De eis tingen en evenveel vakantieliefdes. In ruil teit enVolgens vrijheid goedeen klinken.

Maar in deisverkeerde vaneigenlijk tegrensoverschrijdend maken.

Je wist op voorhand hoeveel wel gaan? onderwijsdeskundigen het zijn weinig redenen om geruchten dat waar zijn – iemand tweede meer gevengebruik naEr mogelijk van eigenaars en overheden dat elk project werd van je verwacht dat je thuis ook een bed volgorde ondergraven zeeindelijk het sociale je betalen moest, en dat altijd een pak minder gedrag. niet een kwestie van lef, om diestelsel knop waar te doen.

Zo ziet de was Nieuw-Zeelandse tot in de puntjes gedetailleerd en met aanbood, al werd de tel niet al te strikt we inom België zo voor en gevochten hebben en danismet de gewone taxi. degrote service eens Dat laatste bijzonder omdat hetBovendien te draaien, deze discussie, diewaar al we onderwijsdeskundige Hattie was twee welomlijnde, goed geplande methodieken bijgehouden: zolang je het principeJohn respectrots op mogen zijn. een pak beter.

Dat vonden wij niet alleen.

Toen de niet ging om gedrag gesteld op sindszijn, de jaren 1970 tv-kijken moet voor het kanloopt, definitief te teerde, wasfactoren het goed.die leerverlies veroorzaken:uitgeschreven Sint-Lucas.en Wel beweert kunstenares taxisector deze concurrentie aanklaagde, kon die beslechten. vakantie.

Als die vakantie dan nog eens In 2008 zag Airbnb licht en het Anouk De Clercq datweinig erhet dergelijke sector op begrip rekenen. Een van de meest twee langeradicaal. maanden aanhoudt, en door speelveld veranderde die klachten waren over commentaren de man inWant de op vermelde onze sociale media wanhopige ouders ingevuld wordt met uren leuke ontmoetingen bleven overeind, alleen Londense Kingston School Art, zijn was: ‘Je moet hetofmaar weten.’ schermtijd, valtook welgeld te begrijpen waarom kreeg er als gastheer nu voor. vorigejewerkgever.

Maar“Geen het isconsensuele niet omdat je niet vriendelijk bent, Couchsurfi ng verdween naar de achtergrond leerlingen in september bijna niks meer weten relaties tussen en studenten, dat jedocenten geen recht hebt op sociale bescherming. en nogdie wat laterwat kochten investeerders van ze het jaar ervoor hebben geleerd. alsof überhaupt kunnen bestaan, Omgekeerd is iets wat hip, gebruiksvriendelijk en panden opdegelijk om De ze via Airbnb te verhuren, heeft oog voor Franse Gemeenschap maar wel seksuele intimidatie goedkoop is, niet noodzakelijk eerlijk. Dat geldt waardoor we nu mijlenver van hetzeoorspronen seksuelenog aanranding,” in ritme. Want niet een ander aspect: het ook voor Uber.schreef kelijke idee staan. een brief naar de decaan LUCA alleen worden twee weken vakantie elders Volgens devan taxisector, en ook de socialistische Iets gelijkaardigs is aandehet gebeurenmet in dede katholieke School of Arts, die De Morgen kon gepland, ook koppeling minister-president Rudi Vervoort (PS) zit op die ‘markt’ van leegstaande panden, ook die in kans verdient. Maar ook omdat onderwijsininkijken.

“Deze niet langer geruchten. lijn, isfeiten Uberzijn geen neutraal platform dat vraag feestdagen gaat op de schop.

Daardoor kanen Brussel.

Waar een leegstand overheidsgestellingen Ze werden ons bevestigd door zijn voormalige aanbod afstemt, maar een werkgever, diezeven het tarief het nu wél ernstig menen met een cadans aangehouden worden van bouw een en vrijplaats zou en kunnen zijnronde – weg klachten rond grensoverschrijdend gedrag. Met collega’s studenten, doen de in en de regels chauffeurs uit hetZosysteem weken les enbepaalt, twee weken vakantie. is het van de commerciële logica weg van de meldpunten die vlot en anoniem toegankelijk internationale kringen van en filmmakers en vele zet als ze te veel ritten weigeren en hen nauwgezet van hetnu soms erg korte derdezijn, met transparante, snelle procedures én regeltjes enprobleem wetten – gebeurt net het filmfestivals.”

Vervoort heeft gelijk als hij zich afvraagt welke controleert. trimester in het oude systeem met consequenties voor de docent in kwestie, LUCA School of Artsbezetting nam hierna op van de omgekeerde.

De legale vancontact een ook vooruitgang Uber nu eigenlijk inhoudt. Als het Tegenover dit ‘werkgeversgedrag’ staat dan ook baan, wanteen elkwaar blokzeisstrakker dit nieuwe systeem mocht die over de schreef minder met Kingston University, teinhoren worden goedgekeurd.

Terwijlgaan.

AlleeMet du Kaai pand gebeurt volgens almaar én – nu andere taxibedrijven ook zo’n handige app een minimumloon, betaalde vakantie en een Vlaams minister van Onderwijs Ben lang. macht de individuele docent te en meer kregen dateven erkader. geen interne procedure was er net pratvoor op gaat te improviseren, commercieel hebben – om de lagere prijs per strekkende pensioen, argumenteert Vervoort. Hij is daarin niet Weyts (N-VA) is te deze week Bianca Debaets (CD&V) vindt onafhankelijke die oordelen over opgestart.

“Volgens hen washet er minimaal geen vuiltje tejury’s bevragen, bij sturen enalvast het overleg Dat komt omdat er voor opaandie experimenteren, kilometer gaat, dan gaat dat automatisch ten koste alleen. Alvast in Californië, het Verenigd Koninkpromotie en projecten, zodat het begonnen. de lucht,” woordvoerder dewater, Brusselse met Vlaamse Onderwijsraad loskoppeling “omdat die feestdagen ookeindwerken, gewoon even dede dingen op zijn beloop orde zettenzegt vande zo’n pandjammer – denkvan aan van íémand, en dat is zelden de baas. Het is rijk, Spanje en Nederland oordeelden rechters dat aan bron wordt aangepakt. hogeschool. laten, vooraleer in raad tede grijpen, waar men licht en warmte –heel tochveel watgezinnen geld nodigwel is, iets Inmakkelijk die is het vooral uitkijken naar de voor nog ietswil machtsmisbruik om van op de achterbank van de taxi om Uber-chauffeurs recht hebben op een werkneons hopen datte de voorbije twee rode wekenZullen die de kant besliste devzw’s school om de docentspiritualiteit tijdelijk wil Laat zijn vooraleer iets doen.

Volgens wat Toch collectieven en niet zomaar positie van de vakbonden. betekenen”.

En inderdaad, flhebben exibiliteit en goedkope tarieven te vragen. Maar merscontract. alvast daartoe bijgedragen, dan meerderheid geen lesophoesten. meer te zeker laten “om de rust opindeonze chilipeper Anthony Kiedis leidt net dateerder tot nipte kunnen Diegeven, hebben daar kiezen van eende voorlopig moet een plaats hebben laten we toch chauffeur niet vergeten.

Ook al is En dat is maar goed ook.

Want in alle stilte een maatschappij te creëren waarbijzijn men bij campus tevoor bewaren”. hogeschool wilniet niet creativiteit en genie.

Het zou jammer subsidies nodig, De maar krijgen van leerkrachten die liever een lange vakantie samenleving, maar datdie kan ook metprecarisering één hij soms wat onvriendelijk. tekent zich ook in België een nieuwe voorbaat al schuldig is. juist door te oordelen over schuld of onschuld, heten gaat louter mocht Brussel dat verliezen altijd, waardoor bedrijven als Entrakt

“Wantrouwen in combinatie met geruchten zijn nog “Het is makkelijk geen voldoende reden om “Waar een leegstand om van de iemand preventief eenop job “Heel wat kinderen overheidsgebouw achterbank om te ontzeggen” eten enkel school een vrijplaats zou open flexibiliteit Voor hen is kunnen gezond. zijn, gebeurt goedkope tarieven een lange zomervanu net het teomgevragen” keerde” kantie nefast”

feestdag – de pendeltocht tussen hemel en

heeft om écht te kunnen uitblazen? Of kiezen

willen Interim Vastgoedbeheer om telkens de hoek met komen ze deachterna kant vantehet kind, dat zeker in Brussel aarde hoeft niet een helenadrukkelijk Berlijn hollen. kijken. Zij voorzien in de basis, maar omdat

vakantie geëerd worden.

Het ook Lees meer overtehet Taxiplan opbetekent p. 8-9 dat al te lange lesperiodes ingekort worden, Volg het nieuws via BRUZZ.be want net als ellenlange vakanties putten die de kinderen alleen maar uit.

Lees de analyse van Allee du Kaai op p.20

gebaat is bij een modernere vakantieregeling? In Franstalig België kozen ze voor dat 22 SEPTEMBER laatste. Benieuwd wat ze in Vlaanderen 9 FEBRUARI 2022 I 7 zullen doen.

12 JANUARI 2022

I 7

2021

Spreektijd

8

I

9 FEBRUARI 2022

YASMINA EL MESSAOUDI DEBUTEERT ALS SCHRIJFSTER

BRUZZ | SPREEKTIJD

‘Ik vind het leuk om mezelf als straatkat te zien’

▼

Toen de moeder van Yasmina El Messaoudi overleed, betekende dat ook het einde van een hecht gezin, en van de enige plek waar zij zich als zorgeloos kon thuisvoelen. Want buitenshuis was ze als Belgisch-Marokkaanse dubbelbloed onvermijdelijk een buitenbeentje. Of liever een ‘Straatkat’, zoals de titel luidt van haar aangrijpende autobiografische debuut. — MICHAËL BELLON, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

9 FEBRUARI 2022

I 9

YASMINA EL MESSAOUDI DEBUTEERT ALS SCHRIJFSTER MET ‘STRAATKAT’

Y

asmina El Messaoudi (1983) is nieuwslezer en eindredacteur bij Radio 2 Vlaams-Brabant en Brussel. Maar u kent haar misschien nog van BRUZZ, waar ze tot haar sabbatjaar in Den Haag in 2016 een van de journalisten en schermgezichten was. Een tekenende anekdote is dat El Messaoudi destijds bij TV Brussel en Ring TV begon nadat ze aan de respectievelijke redacties getipt werd door een journalist en een cameraman van die zenders. Die hadden net een reportage gemaakt over Yasmina’s moeder, schrijfster Mim Van Keer uit Kapelle-op-denBos. Die speelde zo’n belangrijke rol in het leven van El Messaoudi, dat zij op haar beurt een boek schreef nadat haar moeder was overleden aan pancreaskanker.

Wat maakte dat u aan een boek begon te schrijven toen uw moeder overleed?

YASMINA EL MESSAOUDI: In januari 2019, de

BRUZZ | SPREEKTIJD

maand waarin ze is overleden, schreef ik gastcolumns voor De Standaard. Eerst wilde ik er niet over schrijven, maar dat bleek onmogelijk in de wetenschap dat het de laatste dagen en weken waren. En na die columns ben ik blijven schrijven.

Het jaar ervoor, vlak na de diagnose dat het om een terminale ziekte ging, was ik nochtans een beetje gevlucht voor het verdriet. Ik ging veel uit om er niet mee geconfronteerd te worden.

Maar op een gegeven moment vreesde ik dat ik later tijdens de rouw te veel vergeten zou zijn. Ik voelde ook dat het goed deed om die uitlaatklep van het schrijven te hebben.

En automatisch denk je al schrijvend terug aan zaken van vroeger, bijvoorbeeld over het opgroeien tussen twee culturen. Omdat ik hoorde van anderen dat ze dat bijzonder vonden, ben ik ermee doorgegaan. Daarom gaat het in het eerste deel van het boek vooral over de dood van mijn moeder, maar nadien ook over mezelf en over vroeger.

Uw moeder schreef ook, dus het zat wellicht ook in u.

EL MESSAOUDI: Mijn liefde voor schrijven en lezen heb ik echt wel met de paplepel meegekregen.

Als kind gingen we met moeder naar de bibliotheek, en ze nam ook elke maand boeken mee uit de bibliotheek van Schaarbeek in de buurt van waar ze werkte. Ze schreef ook veel briefjes, kattebelletjes, en ‘weekvitamientjes’ met mooie teksten die ze ergens had opgepikt.

Als journalist heb ik wel reportagestukken geschreven, maar ik had nooit gedacht dat ik een boek zou schrijven.

Nu is dat geschreven monumentje voor uw moeder er, al is het evenzeer een boek over uw leven. Wat heeft dat schrijven u gebracht?

EL MESSAOUDI: Ik durf daar het woord therapeutisch zeker voor gebruiken. Ik voelde dat ik heel erg vastzat in het verdriet. In het jaar na 10

I

9 FEBRUARI 2022

haar dood heb ik weinig familie en vrienden gezien omdat ik er niet over kon praten. Het schrijven was een uitlaatklep. Het was bevrijdend om die stroom van gedachten en gevoelens die toch een uitweg zocht neer te schrijven. Eerst als herinnering, daarna in functie van het boek.

En vervolgens realiseerde ik me dat ons gezin ook de enige plek was waar totaal geen vragen werden gesteld over mijn afkomst, waar verschillende godsdiensten, talen en gebruiken naast elkaar bestonden als de normaalste zaak van de wereld. Ook die evidentie viel dus helemaal weg.

Uw moeder was een bijzondere vrouw en uw band met haar was heel intens. Maar haar overlijden zette meer in gang dan gedacht.

‘Ik heb me nooit ergens thuis gevoeld,’ schrijft u zonder meer.

EL MESSAOUDI: Zij speelde inderdaad een heel

belangrijke rol in mijn leven. Maar ik ben overvallen door het feit dat met haar ook mijn thuis verdween. Dat ik een steen in mijn maag had wanneer ik terugkeerde naar Kapelle-op-den-Bos waar mijn moeder mij niet meer opwachtte, leek me eerst normaal.

Ik dacht dat zich dat wel zou zetten. Als iemand die je zo graag ziet overlijdt, schrijf je je gevoelens van onthechting en eenzaamheid daar automatisch aan toe. Maar door mijn gedachten te ordenen en allerlei situaties te beschrijven, werd het duidelijk dat het verdriet werd veroorzaakt door het besef dat met haar ons gezin was verdwenen. Ook al staat het ouderlijke huis er nog en leeft mijn vader nog.

EL MESSAOUDI: Als kind kan je dat uiteraard niet goed benoemen. Maar ik voelde het natuurlijk al op de basisschool waar mijn broer en ik de enige gekleurde kinderen waren. Niet dat we zwaar gepest zijn, maar de kinderen vonden onze familienaam en onze huidskleur vreemd. We werden niet elke dag aan de schoolpoort opgewacht om uitgescholden te worden, maar als er ruzie was, dan zoeken kinderen de zwakke plek en ging het altijd over onze afkomst. Mijn broer werd ook geweigerd op fuiven en in discotheken, en op het voetbal veel uitgescholden. Ik groeide dus op met het idee dat die Marokkaanse kant iets negatiefs was. Dat ze me voor de rest wel tof en leuk vonden, maar dat het wel jammer was van die Marokkaanse vader. In de middelbare school waren er nog twee Marokkaanse zusjes die hetzelfde meemaakten,

“Mijn broer en ik ontkenden dat El Messaoudi een Marokkaanse naam was” YASMINA EL MESSAOUDI Journaliste en schrijfster

en ik weet dat ik me altijd probeerde aan te haken aan de Vlaamse kant. Bij de Vlaamse cultuur en kinderen.

Mijn broer en ik ontkenden bijvoorbeeld dat El Messaoudi een Marokkaanse naam was. We zeiden ‘neen, onze ouders zijn Belg, wij zijn helemaal geen halve Marokkanen’, terwijl dat natuurlijk absurd was.

Behalve over de angst voor de dood vertelt u ook over uw hekel aan afscheid. Misschien had alles met elkaar te maken.

EL MESSAOUDI: Ik weet nog dat ik

het altijd verschrikkelijk vond als mijn ouders me dropten in het ballenbad van de Makro. Alsof ik in een oorlog werd weggescheurd van mijn ouders. Ik denk dat dat komt omdat ik mij buiten die cocon van thuis heel onzeker en bang voelde, en me altijd afvroeg hoe mensen tegen dat Marokkaanse zouden reageren.

Daarnaast ging vader ook elk jaar voor twee maanden naar zijn moeder en familie in Marokko. Dat was natuurlijk geen ramp, maar ik miste hem dan altijd wel heel hard. Zodra het gezin wat stabiliteit verloor, werd ik daar heel angstig van.

Yasmina El Messaoudi Ze is journalist bij Radio 2 Vlaams Brabant en Brussel Jarenlang werkte ze als freelanceradio- en tv-presentator bij BRUZZ (TV Brussel), Ring TV, Radio 1 en Q-music Ze schreef ook columns voor De Standaard, De Morgen, Charlie Magazine en Flair, en maakte reportages voor Libelle Het autobiografische Straatkat over het overlijden van haar moeder Mim Van Keer en haar jonge leven als Belgisch-Marokkaanse dubbelbloed is haar schrijversdebuut

In het boek beschrijft u ook de episode waarin u uw Marokkaanse kant ging opzoeken.

EL MESSAOUDI: In de middelbare school zat een meisje dat half Marokkaans, half Spaans was, en daar super trots op was. Toen gingen mijn ogen wel open. Dat het geen gebrek hoefde te zijn, en dat je er ook trots op kon zijn. Zo ben ik toen ik begin dertig was uiteindelijk op reis gegaan naar Marokko, waar ik dacht als de verloren dochter in het beloofde land te zullen worden ontvangen door mensen die er hetzelfde uitzagen en dezelfde naam hadden als ik. Maar natuurlijk was ik daar een toerist. Ik spreek geen Berbers of Arabisch, dus men dacht dat ik Spaans of Italiaans was. Op dat moment had ik echt het gevoel dat ik nergens thuis was. Niet bij de Vlamingen voor wie ik Marokkaanse was, en niet bij de Marokkanen voor wie ik ‘la Belge’ was. Lang bleef ik daar nog enigszins gelaten onder. ‘Je identiteit is dat je er geen hebt,’ zei mijn psycholoog. Maar dat gevoel een buitenstaander te zijn is dubbel zo hard teruggekomen toen mijn moeder stierf en mijn thuis verdween.

Veel mensen zijn op een bepaalde manier een buitenbeentje, en u werd dan wel niet héél hard gepest. Maar als kind geregeld die afwijzing voelen, kan langdurige impact hebben op veel aspecten van het leven.

EL MESSAOUDI: Uiteraard kan ik dat vandaag plaatsen,

Het is een van die langetermijnkwetsuren van racisme die vaak onder de radar blijven, waardoor racisme ook

▼

maar je merkt dat je zoiets meeneemt. Die afwijzing slaat zich op in je geheugen. Tot op vandaag voel ik dat ik heel gevoelig ben voor afwijzing, of het nu professioneel of persoonlijk is. Ook al wordt iedereen weleens afgewezen, bij mij triggert het iets.

▼

YASMINA EL MESSAOUDI DEBUTEERT ALS SCHRIJFSTER MET ‘STRAATKAT’

vaak wordt geminimaliseerd. Wilde u dat ook onder de aandacht brengen?

EL MESSAOUDI: Als je op sociale media iets zet over racisme, krijg je inderdaad soms reacties als ‘Moet je daar zo zwaar aan tillen?’, ‘Het is toch maar dat,’ en ‘Er zijn ergere dingen, zet je erover’. Dat zijn meestal reacties van mensen die zoiets niet hebben meegemaakt. Ik vond het wel belangrijk om dat te kaderen. Dan kan je er nog van vinden wat je wil, maar kan er misschien toch begrip ontstaan. Afgewezen worden is rot voor een kind. De incidenten die ik in het boek omschrijf, bepalen nog voor een stuk mijn gedrag nu.

Toch reageren ook mensen die het wel hebben meegemaakt uiteenlopend. Uw broer ging er anders mee om.

BRUZZ | SPREEKTIJD

EL MESSAOUDI: Zeker toen ik jonger was, was ik heel activistisch tegen racisme en discriminatie, terwijl mijn broer meer de Vlaamse kant opzocht en zijn Marokkaanse achtergrond bijna als een formaliteit ging zien. Vroeger botsten wij daar al eens over, maar nu vraag ik me soms ook af of ik niet té veel waarde hecht aan de Marokkaanse kant. Terwijl hij nu misschien al eens de mooie kanten in de Marokkaanse roots terugvindt.

Een oplossing die u in het boek bedenkt, is een ‘gemeenschap van buitenbeentjes’ vormen. In de praktijk heb je niet altijd iets aan dat idee op het moment dat je je uitgesloten voelt, maar misschien realiseert de utopie zich wel in de nieuwste generatie, waar veel verschillen al minder een rol spelen.

EL MESSAOUDI: Ik denk dat die utopie voor een stuk al te vinden is in Brussel. Dat was de eerste plek

Yasmina El Messaoudi: “Ik heb al een paar heel toffe mailtjes gekregen van dubbelbloeden die heel blij zijn dat het boek er is, en dat ze zich erin herkennen. Dat was ook een reden om het te schrijven.’

Ook tijdens uw sabbatjaar in Den Haag was het opvallend dat u plots niet meer die halve Marokkaanse was. U was er ‘Yassie, de gekke Belg’!

EL MESSAOUDI: Ik had er altijd al van gedroomd eens een jaar naar het buitenland te gaan.

Nederlanders hebben door hun openheid en hang naar gezelligheid eigenlijk een heel mediterrane cultuur. En het was inderdaad heerlijk om daar gewoon die zeer duidelijke

keuze maken tussen omringd zijn door de familie, of de vrijheid in Kapelle-op-den-Bos – zonder de sociale controle op de familie-eer die voor veel Marokkaanse Belgen belangrijk is. Het was mooi dat hij die stap heeft gezet. Al merk ik ook dat ik jaloers ben op warme, hechte families zoals die van mijn Molenbeekse familie, waar je bij iedereen in de buurt kan binnenspringen en er een veel groter vangnet is.

Hoeveel dorpsbewoner zit er nog in Yasmina El Messaoudi?

“Brussel was de eerste plek waar mijn afkomst geen rol speelde. In Kapelle-op-den-Bos waren wij de Marokkanen van Oksdonk” YASMINA EL MESSAOUDI

Een bijzonder nieuwsfeit van een jaar geleden is dat uw overleden moeder in Kapelle-op-den-Bos als schrijfster werd geëerd met de straatnaam Mim Van Keerlaan. Ter vervanging van de Cyriel Verschaevelaan nota bene.

Journaliste en schrijfster

waar mijn afkomst geen rol speelde. In Kapelleop-den-Bos waren wij de Marokkanen van Oksdonk – dat was het gehucht waar we zijn opgegroeid. De dorpsbewoners waren ons wel gewoon, maar spraken toch over ons als ‘de Marokkanen’.

Wanneer ik op café mijn portefeuille was vergeten, dan was die van ‘die Marokkaan van Oksdonk’. In Brussel spreken ze je zo niet aan.

Daar lopen heel veel straatkatten rond met verschillende achtergronden, en de scholen zijn erg gemengd, waardoor het voor kinderen van de generatie van mijn nichtje veel minder speelt of je ouders hebt die uit Syrië of Noorwegen komen.

12

I

9 FEBRUARI 2022

EL MESSAOUDI: In het nieuws van Radio 2 Vlaams-Brabant gaat het soms ook over een paard dat is uitgebroken of de wijzers die verdwenen op de kerkklok van Vilvoorde, en ik vind die verhalen fantastisch.

identiteit van Belg te hebben, die zij dan ook nog eens ‘énig’ vonden. Mijn taal speelde daar dus een belangrijkere rol dan mijn uiterlijk of mijn naam.

Brussel kende u ook al als kind, omdat daar familie van uw vader woonde. Die familie leeft in een hechte gemeenschap, maar wel met de soms religieus geïnspireerde leefregels die daarbij horen.

Had u willen ruilen?

EL MESSAOUDI: We gingen elk weekend naar Molenbeek en ik kende vooral de wijk rond het kanaal en Thurn & Taxis. Mijn vader moest de

EL MESSAOUDI: Vooral ook voor mijn vader. Als klein jongetje uit het Rifgebergte naar hier komen en dan zo afscheid kunnen nemen van zijn vrouw, dat is een mooie erkenning. Ik ben ook supertrots op haar. Vooral omdat zoveel mensen op haar hebben gestemd. Het dorp koestert haar, en dat is heel mooi.

Ikzelf moest ook het boek schrijven om te beseffen hoe knap het was van mijn moeder om in de jaren zeventig met een Marokkaan naar huis te komen. En voor mijn vader om voor de kerk trouwen om zijn schoonouders te plezieren.

Eigenlijk is dat een machtig liefdesverhaal. Zelfs

vijftig jaar later zijn gemengde huwelijken nog moeilijk. Het toont in polariserende tijden ook hoe er veel kan als mensen pragmatisch zijn en respect tonen voor elkaars cultuur, religie en gewoontes.

Mensen met een dubbele achtergrond zijn in hun specifieke situatie een beetje een minderheid binnen een minderheid. Hebt u van hen al reacties gekregen?

EL MESSAOUDI: Ik heb al een paar heel toffe mailtjes gekregen van dubbelbloeden die heel blij zijn dat het boek er is, en dat ze zich erin herkennen. Dat doet mij plezier omdat het een van de belangrijke redenen was om het te publiceren. Ik heb ook reacties gehad van gemengde ouders die er niet zo over nagedacht hadden dat het voor hun kinderen toch nog anders was. En buitenbeentjes zijn er ook op andere manieren: ook mensen die single zijn, of op hun veertigste geen kinderen hebben zijn het.

Uiteindelijk kwam u voor al die buitenbeentjes uit bij de metafoor van de ‘straatkat’.

EL MESSAOUDI: Het beeld van de straatkat kwam op verschillende manieren terug in mijn verhaal.

Mijn moeder noemde me al zo omdat ik zo vaak buiten zat te spelen. Sinds enkele jaren adopteer ik ook zwerfkatjes van vzw Het Kattenkabinet. Ik vind het wel leuk om me daarmee te identificeren.

Straatkatten zijn prachtige katten van gemengde afkomst met supergoede genen die hun plan trekken en hun eigen weg gaan.

Straatkat van Yasmina El Messaoudi, 251 blz. Uitgeverij Vrijdag, 21,99 euro SIGNEERSESSIE op zaterdag 19 februari van 14 tot 15 uur bij Replica Bookshop in Molenbeek

« JE NE ME SUIS JAMAIS SENTIE CHEZ MOI NULLE PART »

“I HAVE NEVER FELT AT HOME ANYWHERE”

Yasmina El Messaoudi (1983) est présentatrice et rédactrice finale sur les ondes de Radio 2 pour le Brabant flamand et Bruxelles. Mais vous la connaissez peut-être encore de BRUZZ, où elle a été journaliste et présentatrice jusqu’en 2016. En janvier 2018, sa mère, l’autrice Mim Van Keer, décédait d’un cancer du pancréas. Sa mère a joué un rôle tellement important dans la vie de Yasmina que cela l’a poussée à écrire un roman autobiographique. Car son décès était aussi synonyme de la fin de la famille El Messaoudi-Van Keer, le seul endroit où la journaliste se sentait chez elle en tant qu’enfant d’origine mixte.

Yasmina El Messaoudi (1983) is a newsreader and editor-in-chief at Radio 2 Vlaams-Brabant and Brussels.

But you may remember her from BRUZZ, where until 2016 she was one of the journalists and on-screen faces. In January 2018, El Messaoudi’s mother, the writer Mim Van Keer from Kapelleop-den-Bos, died of pancreatic cancer.

Her mother played such an important role in El Messaoudi’s life that she in turn decided to write an autobiographical book, because her mother’s death also meant the end of the El MessaoudiVan Keer family, the only place where the journalist had felt at home with her dual background.

FR

EN

Reportage

OVER SEKSWERKERS EN MENSENHANDEL MADE IN CHINA

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Hoe de Chinese prostitutie uitdijt in de Alhambrawijk Op de trottoirs van de Alhambrawijk verschijnen steeds meer Chinese sekswerkers. Tegelijk groeit ook de Chinese mensenhandel in de prostitutiesector in ons land. Verslag van op het trottoir en uit het massagesalon. “Zal ik u ook hier ook masseren, monsieur?” — KRIS HENDRICKX, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

14

I

9 FEBRUARI 2022

de extra opties uitbeelden. “70 euro voor een half uur. Hier vlakbij, in my home.”

Wat als we ‘ja’ hadden geantwoord op het aanbod van Luna? Een blik op het gespecialiseerde klantenforum Youppie leert dat de Chinese prostituees het afgelopen jaar vooral gebruikmaakten van een of meerdere privéappartementen boven een Chinese supermarkt in de buurt.

De ligging komt overeen met de richting die de jonge vrouw ons aangaf. Bij het binnenkomen moeten klanten er hun schoenen uitdoen, waarna ze zich met de dame van hun keuze mogen afzonderen. De meisjes verlaten daarbij niet allemaal het appartement. Verschillende klanten melden ook hoe een ronselaarster beneden de deal sluit en de klant vervolgens bij een jonge vrouw brengt die de ene klant na de andere ontvangt.

“[De ronselaarster] zegt me dat de schone vrij is,” getuigt een forumbezoeker. “Dat klopt niet echt, want de klant voor mij was nog niet eens vertrokken. (...) Het minpunt, behalve mijn medelijden met Yoyo die letterlijk bandwerk verricht, is dat de beloofde tijd erg theoretisch blijft.” Zijn verhaal over het bandwerk wordt door andere klanten bevestigd. Een verdere forumbezoeker vertelt dan weer hoe hij in het appartement een erg jonge vrouw mocht kiezen.

STRAATJE ZONDER EINDE Luna is een van de steeds talrijkere Chinese sekswerkers die hier op straat opduiken. Een tweetal jaar geleden zag het buurtcomité de eerste Chinese straatmadelieven opduiken, het afgelopen jaar werden het er steeds meer. Espace P, dat medische en andere diensten aan prostituees ▼

Een koude januaridonderdag, hoek kleine Ring/ Jacqmainlaan. De verstrooide voorbijganger ziet hier een banaal stadstafereel: een druk kruispunt, waar stadsgebruikers van allerlei pluimage voorbijrijden, -wandelen of gewoon wat lummelen. Wie wat aandachtiger kijkt, ziet dat alleen de vrouwen stilstaan, terwijl de wandelaars vooral alleen stappende mannen zijn. Welkom in de Alhambrawijk, bekend om zijn straatprostitutie.

Op de zuidoostelijke hoek van het kruispunt staan vandaag twee tot vier Aziatische dames, al naargelang het tijdstip waarop we passeren. Als we een van hen aanspreken, stelt de vrouw in kwestie zich voor als Luna, ‘from China’. We schatten de slanke vrouw op laarzen met naaldhakken ergens in de 20. Of we een massage willen, vraagt ze in gebroken Engels. En dat ze nog meer biedt, verduidelijkt ze met gebaren die

B R U Z Z | R E P O R TA G E Op de hoek van de Jacqmainlaan en de kleine Ring duiken nu ook Chinese sekswerksters op.

9 FEBRUARI 2022

I 15

▼

OVER SEKSWERKERS EN MENSENHANDEL MADE IN CHINA

B R U Z Z | R E P O R TA G E

aanbiedt, schat hun aantal ondertussen op een tiental. Verschillende van de vrouwen doken eerder ook al in onlineadvertenties op. En het buurtcomité ziet hoe ze langzaam de plaats van de minder talrijke Oost-Europese sekswerkers innemen.

Ook het aantal plekken waar de Chinese vrouwen seksuele diensten aanbieden in de wijk groeit ondertussen. Sinds vorige maand heeft het buurtcomité weet van een ander pand, in een woonstraat aan de westzijde van de Jacqmainlaan waar sekswerkers met hun klanten naartoe gaan.

“Enkele jaren geleden kreeg het huis Aziatische eigenaars, maar we zijn nu pas zeker dat er ook prostitutie plaatsvindt,” legt Jan Leerman van het buurtcomité uit. “Dat is geen goed nieuws voor de buurt. We kregen altijd te horen dat de straatprostitutie hier vooral is vanwege de hotels waar de prostituees met hun klanten naartoe kunnen.

Nu veel van die hotels sluiten, krijgen we te maken met een Chinese maffia die prostitutie op privéadressen organiseert. Zo wordt het een straatje zonder einde.”

Gaat het bij de Chinese sekswerkers om vrijwillige prostitutie of om mensenhandel? Die vraag is makkelijker gesteld dan beantwoord.

Omdat er tussen de twee opties heel wat grijstinten zitten. En omdat het milieu van de Chinese prostitutie zo gesloten is dat buitenstaanders er maar moeilijk in doordringen. “Er zijn elementen die op mensenhandel wijzen, maar ook wij weten het niet echt,” zegt Fabian Drianne van Espace P. De sociaal werker zoekt de straatprostituees nochtans regelmatig op om ze op de medische en

ook een grote culturele kloof en een taalkloof.

Veel van die slachtoffers zijn niet letterlijk vastgebonden, maar leven wel met een sterke sociale controle, waarbij hun enige referentiepunt de mensen uit het netwerk zijn.”

NIETS ZONDER NETWERK De analyse van Pag-Asa sluit naadloos aan bij wat de Vlaamse evenknie Payoke vertelt. “De Chinese prostituees worden dikwijls in landelijke gebieden gerekruteerd en komen in de regel zonder echte opleiding naar hier,” vertelt directeur Klaus Vanhoutte. “Zonder het netwerk dat ze naar hier brengt, lopen ze verloren in onze maatschappij.

Die criminele netwerken zwaaien trouwens vaak ook de plak in de regio waar ze vandaan komen, dat maakt de controle extra groot. Een kanttekening nog: het klopt dat ze hier dikwijls in slechte omstandigheden leven, maar dat was doorgaans ook al zo op de plek waar ze in China leefden. Wat voor ons extreme uitbuiting is, kan voor hen soms anders voelen.”

Die mensenhandel met Chinese prostitutie zit in elk geval wél in de lift in België, weet Stef Janssens van het federale migratiecentrum Myria.

“We zien dat het fenomeen groeit sinds 2019.

Chinese vrouwen worden per vliegtuig naar Oost-Europa gesmokkeld met een valse identiteit.

Vandaar reizen ze dan verder naar andere landen met een tweede valse identiteit. Denk daarbij aan Duitsland, Zwitserland, Nederland, Oostenrijk, Spanje en ook België. In die landen moeten ze hun smokkelschulden dan afbetalen met prostitutiewerk.”

“Chinese lachtoffers van mensenhandel zullen niet snel hun eigen situatie aanklagen.

Vaak voelen ze zich erg afhankelijk van het netwerk dat hen controleert” SARAH DE HOVRE Directeur Pag-Asa

sociale diensten van zijn organisatie te wijzen, of gewoon om condooms uit te delen. “Maar hun precieze statuut is geen onderwerp dat we kunnen aansnijden.”

“Chinese en Vietnamese slachtoffers van mensenhandel zullen niet snel hun eigen situatie aanklagen,” merkte ook Sarah De Hovre. De directeur van Pag-Asa, dat slachtoffers van mensenhandel in Brussel begeleidt, ziet daar verschillende redenen voor. “Vaak voelen ze zich bijvoorbeeld erg afhankelijk van het netwerk dat hen controleert en waaraan ze doorgaans schulden moeten terugbetalen. Daarnaast is er 16

I

9 FEBRUARI 2022

Het is zo’n smokkelnetwerk dat twee weken geleden nog werd opgerold in Spanje. De politie pakte 63 bijna uitsluitend Chinese verdachten op, die een structuur hadden opgezet die vrouwen uit China naar Spanje smokkelde. De vrouwen betaalden daarvoor tot 10.000 euro, werden via een complexe frauduleuze constructie geregulariseerd en vernamen vervolgens dat ze een omvangrijke schuld moesten afbetalen met sekswerk. Wonen deden ze in een toestand van semislavernij. De cruciale tip kwam van een Chinese burger die niet tot het netwerk behoorde.

Is er een link Brussel-Spanje? Op die en andere vragen over Chinese mensenhandel in België willen verschillende politiediensten die we contacteren niet reageren. Maar zeker twee klanten beschrijven online dat de ronselaarster en sommige van de meisjes gebrekkig Spaans spreken. En alle experts die we spreken weten ook hoe wendbaar veel netwerken van mensenhandelaars zijn. “Dat sommigen Spaans spreken lijkt toch een indicatie te zijn van het traject dat ze hebben afgelegd,” zegt Klaus Vanhoutte. “Het is ook typisch voor zulke netwerken dat ze erg mobiel zijn. Zodra het ergens te heet wordt, verhuizen ze naar een ander land.”

Dat is ook de inschatting van Stef Janssens.

“Die criminele uitwisselingsprogramma’s zijn een efficiënte strategie die het justitie erg moeilijk maakt. Je stopt veel moeite in het identificeren van mensen en dan zijn die plots weg. En een internationaal onderzoek zet je ook niet zomaar op poten. In sommige gevallen wordt zo’n overplaatsing naar een ander land ook als straf voor het slachtoffer van mensenhandel gebruikt.

Wie niet in de pas loopt, komt in een land terecht waar de prijzen lager liggen en de afbetaling van schulden dus ook langer duurt.”

MASSAGE ICI? De Antwerpsesteenweg, op een steenworp van de kleine Ring met zijn straatprostitutie. We stappen binnen bij een van de vele Chinese massagesalons die Brussel rijk is. Een man wijst ons de weg naar de kleine kamertjes in de kelderverdieping. De

Een van de vele massagesalons aan de Antwerpsesteenweg.

“Een succesvolle uitbater van een massagesalon met seksuele dienstverlening zal eerder verschillende salons openen dan zich op een ander terrein te begeven.”

deur naar die kelder gaat vervolgens achter ons op slot. Beneden kiezen we voor een half uur massage à 30 euro, vooraf te betalen aan de masseuse, een vrouw van een jaar of 40 die naar eigen zeggen uit China komt. Het witte licht verandert in een gedempt rood.

Na een klassieke sessie van een half uur gaan de handen van de vrouw steeds lager. “Massage ici, monsieur?” We informeren nog even naar de prijs – 20 euro supplement – en houden het dan voor bekeken.

De gang van zaken in de Antwerpsesteenweg is courant in veel van de tientallen Chinese massagesalons in Brussel. Gebruikersforum Youppie houdt zelfs lijsten bij van salons met en zonder finition, met of zonder happy ending zeg maar. Bij de laatste update boden twintig adressen, verspreid over het gewest, die optie aan.

En sommige van die salons en individuele masseuses zijn ook bereid tot meer, leert een rondje surfen op het forum. Voor een goed begrip: veel adressen beperken zich ook tot massageformules zonder enige seksuele connotatie.

Net zoals met de straatprostitutie aan de Jacqmainlaan is het in ons massagesalon niet meteen duidelijk of er een link is met mensenhandel. Maar dát mensenhandel een van die typische plekken is waar het wel voorkomt, staat buiten kijf. “Massagesalons zijn net als restaurants erg geschikt om aan mensenhandel te doen,” zegt Klaus Vanhoutte van Payoke. “Het zijn plekken waar je die mensen op een onopvallende manier kan integreren in de witte of grijze economie.

Straatprostitutie daarentegen heeft voor zo’n netwerk het nadeel dat het erg zichtbaar is.”

“Of straatprostitutie en de massagesalons door dezelfde structuren worden georganiseerd? Dat denk ik niet, wellicht gaat het om gescheiden circuits,” denkt Sarah De Hovre van Pag-Asa.

De strijd tegen mensenhandel wordt theoretisch op verschillende niveaus gevoerd in ons land.

Binnen de sociale inspectie bestaan er bijvoorbeeld cellen die zich specifiek met mensenhandel en sociale fraude bezighouden, de zogenoemde ecosocteams. “Alleen is die dienst hopeloos onderbemand,” weet De Hovre.

“Vandaag zijn er daar maar twee inspecteurs voor heel Brussel actief, op een dienst die er tien zou moeten tellen.” Bevoegd minister PierreYves Dermagne (PS) beloofde vorig jaar beterschap, maar op het terrein is daar nog niets van te zien.

De politie dan? Daar is de strijd tegen mensenhandel een van de taken van de federale gerechtelijke politie. Maar laat die nu ook op haar tandvlees zitten, zowel voor de strijd tegen mensenhandel als in andere dossiers. “Neem nu het beruchte Essexdossier (waarbij 39 Vietnamezen stikten in een koelcontainer, red.),” zegt Klaus Vanhoutte van Payoke. “Daar hebben in België een drietal speurders op gewerkt, terwijl dat er in het Verenigd Koninkrijk twintig tot veertig waren.

Als die eerste lijn met onder meer politie geen middelen krijgt, dan kunnen wij als tweede lijn ook niets doen voor de slachtoffers.”

Verschillende politiediensten verkozen om niet te antwoorden op onze vragen over Chinese prostitutie en mensenhandel. De lokale politie van Brussel-Elsene houdt het erop dat de Alhambrawijk “een prioritaire wijk is die we nauw opvolgen”.

LA MONTÉE FURTIVE DE LA PROSTITUTION CHINOISE

THE CREEPING GROWTH OF CHINESE PROSTITUTION

Sur les trottoirs du quartier Alhambra, on voit de plus en plus de travailleuses du sexe chinoises alors que le trafic d’êtres humains d’origine chinoise connaît une croissance dans le milieu de la prostitution en Belgique. Un reportage depuis les trottoirs et les salons de massage.

Les prostituées chinoises sont non seulement plus nombreuses, mais elles agrandissent aussi leur terrain d’action, constate le comité de quartier, qui craint une augmentation de l’influence de la mafia

More and more Chinese sex workers appear on the streets of the Alhambra neighbourhood and meanwhile, Chinese human trafficking into prostitution in our country is growing. Reporting from the street and from the massage parlour. The neighbourhood committee has seen how Chinese prostitutes are not only growing in numbers but also are expanding their range in the neighbourhood, and it fears a growing influence of the Chinese mafia and

FR

chinoise et plus de prostitution à des adresses privées dans le quartier. De nombreux éléments indiquent un trafic d’êtres humains, même si à l’heure actuelle, il n’y a pas de réelles preuves. La police et la justice en sous-effectifs préfèrent ne pas répondre à nos questions. Des experts évoquent des réseaux de trafiquants d’êtres humains chinois très fermés : les victimes ont en général beaucoup de mal à en sortir, entre autres à cause du fossé culturel et linguistique qui les sépare de notre société

EN

B R U Z Z | R E P O R TA G E

ONDERBEMANDE POLITIE

more prostitution at private homes in the area. Many elements point to human trafficking, but there is no hard evidence yet. The understaffed police and courts do not wish to answer questions and experts point out that the networks of Chinese human traffickers are very tight-knit.

The victims are often completely dependent on these networks, in part because there is a very large cultural and language gap between them and the wider community.

9 FEBRUARI 2022

I 17

MODULAIRE WONINGEN GEVEN TIJDELIJK ONDERKOMEN

Daklozen krijgen tiny houses op braakliggende terreinen

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Op verschillende braakliggende plekken in de stad duiken modulaire woningen op waarin daklozen een tijdelijk onderkomen vinden. Het grote voordeel?

Wanneer het terrein dan toch wordt bebouwd, kan men de woning gewoon verplaatsen. En de daklozen, die verhuizen mee. — JASMIJN POST

Verhuizen als dakloze, dat is ook het verhaal van Robert Muylaert. De modulaire woning van deze zestiger stond eerst op het terrein bij de Van Praetbrug in Laken. Maar aan de bruikleen van die grond kwam een einde omdat stadsontwikkelaar Citydev daar een duurzame wijk wil bouwen. De verplaatsbare woonstudio werd overgebracht naar Vorst en Robert verhuisde met plezier mee.

In Vorst kan hij wel aarden, al mist hij de passage van de

Van Praetbrug wel. Dat was altijd aangenaam, even een praatje maken met voorbijgangers. “Hier in Vorst zie ik alleen de flikken,” grinnikt Muylaert. Het nieuwe terrein waar de vzw Straatverplegers acht modulaire woningen heeft geplaatst, ligt verscholen in het groen, pal naast het politiecommissariaat Sint-Denijs en op een boogscheut van het OCMW van Vorst, het gemeentehuis en een Wijkgezondheidscentrum. In de verte hoor je

De kleine huisjes zijn bescheiden ingericht, maar kunnen zo snel verhuisd worden. © ARNAUD GHYS_INFIRMIERS DE RUE_STRAATVERPLEGERS

18

I

9 FEBRUARI 2022

soms een trein vertrekken van het station Vorst-Oost. Af en toe probeert er iemand zijn auto te parkeren, zoals dat vroeger wel vaker gebeurde, maar ondertussen is dit stukje grond van bestemming veranderd. Er staan zes modulaire woningen, simpele studio’s die aan de eisen van de Brusselse wooncode voldoen: 26 vierkante meter, met een eigen douche en toilet.

Het is de vzw Straatverplegers die de woningen optrok. Ze zijn een uitkomst voor Muylaert, die op straat leeft sinds zijn vrouw is overleden, zo’n twintig jaar geleden.

“Het Zuidstation, het Noordstation, ik heb het allemaal gedaan,” zegt hij.

Tussen vier muren ziet hij zichzelf niet zo gauw meer leven. In zijn tiny house klaagt niemand wanneer hij naar luide muziek luistert of de tv aanzet. Robert woont hier goed. En mocht hij ooit onverhoopt toch moeten vertrekken, dan staat zijn tent al klaar.

Sommige bewoners zien de modulaire woning als een eindstation, maar voor de meesten zal het een tussenstation zijn. Wie naar een modulaire woning trekt, krijgt ook begeleiding door de medewerkers van de vzw Straatverplegers en gespecialiseerde hulpverleners.

Uiteindelijk is het toch de bedoeling dat alle bewoners doorstromen naar de gewone huizenmarkt. De begeleiding kan soms tot tien jaar duren, vooral in het begin is het

risico groot dat een persoon opnieuw op straat belandt.

MAATSCHAPPELIJKE NOOD De modules die er nu staan, werden mogelijk gemaakt dankzij een projectoproep van Céline Fremault (CDH), oud-minister van Huisvesting. Eind 2018 kondigde ze aan dat de Brusselse regering verschillende hefbomen wilde creëren tegen dakloosheid. De modulaire woningen waren zo’n hefboom. “Deze projecten beantwoorden aan dringende maatschappelijke noden en worden gerealiseerd door ruimtes te benutten die momenteel verwaarloosd worden: leegstaande gebouwen, gaten tussen gebouwen, braakliggende of tijdelijk verlaten terreinen,” klonk het toen.

Er werd een miljoen euro vrijgemaakt voor verschillende projecten. Uit de meest recente informatie van Brussel Huisvesting blijkt dat er in Brussel 22 modulaire woningen zijn, van Modulo, Home for Less, Moving Nest, Swot Mobiel en Woonbox.

Dat er nood is aan betaalbare woningen blijkt uit de cijfers. De vzw La Strada telt elk jaar het aantal dak- en thuislozen. Tijdens de laatste telling eindigden ze op meer dan 4.000 daklozen. Daarnaast staan er nog zo’n 50.000 mensen op de wachtlijst voor een sociale woning. Dat er nood is aan innova-

B R U Z Z | R E P O R TA G E

tieve oplossingen is dus bewezen, maar tussen wens en praktijk staat nog vaak de realiteit. Zo liep het project van vzw Straatverplegers acht maanden vertraging op door een discussie over wie bevoegd was om de bouwvergunning af te leveren, de gemeente of het Gewest?

Robert Muylaert woont sinds kort in deze modulaire woning in Vorst. © ARNAUD GHYS_ INFIRMIERS DE RUE_ STRAATVERPLEGERS

PIONIERSROL In Wallonië legt de wet ‘l’habitat léger’ de voorwaarden vast om een vergunning te krijgen voor het plaatsen van een joert, container of tiny house. In Brussel is een nieuwe ordonnantie in de maak die de zaken ook hier zal vergemakkelijken, al moest het besluit rond stedenbouwkundige vergunningen van beperkte duur na verschillende leesrondes terug naar de tekentafel.

“Dit besluit moet het tijdelijk omvormen van gebouwen met een andere functie naar huisvesting voor mensen in een precaire situatie vlotter laten verlopen. Het is onze ambitie om dit besluit voor de zomer door de regering te laten goedkeuren,” klinkt het op het kabinet-Smet.

Het grote voordeel van zo’n tijdelijke vergunning is dat de bestemming niet veranderd hoeft te worden, zegt Stijn Beeckman, teamcoördinator Wonen bij SAAMO. “Dat betekent dat een stuk grond met commerciële bestemming tijdelijk een woonfunctie kan krijgen en daarna weer een commerciële bestemming,” legt hij uit. De

afgelopen jaren boog Beeckman zich – mét de toekomstige bewoners – over de ideale modulaire woning in Jette. Ook ging het team op zoek naar leegstaande terreinen. Hij vond naar eigen zeggen zo’n vierhonderd hectare braakliggende grond.

Op structurele basis zouden er jaarlijks zo’n vierhonderd extra woningen moeten bijkomen voor mensen met lage inkomens, volgens Straatverplegers. Al onderstrepen ze wel dat de modulaire woningen maar een deel van de oplossing zijn.

Ze zorgen ervoor dat er geen vijf jaar moet worden gewacht tot er nieuwe woningen gebouwd zijn.

DES LOGEMENTS MODULAIRES SUR DES TERRAINS VAGUES

MODULAR HOMES ON BROWNFIELD SITES

L’asbl Infirmiers de Rue vient de placer six nouveaux modules de logements à Forest, à côté du commissariat de police Saint-Denis. Les asbl Ilot et SAAMO sont aussi pionnières de ces logements pour sansabri. C’est la ministre du Logement de l’époque, Céline Fremault (CDH), qui avait fait l’appel à projets en 2018. Pour elle, les logements modulaires – comparables à des tiny houses – permettent de pourvoir un logement, temporairement et en urgence.

The asbl Straatverplegers/ Infirmiers de Rue has placed six new residential modules in Vorst. Both Ilot and SAAMO are pioneering this form of homeless shelter. It was Minister of Housing Céline Fremault (CDH) who in 2018 made a call for projects. She said that the modular houses could fill an urgent social need. By the summer, the Brussels government will vote for a decree that will make it easier temporarily to change the use of a vacant plot of land.

FR

EN

2 FEBRUARI20221

I 19

Interview

RACHID MADRANE, VOORZITTER VAN HET BRUSSELS PARLEMENT

‘Zelfs uit Zuid-Korea komen ze kijken naar dit parlement’

R

achid Madrane is gepokt en gemazeld in de Brusselse politiek.

Schepen, Kamerlid, staatssecretaris, minister, vicevoorzitter van de PS in Brussel. Hij was het allemaal. En hij is er nog maar 53. “Ik heb gewerkt met Alain Hutchinson, met Laurette Onkelinx, met Philippe Moureaux, met Charles Picqué, met Rudi Vervoort. Dat waren ongelooflijke ervaringen.”

Madrane kent de ins en outs van de politiek, het spel van de macht, maar ook de façade. En nu is hij de energieke voorzitter van het Brussels parlement. Een parlement dat hij wil vernieuwen.

“Inspraak is belangrijk. Ik heb gezien hoe een Brusselaar op het spreekgestoelte stond en zei: ‘dit is de mooiste dag van mijn leven’.”

Het parlement leeft nu al twee jaar in een wereld waarin de wandelgangen grotendeels leeg blijven.

Zeker in de Belgische politiek spelen die nochtans een heel belangrijke rol.

RACHID MADRANE: Zeer juist. Het is daar dat

cruciale problemen soms worden opgelost. Het is de plek van de toevallige ontmoetingen, het menselijke contact, de informatie-uitwisseling.

Van de gesprekken met journalisten ook. Dat hebben we erg gemist. Maar ook voor het plenaire debat was corona geen zegen. Daarin 20

I

9 FEBRUARI 2022

ben ik oldskool. Voor mij is het parlement een arena. Je gaat, als parlementslid of minister, de confrontatie aan met de blik van de andere, met zijn woorden. Ook dat was weg. Iedereen leest zijn tekst voor. Je praat via een scherm. Er is weinig interactie.

Een politicus vertelde ons dat de tussenkomsten talrijker zijn sinds er gestreamd wordt. Politici kunnen nu makkelijk zelf een fragment opknippen om het dan op de sociale media te gooien.

MADRANE: Dat klopt. De onlinezittingen verschaffen politici van partijen met een kleine aanhang een grote tribune. Ze doen een paar forse uitspraken, maken er een clip van, die ze vervolgens op Facebook zetten. Het zijn parlementsleden die, als ze op het spreekgestoelte staan, normaal gezien nauwelijks aandacht trekken.

De tussenkomsten zijn vaak ook te lang: daar werken we als parlement aan. Want dat is een probleem. We zoeken manieren om de debatten scherper te krijgen.

Voor mij is het Britse parlement het ideaalbeeld (geeft een verdienstelijke demonstratie van een zitting in het House Of Commons, inclusief een theatrale ‘Order!!’). Daar wordt de democratie echt verzinnebeeld. Er is een meerderheid, er is een oppositie, er wordt to the point gereageerd. Dat is echt genieten.

Het Brussels parlement heeft onverhoeds meer gewicht gekregen. Er zijn tal van dossiers waar de regering niet uitraakt, die nu in het parlement moeten worden beslecht. Een goeie zaak?

MADRANE: Je suis étonné de l’étonnement. Zo zou het altijd moeten zijn! Het is het parlement dat het laatste woord moet hebben. Maar het maakt het niet makkelijker natuurlijk. In het parlement speelt ook de oppositie een rol. Er kunnen ook alternatieve meerderheden ontstaan. Het is een interessante periode.

Als parlementsvoorzitter vindt u dat misschien interessant, maar voor de regering is dat minder goed nieuws. Er zijn veel conflicten binnen die regering-Vervoort.

MADRANE: Te veel wisselmeerderheden verzwakken natuurlijk de regering. En ook binnen het parlement kan de meerderheid ondergraven worden. Maar dat hoeft ook niet altijd. Neem nu de Bijzondere Commissie over het coronabeleid.

Die heeft vrijwel unaniem de aanbevelingen goedgekeurd. Dat is niet niets.

Het was een initiatief van het parlement zelf.

We hebben de regering voor haar verantwoordelijkheden geplaatst. Er zijn zestig hoorzittingen geweest. Sommige ministers waren niet helemaal op hun gemak. En ook vandaag kijken we erop toe dat die aanbevelingen gerespecteerd worden. ▼

BRUZZ | INTERVIEW

Als de regering wankelt, is het parlement de redder in nood. En dat mag in Brussel, met een kibbelende regering-Vervoort, tamelijk letterlijk worden genomen. Voor parlementsvoorzitter Rachid Madrane (PS), die het parlement weer in het hart van de democratie wil krijgen, is dat een kolfje naar zijn hand. “Neen, dit is geen uitbolbaan.” — KRIS HENDRICKX EN STEVEN VAN GARSSE, FOTO’S BART DEWAELE

Rachid Madrane In 1968 geboren in Brussel Woont in Etterbeek Sluit zich in 1985 aan bij de PS Studeert Journalistiek (ULB) Persattaché van Staatssecretaris Alain Hutchinson (PS) Brussels parlementslid (2004 tot 2009) Auteur ‘Wet Madrane’ voor de strijd tegen de discriminatie op de arbeidsmarkt in 2008 Kamerlid en schepen in Etterbeek (2010-2012) Staatssecretaris voor Openbare Reinheid en Stedenbouw (2012-2014) Minister van Jeugd en Sport in de Franse gemeenschapsregering (2014-2019) Is sinds 2019 voorzitter Brussels parlement

▼

RACHID MADRANE, VOORZITTER VAN HET BRUSSELS PARLEMENT

Dat bewijst gewoon dat het parlement aan kracht wint, maar zegt niets over de spanningen binnen de Brusselse regering. Hoe komt dat denkt u?

MADRANE: Ik heb zelf deel uitgemaakt van verschillende regeringen, ook onder Vervoort. Dit heb ik alvast niet meegemaakt. Ik denk dat sommige regeringsleden vergeten dat ze conflicten beter binnenshuis houden. Het is één regering, met één kapitein, en iedereen zit in dezelfde schuit.

Die kapitein is Rudi Vervoort. Die ligt wel onder vuur omdat hij die rol onvoldoende opneemt.

MADRANE: Het is natuurlijk moeilijk om kapitein te zijn als regeringsleden hun eigen belang vooropstellen in plaats van het regeerakkoord te respecteren. Misschien is er een gebrek aan vertrouwen binnen de regering. Rudi Vervoort zou zich naar buiten toe ook wat meer als leider kunnen profileren.

PS-voorzitter Ahmed Laaouej maakt het de regering-Vervoort ook niet makkelijk. De regering neemt een beslissing, die vervolgens wordt afgeschoten door de eigen PS. Denk maar aan de ‘sparadrapwet’ over de taxi’s.

BRUZZ | INTERVIEW

MADRANE: Ik kan dat ook alleen maar vaststellen.

Ik zie die meningsverschillen binnen de partij wel veel minder.

Speelt bij Laaouej niet de schrik voor de verkiezingen? Zoekt hij niet de profilering? De PTB doet het in de peilingen erg goed.

MADRANE: Ik weet niet of Laaouej daar zo mee

bezig is. Wat ik wel zie, is dat de PTB alleen maar tegen dingen is en nooit met een echt voorstel komt, en ook nooit eens zal zeggen ‘Ja, daar hebt u een punt’. Ik vraag me tegelijk af of de kiezers echt in een communistisch tijdperk willen leven.

Hoe kijkt u naar de gemengde deliberatieve commissies? Voor het eerst kregen burgers via loting een stem in het kapittel.

MADRANE: Het is een democratische vernieuwing waarmee we als Brussels parlement een wereldprimeur hebben gehaald. Zelfs vanuit Zuid-Korea is men komen kijken.

Verder is het buitengewoon belangrijk om het vertrouwen te herstellen tussen de burger en de politiek. Je voelt dat de mensen de politiek beu zijn. Daarom heb ik er een punt van gemaakt om het parlement open te stellen voor iedereen. We hebben de mogelijkheid om petities in te dienen

versoepeld en de deliberatieve commissies zijn ingeschreven in ons reglement. Die zijn er voor altijd. Hiermee zeggen we aan de burger: u doet ertoe.

Bij de deliberatieve commissie over 5G hadden we sterk de indruk dat de uitkomst al op voorhand vastlag. Ecolo trok de kar. De stralingsnorm moest koste wat het kost naar 14,5 volt per meter MADRANE: We hebben gezien dat de burgers niet zo’n groot probleem hadden met de versoepeling van de stralingsnorm. En dat het uiteindelijke resultaat Ecolo goed uitkwam, dat zal ook wel kloppen. Het was de eerste keer, op zo’n moment is het proces belangrijker dan het resultaat. Dat burgers zo sterk betrokken worden bij het parlementaire werk is een grote vooruitgang.

Ik geloof dat die betrokkenheid nog zal toenemen. We zien dat nu al bij het stijgende aantal vragen om een petitie. Zo is er een petitie met de vraag om de strengere dieselnormen voor auto’s (in het kader van de lage-emissiezone of LEZ, red.) uit te stellen naar 2030. Binnenkort zullen burgers hier hun zeg over kunnen doen in de commissie Leefmilieu. Ook dat is inspraak.

“Misschien is er een gebrek aan vertrouwen binnen de regering. Vervoort zou zich naar buiten toe ook wat meer als leider kunnen profileren” RACHID MADRANE Voorzitter Brussels parlement

22

I

9 FEBRUARI 2022

U hebt ook van de strijd tegen racisme een speerpunt willen maken in het parlement, met de ‘Assisen tegen racisme’. Waarom vindt u dat zo belangrijk?

MADRANE: Het is de essentie van mijn politieke engagement. Zo ben ik als jonge snaak in de PS binnengerold. Het was de tijd van SOS Racisme, Touche pas à mon pote. De tijd ook van de VMO (Vlaamse Militanten Orde, red.) en Westland New Post. Het was een gewelddadige periode. Ook ik heb in de jaren 1980 meegemaakt hoe het racisme mensen kapot kon maken. Discotheken raakte je niet binnen, een studentenjob als jonge Marokkaan was onmogelijk.

Zijn we dat stadium niet voorbij? Brussel is intussen een kosmopolitische stad waar de culturele achtergrond minder speelt …

MADRANE: Er is nog altijd de torenhoge werkloosheid. En er is wel degelijk nog een probleem. Ik zie dat bij mijn dochter. Ze is daar heel combattief in. Ze ziet hoe zij en haar vriendinnen nog steeds dat racisme moeten ondergaan. Nee, ons land is nog altijd niet in het reine met haar minderheden.

Wie vandaag Mamadou, Turgut, Fatima of Mohammed heet, heeft nog altijd drie keer minder kans op een baan dan iemand met een Belgische naam.

Zijn antiracismemaatregelen daar wel een adequaat middel tegen? Is dat niet vooral een taak van het onderwijs?

MADRANE: Beide. We moeten ook de slaagkansen optrekken, de talenkennis, de opleiding verbeteren. En een job vinden gaat ook makkelijker als je een netwerk hebt.

In 2008 heb ik een ordonnantie gemaakt die in wijken met veel werklozen subsidies kon geven

voor Brussel uitdaging nummer één en belangrijker bijvoorbeeld dan een overdracht van bevoegdheden.

Dus de autonomie van Brussel vindt u ondergeschikt?

MADRANE: Maar die hebben wel al! Als hieraan geraakt zou worden, dan is dat no pasaràn. In de meer dan dertig jaar dat het Brussels Gewest nu bestaat, is er een eigen Brusselse identiteit ontstaan, los van de taal die de mensen spreken.

Dat schroef je niet meer terug. En verder is er ook Brussel als merk. Onze naam is bekend in alle hoeken van de wereld.

U bent nu parlementsvoorzitter. Het is vaak de exit uit de politiek. Maar u bent nog jong. Hoe ziet u uw toekomst?

aan de (gemeentelijke) overheid om de werklozen uit de buurt een baan te geven. Wat hebben we gemerkt? Na een tijdje vertrokken ze uit de wijk.

Ze behielden hun baan. Hadden werkervaring opgedaan. En hun horizon was niet enkel die van de eigen wijk.

De hoofddoek is zo’n dossier dat de regering splijt.

Deze week buigt het parlement zich over de neutraliteit in openbare diensten. U bent niet gelovig. Hoe kijkt u ernaar?

MADRANE: Ik ben in mijn hele politieke carrière nooit van gedacht veranderd. De hoofddoek moet verboden worden voor de imperiumfuncties.

Gezagsdragers, rechters bijvoorbeeld, kunnen geen religieuze tekens dragen, voor de rest doet iedereen wat ie wil.

En aan een loket?

MADRANE: Daar hangt het ervan af welke functie iemand uitoefent.

Het Vlaams en het federaal parlement bereiden zich voor op een nieuwe staatshervorming met een aantal werkgroepen. In het Brussels parlement is het windstil.

MADRANE: De Brusselse regering heeft een initiatief gelanceerd voor intra-Brusselse hervormingen waarbij ook de burger betrokken zal worden. En wat het parlement betreft? Ik heb hier met Guy (Vanhengel, vicevoorzitter, red.) over gesproken, maar er lijkt vandaag geen politieke consensus om hierover een gedachtewisseling te starten.

Ten gronde heb ik geen taboes over het nieuwe België. Eén punt is wél cruciaal. Brussel moet gefinancierd zijn, en financierbaar. De hervorming van de Bijzondere Financieringswet is

MADRANE: Ik heb een mooi gevulde carrière. Ik heb het hier naar mijn zin. Ik zie het niet als een fin de carrière, maar als een nieuwe ervaring. En als mijn partij me roept, sta ik klaar. Zoniet? Ik heb veel ideeën om iets anders te doen.

Eén ding staat vast (gedecideerd): ik ga mijn leven niet eindigen in de politiek. Het is een mooie stiel, maar je offert er veel voor op.

Mijn dochter was al een jaar of elf toen ik echt besefte dat ze er was en ik dingen met haar kon doen.

U moest in 2019 het onderspit delven bij de voorzittersverkiezingen. Hebt u dat als een nederlaag ervaren?

MADRANE: Ik was ontgoocheld, ja. Maar het is zoals in sport. Als je speelt, kan je verliezen. En ik doe dat met opgeheven hoofd. Ik had maar een handvol stemmen te kort. En ik heb nadien direct Ahmed Laaouej gefeliciteerd.

« VERVOORT DOIT DAVANTAGE SE POSITIONNER COMME LEADER » Le député Rachid Madrane (PS) a énormément d’expérience en politique bruxelloise. Ce qui lui sera bien utile maintenant que, suite à la pandémie mais aussi aux nombreuses tensions au sein du gouvernement bruxellois, le Parlement est à nouveau tout à fait mis au centre. « Au Parlement, on résout parfois des problèmes cruciaux.

C’est l’endroit des rencontres fortuites, du contact humain, de l’échange d’informations. Et c’est aussi là qu’on parle aux journalistes. Cela nous a beauFR

coup manqué pendant la pandémie », dit-il. Il réagit aux tensions qui existent au sein du gouvernement Vervoort. « Il y a peut-être un manque de confiance au sein du gouvernement. Vis-à-vis du monde extérieur aussi, Rudi Vervoort devrait parfois davantage se positionner comme leader. » La lutte contre le racisme lui tient toujours à cœur, et Madrane évoque aussi le rajeunissement au sein de son parti et la reconnaissance envers la Belgique pour les opportunités qu’il a reçues.

Omdat de PS voor u belangrijker is dan die overwinning?

MADRANE: Ja. De PS speelt een belangrijke rol in ons land, heeft een grote verantwoordelijkheid. En de partij heeft me ook veel gegeven. Zonder de PS was ik nooit geworden wie ik ben. Dat zeg ik altijd. Net zoals België me een ongelooflijke kans heeft gegeven.

Wat bedoelt u?

MADRANE: Dat is onbeschrijflijk. Besef dat een man uit het noordoosten van Marokko komt met zijn reiskoffer en dat hij zestig jaar later naar zijn kinderen kijkt en ziet dat er een dokter bij is, een psycholoog, een advocaat en een politicus. In welk land is dat mogelijk? Ik ben blij dat hij dat heeft kunnen meemaken voor hij stierf (de vader van Madrane is vorig jaar overleden, red.).

En wat mijn partij betreft? Op een bepaald moment moet de fakkel ook worden doorgegeven aan een jongere generatie.

Aan wie denkt u?

MADRANE: Ik heb wel een aantal namen in mijn hoofd, maar die hou ik voor mij. Het zou hen meer kwaad dan goed doen. Dat heb ik wel geleerd. Ik zal je een anekdote vertellen. Toen ik in het federaal parlement zat, hield Patrick Dewael (Open VLD) een belangrijke speech tegen extreemrechts. Dat was echt formidabel. Ik heb toen hard geapplaudisseerd. En de hele fractie met mij. Villa Politica had dat gefilmd. Ik ging naar Dewael en feliciteerde hem. Hij bedankte me maar hij voegde er smalend aan toe dat hij toch niet helemaal tevreden was met het applaus van de PS, want, zo zei hij, ‘elke keer dat de televisiekijker de PS voor ons ziet applaudisseren zijn we duizend stemmen kwijt’ (lacht hartelijk).

BRUZZ | INTERVIEW

Rachid Madrane in ‘zijn’ Brussels parlement: “Voor mij is het parlement een arena. Je gaat, als parlementslid of minister, de confrontatie aan met de blik van de andere, met zijn woorden.”

“VERVOORT NEEDS TO SHOW MORE LEADERSHIP TO THE OUTSIDE WORLD” The speaker of the Brussels Parliament, Rachid Madrane (PS), has years of experience of Brussels politics. Now he can make good use of that as, in part thanks to Covid but also because of the many tensions within the Brussels government, the parliament is once again the centre of attention.

“Sometimes, parliament can solve crucial problems. It is where chance meetings, human contact and swapping information happen. Not to EN

mention conversations with journalists. We missed that a lot because of Covid,” he says. He reacts to the tensions within the Vervoort government: “Perhaps there is a lack of trust within the government. Rudi Vervoort could also act as more of a leader to the outside world.”

The fight against racism remains important to him, and Madrane talks about the rejuvenation within his party and how grateful he is for the opportunities Belgium has given him.

9 FEBRUARI 2022

I 23

REGELGEVING VERSCHILT VAN GEWEST TOT GEWEST

B R U Z Z | A N A LY S E

Discussie over loslopende honden in Zoniënwoud laait opnieuw op In het verleden zijn er al vaker klachten geweest over loslopende honden in het Zoniënwoud. Wandelaars ondervonden er last van of de honden verstoorden de fauna en flora van het bos. Nu klagen ook ruiters over aanvallen van loslopende honden.

Ze roepen daarom op om honden aan de leiband te houden, om gevaarlijke situaties te vermijden.

— CHARLOTTE DEPREZ, FOTO IVAN PUT

“Ik reed op mijn paard met een rustig tempo, toen een hond mijn paard probeerde aan te vallen,” zegt Manuela Gaggini. Het is al de derde keer dat ze met haar paard aangevallen wordt door een loslopende hond in het Zoniënwoud. “Ik ben niet de enige die al slachtoffer werd van een aanval door een hond. Sinds de coronacrisis zijn er steeds meer incidenten.”

Om de problematiek aan te kaarten richtte Gaggini eind januari een Facebookgroep op, waarin bezoekers van het Zoniënwoud hun ervaringen kunnen delen. Op die manier wil Gaggini 24

I

9 FEBRUARI 2022

de problematiek onder de aandacht brengen.“Ik hou van honden,” benadrukt Gaggini “maar het is enorm gevaarlijk als ze zomaar vrij rondlopen, zeker in zones waar dat niet is toegelaten.”

Dat er meer incidenten met loslopende honden zijn, bevestigt Frederik Vaes, hoofd van het departement Bos bij Leefmilieu Brussel. “Door de coronacrisis zijn meer mensen de natuur gaan opzoeken en dus ook het Zoniënwoud. Daardoor zijn er niet alleen meer mensen, maar ook fietsers, ruiters, honden en dus meer conflicten.”

LEIBAND OF NIET? Een eerste moeilijkheid bij conflicten is de onduidelijke regelgeving.

In Vlaanderen en Wallonië moeten honden sowieso aan de leiband. Er zijn een aantal hondenlosloopzones, maar die zijn duidelijk afgebakend en vaak zelfs voorzien van een omheining. In Brussel moeten honden op heel wat plaatsen niet aan de leiband, maar moeten dan wel ‘onder controle’ zijn. Dat wil zeggen dat de hond in de buurt en het zicht van de eigenaar moet blijven en gehoorzaam moet zijn. De eigenaar moet ook de negatieve gevolgen voor andere gebruikers en dieren in het wild kunnen inschatten.

Het verschil in regelgeving veroorzaakt volgens Vaes verwarring. Daarom pleit hij voor een gelijkaardige regelgeving in de drie gewesten, waarbij honden ook in Brussel aan de leiband moeten.

Minister van Leefmilieu Alain Maron (Ecolo) erkent de nood aan geharmoniseerde regels binnen de drie regio’s. “Er moet echter rekening

worden gehouden met de belangrijke sociale functie van het Brusselse gedeelte,” klinkt het bij zijn kabinet.

“Daarom is er een studie van Brussel Leefmilieu bezig over onder meer specifieke losloopzones voor honden.”

SENSIBILISERING Volgens Vaes lost een wetgevend kader niet alle problemen op. Er is vooral meer sensibilisering nodig.

“We moeten gebruikers duidelijk maken dat ze naar het Zoniënwoud mogen komen, maar met respect voor elkaar en voor het bos.

Iedereen moet zijn steentje bijdragen,” zegt Vaes.

Voor die sensibilisering verwijst Vaes naar de Stichting Zoniënwoud.

Stichting Zoniënwoud werd in 2019 opgericht om de samenwerking tussen de drie gewesten te bevorderen. Ze fungeert als een soort woordvoerder van het Zoniënwoud en brengt alle betrokkenen samen.

“Dat zijn de beheerders, maar ook natuurverenigingen, boswachters, ruiterverenigingen en andere

Het paard van Manuela Gaggini werd aangevallen door een hond. De foto rechts toont de verwondingen. © MANUELA GAGGINI

daarom ook in dialoog met de hondenbaasjes.” Dat gebeurde afgelopen zaterdag al tijden het eerste Platform Zoniënwoud.

Iedereen die betrokken is bij het Zoniënwoud werd uitgenodigd om ideeën uit te wisselen over de toekomstvisie, de lopende projecten en de bescherming van het bos.

“Onze hoofdtaak blijft het Zoniënwoud beschermen,” benadrukt De Troyer. “Met dat in het

CARLA DEJONGHE (OPEN VLD)

‘We hebben nood aan meer omheinde losloopzones’ Voor veel hondenbaasjes is het Zoniënwoud een van de weinige plaatsen in Brussel waar ze vrij met hun hond kunnen wandelen. Volgens Brussels parlementslid Carla Dejonghe (Open VLD) is er een groot tekort aan zulke losloopzones. In mei startte ze er nog een petitie voor.

“Het aantal huisdieren in Brussel blijft toenemen. Die beesten moeten zich af en toe kunnen uitleven. Aan de leiband gaat dat niet.” Om conflicten te vermijden pleit Dejonghe voor meer omheinde losloopzones. “Zo hebben hondeneigenaars een plaats waar hun huisdier vrij kan rondlopen, maar storen ze geen andere bezoekers. Ook is het voor de hondeneigenaars fijn. Het is minder gevaarlijk, want de honden kunnen niet ontsnappen. Bovendien is het dan heel duidelijk dat honden in die zone niet aan de leiband moeten.”

“We moeten gebruikers duidelijk maken dat ze naar het Zoniënwoud mogen komen, maar met respect voor elkaar en voor het bos” FREDERIK VAES Hoofd departement Bos Leefmilieu Brussel

Maar er is ook tegenkanting. In een onlinepetitie vraagt Isabela Atanasiu om die hondenzones te behouden. Al meer dan 2.000 mensen hebben de petitie getekend.

“Dit zijn de enige gebieden in het Brussels gewest waar honden midden in de natuur van hun vrijheid kunnen genieten,” beargumenteert Atanasiu. “De meeste hondenbezitters die deze gebieden gebruiken zijn verantwoordelijke mensen die van het bos houden.”

Daar wil de Stichting Zoniënwoud een brug in zijn. “Mocht de regelgeving rond honden aan de leiband veranderen, is het belangrijk dat we ook bekijken hoe we toch aan hun noden kunnen tegemoetkomen,” zegt De Troyer. “We gaan

achterhoofd willen we met alle gebruikers en beheerders nadenken over hoe we ervoor kunnen zorgen dat het bos voor iedereen een aangename plek blijft.”

De Stichting Zoniënwoud begon daarom vorig jaar met een campagne ‘Samen voor het Zoniënwoud’, waarbij ze bezoekers aanmoedigt om enkele goede gewoontes te respecteren tijdens een bezoek aan het bos. De campagne zal dit jaar opnieuw plaatsvinden. “We legden bijvoorbeeld uit dat er verschillende paden zijn voor verschillende gebruikers,” aldus De Troyer. “Als iedereen probeert rekening met elkaar te houden, kunnen veel conflicten vermeden worden. Goed gedrag moedigt goed gedrag aan.”

REPRISE DU DÉBAT SUR LES CHIENS EN LIBERTÉ EN FORÊT DE SOIGNES

UNLEASHED DOGS IN SONIAN FOREST BACK ON THE AGENDA

Si vous promenez votre chien en Forêt de Soignes, vous aurez plus de liberté à Bruxelles qu’en Flandre et en Wallonie. La plupart du temps, il n’est pas nécessaire d’y tenir son chien en laisse. De nombreux propriétaires ont besoin d’endroits où laisser leurs toutous courir librement, mais les autres promeneurs n’y sont pas toujours favorables. Les cavaliers, en particulier, ont récemment demandé que les chiens soient tenus en laisse pour éviter les dangers.

Anyone taking a dog for a walk in the Sonian Forest enjoys more freedom in Brussels than in Flanders and Wallonia. In most places, the dog does not have to be on a leash, as is the case in the other two regions. Many dog owners need places where their pets can run free, but other visitors to the woods are not always best pleased. Recently, horse riders in particular have been calling for dogs to be kept on a leash to avoid dangerous situations.

FR

B R U Z Z | A N A LY S E

gebruikers van het bos,” zegt Sanne De Troyer van de Stichting Zoniënwoud. Ook zij merkt dat er steeds meer conflicten zijn en pleit voor meer duidelijkheid.

“De grenzen tussen de gewesten zijn onduidelijk in het Zoniënwoud,” zegt De Troyer. “Mochten de regels overal gelijk zijn, zouden boswachters een eenduidige communicatie kunnen voeren en zou er minder discussie mogelijk zijn.”

EN

2 FEBRUARI 2022

I 25

Chou de Bruxelles

HARON ZAANAN

‘Ik moet een voorbeeld stellen en daar horen risico’s bij’ Ze is influencer, model, make-up artist en fulltime Lady Gagafan. Maar vorige week werd ze vooral bekend als non-binair icoon, dat een Brussels restaurant moest verlaten omdat ze haar rug niet wilde bedekken. Maak kennis met Haron Zaanan (19). — BRAM VAN RENTERGHEM, FOTO IVAN PUT

BRUZZ | PORTRET

De Chou de Bruxelles van deze week woont eigenlijk in de Vlaamse Rand, waar precies wil ze liever niet kwijt. Als een echte ster komt ze met de taxi naar de plaats van afspraak, een koffiebar in centrum Brussel. Het doet vermoeden dat het influencen haar geen windeieren legt, maar de taxi blijkt een gouden kooi. “Het openbaar vervoer nemen is te gevaarlijk, net als rondwandelen in de stad. Dan krijg ik beledigingen of doodsbedreigingen naar het hoofd geslingerd, of worden mensen fysiek agressief. Daarom neem ik altijd de taxi, van deur tot deur. Dat heeft me al eens gered toen ik naar de cinema was. Vanuit de zaal postte ik stories op Insta-

lige Sint-Guido-instituut in Anderlecht, maar maakte haar zesde jaar niet af. “Ik zat niet goed in mijn vel, voelde me depressief, was ontevreden met wie ik was.

Vorig jaar, tijdens het eerste coronajaar, zat ik heel veel op TikTok, waar ik gelijkgestemden in filmpjes bezig zag. Toen ben ik me ook beginnen op te maken om het nadien openbaar te zetten, zodat iedereen het wist. Het is dus echt door TikTok dat ik ben opengebloeid. Het lichaam en de stijl die ik nu heb, sluiten veel beter aan bij wie ik ben.”

Als zoon van twee Marokkaanse ouders uit de Rand was dat niet evident. “Mijn mama werkte in een

"Het lichaam en de stijl die ik nu heb, sluiten veel beter aan bij wie ik ben" gram, maar die werden ook door mensen met verkeerde bedoelingen gelezen. Toen ik buitenkwam, stond er een groepje mannen klaar om mij aan te vallen. Ik kon nog net in de Uber springen, die gelukkig al stond te wachten.” Om echt te willen zijn wie ze is, betaalt Haron dus een hoge tol. “Maar ik moet een voorbeeld stellen en daar horen risico’s bij.”

Haron Zaanan is een extravagante, trotse verschijning. Maar dat was niet altijd zo. Ze volgde wetenschappen-wiskunde in het Nederlandsta26

I

9 FEBRUARI 2022

modezaak en maquilleerde ook vrouwen op trouwfeesten. Ik ging al mee van toen ik kind was, ik heb het dus van daar (lacht). Mijn ouders zelf hadden er niet zoveel problemen mee. Maar de ruimere familie wel.

Bij moslims is zoiets verboden.

Daardoor was het ook voor mijn ouders niet makkelijk. Maar nu is het oké, ze zien dat ik nog hun kind ben, maar me beter voel. Zelf ben ik niet religieus, neen, al geloof ik wel dat er iets is.”

Haron is homo, vrijgezel en non-binair. “Dat laatste heeft niks

me mijn homo-zijn te maken,” beklemtoont ze, “ik ken ook hetero’s die niet kunnen of willen kiezen tussen man of vrouw.” Zelf wil ze het liefst aangesproken als hij of zij, een voorkeur heeft ze niet. Maar liever niet als hen/hun, een categorie die in het leven werd geroepen net om mensen genderneutraal aan te kunnen spreken. “Ik heb dat meervoud nooit gesnapt.

Maar ik ben redelijk relax over hoe ik wil aangesproken worden, je ne suis pas la police des pronoms.

Termen zoals ielle (het Franse neutrale voornaamwoord, red.) zijn nog nieuw, we zijn volop aan het evolueren en mensen moeten zich daar nog wat aan aanpassen. Ik ga hen daarvoor niet op de vingers tikken.”

ROLLERCOASTER Dat Haron non-binair is, wil ook niet zeggen dat ze geslachtsoperaties overweegt. “Niet nodig.” Ook cosmetische chirurgie is niet aan de orde, al sluit ze dat in de toekomst niet uit. “Maar op dit moment heb ik alleen nog maar injecties met hyaluronzuur laten zetten, een natuurlijk product dat het gezicht en de lippen vrouwelijker maakt.”

Als influencer maakt ze reclame voor die injecties, maar ook voor make-upmerken, safe spaces voor LGBTQIA+, schoonheidssalons of

permanente epilatie. “Of het goed opbrengt? Met ups en downs, het is een echte rollercoaster.” Daarnaast is ze ook fotomodel, en wil ze dit jaar ook een non-binair kledingmerk op de markt brengen.

Daarna wil ze verhuizen, het liefst naar de Verenigde Staten. Al zou ze het erg moeilijk hebben om haar familie en in het bijzonder haar zusje van 14, die het hele restaurantgebeuren filmde, achter te laten.

“Ze is mijn beste vriendin, ik zou haar verschrikkelijk missen. Maar in de Verenigde Staten staan ze tien jaar voor op ons. België is helemaal niet zo open daarin, ook al zijn er hier progressieve wetten. En Brussel is niet beter dan het platteland, zelfs in Elsene is het niet veel beter. Maar ik ga eigenlijk zelden uit, net omdat het vaak onveilig is. En als ik het doe, dan nog het liefst naar ‘gewone’ plekken, waar er een mix is.”

Gewone plekken zoals de Drug Opera, het restaurant waar ze moest vertrekken omdat ze weigerde haar rug te bedekken. Dat voorval heeft haar alvast duizenden extra volgers en dus ook inkomsten opgeleverd.

Of ze ergens blij is dat dit gebeurd is? Ze lacht, maar wordt dan ernstig.

“Het is goed en jammer tegelijk.

Maar ik heb in elk geval veel geluk dat het deze keer gefilmd werd én dat de agressie louter verbaal was.

Dat is helaas niet altijd zo.”

« JE DOIS ÊTRE UN EXEMPLE ET CELA IMPLIQUE DES RISQUES »

“I HAVE TO SET AN EXAMPLE AND THAT INCLUDES RISKS”

Elle est influenceuse, modèle, maquilleuse et fan de Lady Gaga. La semaine passée, on a surtout entendu parler d’elle comme l’icône non-binaire chassée d’un restaurant bruxellois pour avoir refusé de couvrir son dos. Haron Zaanan (19) veut être elle-même et porter des vêtements extravagants et du maquillage. Mais ce choix lui coûte cher : impossible de prendre les transports publics, même se promener en ville est trop dangereux. « Mais je dois être un exemple. »

She is an influencer, model, makeup artist and full-time Lady Gaga fan. But last week, she above all became known as a non-binary icon who had to leave a Brussels restaurant because she did not want to cover her back. Haron Zaanan (19) wants to be who she is, and that includes extravagant clothes and make-up. But she pays a high price: she cannot use public transport and even just walking around the city is too dangerous. “But I have to set an example.”

FR

EN

Haron Zaanan Volgde wetenschappen-wiskunde in het Sint-Guidoinstituut in Anderlecht, maar hield het in het zesde jaar voor bekeken Mocht vorige week bij Philippe Close (PS) op de koffie, nadat ze als non-binaire persoon een Brussels restaurant had moeten verlaten omdat ze haar blote rug niet wilde bedekken Wil als influencer de wereld veroveren, maar het liefst vanuit de Verenigde Staten, dat volgens haar tien jaar voor is op België en Brussel

IMAGINE.BRUSSELS GAAT VOOR STAD OP MENSENMAAT

Grote ideeënwedstrijd voor een autoluwe stad Laat de architect in je los en herteken je straat. Dat is wat imagine.brussels voorstelt in een nieuwe ideeënwedstrijd. “Enthousiasme is belangrijker dan techniek.” — STEVEN VAN GARSSE

B R U Z Z | S TA D S O N T W I K K E L I N G

Iedereen kent de typische simulatiebeelden van de stad. De overheid gebruikt ze al jaren om een idee te geven van hoe een wijk, gebouw of straat er na herinrichting zou moeten uitzien.

Maar waarom niet aan de burgers zelf vragen om hun wijk te hertekenen? Dat is wat imagine.brussels voorstelt in een nieuwe campagne. “Het is begonnen met het ontwerp van een zelfgemaakt circulatieplan voor Schaarbeek,” zegt de Schaarbeekse cartograaf Philippe Serruys. “Dat plan hebben we in

een reeks workshops uitgewerkt.”

Dat was meteen een eclatant succes. Veertig mensen – urbanisten, geografen, architecten en ook andere burgers – namen eraan deel.

“Tijdens de workshops hebben we ook de Schaarbeekse straten hertekend met een foto van een straat en kalkpapier.”

Drie jaar later heeft Schaarbeek intussen een officieel circulatieplan.

En, toeval of niet, de knip in de wijk aan het Josaphatpark die de gemeente onlangs invoerde, was door Serruys zelf ook voorgesteld.

De website van imagine.brussels verzamelt intussen tientallen ideeën voor heel Brussel, een bewijs dat er wel meer mensen bezig zijn met de leefbaarheid van de eigen wijk. Het gaat om afgescheiden fietspaden, of tramlijnen in plaats van autostromen. Of het kan gaan over een groot park in plaats van een parking.

( HER ) TEKENEN MAAR Serruys: “We willen met de website meer zichtbaarheid geven aan hoe een autoluwe stad er kan uitzien, een stad op mensenmaat. En zo ook

Imagine.brussels wil u zelf aan het ontwerpen zetten. Dit ontwerp van het Colignonplein in Schaarbeek kan als inspiratie dienen. © PIETER FANNES

“We kunnen de overheid aanmoedigen om vastgeroeste ideeën over de stad te laten varen. Burgers kunnen daar een belangrijke stem in hebben” PHILIPPE SERRUYS Schaarbeekse cartograaf 28

I

9 FEBRUARI 2022

De Vlaamsesteenweg: hoe het is en hoe het kan worden. © FILTERCAFÉFILTRÉ

de overheid aanmoedigen om vastgeroeste ideeën over de stad te laten varen. We geloven dat de burgers daar een belangrijke stem in kunnen hebben.”

Het burgerinitiatief krijgt nu een nieuwe boost met een ideeënwedstrijd waar imagine. brussels 5.000 euro voor uittrekt.

“Het principe is hetzelfde,” zegt Serruys “Herteken je straat. Alle ideeën zijn goed. Er is maar één beperking: je straat moet nog herkenbaar zijn.” Voor Serruys is techniek niet zo belangrijk. “Met photoshop of met de vrije hand?

Het idee primeert.”

De eerste prijs is goed voor 1.500 euro. In totaal worden twintig ontwerpen beloond. De prijzen worden via NFT’s (Non-fungible tokens) uitgereikt. De ontwerpen worden in april tentoongesteld in de CitizenCorner. In de jury zitten architectuurdocente Annekatrien Verdickt (UGent), bekend van Filtercafé, architect Luc Schuiten (Vegetalcity), Soumaya Majdoub (Cosmopolis, VUB) en digitaal kunstenaar Joanie Lemercier.

De ontwerpen moeten vóór 27 februari ingediend worden. Begin april worden de prijzen uitgereikt.

Info via imagine.brussels

Big City Big City

Big BigCity City

toen nog landel Er valt heel wat te vertellen hoger gelegen U over het weer in België. Dat STEL ZELF JE VRAAG eerste instantie besefte ook astronoom en EN STEM OP BRUZZ.BE dan zou toebehoren aan de metingen zowe Louizalaan ligt pal in de statisticus De Adolphe maanden nana haa OpOp hethet eerste gezicht lijkt Zes maanden eerste gezicht lijkt Stad Brussel en niet meerZes gemeente Elsene.

Met aan Sint-Joost als inh Quetelet.

Al voor het huwelijk met de gra ditdit een absurde vraag.

Het met de een vraag.

Het rond STEL ZELF JE VRAAG aan Elsene. Dat gebeurde huwelijk STEL ZELF JEJE VRAAG de absurde ene deinwijken uitgevoerd.

Zo gk ontstaan van onskant land, STEL ZELF VRAAG ze ze al al van haar eerste woord ‘steenweg’ is voor van haar eer woord ‘steenweg’ isde voor met het Ter Kamerenbos, de Flagey en aan andere EN STEM OP verschil inwas temp 1827 overtuigde hij koning EN STEM OP BRUZZ.BE EN STEM OP BRUZZ.BE Vermoedelijk h deze smalle straat al al Vermoedelijk was deze smalle straat Louizalaan en de straten die binnen en buite kant de wijken rond Willem I der Nederlanden niet de vader van he overschat, laat staan dat er BRUZZ.BE de vader van overschat, laat staan op de Louizalaan uitgaven. niet Châtelain.

Maar dat de er worden ervan om een Sterrenwacht maar wel debestude Zonnek opop deze plek ruimte zou maar wel de Zonn deze plek ruimte Zo verloor de gemeente Louizalaan zelf zou is grondgetoen de activitei te bouwen in Sint-Joost. zelve.

ZeZe was een va zijn voor een stadspaleis. zelve. was een zijn voor een stadspaleis.

Elsene een behoorlijk deel bied van de Stad Brussel en als volledig wer HetEn werd een Observatorimaîtresses enen werd toch.

Brussel zou maîtresses wer En toch.

Brussel zou van haar grondgebied en heeft tot in het Ter Kameum Brussel voor Sterrenkunde, hemovergenomen zelfs benoemdin niet zijn, mochten Brussel niet zijn, mochten splitste de laan de gemeentehem zelfs benoem renbos postcode 1000. Die raakte het oude maar er werden ook eerste hofdame, ded er er hier enen daar geen eerste hofdame, hier daar geen in twee. merkwaardige opstelling vrouwelijke positie a verdoken architecturale van de Sterrenw dagelijks meteorologische vrouwelijke positi verdoken architecturale splitstCity de gemeente op in Big Franse hof. parels zijn, precies opop diedie Sint-Joost in ve waarnemingen gehouden, Franse hof. parels zijn, precies VRIJETIJDSPARADIJS twee stukken. Hierdoor is Steeg hethet al plek waar je ze hethet minst plateau inhaar Ukke zoals onder meer temperaKEVIN UIT ELSENE Steeg haar plek waar je een ze Elsene vanminst de vier — BART UIT SINT-AGATHA-BERCHEM De aanleg van de Louiza-naar het hoofd? Mis verwacht. gen kon de Ster tuurmetingen.

Quetelet mat naar het hoofd?

M verwacht.

Big gemeenten in België waar laan in 1864 had ook een BigCity City —— JULIAN UIT SINT-JOOST-TEN-NODE wel, want ze ze raakte In In dede Vlaamsesteenweg JULIAN UIT SINT-JOOST-TEN-NODE wel, want raak Vlaamsesteenweg uitbreiden en in en noteerde vier keer per dat het geval is, samen met groot aandeel in de verwikkeld versch diedie verrassing verwikkeld vers wacht verrassing splitste in dein orga dagwacht hoe warm het was. Dat Baarle-Hertog, Mesen en verstedelijking van het toen nog landelijke en Er valt heel wat te vertellen moordschandalen.

Z achter de gevel van moordschandalen achter de gevel van twee: de Konink was voor die tijd ongebruiSint-Gillis. westen van Elsene.

Rijkere hoger gelegen Ukkel. In het weer in België. Dat niet enkel verdacht v nummer 46,over waar hethet STEL ZELF JE VRAAG niet enkel verdach nummer 46, waar kelijk. Daardoor behoren de inende eerste instantiekwamen werden de in de Sterrenwacht en besefte ook astronoom Elsene ontstond Brusselaars EN STEM OP BRUZZ.BE moord opop haar eigen Huis voor Podiumkunsten metingen zowel in statisticus Adolphe moord haar eig Huis voor Podiumkunsten Koninklijk Mete Brusselse temperatuurZes maanden nana haar vlak bij de OpOp het eerste gezicht dertiende eeuw aan delijktlijkt wijken wonen Zes maanden het eerste gezicht Sint-Joost als inhaar Ukkel Quetelet.

Al voor maar ook van diedie op LaLa Bellone te vinden is. huwelijk met dede graaf beviel ditvinden een absurde vraag.

Het maar van Bellone te is.het huwelijk met graaf beviel dit een absurde vraag.

Het STEL ZELF JEJE VRAAG scheook Instituut, h waarnemingen tot de oevers van de Maalbeek.

Al Louizalaan, die prestige uitgevoerd.

Zo kon ook het ontstaan van ons land, in STEL ZELF VRAAG ze ze al al van haar eerste zoon. woord ‘steenweg’ is voor maîtresses van Lode Langs dede straatkant straalt van haar eerste zoon. woord ‘steenweg’ is voor maîtresses van Lo Langs straatkant straalt verschil inwas temperatuur 1827 overtuigde hij koning EN STEM OP BRUZZ.BE EN STEM OP BRUZZ.BE het toen verschillenuitstraalde.

Zo waren De dagelijks oudste ter waren wereld en was Vermoedelijk haar man deze smalle straat al al Vermoedelijk was haar man ze ook deze smalle straat XIV. Ze werd verban hethet gebouw weinig binnen envan buiten de stad Willem I der Nederlanden XIV. Ze werd verb weinig niet dede vader hethet laat staan datdat niet vader kind, overschat, laat staan de Zo had je er er vlak bij hetvan Terkind, Kamerenbos tuurmetingen in België eengebouw vangehuchten. deoverschat, eerste worden Maar ervan om een Sterrenwacht hethet Franse hofhof enen kw bijzonders uit: een maar wel debestudeerd.

Zonnekoning op deze plek ruimte zou maar wel de Zonnekoning op deze plek ruimte zou Franse bijzonders uit: een toen de activiteiten zo goed te bouwen ineen Sint-Joost. onder meer Neder-Elsene, om er zich te ontspannen. zelve.

Ze was een van zijn zijn voor stadspaleis. nog altijd de ref landen die de meteorologie zelve. Ze was een van zijn zijn voor een stadspaleis.

Brussel terecht.

EerE kleurloze gevel met Brussel terecht. kleurloze gevel met als volledig werden Het werd een Observatorimaîtresses werd door En toch. zou maîtresses en werd door een En toch.

Brussel zou aan wat nu deBrussel vijvers van Hetenpark kreeg voor België.

Om uitgebreid bestudeerden. ze ze een tijdje in in het weliswaar een mooie overgenomen intot Ukkel, um voor Sterrenkunde, hem zelfs benoemd Brussel niet zijn, mochten een tijdje hek weliswaar een mooie hem zelfs benoemd tot Brussel niet zijn, mochten het sterk Flageyplein zijn, ontwerp Engelse stijl. Met raakte hetin oude gebouw maar er werden ook eerste hofdame, de hoogste er er hier enen daar geen zo lang vanaf da Quetelet was eerste hofdame, de hoogste hier daar geen van Tervuren gewoo omkadering rond de van Tervuren gew omkadering rond de vrouwelijke positie aan het verdoken architecturale vangrote de Sterrenwacht dagelijks meteorologische Boondaal en Opper-Elsene, een vijver inin het hebben, vrouwelijke positie aan het verdoken architecturale gebeuren, zal d overtuigd van verregaande maar omda voordeur.

Achter die Franse hof. parels zijn, precies opop diedie Sint-Joost gehouden, hebben, maar om voordeur.waarnemingen Achter die Franse hof. in verval. Op het parels zijn, precies eenligt wijk die ontstond net midden en open vlaktes, ooksnel Steeg hethet allemaal plek waar je ze hethet minst veranderin samenwerking tussen plateau inhaar Ukkel daarentezoals onder meer temperadaar te te bont mam voordeur een nauwe Steeg haar allemaal plek waar je ze minst ook daar bont voordeur ligt een nauwe — BART UIT SINT-AGATHA-BERCHEM naar hethet hoofd?

Misschien verwacht. buiten deverwacht. stadsomwalling waar dehoofd? burgers sporten werd gen kon de Sterrenwacht tuurmetingen.

Quetelet mat naar Misschien want dat zou de verschillende landen.

Dan ze ze verplaatst n gang, en wie die neemt, —— JULIAN wel, want ze ze raakte In de Vlaamsesteenweg werd verplaats gang, en wie die neemt, JULIANUIT UITSINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE wel, want raakte In de Vlaamsesteenweg uitbreiden en in 1913zoals en noteerde vier keer perToen aan de Naamsepoort. konden beoefen, verwikkeld in verschillende wacht die verrassing Bellonahuis.

Daar ziet het ‘Bellonahuis’ righeid van dewl konden immers gegevens verwikkeld verschillende wacht diehet verrassing splitste deinorganisatie in dag hoe warm was. Dat Bellonahuis.

Daar ziet het ‘Bellonahuis’ moordschandalen.

ZeZe werd achter dede gevel van de stad onder Frans bewind grastennis, croquet moordschandalen. werd en achter gevel van twee: de Koninklijke was voor die tijd ongebruize ze een paar jaar. verschijnen.

Het valt te mijnstudies in h worden uitgewisseld en de een paar jaar. verschijnen.

Het valt te niet enkel verdacht van dede nummer 46, waar hethet Het Ter Kamerenbos ligt aan de oorsprong van niet enkel verdacht van nummer 46, waar Sterrenwacht enEr het kelijk.

Daardoor behoren de was, werden de verschillengymnastiek. waren Na haar volgden bestempelen als een moord opop haar eigen man, Huis voor Podiumkunsten kunnen brengen veranderingen in de moord haar eigen man, Huis voor Podiumkunsten Na haar volgde bestempelen als een de splitsing van Elsene.

Het werd een ontspanKoninklijk MeteorologiBrusselse temperatuurde gehuchten samengeverschillende chalets om welgestelde bewone maar ook van diedie opop andere LaLa Bellone te te vinden is.is. maar van Bellone vinden verborgen parel, maar het scheook Instituut, het andere KMI. waarnemingen tothet de ningsplek voor de rijkere Brusselaar (foto uit ratuurmetingen atmosfeer voorspeld. welgestelde bewo verborgen parel, maar maîtresses van Lodewijk Langs de straatkant straalt maîtresses van Lodewijk Langs de straatkant straalt voegd en ontstond in 1795 iets te eten entemperatevan drinken,elkaar en op. In 1913 l De dagelijkse oudste ter wereld en was © PHOTONEWS 1931). is ook een stedenbouwXIV. Ze werd verbannen het gebouw weinig elkaar op.

In 1913 is ookde eeninspanningen stedenbouwXIV. Ze werd verbannen van het gebouw weinig immers precisie Dankzij tuurmetingen in Ukkel zijn België een vanmet de een eerste een gemeente de naam er kwamen zelfs het Franse hofhof enen kwam ineen bijzonders uit: het Franse kwam in bijzonders uit: een burgemeester Karel flater.

Er werd burgemeester Kar kundige fllanden ater.

Er werd nog terecht. altijd deEerst referentie die de meteorologie Vandaag gebeu vankundige Quetelet had België in Brussel zou kleurloze gevel met Brussel terecht.en Eerst zou hipkleurloze gevel met Elsene.

Het bijna duizend velodroom een hethet huis opkopen do immers volledig rond voor België.

Omdat die al uitgebreid bestudeerden. ze ze een tijdje in in het kasteel weliswaar een mooie huis opkopen immers volledig rond een tijdje het kasteel weliswaar een mooie metingen met 1876 al weerbulletins. hectare grote grondgebied podroom.

Het werd met stad Brussel. De pola zo lang vanaf dat plateau Quetelet washet sterk van Tervuren gewoond omkadering rond dede gebouwd, waardoor van Tervuren gewoond omkadering rond stad Brussel.

De p gebouwd, waardoor het sche thermome Naarmate de jaren gebeuren, zalomdat daar niet overtuigd vanmeer verregaande hebben, maar omdat zeook het voordeur.

Achter die hebben, maar ze het voordeur.

Achter begon steeds tedie andere woorden het heeft er er een bureau vrijwel onzichtbaar is.ligtis. snel verandering in komen, samenwerking tussen ook daar te te bont maakte, voordeur een nauwe heeft een burea vrijwel onzichtbaar ook daar bont maakte, voordeur ligt een nauwe elke dag, stipt o vorderden, werden die voor paard en kar om de idee om het flaneergebied verstedelijken, zeker na de vrijetijdsparadijs voor de de kostuums van de want dat zou de nauwkeuverschillende landen.

Dan werd ze ze verplaatst naar hethet gang, enhad wie die neemt, Dat Bellonahuis net werd verplaatst naar gang, en wie die neemt, de Dat Bellonahuis had net ’skostuums morgens,van wan steeds accurater, ook omdat Bellonahuis.

Daar ziet het ‘Bellonahuis’ righeid Brusselaar. van dewoonde langeterkonden immers gegevens burgerij die niet wilde uit te breiden. Loodrecht op afbraak van de stadsomwalrijkere Bellonahuis.

Daar woondeOok deOmmegang ziet het ‘Bellonahuis’ zijn er eb zozo goed op de Grote Markt Ommegang zijn goed op de Grote Markt ze een paar jaar. verschijnen.

Het valt te in het gedrang worden uitgewisseld zemijnstudies een paar jaar. verschijnen.

Heten valtdete iemand het gras er altijd meer samenwerwandelen op een andere de Guldenvlieslaan wilden ling in 1810 en de een uitbouw wijken rond het Ter enen hethet was ook een kunnen staan, want Na haar volgden bestempelen kunnen brengen. veranderingen Na haar volgden Tempebestempelen een was ook ee kunnen staan, want inalsdeals het KMI op, naa kingarchitect was tussen landen. welgestelde bewoners verborgen parel, maar hethet manier in het bos te krijgen. men een andere boulevard, van de Leopoldswijk een Kamerenbos bloeiden.

Het ratuurmetingen zijn atmosfeer voorspeld. welgestelde bewoners verborgen parel, maar bezienswaardigheid Jan Cosijn De site van het KMI in Ukkel, hier gefotografeerd in de jaren elkaar 1920.op. In 1913 liet bezienswaardighe architect JanDankzij isCosijn ook een stedenbouwelkaar op.

In 1913 liet is ook een stedenbouwimmers precisiewerk. de inspanningen de58. witte houten Quetelet beperkte zich Aan weerszijden kwam er die helemaal tot het Ter paar jaar later. zal er mee toeBuls hebben Expo In In de jaren tekende ook het Bakkersburgemeester Karel flater.

ErEr werd © PHOTONEWS Expo 58. de jar tekende ook het Bakkersburgemeester Karel Buls kundige flater. werd Vandaag gebeuren de vankundige Quetelet had België in om opeen eenhuis kwik echter niet totVooral de immers meteorohet huis opkopen door dede volledig rond plek voor prachtige Kamerenbos zouHet lopen.

Het de wijk waar bijgedragen dat Wereldhet huis opkopen door de immers volledig rond werd het vo huis, waar nu het café Le metingen met automati1876 al weerbulletins.

Bellonahuis dateert uit de late zeventiende eeuw. werd het een huis huis, waar nu het café Le Het Bellonahuis dateert uit de late zeventiende eeuw.stad Brussel. DeDe politie gebouwd, waardoor hethet stad politie gebouwd, waardoor scheBrussel. thermometers, maar1910podiumkunsten.

Naarmate de jaren herenhuizen. grote stuk groen, dat een voordien de Naamsepoort tentoonstelling van ter te observere logie, hijd’Espagne verrichtte ook in De Roy wordt © BELGA heeft er een bureau gehad, vrijwel onzichtbaar is. podiumkunsten. D Roy d’Espagne wordt © BELGA heeft een bureau vrijwel onzichtbaar elke er dag, stipt omgehad, acht uur vorderden, werden die is.

Er was een probleem: uitloper was van het stond, was erg in trek.

Dat plaatsvond in Solboswijk. de kostuums van de Dat Bellonahuis had netnet stemming dehui teh bestuderen en gebruikte andere domeinen pioniersbestuderen.

Ook de steeds meer.

Ookwel de wijken tussen hethet oude uitgebaat.

Het Bellonahuis de dede er Dat Bellonahuis had ’skostuums morgens,van wandelt nog steeds accurater, ook omdat tussen oude uitgebaat.

Het Bellonahuis Ommegang zijn er bewaard zozo goed op de Grote Markt Ommegang zijn er bewaard goed op de Grote Markt de gemeente Elsene zag de Zoniënwoud, was toen nog kwam mede omdat het Het grondgebied bleef al ons die dag zal statistiek om bijvoorbeeld werk.

Zo paste hij de temperatuurmetingen rond de Sterrenwacht, die iemand het grasveld van er altijd meer samenwernieuwe huis werd ee ontwierp hijhij voor Nicolaas nieuwe huis werd ontwierp voor Nicolaas enen hethet was ook een kunnen staan, want was ook een kunnen staan, want hetjaren KMI op, naar een vanvan king was tussen landen. financiering van die prestiginiet erg in trek enenniet goed gemeentehuis er was, net die eigendom bezienswaardigheid tijdens architect Jan Cosijn Het oude gebou kansberekening en waren minder accuraat. toen aan de Schaarbeekseoverdekte binnenko Bally, vermoedelijk een De site van het KMI in Ukkel, hier gefotografeerd in de jaren 1920. bezienswaardigheid tijdens De architect Jan Cosijn criminaliteit, huwelijksoverdekte binnen Bally, vermoedelijk een de witte houten bakken, Quetelet beperkte zich Expo 58.58.

In In dede jaren 1980 tekende ook hethet Bakkers© PHOTONEWS Expo jaren 1980 – tekende ook Bakkerseuze plannen niet zitten. zijn bereikbaar.

Stadsontwikkeals een markthal, verschilBrussel-Stad.

Benieuwd hoe weer symbool voor dede culturele instellin de centrale poort. zijn wapenhandelaar.

Dat zou opvolgster: Olympia Sterrenwacht st zelfmoordcijfers in Er kaart te statistiek, die tot dan toe dichte bebouwing hield poort lag, raakten dichter om opeen een kwikthermomeechter niet tot de het meteoroweer symbool voor culturele instel zijn wapenhandelaar.

Dat zou zijn opvolgster: Olympia werd het huis voor huis, waar nu café LeLe de centrale poort. Er HetHet Bellonahuis dateert uituit de de late zeventiende eeuw. werd het een huis voor huis, waar nu het café Bellonahuis dateert late zeventiende eeuw.

Daardoor dreigden die in het laars zagen op dat moment lende handelszaken en vaak dat het gemeentebeter te observeren in welkeen Bellone logie, hij verrichtte ook in opoffering. nunu geregeld nog andere indicaties naar een verklaring kunnen Mancini, een bekend maar podiumkunsten.

DeDe ruimte Roy d’Espagne wordt © BELGA trouwens nog a vooral werden gebruikt inzijn toen alpodiumkunsten.

– de warmte vast bebouwd.

De eerste ruimte Roy d’Espagne wordt brengen. © BELGA opoffering.

Bellone gerege nog andere indicaties naar een verklaring kunnen zijn Mancini, een bekend maar stemming de temperatuur bestuderen en gebruikte andere domeinen pioniersbestuderen.

Ook de steeds meer. Ook de wijkente vallen. tussen hethet oude huis enen het uitgebaat.

Het Bellonahuis water Brussel-Stad het belang in van een groen stuur van later tussen huis het uitgebaat.

Het Bellonahuis optredens, hethet oorlogsenen hethet voor deuitgaansmogelijkheden. verschillende vooral berucht fioude guur aan ligt aanontmoet het naa de astronomie, toe inpaste dehij hij beïnvloedde de maakte optredens, ontmo oorlogsvoor de verschillende vooral berucht fiElsene guur aan ons huis diehuis dag zal brengen. werk.

Zo deNicolaas temperatuurmetingen dat rond de straatverlichting Sterrenwacht, die nieuwe werd een ontwierp voor nieuwe werd een ontwierp hij voor Nicolaas statistiek om bijvoorbeeld MINNARES VAN DE zag er het openbare nut wel gebied waar mensen konden Mensen kwamen er fl aneren gefrustreerd zal hebben.

En en culturele activite jachtleven te vinden in de verwijzingen die in de het Franse hof, in de tijd VERHUIZING MINNARES VAN DE Het oude gebouw van de criminaliteit, huwelijksen kansberekening en waren minder accuraat.

De toen aan de Schaarbeekseoverdekte binnenkoer, waar Bally, vermoedelijk een genoemde Quet socialeverwijzingen wetenschappen.

Hij waarnemingen. het voor het instituut en culturele activi jachtleven te vinden in de die de het Franse hof, inDe de tijd overdekte binnenkoer, waar Bally,in vermoedelijk een weer symbool voor de culturele instelling Laer dede centrale poort. zijn wapenhandelaar.

Dat zou zijn opvolgster: ZONNEKONING Sterrenwacht staat zelfmoordcijfers in Er kaart te die tot Zo dan toe dichte bebouwing hield – Zonnekoning poort lag, raakten dichter van om in en besliste omOlympia die wandelen en zich vermaken. op destatistiek, boulevard, die na defaçade, dan hebben we het weer symbool voor de culturele instelling La nog niet centrale poort.

Er zijn wapenhandelaar. zou zijn opvolgster: Olympia organiseert.

DeDe scho maar evengoed verscholen zitten. van LodeZONNEKONING organiseert. scv maar evengoed gevel verscholen zitten.

ZoDat van Zonnekoning Lodein de schaduw wougevel de variabelen van Sterrenwacht verhuisde moeilijker deMancini, sterren In defaçade, negentiende eeuw opoffering. nunu geregeld nog andere indicaties naar een verklaring kunnen bekend maar trouwens nog altijd, het vooral werden gebruikt inzijn toen al een – de warmte vast en Bellone bebouwd.

De eerste opoffering.

Bellone geregeld nog andere indicaties naar zou een verklaring kunnen zijn brengen.

Mancini, een bekend maar zuidelijke uitbreiding zelf te De promenade afbraak van de stadsomwalover de verwarde postbodes mag dan wel verdok staat er op het dak een prijkt hethet beeld van wijk XIV. Daar kwam ze Het is niet duidelijk welke optredens, ontmoetingen het oorlogsen het voor de verschillende vooral berucht fi guur aan mag dan wel verd staat er op het dak een prijkt beeld van wijk XIV. Daar kwam ze Het is niet duidelijk welke ligt aan het naar de stichter de astronomie, toe in de dat beïnvloedde de straatverlichting maakte Astro Tower. sociale fenomenen daarom in 1890 naar het goed waar te nemen en te verstedelijkte Brussel optredens, ontmoetingen het oorlogs- en het voor de verschillende vooral berucht figuur aan MINNARES VAN DEDE Nicolaas en culturele activiteiten jachtleven te te vinden in in de verwijzingen diedie in in deDat het Franse hof, in in de tijd VERHUIZING bekostigen.

De voorwaarde beginnen op dedeLouizalaan, ling werd aangelegd. gehad.

MINNARES VAN wordt gelukkig w van een Bellona, dede Romeinse terecht toen ze ze trouwde met Bally genoemde Queteletplein, sociale wetenschappen.

Hij standbeeld waarnemingen.

De het voorversieringen hetversieringen instituut en culturele activiteiten jachtleven vinden verwijzingen de het Franse hof, de tijdterecht wordt gelukkig standbeeld van een Bellona, Romeinse toen trouwde met er er Nicolaas Bally ZONNEKONING organiseert.

DeDe schoonheid maar evengoed gevel verscholen zitten.

ZoZo Infaçade, van Zonnekoning LodeZONNEKONING organiseert. schoonheid maar evengoed gevel verscholen zitten. van Zonnekoning LodeinLUANA de schaduw van de wou de variabelen van Sterrenwacht verhuisde moeilijker omaanbrengen de sterren defaçade, negentiende eeuw — was dat het grondgebied waar ze ook ruimte wilden bracht ontwikkelaars op het DIFFICILE altijd mee uitgepakt pelikaan.

Die staat dan godin van de oorlog, boven de graaf Eugène de Savoie. liet en welke altijd mee uitgepa pelikaan.

Diedakstaat godin van deprijkt oorlog, boven Eugène de Savoie. liet aanbrengen enXIV. welke mag dan wel verdoken zijn, staat er op het een dan Het is niet duidelijk het beeld van wijk Daar kwam ze de graaf welke BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

Waarom wordt de gemiddelde Wat verhaal Watisishet hettemperatuur verhaal van onsde land gemeten achter achter deverstopte verstopte in Ukkel? gevel La gevelvan van LaBellone?

Bellone?

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

Waarom wordt de gemiddelde temperatuur Wat is het Wat is het verhaal Waarom is verhaal van onsde land gemeten achter verstopte de gemeente achter deElsene verstopte in twee ingesplitst?

Ukkel? gevel van La gevel van LaBellone?

Bellone?

het beeld van socialeprijkt fenomenen

Bellona, dede Romeinse Bellona, Romeinse godin van dede oorlog, boven godin van oorlog, boven

staat er opBrussel het dak een verstedelijkte

standbeeld van een standbeeld van een pelikaan.

DieDie staat dan pelikaan. staat dan

Hetwaar is niet welke goed teduidelijk nemen en te

versieringen Nicolaas Bally versieringen Nicolaas Bally lietliet aanbrengen enen welke aanbrengen welke

wijk XIV.inDaar kwam daarom 1890 naarze het terecht toen ze ze trouwde met terecht toen trouwde met dede graaf Eugène de Savoie. graaf Eugène de Savoie.

Lees en bekijk de

Lees en bekij k de Lees en Lees kbekij de Lees en Lees en bekij kbekij de kbekij Lees enen bekij kde dek de antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden op dede Big-Cityvragen via Big-Cityvragen opantwoorden de op Big-Cityvragen op dede Big-Cityvragen via via via bruzz.be/bigcity Big-Cityvragen bruzz.be/bigcity op de op Big-Cityvragen via via via bruzz.be/bigcity op de Big-Cityvragen bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity BRUZZ.be/bigcity 2 8 2I 82180I MI2 4A2AF4ERFBTER2BU0RA2UR1AI R2I0 22 01 2 1

2 8 2I 82180I MI2 4A2AF4ERFBTER2BU0RA2UR1AI R2I0 22 01 2 1

Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana Difficile een nieuw BigBig City-verhaal. elke donderdagnamiddag vertelt Luana Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw City-verhaal.

Difficile een nieuw BigBig City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw City-verhaal.

mag danTower. wel verdoken zijn, Astro er er wordt gelukkig wel nog wordt gelukkig wel nog altijd mee uitgepakt. altijd mee uitgepakt.

VOLGENDE KEER VOLGENDE KEER VOLGENDE WEEK Waarom wordt dedeWEEK VOLGENDE Waarom wordt Wat gebeurt er als er onder gemiddelde temperatuur gemiddelde temperatuur mij nons huis een metrolij n Hoe werd de Noordwij k van ons land gemeten in in van land gemeten wordt gebouwd?

Ukkel?

Ukkel?

klein-Manhattan?

VOLGENDE K VOLGENDE VOLGENDE Waarom word Waarom wo Wat gebeurt er a gemiddelde temp gemiddelde tem mij n huis een m van ons land gem van ons land ge wordt gebo Ukkel?

Ukkel?

2 FEBRUARI 2022

I 29

THE BRUSSELS ANIMATION FILM FESTIVAL

© Pieter De Poortere - De Hofleveranciers / Folioscope 2021

25 FEB - 6 MAR 2022

SCAN

ME

Ministero degli Affari Esteri e della Cooperazione Internazionale

animafestival.be

Ambasciata d’Italia Bruxelles

Geen 2 zonder 3.

• Met drie vaccinaties in de strijd • Versterk ik mijn immuniteit • In alle veiligheid Schrijf je in voor de 3de dosis van het Covid-19-vaccin op bruvax.brussels of bel naar 02 / 214 19 19 Info: coronavirus.brussels

Culture.

NL | FR | EN

OLIVIA ROCHETTE EN GERARD-JAN CLAES OVER HUN FILM ‘KIND HEARTS’

‘Liefde is een vorm van fictie die we elke dag beleven’ 31

Culture. Film

Op het Filmfestival van Berlijn gaat vrijdag Kind hearts in wereldpremière: een liefdesdocumentaire over een jong Brussels koppel tijdens dat bewogen eerste jaar na de middelbare school. Regisseurs Olivia Rochette en Gerard-Jan Claes vertellen over hun bijzondere werkproces. “We zouden het moeilijk vinden om zonder elkaar films te maken.” — NIELS RUËLL, FOTO’S IVAN PUT

NL

BRUZZ

| INTERVIEW

“

V

erliefd zou ik het niet noemen, maar ik hou wel van u,” zegt Billie tegen Lucas in de guinguette van het Park van Vorst.

Hoewel ze amper afgezwaaid zijn aan de middelbare school, zijn ze al een hele poos een koppel. Is het gek om al aan samenwonen te denken? Is het raar om bezorgd te zijn over ‘saaier worden’ en ‘in herhaling vallen’? In het taaltje dat alleen de Vlaams-Brusselse jeugd van vandaag machtig is (het regent ‘nices’ en ‘kweenies’) tasten Billie en Lucas even onzeker als zacht en oprecht hun relatie af op verschillende tijdstippen.

Met het leven van Billie Meeussen en Lucas Roefmans als basismateriaal draaiden Olivia Rochette en Gerard-Jan Claes een intieme, ongedwongen film over de liefde en de twijfels, de spanning en onzekerheid die bij dat speciale eerste jaar na de middelbare school horen. Het Filmfestival van Berlijn, bijna zo hoog aangeschreven als dat van Cannes en Venetië, is onder de indruk. Het gunt Kind hearts een plek in het op jongeren afgestemde Generation-luik. Het regisseursduo Rochette-Claes maakte naam met Rain (2012) en Mitten (2019), twee bekroonde documentaires over choreografe Anne Teresa De Keersmaeker en haar gezelschap Rosas. Kind hearts is wel veeleer verwant met Grands travaux (2016), hun film over de leerlingen van het Hoofdstedelijk Instituut Anneessens-Funck.

“Kind hearts vloeit zelfs rechtstreeks voort uit een scène uit Grands travaux,” vertelt Olivia Rochette. “Op een gegeven moment telefoneerde een leerling met zijn vriendin en had een heel mooi, ontroerend en kwetsbaar gesprek over

eventueel samenwonen. Die scène bracht ons op ideeën. In het begin hadden we geen concrete personages of locaties voor ogen. Een documentaire over de alledaagse liefde, over een relatie tussen jonge mensen, dat was het idee.”

Hoe kwamen jullie dan uiteindelijk bij Billie Meeussen en Lucas Roefmans uit?

GERARD-JAN CLAES: We hebben op scholen

rondgelopen en in klassen geobserveerd. We doen dat graag. Lucas viel ons eerst op. Hij was

RV

CLAES: Op dag één kan je die intimiteit niet ‘eisen’.

We zijn daar met z’n vieren naartoe gegroeid tijdens een proces. Op een gegeven moment weten wij beter wat ze zoeken en zij beter wat er van hen verwacht wordt. Er ontstaat een vertrouwensband en dan wordt die intimiteit mogelijk.

Met Grands travaux vonden we een manier van werken die veel weg heeft van een workshop. Ons vertrekpunt wordt concreter naarmate we onze personages vinden. Dan zoeken we samen naar scènes. Die zoektocht houdt het midden tussen observatie en meer geënsceneerde taferelen. Ik gebruik het woord ‘workshop’ omdat we echt samen zoeken. In het begin weten we niet waar we zullen uitkomen. Sommige zaken mislukken, sommige leiden ons te ver van wat we beogen. Na verloop van tijd ontstaat er een scène die werkt. Die geeft aanleiding tot de volgende en zo bouw je blok per blok een film op. Het documentaire karakter blijft belangrijk. Het materiaal waarmee we aan de slag gaan, blijft het leven van personages.

“We tonen slechts een deeltje uit hun leven.

Er valt nog veel meer te vertellen over Billie en Lucas. Ze zijn veel meer dan wat wij tonen.

In die zin zijn ze personages” OLIVIA ROCHETTE

een van de jongens die uit zichzelf naar ons toe kwamen. Met een selectie van jongeren die ons intrigeerden, hebben we beeldtesten gedaan.

Sommige documentairemakers halen pas na maanden research en voorbereiding hun camera boven. Wij doen dat meteen. We willen meteen zien hoe iemand een beeld wordt en hoe hij of zij zich tot de camera verhoudt. Bij Billie en Lucas viel alles meteen op zijn plaats. De balans zat ook goed: Lucas is eerder open en extravert, Billie meer timide en wat mysterieus.

Kind hearts volgt Billie en Lucas, een jong koppel dat zijn eerste jaar na de middelbare school beleeft.

32

Weinig is zo broos en intiem als een eerste liefde, een eerste relatie. Billie en Lucas delen dat met jullie en straks met de Berlinale. Hoe kregen jullie hen zover?

Waarom spreken jullie over personages en niet over personen?

CLAES: Omdat ze uiteindelijk wel in een film

terechtkomen. Er komt verbeelding aan te pas.

Het is een vorm van fictionaliseren.

OLIVIA ROCHETTE: We tonen slechts een deeltje uit hun leven. Er valt nog veel meer te vertellen over Billie en Lucas. Ze zijn veel meer dan wat wij tonen. We belichten slechts een facet. Ons abstracte vertrekpunt was een liefdesverhaal. We hebben veel uitgeprobeerd, in het begin ook om hen beter te leren kennen, om een manier van werken te vinden. We zijn ook aan de slag gegaan met stukjes dialogen uit soaps en melodrama’s. Dat zit uiteindelijk niet in de film.

De gesprekken en dialogen in de film zijn wel degelijk hun woorden en er was geen scenario.

Betekent dit dat het ook heel verkeerd had kunnen aflopen tussen Billie en Lucas? Bestond de kans dat jullie de film ‘Cruel hearts’ hadden moeten noemen?

ROCHETTE: De titel Kind hearts was er voor de film

klaar was. Het idee was om te focussen op een relatie die in se niet spectaculair is. Begrijp dat niet verkeerd, Billie en Lucas zijn mooie en bijzondere personen. Maar het was de bedoeling om te vertellen over een alledaagse liefdesrelatie zonder grote problemen of drama. We konden

Gerard-Jan Claes & Olivia Rochette In 1987 geboren Brusselse regisseurs die samen films maken Ze maakten in 2012 naam met Rain, een documentaire over choreografe Anne Teresa De Keersmaeker in het Ballet de l’Opéra national de Paris Een residentie in de Beursschouwburg (2013-2016) eindigde met een film over de leerlingen van het Instituut Anneessens-Funck. Het Kunstenfestivaldesarts en het International Film Festival Rotterdam pikten Grands travaux op Mitten (2019) schetst de aanloop naar de première van Mitten, een voorstelling van Anne Teresa De Keersmaeker en Rosas Het duo trekt mee aan de kar van het online filmmagazine Sabzian (www.sabzian.be) en Avila (www.avilafilm.be), een filmdistributeur en online videoplatform voor Belgische cinema Vrijdag gaat Kind hearts in wereldpremière op het Filmfestival van Berlijn

Waarom een Nederlandstalig koppel uit Brussel en, ik zeg maar wat, geen Chinees uit Antwerpen?

ROCHETTE: Het had even goed een Franstalig

koppel kunnen zijn. We zijn met Billie en Lucas verdergegaan, omdat we iets zagen in de eerste ontmoeting en de eerste testen. En waarom Brussel? Het is misschien maar een detail, maar we hebben Billie en Lucas ontmoet op het MariaBoodschaplyceum. Gerard-Jan en ik hebben daar ook schoolgelopen. We hebben altijd in Brussel gewoond en gewerkt. We houden ervan om hier films te maken. Brussel heeft zoveel verhalen.

CLAES: Het was spannend om ons eens op een terrein te begeven dat heel herkenbaar is voor ons en daar de filmische ruimte van te maken.

ROCHETTE: We zijn geen choreografen. Een film maken over dans heeft iets magisch voor ons.

Kind hearts ligt dichter bij onze eigen leefwereld.

De locaties, de parken, de cafés, pizzeria La Luna… we komen daar zelf ook. We kijken met andere woorden ook een beetje naar onszelf. Het lijkt een eenvoudig project, maar net dit aspect was best uitdagend.

In een gesprek over relaties en liefdes gebruiken we nogal makkelijk clichés. We hebben de neiging om van elke relatie een verhaal te maken.

CLAES: Liefde an sich is een vorm van fictie die we

dag in, dag uit beleven. We creëren een liefdesverhaal in ons hoofd. Ons eigen liefdesverhaal.

Daar horen ideeën en zienswijzes bij die niet van ons zijn, maar aan een grotere gemeenschap toebehoren. Olivia verwees daarnet naar soaps.

We vinden het mooi hoe een grotere gemeenschap in soaps, popmuziek en noem maar op vorm probeert te geven aan iets wat eigenlijk niet

kan worden vormgegeven. Dat spreekt ons aan.

Jongeren moeten bovendien hun toetreding tot de volwassen wereld nog onderhandelen.

Hun instrumenten, hun woorden en argumenten kunnen cliché klinken, maar daarom zijn ze nog niet onoprecht. Een cliché kan worden bestempeld als iets onpersoonlijks, maar voor ons ligt in het gebruik van het onpersoonlijke iets heel persoonlijks. Die wat abstractere achtergrond is zeker een onderdeel van de film.

heeft natuurlijk nog een heel leven te doorlopen.

(Lacht) Voorts weten we zelf niet wat we kunnen verwachten. Elke film heeft een eigen leven.

Dat jullie na de filmschool samen een film regisseerden is niet onlogisch. Ongewoner is dat jullie samen films zijn blijven maken. Wat maakt jullie samen sterker dan solo?

CLAES: Er is zeker complementariteit. Olivia

ROCHETTE: Uiteraard hebben ze de film al gezien.

maakt de beelden. Haar gevoeligheid sluit mooi aan bij de films die ik wil maken. Ze zal beamen dat het in zekere zin onze beelden zijn. Ik kan niet nadenken zonder de beelden die ze maakt.

Qua karakter vullen we elkaar aan: Olivia is pragmatischer, ik ben iets cerebraler. Een goede mix. Ik zou het moeilijk vinden om zonder Olivia films te maken.

ROCHETTE: Zouden we solo beter zijn dan samen?

Geen idee. Op enkele kleine schoolwerkjes na hebben we nooit apart een film gemaakt. Dat komt niet eens in mij op.

Ze zijn er heel blij mee. Lucas noemt het een document van de mooiste tijd van zijn leven. Hij

KIND HEARTS 10 > 20/2, Berlinale, www.berlinale.de

Wat verwachten jullie van de Berlinale?

CLAES: De programmatoren vinden het een

bijzondere film, maar het blijft spannend om hem voor het eerst te presenteren. Ik ben er best benieuwd naar hoe een groot publiek zal reageren op ons kleine, fijne verhaal. Hoe zullen de gevoeligheid en het detail ontvangen worden?

Zijn Billie en Lucas er klaar voor?

BRUZZ

niet weten dat ze tijdens de draaiperiode uit elkaar zouden gaan en dat hun breuk zo’n zacht verloop zou hebben. Dat is gewoon gebeurd. De titel is bij de film blijven passen.

| INTERVIEW

Gerard-Jan Claes en Olivia Rochette voor de guinguette in het Park van Vorst, waar enkele scènes werden gedraaid. ”Op de locaties in de film komen wij ook graag. Via deze film kijken we dus ook een beetje naar onszelf.”

BILLIE, LUCAS, OLIVIA & GERARD-JAN

BILLIE, LUCAS, OLIVIA & GERARD-JAN

Vendredi, Kind Hearts sera présenté en première mondiale à la prestigieuse Berlinale : un documentaire sur l’amour d’un jeune couple bruxellois durant cette première année pleine de changements après le secondaire. Bien qu’ils viennent à peine d’obtenir leur diplôme de fin d’études, Billie et Lucas sont en couple depuis un certain temps. Est-ce fou de déjà emménager ensemble ? Est-ce bizarre de s’inquiéter de « devenir ennuyeux » et de « tomber dans la répétition » ? En utilisant les vies de Billie Meeussen et Lucas Roefmans comme matériau de base, Olivia Rochette et Gerard-Jan Claes signent un film intime, sans artifice, sur l’amour et les doutes, la tension et l’incertitude qui accompagnent cette première année particulière qui suit l’école secondaire. « L’amour est une forme de fiction que nous vivons tous les jours. »

Kind Hearts will have its world première on Friday at the Berlin Film Festival. It is a love documentary about a young Brussels couple during that eventful first year after secondary school. Although they are just out of school, Billie and Lucas have been a couple for quite some time.

Is it crazy to think about moving in together already? Is it weird to be worried about “becoming more boring” and “getting stuck in a rut”? Basing themselves on the lives of Billie Meeussen and Lucas Roefmans, the Brussels-based duo Olivia Rochette and Gerard-Jan Claes have made an intimate, easygoing film about love and the doubts, tension and uncertainty that go with that special first year after finishing school. “Love is a form of fiction that we live every day.”

FR

EN

33

Culture. RnB & Soul

‘Je suis continuellement en quête de nouveaux horizons’ FR

Héritière d’une vedette internationale, véritable graine de star, K.ZIA nous ouvre les portes de Genesis, un premier album aux multiples vertus. Entre soul et RnB, beautés chantées en anglais et impulsions servies en français, l’artiste s’invente un monde à part.

RV

— NICOLAS ALSTEEN

Disciple de Lauryn Hill, d’Erykah Badu ou d’Alicia Keys, K.ZIA façonne une musique à son image : plurielle et sans complexe.

34

Vous habitez actuellement à Berlin.

Pourquoi avoir déménagé en Allemagne ?

K.ZIA : Depuis toujours, ma vie se déroule entre Bruxelles et ailleurs.

Quand j’étais petite, ma famille a déménagé à New York. Nous y avons vécu pendant quelques années. Durant mon adolescence, je suis partie en France. Puis, dans le cadre de mes études supérieures, j’ai eu l’opportunité de faire un Erasmus à Istanbul, une ville dans laquelle j’ai lié de nombreuses amitiés. Après un an passé en Turquie, mes potes et moi avons pris la direction de Berlin qui, pour beaucoup d’entre nous, se situait au carrefour des chemins. Tous ces déplacements rythment mes habitudes et mon quotidien. Je suis continuellement en quête de nouveaux horizons. Récemment, je suis tombée sous le charme de Dakar, la capitale du Sénégal. Je m’y sens comme à la maison. Cela peut sonner comme un cliché, mais j’ai coutume de me présenter comme une citoyenne du monde. D’ailleurs, quand les gens me demandent d’où je viens, je n’apporte jamais une réponse limpide... Je suis née à Bruxelles, mais ma personnalité s’est construite au fil d’expériences à l’étranger.

Votre maman, Marie Daulne, est le cœur, l’âme et la voix de Zap Mama.

Au début des années nonante, son projet a jeté les bases de l’expression « world music ». Avez-vous de l’empathie pour cette appellation ?

K.ZIA : Pas vraiment. C’est un terme restrictif qui, par essence, dissimule

toute la diversité des styles qui traversent la planète. À mon sens, la chanson française, la soul ou le jazz sont autant des musiques du monde que la cumbia, la rumba ou la bossa-nova. J’associe la notion de « world music » à une vision colonialiste de l’industrie musicale.

C’est un point de vue typiquement occidental et, finalement, assez excluant. On pourrait très bien classer les musiques en fonction de leur continent d’origine, par exemple. Mais ranger toutes les sonorités venues d’ailleurs sous l’étiquette « world music », ça n’a pas de sens. Je m’interroge aussi sur la signification de « musique urbaine ». Mes chansons sont souvent logées à cette enseigne.

Pourtant, ça ne veut rien dire... Si je devais poser des mots sur mon travail, je parlerais plutôt de soul et de RnB, avec des entrées vers la chanson française, le hip-hop, le dancehall et le reggaeton. Avec ça, certains médias seront peut-être tentés de m’associer à la « world music ». (Rires)

Grandir au contact d’une maman chanteuse, est-ce le chemin le plus court pour marcher sur ses traces ?

K.ZIA : Dans ma famille, personne ne

photographie. Via mes études, j’ai également été confrontée aux pratiques des radios et des médias électroniques. J’ai réalisé mon site internet, mon premier presskit ou les pochettes de mes singles.

Votre premier album s’appelle Genesis. Quelle signification attribuez-vous à ce mot ?

K.ZIA : Après avoir traversé l’enfance et l’adolescence, c’est le point de départ de mon expression en tant que femme. Genesis marque aussi

les prémices d’une vision artistique plus globale. Avant, je sortais des singles par-ci, par-là. Désormais, je propose un tout cohérent et réfléchi.

Sur cet album, les chansons se partagent entre le français et l’anglais. Est-ce un parti pris artistique ou une forme d’indécision ?

K.ZIA : Il s’agit d’une esthétique assumée. C’est aussi les deux facettes de ma personnalité. Quand j’écris en anglais, il y a une partie de moi, plus rentre-dedans, qui ne s’exprime pas complètement.

Comme je ne pouvais plus contenir cette rage, ce feu, je me suis mise à composer des titres en français.

Avant de publier votre premier album, vous avez obtenu un diplôme en relations publiques et médias.

Celui-ci facilite-t-il votre rapport à la presse ?

ER WAS EENS... K.ZIA

renforce ma visibilité médiatique.

En revanche, il s’agit d’un atout. Car j’ai deux cartes à jouer. D’un côté, il y a la musique et tous les aspects artistiques. D’un autre côté, je suis responsable marketing de ma propre image de marque. Ma formation m’aide certainement à mieux cerner les valeurs et l’identité de mon projet artistique. D’autant que j’ai aussi engrangé des connaissances en graphisme, en vidéo ou en

Comment gérez-vous la cohabitation de ces deux formes d’expression ?

K.ZIA : Pour me faciliter la tâche, j’ai imaginé deux alter ego. Sur ce

« La carrière de ma mère est avant tout une incroyable source d’inspiration »

m’a incité à suivre cette voie plutôt qu’une autre. Pendant longtemps, mon père a même cherché à me préserver, en insistant sur l’imprévisibilité des professions artistiques.

En ce qui concerne les éventuelles comparaisons avec la musique de Zap Mama, je suis très à l’aise. Car nos styles sont diamétralement opposés. Pour moi, la carrière de ma mère est avant tout une incroyable source d’inspiration.

K.ZIA : Je ne suis pas sûre que cela

Chanter dans les deux langues, c’est une façon d’explorer des sonorités différentes, mais aussi l’expression de ma personne. Parce que mon style de vie et mes interactions sociales sont inextricablement liés au contexte linguistique. L’anglais et le français me représentent dans mon entièreté.

K.ZIA, erfgename van Zap Mama en ster in wording, laat ons kennismaken met Genesis, een eerste album met een grote kracht. De artieste vindt haar eigen wereld uit, met juweeltjes gezongen in het Engels en het Frans op een soundtrack van soul en r&b. “Op dit eerste album kom je mijn twee alter ego’s tegen: K.ZIA en ZIA. De laatste drukt zich uit in het Frans op een geluid van pop, rap en dancehall. Ze is nukkig, sexy, impulsief en eerder individualistisch. K.ZIA, anderzijds, is aardig, geduldig en sensueel.”

NL

premier album, on croise donc K. ZIA et ZIA. Cette dernière s’exprime en français sur des sons très pop, rap ou dancehall. C’est une personnalité hargneuse, sexy, impulsive et plutôt individualiste.

Au contraire, K.ZIA est une femme bienveillante, patiente et sensuelle.

Elle s’affirme davantage dans des sonorités RnB. K.ZIA et ZIA se situent parfois aux antipodes. Ces personnages aux caractères antinomiques me permettent d’associer le yin et le yang, de me présenter telle que je suis vraiment.

BRUZZ | INTERVIEW

K.ZIA est la fille de Zap Mama et ne s’en cache pas. Placé aux avantpostes de Genesis, le timbre envoûtant de Marie Daulne est d’ailleurs samplé sur le joli ‘Coco’.

Clin d’œil familial (‘Take Me Coco’ est le premier single publié par Zap Mama en 1991, NDLR), mais aussi passage de témoin, le morceau en question tire un trait d’union entre passé et présent, respect des traditions et péchés mignons de la génération actuelle : RnB, trap, soul, dancehall, chanson, pop et reggaeton fusionnent ainsi au cœur d’un premier album guidé par une voix d’ange. Disciple de Lauryn Hill, d’Erykah Badu ou d’Alicia Keys, K.ZIA façonne une musique à son image : plurielle et sans complexe.

K.ZIA: GENESIS Sortie de l’album: 11/2

ONCE UPON A TIME...

K.ZIA K.ZIA, heiress of Zap Mama and a star in the making, introduces us to Genesis, a first album with great power.

The artist invents her own world and offers gems sung in English and French on a soundtrack of soul and R&B. “On this first album you’ll come across my two alter egos: K.ZIA and ZIA. The latter expresses herself in French through pop, rap and dancehall. She is moody, sexy, impulsive and rather individualistic. K.ZIA, on the other hand, is kind, patient and sensual.”

EN

35

BruxellesVies Storyboard STEVE

Ankers in de lente

Drie weken lang deelt een Brusselse creatieveling zijn/ haar/hun kijk op de wereld.

JAN DUCHEYNE is schrijver, Sprekende Ezel en frontman van de band Noodzakelijk Kwaad. www.janducheyne.be

NL/ Het is kwart voor tien. Titus & Boris

Wie niet voldaan was met de 468 minuten durende documentaire van Peter Jackson over het laatste album van The Beatles, kan nog één keer back naar het legendarische concert dat de Fab Four op het dak van zijn studio gaf in 1969.

THE BEATLES: GET BACK – THE ROOFTOP CONCERT 11, 12 & 13/2, Kinepolis, www.kinepolis.be 36

zijn mokkend naar school vertrokken.

Eerst koffie. Koud. Het is tijd voor de lente. Katia, een vriendin met Grieks-Jamaicaanse wortels, merkte net op dat de hemel in België zo laag lijkt. Ik lachte dat we in een klein land wonen. Ik fiets door de stad en bij de Sint-Katelijnekerk beland ik bij de Vismet, de eerste plaats waar ik me thuis voelde in Brussel.

Op het personeel na is er haast niks veranderd in die ruim twintig jaar. Het kloppende hart is nog steeds hetzelfde: die grote man achter zijn fornuis, mijn vriend Tom Decroos. Ik ben er en hij nog niet. Maar zo meteen komt hij binnen en licht dit restaurant op. Tom is een anker, de Vismet een ankerplaats. Het is van het mooiste dat er is, op een plek zijn waar iemand niet in persoon is, maar waar alles aan die persoon doet denken. Door de herhaling van zien en zijn.

Toen de eerste lockdown werd afgekondigd, at ik ’s middags in de Vismet. Tom vloekte, begrijpelijk als je frigo’s vol zitten met verse producten voor gerechten die je nooit zal serveren. Het voelt onrechtvaardig, zeker voor iemand die altijd maar voortdoet. We zijn nu bijna twee jaar later en Tom heeft gewoon voortgedaan. Ondanks “de toestand”.

Aan zijn restaurant werd de afgelopen jaren een mastodont opgetrokken waar vroeger Parking 58 stond, met dat dak waarop zoveel Brusselaars nog pintjes hebben gedronken. In plaats van die harteloze constructie had hier een stadspark kunnen liggen. Parken brengen geen geld op, maar mensen kunnen geen geld en betonblokken eten of ademen.

Projectontwikkelaars en volksvertegenwoordigers zouden samen tot dat inzicht kunnen komen: dat een park beter is dan

een gebouw van vele verdiepingen.

Ankerplaatsen. Zeker in een grootstad als Brussel zijn er vele. Je ontdekt er elke dag een nieuwe. Achter elke hoek kan een verrassing schuilen.

Beeld je in dat hier, na lockdown en winter, Park 58 zou hebben gelegen. Het is goed om naar de dingen te kijken en ook te zien wat er zou kunnen zijn. Zo houden we ‘deze toestand’ vol: door te blijven zien wat er zou kunnen zijn, en ondertussen te blijven flaneren alsof er niks aan de hand is.

Het is tijd voor de lente. Voor buitenkomen, op den bots, op een terras of in een park, op het dak van een parking, in het midden van een onverwachte toestand. Met oude vrienden of nieuwe collega’s, zonder mondmasker of QR-codes, zonder sluitingsuur, beperkte bezetting of wat dan ook. Lente! Zodat Brussel, België weer wat groter wordt, zijn hemel weer hoger klimt. Zodat ankerplaatsen weer élke middag vol zitten. Ik heb helemaal geen zin om te schrijven dat we ‘toch nog voorzichtig’ moeten zijn. Ik wil schrijven dat het feest gaat losbarsten, en dat er geen vuiltje aan de lucht zal zijn.

In het kader van Europalia: Trains & Tracks nam ik tijdens de Poëzieweek met dichteres Laurence Vielle allerlei ‘laatste treinen’ kriskras door het land. We lazen poëzie voor en luisterden naar de verhalen van gretig vertellende, verraste reizigers.

De verwondering, de serendipiteit van ineens ergens anders op uit te komen dan wat men verwacht had, daar gaat het om.

Maar sommige laatste treinen waren leeg.

Omdat de nacht een halt was toegeroepen. Het is tijd dat de nacht weer nacht zijn mag, en niemand oplegt hoelang die nacht dan duren mag.

Ondertussen zullen we voortdoen.

Zoals het volk dat samenkwam aan het Sint-Katelijneplein aan de nachtwinkeltoog-op-de-hoek, toen de échte cafés dicht waren. Zoals Tom, die ging fietsen tijdens de lockdowns. Zodat de parken die er niet zijn, in onze hoofden groeien.

Zodat de ontmoetingen waarvan we dromen, de feesten waar we naar hunkeren, zich zullen voltrekken, niet als uitzonderingen, maar als vanzelfsprekend.

Laten we voortdoen. Ineens zullen we elkaar tegenkomen, ergens om de hoek, waar we elkaar niet hadden verwacht.

Putain, quoi! En avant le printemps!

De hele reeks herlezen?

BRUZZ.be/bruxellesvies

You may also like LYLYBETH MERLE

ter, intervenir avec le public et jouer avec l’inattendu. C’est énorme. » Séduite, Lylybeth Merle se lance dans la création de son propre personnage de drag queer – « Être drag queer, c’est mélanger les genres masculin et féminin. C’est une manière de dire que je peux être une femme et avoir une barbe: ma barbe est mon ultime féminité. De nouvelles images deviennent alors possibles. » Une puissance visuelle qui donnera naissance à son premier spectacle Hippocampe. « L’hippocampe est un beau symbole parce que c’est à la fois un animal marin où mâle et femelle partagent la gestation, et une région du cerveau qui contrôle la navigation, le voyage, les sens et le souvenir. »

‘Ma barbe est mon ultime féminité’ FR

Lylybeth Merle s’apprête à présenter aux Tanneurs la version courte et prometteuse de son premier spectacle Hippocampe. L’occasion pour BRUZZ de faire connaissance avec la metteuse en scène et drag queer, et de célébrer la richesse et la puissance de l’art du cabaret. — SOPHIE SOUKIAS Chez certain.e.s artistes, la scène est une évidence dès la plus tendre enfance. Ce fut le cas de Lylybeth Merle qui à l’âge de 4 ans déjà régalait son entourage familial de petits spectacles et performances spontanées. Après le Bac, attirée par les

lumières de Paris, l’artiste française y suit une licence en cinéma et théâtre, agrémentée d’un Conservatoire en théâtre, avant de mettre les voiles pour Bruxelles en 2014 et rejoindre l’INSAS. « Ma vie a changé ici », dit Lylybeth Merle. « Les choses sont moins figées à Bruxelles.»

C’est aussi dans la capitale belge que l’artiste se mêle à une scène cabaret en pleine effervescence. Mais c’est surtout la découverte de l’art drag qui aura chez Lylybeth Merle l’effet d’une révélation. « J’avais le sentiment que l’essence même du théâtre se trouvait dans cet art qui, pourtant, reste relégué à l’underground et qui peine à être reconnu et subventionné comme n’importe quel autre art. Les artistes drag doivent savoir se maquiller, créer leur personnage et leurs tenues, chanter, danser, interpré-

Un cheminement poétique dont la première étape fut pour Lylybeth Merle sa propre déconstruction. « J’avais toujours eu envie de mettre des robes et là, j’avais un espace pour le faire sur scène. Je me suis alors rendu compte que ça répondait à un vrai désir de le faire dans la vie de tous les jours. En m’autorisant enfin à envoyer valser les codes et les injonctions, j’ai pu découvrir et accepter ma transidentité. » Mais dans Hippocampe, il n’est pas question de Lylybeth Merle, du moins, pas directement. Ayant choisi de ne pas performer dans son propre spectacle, la metteuse en scène joue un rôle précieux d’« accoucheuse et tisseuse » intervenant pour révéler et faire s’épanouir les alter ego drag queen, king et queer de ses cinq acteur.rice.s.

Entre soin – « le drag, c’est mettre des paillettes sur nos cicatrices pour les magnifier » et célébration – « les performeur.euse.s doivent pouvoir être en pleine puissance d’elles/euxmêmes », Lylybeth Merle en appelle au rituel pour rompre une fois pour toutes ce quatrième mur qui sépare le public des acteur.rice.s. Cette même paroi rigide qui érige une barrière entre le monde merveilleux du cabaret et celui des institutions artistiques. « Si le public a eu le sentiment de vivre un moment de communauté, alors c’est gagné. »

BRUZZ | PORTRAIT

© CHARLIE NEUWALD / @PALMS_ON_FIRE

CICATRICES MAGNIFIÉES

HIPPOCAMPE 15 > 19/2, Les Tanneurs, www.lestanneurs.be 37

Culture. Exhibition

ARGOS REVISITS DON & MOKI CHERRY’S ORGANIC MUSIC SOCIETY

‘They showed that a different world is possible’

“

38

W

e are at a point in terms of art history where we are assessing what we have been looking at for such a long time and whether those were actually the right things to be looking at. The conclusion being that art history is flawed and that it needs to be actively rewritten, and that is what’s happening right now,” says Niels Van Tomme, director at argos, the Brussels centre for audiovisual arts. “Because honestly, looking at all of these works, you can’t help but ask yourself: how is it possible that we haven’t seen more of it when it was still being made?”

The work that Niels Van Tomme is referring to, belongs to Moki Cherry – born in 1943 as Monika Marianne Karlsson – a Swedish fashion designer and artist, whose vibrantly colourful textiles and tapestries, stage and poster designs, album cover art, drawings, paintings and performances will adorn argos’ space for the next few months. It is work that has been lost in the sparse, unflinching pages of art history. For many reasons, which are difficult to understand today and rightly falter. Especially given that Moki Cherry, who passed away in 2009, seven years before Stockholm’s Moderna Museet would put up a small overview show of her work, was key to one of the most intriguing and inspiring alliances to redefine the contours of art and life.

It is that roughly ten-year period from the end of the 1960s to the late 1970s, the peak of that alliance, that is explored at argos. The period in which Moki’s life became intensely intertwined with that of Don Cherry – by that time already an avant-garde jazz icon, who with his pocket trumpet in the Ornette Coleman Quartet had helped define The Shape of Jazz to Come, went out touring with Sonny Rollins, Albert Ayler and George Russell, co-founded the legendary yet short-lived New York Contemporary Five and as band leader had released three Blue Note records into the world. A period in which that status and the conditions for achieving it were questioned in order “to find a way to share our lives together”, as Moki Cherry wrote later in life.

BE HUMBLE The seeds for that shared life had been sown as early as in 1963, when Moki, then nineteen years old and a student at Beckman’s School of Design, saw Don Cherry perform at the Stockholm Concert Hall with the Sonny Rollins Quartet. That same evening they met for the first time in the jazz venue Golden Circle. In late 1964 Don Cherry came to Sweden “just to see me and Neneh”, her daughter with Ahmadu Jah, a musician from Sierra Leone who came to Stockholm to study engineering and whom she

had divorced early. In the years that followed, that shared life would flow into a fascinating artistic collaboration, in which home, family (expanded with their son Eagle-Eye), domestic life, spirituality, nature, teaching, music, performance and art together would create an environment for another way of being in the world. “To experience Love – To give Love – To receive Love – To share Love. In Life – To make it Work through Work. To search for a Way to see if Life and Living in itself is Art by being a Creative process,” Moki Cherry writes.

The most tangible part of that environment is when the couple purchases an abandoned schoolhouse in Tågarp in September 1970. “The mothership, our family headquarters, the source,” their daughter Neneh Cherry calls it in the imposing, nearly 500-page book put together

by Blank Forms, the arts organisation that created the “Organic Music Societies” exhibition in Brooklyn last year. It is a fitting space for a practice that is so firmly focused on learning, sharing and existing in the now as a way to both recognise what has gone before and envision a different future. A space where a new context was imagined through happenings, concerts, workshops and educational projects under the header “Movement Incorporated” and later “Organic Music.”

These visionary ventures into a possible world are documented exhaustively in the book Organic Music Societies. “It became so extensive because of Covid,” says Naima Karlsson, Neneh Cherry’s daughter, archivist for the art and music of her grandparents Don and Moki Cherry and co-curator of the exhibition. “The project went on a bit longer, which enabled us to do more research. It was amazing how much stuff there was to find, and then Lawrence (Kumpf, artistic and executive director of Blank Forms, ed.) also sourced other material, interviews and essays.”

Organic Music Societies ties together a plethora of threads to create new frames of reference outside of the traditional narratives and an

▼

In the 1960s, a Swedish fashion designer and artist and an American avant-garde jazz icon made their home a stage, and the stage their home. An exhibition at argos now focuses on that – until now – under-documented period in the lives of Moki and Don Cherry, their children Neneh and Eagle-Eye, and a community of like-minded artists. — KURT SNOEKX

EN

COURTESY THE CHERRY ARCHIVE, THE ESTATE OF MOKI CHERRY

Above: Moki’s portrait of Don Cherry (1975) on the cover of Organic Music Societies. Below: Don and Moki Cherry hosting children’s workshops around 1973.

COURTESY THE CHERRY ARCHIVE, THE ESTATE OF MOKI CHERRY

COURTESY THE CHERRY ARCHIVE, THE ESTATE OF MOKI CHERRY

Don and Neneh Cherry with unidentified person on tour in Italy, ca. 1975-76.

39

▼

© KELLY-ANN VAN STEVENINCK

ARGOS REVISITS DON & MOKI CHERRY’S ORGANIC MUSIC SOCIETY

insight into the depth and scope of the collaboration between Don and Moki. “The moment that Don Cherry replaced his position at the heart of the commercial jazz scene for this space in the Swedish countryside and almost disappears from the hardcore jazzhead radar, that is the moment where this story starts,” says Lawrence Kumpf.

That story needed to reach deeper. Until now this episode in Don Cherry’s life remained blurry.

Even though it is an episode where the jazz musician digs deep into the source and probably comes closest to what he envisioned music to be.

Maybe that is because their collaborative work resists museums and institutions in its very nature, as Lawrence Kumpf says. “I think it is the institution that needs to catch up to the work.

Creativity doesn’t necessarily stick to disciplines.”

“I would go even further,” says Niels Van Tomme, “it doesn’t need the institution. We need to be humble in front of it and realize that it already meant something outside of these walls.”

40

“There is this idea that Don was a hippie or that his move to Europe was part of this escapist urge,” explains Lawrence Kumpf, “but if you look at the interviews he did with Keith Knox in the 1970s (that are also part of the book, ed.), you can see that he is well aware and engaged in the politics of that time, that he is paying attention to the Black Panthers, that he is friends with poet and writer Amiri Baraka… He had his ear to all that stuff, contending with it and dealing with it through his workshops and teachings and so on.”

“On a superficial level, it’s easy for people to think of Don as this almost fairy-tale character, but both Don and Moki were serious artists,” Naima Karlsson adds. “They were always working, collaborating with other artists of their time. My mom finds that label really frustrating, because in her experience, they were actually always very focused and quite strict about their home life. They weren’t just hanging around.”

“I think it’s a common myth about black musicians – having a good ear or just being really talented – that is increasingly being debunked by people like Robin D.G. Kelley or Farah Jasmine Griffin. No, it’s rigorous practice and study, and you clearly see that with Don. He is searching, he is travelling to India, he is working with Turkish musicians…” The workshop sessions at the school in Tågarp were a global affair, with musicians from all over the world sharing their knowledge and insights. It was a way for Don Cherry to elaborate his idea of “collage music”, towards a “world music” built on the foundations of equality, solidarity, collectivity and improvisation. As can be heard on Organic Music Society, Don Cherry’s 1972 album/trip featuring a painting by Moki on the gatefold that beautifully translates the energies of their Swedish home.

Music is living matter. Uncategorisable, recalcitrant and radically open. To be able to tap into that energy you need to be receptive and

© SVEN ÅSBERG

BRUZZ

| INTERVIEW

DON’T PREACH

Home is where the art is: Moki and Neneh Cherry in their Gamla Stan apartment in 1968.

giving. There is immense generosity in Don and Moki Cherry’s shared ambition of opening up to the world, to various cultures and people, to the audience. To leave behind the ego, the position of a creator to become a larger part of the creation.

“It’s not my music,” Don Cherry said in a 1978 Swedish broadcast of the same name. Even though he wasn’t eager to share his political views, it is hard not to see this philosophy as radically political. “Definitely,” says Naima Karlsson. “It’s political in their actions and not in their preaching. Of course protesting and activism are relevant, but what Don and Moki were doing was change their actual way of living, and in the process even other people’s.”

“What’s interesting about it is the micro level on which they were working,” says Niels Van Tomme, “and meaningful change that causes on a larger scale. That is what Moki’s saying is about: ‘The stage is home and home is a stage.’

Everyday life is political, and the incorporation of it in their practice was also a reaction against the way jazz music was being presented and organized, against the way musicians were being treated in official, commercial jazz circuits.

Through everyday work and experience, Don and

Moki were able to create a living alternative.”

“Presenting music in this more intimate context, bringing this sort of rigour, meticulousness and discipline of music into daily life, also helped Don in his struggle with addiction,” says Lawrence Kumpf. “It was a way to cope with that and create a sense of awareness in order to step outside of habits so many talented black artists in America were dealing with at the time, because of the harsh environment of the clubs that often left them underpaid, discriminated, exploited…”

“And that’s what Moki brought to the collaboration: a way for Don to take his music to other spaces than dark jazz clubs,” adds Naima Karlsson. “A way to create a living environment, where everything was self-made.” And where stage and home were interchangeable, like in the exhibition “Utopias and Visions 1871–1981” at the Moderna Museet in 1971, where the family lived and worked in a geodesic dome for 72 days.

HOME-GROWN That domestic context is nothing short of a possible world, an alternative environment. “It starts in the home, if there’s anything that’s going to happen in society, it must start in the

home. Once it starts in the home it then vibrates and radiates out,” Don Cherry said in an interview with Keith Knox in 1970. Home in that sense is a source. For change. “And one that is not connected to a strict family structure,” Lawrence Kumpf explains, “Don is advocating for home to be opened up and porous and expansive beyond the family unit. Where everyone is treated with the same respect, whether it be children, Swedish free jazz musician Bengt Nordström or Indian string player Zia Mohiuddin Dagar. His pedagogical engagement relates to that breaking down of what was learned to get to a pure creative space.”

“Don lived in San Francisco while we were in Europe, but whenever we would see him, he was playing music, handling instruments, teaching rhythms,” says Naima Karlsson, who was 13 when Don Cherry passed away. “Moki lived until I was 26, and I was really close to her all of her life. I spent a lot of time with her, especially during the summer. She would always be working to get her exhibitions ready, and would find ways to keep me busy. (Laughs) As I got older and got interested in studying art myself, I became an assistant to her very naturally.”

“She sometimes struggled with the fact that she was not so well-known. Maybe because her work balanced between design and art and dealt

with textiles she wasn’t taken seriously by the art community for a long time. But she was constantly working, sometimes making things for their workshops, but mostly creating works, in and of themselves. It frustrated her that most people just knew her works as part of Don Cherry’s aesthetic. Many women artists get overshadowed by the male that they might have been working with. But it’s great that so many people are interested in her works now.”

“It is a good thing that these silent narratives and marginalised stories are now being voiced,” adds Lawrence Kumpf. “It is so important to tell those stories, to be more inclusive with women, to treat artists of colour on a serious level. It’s meaningful that a younger generation of artists is able to have access to those stories.”

“Especially these days,” says Niels Van Tomme. “We’re at a moment in time when it’s rgeasier to imagine an end to the world than an end to capitalism, as Frederic Jameson said. With their collaboration, Don and Moki are showing that a different world is possible. Built with love and patience and by dedicating time to it.

Growing organically yet very decisively.”

DON & MOKI CHERRY: ORGANIC MUSIC SOCIETIES 12/2 > 1/5, argos, www.argosarts.org

Eind jaren 1960 maakten een Zweedse ontwerpster en kunstenaar en een Amerikaans jazzicoon hun thuis tot een podium en het podium tot hun thuis. Een tentoonstelling bij argos stelt nu scherp op die tot nu weinig gedocumenteerde periode in de levens van Moki en Don Cherry, hun kinderen Neneh en Eagle-Eye en een gemeenschap van gelijkgestemde zielen. Don & Moki Cherry: Organic Music Societies toont in kleurrijke textielwerken, posterdesigns, schilderijen, videofragmenten, archiefstukken en muziekopnames hoe het gezinsleven in een verlaten schoolgebouw op het Zweedse platteland een intieme en open, radicaal creatieve omgeving schiep die de deur openzette naar een andere wereld.

NL

L’ART AU TEMPS DES CERISES À la fin des années soixante, une designeuse et artiste suédoise et un célèbre jazzman américain ont fait de leur maison une scène et de la scène leur maison. Une exposition chez argos se penche aujourd’hui sur cette période jusqu’ici peu documentée de la vie de Moki et Don Cherry, de leurs enfants Neneh et Eagle-Eye et d’une communauté de personnes de même sensibilité. Don & Moki Cherry: Organic Music Societies montre, au moyen de textiles colorés, d’affiches, de peintures, de clips vidéo, de documents d’archives et d’enregistrements musicaux, comment la vie de famille dans une ancienne école de la campagne suédoise a fait naître un cadre à la fois intime, ouvert et radicalement créatif, qui a donné le champ libre à un autre monde.

FR

| INTERVIEW

NAIMA KARLSSON Don and Moki Cherry’s granddaughter

KUNST IN DE KERSENTUIN

BRUZZ

“That’s what Moki brought to the collaboration: a way for Don to take his music to other spaces than dark clubs, to create a living environment”

www.zinneke.org info@zinneke.org

aan de workshops overal in Brussel

Participez

aux ateliers ouverts partout à Bruxelles BRUZZ_zinneke_derde_pagina_liggend_2022_02_01.indd 1

1/02/22 16:38

Culture. Danse

‘Les amateurs de clichés vont être déçus’ Dans le spectacle The Divine Cypher présenté au Kaaitheater, la chorégraphe afro-brésilienne Ana Pi dialogue avec la cinéaste américaine Maya Deren, qui a filmé les danses vaudoues en Haïti il y a près de 80 ans. Loin des clichés exotiques, elle préfère mettre en évidence l’immense influence de ces danses séculaires sur les danses urbaines contemporaines. — ANDY FURNIÈRE

Le vaudou, aussi connu sous le nom anglais de voodoo, fait malheureusement encore penser, pour la plupart d’entre nous, à des poupées dans lesquelles on plante des aiguilles. Mais dans son spectacle solo The Divine Cypher, Ana Pi, chorégraphe et artiste visuelle afro-brésilienne basée à Paris, fait totalement abstraction des clichés sur cette religion haïtienne. Elle présente les mouvements typiques des chorégraphies rythmiques qui jouent un rôle crucial dans les rituels vaudous, ainsi que dans les rituels de la religion brésilienne similaire, le candomblé, et qui ont également une grande influence sur le style des danses urbaines actuelles. Pas étonnant de la part d’une artiste qui en 2014 lançait son Tour du monde des danses urbaines en dix villes sous la forme d’une conférence interactive. « Par exemple, dans le vaudou et le candomblé, pendant les cérémonies, les gens dansent en cercle, autour d’un danseur. Cette chorégraphie préfigure les cyphers de street dance d’aujourd’hui, où un danseur est encouragé par ses pairs qui se tiennent en cercle autour de 42

lui ou elle », explique Ana Pi. « Le freeze, technique de base du breakdance, est aussi très présent dans le vaudou et le candomblé.

L’influence est très large, on retrouve d’autres mouvements de danse anciens dans le hip-hop et le funk brésilien, par exemple. » Dans sa performance, Ana Pi tient également en équilibre sur sa tête une grande bouteille d’eau en plastique, en partie en hommage aux femmes d’Haïti et d’autres pays qui, traditionnellement, portent de lourdes charges avec grâce. « Mais c’est aussi un clin d’œil à une série de vidéos TikTok », sourit Ana Pi. « En 2020, le Joro challenge, très populaire sur TikTok, consistait à se filmer en train de danser avec une bouteille ou une canette sur la tête.

Je veux entrelacer le passé, le présent et le futur dans mon travail. »

NOUVELLES RÉALITÉS La principale source d’inspiration de The Divine Cypher est le film – et livre éponyme – Divine, Horsemen de la réalisatrice expérimentale américaine Maya Deren. Au milieu du XXe siècle, Deren a consacré environ sept ans de sa vie à l’observation de la culture haïtienne et des danses du patrimoine vaudou. Mais observer n’est peut-être pas le bon mot. « Deren utilise la caméra d’une manière extrêmement créative ; avec ses images elle crée, pour ainsi dire, une nouvelle réalité. Lorsque j’ai découvert son travail à l’université, un nouveau monde s’est ouvert à moi. Quand on regarde son film, la caméra est comme un corps. » Dans-The Divine Cypher, Ana Pi entre en dialogue avec les images de Deren, qui sont projetées sur scène.

Elle diffuse également un enregistrement unique de musique sacrée haïtienne, enregistré par Deren elle-même.

© DANIEL NICOALEVSKY MARIA

FR

Inspirée par les femmes haïtiennes et un célèbre défi sur TikTok, Ana Pi porte une grande bouteille d’eau sur la tête. « Je veux entrelacer le passé, le présent et le futur. »

Née en 1986 à Belo Horizonte, au Brésil Étudie à l’école de danse de l’Université fédérale de Bahia au Brésil, puis en 2009-2010 à Montpellier, en France Vit à Paris depuis une dizaine d’années Crée la conférence interactive Le tour du monde des danses urbaines en dix villes en 2014, un voyage dans dix villes à travers dix styles de danse différents NoirBLUE – Les Déplacements d’une danse, réalisé en 2017, est son premier film documentaire Participe au projet Dancing Museums en France entre 2019 et 2021 Reçoit une bourse du musée MoMA de New York pour le projet The Divine Cypher

La performance a un fort caractère poétique, qui permet à Ana Pi de rester à l’écart de tout cliché exotique. « Les dirigeants coloniaux ont élaboré des stéréotypes autour du vaudou et du candomblé, des religions qui ont leurs racines en Afrique et qui ont été propagées par la traite des esclaves. Ils ont mis l’accent sur la magie noire, par exemple, pour susciter la peur et cataloguer ces religions comme dangereuses et inférieures. Je vais décevoir les personnes qui voudraient voir ce genre de clichés. Mon spectacle n’a pas pour but de convoquer des esprits, je veux montrer que la danse peut être l’expression d’un superpouvoir humain, et qu’elle peut conduire au bonheur et à la beauté. La fonction de la danse dans le vaudou et le candomblé est de célébrer la vie, elle montre le pouvoir de la célébration.

En dansant, on peut faire la fête et prier en même temps, il y a donc des danses spécifiques associées aux prières aux dieux de la justice ou de l’eau, par exemple. » Ana Pi fait également le lien avec la samba populaire de son Brésil natal, mieux connue du grand public grâce au carnaval de Rio de Janeiro. « Samba signifie ‘prier’. » Comme nous le savons tous, danser et faire la fête ensemble est devenu beaucoup plus compliqué ces dernières années à cause d’un certain virus. « Nos vies sont devenues beaucoup plus mortes », dit Ana Pi sans détour. « Les fêtes sont très précieuses, elles nous donnent de l’énergie. Et pour l’instant, nous n’avons pas suffisamment accès à cette source d’énergie. »

Europe – elle-même vit à Paris depuis dix ans. Mais elle est également restée en contact étroit, via des plateformes en ligne, avec les artistes qu’elle a rencontrés en Haïti. Elle intégrera ces conversations intercontinentales dans une vidéo, intitulée Another Anagram of Ideas, destinée au musée MoMA de New York.

Ana Pi a reçu une bourse du MoMA en 2020 pour son projet The Divine Cypher. « Après avoir reçu

scène avec du matériel de recherche, que j’appelle ma chapelle de recherche », dit-elle. « Je veux aussi transmettre des connaissances, mais d’une manière créative, avec des images et des actions. Je veux stimuler l’imagination. » Le fait que Deren, en tant que femme au milieu du vingtième siècle, n’ait pas reculé devant une telle entreprise est également une grande source d’inspiration pour Ana Pi. « Moi-même, en ces temps

« Mon spectacle n’a pas pour but de convoquer des esprits, je veux montrer que la danse peut être l’expression d’un superpouvoir humain » cette bourse, c’était frustrant de ne pas pouvoir réaliser mon projet comme prévu, mais avec le temps, j’ai pu voir cela comme un défi, pour échapper à ces restrictions. J’ai ensuite décidé d’en faire une œuvre plus fictive, où l’on peut faire imploser les frontières du temps et de l’espace. L’œuvre de Maya Deren s’y prête parfaitement, car elle a été une pionnière dans l’utilisation de la technologie vidéo pour capturer librement les mouvements du corps et en transmettre la connaissance. » Tout comme Deren, Ana Pi assume le rôle de chercheuse et de pédagogue. « Pendant The Divine Cypher, j’installe aussi un coin sur

modernes, on me demande encore s’il n’est pas dangereux pour une femme de voyager seule dans des pays comme Haïti. Puis, je pense à Deren, qui l’a fait des décennies avant moi. Elle avait aussi un mentor féminin, à savoir Katherine Dunham (danseuse, chorégraphe et anthropologue afro-américaine, NDLR). J’espère que d’autres suivront après moi, pour poursuivre ce travail. »

BRUZZ | INTERVIEW

Ana Pi

ANA PI: THE DIVINE CYPHER 10 & 11/2, 20.30, Kaaistudio’s, www.kaaitheater.be

DIALOGUES SANS FRONTIÈRES La pandémie a aussi sérieusement entravé son projet en rendant impossible tout déplacement en Haïti. « J’ai eu la chance de pouvoir me rendre une fois dans le pays, en février 2020, pour assister aux festivités du carnaval. Je voulais commencer par le carnaval, parce que le film de Deren se termine par une scène pendant un carnaval.

Après ce voyage, j’avais l’intention d’y retourner plusieurs fois, mais les frontières ont été fermées. » Pour compenser cette déconvenue, Ana Pi a recherché des artistes haïtiens qui, comme elle, vivent en

URBAN VOODOO

URBAN VOODOO

In de voorstelling The divine cypher, deze week te zien in het Kaaitheater, gaat de Afro-Braziliaanse choreografe Ana Pi in dialoog met de Amerikaanse filmmaker Maya Deren, die zo’n tachtig jaar geleden in Haïti de voodoodansen documenteerde. Ze vermijdt exotische clichés en legt de link met de hedendaagse urban dance, die sterk is beïnvloed door deze eeuwenoude choreografieën. “Het gaat niet over het oproepen van geesten, maar over het uitdrukken van een menselijke superkracht.”

In the performance The Divine Cypher, to be seen this week at Kaaitheater, the Afro-Brazilian choreographer Ana Pi enters into dialogue with the US filmmaker Maya Deren, who documented voodoo-dancing in Haiti some 80 years ago. She avoids exotic clichés and makes the link with contemporary urban dance which is strongly influenced from these ancient choreographies. “It is not about the summoning of spirits but about the expression of a human super-power.”

NL

EN

43

Culture. Theater

Deze week kan je een Nederlandse en een Franstalige theaterbewerking van Édouard Louis’ werk zien.

Ivo van Hove, Milo Rau en Thomas Ostermeier in het theater, James Ivory voor tv: allemaal hebben ze Louis aan boord. Vanwaar dat monstersucces?

NL

— MICHAËL BELLON

Kaaitheater toont de bewerking van Ivo van Hove en ITA, Théâtre de la Vie een regie van Julien Rombaux.

Eerder werden in onze contreien al Louis’ debuut en bestseller Weg met Eddy Bellegueule uit 2014 bewerkt door de Toneelschuur in Haarlem, en zijn tweede boek Geschiedenis van geweld door Théâtre National. Ook

grote Europese regisseurs als Thomas Ostermeier en Milo Rau bij NTGent werken intens met Louis samen.

Op de slotdag van het Brandhaarden Festival van ITA (19/2 > 2/3), dat volledig in het teken staat van Édouard Louis, is trouwens voor het eerst een theatrale tekstlezing van The interrogation van Louis en Rau te zien, eerder bedoeld maar uitgesteld voor het Kunstenfestivaldesarts. Voorts bereidt regisseur James Ivory een televisiereeks voor op basis van het werk van Louis, en bevat het boek Dialoog over kunst en politiek de neerslag van gesprekken tussen Louis en de Britse regisseur Ken Loach. Édouard Louis werd in 1992 geboren als Eddy Bellegueule in het Noord-Franse arbeidersdorpje Hallencourt. Hij veranderde

wettelijk van naam om zijn jeugd als homo in een arm, alcoholisch, homofoob en gewelddadig arbeidersgezin van zich af te schudden.

Die jeugd vormde de grondstof van Weg met Eddy Bellegueule. Als een van de enigen uit zijn familie en dorp ontsnapte hij aan de beperkingen van zijn milieu om te gaan studeren. Aan het lyceum in Amiens, en daarna in Parijs. Louis kwam nog een tijdlang aan de kost met prostitutie, alvorens zijn schrijverij en zijn nieuwe netwerk van hem een belangrijke en erg actieve stem maakte in het Franse intellectuele en politieke debat. In Parijs speelde zich ook nog een ingrijpende gebeurtenis af die het onderwerp is van Geschiedenis van geweld: de verkrachting en moordpoging waarvan Louis het slachtoffer was op kerstnacht 2012. In Ze hebben mijn vader vermoord en Strijd en metamorfose van een vrouw vertelt Louis over het wisselende lot dat zijn vader en zijn moeder te beurt viel nadat hij thuis was vertrokken.

© JEAN FRANCOIS ROBERT/MODDS - WAHLSTRÖM & WIDSTRAND

RADICALE IDEEËN

44

Édouard Louis, de opstandige wonderknaap van de Franse literatuur.

Centraal in de politieke vertaling van Louis’ boeken staat de klassenstrijd. Édouard Louis ziet sociale achterstelling als dé hoofdoorzaak van de ellende die hij, zijn familie, zijn dorpsgenoten, en generaties lotgenoten meemaken of hebben meegemaakt. Niet dat hij de rol verloochent die psychologische en sociologische factoren kunnen spelen bij het gedijen van analfabetisme, alcoholisme, racisme, seksisme, homofobie en geweld.

Maar dé grondslag is sociaal-economisch. Het verbale en fysieke geweld in zijn boeken is de onrechtstreekse verderzetting van het klassengeweld waaronder de laagste klassen gebukt gaan. In een stuk over de Afro-Amerikaanse Nobelprijswinnares Toni Morrison wijst Louis het geweld van de onderdrukker ook onomwonden aan als oorzaak van het geweld dat de onderdrukte eventueel gebruikt om tegen hem in opstand te komen. De

© JAN VERSWEYVELD

Iedereen wil een stukje van Édouard Louis

‘ze’ in Ze hebben mijn vader vermoord zijn voor Louis dan ook gewoon Chirac, Hollande, Sarkozy en Macron, die ten voordele van de electoraal aantrekkelijkere middenklassen en de rijken besparen op sociale uitkeringen.

VOOR… Waarom slaat die radicaliteit van Édouard Louis zo aan? Vooreerst is er een tijdgeest waarin slachtoffers van seksisme, racisme, homofobie luidkeels van zich laten horen. Ook slachtoffers van sociale achterstelling moeten rekenen op voormalige lotgenoten die hun situatie ontgroeid zijn om mondig en gehoord te worden. Louis is zo iemand. En hoewel de kunsten niet ontsnappen aan maatschappelijke uitsluitingsmechanismen heeft de thematiek van de klassenstrijd daar wel weer wat voet aan de grond. Dat films als Joker, Parasite, Les misérables of Nomadland het goed doen, is geen toeval. Onlangs was Édouard Louis nog in Brussel samen met zijn Schotse geestesgenoot Douglas Stuart, die voor zijn debuut Shuggie Bain de Booker Prize won.

Louis is geen vrouw en niet

voor hen bepaalt, kennen ze de uitkomst: “Boeken keken op ons neer en negeerden ons,” schrijft Louis over de perceptie die hij en de arbeidersgemeenschap hadden over literatuur. Sommige recensenten noteren de afwijkende literatuuropvattingen van Louis wel, maar wijzen ze toch af als ze over zijn werk moeten oordelen. Ze hebben mijn vader vermoord wordt dan bijvoorbeeld terecht als een pamflet gelezen, maar vervolgens gediskwalificeerd omdat het ‘maar’ een pamflet is.

Scènebeeld van Ivo van Hoves Wie heeft mijn vader vermoord, de bewerking van een boek waarin Édouard Louis onvervaard het Franse establishment aanvalt.

gekleurd, maar als homo uit een arbeidersmilieu weet hij ook wat intersectionaliteit is, en dat voor al wie het slachtoffer is van een of meerdere vormen van uitsluiting een soortgelijke analyse en gezamenlijke strijd noodzakelijk zijn. Hij neemt seksisme en racisme dan ook consequent mee in zijn discours.

Behalve zijn witte en mannelijke privilege zet hij daarbij ook zijn autobiografie in. Lezers en uitgeverijen vallen voor auteurs met een persoonlijkheid en een intrigerend levensverhaal, dat de nieuwsgierigheid aanscherpt en de auteur de legitimiteit van een ervaringsdeskundige verschaft. Met die gepassioneerde persoonlijkheid bindt hij via de (sociale) media de strijd aan met extreemrechts, maar ook met de reeds genoemde president Macron, die hij rechtstreeks aanspreekt met frasen als ‘Mijn boek verzet zich tegen wie u bent en wat u doet’ of ‘Ik schrijf om u te beschamen’.

Ten slotte heeft Louis ook een zachte kant. In de boekjes over zijn moeder en vader is ook sprake van verzoening. In Geschiedenis van geweld zet hij ook zichzelf in de spiegel. En uiteindelijk is zijn werk

een pleidooi om te zorgen voor elkaar.

… EN TEGEN Wat wel opvalt is dat Louis nog geen literaire prijzen kreeg, en dat critici die het klassenverhaal niet helemaal volgen en zijn radicaliteit voor simplisme verslijten niet altijd lief voor hem zijn.

De auteur Édouard Louis wordt ook herhaling verweten. Maar de verschillende boeken en boekjes over zichzelf en zijn familie vormen een geheel dat hij voortdurend aanvult en uitwerkt en dat vol straffe verhalen en inzichten zit.

Louis zelf ziet zijn herhalingen trouwens als noodzaak. Zolang mensen verhalen als dat van zijn vader niet willen horen, zal hij ze blijven vertellen. Dat Louis zou overdrijven met zijn ‘miserabilisme’ lijkt eerder de klassieke strategie van de romantische escapist en relativist die de ernst en geloofwaardigheid van de sociale aanklager wil ondergraven om zijn eigen zielenrust als lezer te kunnen vrijwaren. Daartegenover staat Louis als hardnekkige killjoy, die het recht van slachtoffers om te

klagen zal blijven verdedigen.

Voorts is er bij sommigen ook nog de weerstand tegen de weinig opgesmukte autobiografie als literair genre. Louis antwoordt daarop dat hij niet wil voldoen aan de eisen van de literatuur, maar beantwoorden aan een noodzaak en voegt eraan toe dat je sowieso over velen schrijft wanneer je over jezelf schrijft.

Waarom zou de arbeidersklasse niet zelf kunnen bepalen wat literatuur kan zijn? Zolang iemand anders het

L’EFFET ÉDOUARD LOUIS La même semaine, se jouent deux adaptations théâtrales (l’une en néerlandais, l’autre en français) de l’œuvre d’Édouard Louis. Ivo Van Hove, Milo Rau, Ken Loach : ils ont tous collaboré avec l’enfant prodige. L’écrivain, né en 1992 dans le nord de la France sous le nom d’Eddy Bellegueule, a quitté sa ville pour rompre avec sa vie d’homosexuel au sein d’une famille ouvrière pauvre, violente, alcoolique et homophobe. Son œuvre est un règlement de comptes avec son ancien milieu, mais aussi avec les tentacules du pouvoir.

FR

Dat Louis in het theater wél gretig wordt opgepikt, heeft wellicht met zijn eigen voorkeuren te maken. Hij die zijn hele jeugd de rol van hetero speelde, ging zelf van theater houden. In Weg met Eddy Bellegueule staat te lezen hoe hij in zijn jeugd wekelijks vijftien kilometer stapte om naar een theaterklasje te gaan.

Theater- en filmbezoeken in Amiens zetten zijn ontvoogding in gang. Ze hebben mijn vader vermoord begint ook met de woorden “Als dit een toneeltekst was, …” Vandaag werkt Louis actief samen met regisseurs die hem omarmen. En ook wij toneelliefhebbers horen graag verhalen met de authenticiteit van Louis’ autobiografie. De volgende stap is dat we er het geweten van de evenmin al klassenneutrale theatersector niet meer mee hoeven te sussen.

B R U Z Z | A N A LY S E

THEATERMAN

WIE HEEFT MIJN VADER VERMOORD 11 & 12/2, 20.30, Kaaitheater, www.kaaitheater.be QUI A TUÉ MON PÈRE 15 > 26/2, Théâtre de la Vie, www.theatredelavie.be

THE ÉDOUARD LOUIS EFFECT This week, there is a Dutch and a French-language theatre adaptation of Édouard Louis’ work on offer. Ivo Van Hove, Milo Rau, James Ivory, Ken Loach: they have all worked with the French prodigy. Born as Eddy Bellegueule in 1992 in northern France, the writer left everything behind to shake off his youth as a gay man in a poor, alcoholic, homophobic and violent working-class family. His oeuvre is one long reckoning with his former world, but also with the tentacles of power.

EN

45

Under the skin

WAT KRUIPT ER ONDER DE HUID VAN PIANISTE PAULETTE VERLÉE?

‘De uitdaging is om van iets simpels iets moois te maken’ Ze zong eerst in een paar popbands, maar vandaag vervelt Veerle Pollet tot de neoklassieke pianiste Paulette Verlée.

Deze week houdt ze haar debuut choses vues à droite et à gauche (sans lunettes) boven de doopvont, een ode aan eenvoud en schoonheid. — TOM ZONDERMAN, FOTO IVAN PUT

NL

BRUZZ | PORTRAIT

“

W

at het verschil is tussen Veerle Pollet en Paulette Verlée? Er is er geen, ze zijn dezelfde persoon,” schippert de Brusselse muzikante over haar artistieke ontdubbeling.

“Ik kruip niet in een personage als ik muziek speel. Veerle Pollet klinkt alleen niet zo hip. En mijn voornaam kennen ze alleen maar in Vlaanderen, zelfs in Nederland weten ze niet of ik een man of vrouw ben. (Lacht) Daarom heette mijn vorige project ook Call Me Lucy.”

Vroeger kroop Pollet het podium op om te zingen, vandaag schaart ze zich in de stroom neoklassieke en postminimalistische pianomuziek die in het zog van Nils Frahm, Max Richter en Joep Beving al een paar jaar zachtjes over ons heen walst.

“Als kind kreeg ik aan de academie sonates van Bach en Beethoven voorgeschoteld, maar ik zag mijzelf nooit die kant opgaan. Bij neoklassiek moet je gelukkig geen grootse stukken componeren, het mag simpel zijn. Dat zeg ik zonder te denigreren.

“Ik wil overdonderd worden door mooie klanken. Van Satie of Billie Eilish, dat maakt niet uit” Call Me Lucy was een rockband die niet vies was van wat elektronica.

Veerle Pollet surft al haar hele leven op de scheidingslijn tussen klassiek en pop. Als vijfjarige uk begon ze te pingelen op de piano die thuis stond.

De academie volgde, maar haar tienerhart luchtte ze met gitaren en drums. Ze studeerde klassiek aan het Lemmens in Leuven, maar tegelijk zocht ze verbreding met jazz- en popbands als One Trick Po en Aubin.

BACH VERSUS BEVING “Mijn medestudenten kwamen allemaal uit superklassieke nesten, ze kenden alle symfonieën en concerto’s,” vertelt Pollet. “Mijn moeder speelde wel wat piano en mijn vader zat bij de fanfare, maar bij ons thuis stond gewoon Radio 1 op.

Ik moest echt bijbenen. Nog steeds ben ik geen grote kenner van het klassieke repertoire.”

46

Een grote improvisator ben ik ook niet, ik vind mijn weg tussen een paar akkoorden, zoek daarboven een mooie melodie en dat is prima.”

Pollet maalt er niet om dat haar muziek in playlists als ‘Chill’ en ‘Focus’ zal terechtkomen, en vindt het prima dat mensen haar muziek opzetten om tot rust te komen. “Of zelfs als ze aan het studeren zijn of de afwas doen. (Lacht) In een ideale wereld ga je rustig zitten met je hoofdtelefoon op om naar muziek te luisteren, maar wie heeft daar vandaag de tijd nog voor?”

Het is niet makkelijk om boven het maaiveld uit te steken in een muziekgenre waar er elke dag artiesten bij komen. “Nee. Het is ook zo eenvoudig geworden om dingen op te nemen. Een keyboard klinkt minder mooi dan een Steinway, maar je kan wel makkelijk een opname maken en die online zwieren.”

Wat haar onderscheidt? Subtiele akkoordenwissels die de naar pop geurende harmonieën een tik geven, wat strooisels elektronica die binnen het beperkte aantal noten voor variatie zorgen en een zucht melancholie. Muziek die Pollet op haar debuutalbum in elkaar timmerde met gitarist Jan Viggria van noiseband The Guru Guru en de barokcellist Michel Boulanger. “Soms ben ik jaloers op wat zij kunnen op hun instrumenten. Met een strijker kan je je klanken bewerken, met een vibrato of een crescendo of zo. Dat kan je op een piano niet, je slaat de toets aan en that’s it.”

SAVOUREREN MET SATIE Ontroering vindt ze net zo goed bij Tom Waits als bij Erik Satie, zegt Pollet. Van die laatste leende ze de titel voor haar plaat, choses vues à droite et à gauche (sans lunettes) verwijst naar een honderd jaar oud kamermuziekstuk van Satie. “Na de zware periode van de romantiek begon Satie alles te vereenvoudigen, en zo werd hij de grondlegger van de neoklassiek. Maar ik vind hem ook als figuur boeiend. Hij was een beetje gek, na zijn dood bleek dat hij zijn huis volstouwde met piano’s en paraplu’s. En hij was heel grappig.

In de titels van zijn composities zit veel humor, en de aanwijzingen op zijn partituren waren heel apart. In plaats van ‘andante’, schreef hij iets

als: ‘Speel het alsof je een appel van de boom trekt.’ Blijkbaar was hij zelf ook niet zo’n goede pianist, hij werd zelfs uitgeschreven uit de pianoklas en bestempeld als ‘meest luie student van het conservatorium’ en ‘getalenteerd maar traag’.” (Lacht) Saties repertoire kwam niet echt aan bod op het conservatorium, vertelt Pollet. “Misschien omdat het niet zo moeilijk is, er wordt vooral ingegaan op technisch uitdagende stukken. Ook aan de academie moest ik niet afkomen met filmmuziek of zo. Ik geef er nu zelf les, en ik maak er een punt van dat ik opensta voor alles, ook als leerlingen met een popsong afkomen. Ik wil gewoon overdonderd worden door mooie klanken. Of dat nu door Satie of Debussy is, een hiphopnummer of door een liedje van Billie Eilish, dat maakt niet uit.”

Voor Pollet ligt schoonheid niet in virtuositeit. “Dat heb ik ook moeten leren, want tijdens mijn studies heb ik nu eenmaal een grote bagage verzameld. In de neoklassiek is het net de kunst om binnen de eenvoud iets moois te maken – een compositie die vergezocht is, schiet zijn doel voorbij. En als het lukt, wordt het iets heel krachtigs.”

PAULETTE VERLÉE choses vues à droite et à gauche (sans lunettes) verschijnt op 11/2 24/2, 20.00, Muntpunt, pauletteverlee.com

BEAUTÉ SIMPLE

SIMPLE BEAUTY

Il y a quelques années encore, Veerle Pollet chantait dans des groupes de pop et de rock comme One Trick Po et Call Me Lucy. Mais sous son nouveau pseudo Paulette Verlée, elle a rejoint le courant du piano néoclassique, dans le sillon de Nils Frahm, Joep Beving et Max Richter. Sur son premier album choses vues à droite et à gauche (sans lunettes), elle part en quête de beauté dans les mélodies simples, avec une mélancolie automnale. « Dans le néoclassique, l’art consiste à faire du joli avec du simple – une composition sophistiquée ne permet pas d’atteindre cet objectif. Quand on y arrive, c’est très puissant. »

Until a few years ago, Veerle Pollet sung in pop and rock bands, but with her new alias Paulette Verlée, she joins the stream of neo-classical piano music that rolling over us in the wake of Nils Frahm, Joep Beving and Max Richter. On her debut choses vues à droite et à gauche (sans lunettes), she is looking for beauty in simple melodic lines and autumnal melancholia.

“In the neo-classical world, the art is to make something beautiful inside simplicity – a far-fetched composition misses the goal. If that works, then that is something very powerful.”

FR

EN

Paulette Verlée Geboren als Veerle Pollet in Jette in 1981, verhuist op haar twaalfde naar Sint-Pieters-Leeuw Keert na haar studies klassieke muziek aan het Lemmens in Leuven weer terug naar Brussel Verkent de jazz en pop met bands als One Trick Po, Aubin en Call Me Lucy Maakt muziek bij het hoorspel Kabouter Korsakov van Het Geluidshuis en de reclamecampagne Max en de Tovergroentjes van Delhaize. Pent de soundtrack voor de Britse film The rainbow is black

BRUZZ | INTERVIEW

Onder haar nieuwe alias Paulette Verlée duikt ze met haar debuutplaat choses vues à droite et à gauche (sans lunettes) in de wereld van de neoklassiek

Elisabeth Leonskaja Boris Giltburg Nikolai Lugansky

Elisabeth Leonskaja Boris Giltburg Valentina Lisitsa Nelson Goerner Maki Namekawa Cédric Tiberghien Yeol Eum Son & manyLisitsa more...

Nicolai Lugansky Valentina Elisabeth Elisabeth Leonskaja Leonskaja Boris Boris Giltburg Giltburg

17––1720.02.22 17 – 20.02.22 Nicolai Nicolai Lugansky Lugansky Valentina Valentina Lisitsa Lisitsa

17.02 | MALIK DJOUDI 25.02 | ENDLESS DIVE + SLAMINO

27.02 | SHIT & SHINE 04.03 | RARE AKUMA 05.03 | EFTERKLANG

06.03 | RIMON 16.03 | PORRIDGE RADIO 19.03 | TRICKY

ALL CONCERTS - BOTANIQUE.BE

V.U./E.R.: Gilles Ledure, Rue du Belvédèrestraat 27/5 1050 Brussel / Bruxelles design by raf-thienpont.be

CONCERTS

BRUZZ Select. Eat & Drink

Met Plaizier: niet alleen goed voor de smaakpapillen, maar ook voor de (ondernemers)geest.

Puur plezier NL

Een nieuw Ukkelse eethuisje, dat er bovendien prachtig uitziet, weet ons op meerdere manieren te verleiden. Met Plaizier is tegelijkertijd kakelverse kantine, conceptstore en netwerkplek. — MICHEL VERLINDEN, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE MET PLAIZIER

••••

chaussée de Waterloosesteenweg 925, Ukkel/Uccle, 02-882.21.20, www.metplaizier.be ma/lu/Mo > vr/ve/Fr 8 > 17.00, za/sa/Sa & zo/di/Su 10 > 17.00

Achter Met Plaizier zit 000, een vereniging gespecialiseerd in ‘change management’, een praktijk die bedrijven helpt hun organisatie te herdenken. De twee onderneemsters achter het project zijn een partnerschap aangegaan met de vzw One Day One Action om een plek uit de grond te stampen die volstrekt uniek is. Bij het binnenwandelen ontdekken we een erg leesbare ruimte.

We zien verschillende types tafeltjes (sommige rond, andere hoog, nog andere groot genoeg voor een groep mensen), een mooie toog met nepmarmer, en vloertegels in dambordpatroon.

Er zijn allerlei objecten te koop die eenzelfde consumptie-ethiek delen. We zien bijvoorbeeld sneakers van Norm Shoes, 100 procent Europees en voor 90 procent vervaardigd uit recyclagemateriaal. Er zijn ook creaties van Frédéric Mathieu, een Brusselse pottenbakker die werkt met zandsteen van SaintAmand. Voorts zien we nog een selectie boeken, en al niet van de minste, getuige de cult-graphic novel over wijn De onwetenden van Étienne Davodeau of Le gourmet solitaire van Jirô Taniguchi.

Nog beter nieuws is dat je hier ook een hapje kan eten. Met Plaizier is niet

echt een restaurant, maar eerder een eethuisje, geruggensteund door Brussels talent, zoals de bekende patissière Sarah Cisinski. We trakteren ons op een heerlijke soep van rode biet en mierikswortel (€7 met lekker brood van Boulengier) die recht van bij Alimentation komt, een bekende traiteur uit Elsene. Heerlijk romig is deze soep, en de bereiding heeft de aardesmaak van de biet helemaal tenietgedaan. We proeven ook een focaccia (€9) die ter plaatse is bereid, met rode kool, krokante augurkjes en vooral pastrami. Een huisgemaakte limonade met – zeldzaam! – een perfect gebalanceerde zuurheid (€4) doet ons tijdens deze maaltijd helemaal de tijd vergeten.

We vermelden graag nog het luik ‘Society’, dat al wie geïnteresseerd is uitnodigt om mee aan tafel te schuiven om te debatteren over allerlei onderwerpen binnen het thema ondernemen.

49

BRUZZ Select. Cinema

FILM OF THE WEEK

A sinking ship EN

For a second time, director Kenneth Branagh lets himself play detective Hercule Poirot in a luxurious film adaptation of an Agatha Christie. His star ensemble takes Death on the Nile out on dangerous waters. — NIELS RUËLL DEATH ON THE NILE

••

US, dir.: Kenneth Branagh, act.: Kenneth Branagh, Gal Gadot, Armie Hammer, Annette Bening

So far, Agatha Christie has sold two billion books and millions more are sold every year. TV and film producers soon got wise to the fact that people enjoy the murder mysteries of the Queen of Crime. Two of the most famous are Sidney Lumet’s Murder on the Orient Express (1974) and Death on the Nile (1978). Many a film critic thought that such a whodunit would be too corny, far-fetched and static for 21st-century moviegoers, but they were sorely mistaken as they found out in 2017. Murder on the Orient Express raised almost €313 million. A somewhat older audience loved

Armie Hammer and Gal Gadot are only two of the big names in the star-studded cast.

seeing a cast of well-known stars (Johnny Depp, Penélope Cruz, Michelle Pfeiffer, Judi Dench, etc.) in costume in a

murder mystery that provided all the necessary suspense and in the end, was completely unravelled by a sleuth of the highest order: the Belgian detective Hercule Poirot.

NEGATIVITY

Director Kenneth Branagh himself in the role of the Belgian detective Hercule Poirot.

50

Director Kenneth Branagh, a veteran of Oscar-winning Shakespeare films, pampered the viewer with a particularly luxurious performance. With a monumental moustache, he passed himself off as Poirot.

Repeating the success seemed easy-peasy and there is no lack of Agatha Christies.

In adapting Death on the Nile, Branagh secured dazzling landscapes and settings. The pyramids of Giza, the temples of Abu Simbel or Karnak, a splendid boat with which the jet set sails down the wondrous Nile. Branagh enjoys making it look as good as possible. The plot is an ingenious Cluedo: on the boat, murder follows murder. Almost everyone onboard has a secret.

Including Poirot.

Not many would turn down a well-paid, easy job in a sure-fire hit. Among those who said yes were Gal Gadot from Wonder Woman, Armie Hammer from Call Me By Your Name, Annette Bening from American Beauty, Emma Mackey from Sex Education, British comedian Russell Brand and Letitia Wright from Black Panther. A bad miscalculation: they bring Death on the Nile down, and Gadot and Hammer are just not very good actors.

But it was mainly off screen that things went wrong, giving the film an air of negativity.

During the lockdown, Gadot mishandled “Imagine” by John Lennon. Brand and Wright were discredited as having alleged sympathy for antivaxers. Hammer found himself cancelled after stories of cannibalism, frequent adultery and abuse were investigated by the police. Disney’s only hope now is that the public is so hungry for some old-fashioned escapism in a new guise that it will not care about all this.

FOCUS

MORE FILM

Les Brigades rouges ont la parole FR

La plateforme VOD Avila propose de (re)découvrir Loredana Bianconi. La cinéaste militante bruxelloise donne la parole à des femmes silencieuses – ou réduites au silence. — NIELS RUËLL

La plateforme de streaming Avila, fondée en 2020, tient ses promesses et fait principalement la promotion de films belges qui transcendent l’éphémère avec une dimension esthétique, technique, politique ou historique. Dernière nouveauté en date : les documentaires de Loredana Bianconi. La Bruxelloise a un faible pour les femmes en révolte intérieure ou en résistance ouverte.

Selon ses propres termes : « J’aime particulièrement les sujets silencieux – ou réduits au silence – de l’Histoire.

J’essaie d’écouter sans jugement, et de comprendre.

Je suis ouverte et me rends disponible aux mots des autres, afin de réveiller des souvenirs, de provoquer des

DO YOU REMEMBER REVOLUTION

réactions et de réfléchir. C’est mon approche militante. » Dans Devenir, datant de 2004, une amie de 45 ans, qui cherche en vain du travail, réfléchit à sa situation et à toutes les forces politiques, économiques et sociales qui y contribuent. La partie « essai » est un peu datée.

Do You Remember Revolution remontant à 1997, est, en revanche, aussi intéressant qu’il y a 25 ans. Quatre femmes italiennes prennent la parole et racontent leur vie détruite et celle des victimes qu’elles ont faites. Très jeunes, Adriana, Barbara, Nadia et Susanna ont acquis la conviction que la fin justifie les moyens et que la violence et les attentats sont légitimes pour déclencher une révolution qui amènerait le

prolétariat au pouvoir. Elles ont laissé leur vie derrière elles pour devenir des personnages clés des Brigades rouges, le mouvement qui a terrorisé l’Italie entre 1968 et 1988 avec plus d’une centaine de tentatives d’assassinat.

Cela leur a valu, bien sûr, de lourdes peines de prison.

Leur témoignage est enregistré sans froufrous – vous ne verrez rien de plus délirant qu’un cendrier qui se remplit au fil du temps – et sans moralisme déplacé. Bien sûr, c’est leur vérité, leur version, mais comment comprendre l’Histoire si on ne la connaît pas ? Un film qui marque.

LOREDANA BIANCONI: DEVENIR & DO YOU REMEMBER REVOLUTION www.avilafilm.be

1

Drive my car •••• JP, dir.: Ryusuke Hamaguchi, act.: Hidetoshi Nishijima, Toko Miura, Masaki Okada

NL/ Als je van ons niet aanneemt dat Drive my car een

heel goede adaptatie is van een kortverhaal van hardloper Haruki Murakami, neem het dan van Spike Lee aan.

Onder zijn voorzitterschap bekroonde het Festival van Cannes de Japanse regisseur-scenarist Hamaguchi met de prijs voor beste scenario. Als u Spike Lee niet gelooft, geloof dan oud-president Barack Obama, die Drive my car opnam in zijn lijstje met de beste films van 2021. De bioscooprelease is voor 2 maart, maar volgende dinsdag is er een avant-première in Flagey in het kader van Film Fest Gent On Tour. Wie graag als eerste een topper ontdekt, weet waar hij of zij zich naartoe moet laten rijden. (NR)

2

Les Jeunes Amants •• FR, dir. : Carine Tardieu, act. : Fanny Ardant, Melvil Poupaud, Cécile de France

FR/ C’est Solveig Anspach, la réalisatrice franco-islandaise de Haut les cœurs ! et L’Effet aquatique, qui aurait dû réaliser ce film, mais une rechute du cancer l’emportait en 2015. Son amie Carine Tardieu a fait en sorte que le projet soit tout de même mené à bien. Vous la connaissez peut-être de Ôtez-moi d’un doute, une comédie sympa avec les acteurs belges Cécile de France et François Damiens. Cette fois, c’est Fanny Ardant qui prouve que le charisme n’a pas d’âge, dans le rôle d’une architecte à la retraite qui entame une relation amoureuse avec un docteur plus jeune de vingt-cinq ans (Melvil Poupaud). La mère d’Anspach a vécu une histoire similaire. (NR)

3

Marry Me US, dir.: Kat Coiro, act.: Jennifer Lopez, Owen Wilson, Utkarsh Ambudkar

EN/ The love life of Jennifer Lopez is turbulent enough

for a film. Eighteen years ago, she was engaged to movie star Ben Affleck. Their relationship turned out not strong enough to withstand the attention of the media, but since last year they are once again a couple. J.Lo already has three marriages behind her and with that experience, she was perfect for the main role in the musical wedding film Marry Me. She plays a superstar who just before the ceremony finds out that her future intended has been unfaithful and she marries a stranger from the audience.

It is not Ben Affleck that plays the pitiable spouse, Owen Wilson is the specialist in that type of character. (NR) 51

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

FESTIVAL

THEATRE & DANCE

Variations on Bach EN/ There was once a Russian count who could not sleep. Albums with whale noise or podcasts to help you sleep had not yet been invented and so the nobleman asked a composer to write some music for his employed pianist. If the pianist played those pieces at night, the count ought to fall asleep or at least spend the night being entertained. That is the myth behind the creation of Bach’s Goldberg Variations and in all likelihood, that is how it was. But the so-called “keyboard exercise, consisting of an aria with diverse variations” has certainly become one of the most mythical works in the canon of classical music.

Bozar is also placing the Goldberg Variations in the centre of the programme for its Bach Heritage Festival and presents the key work in different disguises. There is the “traditional approach”, in which the French baro(c)k star

ANTHONY ROMANIUK

ZEG AAN DE KINDEREN DAT WIJ NIET DEUGEN

Jean Rondeau plays the series in its entirety on harpsichord, or the contemporary retelling, in which keyboardist Anthony Romaniuk and cellist Benjamin Glorieux improvise on the variations in a soundscape enriched with live electronics. The piece is played on the accordion in Michiel Vandevelde’s performance and the choreographer, together with dancers from the Ghent art venue Platform K, bases himself on the iconic solo that Steve Paxton danced to Bach’s music.

That Johann Sebastian still inspires today is shown by George De Decker, who composed his own 21st century aria with variations in Wit in Wit. One thing is certain, there is no time for a nap.

BACH HERITAGE FESTIVAL 9 > 13/2, Bozar, www.bozar.be

1

Halve eeuw dichter NL/ Slechts weinigen hebben de tijd nog

meegemaakt waarin Leonard Nolens géén illustere, teruggetrokken, ietwat intrigerende, half cryptische, half toegankelijke, Nobelprijsfähige dichter was. Nolens stevent af op zijn 75e verjaardag en het is niet bekend waar hij zich mee bezighield voor hij achter een zolderkamerbureau met een ganzenveer zijn innerlijk begon af te schrapen. Johan Leysen is een nogal dito acteur die in een regie van Guy Cassiers en naar een concept van literatuurpaus Luc Coorevits put uit Nolens’ bundels Bres uit 2007 en Zeg aan de kinderen dat wij niet deugen uit 2011. (MB)

GUY CASSIERS: ZEG AAN DE KINDEREN DAT WIJ NIET DEUGEN 15 & 16/2, 20.00, KVS, www.kvs.be

2

L’appel des voix

FR/ Le noir lui va si bien. C’est de la pénombre que s’élèvent les voix qui composent cette pièce vocale de la musicienne, chanteuse et performeuse bruxelloise d’adoption Myriam Pruvot. Entre théâtre musical et opéra radiophonique, elle nous propose une forme hybride pour plateau et dispositif radio qui n’existe que dans le moment où elle est écoutée. Cinq actes chantés qui distillent de la musique polyphonique et des field recordings, de l’abstraction et des chansons. Quand le regard se met en pause, l’ouïe peut donner forme à des paysages d’une finesse et d’une profondeur insoupçonnés. Œuvre narrative autant qu’intuitive, un opéra modeste tente un nouveau langage. (GB)

MYRIAM PRUVOT: UN OPÉRA MODESTE 11 & 12/2, 20.00, Les Halles, www.halles.be

3

Not to be Missed EN/ If anyone ever organised a Miss pageant,

then a Filipina won. With no less than fifteen winners of international beauty contests – Miss Universe, Miss World, Miss Earth, Miss International... – the Philippines are the clear record-holder in this genre and now, transgender beauty contests are big business there too. In the performance Miss, Joshua Serafin, a Philippine artist who, among other places, studied at P.A.R.T.S., investigates what this (sub)culture can teach us about gender, identity, beauty politics and colonialism. (MB) JOSHUA SERAFIN: MISS 11 & 12/2, 20.30, Beursschouwburg, www.beursschouwburg.be

52

MUSIC & NIGHTLIFE

ART & LITERATURE

WIN! Send in the keyword in bold along with your address and phone number to win@bruzz.be

DONDER

1

Van patrijzen en witte hemden NL/ ‘Een patrijze die vliegt’, ‘Als witte hemden in

het licht’, ‘J’ai trouvé une crème à la glace’: de songtitels van Donder geven weg waar het jazztrio de mosterd haalde voor zijn in 2020 uitgebrachte album Het verdriet: volksliederen uit het Grote Belgische Songbook. Daartoe waren drummer Casper Van de Velde en co. geïnspireerd door de manier waarop Noorwegen omgaat met zijn volksmuziektraditie. Voor zijn album werkte het trio dan ook samen met de Noorse harmoniumspeler en docent etnomusicologie aan de universiteit van Bergen Sigbjørn Apeland. Samen wekken ze hun wonderlijke klankenspel opnieuw tot leven voor de Week van de Klank. (TZ) DONDER & APELAND 12/2, 20.00, Flagey, www.flagey.be

2

Trios d’épate

FR/ Au rayon rock alternatif, le BRASS tient le trio gagnant. Sous un nom de scène qui évoque Jeff Tuche et l’humour cinéphile, le groupe Jean-Paul Groove imagine d’autres façons de danser. Aussi à l’aise sur le dancefloor qu’avec les formules du math-rock, ce trio bruxellois relaxe l’esprit et assouplit les articulations.

Dans un registre plus tendu, les riffs de Milk TV vivent le présent en revisitant les bons plans de Wire, Sonic Youth ou Devo. Enfin, pour compléter le podium, le trio londonien MadMadMad épate la galerie avec sa fusion discoïde de no wave et de krautrock. Soit une triple fête en perspective. (NAL)

MADMADMAD + MILK TV + JEAN-PAUL GROOVE 12/2, 20.00, BRASS, www.lebrass.be

3

Settled-down drones EN/ Roxane Métayer, a French artist who has

settled in Brussels, plays the violin in the duos Gebogen Ogen and Sage Alyte, but knows how to find her way also as a solo artist. She once had her debut with Éclipse des Ocelles where she joined up the sounds of the woodpecker with those of her violin. Around two years ago, she tried her hands at a live album from the first floor of Les Ateliers Claus: alienating violin sculptures swaying like drones between gurgling electronics and mysterious field recordings. Now she will share the bill on the ground floor with Still House Plants, an experimental pop trio from Glasgow. (TP) ROXANE MÉTAYER 11/2, 20.30, Les Ateliers Claus, www.lesateliersclaus.com

UGLY BELGIAN HOUSES

1

Gensters in het duister NL/ Het was heerlijk struikelen over de titel van

Françoiz Breuts vorig jaar verschenen Flux flou de la foule. Op dat album vatte de Française – die tien jaar geleden al haar thuisstad omhelsde in ‘Bruxelles bleuette’ – de liefde, de dood, het ouder worden en de lamentabele staat van onze planeet in nummers die als poëtische genstertjes gaten brandden in de duisternis. In Sterput, ook zo’n diepmenselijke donkere kamer tussen hoop en onttovering, toont ze een andere kant van zichzelf: de illustraties en collages die ze al sinds de jaren 1990 uit haar vingers laat vloeien voor jeugdboeken en albumhoezen. We twijfelen er niet aan dat ook die gensters gloedvol zullen fonkelen. (KS)

FRANÇOIZ BREUT 10 > 20/2, Sterput, sterput.org

2

5x2 tickets, KVS, 16/2

NL/ De Week van de Poëzie is nog maar net voorbij of KVS pakt alweer uit met Zeg aan de kinderen dat wij niet deugen, een hommage aan Leonard Nolens.

De dichter zal u enkel zien via videobeelden, maar de onvolprezen Johan Leysen krijg je live. Voor de regie tekent Guy Cassiers. Mail ‘nolens‘

Tu veux ma carte ?

FR/ Bruxelles fourmille d’artistes en tous genres. Pour les rencontrer et admirer leur travail ce week-end, il faudra d’abord compter juqu’à 275. Émergents ou confirmés, tous ces artistes donnent rendez-vous au public pour la 9e édition de l’événement collectif et multidisciplinaire Carte de Visite ARTopenKUNST. Avec trois créations et une carte de visite. Sur les 6 étages des anciens magasins de textile, dialogueront 800 œuvres en peinture, dessin, collage, photo, art textile, sculpture, installation, projection, sérigraphie, céramique. Cette année, un focus associera street art et féminisme et un autre la rencontre des arts numériques et de la photographie. (GB)

CARTE DE VISITE - ARTOPENKUNST 11 > 13/2, Espace Vanderborght, www.cartedevisite.brussels

3

LEONARD NOLENS & JOHAN LEYSEN

GROSSE FREIHEIT

5x2 tickets, sortie 16/2

FR/ Grosse Freiheit raconte l’histoire vraie de Hans Hoffmann, condamné à 20 ans de prison dans l’Allemagne de l’après-guerre, où l’homosexualité est interdite. Le film a été sélectionné au Film Fest Gent et au Pink Screens de Bruxelles. Dans le rôle principal, vous reconnaîtrez Franz Rogowski, l’acteur sensible de Transit et Liebe in den Gängen.

Envoyez « Freiheit »

In da house EN/ The saying is that Belgians are born with a

need to build a nest of their own. Whether that is a good thing is something else entirely, as Hannes Coudenys has been demonstrating for more than a decade.

The creator of “Ugly Belgian Houses” has been posting architectural monstrosities on his social media since 2011.

Accompanied by a witty commentary and compassion, because “being ugly is better than being boring.” On Instagram, the chaotic combinations of styles, endless outbuildings, clumsy front yard art and megalomaniac renovations keep some 155,000 followers entertained. At Ruby Gallery, he also wants to attract the laughter and sense of recognition of the contemporary art lover. (KS) UGLY BELGIAN HOUSES > 5/3, Ruby Gallery, rubygallery.be

BLACK FLOWER

5x2 tickets, Ancienne Belgique, 16/2

EN/ BBC Radio 6 Music’s Gilles Peterson calls them “brilliant” and who are we to disagree with him? On their new album Magma, the Brusselsbased band Black Flower, led by Natham Daems, take their hypnotizing mix of Ethiojazz, Afrobeat, psychedelica and oriental influences to the next level. Email ‘flower‘ 53

Nick Trachet

COLOFON

BRUZZ

| CULINAIR

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Ik trok op zoek naar de koloniale keuken, keukens en gerechten die in de imperialistische wingewesten zijn ontstaan op basis van de lokale bereidingen en grondstoffen, maar dan door en voor de kolonialen.

Zo kwamen ze dan in het ‘moederland’ aan. Onze eigen keuken – zo schreef ik – werd nauwelijks beïnvloed door Congo, Frankrijk slechts punctueel (met couscous).

In tegenstelling daarmee zien we in Nederland een bijzonder grote impact van de kolonie op het eten. Heel Holland zit aan de saté en de ‘nasischijf’. Het kleinste dorp kent wel een ‘ChineesIndisch’ eethuisje. Vijftig jaar geleden waren dat ongeveer de enige restaurants die je er vond. Het cliché ging: “Als je in Nederland goed wil eten, moet je naar een Indonesiër.” Eten in Nederland was hier vroeger erg slecht befaamd. In Franstalig België nog altijd. Maar ik kan getuigen dat het ondertussen veel beter gaat.

Ook hun taal werd erg gekleurd door de kolonies.

Waar wij banaan en kokosnoot zegden, hoorde je in Nederland nog vaak pisang en klapper. Maar ook die tradities zijn aan het tanen.

Sommige gerechten worden geassocieerd met het koloniale leven, zoals spekkoek en zwartzuur. In het verleden schreef ik al dat beide eigenlijk Duits zijn (Baumkuchen en Schwarzsauer), die kwamen misschien in Indonesië terecht met Duitse ondernemers in Nederlandse dienst?

Dan is er de rijsttafel.

Dit is een schier mythisch

NICK TRACHET

54

CULI NAI R

Pindasaus

“Dat men in Nederland overal pindakaas eet en in België haast nergens, is duidelijk een koloniaal relict” FOTO © SHUTTERSTOCK

banket, dat bedoeld was om koloniale macht uit te stralen. Een kamer vol zetten met eten voor een collectieve maaltijd was een bestaand gebruik op de eilanden, maar met de koloniale praal breidde zich dat uit tot een catalogus van alle specialiteiten uit de verschillende streken van Indonesië. Na de onafhankelijkheid werd het nostalgisch herhaald in restaurants van Amster-

dam, waar het gebruik nu langzaam wegdeemstert.

Het was ook nooit een echt Indonesische traditie. In de Nederlandse marine (en nu dus ook de Belgische) wordt nog geregeld een ‘rijsttafel’ opgediend, maar dat heeft zo goed als niets meer te maken met het Nick Trachet origineel.

Nick Trachet De saté daarentegen leeft als nooit tevoren. Het gaat om geroosterd vlees op een stokje en het bestaat in

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

het hele Maleisische gebied (satay, sateh ...). Gewoon spiesjes dus, maar wat deze bereiding koloniaal kleurt, is de pindasaus die er nu onveranderlijk bij hoort.

Pinda’s komen uit Amerika en werden pas naar Oost-Azië gebracht door de Portugezen en Spanjaarden.

Tegelijk brachten zij de chilipepers mee die nu overal in gaan. De Amerikanen beweren graag dat zij de pindakaas hebben uitgevonden, maar gestampte peulvruchten zijn wereldwijd bekend.

Dus zeker ook Indonesisch.

Dat men in Nederland overal pindakaas eet en in België haast nergens, is duidelijk een koloniaal relict.

Pindasaus stak ook weer de oceaan over naar die andere Nederlandse kolonie, Suriname, waar ik dit recept vandaan heb: Neem 200 gram pindakaas (of stamp zelf pinda’s) en maak die vloeibaar door er water bij te mengen, een behoorlijke klus. In een pan laat je in een bodempje olie gestampte lookteentjes kort fruiten, met een koffielepeltje of twee tamarindepulp (asem), een snuif bruine suiker, een mespuntje trassi (of ansjovispasta) en natuurlijk een beetje gehakte chili. Doe er daarna de opgeloste pindakaas bij, roer en laat even pruttelen.

Er zijn koks die hier nog wat zoete sojasaus bij doen.

Schep de pindasaus over beetgaar gekookte groente, een mengsel van gesneden witte kool en sperzieboontjes, bonenscheuten. Lauw of koud opdienen. Dat heet dan petjil. Maar de saus gaat uiteraard ook bij saté.

Smakelijk.

Harde kip Pistolets

ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE 55.000 exemplaren.

ADVERTEREN? Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur) CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx REDACTIE Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias VORMGEVING Ruth Plaizier, Heleen Rodiers VERTALING Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (DPG Media) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

COLOFON COLOFON BRUZZ BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; Rest3631 van 6044 België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3393 IBAN: BE98 3631 van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 Vlaams Buitenvan België: 30 Brusselse euro per Media jaar. vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE OPLAGEOPLAGE : 62.609 exemplaren.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

ADVERTEREN? Marthe ADVERTEREN? Paklons, 02-650 10 61 Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be sales@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De ALGEMENE Clippeleir DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), HOOFDREDACTIE MathiasKristof Declercq Pitteurs (algemeen hoofdredacteur),

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws voor nader onderzoek.

Ik kwam terug met een moet je er al een hele hoop tegelijk slachten! forse met rustig inhoud, dat laatste verwijderde Persberichten kunnen via Ik lietpistolet de stukken bakken in ruime olie NickTrachet Trachet omerdebehoorlijk maten tewat kunnen nemen.

Nick enikikeven voegde gehakte ajuinHet aan ding hele BrusselaarDe diedede stad reeks woog 45 gram, en bolrond metanderhalf een diameter van redactie@bruzz.be Brusselaar die stad toe, watnalezen? pepertjes look. Na uur was endedewereld wereldculinair culinair en centimeter, de hoogte zeven detwaalf kip nog steeds oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit, Voer uw evenement in op BRUZZ.be/trachet ontdekt ontdekt centimeter.

Zo’n raspistolet is met erg dan eten we wat later.

In de tropen zijneen maaltijden Encodez votre événement sur krokante, dunne korstkrijgt omhuld trouwens ergmaar relatief, iedereen een rond bord een Mathias Declercq CULTUUR & UIT on wanneer hij of zijbroodkruim. thuiskomt, het etenspoor mag van dan al Enter your event vederlicht wit Geen Gerd Hendrickx CULTUUR & UIT lauw zijn, er is altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen of www.agenda.brussels Gerd Hendrickx REDACTIE

Wie langs deopgevallen?

Afrikaanse winkels moet Is het u ook Alles inwandelt, de voeding lijkt het zeker zijn opgevallen: de vitrine hangt kleiner tealworden.

Niet langopgeleden kwam het vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera. nieuws Nutella kleinere potten op de markt Meestal staat dezelfde er het lachende gezicht van een brengt. Voor prijs als de vroegere Afrikaanse mama op, kleurrijke hoofddoek. grotere, uiteraard!

Ja,met de hazelnoten zijn duurder Het gaatmeneer! over diepvrieskip.

Maarhouden niet om niet de nu geworden En de mensen overal dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen van prijsverhoging, dus doen ze het via volumedie te oud zijn volgens de normen van de verkleining.

Ik deed er wat waterpuur bij om het stoven zonnebloempitten: gladde korst. rustig Het broodje verder latendat lopen. ik al kip met is zotegroot je erNu niethad onmiddellijk inajuin kunt (het rook daarvoor écht naar is kiphet in te dehoog. keuken), maarhet ik had bijten, Je moet in hettwee nog breken graag wat Afrikaanser.

Kennen of lichtelijk pletten.

Omjullie het te breken agussi?

Agussi – ookeen bekend alsinegusi, agushi of kent een pistolet snede de bovenkant. egushi – wordtisvoornamelijk gebruiktvan in het deeg in Technisch dat om het zwellen West-Afrika.

Het de zadenMaar van een de hete oven opzijn te vangen. eenmeloenleraar soort, of van veleop pompoensoorten, en geschiedenis rust vertelde mijgepeld lang geleden dat

Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De REDACTIE Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Zonderman Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, MEDEWERKERS Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Bechet, Michaël Bellon, Trachet,Nicolas Tom VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick EINDREDACTIE

DB623070I9

WIE ZOEKEN WE?

GRIMBERGEN Een job in logistiek die blijft evolueren? Die start hier.

Het Caterpillar Logistics Center in Grimbergen behoort tot de wereldtop, net als onze producten én onze mensen.

Binnenkort jij ook? Solliciteer nu!

MAGAZIJNMEDEWERKERS

WAREHOUSE SUPERVISORS

HEFTRUCKCHAUFFEURS

Ben je iemand met of zonder magazijnervaring? Zin om in twee ploegen (6u-14u en 14u-22u) of in een nachtploeg (22u-6u) mee te werken?

Als magazijnmedewerker sta je in voor magazijnactiviteiten zoals ontvangst, orderpicking en verscheping.

Je werkt in teamverband en je hebt oog voor kwaliteit en detail.

Ben jij een geboren leider en motiveer je graag een ploeg van ongeveer 30 magazijnmedewerkers? Als warehouse supervisor stuur je je team aan in twee ploegen of in een nachtploeg en zorg je er met je analytische mindset voor dat de magazijnactiviteiten op een efficiënte manier verlopen.

Heb je ervaring als hef- of reachtruckchauffeur en sta je ervoor open om in twee ploegen (6u-14u en 14u-22u) of in een nachtploeg (22u-6u) mee te werken? Als heftruckchauffeur sta je in voor het verzamelen van orders, het verplaatsen van goederen en het laden en lossen met de heftruck.

Solliciteer nu op magazijniersgezocht.be

Solliciteer nu op caterpillargrimbergen. be/warehouse

Solliciteer nu op magazijniersgezocht.be DB747409A2

WE BUILD WHAT MATTERS

DB619785H9

Vragen over een van bovenstaande vacatures? Contacteer ons op personeelsdienst_grimbergen@cat.com

Vind een leuke job in jouw buurt.

Een groen, modern en vooral bruisend Tervuren.

Dat is de omgeving waar meer dan 400 medewerkers van de gemeente en het OCMW elke dag het beste van zichzelf geven. Een dienstverlening op maat van elke burger. Ook zin in een job in jouw buurt? Dan maak jij binnenkort misschien deel uit van onze ploeg.

regiotalent.be

De dienst zorg van OCMW Tervuren biedt een waaier van diensten aan waaronder de thuisdiensten, duidelijke visie ontwikkeld over de toekomst van de ouderenzorg in Tervuren.

Momenteel zijn wij op zoek naar (m/v/x):

Planner bewonerszorg kundige en zorgkundige planning van de uurroosters in de diverse afdelingen van het woonzorgcentrum.

Bovendien word je nauw betrokken bij de aanwerving van nieuwe medewerkers en jobstudenten, en ben je de rechterhand van de verantwoordelijke bewonerszorg.

Als hoofdverpleegkundige ben je verantwoordelijk voor het reilen en zeilen van een afdeling in het woonzorgcentrum. Je stelt een team van verplegend en verzorgend personeel in staat om een volwaardig zo comfortabel en aangenaam mogelijk verblijf.

,

Ontdek je carrièrekans en surf nu naar mijntoekomstbijroularta.be

DB748192B2

3080 Tervuren.

DB620632H9

DB721637F1

Op zoek naar passende kandidaten voor je bedrijf?

Wij staan voor je klaar

hallo@regiotalent.be

tel. 051 26 67 89

10>13.02.2022