BRUZZ - editie 1777

#1777

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

24 | 11 | 2021

TIPS

+ BRUZZ CULTURE SYLVIE KREUSCH OP EIGEN KRACHT

DIEUDO HAMADI LE CINÉMA MADE IN CONGO

OPHÉLIE MAC AGAINST BLACK STEREOTYPES

TARTINE ET BOTERHAM VOND DE BESTE BAKKERS

ˇECHTE AMBACHT PROEF JEˇ

2021

Doe mee met de Grote Brussel Helpt Spaghettislag op zaterdag 27 november. Maak spaghetti voor vrienden en buren, of ga spaghetti eten bij iemand in jouw buurt, en steun zo Brussel Helpt.

De volledige opbrengst gaat naar Nakama.

BESTEL JE SPAGHETTI VÓÓR 25/11

WWW.BRUSSELHELPT.BE

BRUZZ_BH2021_FullPage_215x290_LASTCALL.indd 1

18/11/2021 17:28

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito

WANTROUWEN 35.000 mensen trokken zondag door de Brusselse straten. Het was een amalgaam van antivaxers, gele hesjes, mensen uit de zorg die vrezen voor hun job nu vaccinatie daar verplicht wordt, en zelfs een Kamerlid van Vlaams Belang. Allemaal hadden ze hun redenen om te protesteren, maar allemaal gaven ze uiting aan hun wantrouwen tegenover alles van de overheid en haar vertegenwoordigers. Dat dat wantrouwen bestaat, heeft die overheid voor een deel aan zichzelf te danken. Er is nog altijd een enorme kloof tussen wat onze verantwoordelijken zeggen, en wat ze doen. De privacyproblemen met Bruvax – het platform waarop we hier in Brussel onze vaccinatie regelen – zijn in dezen sprekend. Vorige week bleek dat je op dit platform met één simpele muisklik kon checken of een inwoner van ons gewest al dan niet gevaccineerd is. Dat dat kan, is erg. Dat dat dan lacherig onder de mat wordt geschoven, is dat nog veel meer. Wanneer het over onze privacy gaat, gebeurt dat wel vaker. En terwijl je aan de ene kant – in de vaccinatiecampagne - zo hard strijdt tegen fake news, zorg je er aan de andere kant mee voor dat mensen gaan twijfelen aan je goede bedoelingen en zo ontvankelijk worden voor alternatieve waarheden. En da’s een virus waartegen geen vaccin is opgewassen.

Lees het interview met Hubert Petre van Charta21 op p. 8-11 NL

INTERVIEW

“Wat is het volgende: de camera’s gebruiken om te zien wie de vuilnisbakken op de verkeerde avond buitenzet?”

Jurist Hubert Petre van Charta21 8 ANALYSE

“Ik heb een olifantenvel gekweekt, maar mentaal blijft het wegen” Brusselse politica’s getuigen over online racistische belaging 12 DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY Tartine et Boter-

ham neemt de Brusselaar mee naar de beste artisanale bakkers 18, INTERVIEW Filmmaakster Chérine Layachi en handelaar Allal Boujnan schetsen

het leed in de Stalingradwijk 16, Bioloog Thomas Merckx 24, Bruno Pani van The Merode 26, BIG CITY Wat wordt er gedaan aan invasieve, exotische diersoorten in parken en vijvers? 28, COLUMN Nick Trachet 52

BRUZZ CULTURE « Je raconte des histoires du Congo parce que c’est ce qui est au plus près de moi » Dieudo Hamadi revient sur son parcours de cinéaste documentaire à l’occasion de la projection de son dernier film à Bozar 36 NL Sylvie Kreusch 29, FR Benoît Do Quang & Pablo Crutzen Diaz 32, FR BruxellesVies Joëlle Sambi 34, EN KAU trio. 35, NL Stadskanker 40, EN Ophélie Mac 44, FR

Eat & Drink Saussice 47, NL/FR/EN Select: film 48,

NL/FR/EN Select: music, theatre & visual arts 50

MEER BRUZZ De Grote Brussel Helpt Spaghettislag Trommel nog snel vrienden en familie op en bestel tot en met donderdag 25 november spaghetti op brusselhelpt.be. Zo eten jullie op zaterdag 27 november spaghetti voor het goede doel! Al andere plannen? Brussel Helpt steunen kan ook met een donatie op BrusselHelpt.be.

Benieuwd naar het resultaat? Luister dan zaterdag van 16u tot 19u naar de Brussel Helpt slotshow op BRUZZ radio (98.8FM) en op BRUZZ.be.

MÉFIANCE 35 000 personnes ont défilé dans les rues de Bruxelles dimanche passé.

C’était un amalgame d’antivax, de gilets jaunes, de personnes du secteur médical qui craignent de perdre leur emploi maintenant que la vaccination devient obligatoire, et même un député du Vlaams Belang. Ils avaient tous leurs raisons de manifester, mais ils ont surtout tous exprimé leur méfiance à l’égard du gouvernement et de ses représentants. Cette méfiance, c’est le gouvernement lui-même qui en est en partie responsable. Il y a toujours un fossé énorme entre ce que nos dirigeants disent et ce qu’ils font. Le problème de confidentialité rencontré par Bruvax – la plateforme sur laquelle nous gérons la vaccination ici à Bruxelles – est révélateur. La semaine dernière, on a découvert que d’un simple clic, on pouvait vérifier sur cette plateforme si un habitant de la région était vacciné ou pas. C’est très grave que cela soit possible. Et c’est encore plus grave que cette nouvelle ait été balayée d’un revers de main. Cela arrive de plus en plus souvent quand c’est notre vie privée qui est en jeu. Et alors que d’un côté – pendant la campagne de vaccination – ils luttent contre les fake news, de l’autre côté, ils font douter les gens de leurs bonnes intentions, les rendant ainsi réceptifs aux faits alternatifs. Et c’est un virus contre lequel aucun vaccin n’est efficace. Lisez l’interview avec Hubert Petre de Charta21 en p. 8-11 FR

DISTRUST On Sunday, 35,000 people marched through the streets of Brussels. It was an amalgam of anti-vaxers, yellow vests, people from the care sector who fear for their jobs now that vaccination is becoming compulsory for them, and even a MP from Vlaams Belang. They all had their reasons for protesting, but they all expressed their distrust of everything to do with government and its representatives. The government has only itself to thank for this lack of trust. There is still an enormous gap between what our officials say and what they do. The privacy problems with Bruvax – the platform used in Brussels to arrange our vaccinations – are telling in this respect. Last week, it turned out that with one simple click of the mouse, you could see on this platform whether an inhabitant of our region had been vaccinated or not. The fact that this is possible is terrible. That it is then laughingly brushed under the carpet is even more so. When it comes to our privacy, this is happening a lot. While we are fighting so hard against fake news around the vaccination campaign, this is causing people to doubt the government’s good intentions and to become receptive to alternative truths. That is a virus against which no vaccine is a match. Read our interview with Hubert Petre of privacy activist group Charta21 on p. 8-11 EN

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 24 NOVEMBER 2021

I

3

De week

OOK PERS GEVISEERD TIJDENS MANIFESTATIE TEGEN CORONAMAATREGELEN

‘Het was een betoging tegen het systeem, dus ook tegen de media’ Tijdens de betoging tegen de coronamaatregelen van afgelopen zondag was ook de pers kop van Jut. “Logisch,” zegt VUB-mediaspecialist Ike Picone. “Dit was een betoging tegen het systeem, het establishment. In de ogen van sommige betogers maken ook de traditionele media daar deel van uit.” — BETTINA HUBO

BRUZZ | DE WEEK

Op de La Boum-manifestaties na waren er in ons land tot dusver geen echt grote betogingen tegen de coronamaatregelen. Ook voor de uiteindelijk compleet ontspoorde mars Samen voor Vrijheid van afgelopen zondag had de politie maar op enkele duizenden mensen gerekend. Het werden er veel meer, 35.000. Onder hen leden van groeperingen als de Gele Hesjes, Viruswaanzin en Teachers for Freedom die, samen met andere organisaties, het initiatief voor de betoging hadden genomen.

Of Ike Picone verrast was dat een relatief ongeorganiseerde mars plots 35.000 mensen op de been kon brengen? “Enerzijds wel, 35.000 mensen is veel, meer dan op de klimaatmars

van oktober. Anderzijds toont deze opkomst hoe de onlinedynamiek werkt, het is de reallife-afspiegeling van iets wat we op het internet al langer zien, namelijk dat de coronapandemie mensen over bepaalde breuklijnen heen samenbrengt. De demonstranten vormden geen homogene groep, er liepen mensen mee die duidelijk wilden maken welke impact de maatregelen op kinderen hebben, maar ook tegenstanders van het Covid Safe Ticket, antivaxers en mensen van extreemrechts.

Doordat heel verschillende groeperingen het initiatief oppikten en binnen hun eigen netwerk verspreidden, kon de actie viraal gaan.”

Door die onlinedynamiek is de opkomst voor de politie heel moeilijk in te schatten,

Bezetting aan Biestebroek Een vijftigtal activisten en buurtbewoners bezet vrijdagavond een gebouw aan de Biestebroekkaai. Met hun bezetting protesteren de actievoerders tegen A’Rive, het bouwproject dat voorheen bekend stond als Key West. Op die plek zouden zeven torens gebouwd worden met in totaal 524 woningen en 500 vierkante meter kantoorruimte. De grootste toren wordt 85 meter hoog.

4

I

24 NOVEMBER 2021

zegt Picone. “Bij een grote betoging van de vakbonden geven die bonden zelf aan hoeveel mensen zij verwachten. Hier gebeurde de mobilisatie online en heel verspreid. Misschien kan je achterhalen hoeveel mensen het bericht lezen, maar je weet niet hoeveel er uiteindelijk zullen opdagen.”

MEDIACRAPUUL Opvallend was dat sommige betogers zich manifest tegen de aanwezige pers keerden.

Reporters werden voor mediacrapuul en manipulators versleten. “Je kon dat verwachten,” zegt Picone.

“In het buitenland, bijvoorbeeld in Nederland, ging het ook zo. Je had groepen met afwijkende meningen die zich in het coronadebat niet gehoord voelden. Dat ongenoegen

24

De Brusselse brandweer moet vrijdagavond verschillende keren uitrukken tijdens een omvangrijke stroompanne.

De opmerkelijkste interventie vindt plaats in Jette: daar helpen de brandweermannen 24 rusthuisbewoners met de brandweerlift naar hun kamer, omdat de gewone liften niet werken.

werd al vlug politiek gerecupereerd, door partijen die zelf een negatieve visie op media hebben, met name extreemrechtse of extreemlinkse partijen die door hun extreme ideeën minder aan bod komen in de pers. Het resulteerde in een aanval op de media, die in het coronadebat zogezegd het establishment dienen.

Aangezien er tussen de websites veel contact over de grenzen heen is, is het logisch dat die anti-mediakritiek zich ook hier begint te doen voelen.”

Op Radio 1 toonde politicoloog Stefaan Walgrave maandagochtend enig begrip voor het wantrouwen van sommige burgers tegenover de media.

“Vaccinweigeraars worden in de traditionele media vaak gemarginaliseerd en

neergezet als dommeriken.

De tegenstem is zo goed als afwezig,” zei hij.

Picone is het daar niet mee eens. “Je kan de media veel verwijten, maar niet dat ze niet uitgebreid over corona bericht hebben.

Soms hebben ze zelfs onder de duiven van regering geschoten, met lekken uit rapporten van de expertengroep. Transparantie ging dan boven meegaandheid met regering.”

In de berichtgeving over het beleid, de lockdown, het vaccin kwamen volgens hem ook kritische stemmen aan bod. “Er was aandacht voor de verzuchtingen van de huisartsen, de leerkrachten, het rusthuispersoneel en ook voor de vaccintwijfelaars. Alleen misschien niet voor de complottheorieën.

Maar als je verwacht dat

Oudergem renoveert Oudergem gaat op zoek naar een architectenbureau om tegen eind 2024 het gemeentehuis te renoveren. De gemeente trekt daar 12 miljoen euro voor uit. Het gebouw naar een ontwerp van de Brusselaar Emile Goffay werd gebouwd in 1968 en staat symbool voor de brutalistische stijl. De renovatie betreft enkel het gemeentehuis in de Emile Idiersstraat, niet het aanpalende cultureel centrum op de Vorstlaan.

Voor de mars Samen voor Vrijheid had de politie maar op enkele duizenden mensen gerekend. Het werden er veel meer, 35.000. © KEVIN VAN DEN

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

PANHUYZEN

mensen die de wetenschap in twijfel trekken, ook wekelijks aan bod moeten komen, vergeet je dat journalistiek is opgebouwd rond een waardenkader dat steunt op feiten.”

Picone constateert wel dat de kloof tussen de politiek en de burger nog gegroeid is tijdens de coronacrisis.

“Jammer dat we nog niet verder staan met nieuwe systemen van burgerconsultatie en democratisch overleg.

Als dat wel zo was, hadden sommige burgers, die nu ontevreden zijn, misschien minder het gevoel dat alles boven hun hoofd wordt beslist, dan waren er nu misschien systemen om die woede, die ontgoocheling te kanaliseren. In die zin was de betoging van zondag een aanklacht van niet-gehoorden.”

KIM

Hugo Weckx Brusseleir vè et leive

Het is makkelijker om Winterpret niet te laten doorgaan, maar dat is niet de bedoeling PHILIPPE CLOSE (PS), burgemeester van Brussel, beseft dat het aantal besmettingen hoog is, maar wijst op het economische belang van Winterpret (op BRUZZ.be)

Hugo Weckx krijgt de titel ‘Brusseleir vè et leive’ van de vzw Be.brusseleir. Weckx zette zich tijdens zijn politieke carrière vanaf de jaren 1970 in voor de ondersteuning van de Nederlandse taal in de hoofdstad en lag mee aan de basis van het ontstaan van een apart statuut voor het Brussels Gewest. MolenGeek-oprichter Ibrahim Ouassari is verkozen tot ‘Brusseleir van’t joêr’.

7

Union kroont zich zondag tot herfstkampioen in de hoogste voetbalklasse. De club staat zeven punten voor op eerste achtervolgers Club Brugge en Antwerp, die allebei hun wedstrijd verliezen. Union smeert Oostende zondagavond een thuisnederlaag van 1-7 aan. Deniz Undav scoort drie keer, kersvers Rode Duivel Dante Vanzeir maakt de zevende Union-goal.

24 NOVEMBER 2021

I 5

In beeld

SAINT-VÉ TOCH GEVIERD

LA SAINT-V QUAND MÊME FÊTÉE

NL/ Dat de viering van de

FR/Le fait que les festivités liées à la création de la VUB et de l’ULB aient été annulées alors que les Plaisirs d’Hiver vont avoir lieu, n’a pas été bien reçu par quelque 800 étudiants. Ils et elles se sont donc rendus au Sablon vendredi, où le mélange habituel de liesse, de bière et de chants estudiantins a égayé la place. Les participants ont plaidé pour la « défense des valeurs du fondateur de la VUB », avant de se diriger vers la Bourse pour se disperser lentement dans le centre-ville.

stichting van de VUB en ULB werd uitgesteld terwijl pakweg Winterpret wel mag doorgaan, kon bij zo’n achthonderd studenten op weinig begrip rekenen. Zij trokken daarom vrijdag toch naar de Zavel, alwaar de gebruikelijke mengeling van klakken, bier en studentenliederen het plein opvrolijkten. De deelnemers maakten zich sterk ‘de waarden van de grondlegger van de VUB te verdedigen’, alvorens naar de Beurs te trekken om er langzaam in het centrum op te lossen.

6

I

24 NOVEMBER 2021

STUDENT PARTY SAINT-VÉ CELEBRATED AFTER ALL EN/ Around 800 students did

not quite understand why celebrating the founding of the VUB and the ULB was postponed while the Winter Fair was allowed take place. That is why they went to the Zavel on Friday, where the usual mix of student caps, beer and songs brightened up the square. The participants made a case for “defending the values of the founder of the VUB”, before heading for the Beurs and slowly dissolving into the city centre.

Bijgedachte

Dokter Frank Stel: je houdt een verkiezingsdebat tussen een dokter en de eigenaar van een snoepwinkel, dan kan die laatste over zijn tegenstander zeggen: “Deze persoon hier heeft jullie veel kwaad gedaan. Hij doet jullie pijn, geeft jullie bittere brouwsels en zegt dat jullie niet mogen eten en drinken wat jullie willen. Hij zal jullie nooit een feestmaal voorschotelen met allerlei lekkers, zoals ik dat zal doen.”

Wat kan de dokter daartegen inbrengen? Weinig, want de dokter gaat effectief in tegen de directe wensen van zijn patiënten, ook al is het om ze te helpen en beter te maken. Kan de dokter zo’n verkiezingsdebat winnen? Of wordt hij daarentegen uitgejouwd, om zonder stemmen achter te blijven?

Bovenstaande heb ik niet verzonnen, maar komt van Socrates, die hiermee de achilleshiel van onze democratie blootlegt. En ongewild met een verklaring komt waarom zondag in Brussel 35.000 mensen op straat zijn gekomen tegen de coronamaatregelen. Heel wat mensen zijn de bittere drankjes beu, het is tijd voor nog eens een feestmaal, een schranspartij zonder weerga, een bacchanaal.

Of om terug te keren naar corona: een écht bevrijdingsfeest, zonder coronazorgen.

Maar de toestand is wat hij is.

Daarom is het niet ernstig dat heel wat betogers gewoon van de bestaande en geplande maatregelen af willen, zonder alternatieven te formuleren die moeten voorkomen dat de ziekenhuizen

overbelast raken. Tekenend daarbij is dat relschoppers de enigen waren die op de betoging een mondmasker droegen. Als zelfs zo’n eenvoudig instrument tegen besmettingen verworpen wordt door de betogende menigte, is het moeilijk discussiëren.

Toch zou het oneerlijk zijn het protest daarmee koudweg af te serveren. Heel wat betogers tonen zich oprecht bezorgd. “Het gaat hen niet

zelfs voor de hele bevolking. Ethische vragen bij deze vorm van dwang zijn dan ook terecht, al zijn ethische bezwaren tegen zorgpersoneel dat zich niet wil laten prikken, dat evenzeer.

Daarenboven heeft de overheid niet zo’n best trackrecord in het terugdraaien van maatregelen. Zeker, de avondklok is op stal en we kunnen ons weer vrij bewegen, maar wat met het Covid Safe Ticket? Is dat een blijver en zo ja, waar zal dat nog voor gebruikt worden? Als je weet dat warmte- en ANPR-camera’s gekocht werden om terroristen te klissen, maar nu gebruikt

Bijged

Bijgeda

Vooruitgang Kinderen Uber alles baas

af, waarbij alle lasten voor de freelancer zij

De inkorting van de zomervakantie is lusten voor de baas of je die nu werkgeve “Heel wat mensen zijn de–een alleen voor het lerennoemt. goeie zaak. Zeke platformbeheerder REDACTEUR grootsteden is er ookzie een dimens bittere drankjes het REDACTEUR Diebeu, precarisering je sociale niet enkel in de Kinderen uit kansarme milieus ontberen BRAMVAN VAN vervoerssector, maar ook bijvoorbeeld in d BRAM is tijd voor nog eens een grote vakantie structuur, een veilige omg RENTERGHEM RENTERGHEM horeca.

Zo deed mijn petekind in juli haar én gezonde voeding.

“Het wordt vakantiejob als serveerster in een vaak hippe po neemt het feestmaal, schransneemt hetnieuws nieuws een vergeten,” zegt professor onderwijskunde in het bos.

Zij kreeg pas ‘s morgens telefoo op de korrel op de korrel partij zonderMartin weerga, een de melding of ze al dan niet moest werken Valcke (UGent), “maar sommige – en dat was afhankelijk vanschool het weer.

De h krijgen alleen op regelm bacchanaal” kinderen maand hing zij aan een zijden draadje en o BRUZZ | DE WEEK

en gezond te eten. In de Verenigde Staten einde ervan ze – gezien hondenwe spreekt men had daarom van dehet Summer Hun na niks verdiend.

Terwijl wij vroeger Vroeger woonden we aan de Koningsstraat, en als Schoolbussen rijden er in de zomer bij danreg o Vanaf volgend schooljaar is ons land weer worden om tweedeverblijvers en meer omeen de gezondheid,braspartij maar omgeen een zin meer ook met we na rond met onze eten.”vingers zaten te draaien, ma een beetjenachtelijke verder gesplitst, en lopen ook de bellers het stuur voor te spotten, controlemaatschappij te te creëren,” werdendan vergoed. Voor inze hadden om de berg op strompelen, namen we achtertenminste Betere leerprestaties, een gezondere schoolvakanties niet meer gelijk. Tenminste, is de bezorgdheid van burgers terecht. verwoordde deelnemer heid werd toen nog betaald. een taxi. Ineen vijftig procent het. van de gevallen leidde voeding én meer oefenkansen in het Ned als Vlaanderen niet op de valreep meegaat We in zijn op een punt gekomen Daarbij deOf coronapas Een goede vriend dat bedeelt dan weer druk dat totwerd frictie. het ging massaal angstaanjagend snel, of lands – want ook dat mag niet vergeten het plan van de Franstalige onderwijsminister de dokter moet om nogEnig maar geviseerd, en vergelijkingen met het als vragen zelfstandige. probleempje: er is m de chauffeur was erg onbeleefd.

En altijd was er worden: heel wat Brusselse kinderen spre Caroline Désir (PS) om twee weken van de eens naar hem te luisteren.

Dat is naziregime, waarbij een ongeldige grote speler meer in België die de prijzen a die argwaan over de route, en of die wel zeker de buiten de schoolpoort nauwelijks eendewo zomervakantie af teJodenster houden, en aan terecht en dat is nodig.

Maar daar staat QR-code moderne is, jaar gelijk houdt, bij de minste kritiek sa kortste de was.

Zo reed een chauffeur eensdehelemaal Nederlands. herfstenvan krokusvakantie te plakken. wel tegenover dat die stopzet dokter zijn waren niet de lucht. werking en hem verplicht met een de verkeerde kant uit. Toen wij daar iets van Redenen zo tijde ongeveer Minister Désir wil de hervorming – toch haar patiënt ontslaat zodra hetgenoeg kan.

Endus, net Dat laatste is overdreven, maar het en gooide rond te lopen, zodat ze te en allen wetena zeiden, keerde hij terug naar de Beurs daar zijn meer garanties nodig. isgrote de laatste maanden wel ontzettend experts zijn het hierover eens. politieke trofee – zelfs met een jaar uithangt. Tot zover de zelfstandigheid. hij ons uit zijn auto. hard gegaan.

Amper eenin jaar geleden Wat houdtisdeeen Vlaamse dan no uitstellen als Vlaanderen alsnog aan boord Freelance Engels, politiek dus hip woord, Toen Uber in 2014 Brussel opdook, was er REDACTEURtegen klonk het dat vaccinatie niet daar gretig ook termen als platform, deeleconomie, dan ook weinig dat onszeker weerhield om Franstalig België achterna te fle klimt. verplicht zou worden, nuJeiswist dat wel zo om dat teit enVolgens vrijheid onderwijsdeskundigen goed klinken. Maar in deisveh gebruik vaneigenlijk te maken. op voorhand hoeveelVAN BRAM RENTERGHEM gaan?

Er zijn weinig redenen voor het en was misschien volgorde ondergraven zeeindelijk het sociale je betalen moest, en dat altijd een pakneemt minderhet nieuws op de korrel een kwestie van lef, om diestelse knop niet te zorgpersoneel doen.

Zo ziet de Nieuw-Zeelandse we inom België zo voor en gevochten hebben en dan met de gewone taxi.John Bovendien service eens te draaien, deze discussie, di onderwijsdeskundige Hattie was tweedegrote trots de op jaren mogen1970 zijn. loopt, definitief te een pak beter.

Dat vonden wij niet alleen.

Toen de sinds die leerverlies veroorzaken: tv-kijken Lees de Zoom over de betoging op p. 4-5. factoren taxisector deze concurrentie aanklaagde, kon die beslechten. en vakantie.

Als die vakantie dan nog eens © SASKIA VANDERSTICHELE sector op weinig begrip rekenen. Een van de meest twee lange maanden aanhoudt, en door vermelde commentaren op onze sociale media wanhopige ouderseen ingevuld wordt met uren zijn gemeentewegen gewestwegen. In geval RECHT VAN was: ‘Jeschepenen moet het maar weten.’ verkeersader, werd er schermtijd, valt wel te begrijpen waarom die dagelijks worden niets ondernomen politieverordening van gevaar voor de ANTWOORD op het Maar het is niet omdat je niet vriendelijk bent, om in september bijna niks meerveiliger wetente beheerd door onze de laan uitgevaardigd; weggebruikers of inleerlingen artikel in BRUZZ 1776 dat je geen recht hebtdie op sociale bescherming. van watverordening ze het jaar hebben geleerd. diensten, die daartoe maken voor deen iservoor naar geval van een tekortko“De politieke strijd om Omgekeerd is iets wat hip, gebruiksvriendelijk De Franse Gemeenschap oog voor perfect bekwaam zijn. weggebruikers. behoren gemotiveerd ming van de wegbe-goedkoop de straat”, waarin is, niet noodzakelijkheeft eerlijk.

Dat geldt Kritiek eenenander aspect: hetDe ritme.leveren Want is niet Ten slotte is zeggen dat makkelijk, gerechtvaardigd. heerder voorziet de nog wet voor wordt gesteld dat ook Uber. de gemeente en haar actie ondernemen is Tervurenlaan eenen van voor de plaatselijke alleen burgemeester Vincent worden tweeisweken vakantie elders Volgens de taxisector, ook de socialistische MR-burgemeester niet dat minder.

Ik heb de ook belangrijkste burgemeester de gepland, De Wolf zijn bevoegdde koppeling met de katholieke minister-president Rudi Vervoort (PS) zit op die de grootste vrienden persoonlijk invalswegen voor mogelijkheid, zo niet heden volledig heeft lijn, is Uber geen op neutraal platform dat vraag en feestdagen gaat de schop.

Daardoor kanmijn van de fietsers zijn pure verantwoordelijkheid fiafstemt, etsers in maar Brussel. de verplichting, om een geüsurpeerd. De aanbod een werkgever, diezeven het tarief cadans aangehouden worden van en loutere desinformagenomen.

Het is dus Ondanks de beloften zich in de plaats vanweken dede regels burgemeester©isSASKIA uit VANDERSTICHELE en chauffeurs uit hetZosysteem les enbepaalt, twee weken vakantie. is het tie die verbazing onjuist te beweren dat vantevan de gewestelijke wegbeheerder te probleem hoofde van zijn functie zet als ze veel ritten weigeren en hen nauwgezet het soms erg korte derde opwekt heeft in de gelijk kolom-als hij zich afvraag overheid om met spoed het fietspad niet stellen. Overeenkombevoegd voor de Vervoort controleert. trimester in het oude systeem ook van de © SASKIA VANDERSTICHELE men vanUber een persorvolgens de regels van vooruitgang een fietspad aan te stig de toepasselijke Tegenover openbare veiligheid en nu eigenlijk inhoudt. Als dit ‘werkgeversgedrag’ staat dan ook baan, want elk blok is in dit nieuwe systeem EERAN AGAINST THE WALL de verkeersveiligheid. de kunst werd leggen en de betaalde grote wettelijke bepalingen – nu gaan. andere taxibedrijven ook zo’n handige een minimumloon, vakantie en een Vlaams minister van Onderwijs Ben even lang.

Vincent Delagere Wolf prijs per strekkende integentoename van het aantal Deze bevoegdheid blijft werd op 5 novemberpensioen, hebben – om de argumenteert Vervoort.aangelegd, Hij is daarin niet Weyts (N-VA) is dezevan week alvast het ove Bianca Debaets (CD&V) vindt die Burgemeester deel. TerKoninkherinnering, kilometer fi etsers,inwaaronder 2021 door het college gelden voor zowel gaat, dan gaat dat automatisch t alleen.

Alvast Californië, het Verenigd to dedicate Belgium’s OARD met de Vlaamse Onderwijsraad begonne loskoppeling jammer “omdat die feestdagen Etterbeek 90%rechters van onzedat wegen van íémand, kinderen, op deze oordeelden van burgemeester en gemeentewegen als en dat is zelden de baas. Het rijk, Spanje en Nederland biggest mural to him, In die raad is het vooral uitkijken naar de voor heel veel gezinnen wel nog iets makkelijk om van op de achterbank van de Uber-chauffeurs recht hebben op een werkneartists Koen ‘Eres’ positie van de de k betekenen”.

Tracks”. SomeDeweerdt of the and Suarez 24 N O Vvakbonden.

E M B E R 2 0tarieven 2 1 Zullen I 7 tedie flexibiliteit en goedkope vragen merscontract.En inderdaad, spiritualiteit kiezen vantoch eendevoorlopig meerderhO moet hebben in in onze carriages are Murals now onmust have laten we chauffeurnipte niet vergeten.

En zeker dat is een maarplaats goed ook.

Want alle stilte van leerkrachten die liever een lange vak samenleving, dat kan ook metprecarisering één special display at TrainThe fresco is hij soms wat onvriendelijk. tekent zich ookmaar in België een nieuwe thought. heeft om écht te kunnen uitblazen? Of ki feestdag – de pendeltocht tussen hemel en World in Schaarbeek.

In still in the making, but

“Het is makkelijk om van op de “Heel wat kinderen achterbank om eten enkel op schoo flexibiliteit en gezond.

Voor hen is goedkope tarieven een lange zomervate vragen”

kantie nefast”

HUBERT PETRE, JURIST EN MEDEOPRICHTER VAN CHARTA21

‘Alle politieke partijen v hun voeten aan privacy’ Dat werkgevers, verzekeraars en banken met één muisklik konden zien of hun Brusselse werknemers of klanten gevaccineerd zijn, doet vragen rijzen over onze privacy. En aan wie kunnen we die vragen beter stellen dan aan Charta21, de Brusselse organisatie die het lek aan het licht bracht. — BRAM VAN RENTERGHEM, FOTO’S BART DEWAELE

C

harta21 is genoemd naar een groep Tsjechoslowaakse dissidenten die in 1977 de naleving eisten van de wetten die in de toenmalige dictatuur dode letter bleven. De voorzitter en medestichter van Charta21 heet Hubert Petre (51), een tweetalige bedrijfsjurist uit Schaarbeek die privacy hoog zitten heeft, en dan ook liever het beveiligde ProtonMail gebruikt dan Gmail of Outlook. Hij kan het nog altijd niet geloven dat een overheidsinstantie zo slordig omspringt met persoonsgegevens.

“Gezondheidsgegevens dan nog wel, die zouden de grootste bescherming moeten krijgen.

In eerste instantie kreeg je als gevaccineerde na het ingeven van je rijksregisternummer zelfs te lezen: ‘proficiat, u bent gevaccineerd’. Dat hebben ze dan veranderd, wat volgens mij aantoont dat ze inzagen dat ze fout zaten. De boodschap was vanaf dan dat je niet in aanmerking komt voor vaccinatie, maar dat is eigenlijk hetzelfde.”

Door dit publiek te maken hebt u mee de privacy van heel wat Brusselaars te grabbel gegooid.

HUBERT PETRE: Een goeie opmerking. Net om

dat te vermijden hebben we Bruvax aangeschreven voor het in de pers verscheen. Maandagavond hebben we een mail gestuurd naar de Data Protection Officer, die instaat voor de veiligheid van de site. Tegen de journalisten hadden we gezegd dat ze pas dinsdagmorgen mochten publiceren. Normaal haal je de site dan snel offline. Dat is niet gebeurd.

U had ook wat langer kunnen wachten vooraleer u de journalisten inlichtte.

PETRE: We wilden druk zetten. 48 uur later was de

site nog altijd niet offline.

Inge Neven van de Brusselse Gezondheidsinspectie zei daarover dat dat niet hoefde omdat zij geen fout gemaakt hadden. De persoon die zonder toestem-

8

I

24 NOVEMBER 2021

egen Dat veronderstelt een malafide organisatie die zich daarmee bezighoudt.

PETRE: Ik vraag me af of mevrouw Neven ooit al

PETRE: Dat klopt, en die organisatie zal wellicht

eens op de E19 gereden heeft, daar rijden ook heel wat mensen sneller dan toegelaten. Het is gewoon niet ernstig om zoiets te zeggen. Zij zorgen ervoor dat het lek blijft bestaan zonder er iets aan te doen.

weinig succes hebben om dat rechtstreeks aan KBC te verpatsen. Maar het kan die gegevens wel aan databases verkopen waar financiële instellingen gebruik van maken. Of op het Darknet gooien, puur om te tonen dat ze zoiets kunnen. Maar we zullen zien, op 1 december pleiten we voor de rechter.

Het lek is intussen wel gedicht.

PETRE: (lacht) We zullen zien.

Voor het Nederlandstalige publiek is Charta21 vrij onbekend, maar dit is niet uw eerste wapenfeit.

PETRE: Klopt. We hebben ook een kort geding

aangespannen tegen de CovidScan, de app waarmee je de QR-code van het Covid Safe Ticket (CST) kan lezen. Die app kan iedereen downloaden. Het probleem is dat die persoon dan ook een suspension list – een lijst met geschorste coronacertificaten – op zijn telefoon binnen ziet lopen. Het gaat om mensen die ondanks een dubbele vaccinatie toch geen geldig CST hebben, omdat ze bijvoorbeeld opnieuw corona hebben opgelopen. Verzekeringen en banken kunnen hier vervolgens gebruik van maken, bijvoorbeeld bij het bepalen van de premie voor een levensverzekering. Want wie jong is en toch vroeg gevaccineerd werd én nu weer corona heeft opgelopen, kan verdacht worden van gezondheidsproblemen.

Die lijst bestaat uit de nummers van de coronacertificaten, zegt eHealth, de organisatie waartegen u het kort geding aanspant. Daarmee heb je nog geen persoonsgegevens.

PETRE: Wel als je je daarnaast organiseert om

massaal aan QR-codes te raken. Aan de ingang van evenementen kun je mensen bijvoorbeeld foto’s van de QR-code laten maken, en die dan vergelijken met de nummers. De structuur van de QR-code is immers gelinkt aan het nummer.

Ook het CST zelf is volgens u niet ongevaarlijk. Welk risico lopen we daarmee?

Hubert Petre 51 jaar geboren in Brussel-Stad, woont in Schaarbeek studeerde rechten in Namen en Leuven bedrijfsjurist, voormalig advocaat en lobbyist medeoprichter en voorzitter van Charta21, dat grondrechten verdedigt

BRUZZ | INTERVIEW

ming het rijksregisternummer van iemand gebruikt, is in fout.

PETRE: Dat men nu dergelijke instrumenten

normaal gaat vinden. En dat men het normaal vindt dat overheid de regels niet hoeft te respecteren. In 1832 was er in België een cholera-epidemie die veel meer slachtoffers heeft gemaakt dan Covid-19, maar toen dacht niemand eraan de grondwet op te schorten.

Is het daarom dat u met Charta21 bent begonnen?

PETRE: Charta21 bestaat al iets langer, van toen ik

begin dit jaar op LinkedIn kennismaakte met mensen met wie ik een groeiende verontwaardiging deelde over de overheid, die de rechtsregels overtreedt. Iemand zou er iemand iets aan moeten doen, zeiden we. Et voilà. ▼

’

Jurist Hubert Petre vindt het niet normaal dat de overheid de regels niet respecteert: “Wij zijn China toch niet?”

“België loopt absoluut achterop.

In vergelijking met Duitsland, Nederland en Frankrijk zijn we een ontwikkelingsland qua privacy” HUBERT PETRE Charta21

24 NOVEMBER 2021

I 9

▼

HUBERT PETRE, JURIST EN MEDEOPRICHTER VAN CHARTA21

Wat maakte u dan kwaad?

PETRE: De avondklok, om te beginnen. Om

jonge mensen te treffen, strafte men de hele bevolking. Daarenboven is die in Brussel en Wallonië nog uitgebreid, terwijl we in België met exclusieve bevoegdheden werken. Omdat de federale regering bevoegd is voor zo’n avondklok, zijn de gewesten per definitie niet bevoegd. Toch heeft men dit allemaal laten passeren. Men is met de coronamaatregelen

terroristen te pakken, stelt men, en opnieuw: wie kan daartegen zijn? Maar je kunt ervan uitgaan dat dit – net zoals met de ANPR-camera’s – ook voor andere zaken zal worden gebruikt. Trouwens, het Grondwettelijk Hof heeft de Belgische staat daarvoor al op de vingers getikt, waarna die staat meteen een copy-pastewetsvoorstel heeft ingediend, en de Liga voor Mensenrechten opnieuw moest gaan procederen. Ze hebben opnieuw gelijk gekregen.

“Ook ik heb geapplaudisseerd voor de zorg. Ik neem niemand iets kwalijk voor de eerste lockdown. Maar is het nu niet tijd om zoiets via wetten te regelen?”

HUBERT PETRE Charta21

BRUZZ | INTERVIEW

ook nooit naar het parlement gegaan. Die zijn genomen op basis van een wet die daar niet voor dient, maar voor rampen en overstromingen bedoeld is.

PETRE: Dat is om verschillende redenen een

Dwingende maatregelen waren snel nodig. De volksgezondheid was in gevaar.

PETRE: Begrijp me niet verkeerd, ook ik heb op

straat staan applaudisseren voor de zorg. Ik neem niemand iets kwalijk voor de eerste lockdown.

Maar deze crisis duurt nu bijna twee jaar. Is het dan niet stilletjes aan tijd om zoiets via wetten te regelen?

Er is nu toch de pandemiewet?

PETRE: Die is pas geactiveerd en biedt onvoldoende

garanties. We zullen zien wat ervan komt.

Onze grondrechten en privacy worden nog op andere manieren bedreigd. Zo besliste de federale regering onlangs de ANPR-camera’s, waarvan ik eigenlijk dacht dat ze alleen de nummerplaat scanden, ook te gebruiken tegen gsm-gebruik achter het stuur.

PETRE: Dat is zeer verontrustend. Het mechanisme

is altijd hetzelfde. Eerst zijn ze bedoeld voor terroristen, nu om mensen te beletten om te telefoneren achter het stuur. Ook daarvan kun je zeggen: wie kan daartegen zijn, verkeersveiligheid is belangrijk. Maar wat is het volgende: de camera’s gebruiken om te zien wie de vuilnisbakken op de verkeerde avond buitenzet?

Wat verontrust u nog?

PETRE: De vingerafdrukken op de identiteitskaart.

En de telecomwet die na de aanslagen is aangepast, en die stelt dat alle metadata van ons telefoonverkeer (met wie je wanneer gebeld of berichten hebt uitgewisseld, red.) automatisch een jaar lang worden bijgehouden. Om pedofielen en 10

Zet je speurders zo geen hak? Zij gebruiken die data om bijvoorbeeld moordonderzoeken te voeren. Door het arrest valt een belangrijk instrument weg.

I

24 NOVEMBER 2021

drogargument. Want hoeveel moordzaken worden opgelost omdat men communicatie onderschept? En hoeveel mensen moet je bespieden om één moordenaar te vangen?

Duizend? Honderdduizend? De hele bevolking?

Men zegt “het zijn slechts metadata”, maar met artificiële intelligentie maakt het nauwelijks uit. Mensen zijn zich onvoldoende bewust wat een gamechanger big data en machine learning zijn. Omgekeerd: hoeveel misdaden worden er mogelijk gemaakt omdat men achterpoortjes inbouwt die ook door malafide personen kunnen worden gebruikt? Het palmares van de Belgische overheid in verband databescherming is daarenboven ronduit rampzalig. Ik geef de sleutels van mijn huis ook niet aan mensen die ze op een cafétafel achterlaten. En over het principe: er zijn altijd moorden geweest en er zullen er altijd zijn. Dat is nog geen reden om de hele bevolking als verdachten te behandelen.

Nog zaken waar u aan denkt?

PETRE: (op dreef) Er is de gezichtsherkennings-

software, waarvan de politie met klem ontkende dat ze die gebruikt had, maar waarvan minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) later, na een lek aan de website Buzzfeed, toch moest toegeven dat die getest is. En wat te denken van het wetsvoorstel van Koen Geens en Servais Verherstraeten (beiden CD&V). Daardoor zouden mensen bij sommige misdaadzaken verplicht kunnen worden om DNA af te staan, ook weer om pedofielen en terroristen te

kunnen pakken. Zelfs al is er geen enkele bewijslast of geen aantoonbare band met het strafonderzoek.

Wat is daarop tegen? Als het onderzoek zo geholpen wordt?

PETRE: Je gaat eraan voorbij dat er fouten gebeuren

én het leidt niet tot een beter beleid. Het is een illusie te denken dat je dat bereikt door iedereen te surveilleren. We zijn alle instrumenten aan het opzetten om tot Chinese toestanden te komen.

Maar wij zijn China toch niet? Wij zijn toch een democratie?

Er is toch de Gegevensbeschermingsautoriteit, de opvolger van de vroegere privacycommissie, die mee waakt?

PETRE: Ook daar lopen allerhande zaken niet goed.

Zo is Frank Robben als gedelegeerd bestuurder van eHealth belast met zaken die extreem privacygevoelig zijn, en zet hij grote datasystemen op poten.

Maar hij is ook lid van de Gegevensbeschermingsautoriteit. Hij is dus rechter en partij tegelijk. Daar

is een klacht tegen bij de Europese Commissie.

Hoe doet België het in vergelijking met de ons omringende landen?

PETRE: België loopt absoluut achterop. In vergelij-

king met Duitsland, Nederland en Frankrijk zijn we een ontwikkelingsland qua privacy.

nog niet besproken, en dat is de onverschilligheid van veel mensen. Het baart me zorgen dat er zo weinig reactie op komt. Mensen denken dat ze niks te verbergen hebben, maar iedereen heeft iets te verbergen, neem nog maar de pincode van je bankkaart. Maar ook wat je doet met je partner, de dingen in jouw eigen leven. Dat heet intimiteit en daar is niks verkeerd mee. Integendeel, het is heel menselijk.

Dit alles gebeurt met de liberalen in de regering Vincent Van Quickenborne (Open VLD) is zelfs een van de voortrekkers van meer surveillance. Wat vindt u daarvan?

Hoe komt het dat mensen daar niet van wakker liggen?

PETRE: (stilte) Ik vind dat zielig. Mijn persoonlijke

PETRE: Ik zou het ook graag weten. Ik denk dat we

politieke voorkeur is normaal gezien liberaal, maar het is echt triestig om te zien waar die partijen vandaag voor staan. Maar ik zie dat vrienden die andere politieke ideeën hebben evenzeer ontgoocheld zijn: welke voorkeur je ook hebt, alle politieke partijen vegen vandaag hun voeten aan privacy en grondrechten.

allemaal een beetje suf zijn. Dat men denkt dat men als individu niks kan doen aan al die camera’s, maar dat is niet waar. Het is een kwestie van burgerzin. Daarom net brengt Charta21 dingen aan het licht, en daarom stappen we naar de rechtbank indien nodig.

Iedereen moet dezelfde regels volgen, ook overheden. Zoniet is het hek van de dam, en kunnen we niet langer van een rechtsstaat spreken.

Wat baart u nu het meeste zorgen?

PETRE: Wat mij het meest zorgen baart hebben we

« VIE PRIVÉE ?

L’ÉTAT DE DROIT EST EN PÉRIL » La semaine passée, Charta21 a montré que sur Bruvax, les employeurs, banques et assureurs pouvaient contrôler en un seul clic si une personne était vaccinée ou non. Selon le cofondateur Hubert Petre, il ne s’agit malheureusement pas d’une exception. Il constate que le gouvernement collecte énormément de données de citoyens et que son utilisation des données laisse à désirer. Ils ont fait un procès contre l’appli CovidScan, car celle-ci permettrait aussi de savoir qui a reçu son vaccin et quand. Et il réprouve la nouvelle proposition de loi du CD&V qui permet d’exiger un échantillon d’ADN des citoyens, même s’ils ne sont liés à aucun crime. Mais ce qui l’inquiète le plus, c’est que peu de gens se soucient de leur vie privée. Selon lui, passer à l’action est une question de civisme car l’état de droit, qui protège le citoyen du gouvernement, est mis en péril.

FR

“PRIVACY? THE RULE OF LAW IS IN JEOPARDY” Last week, Charta21 revealed that employers, banks and insurers can check whether you are vaccinated or not with one click on Bruvax.

According to Charta21 co-founder Hubert Petre, this is unfortunately no exception. He notes how the government collects a lot of data from us and uses it very carelessly. For example, they are now taking legal action against the CovidScan app, because it would also make it possible to find out who received their vaccine and when, and he denounces CD&V’s new proposal which aims to make it possible to demand a DNA sample from citizens, even if there is no crime to link them to. But what worries him the most is that so few people are concerned about privacy.

Taking action is a matter of civic responsibility, he says, because the rule of law, which protects citizens from government, is in jeopardy.

EN

24 NOVEMBER 2021

I 11

B R U Z Z | A N A LY S E

SLACHTOFFERS EN GETUIGEN OVER RACISTISCHE BELAGING ONLINE

‘Het doet pijn, maar we moeten erover blijven spreken’ Vorige week liet Zelfa Madhloum weten dat ze haar job als nationaal woordvoerder van Open VLD al na anderhalf jaar voor bekeken houdt. De reden voor haar terugtreden zou de racistische en vrouwonvriendelijke belaging zijn waarmee ze voortdurend te maken krijgt op sociale media. Hoe reageren andere politici en opiniemakers? — MICHAËL BELLON

D

e mentale prijs die ze voor haar publieke functie moest betalen was te zwaar geworden volgens Madhloum, die eerder ook al een rechtszaak wegens laster en eerroof won tegen een website die suggereerde dat ze zich inliet met frauduleuze praktijken, en daarbij te kennen gaf te weten waar en hoe Madhloum woonde, wat zij als bedreigend ervoer.

Dat racistische en misogyne belaging op sociale media het mentale welzijn van de slachtoffers aantast in de mate dat ze twijfelen over hun job of publieke optredens is niet nieuw. Ook hebben niet alleen politici en opiniemakers ermee te

12

I

24 NOVEMBER 2021

maken. Het volstaat dat je als Miss België een kleurtje hebt om een spervuur aan racistische reacties te genereren. Ook nieuwslezeres van RTL Salima Belabbas kreeg er bij haar debuut van langs.

Toen Madhloum op Twitter steun kreeg van sociaal ondernemer en opiniemaker Youssef Kobo – directeur van het platform A Seat At The Table, dat hij samen met Hassan Al Hilou oprichtte om kansarme jongeren te helpen doorstromen naar de bedrijfswereld – schetste Kobo een breder probleem dat jonge talenten met migratieroots treft: “Het maakt mij razend dat ze allemaal op exact dezelfde manier hardnekkig belaagd/ geïntimideerd worden,” schreef Kobo

op Twitter, eraan toevoegend dat hij vaak van talenten moet horen dat ze ermee willen stoppen omdat de prijs die ze ervoor moet betalen te hoog is.

De voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad Amir Bachrouri viel hem prompt bij: “Te veel jongeren ook die zich publiekelijk niet durven uit te spreken, omdat ze uitgespuwd zullen worden, afgerekend worden op hun afkomst, en constant ter verantwoording worden geroepen voor de domste dingen waar ze geen link mee hebben.”

SOLIDARITEIT Wie zich deze problematiek ook al langer aantrekt is de voorzitter van Groen Brussel, Deniz Agbaba. Zij

Ook Europees Parlementslid Assita Kanko (N-VA) kreeg te maken met beledigingen en bedreigingen: “Het is storend als mensen het niet over inhoud hebben, maar je persoonlijk aanvallen.” © PHOTONEWS

B R U Z Z | A N A LY S E

▼

Deniz Agbaba, voorzitter van Groen Brussel, noemt het vertrek van Zelfa Madhloum een alarmsignaal: “Als we dit online toelaten, dan staan we het ook toe op straat.” © STIJN NOPPE

deelde op de Twitterpagina van Madhloum bij wijze van steun een opiniestuk dat ze in oktober al schreef voor het Masereelfonds. Daarin vernoemde ze niet alleen Madhloum al wegens de rechtszaak die zij had moeten voeren, als voorbeelden haalde ze ook de hetzes aan rond Jihad Van Puymbroeck als redacteur sociale media bij de VRT, Ihsane Haouach die door Ecolo was voorgedragen als Regeringscommissaris voor het Instituut voor de Gelijkheid van Mannen en Vrouwen, en Gents Groen-gemeenteraadslid Hafsa El-Bazioui na haar deelname aan een hoofddoekendebat in het programma De zevende dag.

De van oorsprong Limburgse Agbaba, die ook OCMW-raadslid is voor Groen in Vorst, groeide op in een Koerdisch arbeidersgezin in Genk, maar woont al sinds haar negentiende in Brussel. Zij wil het debat over dit soort verregaande intimidatie graag voeren over de partijgrenzen heen: “Het vertrek van Madhloum moet echt een alarmsignaal zijn,” vindt ze. “Dat een jonge, talentvolle vrouw vertrekt wegens racisme en intimidatie geeft blijk van het feit dat er bepaalde groepen zijn in onze maatschappij die niet willen dat iedereen de kans krijgt om deel te nemen aan het publieke debat. Dat is een groot democratisch probleem. En daar moeten we met zijn allen samen tegen strijden. Want als we dit online toelaten, dan staan we het ook toe op straat.”

Agbaba heeft naar eigen zeggen ook al “haar deel gehad” van racistische en vrouwonvriendelijke verwijten. De eerste keer dat ze het woord ‘terrorist’ in een van haar internetberichten las, was toen ze het opnam voor de mensenrechten in Turkije. En het werk van de trollen kruipt in de kleren. “Ik heb door de jaren een olifantenvel ontwikkeld, maar het is onmogelijk om jezelf te blijven aanpraten dat dit een deel van de job is. Zoals blijkt bij mevrouw Madhloum, weegt het op het mentale welzijn van alle geviseerde vrouwen, inclusief mezelf.”

In haar opiniestuk legt Agbaba nog een aantal aparte accenten. Zo vestigt ze de aandacht op het feit dat vrouwen extra kwetsbaar zijn, onder meer door te verwijzen naar een onderzoek van het Nederlandse blad De Groene Amsterdammer naar onlinehaatberichten tegen een vrouwelijke politica – Sigrid Kaag – waaruit bleek dat zij tot 22 procent meer haatberichten 24 NOVEMBER 2021

I 13

▼

SLACHTOFFERS EN GETUIGEN OVER RACISTISCHE BELAGING ONLINE

ontving dan mannen. Voorts betreurt Agbaba het gebrek aan steun. “Mensen beperken hun reactie vaak tot de raad dat je zulke aanvallen beter negeert, terwijl je je wel degelijk gesterkt voelt als mensen het voor je opnemen.

Daarom schreef ik ook dat opiniestuk.” Agbaba verwacht op dat vlak trouwens ook veel meer van de eigen linkerzijde die volgens haar te vaak meegaat in framing van (extreem) rechts.

VAN ALLE KANTEN Natuurlijk zijn zelfs onterechte kritiek, beschuldigingen of beledigingen aan het adres van vrouwen van kleur niet automatisch racistisch of misogyn. Ze zijn dat wel als

brievenbus toe. Zo zei een man ooit dat hij mij kaal zou scheren.” Kanko wil wel gezegd hebben dat het racisme van alle kanten komt. Ze kwalificeert de verwijten die ze krijgt, “ook van linkse of van zwarte mensen die vinden dat je niet rechts mag zijn als je zwart bent” als “links racisme van zij die beweren racisme te bestrijden”. Ze voegt er fijntjes aan toe dat ze nog geen artikel heeft gelezen over de bagger die Zuhal Demir en zij over zich heen krijgen.”

Kanko ziet verder overigens ook niet meteen een verschil tussen Vlaanderen en Franstalig België.

“Van wie je reacties krijgt, hangt vooral af van het feit of je in de Franstalige of Nederlandstalige pers bent verschenen. Al kreeg ik onlangs

waarom ik doe wat ik doe. Als je je inzet voor de samenleving en voor vrouwenrechten, tegen onrecht en onverschilligheid, dan is het juist van belang je mening te blijven uiten.” Kanko kijkt ook naar de politiek zelf. “Alle vormen van racisme blijven aankaarten in het publieke debat helpt om haat tegen te gaan. Mensen zijn soms brutaal tegen elkaar en tegen politici, maar politici zijn ook soms brutaal tegen elkaar.”

MINDER DEFAITISME, MEER PRATEN Nog een ervaringsdeskundige die gelooft in praten en doorzetten is Bleri Lleshi. De filosoof met Albanese roots is onder meer de

B R U Z Z | A N A LY S E

“Ik ben minder opiniestukken gaan schrijven en meer gaan spreken.

Ook en vooral voor mensen met een andere visie op de samenleving dan ikzelf” BLERI LLESHI Filosoof

“We weten dat zowel in België als in het buitenland veel van die onlinehaatcampagnes georkestreerd zijn” ICO MALY Professor digitale media en politiek

geslacht of huidskleur door de boodschapper als een bepalende factor wordt gezien of vermeld. Of indien de kritiek – onbewust of met opzet – duidelijk harder, vaker of exclusiever geuit wordt tegenover vrouwen of mensen van kleur. In die zin treffen racistische en vrouwonvriendelijke beledigingen uiteraard niet alleen de linkerzijde. Ook Europees Parlementslid Assita Kanko (N-VA) kan erover meespreken. “Ik maak het natuurlijk ook veel mee,” vertelt ze ons. “Beledigingen en bedreigingen, tot in mijn 14

I

24 NOVEMBER 2021

toen ik op RTL kwam wel bijna alleen positieve reacties.”

Die nadruk op het positieve is ook wat Kanko blijft drijven. “Eerlijk gezegd doet het pijn. Het is storend en oneerlijk als mensen in plaats van inhoudelijk bezig te zijn en mee te denken je persoonlijk aanvallen en lastigvallen. Maar mijn persoonlijke beslissing is dat ik doorzet in mijn werk, ondanks de omstandigheden. Als het echt te lastig wordt, praat ik erover met medewerkers, vrienden en familie. Daarna probeer ik me altijd opnieuw voor te houden

auteur van Liefde in tijden van angst en Wat nu? Brief aan Vlaanderen, en hielp in het begin van zijn carrière als opiniemaker met de blog en publicatiereeks Brieven uit Brussel talenten als Danira Boukhriss, Aya Sabi en Youssef Kobo lanceren. Het laatste wat Lleshi wil is dat jonge talenten effectief zouden afhaken door de tegenstand die ze ondervinden. “Ik vind allesbehalve dat deze problematiek gedramatiseerd wordt, maar defaitisme kunnen we ons niet permitteren. Sinds mijn eerste opiniestukken in de mainstream media in 2009 was ik in de ogen van veel Vlamingen één van de meest radicale gekleurde stemmen en kreeg ik zoveel zware reacties dat Knack op een bepaald moment zelfs besloot om de optie om op hun website te reageren tijdelijk uit te schakelen. Nu eens was ik een salafist, dan een activist van de Iraakse Baath-partij, en natuurlijk moest ik ook maar terug naar Albanië. Een aantal keer zijn ook mijn werkgevers gecontacteerd.”

Geen haar op zijn hoofd heeft eraan gedacht om te stoppen met wat hij deed, maar Lleshi nam rond 2014 wel een opmerkelijke beslissing. “Ik ben minder opiniestukken gaan schrijven en meer gaan spreken. Ook en vooral voor mensen die echt een andere visie op de samenleving hebben dan ikzelf.

Dus ook voor rechts en extreemrechts. Andere mensen met een migratieachtergrond begrepen wel niet altijd hoe ik dat kon verdragen, misschien omdat zij ook vaak in België zijn opgegroeid en dus al meer trauma’s hebben opgelopen.

Maar ik voelde die nood om ook die moeilijke gesprekken aan te gaan en dat gaf voldoening. Maar jonge

DES HOMMES ET FEMMES POLITIQUES EN LUTTE CONTRE LA HAINE RACIALE La semaine passée, la porte-parole nationale du parti Open VLD, Zelfa Madhloum, a annoncé quitter son poste après un an et demi. Elle dit en avoir assez et ne plus supporter les nombreuses remarques racistes et misogynes sur les réseaux sociaux.

Beaucoup d’autres, comme la présidente de Groen Deniz Agbaba ou la FR

députée européenne pour la N-VA Assita Kanko sont touchées par des agressions racistes et misogynes.

Elles veulent continuer à mettre en lumière ce problème et plaident pour la solidarité. Le leader d’opinion Bleri Lleshi est partisan d’une vraie discussion plutôt que de mener le débat en ligne.

mensen die ik begeleidde, heb ik er altijd op voorbereid dat ze reacties zouden krijgen zodra ze zich voor een groot publiek zouden uiten, dat ze dat niet persoonlijk mogen nemen, en dat het hun beeld van onze samenleving niet mag bepalen.”

INDIVIDUEN, GROEPEN EN BOTS Tot slot stelt zich ook nog de vraag welke oorsprong onlinehaatcampagnes en racistische bedreigingen hebben. Is het ordinair racisme van aparte individuen die van achter hun scherm mensen willen treffen?

Of gaat het soms ook om georkestreerde acties van extremistische groeperingen, zoals zowel Agbaba als Lleshi vermoeden. Bij Unia hebben ze geen concrete cijfers over racistische belaging online.

Jurist Paul Borghs, bij Unia de verantwoordelijke voor hatespeech, zegt dat je aan sommige steeds terugkerende formuleringen in berichten kan zien dat ze gekopieerd worden, maar omdat

het gelijkekansencentrum geen onderzoeksbevoegdheid heeft, kan het moeilijk uitspraak doen over het georkestreerde karakter van haatcampagnes.

Professor digitale media en politiek Ico Maly spreekt zich sowieso niet uit over de zaak-Madhloum, maar ziet aanwijzingen voor beide pistes.

“Wat we weten is dat zowel in België als in het buitenland veel van die campagnes georkestreerd zijn. Door het gebruik van valse accounts, pseudoniemen, en besloten groepen en berichtendiensten als Telegram is dat moeilijk aantoonbaar, maar van Alt-right in de Verenigde Staten en Schild en Vrienden in eigen land weten we dat ze het deden. En aan de andere kant heb je het structurele racisme in de samenleving dat ervoor zorgt dat mensen reageren op mensen van kleur die een bepaalde positie bekleden. De twee versterken ook elkaar. Bij fake news zie je zelfs vaak dat er automatische reacties komen van bots waar dan echte mensen mee interageren.”

© BEBAT KOEN BROOS

Publireportage

Wist jij dat je zo’n 90 batterijen in huis hebt?

Negentig, dat lees je goed! Zoveel batterijen zitten er gemiddeld in de fototoestellen, afstandsbedieningen, kinderspeelgoed en nachtlampjes van een Brussels gezin. Zo’n 21 daarvan zijn allicht leeg en klaar voor onze inzamelpunten. Maar wat doe je met de andere batterijen?

Koop ze enkel wanneer je ze nodig hebt Wist je dat batterijen een houdbaarheidsdatum hebben? Leg dus geen voorraad aan en koop enkel de batterijen die je op dat moment nodig hebt. Zo vermijd je verspilling in de toekomst.

Doe gerust research voor een nieuwe aankoop: er bestaan alternatieve versies van bijna elk elektronisch toestel, die prima werken zonder batterijen!

Gebruik je batterijen op de juiste manier Batterijen bestaan in vele maten en vormen! Zorg ervoor dat je de juiste batterij voor de juiste toepassing gebruikt, en dat je de polariteit en voltage van het toestel respecteert.

Gebruik je het toestel regelmatig?

Haal de batterijen er dan niet uit tot ze volledig leeg zijn en vervang ze allemaal tegelijk. Het toestel is lange tijd niet gebruikt of is het stuk? Neem de batterijen eruit, hou ze apart en breng ze regelmatig binnen naar een Bebatinzamelpunt.

Bewaar ze hoog en droog Batterijen bewaar je op een koele en droge plek. Hou je lege batterijen bij in je inzamelkubus en geef volle batterijen een apart plekje, zodat er geen verwarring is! Lopen er nieuwsgierige kinderen rond in huis? Bewaar alle batterijen hoe dan ook op een veilige en afgesloten plek, zo ben je helemaal gerust.

© SHUTTERSTOCK

POLITICIANS FROM ETHNIC MINORITIES FIGHT HATE SPEECH Last week, Zelfa Madhloum, Open VLD’s national spokesperson, announced that after only 18 months, she will quit her job.

She says the racist and misogynistic harassment she faces on social media is too much of a burden.

Many others, such as the chairwoman of Groen Brussel, Deniz EN

Agbaba, or N-VA member of the European Parliament Assita Kanko, are also affected by racist and misogynistic attacks. They want to continue to raise the issue and advocate solidarity.

Opinionmaker Bleri Lleshi prefers the real conversation to the debate online.

Klaar om je lege batterijen naar een Bebat-inzamelpunt te brengen? Test of ze helemaal leeg zijn en breng ze naar een van onze 24.000 inzamelpunten in België!

Meer tips over veilig en juist omgaan met batterijen? Ga naar bebat.be Meer weten over zero afval?

Bezoek www.leefmilieu.brussels/ themas/zero-afval

BEBDTP13471_Sensibilisering_artikel 1_105x290_BRUZZ.indd 1

4/11/21 16:25

FILMMAAKSTER CHÉRINE LAYACHI EN HANDELAAR ALLAL BOUJNAN SCHETSEN HET LEED IN DE STALINGRADWIJK

‘Onze film is een waarschuwing voor de rest van Brussel’

BRUZZ | INTERVIEW

De metrowerken rond de Stalingradlaan vernietigen een uniek stuk stads- en handelsweefsel, en dat is misschien wel de bedoeling. Dat is de boodschap van Stalingrad, avec ou sans nous, een film van buurtbewoners in samenwerking met het Centre Vidéo de Bruxelles. Een gesprek met filmmaakster Chérine Layachi en handelaar Allal Boujnan. “Zouden ze er in het burgerlijke Oudergem zo met de botte bijl op inhakken?” — KRIS HENDRICKX, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

De plaats van afspraak heet Tchabola, een van de zeven handelszaken die een onderkomen vonden in het Stalingrad Village, het bonte containerdorp op de middenberm van de laan. We praten er met uitbater Allal Boujnan (53), en buurtbewoonster, sociologe en filmmaakster Chérine Layachi (26).

“Stalingrad is een van de belangrijkste kansenwijken voor nieuwkomers in Brussel, en een begrip in heel Europa. Ook dat dreigt te verdwijnen,” zegt Boujnan.

mijn zaken spreken. Toen mijn nieuwe schoonheidssalon na de gebruikelijke verliesjaren eindelijk uit het rood was, begonnen de metrowerken en moesten we dicht.

Mijn huur is kwijtgescholden omdat de Stad eigenaar is, maar daarmee heb ik die jaren van verlies niet terug. Voor de inrichting leende ik 40.000 euro van familieleden. Die willen hun geld nu terug, maar dat gaat niet. En mijn twee werknemers verloren hun job.

Toen we een half jaar geleden door de wijk trokken waren de metrowerken mede verantwoordelijk voor een tiental sluitingen. Hoe is de situatie vandaag?

Zijn veel handelaars niet de eigenaar van hun pand? In de film legt MIVB-baas Brieuc de Meeûs uit dat de wijk flink aan waarde zal winnen na de werken. Voor hen is het dan toch even door de zure appel bijten?

CHÉRINE LAYACHI: Tijdens de

LAYACHI: Neen, er zijn maar een

opnames waren er al negen faillissementen of verkopen van het handelsfonds. Ik hoor dat er sindsdien nog bijgekomen zijn.

ALLAL BOUJNAN: Ik kan enkel over

handvol eigenaars. En de huurprijzen bedragen hier vaak 4.000 tot 6.000 euro per maand, omdat het over grote oppervlaktes gaat en er ook véél volk over de vloer kwam.

“We spraken zelfs met Franse jongens uit Rijsel, die de trein nemen om hier te komen eten” CHÉRINE LAYACHI Filmmaakster

16

I

24 NOVEMBER 2021

Alleen is dat volk grotendeels weg en blijven de huurkosten voor de meesten lopen.

Hoe solidair zijn de handelaars in deze barre tijden?

LAYACHI: In het begin was dat gevoel erg sterk. Gaandeweg is die solidariteit echter afgebrokkeld.

Sommigen hadden iets gekregen van de Stad of de MIVB, anderen niet, en dat laat sporen na.

De situatie is schrijnend voor veel handelaars. Maar is de keuze voor die metrowerken niet logisch? Het hele gewest profiteert van beter openbaar vervoer.

LAYACHI: Ik ga er helemaal mee

akkoord dat de premetro tot metro wordt omgevormd, op termijn zal dat ook voor de handelaars een voordeel zijn. Maar ik ben het er niet mee eens dat het station nodig was.

We hebben het Zuidstation en Anneessens al. En de impact van een metrolijn mét een nieuw station is veel zwaarder dan zonder.

De rode draad door de film is dat de metrowerken gentrificatie in de hand zullen werken en de lokale handel zullen verjagen, die vooral gegroeid is uit de Maghrebijnse gemeenschap.

Waarom is dat handelsweefsel zo waardevol?

LAYACHI: Omdat het aanbod uniek is, net als in veel handelswijken. Wil je

sushi, tajine, Indisch of pita eten?

Het kan allemaal. We spraken zelfs met Franse jongens uit Rijsel, die de trein nemen om hier te komen eten.

‘Die kwaliteit, de keuze en vibe vind je niet bij ons,’ zeiden ze. Je hebt hier ook niet de grote ketens uit de Nieuwstraat.

Daarnaast is de Stalingradwijk een van de belangrijkste plekken in Brussel waar je als nieuwkomer kansen krijgt. Dat heeft te maken me de familiale en familiaire sfeer hier.

Jongens zonder papieren en een dak boven het hoofd komen hier een koffie drinken voor één euro en beginnen met passanten of klanten te praten. Zo horen ze over de

De film is erg kritisch voor het Gewest, de MIVB en de Stad, die nochtans 16 miljoen euro uittrokken.

Hoe had ze dit wel moeten aanpakken?

Handelaar Allal Boujnan en filmmaakster Chérine Layachi werpen hun licht op de metrowerken in de Stalingradwijk.

LAYACHI: Samen met de buurt.

Sommige handelaars zeggen zelfs dat ze ook voor het metrostation zijn, maar ze wilden echt betrokken worden. Nu was er geen echt overleg, geen degelijke informatie én gaan de beslissingen nog eens tegen onze belangen in. In theorie waren er overlegorganen, maar inspraak leverde dat niet op. Er was een gebrek aan transparantie en inspraak. Een flyer vier dagen voor er zware werken voor je deur beginnen, dat is niet genoeg. De mensen die aan het burgerpanel deelnamen werden door de overheden gekozen. Zo komen er veel dingen samen. Een van de collega-filmmakers vroeg zich af of de overheden er in het burgerlijke Oudergem, waar hij opgroeide, ook zo met de botte bijl zouden op inhakken.

Na de werken volgt een herinrichting. Maar de handelaars en andere bewoners uit de wijk lijken daar verdeeld over. Het bewonerscomité is voor een autoluwe wijk, veel handelaars willen net plaats voor de auto behouden. Hoe kijken jullie naar die kwestie?

nachtopvang hier even verderop in Nieuwland, over iemand die nog een drager nodig heeft op de rommelmarkt van het Vossenplein ...

tor voor zijn. De Stalingradwijk is vandaag met andere woorden niet Brussels en je kan er ook niet trots op zijn.

De ondertoon van de film lijkt dat de gentrificatie ook gewild is. Dat is toch interpretatie? Niemand zei toch dat de lokale handel weg moet?

Heeft Pascal Smet niet ergens een punt als hij voor een grotere mix pleit? Mannen domineren de openbare ruimte rond de Stalingradlaan en in deze buurt werd ook Femme de la rue gedraaid, waarin Sofie Peeters seksuele intimidatie op straat aankaartte.

LAYACHI: Die bedoelde gentrificatie blijft een hypothese. Maar het interview met voormalig mobiliteitsminister Pascal Smet wijst wel in die richting. Hij noemde de buurt een getto, dat Brusselser moest worden, een wijk waar je in de toekomst trots moet op kunnen zijn. En hij hoopt dat metrowerken daar een katalysa-

LAYACHI: Het klopt dat er plekken zijn waar alleen mannen komen.

Maar zeggen dat vrouwen hier niet kunnen rondlopen, klopt niet. Je hebt hier allerlei soorten horeca.

LAYACHI: De wijk is inderdaad verdeeld, zelfs onder de bewoners zijn er groepjes die actie voeren voor het behoud van parkeerplaatsen. Er circuleren heel verschillende ideaalbeelden over de toekomstige wijk. Die verdeeldheid is nog aangewakkerd door de procedures rond de metrowerken. De infosessies voor handelaars waren bijvoorbeeld gescheiden van de open vergaderingen voor bewoners. Dan kom je moeilijk tot een gemeenschappelijke visie.

Heeft de film iets veranderd in de wijk?

BOUJNAN: Niet aan onze miserie.

LAYACHI: De film heeft voor heel wat

ontmoetingen gezorgd, die er anders nooit waren geweest. En verder was het nooit de bedoeling om de metro tegen te houden. Mais on voulait laisser une trace, we wilden een spoor nalaten voor de toekomst: ‘Opgelet, Brussel, want dit is er gebeurd in de Stalingradwijk.’

Dezelfde soort ingrepen zullen onder meer volgen in de wijk rond het Liedtsplein.

LAYACHI: Inderdaad, en een andere filmploeg gaat daarom met die locatie aan de slag. Onze film is een waarschuwing aan die wijk. ‘Zo werken de Brusselse overheden, zo zijn we hier genegeerd.’ En aan de mensen die zich afvragen hoe ze de wijk kunnen steunen, zeggen we: Kom er iets consumeren en neem zo deel aan de weerstand.

‘Stalingrad, avec ou sans nous?’

10 december in Cinema Aventure.

UN FILM SUR LE QUARTIER STALINGRAD EN DANGER

NEW FILM ATTACKS THE METRO WORKS ON STALINGRADLAAN

Les travaux du métro autour de l’avenue de Stalingrad détruisent une partie unique du tissu urbain et commerçant, et c’est peut-être l’objectif. Tel est le message de Stalingrad, avec ou sans nous, un film des riverains en collaboration avec le Centre Vidéo de Bruxelles. BRUZZ a parlé avec la réalisatrice et sociologue Chérine Layachi et avec le commerçant Allal Boujnan. « Est-ce qu’ils auraient eu la même approche destructrice dans les quartiers bourgeois d’Auderghem ? »

The current work on the metroline around Stalingradlaan are destroying a unique piece of urban and commercial fabric. That is the message of Stalingrad, avec ou sans nous (“Stalingrad, with or without us”), a film by local residents in cooperation with the Centre Vidéo de Bruxelles. A conversation with filmmaker and sociologist Chérine Layachi and trader Allal Boujnan.

“Would they make the same deep wounds in posh Auderghem?”

FR

BRUZZ | INTERVIEW

Familierestaurants, zaken die zich meer op jongeren richten, en mannenzaken, waar vooral een oudere Marokkaanse generatie komt. Wat in die film van de journaliste werd getoond is waar, maar je kan de buurt daar niet toe herleiden.

EN

24 NOVEMBER 2021

I 17

Bakkers TWEEDE EDITIE VAN BAKKERSGIDS TARTINE ET BOTERHAM VERSCHENEN

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Uit liefde voor het bakkersvak

18

I

24 NOVEMBER 2021

LA PETITE PARISIENNE

BRUZZ PROEFDE financiers: luchtige gebakjes met wat minder suiker dan gewoonlijk, maar wel nog veel boter. “Het is geen dieet,” waarschuwt bakker Katia.

Zeer lekker bij de namiddagkoffie.

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Adres Van Meenenplein 5, Sint-Gillies Open sinds 2017 Specialiteit: Franse patisserie, biologisch en suikerarm

journalist proeft bij Katia

Géry Brusselmans bundelt met zijn gids Tartine et Boterham 69 artisanale bakkers. In La Petite Parisienne serveert Katia Lefebvre hem een van haar specialiteiten.

24 NOVEMBER 2021

I 19

TWEEDE EDITIE VAN BRUSSELSE BAKKERSGIDS VERSCHENEN

Een kwaliteitslabel voor ambachtelijke bakkers. Dat vond journalist Géry Brusselmans, jawel, broodnodig in Brussel.

De foodie houdt sinds 2015 een blog bij met alle warme bakkers van de hoofdstad. Hij bracht pas zijn tweede papieren gids uit.

— EVA CHRISTIAENS, FOTO’S IVAN PUT

E

B R U Z Z | R E P O R TA G E

en vers gebakje om 8 uur ’s morgens, cappuccino erbij. Bij pasticceria Giovanni in Schaarbeek is het elke ochtend een komen en gaan van Italianen, maar ook andere nationaliteiten, die er een snel ontbijt komen halen. Huispatissier Giovanni Levanto staat achterin het atelier een nieuwe lading tiramisu’s te maken. Hij werkt hier al 48 jaar op dezelfde ambachtelijke wijze. Zijn vaste klanten begroeten hem hartelijk tot in zijn keuken. “We werken met verse producten, zoals gianduja (chocolade met hazelnootcrème, red.), pistache, goede slagroom en ricotta,” zegt Levanto. “Hier vind je kwaliteit. Dan komen de klanten terug.”

Een atelier in of vlak bij de winkel, het gebruik van verse en kwalitatieve producten en minstens 80 procent huisgemaakte producten in de toonbank: dat is nodig om als ‘ambachtelijke bakker’ te worden beschouwd. Tenminste, volgens food blog Tartine et Boterham. Die website bracht deze maand een tweede papieren gids uit van alle ambachtelijke bakkers en patissiers in Brussel. En die zijn hier met 69, zo blijkt.

“Ik ben wellicht nog enkele bakkers vergeten,” zegt Géry Brusselmans, oprichter van Tartine et Boterham, “want niet iedereen heeft op onze vraag gereageerd om deel te nemen, of ze willen geen ‘reclame’ maken via het internet. Al vraag ik me dan wel af of ze wel echt artisanaal werken.”

Brusselmans is freelancejournalist en een grote liefhebber van zoet gebak. “Ik schreef een paar jaar geleden een boek over zoete specialiteiten in België. Bij mijn research ontdekte ik dat er in ons land geen onderscheid wordt gemaakt tussen

ambachtelijke bakkers en bakkers die hun brood elders aankopen. Iedereen mag zich hier bakker noemen. In Frankrijk is dat niet toegelaten.” En dus zocht Brusselmans naar een manier om de artisanale patissiers toch een eigen erkenning te geven. Het werd een blog met een eigen label, dat bakkers als sticker op hun vitrine kunnen kleven.

“Mijn eigen bakker in Schaarbeek is een goed voorbeeld. De vaste klanten weten wel dat die op ambachtelijke wijze werkt, maar ik had het zelf nooit geweten door er gewoon voorbij te lopen”, zegt Brusselmans.

Hij heeft het over patisserie Bevernaege, een familiebedrijf dat na enkele tussenstops in Antwerpen en Elsene uiteindelijk in 1995 hier in de Schaarbeekse Plaskywijk belandde. Vader Patrick Bevernaege staat er achterin de bakkerij koffiekoeken te maken. Eerst boterkoeken, dan rozijnenkoeken en dan de croissants. Een lap vers

“Of ik beter zelf bakker was geworden? Nee, want ik weet hoe hard het werk is. Laat mij maar proeven” GÉRY BRUSSELMANS Oprichter Tartine et Boterham 20

I

24 NOVEMBER 2021

deeg wordt uitgerold en in een mum van tijd in kleine ruiten gesneden. Die gaan in stapeltjes de koelkast in. “We maken er ongeveer 300 van elk voor een hele week,” zegt Bevernaege.

Patricks zoon Loïck is nu 24 en zal de zesde generatie zijn om de winkel over te nemen. “Ik voel wel wat druk, ja,” lacht die, “maar ik wil het zelf graag. Mensen blijven goede bakkers zoeken.”

ONGELIJK VERDEELD Net die belangrijke bakker is in ons hele land een knelpuntberoep, ook in Brussel. Arbeidsbemiddelingsdienst Actiris promoot de opleiding brood- en banketbakkerij bij werkzoekenden en studenten, maar dat wil niet zeggen dat het aantal ambachtelijke bakkers meteen stijgt. “Je ziet de laatste jaren inderdaad enkele nieuwe bakkers starten, maar zij bakken vaak ofwel brood, ofwel gebak, niet meer alles tegelijk,” zegt Loïck Bevernaege. “Wij doen nog het hele gamma. Sinds dit jaar hebben we wel twee sluitingsdagen per week in plaats van één. Zo is het ritme beter vol te houden.”

In Schaarbeek vindt de 69-jarige Giovanni Levanto voorlopig geen opvolger voor zijn zaak.

“Ik wil het blijven doen tot mijn gezondheid het toelaat, maar het is een zwaar beroep,” zegt hij.

Zelfs studenten die stage komen lopen in zijn atelier, willen er vaak niet om 4 uur ’s ochtends beginnen. Levanto wordt in december tot ridder

PASTICCERIA GIOVANNI Adres Leuvensesteenweg 303, Schaarbeek Open sinds 1978 Specialiteit: Siciliaanse cannoli en cassata

BRUZZ PROEFDE aragosta: een krokant hoorntje met opgeklopte vanilleroom. Heerlijk luchtig bij een cappuccino.

PATISSERIE BEVERNAEGE Adres Victor Hugostraat 142, Schaarbeek Open sinds 1995 Specialiteit: Le Lingo, een savoie-taart met slagroom, framboos en Italiaanse meringue

enkele bakker die zijn baklava-gebakjes volledig in eigen huis maakte.

Niet dat er enkel Belgische bakkers in zijn gids staan. Behalve de Italiaan Giovanni uit Schaarbeek telt de gids nog een Griek, een Japanner, twee Portugezen en – te herkennen aan hun paris-brest – een heleboel Fransen.

NET ALS THUIS Een van hen is Katia Lefebvre, huispatissier van La Petite Parisienne in Sint-Gillis. Lefebvre heeft er nu tweeënhalf jaar een winkel met Franse patisserieklassiekers, zoals madeleines en financiers, maar ook zogenoemde gâteaux de

BRUZZ PROEFDE synergie-brood met chiazaad: een krakende korst en warm deeg binnenin. Al lekker genoeg zonder beleg, maar ook perfect voor in de brooddoos.

▼

gekroond in de Italiaanse ambassade van Brussel. “Natuurlijk ben ik er trots op dat mijn beroep erkend wordt.”

Een duidelijke blik op de werkuren en het vakmanschap van onze bakkers, dat is ook wat journalist Brusselmans met zijn blog Tartine et Boterham wil bereiken. Intussen telt de vzw een vijftal medewerkers, allemaal freelancers, die betaald worden via de verkoop van de boekjes en via subsidies van enkele Brusselse gemeenten.

Die zien ‘hun’ bakkers graag in de gids staan.

Voelt hij zich dan nog wel een onafhankelijk journalist? “Het klopt dat ik in onze vzw meer bezig ben met promotie,” zegt hij, “maar we publiceren alleen ambachtelijke bakkers die echt alles zelf maken en van wie ik het heb kunnen zien.”

Daardoor zijn er gaten in sommige hoeken van Brussel. De gemeenten Elsene, Brussel-Stad en Sint-Gillis zijn rijkelijk voorzien van huisgemaakt brood, terwijl Molenbeek en Koekelberg het elk met één winkel moeten doen en Sint-AgathaBerchem en Sint-Joost-ten-Node met nul. “Ik heb een tiental Turkse en Marokkaanse winkels bezocht in Sint-Joost, die volgens de gemeente artisanaal werkten, maar telkens konden ze mij geen echt atelier laten zien of mij uitleggen vanwaar hun producten kwamen,” zegt Brusselmans. De journalist vond in heel Brussel geen

24 NOVEMBER 2021

I 21

B R U Z Z | R E P O R TA G E

▼

TWEEDE EDITIE VAN BRUSSELSE BAKKERSGIDS VERSCHENEN

voyage. “Dat zijn taarten die je makkelijk kan meenemen, zoals een cheesecake of een wortelcake,” legt ze uit.

Lefebvre komt niet uit een bakkersfamilie, maar haar overgrootvader toverde wel feesttaarten op tafel die haar verbeelding prikkelden. “Ik droomde altijd van een eigen zaak en ik bak al sinds ik tien jaar oud was,” zegt Lefebvre, die vroeger jarenlang als journaliste werkte voor een Frans automagazine. Na haar ontslag koos ze voor een carrièreswitch. Ze ging naar de bekendste patisserieschool van Parijs en verhuisde nadien met haar partner naar Brussel. “In Parijs konden we geen winkel betalen. Hier is het goedkoper en we vonden het hier fijn.”

Lefebvre is een moderne bakker. Ze begint pas om 8 uur ’s morgens in haar atelier, de winkel opent om half 10. “Ik was niet klaar om mijn hele leven op te offeren,” zegt ze. Daarom koos ze enkel voor zoet gebak en brioches, niet voor ander brood. ’s Middags komt er nog quiche, en soep tevoorschijn. En alles is biologisch, van de gist tot de cacao. “Dat is uniek voor een patisserie,” zegt Géry Brusselmans, terwijl hij een financier naar binnen werkt.

“In een industriële bakkerij behaal je nooit dezelfde smaken als bij ons,” zegt Katia Lefebvre.

“Een ambachtelijke bakker benadert de patisserie die je thuis zou maken, maar dan op een professionele manier.” In haar ateliertje staan twee studenten mee te helpen. Het is er niet veel groter dan in een gewone keuken thuis. “Ik denk dat onze klanten wel weten hoeveel werk we erin steken, want zij zien ons hier staan. De gids van Tartine et Boterham laat toe om dat onderscheid ook daarbuiten te maken.”

NIEUWE CONCEPTEN In vergelijking met de vorige papieren gids, uit 2018, zijn er dit jaar tien nieuwe adresjes toegevoegd aan Tartine et Boterham. Vier andere zijn gesneuveld. “Het is al gebeurd dat de FOD Economie ons terugfluit omdat iets toch niet helemaal artisanaal is,” zegt Géry Brusselmans.

“Een andere bakker is weggevallen omdat het atelier naar de andere kant van Brussel is verhuisd.”

De keuze voor zo’n atelier-aan-huis dient vooral om de gids af te bakenen. “Anders moeten we Pain Quotidien ook vermelden,” zegt Brusselmans.

TARTINE ET BOTERHAM

Enkele adresjes uit de gids Goed stokbrood vind je bij La Boulangerie Normande in Anderlecht, Thibaut in Evere en Compagnon Bakery in Elsene Biologisch brood vind je bij Kiekebich in Anderlecht,

Ferme Nos Pilifs in Neder-over-Heembeek en Hopla Geiss Bakery in Sint-Gillis Cupcakes vind je bij Lilicup in Elsene en Darling’s Cupcakes in Ukkel

Veganistisch gebak vind je bij Succulente in Anderlecht Lekker gesneden brood vind je bij Le Gâteau Royal in Jette en Bevernaege in Schaarbeek Speculoos vind je bij Goossens in Sint-PietersWoluwe Krakende croissants zijn er bij Charli in Brussel-Stad,

Janine in Vorst en Boulengier in Sint-Gillis Goede boterkoeken vind je bij Délicia in Laken, L’Epi d’Or in Oudergem en Fine Bakery in BrusselStad De gids van Tartine et Boterham is voorlopig alleen in het Frans verkrijgbaar. De gids kost

10 euro en is online te bestellen via tartine-et-boterham.be of te koop bij uw ambachtelijke bakker.

GRAMMES Adres Antoine Bréartstraat 20, Sint-Gillis Open sinds 2019 Specialiteit: baguettes en speciaalbroden

BRUZZ PROEFDE pompernikkel: een brood van 100 procent granen. Ongetwijfeld goed voor de spijsvertering, maar wel met mate. Lekker als tussendoortje met een beetje boter of roomkaas.

Bakker Christian Lejour werkte als ambtenaar, maar heeft nu een eigen bakkerij: “Buren komen me vragen om bijvoorbeeld boekweibrood te bakken.”

Doe mee en stem zelf op uw favoriete bakker via BRUZZ.be/ bakker

Nieuw in deze gids zijn een reeks moderne bakkerijen. “We merken nu meer dan vijf jaar geleden allerhande nieuwe concepten in Brussel,” zegt Brusselmans. Hij neemt ons mee naar Grammes, een bakkerij-slash-traiteur in Sint-Gillis die enkel ’s middags opent. Bakker Christian Lejour haalt net de stokbroden uit de oven en schuift er meteen verse pizza’s en focaccia’s in. “Loop niet in de weg,” zegt hij, want hij heeft een strak schema. Lejour start dagelijks om 5 uur ’s morgens.

Nog niet zo lang, want ook Lejour komt uit een carrièreswitch. “Ik was 25 jaar lang adviseur bij de Brusselse OCMW’s, maar nu kan ik voor mezelf werken en voor de wijk,” zegt Lejour. “De buren komen me dan bijvoorbeeld vragen om boekweitbrood te bakken, want dat is glutenvrij. Dus kijk, hier vind je dat.” Lejours favoriete brood is een ‘pompernikkel’, een Scandinavisch-uitziend zwart brood dat alleen maar uit graan bestaat. “Dat is werk, hé,” zegt de bakker.

Bij Grammes hangt de sticker van Tartine et Boterham buiten op het raam. “Ik heb zelf contact opgenomen met hen toen wij openden. ‘Kom hier maar eens kijken,’ zei ik,” lacht Lejour. En zo zijn er nu wel meer mensen die Brusselmans aan de mouw trekken. “De gids is nog maar net gepubliceerd en de lezers laten mij al weten dat ik nog plaatsen ben vergeten,” zegt hij. Was hij niet beter zelf bakker geworden? “Nee, want ik weet hoe hard het werk is,” lacht hij. “Laat mij maar proeven.”

“Je ziet nog nieuwe bakkers starten, maar zij bakken vaak ofwel brood, ofwel gebak, niet meer alles tegelijk” LOÏCK BEVERNAEGE Bakker in Schaarbeek

BRUZZ IS DE MAX

TARTINE ET BOTERHAM: LE LABEL DES ARTISANS BOULANGERS Un label de qualité pour les boulangers artisanaux : le journaliste Géry Brusselmans a estimé qu’il en fallait un à Bruxelles. Depuis 2015, il tient un blog sur tous les boulangers-pâtissiers de la capitale. Son nouveau guide papier recense 69 adresses artisanales. Il s’agit d’entreprises familiales bien établies, mais aussi de boulangeries nouvelle génération.

De véritables boulangers, mais aussi des pâtissiers offrant des saveurs issues de toute l’Europe. « Dans notre pays, aucune distinction officielle n’est faite entre les boulangers artisanaux et les boulangers qui achètent leur pain FR

TARTINE ET BOTERHAM: QUALITY LABEL WITH 69 ARTISANAL BAKERS A quality label for artisanal bakers, that’s what journalist Géry Brusselmans thought was needed in Brussels. He has been keeping a blog since 2015 featuring all the capital’s bakers who bake from scratch. In his new paper guide contains 69 artisanal addresses. They are established family businesses, but also young bakery concepts. Real bread bakers, but also pastry chefs with flavours from all over Europe. “In our country there is no official distinction between artisanal bakers and bakers who buy their bread elsewhere.

EN

ALTHANS, DAT VINDEN WIJ. MAAR WAT VIND JIJ EIGENLIJK VAN BRUZZ? bruzz.be/enquete

ailleurs. N’importe qui peut s’appeler boulanger. En France, ce n’est pas permis », dit M. Brusselmans. Avec son blog et son label « Tartine et Boterham », il souhaite revaloriser les heures de travail et le savoir-faire de nos boulangers. Ce label devient une marque, et certaines communes le subventionnent déjà. Les boulangers se réjouissent. « Le guide distingue le travail inhérent à la fabrication du pain », explique Katia Lefebvre de Saint-Gilles. « Dans une boulangerie industrielle, on n’obtient jamais les mêmes saveurs qu’avec une fabrication artisanale. »

Anyone can call themselves a baker here. In France, that is not allowed,” says Brusselmans. With his blog and his label “Tartine et Boterham”, he wants to show appreciation for the hard work and craftsmanship of our bakers. The label is gradually becoming a brand, and some municipalities are already subsidising it. The bakers are happy with that. “The guide makes the distinction between the work that goes into the bread,” says Katia Lefebvre from Sint-Gillis. “In an industrial bakery, you never get the same flavours that you do in artisanal baking.”

NIEUWE VUB-ONDERZOEKSGROEP ONTLEEDT ECOLOGISCHE IMPACT VAN EN IN STEDEN

‘Onze parken worden slecht beheerd’ Hoe passen dieren en planten zich aan aan de stedelijke context? Naar een antwoord op die vraag gaat een nieuwe onderzoeksgroep aan de VUB op zoek. Brussel wordt als het ware een ‘levend laboratorium’ voor onderzoek naar de ecologische impact van verstedelijking. Uit de opgedane inzichten volgt dan concreet advies voor stadsplanners, om steden beter te wapenen tegen onder meer de klimaatcrisis. — ANDY FURNIERE, FOTO IVAN PUT

Op het moment van ons interview, rondt Thomas Merckx een postdoctoraat af aan de Finse Universiteit van Oulu, in een van de noordelijkste steden ter wereld. Het zijn drukke dagen voor de Belgische bioloog daar in het donkere noorden, want vanaf 1 december leidt hij de gloednieuwe onderzoeksgroep ‘Global Change Biology’ aan de VUB. Dat is een beetje thuiskomen voor de geboren Hallenaar, die eerder ook in Oxford en Lissabon aan de slag was.

De onderzoeksgroep richt zich in brede zin op hoe planten en dieren omgaan met wereldwijde milieuveranderingen zoals

24

I

24 NOVEMBER 2021

klimaatopwarming. Maar de focus ligt op urbane ecologie, het bestuderen van de ecologische impact van verstedelijking.

“De tijd is voorbij dat ecologen enkel naar zogenoemde ongerepte gebieden trokken,” zegt Merckx.

“Meer en meer biologen concentreren zich op de natuur in steden.

Niet enkel omdat de verstedelijking alleen maar toeneemt, maar ook omdat steden nu minder gezien worden als een puur menselijke habitat en er meer aandacht is voor de andere soorten die er leven.”

Het stadsleven is nochtans allesbehalve eenvoudig voor de meeste soorten. De overgrote

meerderheid is bijzonder afhankelijk van welbepaalde hulpbronnen en overleeft daarom alleen in heel specifieke biotopen, zoals oude bossen en duinen. Natuurlijk kunnen sommige soorten zich wel behelpen, anders zou het maar een dooie boel zijn in stadsparken en -tuinen. Hoe die daar precies in slagen, dat onderzoekt Merckx al zo’n tien jaar. Hij concentreert zich vooral op kleinere beestjes zoals vlinders, motten en sprinkhanen.

Lichaamsgrootte is vaak cruciaal om te overleven in de stad, zo toonde Merckx – samen met collega’s van verschillende universiteiten – onlangs aan bij tien

dergelijke diergroepen. In het gerenommeerde vakblad Nature legden ze de link met de hogere temperaturen in steden, waar er meer warmte wordt geabsorbeerd en geproduceerd dan op het platteland.

“In het algemeen zijn kleinere soorten in het voordeel in de stad, omdat hun metabolisme beter aangepast is aan warmere omstandigheden. Zo zijn stadskever- en spinnensoorten gemiddeld kleiner vergeleken met de soorten in de omliggende omgeving.” Vlinders en sprinkhanen zijn de uitzondering op die regel, omdat het voor hen essentieel is om de afstand te kunnen overbruggen tussen verschillende ‘groene eilandjes’ in steden – en grotere soorten zijn een stuk mobieler. Grotere vlinders kunnen bijvoorbeeld beter van stadstuintje tot stadstuintje fladderen om zo de nodige hoeveelheid nectar te vinden.

Merckx deed bovendien een opmerkelijke vaststelling bij

De plannen voor de Josaphatsite – het openbaar onderzoek loopt op 25 november af – kunnen op weinig goedkeuring rekenen bij bioloog Thomas Merckx: “ De diversiteit zal verkleinen.”

VERSNIPPERING VAN GROENE RUIMTE Het moge duidelijk zijn, de warmte in de stad is een belangrijke factor bij dergelijke ontwikkelingen. In die zin voorspellen steden ook algemene tendensen, want door de klimaatopwarming stijgen de temperaturen natuurlijk overal, ook buiten steden.

Maar warmte is bijlange niet de enige verandering van belang.

“Verstedelijking vormt een cocktail van veranderingen. Denk bijvoorbeeld ook aan de versnippering van groene ruimte en aan lucht-, licht- en watervervuiling.

Al deze factoren hebben grote gevolgen voor de biodiversiteit.”

Hoewel hij tot nu toe nog nooit aan een Brusselse kennisinstelling werkte, maakte Merckx wel al voor verschillende studies gebruik van de natuur hier. Zo bemonsterde hij enkele jaren geleden vlinders en sprinkhanen op de ULB-campus aan de Pleinlaan, de abdij Ter Kameren en de site waar nu het Delta-ziekenhuis staat.

Meer recent ging hij op zoek naar soorten vlinders en motten in de Schaarbeekse wildernis van de Josaphatsite, een zeer bewuste keuze. “De site vormt een groen eiland in de stad, niet aan de rand ervan, wat het extra interessant maakt voor urbane ecologen. Je vindt er een rijkdom aan soorten, waarvan sommige eerder zeldzaam zijn in onze contreien.”

Merckx verwijst bijvoorbeeld naar de boomkrekel, die ondanks zijn naam niet in bomen leeft en een

“aangename zomerse zang laat weerklinken op zwoele avonden”.

Wat vindt hij dan van de voorlopige plannen voor de Josaphatsite, waarbij maar 1,28 hectare van de 25 hectare als biopark behouden zou blijven en waar veel weerstand tegen is? “Als die plannen doorgaan, zullen veel soorten er zonder twijfel verdwijnen. Zo’n oppervlakte is gewoon te klein om een hoge diversiteit aan soorten te blijven herbergen.

Bovendien zal het koelend vermogen van de site dan sterk verminderd worden, een gemis bij hittegolven. Het is mooi dat

en biodiversiteitsverlies.

“Natuurlijke oplossingen zijn doorgaans doeltreffender dan hoogtechnologisch vernuft omdat ze tegelijk verscheidene ecosysteemdiensten aanbieden. Bomen bijvoorbeeld hebben een verkoelend effect, zuiveren de lucht en zijn essentiële schakels in tal van biologische processen. Ook waterpartijen halen de temperatuur naar beneden en kunnen een heel ecosysteem vormen. Het is wel cruciaal om doordachte maatregelen te nemen, die het gewenste effect hebben in de specifieke context. Welke

dijk brengen. “Onze parken worden vanuit biologisch opzicht slecht beheerd, met te weinig aandacht voor biodiversiteit. Ik zeg niet dat stadsparken volledige wildernissen moeten worden, maar er moet gestreefd worden naar meer variatie en op termijn minder menselijk ingrijpen. Zorg voor hoofdzakelijk autochtone soorten en maai bijvoorbeeld sommige zones niet meer, andere één à twee keer per jaar en nog andere om de maand. Zo krijg je een veel rijkere natuur, wat goed is voor het hele stadsecosysteem.”

Volgens de bioloog zou dat ook

“Onderzoek toont aan dat een hogere biodiversiteit leidt tot een hoger mentaal welzijn, onder meer omdat het stressverlagend werkt” THOMAS MERCKX Bioloog

burgers zich verenigen om het gebied te beschermen.”

Vanaf december zal de bioloog uiteraard nog veel meer tijd doorbrengen in het Brusselse groen. De bedoeling is om de stad te gebruiken als een ‘levend laboratorium’. “Aangezien Brussel een grote stad is, een miljoenenstad, kun je er tal van ecologische veranderingen en evolutionaire aanpassingen verwachten,” zegt Merckx. “We zullen de stad trouwens niet enkel aanwenden voor onderzoek, maar ook voor onderwijsdoeleinden. Ik wil de stad intrekken met studenten, om hen ter plaatse meer inzicht te geven in de stad als unieke biotoop.”

De missie van de onderzoeksgroep gaat echter verder dan observeren en kennis vergaren. De bedoeling is om inzichten om te zetten in bruikbaar advies voor stadsplanners. Zo wil Merckx met zijn team onder meer bijdragen tot de strijd tegen klimaatopwarming

boomsoorten plant je best op een bepaalde plek? Hoe maak je functionele verbindingen tussen groene plekken, zodat dieren een groter gebied kunnen bestrijken?

Goede wetenschap biedt de beste antwoorden op zo’n vragen.”

Het wilder maken van groene ruimtes kan al veel zoden aan de

het welbevinden van stadsmensen ten goede komen. “Onderzoek toont aan dat een hogere biodiversiteit leidt tot een hoger mentaal welzijn, onder meer omdat het stressverlagend werkt. Bepaalde studies linken het zelfs aan een hogere economische productiviteit.”

« L’URBANISATION FORME UN COCKTAIL DE CHANGEMENTS »

“URBANISATION IS A COCKTAIL OF CHANGES”

Un nouveau groupe de recherche à la VUB, sous la direction du biologiste Thomas Merckx, va utiliser Bruxelles comme « laboratoire vivant » pour étudier l’impact écologique de l’urbanisation. L’équipe de scientifiques étudiera comment les animaux et les plantes s’adaptent à l’environnement urbain, où les températures sont plus élevées qu’à la campagne, par exemple.

L’objectif est de conseiller les planificateurs urbains, afin de mieux armer les villes contre, entre autres, le changement climatique.

A new research group at the VUB, led by biologist Thomas Merckx, will use Brussels as a “living laboratory” to study the ecological impact of urbanisation. The scientists will study how animals and plants adapt to the urban environment, where temperatures are higher than outside, for example. With the gathered knowledge they want to give practical advice to city planners in the future, to better arm cities against climate change, among other things.

FR

BRUZZ | INTERVIEW

vlinders die luisteren naar de namen klein geaderd witje en klaverspanner: die in de stad vliegen langer rond dan hun tegenhangers op het platteland.

Door een genetische aanpassing aan de hogere stadstemperaturen is er een extra generatie bijgekomen in het vliegseizoen. “Omdat steden voor veel organismen een extreme omgeving vormen, kan dergelijke evolutie er heel snel gaan: in vijf à tien jaar tijd kunnen er al aanpassingen zijn. Het is een misverstand dat evolutie altijd honderden jaren zou vergen.”

EN

24 NOVEMBER 2021

I 25

BRUNO PANI DOET MET THE MERODE DE LEGENDARISCHE BRUSSELSE ZAKENCLUB CERCLE DE LORRAINE HERLEVEN

Gezocht: Nederlandstaligen Anderhalf jaar na de teloorgang van de vermaarde zakenclub Cercle de Lorraine opent opvolger The Merode opnieuw de deuren. De club wil het oude imago van zich afschudden: een open houding en een holistische aanpak moeten de eenzijdige focus op politiek en financiën aan de kant schuiven. “Wij willen een gemeenschap van changemakers vormen.” — ELLEN DEBACKERE

BRUZZ | INTERVIEW

De eerste lockdown zette Bruno Pani (62) aan het denken. Als oprichter van evenementenbureau Profirst – met in zijn portefeuille klanten als L’Oréal en Armani – werd hij midscheeps getroffen door de coronacrisis. “Ik begon te reflecteren over hoe we onze maatschappij organiseren,” vertelt Pani, die in Luik werd geboren, nadien naar Brussel verhuisde, maar vandaag in Lasne woont. “In mijn zoektocht naar antwoorden botste ik op de Engelse businessclub ‘The Conduit’.

Hun motto is ‘Gathering changemakers to solve real-world challenges’, en dat sprak me aan. Ik was van mening dat ook ík kon bijdragen aan verandering door mensen samen te brengen en hen de kans te geven ideeën met elkaar uit te wisselen.”

Net op dat moment bevond de legendarische Brusselse zakenclub Cercle de Lorraine, of Club van Lotharingen, zich in zwaar weer. De club had het al een poos erg moeilijk. “Een tiental jaar geleden leenden ze meer dan 7 miljoen euro voor de renovatie van het gebouw,” vertelt Pani, die zelf ook lid was van de Cercle de Lorraine. “Die schuld heeft de club jaren verhinderd om haar functie ten volle uit te voeren.

Na het vertrek van stichter Stéphan Jourdain kreeg de club bovendien te maken met een hele reeks voorzitters die elkaar opvolgden. Toen de coronacrisis toesloeg, belandde de zakenclub opnieuw in de problemen. Ik werd aangetrokken door het

26

I

24 JUNI 2021

idee de club over te nemen en daarmee over een instrument te beschikken waarmee ik een netwerk kon creëren van mensen die zaken tot stand willen brengen.”

Met The Merode – een verwijzing naar het zeventiende-eeuwse gebouw aan het Poelaertplein, het Hôtel de Mérode, waar de club is ondergebracht – wil Pani het anders aanpakken. Samen met partners Bernard Stas en Jean-Philippe Maes, benadrukt de ondernemer dat The Merode niet langer als een zakenclub moet worden bestempeld, maar eerder als een social club. De mosterd daarvoor haalde hij in het Verenigd Koninkrijk.

“In Engeland zag ik clubs die veel opener van aard waren en waar de diversiteit groter was, zowel wat leeftijd als cultuur betreft. De voorganger van The Merode focuste nog te veel op politiek en financiën: met onze nieuwe club willen we het op een meer holistische manier aanpakken. Via onze programmatie wil ik mensen samenbrengen die nadenken over hoe we verandering kunnen brengen in onze landbouw, voeding, wetenschap, onderwijs en meer. We willen een gemeenschap van changemakers vormen en steeds van elkaar blijven leren. We willen de wereld veranderen.”

INCLUSIEF Met The Merode mikt Pani op een publiek van veelal hooggeschoolde ondernemers. Vooral zelfstandigen

Bruno Pani, op oprichter van zakenclub The Merode, schuwt de grote woorden niet: “We willen de wereld veranderen.” © ROELANTS

en C-level managers, of de belangrijkste bestuurders van een onderneming, vormen de doelgroep. Ook beginnende ondernemers die jonger dan 40 jaar oud zijn, zijn welkom.

Het lidgeld bedraagt 1.200 euro per jaar. Leden onder de 35 jaar moeten slechts 850 euro per jaar betalen, omdat het intergenerationele aspect Pani nauw aan het hart ligt. Verder zijn er geen voorwaarden, al onderwerpt de club mogelijke nieuwe leden wel eerst aan een interview. “Daarin leggen we uit wat ons project inhoudt en vragen we kandidaten om uit te leggen hoe zij denken bij te dragen aan ons project.

Je kan immers geen gemeenschap creëren als niet iedereen deelneemt.” Ook niet-leden zullen bepaalde ruimtes kunnen betreden.

Daarbovenop focust de social club vooral op mensen met een internationaal profiel. Hoewel de Cercle de Lorraine zich officieel als tweetalig profileerde, stond de club toch vooral symbool voor de Franstalige politieke en financiële netwerken. Om meer diversiteit te creëren, wil Pani niet enkel de gemeenschap rondom de Europese Unie aantrekken: The Merode is ook op zoek naar meer Nederlandstalige leden. “Vorige week organiseerden

De naam The Merode is een verwijzing naar het Hôtel de Mérode, waar de club is ondergebracht.

“In Londen en Parijs voltrekt 80 procent van de business meetings zich tijdens het ontbijt, maar in Brussel bestond die optie zo goed als niet. Nu wel” BRUNO PANI The Merode

Pani. “Bijna 80 procent van de ongeveer twintig personeelsleden van The Merode is vandaag Nederlandstalig. We willen zoveel mogelijk Nederlandstaligen betrekken in dit Brusselse project.

We namen al contact op met de Warande, de Nederlandstalige tegenhanger van zakenclub Cercle Gaulois, maar kregen voorlopig nog geen reactie. Die komt nog wel.”

ONTBIJTMEETINGS

we drie openingscocktails. Dat verliep erg vlot: we ontvingen meer dan 1.000 geïnteresseerden, maar er waren amper Nederlandstaligen aanwezig.”

“Het is in Brussel niet altijd makkelijk om bruggen tussen de verschillende gemeenschappen te bouwen. In Londen en Parijs zag ik clubs waar veel dwarsverbanden over de culturen heen werden gesmeed. We willen allemaal dat onze bedrijven op een globaal niveau handelen. Het uitsluiten van mensen creëert enkel problemen: het is dus echt belangrijk om inclusief aan de slag te gaan,” aldus

Door zich open te stellen, wil The Merode zich profileren als de club van de eenentwintigste eeuw. Maar de social club verschilt niet enkel inhoudelijk van voorganger Cercle de Lorraine. Pani maakte van de sluiting gebruik om het Hôtel de Mérode, dat vandaag in handen is van een Franse familie, grondig te renoveren. “De eerste renovaties, die een tiental jaren geleden werden uitgevoerd, gebeurden niet altijd met de toestemming van de Brusselse overheid. Met onze renovaties hebben we ervoor gezorgd dat alles conform de regels van de milieuvergunning is. Maar daarnaast hebben we ontdekt hoe incroyable dit gebouw eigenlijk is. Met onze

aanpassingen hebben we getracht om de sfeer van de zeventiende en achttiende eeuw te herstellen.”

Zo beschikt The Merode over een veelheid van ruimtes die de bezoekers uitnodigen om er te ontbijten, te vergaderen, te lezen of te werken. Van de Asian Salon tot het nieuwe restaurant met Italiaanse keuken: Pani wil voor iedere gelegenheid de gepaste ruimte aanbieden. “In Londen en Parijs

voltrekt 80 procent van de business meetings zich tijdens het ontbijt, maar in Brussel bestond die optie zo goed als niet. Daarom hebben wij een plek gecreëerd waar onze leden al van ’s ochtends vroeg terecht kunnen voor een ontbijt en een gesprek.”

De ‘soft opening’ van The Merode, waarbij de leden al van de meeste faciliteiten kunnen genieten en het personeel de kans krijgt zich in te werken, vond al plaats op maandag 22 november, maar de officiële opening volgt op 10 januari 2022. Met zijn nieuwe social club hoopt Pani op termijn zo’n 1.500 tot 2.000 leden aan te trekken. “Op het ogenblik van de sluiting van de Cercle de Lorraine waren er zo’n 500 tot 800 leden, maar slechts 300 onder hen waren actief. Wij willen vooral dat mensen die naar The Merode komen, nieuwsgierig blijven, steeds blijven bijleren en over alles kunnen babbelen. Dat produceert geluk.”

« LE CLUB THE MERODE VEUT CHANGER LE MONDE »

“THE MERODE WANTS TO CHANGE THE WORLD”

Un an et demi après la faillite du club d’affaires Cercle de Lorraine, son successeur The Merode rouvre les portes. Le club veut se défaire de son ancienne image et se définit davantage comme un club social qu’un club d’affaires. Une approche plus holistique qui ne se focalise plus uniquement sur la politique et la finance. The Merode veut rassembler des gens qui apprennent les uns des autres, afin de créer une communauté de changeurs de donne.

Eighteen months after the bankruptcy of business club Cercle de Lorraine, successor The Merode is opening its doors. The club wants to shake off the old image and calls itself a social club, rather than a business club. The previous one-sided focus on politics and finance has given way to a more holistic approach. As a 21st century club, The Merode wants to bring people together who learn from each other to form a community of changemakers.

FR

BRUZZ | INTERVIEW

© ROELANTS

EN

24 JUNI 2021

I 27

eerste instantie werden de besefte ook astronoom en EN STEM OP BRUZZ.BE metingen zowel in statisticus Adolphe Zes maanden nana haar OpOp hethet eerste gezicht lijkt Zes maanden eerste gezicht lijkt Sint-Joost als inhaar Ukkel Quetelet.

Al voor het huwelijk met dede graaf beviel ditdit een absurde vraag.

Het huwelijk met graaf beviel een absurde vraag.

Het STEL ZELF JE VRAAG uitgevoerd.

Zo kon ook het ontstaan van ons land, in STEL ZELF JE VRAAG ze al van haar eerste zoon. woord ‘steenweg’ is voor ze al van haar eerste zoon. woord ‘steenweg’ is voor verschil in temperatuur 1827 overtuigde hij koning EN STEM OP BRUZZ.BE EN STEM OP BRUZZ.BE Vermoedelijk was haar man deze smalle straat al al Vermoedelijk was haar man deze smalle straat binnen envan buiten de stad Willem IEr der Nederlanden de vader hethet kind, overschat, staan er er toenniet nog landelijke en valtlaat heel wat tedat vertellen niet de vader van kind, overschat, laat staan dat worden bestudeerd.

Maar ervan om een Sterrenwacht maar wel de Zonnekoning opop deze plek ruimte hoger gelegen Ukkel.

In over het weer inzou België. maar wel de Zonnekoning deze plek ruimte zou Dat STEL ZELF JE VRAAG toen de activiteiten zo goed te bouwen ineen Sint-Joost. eerste instantie werden de besefte ook astronoom en zelve.

Ze was een van zijn zijn voor stadspaleis. zelve. Ze was een van zijn zijn voor een stadspaleis.

EN STEM OP BRUZZ.BE alszowel volledig werden HetEn werd een Observatorimetingen inen statisticus Adolphe maîtresses en werd door toch.

Brussel zou maîtresses werd door En toch.

Brussel zou Zes maanden nana haar OpOp hethet eerste gezicht lijkt Zes maanden haar eerste gezicht lijkt Sint-Joost als in Ukkel intot Quetelet.

Al voor het overgenomen Ukkel, um Brussel voor Sterrenkunde, hem zelfs benoemd niet zijn, mochten huwelijk met de graaf beviel een absurde vraag.

Het hem zelfs benoemd tot Brusselditniet zijn, mochten huwelijk met de beviel dit een absurde vraag. Het STEL ZELF JEJE VRAAG uitgevoerd.

Zo graaf kon ook ontstaan van STEL ZELF VRAAG monitoren en De halsbandparkiet isons de land, in raakte het oude gebouw maar er werden ook eerste hofdame, dehet hoogste er er hier enwoord daar geen ze ze al LIFE-project van haar eerste zoon. ‘steenweg’ eerste hofdame, de hoogste hier en daar geen is voor al van haar eerste zoon. woord ‘steenweg’ is voor STEL ZELF JE VRAAG verschil inwas temperatuur 1827 overtuigde hij koning EN STEM OP BRUZZ.BE beheren.

Hoe dat concreet bekendste exoot insmalle het straat EN STEM OP BRUZZ.BE Vermoedelijk man deze smalle al al vrouwelijke positie het verdoken architecturale van dehaar Sterrenwacht in dagelijks meteorologische Vermoedelijk was haar manaan deze straat vrouwelijke positie aan het verdoken architecturale binnen envan buiten de stad Willem I maar der Nederlanden zal gebeuren, weten we nogOp het niet de vader hethet kind, overschat, laat staan dat er Brussels Gewest, er EN STEM OP BRUZZ.BE Franse hof. parels zijn, precies op diestaan Sint-Joost in verval. waarnemingen gehouden, niet de vader van kind, overschat, laat dat er Franse hof. parels zijn, precies op die worden bestudeerd.

Maar ervan om een Sterrenwacht maar wel de Zonnekoning opje deze plek ruimte zou niet.”

Of dat als voedsel zijnplek eronder nog veel meer.

En ze maar wel de Zonnekoning op plek ruimte zou Steeg het allemaal waar ze het minst plateau inhaar Ukkel daarentezoals meer temperaSteeg het haar allemaal plek jedeze ze het minst toen de activiteiten zo goed tewaar bouwen ineen Sint-Joost. zelve.

ZeZe was een van zijn zijn voor stadspaleis.

— BART UIT SINT-AGATHA-BERCHEM zelve. was een van zijn zijn voor een stadspaleis. verkocht kan worden? bedreigen de inheemse naar het hoofd?

Misschien verwacht. gen kon de Sterrenwacht tuurmetingen.

Quetelet mat naar het hoofd?

Misschien verwacht. als volledig werden HetEn werd een Observatorimaîtresses enen werd door toch.

Brussel zou maîtresses werd doordan En toch.

Brussel zou —— JULIAN “Liever niet, want biodiversiteit. wel, want ze raakte In In dede Vlaamsesteenweg JULIANUIT UITSINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE wel, want ze raakte Vlaamsesteenweg uitbreiden en in 1913 en noteerde vier keer per overgenomen in Ukkel, um voor Sterrenkunde, hem zelfs benoemd tot Brussel niet zijn, mochten hem zelfs benoemd tot vraag, die Brussel niet zijn, mochten creëer je weer een “Wij werken heel erg op verwikkeld in verschillende dieer verrassing verwikkeld in verschillende wacht die verrassing raakte het oude gebouw maar er werden ook eerste hofdame, dede hoogste hier en daar geen splitste de organisatie in dagwacht hoe warm het was.

Dat eerste hofdame, hoogste er hier en daar geen juist tot meeraan zoetwaterpreventie,” zegt Olivier Beck moordschandalen.

Ze werd de gevel van vrouwelijke positie het verdoken architecturale van demoordschandalen.

Sterrenwacht in dagelijks meteorologische achter de gevel van twee: de aan Koninklijke wasachter voor die tijd ongebruivrouwelijke positie het Ze werd verdoken architecturale kreeften leidt.”

(44),nummer bioloog en binnen het niet enkel verdacht van dede 46, waar het Franse hof. parels zijn, precies diedie Sint-Joost in verval.

Op en het waarnemingen gehouden, niet enkel verdacht van 46, waar het Franse hof. parels zijn, precies Sterrenwacht het kelijk.nummer Daardoor behoren de opop Steeg het haar plek waar je ze hethet minst En de halsbandparkiet? departement biodiversiteit moord opallemaal haar eigen man, Huis voor Podiumkunsten plateau in Ukkel daarentezoals onder meer temperaSteeg het haar allemaal plek waar je ze minst moord op haar eigen man, Huis voor Podiumkunsten Koninklijk MeteorologiBrusselse temperatuur— BART UIT SINT-AGATHA-BERCHEM naar hethet hoofd?

Misschien verwacht.

De groene kwetteraars zien van La Leefmilieu maar van diedie opop andere Bellone teBrussel vinden is.is. mat gen kon deook Sterrenwacht tuurmetingen.

Quetelet naar hoofd?

Misschien verwacht. maar ook van La Bellone te vinden sche Instituut, het andere KMI. waarnemingen tot de —— JULIAN UIT SINT-JOOST-TEN-NODE wel, want ze raakte In de Vlaamsesteenweg JULIAN UIT SINT-JOOST-TEN-NODE wel, want ze raakte In de Vlaamsesteenweg uitbreiden en in 1913 en noteerde vier keer per er dan wel mooi en vrolijk verantwoordelijk voor het maîtresses van Lodewijk Langs de straatkant straalt maîtresses van Lodewijk Langs de straatkant straalt verwikkeld in verschillende wacht die verrassing De dagelijkse temperaoudste ter wereld en was verwikkeld in verschillende wacht die verrassing splitste de organisatie in dag beleid. hoeweinig warm het was. Dat ANONIEM uit,XIV. het zijn holenbroeders, soortgericht “Sinds Ze werd verbannen van hethet gebouw XIV. Ze werd verbannen van gebouw weinig moordschandalen.

ZeZe werd achter de gevel van in Ukkel België een van dedie eerste moordschandalen. werd achter de gevel van twee: detuurmetingen Koninklijke was voor tijd ongebruiwaardoor ze in concurrentie 2012 mag je bepaalde het Franse hof en kwam in inzijn bijzonders uit: een het Franse hof en kwam bijzonders uit: een niet enkel verdacht van dede nummer 46,46, waar hethet niet enkel verdacht van nummer waar nog altijd deEerst referentie landen die de meteorologie Sterrenwacht en het kelijk.

Daardoor behoren de Brussel terecht. zou kleurloze gevel met staan meteigen inheemse soorten niet meer verkomoord op haar man, Huis voor Podiumkunsten Brussel terecht.

Eerst zou kleurloze gevel met moord op haar eigen man, Huis voor Podiumkunsten Koninklijk MeteorologiBrusselse temperatuurvoor België.

Omdat die al uitgebreid bestudeerden. ze een tijdje in het kasteel een mooie oplossing ligt erin de zegt Beck, “en ecologische nog een mail met de exacte broedvogels zoals de pen,weliswaar gratis of tegen een maar ook van die op andere La Bellone te vinden is. ze een tijdje in het kasteel weliswaar een mooie maar ook van die op andere La Bellone te vinden is. sche Instituut, het KMI.dat plateau waarnemingen tot de zo lang vanaf Quetelet was sterk van Tervuren gewoond omkadering rond destraatkant maîtresses van Lodewijk Langs dede straatkant straalt parken veel minder verarming. Daarenboven locatie. Daar wordt dan een spreeuw en de koolmees, vergoeding overdragen, maîtresses van Lodewijk Langs straalt van Tervuren gewoond omkadering deen was De dagelijkse temperaoudste terrond wereld gebeuren, zal daar overtuigd van verregaande XIV. Ze werd verbannen van het gebouw weinig hebben, maar omdat zeook het niet voordeur.

Achter die intensief te beheren. vreten ze alles kaal, vertrapénZe dewerd vleermuis.

Toch ruilen of aanschaffen.

Het XIV. verbannen van het gebouw weinig vangkooi gezet, waarna die hebben, maar omdat voordeur.

Achter die tuurmetingen in Ukkel zijn ze het België een vanuit: de een eerste hethet Franse hof enze kwam inmaakte, bijzonders snel verandering in komen, samenwerking tussen Franse hof en kwam in bijzonders uit: een ook daar te bont voordeur ligt een nauwe Vroeger moest het gras in pelen ze de oevervegetatie, naar het opvangcentrum fl adderen nog altijd is verboden om ze te ookde daar te bont maakte, voordeur ligt nauwe nog terecht. altijd referentie landen die een degevel meteorologie Brussel Eerst zou kleurloze met Brussel terecht.

Eerst zou kleurloze gevel met gaat.” En dan? want dat zou de nauwkeuverschillende landen.

Dan werd ze verplaatst naar het gang, en wie die neemt, een park overal als een en veroorzaken de lustig rond.

“We krijgen ze herintroduceren of bewust werd ze verplaatst gang, en wie die neemt, voor België.

Omdat die al naar het uitgebreid bestudeerden. ze een tijdje in in het kasteel weliswaar een mooie een tijdje het kasteel weliswaar een mooie Bellonahuis.

Daar ziet het ‘Bellonahuis’ righeid dewoonde langeterkonden immers gegevens gazon getrimd zijn. Waar vanzezo uitwerpselen een enorme “Dan wordt die niet meer weg,” zegt Beck, in de natuur los te laten.

Bellonahuis.

Daar woonde ziet het ‘Bellonahuis’ lang vanaf datvan plateau Quetelet was sterk Tervuren gewoond omkadering rond dede van Tervuren gewoond omkadering rond ze een paar jaar.

Het valt te mogelijk, wordt nu nog vervuiling, zeker in de “het is te laat, ze zijn metgedrang te Datverschijnen. zorgt er voordeur. in de eerste mijnstudies inniet het worden uitgewisseld en detedie geëuthanaseerd,” zegt Beck. gebeuren, zal daar ook overtuigd van verregaande ze een paar jaar. verschijnen.

Het valt hebben, maar omdat ze het Achter hebben, maar omdat ze het voordeur. Achter die Na haar volgden bestempelen een maar twee keer per jaar periode dat ze ruien, en vier “De veearts beslist hoe, veel. zijn er nu naar Tempeplaats al voor dat er niet snel verandering in komen, samenwerking tussen kunnen brengen. veranderingen inals de ook daar teEr bont maakte, voordeur ligteen een nauwe Na haar volgden bestempelen als ook daar te bont maakte, voordeur ligt een nauwe bewoners verborgen parel, maar het want dat zou15.000 de nauwkeuverschillende landen.

Danmaar doorgaans is dat met zewelgestelde verplaatst naar het gang, enen wie diedie neemt, gemaaid. Een extensiever werd weken niet kunnen schatting van, langer invasieve diersoorten ratuurmetingen atmosfeer voorspeld. welgestelde bewoners verborgen parel, maar het werd ze verplaatst naar het zijn gang, wie neemt, Bellonahuis.

Daar woonde ziet het ‘Bellonahuis’ righeid van deop. langeterkonden immers gegevens een spuitje. Ook Canadese elkaar op.

In 1913 liet is ook een stedenbouwbeheer is goedkoper en vliegen.” vooral in het noorden van in parken en vijvers Bellonahuis.

Daar woonde ziet het ‘Bellonahuis’ elkaar In 1913 liet is ook een stedenbouwimmers precisiewerk.

Dankzij de inspanningen een paar jaar. verschijnen.

Het valt te mijnstudies in het gedrang worden uitgewisseld en deganzen burgemeester Karel Buls kundige fl ater.

Er werd een paar jaar. verschijnen.

Het valt te ecologisch waardevoller.” ze ze Toch wordt niet altijd – die groter en het Brussels Gewest.

Ze terechtkomen. tweede burgemeester Karel Buls kundige flTen ater.

Er werd Vandaag gebeuren de van Quetelet had België in Na haar volgden bestempelen een kunnen brengen.

Tempeveranderingen inals de Na haar volgden bestempelen als een sterker zijn dan onze eigen het huis opkopen door dede volledig rond Welke planten- en ingegrepen. Zo heeft het laten zich heel moeilijk zijnimmers erimmers wel effectieve het huis opkopen door volledig rond metingen met automati1876 alook weerbulletins. welgestelde bewoners verborgen parel, maar hethet ratuurmetingen zijn atmosfeer voorspeld. welgestelde bewoners verborgen parel, stad Brussel.

Debeweeglijk politie gebouwd, waardoor hethetmaarganzen diersoorten prioritair Zoniënwoud een optimum – worden bijvoorvangen, zijn heel maatregelen om die dieren stad Brussel. gebouwd, waardoor thermometers, Naarmate de elkaar op.op.

Insche 1913 lietliet De politiemaar is jaren ook een stedenbouwelkaar In 1913 is ook een stedenbouwimmers precisiewerk.

Dankzij de inspanningen heeft er een bureau gehad, vrijwel onzichtbaar is. worden aangepakt, wordt bereikt, en hebben zelfs beeld in de vleugel geprikt.” en ze eten geen korrels, daar weg te halen.” heeft er een bureau vrijwel onzichtbaar is. burgemeester Karel Buls kundige fl ater.

Er werd elke dag, Buls stipt omgehad, acht uur vorderden, werden die burgemeester Karel kundige flater.

Er werd Vandaag gebeuren de de van Quetelet had België in de kostuums van Dat Bellonahuis had net mee bepaald door Europa. hethet invasieve exoten het waardoor voedsel met Daarbij isimmers het cruciaal huis opkopen devan volledig rond de de er nog Dat Bellonahuis had net Maar waarom moet er huis opkopen door de immers volledig rond ’skostuums morgens, wandelt steeds accurater, ook omdat metingen metdoor automati1876 al weerbulletins.

Ommegang zijn er er bewaard goed op dede Grote Markt Brussel.

DeDe politie gebouwd, waardoor hethet Want behalve de Brusselse stad moeilijk om daar binnen te ingegrepen worden: gaat de anticonceptie in – maar wat dat zo er zo zo snel mogelijk Ommegang bewaard goed op Markt stad Brussel. politie gebouwd, waardoor sche thermometers, Naarmate deGrote jaren iemand hetzijn grasveld van er altijd meer samenwerhet was ook een kunnen staan, want heeft eren een bureau gehad, vrijwel onzichtbaar is.is.natuur niet juist om de lijst van invasieve soorten, dringen: alle ecologische gebruikt wordt tegen wordt ingegrepen.

Dat heeft er een bureau gehad, vrijwel onzichtbaar en het was ook een kunnen staan, want elke dag, stipt omop, achtnaar uur een van werden die het KMI kingarchitect wasvorderden, tussen landen. de kostuums van de Dat Bellonahuis had net bezienswaardigheid tijdens Jan Cosijn de kostuums van de Dat Bellonahuis had net isde erjaren ook nog niches al ingenomen. ‘survival of the fittest’?

– niet werkt. gebeurt met hetJan ‘Early De “In site van het KMI inzijn Ukkel, hier gefotografeerd in 1920.een veel bezienswaardigheid tijdens architect Cosijn ’sduiven morgens, wandelt er Bijna nog steeds accurater, ook omdat de witte houten bakken, Quetelet beperkte zich Ommegang zijn erIn bewaard zozo goed op dede Grote Markt Expo 58. de jaren 1980 tekende ook het Bakkerszijn er bewaard goed op Grote Markt © PHOTONEWS dwingendere Europese lijst, Ommegang “Daarom blijft bijvoorbeeld West-Europa is er haast elke Europese hoofdstad warning rapid response’Expo 58.

In de jaren 1980 tekende ook het Bakkersiemand het grasveld van er altijd meer samenwerenen hethet was ook een kunnen staan, want om opeen eenhuis kwikthermomeechter niet tot de het meteorowas ook kunnen staan, werd het een voor huis, waar nu café Lewant Bellonahuis dateert uitSiberische de de late zeventiende dieeeuw. de lid- en deelstaten tot bezienswaardigheid de populatie van heeft een probleem met systeem van waarneminhet KMI op, naar eenhuis van king was tussen landen. werd het een voor huis, waar nu het café Le geen wilde natuur meer, enHetHet Bellonahuis dateert uit late zeventiende eeuw. tijdens architect Jan Cosijn De site van het KMI in Ukkel, hier gefotografeerd in de jaren 1920. bezienswaardigheid tijdens architect JaninCosijn ter teenobserveren in welke logie, hij“Stel verrichtte ook podiumkunsten.

DeDe ruimte Roy d’Espagne wordt © BELGA deparkieten witte houten bakken, Quetelet beperkte zich actie aanzet. grondeekhoorns heel moet je ingrijpen om een geen enkele gen.be. dat een podiumkunsten. ruimte Roy d’Espagne wordt ©er BELGA Expo 58.

In de jaren 1980 tekende ook hethet Bakkers© PHOTONEWS Expo 58.

In de jaren 1980 tekende ook Bakkersstemming de temperatuur bestuderen en gebruikte andere domeinen pioniersbestuderen.

Ook de steeds meer.

Ook de wijken tussen het oude huis en hethet uitgebaat.

Het Bellonahuis om op een kwikthermomeechter niet tot de meteoroklein, en kunnen we die biologisch optimum te raakt ervan af.

Daarom wandelaar een grijze tussen het oude huis en uitgebaat.

Het Bellonahuis werd het een huis voor huis, waar nu het café Le Het Bellonahuis dateert uit de late zeventiende eeuw. werd het een huis voor huis, waar nu het café Le Het Bellonahuis dateert uit de late zeventiende eeuw. ons die dag zal brengen. statistiek om bijvoorbeeld werk.

Zo paste hij de temperatuurmetingen rond de Sterrenwacht, die nieuwe huis werd een ontwierp hij voor Nicolaas ter te observeren in welke logie, hij verrichtte ook in VOEDSEL podiumkunsten.

De ruimte Roy d’Espagne wordt ongemoeid laten zolang we © BELGA staannieuwe ze zelfshuis niet op de eekhoorn – dieRoy in Engeland werd een ontwierp hij voor Nicolaas podiumkunsten.

De ruimte d’Espagne wordtbereiken. Als je dat niet zou © BELGA stemming delijst, temperatuur bestuderen en gebruikte andere domeinen pioniersbestuderen.

Ookisde steeds meer.

Ook de wijken Het oude gebouw de criminaliteit, huwelijksen ze alleen kansberekening en waren minder accuraat.tussen De toen aan deterugvinden.

Schaarbeekseoverdekte binnenkoer, waar vermoedelijk een het oude huis en het uitgebaat.

Het Bellonahuis daar doen, worden enkele overdekte binnenkoer, waar Europese het ishet van Bally, vermoedelijk een zijnBally, rode broeder verdrijft Op dit moment Brussel tussen het oude huis en uitgebaat.

Het Bellonahuis ons diede dag zal brengen. statistiek om bijvoorbeeld werk.

Zo paste hij dezou temperatuurmetingen rond de Sterrenwacht, die huis werd een ontwierp hij voor Nicolaas weer symbool voor de culturele instelling dede centrale Er zijn Dat zou zijn opvolgster: Sterrenwacht staatLaer zelfmoordcijfers in kaart te Oppoort statistiek, die tot dan toe dichte bebouwing hieldnieuwe –nieuwe lag, raakten dichter huis werd een ontwierp hij voor Nicolaas weer symbool voor culturele instelling La centrale poort.

Er zijn wapenhandelaar.

Dat zijn opvolgster: Olympia andere plaatsen, zoals soorten al snelpoort. dominant. simpelweg niet haalbaar – inwapenhandelaar. het Zoniënwoud spot, prioritair bezig metOlympia Het Bellone oude gebouw van dealtijd, het criminaliteit, huwelijksen kansberekening en een waren minder accuraat.

De toen aan deDe Schaarbeekseoverdekte binnenkoer, waar Bally, vermoedelijk opoffering. nu geregeld nog andere indicaties naar verklaring kunnen Mancini, bekend maar overdekte binnenkoer, waar Bally, vermoedelijk trouwens nog brengen. vooral werden gebruikt toen al een – waterplanten de warmte vast bebouwd. eerste opoffering.

Bellone nu geregeld nog andere indicaties naar in nieuw een verklaring kunnen zijneen Mancini, een bekend maaren ingerichte parken, De Canadese gans bijvoorom ze nog weg te krijgen. daneen krijg ik diezelfde daginzijn verschillende weer symbool voor dede centrale poort. zijn culturele instelling Laer wapenhandelaar.

Dat zou zijn opvolgster: Olympia Sterrenwacht staat zelfmoordcijfers in Er kaart te statistiek, dichte bebouwing hield –aan dede poort lag, raakten dichter weer symbool voor centrale poort.

Er zijn culturele instelling La wapenhandelaar.

Dat zou zijn opvolgster: Olympia optredens, ontmoetingen het oorlogsen het voor de verschillende vooral berucht fi guur ligt aan het naar de stichter de astronomie, toedie intot dedan toe dat beïnvloedde de straatverlichting maakte optredens, ontmoetingen het oorlogsen het voor de verschillende vooral berucht figuur veel meer beweging en beeld, isnog zo struis sterk naar is eropoffering.

Vandaar dat we zo inzetten en zoetwaterkreeften, die aan andere indicaties nunu geregeld een verklaring kunnen Mancini, een bekend maar trouwens nog altijd, het brengen. vooral werden gebruikt inzijn toen al – de warmte en Bellone bebouwd.

De eerste VAN DEDE opoffering. nog andere indicaties naar MINNARES Bellone geregeld een verklaring kunnen zijn Mancini, een bekend maar en culturele activiteiten jachtleven te vinden in in dede verwijzingen die in in dede het Franse hof, in vast de tijd VERHUIZING MINNARES VAN genoemde Queteletplein, sociale wetenschappen.

Hij waarnemingen.

De het voor het instituut en culturele activiteiten jachtleven te vinden verwijzingen die het Franse hof, in de tijd dus verstoring, en hebben dat de vos de strijd er niet op preventie en snelle actie vegetatie kortknippen, en hethet oorlogsenen hethet optredens, voor dede verschillende vooral berucht figuur ligt aanontmoetingen het naar de stichter de astronomie, toe in de dat beïnvloedde de aan straatverlichting maakte oorlogsoptredens, ontmoetingen voor verschillende vooral berucht figuur aan ZONNEKONING organiseert.

DeDe schoonheid maar verscholen zitten.

Zode van Zonnekoning LodeZONNEKONING MINNARES VAN DEDE organiseert. schoonheid façade, maar evengoed gevel verscholen zitten.

Zode van Lode- culturele inactiviteiten de schaduw van wougevel de variabelen van Sterrenwacht verhuisde moeilijker de sterren Infaçade, de negentiende eeuw het makkelijker mee aangaat, watevengoed hij wel bij populaties die nog nietde vissen enZonnekoning kevers eten. jachtleven te vinden in in dede exoten verwijzingen diedie in in het Franse hof, in in de tijd VERHUIZING MINNARES VAN genoemde Queteletplein, sociale wetenschappen.

Hij waarnemingen.

De het voorveel hetom instituut jachtleven te vinden culturele activiteiten verwijzingen het Franse hof, de tijd“Als enen mag dan wel verdoken zijn, staat er op het dak een prijkt het beeld van wijk XIV. Daar kwam ze Het is niet duidelijk welke ZONNEKONING mag dan welde verdoken zijn, staat er opmaar het dak een het beeld van van evengoed organiseert.

DeDe schoonheid gevel verscholen zitten.

Zo wijk XIV. Daar kwam ze Het is aan niet duidelijk welke Lodeomgoed er voet grond te doet de andere ontwikkeld zijn. jeSterrenwacht erZonnekoning niks aanin doet, heb je er ZONNEKONING Astro Tower. socialeprijkt fenomenen daarom 1890 naar het waar tede nemen en te van verstedelijkte Brussel façade, maar evengoed organiseert. schoonheid gevel verscholen zitten.

Zo met van Zonnekoning Lodeinsterk de schaduw van wou de variabelen verhuisde moeilijker om de sterren Infaçade, de negentiende eeuw er wordt gelukkig wel nog standbeeld van een Bellona, de Romeinse terecht toen ze trouwde met versieringen Nicolaas Bally staat er op het dak een mag dan wel verdoken zijn, prijkt het beeld van wijk XIV. Daar kwam ze Het is niet duidelijk welke er wordt gelukkig wel nog standbeeld van een Bellona, de Romeinse terecht toen ze trouwde met versieringen Nicolaas Bally Zoals deduidelijk Japanse jeBrussel diedak een krijgen.

Alleen zo verdoken is goed beheer indaarom éénXIV. vijver duizend van,” staatAls er op het mag danTower. wel zijn, het beeld van vogelsoorten. wijk kwam Het is niet welke Astro socialeprijkt fenomenen inDaar 1890 naarze het goed waar te nemen en te verstedelijkte altijd mee uitgepakt. pelikaan.

DieDie staat dan godin van de oorlog, boven deBeck. graaf Eugène dezullen Savoie. liet aanbrengen enen welke standbeeld van een er er wordt gelukkig wel nog Bellona, dede Romeinse toen ze trouwde met versieringen Nicolaas Bally standbeeld van een wordt gelukkig wel nog Bellona, Romeinse terecht toen ze trouwde met versieringen Nicolaas Bally terecht altijd mee uitgepakt. pelikaan. staat dan godin van de oorlog, boven ongemoeid de graaf Eugène de Savoie. liet aanbrengen welke — duizendknoop in het park laat, krijg je al mogelijk.” zegt “Daarom BRAM pelikaan.

DieDie staat dan altijd mee uitgepakt. godin van dede oorlog, boven dede graaf Eugène dede Savoie. lietliet aanbrengen enen welke pelikaan. staat dan altijd mee uitgepakt. godin van oorlog, boven graaf Eugène Savoie. aanbrengen welke van Thurn & Taxis. De exponentiële groeicurves,” we dat via een Europees VAN RENTERGHEM

Big BigCity City

Waarom wordt de gemiddelde Wat verhaal Watisishet hettemperatuur verhaal van onsde land gemeten achter achter deverstopte verstopte Waarom wordt in Ukkel? van La Bellone? gevel van Latemperatuur Bellone? degevel gemiddelde

Big City

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

Wat Watisishet hetverhaal verhaal van onsde land gemeten Wat wordt er gedaan aan achter achter deverstopte verstopte invasieve, dierinexotische Ukkel? gevel van La Bellone? gevel van La Bellone? soorten in parken en vijvers?

Lees enen bekij k de Lees bekij k de Lees bekij kk de Lees enen bekij k de Leesen en bekij de Lees Lees en bekij kbekij de k de antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden opop dede Big-Cityvragen via viavia opop dede Big-Cityvragen Big-Cityvragen Big-Cityvragen op de via op de Big-Cityvragen Big-Cityvragen via via op de Big-Cityvragen via bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity BRUZZ.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity © SHUTTERTOCK

VOLGENDE KEER

Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, Check ook onze Instagrampagina, elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana elke donderdagnamiddag vertelt Luana elkeelke donderdagnamiddag vertelt Luana donderdagnamiddag vertelt Luana Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

Difficile een nieuw Big City-verhaal.

VOLGENDE KEER VOLGENDE KEER VOLGENDE KEER VOLGENDE WEEKWEEK VOLGENDE VOLGENDE WEEK Waarom wordt dede Waarom wordt dede Waarom wordt Waarom wordt Hoe hoog is Wat gebeurt er als er onder Wat gebeurt er als er onder gemiddelde temperatuur gemiddelde temperatuur gemiddelde temperatuur gemiddelde temperatuur de energiefactuur mij nons huis een n mij nons huis een metrolij nmetrolij van ons land gemeten in in van ons land gemeten in in van land gemeten van land gemeten van de MIVB? wordt gebouwd?

Ukkel? wordt gebouwd?

Ukkel?

Ukkel?

Ukkel?

2 8 2I 8 1 0I M2 4A AF ER BT R2U0A2R1 I 2 0 22 01 2 1

2 8 2I 82180I MI2 4A2AF4ER2FBT8ER2BUI0RA2U2R14AI FR2EI0B22R01U2A1 R I

D I E R D De Weik van I E E B I R D I L E E E ‘t Brussels G LIBER ID E E B I G R L E GELIB PRESENTEIT

18 t/m 29 november

brusseleir.eu

word Brusseleir met ‘n

Culture.

NL | FR | EN

SYLVIE KREUSCH HEEFT DE TOUWTJES IN HANDEN OP DEBUUTPLAAT ‘MONTBRAY’

‘Mijn geluk lag gewoon voor me’

29

Culture. Pop

NL

Het open boek dat ze op haar debuutalbum Montbray is, wil Sylvie Kreusch ook in het echte leven zijn. Een werk van lange adem, beseft de zangeres wier muziek theatraal, suggestief en mysterieus genoemd wordt, tijdens een gesprek over lost, oprecht en vrij zijn. — TOM PEETERS

I

n de lagere school schreef ze al in vriendschapsboekjes dat ze zangeres wilde worden.

Ondanks de zangleerkrachten die het haar afraadden, heeft Sylvie Kreusch doorgezet, want er was maar één plan. Na initieel succes als zangeres van de indiepopband Soldier’s Heart en een rol als tweede stem bij Warhaus, het soloproject van haar ex Maarten Devoldere (Balthazar), waren er al solosingles en -ep’s verschenen. Met Montbray stapt ze definitief in de schijnwerpers. Het openhartige album over de emotionele turbulentie in het zog van haar break-up is tegelijk een vorm van zelfaffirmatie en het ultieme cadeau aan zichzelf. “Elke keer als ik opnieuw door een diep dal moet, kan ik het opleggen en weet ik dat ik er weer uit zal raken.

Mensen blijven nu eenmaal in cirkeltjes draaien.

Mijn single ‘Walk walk’ verscheen toen ik met nieuw liefdesverdriet zat. Het was alsof ik mijn oude ik raad hoorde geven aan mijn nieuwe.”

Terwijl ze een toefje honing in haar vers gezette kop deca mikt – “In Italië doen ze dat vaak, maar in België ben ik blijkbaar de enige” (lacht) – zegt ze dat ze lang heeft gedacht dat ze haar eerste soloalbum niet kon uitbrengen als ze al dertig was. “Eigenlijk wil je behoren tot de David Bowies van de wereld, die al vijf albums uit hebben op hun 25e. Als je dan ook Billie Eilish nog eens hoort passeren, denk je snel: hoe komt het toch dat die zo wijs is op een leeftijd waarop ik nog… ja, wat was ik toen aan het doen?”

Maar Montbray – naar het Normandische dorpje waar de wieg van het album stond – had ze nooit kunnen maken op haar 25e. “Toen liet ik me nog te veel beïnvloeden door anderen, wilde ik vooral tonen dat ik een sterke vrouw was, terwijl ik niet besefte dat je dat pas kan zijn als je helemaal oprecht bent.” De link met een liefdesrelatie, waarin je jezelf kan verliezen als je je te veel laat sturen, legt ze vervolgens zelf. “Pas na mijn breuk met Maarten, toen ik opnieuw alleen was, heb ik mezelf teruggevonden. Was ik toen niet single geweest, dan had ik misschien

niet zulke sterke, eerlijke teksten kunnen schrijven.”

De drang om op een podium te staan zat er bij je in van kleins af aan. Waar komt die vandaan?

SYLVIE KREUSCH: Ik heb een podium nodig als uitlaatklep. Voor mij is het de plek bij uitstek waar ik niet beoordeeld word. Mensen hebben een kaartje gekocht om mij te zien. Dan is het niet meer gênant om vrij en trots mezelf te zijn.

In mijn teksten neem ik geen blad voor de mond, omdat ik die directheid en eerlijkheid mis in mijn karakter. Eigenlijk wil ik meer de persoon zijn die ik op het podium en in mijn muziek al ben. Maar in mijn echte leven loop ik dus wat achter op mijn leven on stage.

Het is grappig om nu overal in mijn eigen interviews te moeten lezen dat mijn plaat een soort therapie was die me de kosten van een psycholoog heeft bespaard. Tegenwoordig ga ik wél naar een therapeut en is die quote oud nieuws. Zo zie je hoe snel en hard je als mens kan groeien in een paar maanden tijd. Nu vind ik het vooral sterk van mezelf dat ik eindelijk kan toegeven dat ik ook maar een mens ben, en die stap eindelijk maar eens moest zetten.

Hoe loste je het gebrek aan podium op als kind?

KREUSCH: Door mijn eigen plekje te creëren. De muren van mijn slaapkamer waren volgeklad met quotes uit liedjesteksten, van Britney Spears, Christina Aguilera, Feist… “The saddest part of a broken heart isn’t the ending so much as the start” (uit Feists ‘Let it die’) stond toen al op mijn muur. Zo kon ik belangrijke dingen uit mijn leven, zoals de dood van mijn hond, een symbolisch plaatsje geven. Naast die wereld vol lyrics aan de muur was er de spiegel. Daar stond ik altijd voor te zingen en kon ik wegdromen… tot mijn moeder of mijn broer plots binnenstapten en ik me betrapt en gegeneerd voelde. (Lacht) Als er vriendjes kwamen spelen, waren we boven toneeltjes aan het voorbereiden, en toen we in

“Het heeft tot mijn 25e geduurd voor ik me uit de positie van volger kon bevrijden en echt de controle kon nemen over een song”

het derde leerjaar bij een nieuwe leraar muzieklessen konden volgen, mocht ik aan het einde van het schooljaar een solo geven in deSingel.

Mijn moeder was overdonderd.

Maar niet iedereen bleek overtuigd van je zangkwaliteiten, zo ondervond je later in het middelbaar?

KREUSCH: Klopt, ik was geen goeie student en raakte mega lost. Aan de kunstschool werd me gezegd dat dit allemaal niets voor mij was. De zangleerkrachten buisden me. Ik wist ook wel dat ik geen klassieke stem had, maar toen kwam dat heel hard binnen. Ik had maar één plan: zangeres worden. Als tegenreactie werd ik superluid. Ik begon te spijbelen, keihard te feesten en superveel drugs te nemen. Paradoxaal genoeg waren het mijn klasgenoten die, in tegenstelling tot de leerkrachten, wel iets in mij zagen. Door een bandje te beginnen, eerst Fell Floor Fiction, daarna Soldier’s Heart, kreeg ik niet alleen mensen rond me die in me geloofden, maar ineens ook een doel – meedoen aan Kunstbende, aan Humo’s Rock Rally, enzovoort – en een publiek.

Daarna heb je het moeilijk gehad om je te bevrijden van het juk van frontgezicht en muze, zonder dat je muzikaal veel in de pap te brokken had. Ook dat leidde ertoe dat je pas op je dertigste je albumdebuut kan maken als soloartieste.

KREUSCH: Ik kreeg vaak te horen dat ik er heel goed uitzag en supergoed ‘pakte’ op een podium, wat achteraf bekeken nogal oppervlakkig was.

Maar als je dat vaak naar je hoofd geslingerd krijgt, dan ga je je schikken in die rol. Ik schreef wel mee aan nummers, maar het heeft tot mijn 25e en het stopzetten van Soldier’s Heart geduurd voor ik me uit die positie van volger kon bevrijden en echt de controle kon nemen over een song. Maar eigenlijk kan je dat de jongens van de band niet verwijten. De tijdgeest is de voorbije jaren heel erg veranderd. Vroeger belden managers me ook voor allerhande projecten. Dan werd ik in een studio gezet met oudere muzikanten. Ik herinner me onder meer de synthspeler van The Horrors, wat ik toen megazot vond, maar eigenlijk is zoiets nooit een goed idee, want je gaat jezelf zo hard laten doen.

Pas sinds mijn soloproject durf ik neen te zeggen op zulke voorstellen. In Warhaus stapte ik omdat ik Maarten een van de zotste songschrijvers van België vond – nog steeds trouwens. In het begin was het een eer om achter hem te staan, maar uiteindelijk werd de spanning tussen ons te groot, wat logisch is met twee ego’s op hetzelfde podium. Maarten wilde zijn lief weleens vooraan zetten, maar ook weer niet zelf in de schaduw belanden.

Op Montbray beschrijf je je breuk met Maarten vanuit alle helse emoties die je in het zog ervan doormaakte. Had je daarbij artistieke voorbeelden?

KREUSCH: Sowieso. De eerste dagen na de

30

Geboren in 1991 in Antwerpen Won in 2013 met Soldier’s Heart – radiohit: ‘African fire’ – de StuBru-talentenjacht De Nieuwe Lichting Sloot zich in 2016 aan bij Warhaus, het soloproject van haar toenmalige vriend Maarten Devoldere Was model en maakte muziek voor o.a. Ann Demeulemeester, Olivier Theyskens, Prada en Victoria’s Secret Bracht als opstapje naar haar albumdebuut de solo-ep’s Bada bing! Bada boom! (2019) en Wild love (2020) uit

Verrassend genoeg staat op Montbray met ‘Walk walk’ ook “het meest positieve nummer dat je ooit schreef.” Hoeveel zegt het over de menselijke soort dat dat nummer over een hond gaat?

KREUSCH: (Lacht) Veel. Kratje is op het perfecte moment in mijn leven gekomen. Hij had acht jaar in een Pools asiel gezeten, ik vijf jaar in een turbulente relatie. We hadden allebei onze trauma’s te verwerken en hebben door de meest simpele dingen samen te doen veel geleerd van elkaar. Iedereen is altijd maar op zoek naar het ultieme geluk, maar die hond deed me inzien dat mijn geluk gewoon vlak voor me lag. Ik moest alleen de vrijheid vinden om het op te rapen. Los daarvan heb ik natuurlijk een vrij ijdele job, waarin ik de hele tijd met mezelf moet bezig zijn, en kan ik er, als ik niet moet werken, heel erg van genieten om een ander wezen gelukkig te maken.

Tien jaar geleden zei je al: ik zou graag kunnen leven van mijn muziek, maar hoef niet beroemd te worden.

Sylvie Kreusch: “Ik had altijd maar één plan: zangeres worden.”

break-up ging ik alleen naar buiten met mijn kap over mijn hoofd en mijn zonnebril op, terwijl ik luisterde naar de meest dramatische breakupsongs. Die vormden waarschijnlijk de bodem van inspiratie voor mijn eigen songs. Het waren vooral Franse liedjes, zoals ‘Message personnel’ van Françoise Hardy. Of ken je die livevideo van Mireille Mathieu waarin ze heel hard aan het wenen is? Haar cover van ‘The winner takes it all’ van Abba (‘Bravo, tu as gagné’) komt in het Frans zoveel harder binnen. Ook Jessica Pratt was een favoriet, en natuurlijk Lykke Li, voor mij nog steeds de koningin van het gebroken hart.

Je noemt haar break-upplaat I never learn een mijlpaal, omdat ze zo schaamteloos eerlijk was.

KREUSCH: Ja. Ik heb haar één keer ontmoet, op

een afterparty van Valentino. Precies omdat ze zo eerlijk is in haar teksten had ik het gevoel dat ik haar al kende, snap je? Ik betrapte mezelf erop dat ik haar zag als een soulmate met wie ik een zot gesprek zou kunnen voeren. Maar dat is er dus niet echt van gekomen, want ze straalde heel erg uit dat ze met niemand wilde praten. Ik voelde mij ineens de extraverte. Maar het blijft chic hoe eerlijk ze kan zijn in haar muziek. Op die manier zal je publiek zich ook sneller herkennen in je muziek. Daarom zal ik in mijn

teksten weleens bewust overdrijven, maar het blijft altijd wel mijn eigen verhaal. Ik verzin niets.

Al je teksten blijven inderdaad heel dicht bij jezelf. Alleen in ‘Girls’, een song over sisterhood, lijkt een meer universele aanklacht te zitten: “And if you ever try / To hurt my sister / You better run man / Run as fast as you can.”

KREUSCH: Een van mijn beste vriendinnen werd ooit geghost. Het leek een teken van vriendschap om die gast een bericht te sturen met de boodschap dat hij een laffe hond was. Omdat ik

KREUSCH: Zo denk ik er nog steeds over. Op een feestje complimenten krijgen over je plaat is zalig. Maar foto’s nemen en handtekeningen vragen heb ik altijd raar gevonden. Ik zou het ook niet aankunnen om overal herkend te worden. Ik heb gewoon te veel slechte dagen waarin ik me arrogant zou gedragen. Gelukkig lijken mensen die mijn muziek goed vinden niet zo opdringerig.

Hoeveel geluk ik daarmee heb, merk ik als ik op café zit met Max Colombie (van Oscar and the Wolf, red.). Hij wordt continu aangesproken – de prijs die je betaalt voor uitverkochte arena’s.

SYLVIE KREUSCH Montbray is uit via Sony Music.

Concert: 27/11, 19.00, Volta, volta.brussels

« ON N’EST FORT QUE LORSQU’ON EST SINCÈRE »

“YOU ARE ONLY STRONG WHEN YOU ARE SINCERE”

Son premier album Montbray est comme un livre ouvert, car c’est ce que Sylvie Kreusch souhaite être dans la vie réelle. Le chemin est difficile, reconnaît la chanteuse. Elle dit avoir longtemps pensé qu’elle ne sortirait pas son premier album solo à trente ans. « En fait, on veut faire partie des David Bowie du monde qui ont déjà sorti cinq albums à 25 ans. » Mais elle n’aurait jamais pu faire Montbray à 25 ans. « À cette époque, j’étais encore trop influencée par les autres, je voulais montrer que j’étais une femme forte, mais je ne savais pas que l’on n’est fort que lorsqu’on est vraiment sincère. »

The way that she is an open book on her debut album Montbray is the way Sylvie Kreusch also wants to be in real life but she realises it will take time.

She says that she for a long time thought that she couldn’t release her first solo album beyond thirty. “You really want to belong to the David Bowies of the world who already have five albums out at 25.” But she could never have made Montbray at that age. “At that time I was still too influenced by others, I wanted to show that I was a strong woman, but I didn’t realise that you can only be that when you are completely sincere.”

FR

BRUZZ | INTERVIEW

Sylvie Kreusch

met hem bevriend was, dacht ik dat ik dat wel zo kon zeggen, maar achteraf had ik me er natuurlijk beter buiten gehouden. Om maar te zeggen dat je dat moeder- of zusterinstinct soms niet kan tegenhouden. ‘Girls’ is mijn vriendschapslied. De strofes schreef ik in Montbray nadat ik er met vrienden bij vollemaan aan het vuur briefjes had zitten schrijven met wensen erop.

EN

31

Culture. Websérie

‘Il faut se donner les moyens de comprendre pourquoi les gens souffrent’ FR

Les deux réalisateurs bruxellois Benoît Do Quang (alias A$ian Rocky) et Pablo Crutzen Diaz osent la différence via Normal, une nouvelle websérie initiée par la RTBF. En six capsules vidéo et autant de témoignages bouleversants, le duo s’invite chez de jeunes adultes atteints de troubles psychiques.

— NICOLAS ALSTEEN, PHOTOS IVAN PUT

Anorexie, dédoublement de la personnalité, anxiété profonde, dépersonnalisation, trouble schizo-affectif et autres voix imaginaires jalonnent la nouvelle websérie réalisée par Benoît Do Quang et Pablo Crutzen Diaz. Dans Normal, le duo se frotte à la santé mentale. Un thème qui, sur papier, dévie radicalement de la trajectoire empruntée par les deux lascars.

Surnommé A$ian Rocky, le photographe Benoît Do Quang a tiré le portrait d’Angèle, mais s’est aussi distingué en signant des clips pour Zwangere Guy ou Roméo Elvis, rappeur avec lequel il partage par ailleurs la scène en tant que musicien. De son côté, Pablo Crutzen Diaz s’est taillé une belle réputation avec Hazard/Benteke : réunion de famille, un documentaire

sur l’amitié qui lie les deux footballeurs. À cela, il faut encore ajouter un petit clip pour le grand groupe colombien Bomba Estéreo et des tournées, caméra embarquée, aux côtés des Canadiens d’Arcade Fire.

Loin de l’euphorie des concerts, la websérie Normal parcoure la Belgique pour raconter six tranches de vie troublées par des dérèglements psychiques.

CONTRE-PIED PARFAIT

« Notre quotidien est un terrain fertile pour développer des troubles psychiques » PABLO CRUTZEN DIAZ

32

« Historiquement, nous avons répondu à un appel à projets lancé par la RTBF », indique Pablo Crutzen Diaz. « Pour remettre un dossier, il fallait aborder un sujet relatif à la santé mentale chez les jeunes adultes. Cela nous touchait de près… Car l’une de nos proches est en prise avec la maladie depuis plusieurs années. » La série imaginée par le duo fonctionne sans filet. « Nous sommes partis à la rencontre de six personnes et nous leur avons laissé la parole. L’idée, c’est de déconstruire les jugements de valeur. Parce qu’en Belgique, les défaillances psychologiques nourrissent encore de nombreux préjugés. Les mots ‘bipolaire’ ou ‘schizophrène’, par exemple, génèrent leur lot de clichés et de fausses vérités. Intituler la série Normal, c’est donc une façon de prendre le public à contre-pied et de l’interroger sur la notion de normalité. » La force de Normal réside d’abord

dans sa construction. Étonnamment simple et linéaire, la série ne cherche jamais à fournir de réponses toutes faites. Ici, c’est la justesse des témoignages qui pousse au questionnement. Face à la caméra, Franek, Jade, Arthur, Florine, Marc ou Lula découpent leurs émotions au scalpel et se livrent à cœur ouvert. « Chaque protagoniste a son histoire », souligne Benoît Do Quang. « En réalisant la série, nous avons constaté que les malades sont parfois versés dans des cases en fonction de leurs symptômes. Alors que, dans les faits, rien n'est jamais aussi simple... Malade ou pas, nous avons tous des ‘jours sans’. Nous sommes tous confrontés à des émotions contradictoires et à des pressions extérieures. C’est juste que nous n’encaissons pas de la même façon. » Pablo Crutzen Diaz poursuit : « Pour aller mieux, les protagonistes de la série cherchent à fonctionner à leur rythme. Pour ça, ils ont besoin de temps. Le souci, c’est que la société est lancée dans une course effrénée. Nous vivons dans une réalité hyper connectée, un monde dans lequel les infos fusent de partout, en permanence. Ce qui m’amène à penser que notre quotidien est un terrain fertile pour développer des troubles psychiques. » D’autant que la pandémie est venue mettre son grain de sel...

Normal le souligne d’ailleurs avec à-propos. Entre bulles, isolement et enseignement à distance, les failles psychologiques gagnent du terrain. « Au-delà des périodes de confinement, la crise sanitaire a induit une nouvelle source d’angoisse chez les jeunes gens. Le coronavirus est omniprésent dans les médias. Les perspectives sont cafardeuses et, à ce jour, personne n’entrevoit le bout du tunnel. Pour des personnalités qui, à la base, sont déjà fragiles mentalement, cette réalité est d’autant plus difficile à supporter. » Les six capsules vidéo portées par les deux réalisateurs s’appuient sur l’image, mais elles auraient très bien pu s’en passer, tant le son tient une place essentielle dans le récit. « Pour ce projet, l’une de nos principales influences était Transfert, un podcast à la première personne du singulier proposé par le magazine en ligne Slate. Nous nous sommes librement inspirés de cette

« Malade ou pas, nous avons tous des ‘jours sans’ »

état de détresse a toujours une raison d’être et l’ignorer n’est certainement pas une solution. Il faut se donner les moyens de comprendre pourquoi les gens souffrent de dépression et de manifestations extra-naturelles.

C’est effectivement assez paresseux de se réfugier derrière la crise d’adolescence pour justifier un ensemble de comportements qui, dans les faits, sont peut-être bien plus graves que des sautes d’humeur momentanées. » En attendant l’apparition de traitements sur-mesure et d’autres avancées significatives dans le domaine médical, Normal flingue les idées reçues avec énormément de valeurs ajoutées. « C’est difficile pour nous d’évaluer la portée de cette websérie mais, au fond, nous espérons qu’elle participera à éveiller les consciences et déstigmatiser les personnes qui sont confrontées à une maladie mentale.

Car ce n’est pas l’affaire de deux ou trois cas isolés. Il s’agit d’un phénomène de société. Le temps est venu d’en parler. »

À l’avant-plan: Benoît Do Quang (aka A$ian Rocky), photographe et réalisateur de clips pour Zwangere Guy ou Roméo Elvis. À l’arrière-plan: Pablo Crutzen Diaz, connu, entre autres, pour son docu Hazard/ Benteke : réunion de famille.

BRUZZ | INTERVIEW

BENOÎT DO QUANG ALIAS A$IAN ROCKY

NORMAL RTBF Auvio, www.rtbf.be/auvio

façon d’aborder un thème sur un mode très intimiste, proche de la confession. »

LIBÉRER LA PAROLE Seules variables dans cette mise en scène minimaliste, les illustrations signées Lia Bertels s’invitent à l’écran. Nouvelle tête de série du cinéma d’animation, la Bruxelloise met son coup de crayon au service du sujet avec douceur, un peu de naïveté et une bonne dose de poésie. « L’air de rien, ses dessins viennent désamorcer des sentiments qui, parfois, sont extrêmement violents

et très durs à entendre. » Face aux témoignages capturés dans Normal, un temps de réflexion s’impose. Pour mieux cerner l’évolution de notre société, mais aussi pour repenser les transitions entre le monde de l’enfance et celui des adultes. Au regard de Normal, la fameuse crise d’adolescence apparaît notamment comme un terme vague et désuet, une notion fourre-tout qui procède plutôt d’une stratégie de l’évitement. « De toute façon, dès que le mot crise est lancé, ce n’est jamais bon », constate Benoît Do Quang. « Cet

AAN DE BUITENGRENZEN VAN DE WERKELIJKHEID

ON THE FRINGES OF REALITY

De Brusselse regisseurs Benoît Do Quang en Pablo Crutzen Diaz wijken af van de norm met Normal, een webserie voor de RTBF. In zes diepgravende getuigenissen zet het duo jongvolwassenen met psychische problemen in de kijker. Op een gespannen koord tussen werkelijkheid en parallelle realiteit kijkt Normal anders naar onze samenleving. “Geestesziekten zijn geen kwestie van een handvol geïsoleerde gevallen. De maatschappij is ervan doordrongen. Hoog tijd om erover te praten.”

Brussels directors Benoît Do Quang and Pablo Crutzen Diaz dare to do things differently with Normal, a new web series for the RTBF. In six in-depth testimonies, the duo puts young adults with mental health problems in the spotlight.

Dancing on a tightrope between reality and parallel reality, Normal looks at our society differently. “Mental illness is not a matter of a handful of isolated cases. Society is permeated by the phenomenon. It’s high time we talked about it.”

NL

EN

33

BruxellesVies Storyboard WIDE VERCNOCKE

Dansez-vous français ?

Pendant trois semaines, un.e artiste bruxellois.e partage sa vision du monde. Autrice, slameuse et activiste, JOËLLE SAMBI vit des combats innervés par la poésie et par ses multiples appartenances.

Instagram: josambi.

FR/ C’était un 31 décembre. Mais de

Don’t settle for stars in your eyes, we promise you the moon!

Indie pop band Mooneye is about to give you a sublunary experience to remember.

MOONEYE 25/11, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be 34

quelle année ? Je ne saurais dire. Je dois avouer que mon cerveau semble ne sélectionner que les moments, pas les instants. Ce qui est certain, c’est que nous étions un 31 décembre dans la nuit hivernale d’un Bruxelles en paillettes. À peine quelques semaines plus tôt, GS et moi nous étions avoués l’un à l’autre notre homosexualité depuis le quai d’une gare. Ce jour-là, je me rendais en Franche-Comté retrouver « Pégase blanc » une amoureuse rencontrée en ligne sur GaydarGirl ou LpourL, à moins que ce n’était Méthylène…bref ! GS m’avait accompagné sur le quai et, au moment où les portes du train se refermaient, il a crié : « Moi aussi ! » - « Moi aussi quoi ? » - « Moi aussi je suis… ».

La sonnerie stridente du train qui annonce le départ a retenti et la porte s’est refermée entre nous, coupant net le début de cette conversation. Je me souviens avoir saisi mon Nokia 3310 trop stylé avec sa coque jaune et sa sonnerie Badinerie pour lui écrire « connard ! », ce à quoi il répondit « Moi aussi, je t’aime ».

Bref, je m’égare.

Des jours plus tard, ce 31 décembre donc, nous étions, lui et moi, dans ma mansarde étudiante en mezzanine en face du parc Elisabeth à Simonis, à savourer en tremblant les dernières gouttes de champagne quand minuit a sonné. Nous nous sommes alors souhaité une « Bonne Année ! » puis sommes sortis joyeux, à l’affût d’un bus gratuit qui nous mènerait dans le centre de Bruxelles, rue des

Poissonniers plus précisément.

Bruxelles est la ville de la fête. Et ça n’est pas un mythe. On peut y danser toutes les nuits, en boîte, en home party ou depuis le bar d’un café qui ne ferme jamais. Sur tous les styles de musique. Chaque quartier possède son « lieu », plus ou moins secret, plus ou moins confidentiel.

Et le 31 décembre, selon que la neige recouvre les pavés romains du centre-ville ou pas, que grondent les polémiques sur le design trop contemporain du sapin de la Grand-Place ou sur l’opération « commando » contre la crèche vivante de la même place, la Saint-Silvestre bruxelloise est une nuit parmi d’autres, ordinaire. Une nuit de plus, une étincelle fabuleuse dans la ville de la fête.

GS et moi étions stressés, vraiment très stressés. Nous rivalisions de blagues pour tenter de taire la petite montée d’angoisse qui serrait nos ventres de jeunes homos d’à peine 24 ans. C’est qu’il ne suffisait pas de nous avouer l’un.e à l’autre nos élans de gouine et de PD, encore fallait-il trouver les espaces où nous pourrions « en être » vraiment. Et ce soir-là, nous nous rendions pour la première fois de nos vies à une soirée gay. On disait « gay » pas « queer » ni encore LGBT. Et à mesure que nous traversions la Rue Neuve déserte et froide, la baby Dyke que j’étais brûlait de l’intérieur.

Nous sommes arrivés rue des Poissonniers, dans un espace qui n’était pas un club à la mode ni un bar branché mais ce lieu hybride entre café de quartier et salon privé. Il y avait déjà une longue file qui attendait patiemment de rentrer. Nous avons pris place dans la file fébriles et heureux. Alors, oui, j’avais entendu parler de fabuleuses soirées au sein de la communauté LGBT. Je les avais fantasmées ces fêtes aux dancefloors multiples répartis sur plusieurs étages avec des néons de toutes les couleurs dans chaque salle. Avec des basses renversantes et des chaloupes exquises.

Mais aucun de ces fantasmes, absolument rien ne m’avait préparée à ce 31 décembre-là. En réalité, aucun club branché n’aurait su rivaliser avec la joie que l’on ressent à être entre gouines et PD jusqu’aux petites heures du jour avec le temps d’un « Dansez-vous français ? ».

Lire la série dans son intégralité ?

BRUZZ.be/bruxellesvies

You may also like

‘If you go too fast, things go wrong’ EN

Each week we shine our spotlight on young talent. This week KAU trio., the grass-green jazz trio that first appeared last year, turns up in the bundle of light.

— TOM ZONDERMAN

“Taking inspiration from jazz, they create a head-bobbing atmosphere using broken beats and catchy melodies while leaving space for improvisation,” KAU trio.’s Bandcamp page reads. Is it jazz or no jazz, that is the question that arises.

“All three of us study jazz, but what we try to master there is much more classical than what we do with KAU trio.,” explains Matteo Genovese, the Italian bassist who forms the Brussels triumvirate with Norwegian drummer Andre Breidlid and German keyboardist Jan Janzen.

Just like innovators like STUFF. or Echt!, KAU trio. takes jazz as their starting point and tries something new with it.

“It’s complicated,” Genovese says. “For people who study jazz, we don’t play jazz. For festivals and bookers we are a jazz trio. Let’s just say we play modern jazz or nu-jazz.

A kind of progressive version of jazz

that mixes jazz with hip hop and other influences. When playing live we may improvise, if we have the space to do so.”

On their first EP, Beat Tape Vol. I, a raw, lo-fi inflected collection of short “beats”, KAU trio. sounded like a hip-hop band playing jazz. Sort of like Canada’s BadBadNotGood. “They too are indeed reinterpreting jazz with an electric bass and synth, and they come from the hip-hop culture just like us. And they also work with guests.”

DARK SIDE OF THE MOON KAU trio. does just that on its second EP, the rather straightforwardly titled II, released this year, which features among others singer Rebecca Driesmans from Ghent and saxophonist Maxime Dereux. But the trio also dabbles with samples of voices.

In “Dot” you can hear an audio clip of the famous American space guru Carl Sagan about the famous Pale Blue Dot picture. In “Challenger” there are bits of radio communication just before the fatal explosion of the space shuttle Challenger in 1986.

“Samples help us tell a story,” Genovese explains. “‘Challenger’ is a song about the human ego, and how

things can go wrong when we want to go too fast. NASA was under pressure to launch the Challenger according to the predesigned schedule. To meet the deadline, they bypassed some security checks, resulting in the disastrous outcome.

It’s important to do things right and take your time. KAU trio. was founded in March 2020. We immediately got a lot of attention and were able to perform a lot and we already have two EPs out. It’s happened very quickly, and we do embrace that, but it’s okay to slow down too.”

The space theme came about by accident, says Genovese. But they also drew inspiration from Pink Floyd, as is evident on the track “Pink”. “Their album The Dark Side of the Moon is a metaphor for human pride and downfall. About the difficulty of being human. We love Pink Floyd. They were another one of those bands that wanted to push boundaries. So, yes, our name is a reference to their record Atom Heart Mother, with that cow on the cover.” (Laughs)

BRUZZ | PORTRAIT

KAU TRIO.

KAU TRIO. 26/11, 19.30, Atelier 210, www.atelier210.be 35

Culture. Cinéma

DIEUDO HAMADI, CONTEUR D’HISTOIRES CONGOLAISES

‘Ça ne sert à rien de filmer des gens qui pleurent’ FR

Repris en 2020 dans la sélection officielle du Festival de Cannes, En route pour le milliard fait l’objet d’une projection à Bozar assortie d’une rencontre avec son réalisateur : le cinéaste congolais Dieudo Hamadi. L’occasion pour BRUZZ de s’entretenir avec l’une des figures du cinéma documentaire les plus inspirantes de sa génération. — SOPHIE SOUKIAS

R

emarqué dès son moyen-métrage Atalaku, consacré en 2013 Meilleur Premier Film au festival Cinéma du Réel (où il remporte quatre ans plus tard le Grand Prix pour son long-métrage Maman Colonelle), Dieudonné dit ‘Dieudo’ Hamadi (37 ans seulement et sept films à son actif) s’est imposé avec virtuosité et puissance sur la scène du cinéma documentaire.

Originaire de Kisangani dans le Nord-Est de la République Démocratique du Congo, le réalisateur, formé essentiellement sur le terrain, n’a eu de cesse de braquer sa caméra sur ses concitoyen.ne.s, victimes d’un État défectueux, incapable de subvenir à leurs besoins. Avec cette spécificité qui fait toute l’intensité de son cinéma : les personnages que Dieudo Hamadi choisit de mettre en lumière ne sont jamais seulement des victimes. Ils et elles sont les acteurs de leur sort. Ils et elles se démènent avec les moyens – certes, très limités – du bord pour changer la trajectoire de leur destin.

Qu’il s’agisse de lycéens dans l’incapacité de payer la « prime des professeurs » et donc de passer l’équivalent du BAC français (Examen d’État, sorti en DVD chez Potemkine), de Maman Honorine, colonelle en charge de la protection des enfants et de la lutte contre les

36

violences sexuelles (Maman Colonelle, disponible à la location sur la plateforme de streaming Tënk), de jeunes manifestant.e.s risquant leur vie pour plus de démocratie (Kinshasa Makambo, à streamer sur Mubi) ou de rescapés estropiés de la Guerre des Six jours – ayant opposé à Kisangani les armées rwandaises et ougandaises en juin 2000 – navigant jusqu’à Kinshasa pour réclamer compensation et justice (En route pour le milliard, projeté à Bozar).

Autant de destinées qui happent le réalisateur et avec lesquelles il fait entièrement corps.

Autant de voyages périlleux dans lesquels il s’engage, pour le pire et le meilleur. « Ça ne sert à rien de filmer des gens qui pleurent. Ce qui se passe au Congo n’est plus un secret pour personne. Le Congo est un pays cassé. Ce qui m’intéresse c’est d’aller au-delà de tout ça et de questionner la raison de l’existence même de ce pays, malgré le poids de l’Histoire qui l’écrase. »

Vous semblez filmer des gens relativement proches de vous, parce que vous faites partie de la même génération ou parce qu’ils évoluent dans un environnement qui vous est familier.

DIEUDO HAMADI : Je ne sais pas comment les

autres cinéastes fonctionnent mais j’ai du mal à raconter des histoires qui ne résonnent en rien

avec ma situation ou mon parcours. Il me faut un lien, souvent affectif, pour me mobiliser sur un sujet et j’aurais du mal à transmettre des émotions que je ne ressens pas moi-même. Le travail que je fais avant de commencer un film, c’est de trouver où placer la caméra. Cela se voit très vite de quel côté je me trouve. Ainsi, moi et mes personnages nous retrouvons embarqués dans le même bateau.

Dans votre dernier film En route pour le milliard, vous êtes littéralement embarqué dans le même bateau que les personnes que vous filmez. Un bateau fragile qui se fait inonder. La mise en danger est récurrente dans vos films. Dans Kinshasa Makambo, vous vous retrouvez même au milieu de fusillades.

HAMADI : Je ne me mets pas en danger en amont mais je me retrouve en danger. Pour En route pour le milliard, je ne pouvais pas prévoir ce qui allait se passer pendant cette traversée. Mais quand le danger arrive et que je suis déjà embarqué, j’essaie d’en sortir avec un film. Pour ne pas que la mise en danger soit complètement gratuite. Pour Kinshasa Makambo, je suis des jeunes qui réclament des élections sans pour autant avoir envie de me mettre en danger. Mais parce que j’ai choisi de filmer ces jeunes et que nous nous sommes retrouvés au beau milieu d’une fusillade, je n’oublie pas de ne pas arrêter de filmer. Il y a plein de choses à cette période qui se sont passées et que je n’ai pas filmées parce que j’ai estimé que c’était trop dangereux.

Ce n’est que lorsque c’est trop tard que j’ai alors ce réflexe de filmer. Mais là n’est pas la question. Les gens ne devraient pas risquer leur vie en prenant un bateau, les gens ne devraient pas se faire tirer dessus parce qu’ils sont dans la rue pour réclamer une élection. Pour beaucoup de Congolais, vivre et essayer de s’exprimer est dangereux. En tant que cinéaste au Congo, n’importe quel sujet que je choisis peut potentiellement me mettre en danger. Je

Dans En route pour le milliard (sélection officielle du Festival de Cannes 2020), Dieudo Hamadi suit des rescapés estropiés de la Guerre des Six jours à Kisangani, navigant dans une embarcation périlleuse jusqu’à Kinshasa pour réclamer compensation et justice.

Dans En route pour le milliard, les membres de l’association des victimes de la Guerre des Six Jours transforment leur peine en art en montant une pièce de théâtre. Vous qui faites du cinéma, croyez-vous au pouvoir réparateur de l’art ?

HAMADI : Les gens trouvent toujours des mécanismes de survie et c’est l’une des clés pour comprendre pourquoi le pays continue d’exister.

Certains ont trouvé des débouchés dans l’art, d’autres dans d’autres formes d’expression.

Dans En route pour le milliard, l’association que je filme a monté sa troupe théâtrale et musicale en 2005, soit cinq ans après la guerre des Six Jours. Très vite, les gens ont compris qu’il fallait extérioriser la tragédie.

Vous êtes vous-même originaire de Kisangani.

Vous avez été témoin en tant qu’adolescent de cette guerre sanglante. Ce film a-t-il aussi été un moyen pour vous de conjurer le traumatisme ?

HAMADI : Il faut croire que j’étais guéri depuis longtemps. Juste après la guerre, nous sommes partis avec ma famille à Goma, à l’extrême Est du Congo. Je ne suis plus revenu à Kisangani pendant de longues années. Ce qui m’a amené à

faire ce film, ça n’était pas le besoin de me guérir de quoi que ce soit mais plutôt le sentiment de honte. Parce qu’en 2017, quand je suis arrivé à Kisangani dans le cadre du tournage de Maman Colonelle, aucun souvenir de la guerre, dont j’avais effectivement connu les atrocités, n’est remonté. Rien. Pendant trois mois. Que ce soit dans les rues, les conversations et les lieux que je fréquentais, rien ne faisait allusion à la Guerre des Six Jours. Ce n’est que dans le bureau d’une

« En tant que cinéaste au Congo, n’importe quel sujet que je choisis peut potentiellement me mettre en danger »

officière de police, Maman Colonelle donc, que j’ai rencontré les victimes de cette guerre et que j’ai réalisé que des images qui n’auraient jamais dû s’effacer de ma mémoire, ces choses horribles qu’on imprime pour toujours, je les avais oubliées. Et je n’étais pas le seul. Pratiquement toute la ville souffrait de cette amnésie collective. Il faut croire que l’énergie et la créativité que l’on mobilise pour vivre au Congo a tendance à diluer nos souvenirs. Et c’est dangereux. Mon film allait servir à raviver cette mémoire. L’histoire de la partie Est du Congo, et du Congo en général, se répète parce qu’on a tendance à oublier ce qu’il s’est passé il y a vingt ans. La mémoire est très importante et rien ne peut justifier de la perdre ou de la mépriser.

À travers votre cinéma, vous faites vivre indirectement cette mémoire en créant des traces. Les gens que vous filmez aujourd’hui, je pense par exemple aux jeunes révolutionnaires dans Kinshasa Makambo, sont peut-être en train d’écrire l’Histoire de demain.

HAMADI : Après ce petit parcours cinématographique qui est le mien, je réalise que mon travail ressemble de plus en plus à celui d’un archiviste.

J’essaie d’archiver des bouts de quotidien de mes

▼

continue à faire des films autant que faire se peut, mais je ne veux pas être un martyr.

37

▼

DIEUDO HAMADI, CONTEUR D’HISTOIRES CONGOLAISES

Si beaucoup de documentaires ont été tournés au Congo, ils ont été en très grande majorité filmés par des réalisateurs occidentaux. Votre cinéma vient combler un manque dans les représentations de l’Afrique.

BRUZZ

| INTERVIEW

HAMADI : J’ai vu des beaux films faits par des

réalisateurs occidentaux et qui nous ont beaucoup appris. Je pense à Thierry Michel qui a énormément contribué à capter une certaine histoire du Congo et dont l’œuvre a servi de repère à beaucoup de jeunes sur leur passé. De mon côté, je fais des films que je souhaite universels, des films qui parlent de la condition humaine du point de vue du Congo. Je pense qu’il est fondamental que nous puissions raconter des histoires de chez nous. Mais nous devons être encore plus nombreux pour faire exister notre point de vue à côté d’autres regards. Pendant longtemps le point de vue des Africains a manqué.

Votre envie de cinéma a-t-elle été motivée par ce manque ?

HAMADI : Je pense que ça a évolué. Au début, je voulais juste faire des films, et plus particulièrement de la fiction. Comme je n’avais ni la formation ni les moyens de faire de la fiction, j’ai commencé par le documentaire de manière pragmatique. Aujourd’hui, avec le recul, je comprends que mon travail commence à former une espèce de document qui pourrait servir.

Mais au-delà de tout ça, je suis un conteur d’histoires et c’est ce que j’aime plus que tout. Je raconte des histoires du Congo parce que c’est ce qui est au plus près de moi.

Avant de vous lancer dans le cinéma, vous avez étudié la médecine. Racontez-nous ce grand écart.

HAMADI : Il s’agit d’un passage accidentel,

forcément. Le cinéma, on ne peut pas le faire au Congo jusqu’à présent. Je me suis retrouvé dans un atelier en 2007 à Kisangani dans les studios Kabako du chorégraphe Faustin Linyekula et j’ai été scotché. J’ai vu des films d’auteur auxquels je n’avais jamais eu accès auparavant. J’ai pris conscience que le cinéma ouvrait à toutes les possibilités et que mon imagination était la seule limite. Comme je suis quelqu’un de passionné et qui n’en fait qu’à sa tête, je n’ai pas eu de mal à lâcher la médecine (rires).

38

Dieudo Hamadi Dieudonné Hamadi naît le 22 février 1984, à Kisangani Étudie la médecine avant de se tourner vers le cinéma À partir de 2002, suit des ateliers de documentaires, des cours de montage et une formation à la FEMIS (Paris) Après deux court-métrages, réalise en 2013 son premier moyen-métrage, Atalaku 2014, réalise Examen d’État En 2017, Maman Colonelle est primé au festival Cinéma du Réel 2018, signe Kinshasa Makambo 2020, En route pour le milliard est sélectionné au Festival de Cannes © DR - GR

contemporains. Et peut-être que cela constituera un jour un document précieux, comme il nous en manque aujourd’hui. Je fais partie de cette génération qui vit dans un monde cruel : le passé que nous connaissons de nous-mêmes est celui que les autres nous ont raconté, qu’il s’agisse de la propagande coloniale ou des historiens occidentaux. Mais nous, nous n’avons pas le point de vue de nos ancêtres, des nôtres. Et c’est quelque chose de terrible. C’est irrattrapable mais à mon échelle, j’essaie de constituer un document pour le présent. Car il pourrait bien s’agir de l’Histoire de demain, en effet.

Originaire de Kisangani au Congo, Dieudo Hamadi figure parmi les réalisateurs de documentaires les plus incontournables de sa génération.

Est-ce qu’on peut se risquer à faire des parallèles entre le travail de médecin et celui de réalisateur ?

HAMADI : Je ne pense pas que j’aurais été un bon

médecin (sourire). Récemment, je répondais à un jeune journaliste congolais qui voulait connaître la part de la médecine dans mon travail de cinéaste. Je n’en vois pas beaucoup mais s’il y a une similitude, c’est l’attention que j’accorde aux autres. Aujourd’hui, je les regarde avec ma caméra et j’essaie de les comprendre. Peut-être que je l’aurais fait en tant que médecin avec d’autres instruments.

Les master classes que vous dispensez en Afrique et ailleurs sont l’occasion de transmettre votre vision du cinéma documentaire. Si vous ne deviez retenir qu’un seul conseil à donner à la généra-

tion de cinéastes à venir, quel serait-il ?

HAMADI : À tous les jeunes indistinctement, il y a

deux conseils que je donne : voir des films, le plus possible, et faire des films sans se formaliser. Pour d’autres jeunes, particulièrement les Africains, les Congolais, qui sont privés de beaucoup de choses, y compris de films à voir, je leur conseille d’essayer de se faire violence car il n’y aura pas de cadeau. Au bout du compte, ils seront jugés comme cinéaste au même titre que n’importe quel autre jeune dans le monde qui aura eu accès à tout ce à quoi ils n’auront jamais accès. Il ne faut pas se donner à 100% quand on est un jeune réalisateur africain mais à 400%.

MEET THE DIRECTOR: DIEUDO HAMADI - EN ROUTE POUR LE MILLIARD 24/11, 20.00, Bozar, www.bozar.be

CONGOLESE VERHALENVERTELLER

CONGOLESE STORYTELLER

En route pour le milliard (Downstream to Kinshasa) werd in 2020 opgenomen in de officiële selectie van het Filmfestival van Cannes, en wordt nu vertoond in Bozar, gevolgd door een ontmoeting met regisseur Dieudo Hamadi, een van de meest inspirerende figuren van de documentaire film van zijn generatie. Hamadi, die afkomstig is uit Kisangani in het noordoosten van de Democratische Republiek Congo, richt zijn camera onophoudelijk op zijn stadsgenoten in Kinshasa, die als slachtoffers van een mislukte staat nauwelijks in hun basisbehoeften kunnen voorzien. Maar specifiek voor de films van Dieudo Hamadi is dat de mensen die hij voor zijn camera zet zich niet wentelen in de slachtofferrol.

Ze nemen hun lot in eigen handen. “Het heeft geen zin om huilende mensen te filmen.”

En route pour le milliard (English title: Downstream to Kinshasa) was included in the official selection of the Cannes Film Festival in 2020, and is now being screened at Bozar, followed by a meeting with director Dieudo Hamadi, one of the most inspiring figures of documentary film of his generation. Hamadi, who hails from Kisangani in the northeast of the Democratic Republic of Congo, relentlessly focuses his camera on his fellow townspeople in Kinshasa who, as victims of a failed state, can barely satisfy their basic needs. But typical for Dieudo Hamadi’s films is that the people he puts in front of his camera don’t wallow in victimhood. They take their fate into their own hands. “There’s no point in filming people crying.”

NL

EN

November

THU 25 NOV Priya Ragu

SUN 12 DEC

FREE

JÉRÔME BEL & TG STAN Dans voor actrice (Jolente De Keersmaeker)

DOU B LE B ILL

WED 24 NOV

Lucas Santtana

Sam Dunscombe & John Also Bennett

THU 25 NOV

MON 13 DEC

Priya Ragu

Opera: Dance of the Seven Veils

THU 25 NOV

Mooneye

THU 25 NOV

© HERMAN SORGELOOS

Soon at AB

WED 15 DEC

FREE

DOU B LE B ILL FREE

Buienradar & Geoffrey Burton

Lea Bertucci & Elisabeth Klinck

SUN 19 DEC

Sound Track: Finale 2021 WED 22 DEC

© SEBASTIAN HOPPE

Tamikrest

N∆BOU

DANS | 1 > 2 DEC | NEDERLANDS

FRI 17 DEC

GLI T T ERB E AT PRESEN TS

TUE 30 NOV

Verwacht een even dansante als theatrale avond op het snijvlak van choreografie en taal, van beweging en woorden.

RIMINI PROTOKOLL Conference of the Absent

EXTRA SHOW

Zwangere Guy TUE 30 NOV N∆BOU

December WED 01 DEC

Tout Va Bien DOU B LE B ILL

Beyt Al Tapes & De Snuitkever 03 + 04 DEC

Front 242

WED 05 JAN

In this performance you will observe how the people of Brussels take on the identity of absent speakers. Will you be one of them?

MON 10 JAN

THEATRE | 8 > 9 DEC | MULTILINGUAL

Stereo MC’s Sofiane Pamart

> NED/FR/ENG

FRI 14 JAN PREMIÈRE

Voetvolk presents ‘into The Open’ SUN 16 JAN

© JIJA SOHN

THU 02 DEC

January

JIJA SOHN Lands of Concert

Razen + Kaboom Karavan

THU 09 DEC

Dans Dans presents ‘Zink’ Four performers blur the boundaries between artist and spectator, and opt for radical intimacy.

FRI 10 DEC

Robbing Millions SUN 12 DEC

Sttellla

info & tickets: abconcerts.be

FRI 10 DEC Robbing Millions

DANCE/PERFORMANCE | 15 > 16 DEC | ENGLISH | KAAISTUDIO’S

kaaitheater.be

KaaiAd_BRUZZ_20211124.indd 1

16/11/2021 17:02

Culture. Muziek

STADSKANKER GEEFT DE BRUSSELSE MUZIKALE UNDERGROUND EEN SCHOP ONDER DE KONT

BRUZZ

| INTERVIEW

‘Als het maar een beetje vies is’ NL

40

Het Brusselse label en muziekplatform Stadskanker voert een fluwelen guerrilla tegen de muzikale verarming van Brussel met even radicale releases als ontwrichtende concertavonden. “Wij willen mensen uit hun comfortzone halen.” — TOM ZONDERMAN, FOTO’S HELEEN RODIERS

TIJDELIJKE BEZETTING

Gijs Teerlynck (links) en Alexander Schillewaert in hun ‘hoofdkwartier’, café Le Coq, waar ze de releases van Stadskanker etaleren: “De barman heeft ons gekoppeld.”

Stadskanker ontstond twee jaar geleden toen Teerlynck en Schillewaert, beiden ingeweken West-Vlamingen, via hun gemeenschappelijke vriend Victor Goemaere aan elkaar gekoppeld werden in café Le Coq. “Victor stond hier destijds achter de toog,” grijnst Schillewaert. “Hij wist dat Gijs en ik op onze honger zaten qua optredens en muzikale output in Brussel.”

Inmiddels is de barman ook gitarist bij Youff, de noiseband die Schillewaert in 2012 oprichtte, toen nog als duo. Schillewaert werkte een tijd voor de Vlaamse overheid als laborant, maar volgt nu een filmopleiding aan het RITCS. Teerlynck is tijdens de piekuren coördinator bij MicroMarché. Ooit begon hij bij Vooruit, toen hij zes jaar geleden naar Brussel verkaste, ging hij eerst aan de slag in de bar van de AB, waarna hij vijf jaar producties in goede banen leidde bij Recyclart.

Nadat enkele Brusselse alternatieve venues, waaronder Magasin4 en Recyclart, enkele jaren geleden te horen kregen dat ze op straat stonden, begon er iets te knagen bij Teerlynck.

Samen met Niels Coppens van vzw Toestand organiseerde hij eind april 2018 Underground Occupy Mainstream in de ‘gekraakte’ AB. Een

| INTERVIEW BRUZZ

van de bands die daar op de affiche stonden, was Youff. “Maar toen kenden Alexander en ik elkaar dus nog niet persoonlijk,” vertelt hij.

Teerlynck legde er wel veel contacten die vandaag van pas komen. “Ik besefte ook dat ik echt evenementen wilde organiseren, op locaties die niet voor de hand liggen. Er is zoveel leegstand in Brussel. Daar moest ik absoluut iets mee doen.” Ook Schillewaert viel na zes jaar Brussel hetzelfde op. “Je hebt aan de ene kant instituten als de AB of de Botanique. En meteen daarna zit je in kraakpanden of kelders voor tien man. Ik miste iets daartussenin. Magasin4 is de enige zaal die de ideale sweet spot heeft van grootte, sfeer en geluidskwaliteit. Alleen, ik zag daar veel goeie shit, maar nét niet wat ik wilde zien. Dat werd het core concept van Stadskanker: fuck, dáár had ik bij willen zijn.” (Lacht) Stadskanker is gegroeid uit die fascinatie voor braakliggend terrein dat ook vruchtbaar kan zijn.

“Wij organiseren intussen dingen op allerlei plekken, of het nu een stadskanker is of niet,” zegt Teerlynck. “Maar de meeste locaties zijn wel tijdelijke bezettingen door culturele organisaties.

Onze eerste releaseparty vond plaats in L’uZinne in Molenbeek, dat binnenkort tegen de grond gaat. Voor onze twee volgende events wijken we uit naar Le Tri Postal, het voormalige postsorteercentrum in het Zuidstation dat door de vzw Communa tijdelijk nieuw leven is ingeblazen. De mensen van Toestand en Communa zijn intussen goede vrienden geworden. Zij hebben ons ook de kans gegeven om locaties te vinden.”

Stadskankers maken Brussel tot de grauwe stad die ze soms is, maar ze geven haar ook die rauwe rand, een plek waar nog niet alles ontgonnen is en waar veel mogelijk is. “Het is net leuk om mensen naar zulke plaatsen te lokken, en ze een beetje uit hun comfortzone te halen,” zegt Schillewaert. “We mikken op die clash. Dat verruimt de blik, en het geeft ook een goeie, unieke sfeer.”

BRUSSEL ALS SPELEOBOX Het is niet alleen dat, het is ook de eclectische blik waarmee het duo muziek uitbrengt en programmeert. “Het woord kanker past bij onze muzikale smaak,” glimlacht Teerlynck. “Wij gaan redelijk hard, het mag experimenteel zijn of bizar. Onder de naam Balteel doe ik ook dj-sets, tussen de vuile punk door draai ik ook al eens Ciske de Rat. Dat werkt ongelofelijk goed.”

Schillewaert knikt. “Na een hardcorepunkband programmeren we net zo goed een jazzkwartet of een elektronische act. Anders krijg je een eenzijdig publiek.”

Teerlynck ergert zich soms aan shows in Vlaanderen waar een concertavond netjes voorspelbaar verloopt en het publiek vooral bestaat uit blanke mannen die hun rauwheid willen tonen. “Hier in Brussel willen we net mensen van verschillende taalgemeenschappen en van diverse achtergronden laten samenkomen. En dat lukt ons. Elke dag ontdekken we ▼

W

at doe je als Adele en Angèle alle vinylperserijen kapen om hun nieuwe platen gedrukt te krijgen?

Cassettes uitbrengen, zoals het Brusselse label en muziekplatform Stadskanker nu al twee jaar doet. “Voor de grote winst moet je dat uiteraard niet doen,” vertellen Stadskanker-bezielers Gijs Teerlynck en Alexander Schillewaert in hun ‘hoofdkwartier’, café Le Coq. “De paar centen winst die we maken, investeren we opnieuw in het label.”

Stadskanker brengt ook vinyl uit, geperst bij het Belgische Discomat, maar vaker nog bij het Duitse My45. En ja, zoals alle kleine, onafhankelijke labels ondergaan zij ook de lange wachtrijen aan de veelal oude perserijen die zijn ontstaan door de onwaarschijnlijke renaissance van vinyl, en door een tekort aan grondstoffen als pvc en karton. “Maar eigenlijk kunnen we niet klagen,” zegt Teerlynck. “Onze oplages zijn klein, en we werken niet met strikte deadlines. Dus is het niet erg als het wat langer duurt.”

Er worden ook geen 500.000 exemplaren van hun uitgaven gedrukt, zoals bij Adele, maar maximaal 500. Hopelijk liggen die er wel tegen de releaseparty op 4 december van Onderwereld, de nieuwe schijf van Haemers – het Gentse hardcorepunkgebroed, niet de bendeleider.

“Daar zijn we inderdaad al héél lang op aan het wachten,” zucht Schillewaert. “Er zat ook een fout in de test pressing, dan moet je die handel terugsturen en duurt het nog veel langer.”

41

BRUZZ | INTERVIEW

▼

STADSKANKER GEEFT DE BRUSSELSE MUZIKALE UNDERGROUND EEN SCHOP ONDER DE KONT

meer collectieven, organisaties, bands in Brussel, en dat maakt het zo mooi. In Vlaanderen heb ik het gevoel dat je alles en iedereen al snel kent.”

“Brussel vond ik niet per se de meest toegankelijke stad toen ik hier toekwam,” vertelt Schillewaert. “Maar tegelijk vind je hier de meest fantastische initiatieven. Op de bovenverdieping van L’uZinne, waar we ons eerste releasefeestje deden, had het collectief HeyLàBas een gigantisch doolhof gebouwd, een soort uit de kluiten gewassen speleobox. We hebben onze bands gewoon dáárin laten optreden.”

Die samenwerking met HeyLàBas typeert de Belgische underground: het is een fijnmazig netwerk waarvan de tentakels de juiste mensen bereiken. En dat elkaar uit de bres helpt waar mogelijk. Ook Stadskanker heeft zich daarin genesteld. Voor hun releases werken Teerlynck en Schillewaert samen met labels uit beide landsdelen, zoals Rockerill Records uit Charleroi of Love Mazout uit Lille. “Op die manier proberen we met onze vinylreleases nét break-even te draaien. Al is dat voorlopig nog niet gelukt. Maar als je samenwerkt, bereik je sowieso een breder publiek.”

Het album Decoy van Stakattak verscheen zo zelfs op zes labels: Stadskanker, maar ook op Rockerill Records, Do It Youssef, Love Mazout, Bagdaddy en HYPERJUNGLE Recordings. Dat werkt goed, want ieder label heeft zijn eigen community. Qua promo en distributie scheelt dat alvast een slok op de borrel. En je kan events (co-)organiseren in de vaste zalen van de labels.

EXTRA GRIT Haemers is hardcorepunk, en daar liggen ook de roots van Teerlynck en Schillewaert – ze komen beiden uit de legendarische West-Vlaamse H8000-scene, al sinds de jaren 1990 een broeinest voor loeiharde muziek. De eerste release van Stadskanker was niet verwonderlijk een cassette met zeven nummers van de Gentse hardcoreband Gagged, die ook voortkomt uit de H8000. Een herdruk van een tape die ze zelf DIY hadden uitgebracht op twintig exemplaren. “Er stonden vier nummers op kant A, drie op kant B,” vertelt Schillewaert. “Vinyl is mooi, maar duur. En niet elke band heeft genoeg materiaal om een volledige lp te vullen. Dan zijn die cassettes leuke hebbedingen. Mensen willen graag iets fysieks.”

Dat vinyl springlevend is, weten we intussen.

Maar diep in de groeven van de muziekindustrie blijft de cassette overleven. Na haar ongeziene populariteit in de jaren 1980, mede dankzij de walkman, ging de muziekdrager ondergronds.

Sinds enige tijd is hij weer hip, met dank aan voorvechters als Thurston Moore van Sonic Youth. Zelfs Elton John en Billie Eilish brachten hun nieuwe platen uit op cassette. Zwangere Guy vergezelde de cassetteversie van Brutaal zelfs van een walkman. Sinds 2013 is er ook een Cassette Store Day, in navolging van Record Store Day. En dat voor een medium dat niet bepaald geweldig scoort qua slijtvastheid en geluidskwaliteit.

42

“Er is zoveel leegstand in Brussel.

Daar wilde ik absoluut iets mee doen” GIJS TEERLYNCK

“Die ruis, die flutter in de opnames geven de cassette juist extra charme” ALEXANDER SCHILLEWAERT

“Dat is juist de charme,” zegt Schillewaert.

“Die ruis, die flutter op de tape. Klassieke muziek moet je er nu niet meteen op beluisteren, maar statischere dingen als techno of garagepunk krijgen net extra grit. Die lofiness is cool. Nu, die undergroundfactor was vroeger groter, omdat je ze zelf kon opnemen. Dat is nu wel wat weg. Maar bon, niemand heeft thuis een vinylperserij.” (Lacht) Stadskanker heeft zijn eigen dubber om cassettes op te nemen. Mono helaas, een stereo-exemplaar is zeldzaam en duur. Het aantal exemplaren dat ze uitbrengen, varieert tussen de 10 en de 200. “Vanaf 50 exemplaren wijken we uit naar Headless Duplicated Tapes in Tsjechië. Anders wordt het te tijdrovend, en je wilt ook dat het artwork goed gedaan is.”

De eerstkomende cassetterelease is er een van Pizza Noise Mafia, brute industriële techno uit Brussel. “Dat is de eerste uitgave met elektroni-

sche muziek die we uitbrengen,” zegt Teerlynck.

“Ik krijg dan berichtjes: huh, is dit Stadskanker, dit is toch geen punk? (Lacht) Nee, maar het is wel muziek met een punkattitude. Wij willen heel uiteenlopende dingen uitbrengen, van de hardcorepunk van Gagged tot de junkjazz van Schroothoop. Als het maar een beetje vies is.”

Vinyl en cassettes, allemaal goed en wel, maar de cd dan? “De cd is echt dood,” schokschoudert Schillewaert. “Tegenover de download biedt die geen meerwaarde meer. Bands vragen er ook nooit naar, dus releasen we geen cd’s.

Met Youff hadden we ooit wel het idee om een cd uit te brengen in een doosje bekleed met schuurpapier, net als de cd zelf. Een slijpschijf, zeg maar. Het is bij een idee gebleven.” (Lacht)

SO FAR, SO GOOD Hun toewijding en een hart voor hun bands sieren Teerlynck en Schillewaert. Terwijl je voor de nieuwe Lana Del Rey op vinyl algauw 40 euro neertelt, verkoopt Stadskanker zijn lp’s tussen 15 en 20 euro. De cassettes gaan over de imaginaire toonbank voor 5 à 7 euro. “Ik denk soms dat we onszelf crimineel onderwaarderen,” zegt Schillewaert. “Maar wij denken nog volgens het hardcoremilieu van vroeger. (Lacht) Wij willen democratisch blijven. En als iemand een album bestelt via onze site en hij woont in de buurt, dan gaan we het zelf met de fiets bezorgen.”

Corona nekt Stadskanker wel, vertelt Teerlynck. Want uit hun evenementen halen ze net een heel klein beetje inkomsten. Met twaalf uitgaves in twee jaar tijd zijn ze ook iets te productief, beseft Schillewaert. “Het gat van de vorige release is nog niet gevuld als we aan de volgende zijn. (Lacht) Maar so far, so good. Het blijft een evenwichtsoefening tussen geen commercieel vehikel worden en doen wat je graag wilt.”

PIZZA NOISE MAFIA TAPE RELEASEPARTY 27/11, 21.00, Le Tri Postal HAEMERS x ONDERWERELD BXL RELEASEPARTY 4/12, 19.00, Le Tri Postal Facebook: stdsknkr, www.stadskanker.com

GUÉRILLA DE VELOURS

VELVET GUERRILLA

« Nous voulons faire sortir les gens de leur zone de confort afin de leur ouvrir l’esprit », expliquent Gijs Teerlynck et Alexander Schillewaert du label bruxellois et de la plate-forme musicale Stadskanker. Depuis fin 2019, les deux immigrés de Flandre occidentale mènent une guérilla de velours contre l’appauvrissement musical de leur ville d’adoption avec des chansons tout aussi radicales et des soirées-concerts perturbatrices. De préférence dans des endroits inattendus, pas seulement des chancres urbains, ou des sites occupés de façon temporaire, comme L’uZinne à Molenbeek ou Le Tri Postal à la Gare du Midi. Le regard de Stadskanker est éclectique, ils jouent à la fois du punk hardcore, de la techno bien trash ou du junkjazz. Sur vinyle et sur cassette, qui, par sa douteuse qualité sonore, donne ce petit plus à leurs chansons.

”We want to take people out of their comfort zone and thus broaden their horizons,” say Gijs Teerlynck and Alexander Schillewaert of the Brussels label and musical platform Stadskanker. Since the end of 2019, the two newlings from West-Flanders have been waging velvet guerrilla warfare against the musical impoverishment of their hometown with radical releases and disruptive concert evenings. Ideally in places you don’t expect, not only dilapidated locations but also places that have been taken over for temporary use, such as L’uZinne in Molenbeek or Le Tri Postal in the South Station. Stadskanker’s outlook is eclectic; they release hardcore punk as well as dirty techno and junk jazz. On vinyl and on cassette, which, due to its dubious sound quality, gives its releases just that little bit extra.

FR

EN

VENTE DE LIVRES BOEKENMARKT BRUXELLES/BRUSSEL Palais des Académies - Rue Ducale 1 Het Paleis der Academiën - Hertogstraat 1

REMISES JUSQU' À / KORTINGEN TOT

ENTRÉE LIBRE GRATIS TOEGANG COVID SAFE TICKET OBLIGATOIRE COVID SAFE TICKET VERPLICHT

TÉLÉCHARGEZ VOTRE BON POUR UN LIVRE GRATUIT SUR NOTRE SITE INTERNET DOWNLOAD JE BON VOOR EEN GRATIS BOEK OP ONZE WEBSITE

-70%

10 - 18h/u merc/woe

jeudi/don

vend/vrij

sam/zat

dim/zon

NOV

NOV

NOV

NOV

NOV

24 25 26 27 28

WWW.RACINE.BE/GRANDE-VENTE-DE-LIVRES

WWW.LANNOO.BE/BOEKENMARKT

FILMVOORSTELLING

© Bozar, GR-DR

4th Stream Festival ‘When Jazz meets Rock, Electro and UK Garage among many influences’ 4 Dec.’21 at Bozar

Halaqat Impro Session KRANKk Guillaume Vierset

UN TRIOMPHE

&

DEBAT

PARTICIPATIEVE PROJECTEN 01 12 2021 BRUSSELSE van 19u00 - 22u00 GEVANGENISSEN @ CINÉMA AVENTURE Kleerkoperstraat 15 1000 Brussel

Under the skin

WHAT TOUCHES OPHÉLIE MAC’S ARTISTIC SOUL?

‘These dildos tackle many subjects’ EN

Activist, ceramicist, and performance artist Ophélie Mac deconstructs the fantasy images that are projected onto black women in interactive performances that mix humour and subversion. She also started the platform Fatsabbats, which is organised by and for racialised and queer women in Brussels.

BRUZZ | PORTRAIT

— GILLES BECHET, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE

In 2012, the young French visual artist Ophélie Mac arrived in Brussels to begin a master’s degree in ceramics at La Cambre. Almost immediately, people began to stop her in the street, mistaking her for someone called Sarah. Intrigued, she went in search of Sarah and found her, only to realise that they didn’t really look alike at all. “We found

project, and what fantasies we have about racialised women. With performances like Tout doit disparaître, I try to alternate between the fantasy images of the caring nanny, the angry black woman, and the exotic woman, an object of fantasy.”

Tout doit disparaître plays with tropes from teleshopping and Tupperware parties. With her hair

SHARING IS CARING

“I try to alternate between the fantasy images of the caring nanny, the angry black woman, and the exotic woman” ourselves facing that stereotype of the mixed-race woman, large and fat; in the eyes of most people, we were the same person.” They became friends and, taking the story to its logical conclusion, Ophélie used herself and Sarah as models for the caryatids that she presented for her master’s. As the icing on the cake, she asked Sarah to make her presentation to the jury in her place.

For an hour, the pseudo-doppelganger presented Ophélie Mac’s work to a jury made up of, among others, teachers she had worked alongside for three years. Nobody noticed the difference.

That misunderstanding, which reflects the way that black women are perceived in the West, is at the core of her work. “It challenges what we see, what we perceive, what we 44

which the performance begins is the starting point for a dialogue between the artist and the audience. “There are so many questions that can be tackled, depending on the audience before me. I can draw on the origins of the objects, their use, their advantages and disadvantages. It is constantly evolving. It has been going for a few years now. I have presented it to very different audiences, in cultural centres, to groups and organisations, and at design and contemporary art fairs. The performance can also be brought to people’s homes for private events.

When I am with a small group of five or six people in someone’s home, it adds another dimension and can raise questions about hygiene, for which I seek the advice of specialists when I don’t have the answers.”

pulled back, dressed in a white apron, Ophélie, or Mac Coco as she is also known, handles ceramic dildos like precious objects, selling them as functional and hard-wearing. “The project began at La Cambre with a series of ceramic penile shafts that I made. I sold two of them and the feedback I received from the second person was that it had changed her life. She was delighted with how comfortable it was to use, far more so than the electric kind. After a long conversation with her, I decided to use the dildos to launch a project that would be political as well as funny. I could use it to tackle many subjects, from sexuality to decolonisation, the art market, and the absence of racialised women’s bodies in contemporary art.”

The product demonstration with

Listening and care are also at the heart of several of her other performances, such as the washing of feet, inspired by the Catholic rite, which she presented in the crypt in the Sint-Joost/Saint-Josse church. That ethos is also reflected in the voluntary work that she has always carried out in addition to her artistic work. In Brussels, it has taken the form of Fatsabbats, an organisation that the artist set up in 2019, based in a space in the Anneessens district,

run by and for racialised women and the queer community of Brussels.

The place was an indirect victim of the pandemic and had to close, but it will soon be reborn in a new form.

“I will be reopening in a mobile format, working with venues and institutions such as Atelier 210, La Bellone, the Kaaitheater, and the Beurssschouwburg.” The objective is to offer cultural events that give visibility to queer or racialised artists and host group counselling sessions, for example, for single mothers or for trans people who are experiencing family issues during transition.

“When I opened Fatsabbats, there was no budget. I did it because it was an emergency and I paid for it all out of my own pocket, which became a bit complicated once Covid hit. I had to do things differently and seek funding and collaborations in order to accommodate these people in a safe place without putting myself in danger. When Fatsabbats opened, it was the first space to offer that kind of support and the opportunity to enjoy such a socially diverse environment. There was a demand for it and, I realised, there was a need: that’s what pushes me to keep going.”

OPHÉLIE MAC: TOUT DOIT DISPARAÎTRE 27/11, 19.00, Théâtre la Balsamine, www.balsamine.be

DILDO’S DIE VRAGEN STELLEN

DES DILDOS QUI QUESTIONNENT

De activiste, keramiste en performancekunstenaar Ophélie Mac richtte in 2019 Fatsabbats op, een platform voor en door queer vrouwen en vrouwen van kleur. Als Mac Coco creëert ze interactieve performances die dildo’s en teleshopping, humor en subversie vermengen. “Met een performance als Tout doit disparaître deconstrueer ik fantasieën over de zorgzame nanny, de boze zwarte vrouw en het exotische lustobject. De dildo’s werpen vragen op over seksualiteit, dekolonisatie, de kunstmarkt en de afwezigheid van zwarte vrouwenlichamen in de kunst.”

Activiste, céramiste et performeuse, Ophélie Mac lançait en 2019 la plateforme Fatsabbats par et pour les femmes racisées et queer. En tant que Mac Coco, elle crée des performances interactives alliant godemichés, téléachat, humour et subversion. « Dans Tout doit disparaître, j’oscille entre images fantasmées de la nounou, de la femme noire en colère et de la femme exotique, objet de fantasmes. Via les dildos, on parle de sexualité et de décolonisation, du marché de l’art et de l’absence de corps de femmes racisées dans l’art contemporain. »

NL

FR

Ophélie Mac Born in Paris in 1988 Studies Fine Arts and takes part in the exhibition Le silence des bêtes at Centre Pompidou in 2012 Moves to Brussels the same year to pursue a master’s degree in ceramics at La Cambre Does interactive performances that mix dildos and politics, humour and subversion at Les Halles, the PAN Asia festival in Seoul and the São Paulo Biennial In 2019, she starts the platform Fatsabbats, organised by and for racialised and queer women

BRUZZ | INTERVIEW

Performs in Rebecca Chaillon’s Carte noire nommée désir

magazine

Elke week verrassende reportages, fijne cultuurtips, en mooie beelden uit de stad. #1755

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

021 26 | 05 | 2

EN

INTERVIE

WS

A N A LY S E

|

S

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

021 19 | 05 | 2

EN

INTERVIE

WS

A N A LY S E

|

S

TIPS

|

#1724

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

+ BRUZZ CULTURE

INTERVIE

|

WS

|

S A N A LY S E

+BRUZZ

FR

021 18 | 08 | 2

EN

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

NL

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

WEEKBL HEBDOMADA WEE

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

NL

#17

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

NL

TIPS

|

#1763

#1754

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

NL

SELECT THE

EN

TIPS

DEFINITELY TO DO BEST THINGS IN BRUSSELS

INTERVIE

|

WS

S A N A LY S E

|

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

020 30 | 09 | 2

EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSE MEDIA

FLAGEYPLEI PLACE FLA

NL

+BRUZZ

FR

SELECT

EN

TIPS INTERVIE

WS

|

A N A LY S E

S

|

THE ARTS, A HEART FOR ALSO DURING THE LOCKDOWN

TIPS

1050 ELSENE/IXE AFGIFTEKAN ANTWER P3

11 | 11 | 2

COLINE & TOITOINE KLEURRIJK ZWARTKIJKEN

ARNO VERSION

PIANO

FEAT. LE PLUS BEAU SOFIANE PAMART

CRÉONS

HALF PENCIL, HALF SPRAYCAN

BRUSSE LSE BOKSEN HOUDT RECHT JONGER EN

r Vechten voo de toekomst

RS JONGE BRUSSELAA TE VEREN DE RUIM

MEET MEE DE T LUCHTKWALITEI

+ BRUZZ CULTURE DE POP VAN

PIERRES

HUMOR, MELANCHO EN AUTO-TUNE

LIE

MARKA

SAIRE DU LA FÊTE D’ANNIVER ET ROMÉO PAPA D’ANGÈLE

ELISE PEROI

TEXTILE AS A

VERO N ONZE SATELLIETE HELE KUNNEN DE IENEN WERELD BED

LANGUAGE

3000 BUISJES AR HAPPEN NA ADEM

WIE MOET

BETALEN? DE RENOVATIE

JONGEREN IN

LOCKDOWN

‘ON ZE JEU GD S’ ON TGL IPT ON

+ BRUZZ CULTURE

ONZE TORENS ROTTEN WEG

DIKKE

SWAG LIMBURGSE PLAGE OP BRUSSELSE

NYI ONYA JENNY AMBUKIYE SAPE ODE URBAINE

À LA

EUROPESE WIJK LOOPT LEEG

‘Waar zijn al ’ die mensen?

VINCEN BEECKMAN LIFE” “PHOTOGRA

PHY IS

KATHERINE LONGLY IE PHOTOGRAPH BLIEKE ET NICOLE

DE ZES TIPS OM ER CORONAWINT DOOR TE KOMEN

au Grand amour Camping Kitsch

BRUSSELAA EGYPTISCHE WINT GOUD SAMEH ALAA BESTE KORT PALM VOOR

NEEM EEN ABONNEMENT EN MIS GEEN ENKEL NUMMER GA SNEL NAAR BRUZZ.BE/ABONNEMENT #1744

#1756

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

021 02 | 06 | 2

EN

INTERVIE

WS

|

A N A LY S E

S

|

TIPS

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

FR

+ BRUZZ CULTURE

EN

INTERVIE

WS

|

A N A LY S E

S

|

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

021 10 | 03 | 2

INTERVIE

THE LOCKDOWN

WS

|

A N A LY S E

S

|

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

021 14 | 07 | 2

EN

TIPS INTERVIE

+ BRUZZ CULTURE

|

WS

DE RING ROND

150 BRONNEN

A N A LY S E

S

|

TIPS

GOBLET DOMINIQUE SURY & CAROLINE

ER

ESTIVALE LA LA DESTINATION DES BRUXELLOIS PLUS PRISÉE

MATHIEU PERNOT A GREEK TRAGEDY APHS IN PHOTOGR

VAN HET DE STILSTAND

VAN DE IN HET HOOFD RS VACCI NTWIJFELAA

AFKEER VAN DE SPUIT

JUSTITIEMINISTER QUICKENBORNE VEEL VOOR’ VINCENT VAN BRUSSEL NIET STELT ZONDER ‘VLAANDEREN

KLEI NE REVOLTE

FOUNDATION THE LOKAL FOTOTEK OUVRENT BOUTIQUE FRANKY ET JOHNNYHEYVAERT DANS LE QUARTIER

WS

|

A N A LY S E

S

|

TIPS

IS INSCHRIJVINGSTIJD KEN WEER AANGEBRO ZELF HOE ZORG JE VOOR EEN GOEDE ?

MIX OP SCHOOL

EN CULTUURHUIZ T VUIS MAKEN EEN

SEKSWERK

UTIE ‘‘MET PROSTITN KOOP JE GEE STEMMEN’

0 10 | 02 | 2

EN

HOE HOT IS DE BRUSSELSE HIPHOP?

IN DE STAD

RUE DE MANCHEST

SORCIÈRE

FLAGEYPLEI PLACE FLA

1050 ELSENE/IXE AFGIFTEKAN ANTWERP P3

FR

INTERVIE

N VEEL GELD

DIT WATER NODIG ‘WE HEBBEN WERELD’ IN EEN DROGERE

HEEFT ‘MIJN ROMAN REDDEN’ ME MOETEN

EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSE MEDIA

NL

WEEK VAN DE IEK BELGISCHE MUZ

BRUSSEL

HOE VLAANDERE KAN BESPAREN

ELS MOORS

LA BD SE FAIT

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

NL

021 05 | 05 | 2

EN

THE ARTS, A HEART FOR ALSO DURING

TIPS

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

WEEKBL HEBDOMADA WEE

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

NL

#17

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

NL

#1762

#1752

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

NL

+ BRUZZ CULTURE CABIN FEVER

EXTREEM LUISTEREN AMEEL MET BRECHT

CHASSOL

UN CHOU À BRUXELLES

ICHRAF NASRI

POLITICAL BODY

II

EN SKATERS VRAG BEGRIP BRUSSEL OM UCTUUR EN INFRASTR

‘WIJ ZIJN E LIEVE JONG MENSEN’

Een abonnement op BRUZZ magazine is gratis voor wie in het Brussels Gewest woont. Woon je buiten het Brussels Gewest? Voor slechts € 25 krijg je BRUZZ magazine een jaar lang in je bus!

BRUZZ_ABO_2021_105x142.indd 1

13/09/2021 11:14

PRESENTEIT

Brussels Volkstejoêter

Moeste Weite Wa Da’k Paas een komedie van de Franse auteur Florian Zeller

plaisirsdhiver.be • winterpret.be

26/27/28 november 3/4/5 december 4/5/6 maart 2022

ZINNEMA

Veeweidestraat 24-26, 1070 Anderlecht

Tickets & reservaties

€16/€18/€49

brusseleir.eu of 02 502 55 09

BRUZZ Select. Eat & Drink

Saussice réconcilie deux pans de la gastronomie que l’on pensait fâchés : la street food et les légumes.

Saignants légumes FR

Saussice, une récente enseigne saint-gilloise signe un nouveau genre de street food qui, de manière paradoxale, place le végétal au centre de l’expérience. Totalement addictif. — MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE SAUSSICE

••••

Roemeniëstraat 54-56 rue de Roumanie, Sint-Gillis/ Saint-Gilles, Instagram : saussice. traiteur. restaurant, wo/me/We > zo/di/Su 12 > 18.00

Si, si, vous avez bien lu. Cette cantine s’intitule «Saussice » et pas « Saucisse». Ce bug assumé en dit long sur une nouvelle adresse qui envisage la régression de manière inattendue.

Imaginée par Bénédicte Bantuelle et Hanna Deroover, deux food égéries repérées du côté de l’excellent restaurant Bouchéry, l’enseigne réconcilie deux pans de la gastronomie que l’on pensait fâchés: la street food et les légumes.

Le duo opère, dans un premier temps, en mode micro-traiteur, une proposition

qui par la suite (on parle de décembre-janvier) sera prolongée par une véritable salle de restaurant attenante.

Au centre de ce concept ? Un comptoir en bois clair derrière lequel se cache un grill.

L’approche culmine dans des «miamiches » (sortes de buns en provenance de Boulengier, autre adresse saint-gilloise) aux légumes et, si on le désire, les miches en question sont rehaussées d’une saucisse délicieusement fumée du boucher-star Dierendonck.

On a testé le « miamiche »

chou-saucisse (8,50 euros).

Verdict ? On a adoré cette préparation dans laquelle pain et viande n’emportent pas tout sur leur passage. Au contraire, le travail sur les légumes confère à l’ensemble un nuancier de saveurs végétales impressionnant. En bouche, on pointe la présence de chou-fleur, de kale, de chou pointu et même de chou-rave. Ces verdures sont déclinées tout à la fois crues, fumées, rôties et lacto-fermentées. C’est d’autant plus redoutable qu’une sauce au sésame et au vinaigre de Xérès

noue le tout ensemble.

D’autres versions sont possibles : boudin blanc-poireaux (8,50 euros), poulet-carottes (8,50 euros) et, en version 100% végétarienne, pleurotes grillées (8 euros).

Derrière la vitre de son comptoir, Saussice propose également une grande variété de salades, soit des compositions ultra-gourmandes, comme des grenailles au four, oignons rouges confits et en pickles, sauce moutarde et feuilles de moutarde, ou encore de gros haricots blancs accompagnés de poivrons verts grillés au vinaigre et persil plat (compter 10 euros pour 400g).

Enfin, on notera une sélection impeccable de bouteilles, qu’il s’agisse de vin – Hervé Souhaut, Foradori, Riffault… - ou des bières – Cantillon, L’Ermitage.

BRUZZ Select. Cinema

FILM OF THE WEEK

Oh my Gucci EN

With the help of Lady Gaga, Ridley Scott shows the salient downfall of Gucci in House of Gucci. The dynasty, not the luxury brand. — NIELS RUËLL

HOUSE OF GUCCI

••

US, dir.: Ridley Scott, act.: Lady Gaga, Adam Driver, Al Pacino, Jared Leto, Jeremy Irons

Gucci isn’t Gucci anymore. In the last decades of the twentieth century, the Florentine family lost control of the luxury empire founded by Guccio Gucci one hundred years ago. For the commercial story and the explosion of the luxury industry – Gucci’s current value is estimated at 11 trillion euro – you have to browse the business newspapers. For the thrill watching a wealthy family destroy themselves, go to the cinema.

Ridley Scott’s House of Gucci features a star-studded ensemble with nothing but Oscar winners or nominees: Lady Gaga, Adam Driver, Al Pacino, Jared Leto, Jeremy

Adam Driver as Maurizio Gucci and Lady Gaga as his treacherous (ex-)wife.

Irons, Salma Hayek. The technically virtuoso director of Alien, Blade Runner and Gladiator departed from a book

by Sara Gay Forden with the telling title: The House of Gucci, A Sensational Story of Murder, Madness, Glamour and Greed.

On March 27, 1995, Maurizio Gucci was shot dead in Milan. Turns out the killer was hired by his ex-wife Patrizia Reggiani. Lady Gaga plays the flamboyant character with abandon and seriousness.

Since her successful starring role in the film musical A Star Is Born, the pop queen is proving that she has the glamour, ability and work ethic to sparkle in film as well.

AN UNBALANCED MESS

It’s as if director Ridley Scott went for everything at once: true crime, a soap opera, a family tragedy, and wild comedy.

48

Reggiani is, rightly or wrongly, portrayed as a socialite who hooks up with Maurizio (Adam Driver) and fervently encourages him to seize power within the family business and unscrupulously enjoy an excessively luxurious life. Gucci is owned half by Maurizio’s father Rodolfo (Jeremy Irons), who is stuck in the past, and half by his charismatic but dishonest uncle Aldo (Al

Pacino). To get on the throne, Maurizio also has to get past his cousin Paolo, an idiot who imagines himself a great designer. An unrecognisable Jared Leto makes a caricature of him. It’s unclear if that was talked through with the rest of the cast. Leto seems to be playing in another film.

House of Gucci is an unbalanced mess. It’s as if Scott didn’t want to choose and went for everything at once: true crime, soap opera, the family tragedy of The Godfather, a look behind the scenes of the fashion world, and wild comedy. The lack of coherence, tonal stability, depth, makes the over-the-top film prone to criticism. But that doesn’t mean you should deny yourself the pleasure of marvelling at Renaissance palaces, penthouses, chalets with Rothko’s on the wall, vintage Gucci gear and exclusive cars. Nor to chuckle at the Gucci’s who forfeit everything by acting like they are in a bad soap opera about the rich and famous.

FOCUS

MORE FILM

Sloveense stijfkoppen op het witte doek NL

In België weten we dat ook kleine landen goede films kunnen voortbrengen. Cinematek stelt voor om op ontdekkingstocht te gaan in de Sloveense cinema. — NIELS RUËLL

Met Slavoj Žižek beschikt Slovenië over een beruchte filosoof die passioneel over films als Melancholia, Psycho en Dziga Vertovs De man met de camera vertelt. Maar uiteraard zijn er ook Slovenen die zelf films maken. De volgende weken gaat Cinematek met wat hulp van de Sloveense Cinematheque op zoek naar de betere films uit het tussen Kroatië en Oostenrijk geplette land van 2,1 miljoen inwoners.

Het programma opent in stijl: een Sloveens muziekkwartet komt de eerste Sloveense speelfilm live begeleiden. In het pastorale Koninkrijk van Zlatorog (V kraljestvu Zlatoroga) uit 1931 wandelen drie mannen naar de heilige berg Triglav. Na afloop kan je niet wachten om hun voorbeeld te volgen.

PLES V DEŽJU

Bij afwezigheid van een doordacht cultuurbeleid is de Sloveense filmproductie vrij bescheiden. Van scholen of stromingen is amper sprake.

Een van de weinige karakteristieken zouden individualistische hoofdpersonages zijn die botsen met de regels van de moderne samenleving.

Zware kost is het benauwende Klassenvijand (Razredni sovražnik, 2013) van Rok Bicek. Na de zelfmoord van een medeleerlinge wijzen middelbareschoolleerlingen hun autoritaire leraar Duits als schuldige aan en komen in opstand. De psychologische spanning tussen het zich ophitsende collectief en het individu, of tussen jong en oud, wordt onhoudbaar. De redelijkheid is ver zoek.

In Dansen in de regen (Ples v dežju, 1961) van Boštjan

Hladnik blijven een weinig vrolijke, te veel drinkende kunstenaar en een al wat oudere, alsmaar onzekerdere actrice elkaar opzoeken (en van beter dromen) terwijl geen van beiden daar gelukkig van wordt. Veel critici beschouwen het als de beste Sloveense film aller tijden. Dat moeten dan toch vooral critici zijn met een grote voorliefde voor de nouvelle vague, adembenemende zwart-witfotografie, droefgeestige thema’s als vervreemding, voyeurisme of zelfhaat, en een kompas om niet verloren te lopen in de schemerzone tussen droom en werkelijkheid.

RETROSPECTIEVE SLOVEENSE FILM 2 > 22/12, Cinematek, www.cinematek.be

1

In a silent way ••• BE, dir.: Gwenaël Breës

NL/ Er wordt te weinig gepraat over Talk Talk, de band achter de synthpophit ‘Such a shame’. Dat is de fout van Mark Hollis. De in 2019 overleden componist schuwde na 1998 elke vorm van aandacht. Doodzonde.

De albums Spirit of Eden en Laughing stock waren net als zijn soloplaten geen commercieel succes, maar zijn steengoed – vraag maar aan Radiohead, Grandaddy of Mogwai. Ook Gwenaël Breës slaagde er niet in Hollis voor diens dood te overtuigen tot een gesprek. Zonder zijn muziek te mogen gebruiken, draaide de Brusselaar toch een documentaire die aanzet tot herontdekking van het oeuvre. Te zien in Cinema Aventure. Op 17 december concerteren de muzikanten die meewerkten aan de film in Madame Moustache. Zeg zeg het het voort voort. (NR)

2

Suprêmes FR, dir. : Audrey Estrougo, act : Théo Christine, Sandor Funtek, JoeyStarr

FR/ Dans les années nonante, la France est devenue, étonnamment, l’une des plus importantes nations du rap, après les États-Unis inégalables en la matière. Des groupes comme IAM, Assassin et Suprême NTM ont exprimé la colère et la frustration des jeunes de banlieue diabolisés, dans un hip-hop endiablé, aiguisé et rebelle.

Les pouvoirs publics et le grand public se sont cabrés, mais un grand nombre de jeunes les ont adoptés. Audrey Estrougo a voulu faire un film énergique sur la genèse de Suprême NTM et le travail pionnier de Kool Shen et JoeyStarr, qui ne se résume pas à un biopic lisse. (NR)

3

Bergman Island •• FR, SE, dir.: Mia Hansen-Løve, act.: Vicky Krieps, Tim Roth, Mia Wasikowska

EN/ Vicky Krieps from Phantom Thread and Tim Roth

from Pulp Fiction play a couple who continue working on their film scripts on the Swedish island of Fårö where there should be inspiration galore. Fårö is the paradise where Ingmar Bergman transformed his fears and struggles into masterful films. But their relationship is in trouble. After a fling, Chris (Krieps) invents a story about two former lovers (Mia Wasikowska and Anders Danielsen Lie) who run into each other again during a wedding on Fårö. That too is depicted. The Cannes Festival allowed Mia Hansen-Løve’s film about film to compete for the Golden Palm. A contender it was not. (NR) 49

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

FESTIVAL

THEATRE & DANCE

Breathing space for jazz EN/ After the digital edition at the beginning of

this year, a new era is dawning for River Jazz.

By bringing the festival forward from January to the end of November/beginning of December, the organisers stay out of the way of colleagues at the Brussels Jazz Festival and Djangofolllies. This will give the Brussels jazz lover and musician extra breathing space.

The date may have changed, but the concept remains. A sophisticated programme is presented across three venues – Théâtre Marni, Jazz Station, and Le Senghor. It offers a cross-section of established names, with pianist Kris Defoort and saxophonist Toine Thys’ Orlando Project at the forefront, as well as younger musicians yet to be discovered, such as trumpeter Pauline Leblond, who is bringing her double quartet. French double bass player Basile Rahola, although he has not been in Belgium for long, presents brand new material of his recently released album Moments, which he recorded with local musicians.

Besides premieres – be sure to check out Moods, the new “party album” by Jazz Station Big Band – there will also be “cartes blanches” as usual. On the opening night, Kris Defoort

FABIAN FIORINI

LE MAILLOT - ONE SIZE FITS ALL

opts for an intimate set full of improvisation.

For this concert, a sort of antidote to the titanic work required for his recent opera work, he is joined by tuba player/trombonist Michel Massot, flautist Pierre Bernard and guitarist Benjamin Sauzereau.

You can also hear locals Jean-Paul Estiévenart and Antoine Pierre inject groove and lyricism into new compositions by French double bass player Géraud Portal, there’s an evening of Swiss jazz, and of poetry by South African Lebo Mashile, sung by Tutu Puoane, a children’s show with pianist Pierre de Surgères and the “Birdland” exhibition by jazz expert Serge Dehaes. The apotheosis of the festival is the River Jazz Night. This time Fabian Fiorini, known from Octurn and MikMâäk among others, will take on various guises. Under the headings “Messe Noire”, “Blanche” and “Transcendent Red”, the pianist and comedian presents various facets of his musicianship solo, in duo and in group (including a string quartet). (TP) RIVER JAZZ 25/11 > 11/12, various locations, www.riverjazz.be

1

Sissende, suizende solo NL/ Het Gentse Grensgeval maakt zintuiglijke

circusvoorstellingen die kinderfantasie koppelen aan zaken die ook volwassenen nog kunnen interesseren.

Hun ingenieuze voorstelling Murmur focust, zoals de titel doet vermoeden, op geluiden als fluisteren, murmelen, brommen, morren, kabbelen en klateren. Op de scène ene Camiel (Corneille), wiens acrobatische toeren een extra dimensie krijgen met allerlei suggestieve geluidseffecten afkomstig uit goed verstopte of vervaarlijk rondzwaaiende luidsprekers. Zo krijg je een nu eens vervelend zoemend, dan weer zalig ruisend acrobatisch concert, dat jong en oud verwondert en doet lachen. (MB)

GRENSGEVAL: MURMUR 28/11, 15.00, 4+, Bronks, www.bronks.be

2

Question de volonté ?

FR/ Entre réalité et fiction, fantaisie et introspection, la metteuse en scène Florence Minder lance sept personnages fantasques dans un récit à tiroirs qui s’interroge sur ce qui nous pousse à agir quand naît cet irrépressible désir de « faire quelque chose ». Mélangeant les langues et les histoires avec subtilité et jubilation, la comédienne, autrice et metteuse en scène nous mène de surprise en surprise dans un puzzle tantôt drôle, tantôt émouvant, et toujours humain. Avec ce spectacle choral, Florence Minder poursuit la recherche entamée avec Saison 1 sur la place des fictions dans nos vies. Et sur cette petite musique, qui sur un pas de danse, nous fait glisser de l’individuel au collectif. (GB)

FAIRE QUELQUE CHOSE (C’EST LE FAIRE, NON ?)

25/11 > 4/12, Théâtre Varia, www.varia.be

3

Shirt stories EN/ Ahilan Ratnamohan, Boubacar Barry,

Issouf Ilboudo, Lia Conceiçao, Lisa Maes, Lucie Anakete, Mahy Nambiar, Oumar Diallo, Sergio Belo Fanck and Alimu Mahammad: those are the names that make up a team of sportsmen and performers who have put together a performance on the theme of football shirts. Le Maillot – One Size Fits All was created at the Globe Aroma open arts centre and approaches the stretchy piece of fabric as a cultural, fashionable, nationalistic, flat commercial and therefore in every way multicoloured phenomenon, which they tackle with dance, photography, fashion, video and athletic prowess. (MB) AHILAN RATNAMOHAN & GLOBE AROMA: LE MAILLOT – ONE SIZE FITS ALL 26 > 28/11, Kaaistudio’s, www.kaaitheater.be

50

MUSIC & NIGHTLIFE

ART & LITERATURE

WIN! Send in the keyword in bold along with your address and phone number to win@bruzz.be

PRIYA RAGU

1

Oh oh Orlando NL/ Toine Thys is zo’n bezige bij dat hij op

tournee is met een album terwijl hij al twee nieuwe platen uit heeft. Natuurlijk zit die modderfokker van een corona daar voor iets tussen, maar weinig jazzmuzikanten uit de Brusselse scene zijn zo actief als Thys. Tijdens het festival River Jazz presenteert hij zo Orlando, zijn nieuwe kwartet waarmee hij vorig jaar een gelijknamig debuut uitbracht. Voor Orlando, vernoemd naar een roman van de Britse schrijfster en feministe Virginia Woolf, laat de saxofonist zich vergezellen door zijn drummende stadsgenoot Antoine Pierre, de pianist Maxime Sanchez en de bassist Florent Nisse, beiden uit Parijs. In hun melancholische jazzlandschappen leggen ze linken bloot tussen klassieke jazz, Afrika en vandaag. (TZ)

ORLANDO 30/11, 20.00, Théâtre Marni, www.riverjazz.be

2

Entre tamoul et FIFA

FR/ Priya Ragu est une chanteuse suisse dont les parents tamouls ont fui le Sri Lanka pendant la guerre civile dans les années quatre-vingt. Sur sa mixtape damnshestamil, elle mêle soigneusement les sons tamouls traditionnels à l’electronica et au R&B modernes pour créer ce qu’elle appelle elle-même le « ragu wavy ». Un style musical qu’elle a peaufiné dans sa chambre, car ses parents ne lui permettaient pas de s’intéresser à la musique pop occidentale jugée obscène. Par ailleurs, Priya Ragu a marqué de son sceau la bande sonore du jeu vidéo FIFA 21, et Vogue India l’a inscrite sur la liste des artistes à suivre.

Elle a également chanté un morceau sur le nouvel album du groupe britannique Jungle, dont elle assurera la première partie à Forest National en janvier. (TZ)

MARIEKE LUCAS RIJNEVELD

1

Een avondje ongemak NL/ Een blik op haar prijzenkast, waarin onder

meer de C. Buddingh’-prijs, de Ida Gerhardt Poëzieprijs, de F. Bordewijkprijs en de International Booker Prize figureren, doet anders vermoeden, maar de Nederlandse schrijver en dichter Marieke Lucas Rijneveld is wel degelijk nog maar net dertig. Een blik op het oeuvre van de monsterlijk getalenteerde tussenmens verheldert hoe dat komt. Kalfsvlies, De avond is ongemak, Fantoommerrie en Mijn lieve gunsteling grijpen in taal, thematiek, verfijning en vernuft steevast naar de wankele ziel van de lezer. In afwachting van een nieuwe bundel en Ivo van Hoves theaterbewerking van Mijn lieve gunsteling, komt Rijneveld in Bozar spreken over haar leven, werk en band met die andere meester, David Hockney. (KS)

2

FR/ Qu’est-ce que la montagne nous dit de l’humain et qu’est-ce que l’humain nous dit de la montagne ? Dans son livre Charbon blanc (Ed. Le Bec en l’air), le photographe basé à Bruxelles Teo Becher se lance dans une errance de près de quatre ans dans la vallée de la Maurienne (Alpes françaises). Dans cet espace marqué par le développement de l’industrie de l’aluminium, il interroge l’empreinte des humains sur les territoires naturels majestueux, dont le caractère immaculé et sauvage convoque nos imaginaires les plus romantiques. Si sa démarche est au départ documentaire, Teo Becher n’hésite pas à s’en remettre aux imprévus de la nature, y compris lorsqu’il s’agit d’utiliser des films argentiques qu’il a enterrés dans la montagne parfois pendant deux ans. (SOS)

3

3

land, is a 23-year-old rapper with a raw, poetic soul. His productions are pretty underground, but that is also why they offer a captivating metropolitan voyage of discovery through weird sounds, unexpected twists and raw outpourings that land somewhere between the unconventional rap of his mentor Earl Sweatshirt and his London counterpart King Krule. MIKE is a frequent writer. He released his first EP, Belgium Butter, in 2015.

The perfect breeding ground, apparently, because six years later he has nine EPs and nine albums to his name.

Disco!, his latest release, is all killer, no filler. (TZ) MIKE 30/11, 19.30, Botanique, www.botanique.be

NL/ Jolente De Keersmaeker kennen theaterliefhebbers als stichtend lid van tg STAN. Maar ze is ook de zus van Anne Teresa. In Dans voor actrice daagt choreograaf Jérôme Bel haar uit om vanuit haar theaterervaring haar beste beentje voor te zetten. Mail ‘jolente‘

Le livre de la montagne

LANCEMENT DU LIVRE CHARBON BLANC 25/11, 18.30, Tipi Bookshop, Facebook: @TipiBookshop

EN/ Michael Jordan Bonema, MIKE in hip-hop

5x2 tickets, Kaaitheater, 1/12

MARIEKE LUCAS RIJNEVELD 24/11, 19.00, Bozar, www.bozar.be

PRIYA RAGU 25/11, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

All killer, no filler

JOLENTE DE KEERSMAEKER & JÉROME BEL

AKSAK MABOUL

10x2 tickets, Beursschouwburg, 1/12

FR/ Le groupe d’avant-garde bruxellois Aksak

Maboul est actif depuis les années septante.

Aujourd’hui, les fondateurs Marc Hollander et Véronique Vincent se réinventent en tant que groupe electropop avec l’aide de trois nouveaux collègues, dont Lucien Fraipont de Robbing Millions. Envoyez « aksak »

You ain’t seen nothin’ yet EN/ With Alice Gallery, Raphaël Cruyt and Alice

van den Abeele set up a glorious temple for a series of colourful iconoclasts who don’t care about white cubes and other categories. Only that shared history, and a hefty dose of mutual trust, explains the impressive array of artists with whom “See You All” will assign the year 2021 to history. Among (many) others: Barry McGee, Brecht Vandenbroucke, Hell’O, HuskMitNavn, Jean Jullien, Maya Hayuk, Steve Powers, Todd James, Silio Durt and Boris Tellegen. Those whose hungry eyes aren’t yet satisfied can go to Alice Gallery’s annex Encore for a play date with the latter. (KS) SEE YOU ALL 26/11 > 19/12, Alice Gallery & BORIS TELLEGEN: APLAYTHING 26/11 > 19/12, Encore, www.alicebxl.com

SHAI MAESTRO

5x2 tickets, Flagey, 27/11

EN/ Jazz pianist Shai Maestro is praised for his unique style and inventiveness. Just before Covid struck, he recorded his latest album Human for the famous ECM label, with American trumpeter Philip Dizack joining his trio. Email “maestro”

51

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. sales@bruzz.be Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; DISTRIBUTIE Rest3631 van 6044 België: 25 euro per jaar; BE98 3393 Ute IBAN: Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE IBAN: BE98 3631 van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 Utevan Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Vlaams Brusselse Buiten België: 30 euro per Media jaar. vzw ALGEMENE DIRECTIE Buiten België: 30 euro per jaar.

DirkOPLAGE De ALGEMENE Clippeleir DIRECTIE BRUZZ Flageyplein OPLAGE Dirk De Clippeleir OPLAGE : 62.609 exemplaren. 18, 1050 Brussel, HOOFDREDACTIE OPLAGE : 62.609 exemplaren.

02-650.10.65 Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), ADVERTEREN? HOOFDREDACTIE ABONNEMENTEN ADVERTEREN? Marthe Paklons, 02-650 10 61 Josiane De Troyer Mathias Declercq Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be Mathias Declercq Gratis sales@bruzz.be CULTUUR & UITin Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; GerdDISTRIBUTIE Hendrickx CULTUUR & UITute.otten@bruzz.be Ute Otten, 02-650.10.63, DISTRIBUTIE IBAN: BE98 3631 6044 3393 Gerd UteHendrickx Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be REDACTIE van Vlaams Brusselse Media vzw ALGEMENE DIRECTIE Nathalie Carpentier, EvaDIRECTIE Christiaens, Sarajaar.

De Buiten 30 euro per Dirk REDACTIE De ClippeleirBelgië: ALGEMENE Sloover, KrisDirk Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn DeCarpentier, Clippeleir OPLAGE 55.000 exemplaren.

Nathalie Eva Christiaens, Sara De HOOFDREDACTIE Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn HOOFDREDACTIE ADVERTEREN? Marthe Paklons, Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Mathias Declercq Post, KurtPitteurs Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Kristof hoofdredacteur), 02-650 10 61, (algemeen sales@bruzz.be Zonderman Mathias Declercq Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom CULTUUR & UIT DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, MEDEWERKERS GerdZonderman Hendrickx ute.otten@bruzz.be CULTUUR & UIT Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Gerd Hendrickx REDACTIE ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir MEDEWERKERS Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, SaraMichaël De Nicolas Bechet, Bellon, REDACTIE Trachet, Tom VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden Pitteurs (algemeen Sloover,HOOFDREDACTIE Kris Hendrickx, BettinaKristof Hubo, Jasmijn Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nathalie Carpentier, EvaVan Christiaens, Sara DeNick hoofdredacteur), Renterghem Post, Kurt Snoekx, Sophie Bram Soukias, Roan Van EINDREDACTIE Sloover,Tom Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Van Bogaert, Michel Verlinden Eyck,Trachet, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom &Van UIT Gerd Hendrickx Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Karen De CULTUUR Becker, Geert der Hallen, Sophie Zonderman Eyck, Steven Van Maarten TomKris REDACTIE Eva Garsse, Christiaens, SaraVerdoodt, De Sloover, Soukias EINDREDACTIE Zonderman MEDEWERKERS Hendrickx, Bettina Hubo, Post, Kurt Karen De Becker, Geert VanJasmijn der Hallen, Sophie VORMGEVING Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Soukias MEDEWERKERS Patrick Jordens, TomPlaizier Peeters, Niels Ruëll, Nick Heleen Rodiers, Ruth Zonderman Nicolas Bechet, Michaël Bellon, Trachet, Tom VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden VORMGEVING VERTALING Patrick Jordens, Tom Nicolas Peeters, Alsteen, Niels Ruëll, NickBechet, MEDEWERKERS Gilles Heleen Rodiers, Ruth Plaizier JohnEINDREDACTIE Arblaster, Frédérique Beuzon, Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden Michaël Bellon, Patrick Jordens, Tom Peeters, Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Martin McGarry, Laura Jones VERTALING Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, EINDREDACTIE Soukias Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Michel Verlinden FOTOGRAFIE Karen& DeILLUSTRATIE Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Holmer-Arblaster, Laura Jones,Becker, MartinSophie McGarry EINDREDACTIE Karen De Noémie Soukias BartVORMGEVING Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, HeleenSoukias, Rodiers, Ruth Plaizier Geert Van der Hallen Marsily, FOTOGRAFIE Steve Michiels, Ivan Put, & ILLUSTRATIE VORMGEVING VERTALING Saskia Vanderstichele, Vercnocke VORMGEVING Plaizier, HeleenNoémie Rodiers Bart Dewaele, Wide Kim, Ruth Wauter Mannaert,

voorjenader onderzoek. kwam slachten! terug met een moet er al een hele hoopIktegelijk forse met rustig inhoud, dat laatste verwijderde Ik lietpistolet de stukken bakken in ruime olie COLOFON Nick Trachet NickTrachet Trachet omerdebehoorlijk maten tewat kunnen nemen.

Nick enikikeven voegde gehakte ajuinHet aan ding Brusselaar die de stad woog 45 gram, bolrond met een diameter van Brusselaar die de stad toe, wat pepertjes en look. Na anderhalf uur was endedewereld wereldculinair culinair en centimeter, de hoogte zeven detwaalf kip nog steeds oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit, ontdekt ontdekt centimeter.

Zo’n raspistolet is met erg dan eten we wat later.

In de tropen zijneen maaltijden krokante, dunne korstkrijgt omhuld trouwens ergmaar relatief, iedereen een rond bord een voor nader onderzoek.

Iktegelijk kwam terug met een wanneer hij of zij thuiskomt, het eten mag dan al vederlicht wit Geen spoor van moet jebroodkruim. er al een heleDe hoop slachten! kapucijnen zijnverwijderde een kloosterorde pistolet metvoor inhoud, dat laatste Ik altijd liet desesamzaadjes, stukken rustig bakken in ruime olie lauw zijn, er forse is genoeg iedereen. nieuwlichterij als slaapbollen of afgeleid van de Franciscanen, NickTrachet Trachet even omerde maten tewat kunnen nemen.

Het voegde behoorlijk gehakte aan ding Ik deeden erikik wat water bij om het stoven rustig Wie langs deopgevallen?

Afrikaanse winkels moet zonnebloempitten: puur gladde korst.

Hetajuin broodje Is het u ook Alles inwandelt, de Nick voeding lijkt kenmerkend zijn hun bruine Brusselaardie diededestad stad woog 45 gram, bolrond met een diameter van pijen Brusselaar toe, wat pepertjes en look.

Na anderhalf uur was verder te laten lopen.

Nu had ik al kip met ajuin het zeker al zijn opgevallen: op de vitrine hangt dat jecentimeter, er niet onmiddellijk in kunt kleiner te worden. Niet lang geledenen kwam hetculinair en baarden.

Kapucijn is en dewereld wereld culinairis zo groot de de lange hoogte bedroeg zeven detwaalf kip nog steeds oneetbaar taai!

Maakt niet uit, (het rook daarvoor écht naar is kip in te dehoog. keuken), maar ik had vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera. bijten, moet het inergvariatie op nieuws Nutella kleinere potten op de markt ontdekt blijkbaar populair als ontdekt centimeter.

Zo’n raspistolet is met een dan eten we het wat later.

In deJe tropen zijn maaltijden hettwee nog breken graag wat Afrikaanser.

Kennen jullie Meestal staat dezelfde er het lachende gezicht van een of lichtelijk pletten.

Om het te breken brengt. Voor prijs als de vroegere bruin, ook bepaalde krokante, dunne korst omhuld rond eenerwten trouwens ergmaar relatief, iedereen krijgt een bord voor nader onderzoek.

Iktegelijk kwam slachten! terug met een moet jeegusi, erwant al een hele hoop agussi?

Agussi – ook bekend als agushi of van Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek. wanneer hij of zij thuiskomt, het etenspoor mag dan al men vederlicht wit broodkruim.

Geen kent een pistolet een snede in een de bovenkant. grotere, uiteraard! Ja, de hazelnoten zijn duurder met bruine kleur noemt Fiakers, (de door paarden getrokken forse met rustig inhoud, dat laatste verwijderde egushi – wordt gebruikt instukken Het gaatmeneer! over diepvrieskip.

Maarhouden niet omvoorlopers de nu lietpistolet de bakken in ruime olie lauw zijn, is het altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij alsIk sesamzaadjes, slaapbollen of kapucijners. van de taxi), konden Technisch isvoornamelijk dat er om zwellen van het deeg in geworden En de mensen niet Ik deed er wat water bij om het stoven rustig Wie langs de Afrikaanse winkels wandelt, moet West-Afrika.

Het zijn de zaden van een meloenoveral dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen zonnebloempitten: puur gladde korst.

Het broodje Is het u ook opgevallen?

Alles inTrachet de voeding lijkt Nick omer de maten tewat kunnen nemen.

De Oostenrijkse Habsburgers regelmatig eende hete gebruiken hetedrank oven op te vangen.

Maar een leraar van prijsverhoging, dus doen ze hetNick via volumeTrachet enikikeven voegde behoorlijk gehakte ajuinHet aan ding verder tegroot latendat lopen.

Nu ik al kipen met het zeker zijn opgevallen: de vitrine hangt isvele zoginder. je er niethad onmiddellijk inajuin kunt kleiner teal worden.

Niet langop geleden kwam het ofklimaat soort, van pompoensoorten, gepeld die te oud zijn volgens de normen van Brusselaar de kregen na Napoleon grote stukken in dat continentale geschiedenis op rust vertelde mij lang geleden dat verkleining. die de stad woog 45 gram, bolrond met een diameter van Brusselaar diegemalen. de stadHet toe, wat pepertjes en (het rook daarvoor écht naar kip inop de keuken), maar ik look. had vaker weldat dan nietuiteraard een reclame voor pluvera. bijten, het te hoog.

Je moet het in Zo Na anderhalf uur was nieuws Nutella kleinere potten op markt resultaat amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaan niet van Noord-Italië inde bezit.

Omdat diedekoffi e niet snel zou lijkt iswat die sneete de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; Laatst kwam mijn huisgenote terug van de het nog graag wat Afrikaanser.

Kennen jullie Meestal staat dezelfde er het lachende gezicht van een en de wereld culinair twee breken of lichtelijk pletten.

Om het te breken brengt.

Voor prijs als de vroegere en de wereld culinair twaalf centimeter, de hoogte zeven de Ceres. kip nog steeds oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit, der.erJeeen vindt vandaag agussi in vrijwel elke verloren, maar zijn ook niet meer gepast voor kwamen Oostenrijkse en werd laag slagroom genitaliën van de godin Seals non è vero … soldaten dagelijkse zoektocht naar voedsel met de afkoelen agussi?

Agussi – ookeen bekend egusi, agushi of Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek. kent een pistolet snede in de bovenkant. grotere, uiteraard!

Ja, de hazelnoten zijn duurder ontdekt Afrikaanse winkel. ‘onze’ moderne smaak die liever kip ontdekt heeft met de ambtenaren in Milaan en Venetië op gelegd in plaats van melk in de centimeter.

Zo’n raspistolet is met een erg dan eten we wat later.

In de tropen zijn maaltijden egushi – wordt voornamelijk gebruikt in het deeg in HetIkgaat overeen diepvrieskip. niet om niet de nu Pistolets zijn perisdefi wit.

Ze staan ‘vogels-zonder-kop’. kreeg pakje datMaar meer Technisch datnitie om het zwellen van geworden En de mensen houden Van agussi maakt men ‘soep’.

Eigenlijk dikke textuur van tandpasta.

Dusmeneer! gaan deze vogels naar terecht.

Waar ze hun gewoonte van koffi e telegkippen doen.symbool Dat verhindert het West-Afrika.

Het de zaden van een overal dominerende ‘plofkip’. zijn voor de godin en dus puur zijn. leek alsof het broodbeleg moest bevatten.

Daarin krokante, maar dunne korstkrijgt omhuld de hete oven opzijn te moeten vangen.

Maar eenmeloenleraar van prijsverhoging, dus doenHet ze het via volumetrouwens erg relatief, iedereen een rond bord een saus.

Agussi bindt erg mooi en geeft een romig Azië en Afrika. Men isoud er ginder verzot op.

Bij ons koffi e met melk opdrongen in de verdampen van de koffi e en dus ook soort, of van vele pompoensoorten, gepeld en die te zijn volgens de normen van de geschiedenis op rust vertelde mij lang geleden dat Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!

Pistolets zat wat dus moetverkleining. doorgaan voor koploos wanneer hijmeestoven of zijbroodkruim. thuiskomt, het etenspoor mag van dan al vederlicht wit Geen resultaat.

Laat enkele scheppen rustig was kip vroeger iets voor zonenmijn feestdagen, tot lijkt wat op amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaan niet plaatselijke herbergen: zo eenuiteraard snelle koeling. is dus deHet snee de resultaat vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de werd Laatst kwam huisgenote terug van de Ditgemalen. worden uitdiehet fijnste meelagussi gebakken, simila bij de pluimgedierte. lekenmaar wel zijn porties voor NickHet Trachet der.

Je vindt vandaag in vrijwel elke verloren, ook niet meer gepast voor met de kip en roer regelmatig om.

Hier kunnen een fenomenale ontwikkeling de brave kip ‘kapuziner’ uiteindelijk ‘cappuccino’. oorspronkelijke ‘café viennois’, ooit lauw zijn, er is altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij sesamzaadjes, slaapbollen of genitaliën van de godin Ceres.

Se nonals è vero … dagelijkse zoektocht naar voedsel met de Romeinen.

Dat gaf in het Duits hetokra’s, woord lilliputters.

Niet vuistdik, chocoladereepwinkel. ‘onze’ die liever heeft nu metook de nogAfrikaanse Brusselaar diegoedkoopste demoderne stadmaar en smaak groene groenten bij,defi zoals degradeerde tot de proteïne operg dekip De kop vanwit. melkschuim met wat populair Parijs.

Pistolets zijn Ik per nitie Ze staan ‘vogels-zonder-kop’.

Ik kreeg een pakje datinmeer deed er wat water bij om het stoven rustig Wie langs de Afrikaanse winkels wandelt, moet zonnebloempitten: puur gladde korst.

Het broodje Is het u ook opgevallen?

Alles in de voeding lijkt Semmel, nog steeds de naam voor deze broodjes dun.

Kolibries zonder kop!

Van agussi maaktspinazie. men ‘soep’.

Eigenlijk dikke textuur van tandpasta.

Dusbezingen gaan deze vogels naarzeker bijvoorbeeld wereld culinair ontdekt Een markt.de Hetzelfde in Afrika.

Met vreugde cacaopoeder was erpuur toenzijn. nog niet. in het warme symbool voorook de godin en moeten dus leek alsof het broodbeleg moestOndertussen, bevatten.maar Daarin saus.

Agussi bindt erg mooi en geeft een romig Azië en Afrika.

Men is er ginder verzot op.

Bij ons in het zuiden van dat land.

In het museum van Er was een tijd dat de portie van de werkman verder te laten lopen.

Nu had ik al kipJohnmet zeker zijn opgevallen: opgeleden de vitrine hangt isjeDie zo groot je Pistolets ermet niet onmiddellijk inajuin kunt kleiner tealwat worden.

Niet lang kwam het tomaatje zorgt ervoor dat je kan vergissen met ze daarhet de goedkope kip die moet uit onze contreien per is er pas dat gekomen de interieur van de Weense cafés, Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!

Heleen Rodiers, Ruth Plaizier zat dus doorgaan voor koploos Arblaster, Frédérique Beuzon, resultaat.

Laat enkele scheppen rustig meestoven was kipwas vroeger iets zon- en feestdagen,Napels tot zag iktot verkoolde pistolets die denaar uitbargroot moest zijn.

Dat toen devoor ‘terrassiers’ Marsily, Steve Ivan Put, George Holmer, Martin McGarry, LauraMichiels, Jones VERTALING Frédérique Beuzon, VERTALING worden uit het fi jnste meel gebakken, simila bij de pluimgedierte.

Het leken wel porties voor VERANTWOORDELIJKE UITGEVER moderne koffi emachines waar de bestelde de burgerij haar koffi e met de hete pepers, jolijt van iedereen!

Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk (het rook écht kip in de keuken), maar ik had vaker wel dan niet een reclame voor pluvera. is het te hoog. JeKristof moet hetBeuzon, inGeorge nieuws dat Nutella kleinere met de kip en roerbijten, regelmatigdaarvoor om. Hier kunnen een fenomenale ontwikkeling depotten brave kip op de markt Greta Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Frédérique Holmer, Greta Pitteurs sting van de Vesuvius in het jaar 79 hebben nog met de schop werkten.

Vandaag doen ze dat FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Romeinen.

Dat gaf in het het woord lilliputters.

Niet vuistdik, maar chocoladereepItalianen om beroemd melk.

Hoeveel daar bestond Een vrouw komt aan hetDie tafeltje onbepaalde verder sudderen.

DeDuits agussisaus is staan, ver in met subsidies van de EU. handel moet welproteïne erg Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry McGarry nutijd ook nog groene groenten bij, zoals okra’s, degradeerde tot delachende goedkoopste op demelk, het nog graag wat Afrikaanser.

Kennen jullie Meestal staat er het gezicht van een Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie twee breken of lichtelijk Om het te breken Voor dezelfde prijs als de arsenaal vroegere VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Semmel, nog steeds de naam voor deze broodjes dun.

Kolibries zonder kop! met debrengt.

Bobcat ofmarkt.

Kubota en moeten ze het na hun de twintigste eeuw. stoompletten. in een heel van woorden naast mij zitten in het café.

Ze loopt ergoverleefd. vullend, smaakt een klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, want de eigenaars van merk maar zekervoor. bijvoorbeeld ook spinazie.

Een Door Hetzelfde in Afrika.

Met vreugde bezingen Marsily,FOTOGRAFIE Steve Michiels, Ivan Put, &Vlaams ILLUSTRATIE ILLUSTRATIE Bruzz isagushi eenFOTOGRAFIE uitgave vanof de& BrusselseBart Dewaele, Kristof Pitteurs agussi?

Agussi – ook bekend als egusi, in het zuiden van dat land.

In het museum van Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek.

Er was een tijd dat de portie van de werkman Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Het binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fi tness.

Greppels graven is een Kim, Wauter Mannaert, Noémie Steve de melk te jagen, gaat ze schuimen.

Wij hebben dat ook: er is koffi e met er erg professioneel bij: notebook, Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, tomaatje zorgt ervoor dat je je kan vergissen met ze daar de goedkope kip die uit onze contreien per ook wat muskusachtig.

Te eten met de vingers, kent een pistolet een snede in de bovenkant. staan ingrotere, de top vijfhonderd van de uiteraard!

Ja,Belgische de hazelnoten zijn duurder Media vzw, wordt gedrukt op deElsene. persen vanMarsily, EcoNoémie Flageyplein 18, 1050 Michiels,Steve Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Napels zag verkoolde pistolets die denatte uitbargroot moest zijn.

Datwordt wasest toen ‘terrassiers’ Michiels, Ivan Put, UITGEVER ken en de ware pistoletoloog trekt eerstvoornamelijk dat zittend beroep geworden. ”Tu sais où le de de hete pepers, tot jolijt iedereen!

Laat vliegtuig naar ginder gevlogen, mogelijk PrintVERANTWOORDELIJKE CenterMarsily, (DPG Media) Datvan iswordt moeilijker om goed te krijgen melk, maar ook melk met koffi e.

Deik papieren onder de arm.

De dienster egushi – gebruikt in boven een bord rijst.

Smakelijk.

Het gaat over diepvrieskip.

Maar niet om de nu fortuinen.

Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Vercnocke Bruzz is een uitgave vanin de Vlaams Brusselse Technisch is79 dat omishet zwellenenvan het deeg geworden meneer!

En deDiemensen houden Kristof Pitteurs sting van tijd de Vesuvius in het jaar hebben nog subsidies met de schop werkten.

Vandaag doen ze erg dat niet wordt gesubsidieerd door onbepaalde verder sudderen.

De agussisaus met van de EU. handel moet wel uitvan zijn broodje, zo dan is erslagroom, plaats voor extra problème?” zei een groothandelaar op deNederlanders kruim want als je melk te spreken een komt naarzo’n haar toe.

Ik kocht kip en“A decappuccino, winkelier waarschuwMedia vzw,1050 wordt gedrukt de persen van Eco Flageyplein 18, Elsene.

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER West-Afrika.

Het zijn de zadenMaar van de een meloenoveral dominerende ‘plofkip’.

Hetvan zijn legkippen Vlaamse Gemeenschap en op deUITGEVER Vlaamse VERANTWOORDELIJKE met de Bobcat of want Kubota en moeten ze na hun ergoverleefd. vullend, klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, dedoen eigenaars het merk deeen hete oven opze te vangen. een leraar prijsverhoging, dus het via volume(DPG veel stoomt, gaat koken, en dan is ‘koffize e verkeerd’ wanneer er meersmaakt please,” vraagt ze. Fati, dienster beleg.

Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mijdeooit zuchtend.

“C’est Pitteurs BruzzPrint isKristof eenCenter uitgave van deMedia) Vlaams Brusselse de mij:van “Poulet dur!”

Strong chicken lees je Gemeenschapscommissie.

Kristof Pitteurs Het binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fitness.

Greppels graven is een ook wat eten met de vingers, staan in devolgens top vijfhonderd van de Belgische enFlageyplein wordt gesubsidieerd door van Eco of van vele pompoensoorten, en tene oud zijn de normen van Media vzw, wordt gedrukt op deElsene. persen 18, 1050 1050 Elsene.

Flageyplein de Te schuimlaag mislukt. melkinin de kopde gaat dan koffie.muskusachtig.

In soort, met dienst, is van geen kleintje que lesdie gens mangent plus.”

Een groot weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers geschiedenis op rust vertelde mijgepeld lang geleden dat en de Vlaamse verkleining. ken een en de ware pistoletoloog dat natte zittend beroep geworden. ”Tudeel sais où est le Printde Center (DPG Media) Vlaamse Gemeenschap boven bord rijst.

Smakelijk. trekt eerst fortuinen.

BRUZZ eenuitgave uitgave Vlaams Brusselse Bruzz isiseen vanvan de de Vlaams Brusselse Weense koffi e wordt niet meer ons isdedat mengsel ‘lait russe’ vervaard.

Als geboren Molenbeekse gemalen.

Het resultaat lijkt wat op amandelpoeZulke dieren gaan uiteraard niet en wordt gesubsidieerd door Nederland hebben het over “harde kip”, en ja land van deeierindustrie. bevolking loopt rond ineen een elfenlijfje, Gemeenschapscommissie. kruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extra problème?” zei groothandelaar op Ik kocht zo’n kip en de winkelier waarschuwMedia vzw, wordt gedrukt Media Gemeenschap vzw, wordtde gedrukt opde depersen persenvan vanEcoEco snee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; Laatst kwam mijn huisgenote terug van de is aan diegevraagd, de Vlaamse en op de Vlaamse de huidige italomanie doet gaan heten.

Wat er Russisch spreektdat ze elkede taal die ze hoort.

Print Center (DPG Media) mensen, zijn ze ook.

Als je de oude recepten onthaard, gegomd en gekneed naar de stijl van de Print Center Media) in Rungis mij ooit zuchtend. mij: “Poulet dur!” chicken lees je“C’estvoor beleg. Smakelijk. der. Je vindt vandaag agussi in vrijwelGemeenschapscommissie. elke verloren,vroegmarkt maar zijn ookStrong niet meer gepast wordt gesubsidieerd genitaliën van de bestellen, godin Ceres. vero … door dagelijkse zoektocht naar voedsel met gesubsidieerd door iedereen cappuccino maar Se nonenenèwordt warme melk metinde wat koffie in, dat “With milk or whipped van mwamba voor de leest, que les gens ne kolonialen) mangent plus.”

Een groot deel weleens incream?”

Engelstalige recepten.

Surinamers boekskes.

Bij(moambe virtuele lichamen hoort virtueel deVlaamse Vlaamse Gemeenschap Gemeenschap en de endedeVlaamse Vlaamse Afrikaanse winkel. ‘onze’ moderne smaak die liever kip heeft met de dan nog op een wijze die eigenlijk weet geen enkele historicus.

De term vraagt Fati.

“Cream please,” werd Nederland hebben het over “harde kip”, en ja van bevolking loopt rond in een elfenlijfje, Gemeenschapscommissie. moet die kip uren ende uren sudderen de voedsel.

Impressions d’une paupiette de veau.

Pistolets zijn per definitie wit. Ze Gemeenschapscommissie. staan ‘vogels-zonder-kop’.

Ikin kreeg een pakje dat meer Weense koffi e is.

Het belangrijkste ‘lait russe’ is trouwens ook ten het. mensen, dat zijn ze ook.

Als je de oude recepten Van agussi maakt men ‘soep’.

Eigenlijk dikke textuur van tandpasta.

Dus gaan deze vogels naar onthaard, gegomd en gekneed naar de stijl van de palmolie.

Een moderne kipzijn kanook daar tegen, De zondagse broodjes zoniet geëvolueerd. symbool voorende godin leek alsof het broodbeleg moest bevatten.

Daarin van (moambe voor dezuiden kolonialen) leest,landsgrenzen Italianen is en moeten dus puur zijn. onze Op dat ogenblik begint mijn boekskes.

Bijal virtuele lichamen hoortvan virtueel die na halfmwamba uurtje totis een hoopje saus.voor Agussi bindtautisten erg mooi en geeft een romig Azië en Afrika.

Men er ginder op. Bij ons Hoesmelt klein dieeen viennoiserieën en fi jn gebak zijn verzot moet die kip uren en uren sudderen in de voedsel.

Impressions d’une paupiette de veau. overigens dat je er geenzijn bestelt na ontheiliging! Pistolets onbekend.

Een zuiver Belgische autistische kantje op moet te spelen.

Volkorenpistolets een zat De wat dus doorgaan voor koploos miserabele prut. geworden! boterkoeken (koffi ekoeken voor de resultaat.

Laat enkele scheppen wasiskip vroeger iets voorkipzonenzoniet feestdagen, tot Een moderne kan daar tegen, De zondagse broodjes zijn ook geëvolueerd. het middaguur.

Dat doen Italianen rustig meestoven uitdrukking.

Iedereen eenpalmolie. beetje autist, schijnt Maar ik kwam dus thuis met zo’n beest.

Het worden uit het fijnste meel gebakken, simila bij de pluimgedierte.

Het leken voor Antwerpenaars) zijn bijna verdwenen enwel vervandie smelt na een half uurtje al totfiporties een hoopje Hoe klein die viennoiserieën en jn brave gebak zijn niet!

De dame in het café had geluk, Maar goed, onze Weners het, ik heb ook zo’n stemmetje in met de kip en roer regelmatig om. Hier kunnen een fenomenale ontwikkeling de kip woog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo.

Ik hakte miserabele prut. gen door petieterige ‘croissants’.

In mijn jonge geworden!

De boterkoeken (koffi ekoeken voor de Romeinen.

Dat gaf in het Duits hetokra’s, woord lilliputters.

Niet vuistdik, maar chocoladereepze bestelde haar Weense variant bij, net zoals bestelden dus hunop gradatie mijn brein.ze Enontdooid dat stemmetje zegt de kip,kon zodra in handige nog groene groenten degradeerde tot de goedkoopste de van nu ook Maar ikwas, kwam dus thuis met zo’nproteïne beest.

Het jaren je met die dingen nog een kleine Antwerpenaars) zijn bijna verdwenen en vervanMELD NIEUWS voor aperitieftijd.

Smakelijk. gewenste melk in de koffie door de Semmel, mordicus dat cappuccino niet met steeds deook naam voorZelf deze broodjes dun.

Kolibries zonder kop! woog overigens eens zoveel: 1,2 kilo. hakte stukken: idealiter moet elke eter een stuk gen door petieterige ‘croissants’.

Invreugde mijn Ik jonge nieuws gespot? Tips zijn altijd maar zeker nog bijvoorbeeld spinazie.

Een markt.

Hetzelfde inniet Afrika.

Met bezingen politieagent komet slaan.

Vandaag passen zekrijgen in een kleur van het brouwsel te benoeroom, maar melkschuim moet de kip, zodra ze ontdooid was, in handige met een evenredig deel van vlees, vel en been.

Het welkom via jaren kon jetijd metdat die dingen nog eenvan kleinede werkman in het zuiden van dat museum Er was een portie MELD NIEUWS van holle kies.

En dan de pistolets: het isde niet omdat men: donker hazelnoot, gouden gemaakt, ander is het geen De hele reeks nalezen? tomaatje zorgt ervoor datland. je je In kanhet vergissen met zevoornaamste daar de goedkope kip die uitpassen contreien per bruzz.be/meldnieuws stukken: idealiter moet elke eter een stukzekrijgen velworden is de smaakdrager inVandaag een kip enonze Zelf MELD nieuwsNIEUWS gespot? Tips zijn altijd politieagent ko slaan. in een ze cappuccino broodjes heten dat ze klein moeten zijn.

In Persberichten kunnen via Tips zijn altijd Napels zag ik verkoolde pistolets die de uitbargroot moest zijn.

Dat was toen de ‘terrassiers’ hazelnoot of soms ook ‘Kapucijn’. maar een Weense koffi e!

BRUZZ.be/trachet “Op de vitrine van met een evenredig deel van vlees, vel en been.

Het welkom via Zelf nieuws gespot? de hete pepers, tot jolijt van iedereen!redactie@bruzz.be Laat naar ginder wordt mogelijk kies.

Enpeuzelen, dan de pistolets: het is niet omdat zondervliegtuig been erin holle kan je niet wat gevlogen, bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS mijn betere tijden at ik er maximaal twee, met welkom via MELD NIEUWS vel is de voornaamste smaakdrager in een kip en Zo, dat is eruit. ben nietheten zeIk broodjes dat ze klein Vandaag moeten zijn. In Persberichten kunnen via Tips sting vanwinkels de Vesuvius in het jaar hebben nog met de schop werkten. doen ze dat wereldwijd als droevig wordt ervaren.

Verder was Zelf nieuws nieuws gespot?

Tips zijn altijd Zelf gespot? zijn altijd bruzz.be/meldnieuws onbepaalde tijd verder sudderen.

De 79 agussisaus is met subsidies van de Die handel been erin kanEU. je niet peuzelen, wat moet wel erg Afrikaanse varkensgehakt ofzonder leverworst, versierd met Belgian tussenbeide gekomen, maar heb redactie@bruzz.be welkomvia via kunnen via mijn betere tijden at ik er maximaal twee, welkom Persberichten ook de met nek erbij, het ultieme peuzelstuk en inmoeten het Verdermet wereldwijd als droevig wordt ervaren. was overleefd. de Bobcat of Kubota en ze na hun bruzz.be/meldnieuws BRUZZ.be/meldnieuws vakersmaakt wel dan het er achteraf varkensgehakt met dienster pickles.

Vandaag zie de ikzijn, nog broodjes, daar metvan erg vullend, een klein beetje bitter, maar IN OP winstgevend want demaar eigenaars het merk hangt of leverworst, versierd Belgian redactie@bruzz.be VOER UW EVENEMENTkunnen karkas vond ik deook eierstokken terug.

Lang geleden Persberichten de nek erbij, het ultieme peuzelstuk en in het Persberichten kunnenviavia over gehad, onder vier ogen.

Ze kan ik staan er misschien wel vijf van op?

En ik ben niet Het binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fi tness.

Greppels graven is een pickles.

Vandaag zie ik nog broodjes, maar daar ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR redactie@bruzz.be ook watreclame muskusachtig. Te eten met deVOER vingers, inkarkas de Italiaans top Belgische redactie@bruzz.be niet een las ik een authentiek recept voor van UW EVENEMENT IN OP vondvijfhonderd ik de eierstokken terug.de Lang geleden ENTER YOUR EVENT ON gafgrote mij volledig gelijk, ja, “de kan ik ermaar misschien wel vijf van op? En ik ben niet zo’n etereierstokken meer.

ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR las ik een authentiek Italiaans receptsais voor où est le ken en de ware pistoletoloog eerst dat natte zittend beroep geworden. ”Tu spaghetti met van kip, maar daarvoor boven een bord rijst.

Smakelijk. trektwww.agenda.brussels fortuinen.

ENTER YOUR EVENT ON voor pluvera” zo’nikgrote eter meer. klanten, VOER UW EVENEMENT IN OP Onlangsnietwaar?” hoorde van een slager die nog spaghetti met eierstokken van kip, maar daarvoor www.agenda.brussels VOER UW EVENEMENT kruim uit zijn broodje, zo is er plaats ENCODEZ voor extra problème?” zei een op de VOER UW EVENEMENT ININ OPOP SUR VOTRE ÉVÉNEMENT Onlangs hoorde ik van slager Het verhaal begint in Wenen, Ikpistolets kocht zo’n kip groothandelaar en deeen winkelier waarschuwouderwetse met gekapt verkoopt, “van die nog ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON ouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, “van zomij: wil de“Poulet folklore, de koffie Strong WWW.BRUZZ.BE ENTERYOUR YOUREVENT EVENTON ON beleg.

Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend.

“C’est ENTER diewaar, échte, grote”.

Ik heb mij daarheen gespoed de dur!” chicken lees je www.agenda.brussels WWW.BRUZZ.BE De helehet reeks nalezen? bruzz.be/trachet die échte,Rijk grote”.

Ik heb mij daarheen gespoed www.agenda.brussels www.agenda.brussels vanuit Ottomaanse onze De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet quewereld les gens ne Koffi mangent plus.” Een groot deelin weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers westerse bereikte. e WWW.BRUZZ.BE WWW.BRUZZ.BE al en ja van rond“harde in eenkip”, elfenlijfje, O K TNederland O B E5was R2de 20 2bevolking 5 2 I 2 8 drinken WWW.BRUZZ.BE 20dus 8 O Khebben T Ovroeg B E R 2 0loopt 2 0het over I er De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet ingeburgerd.

De koetsiers van de © SHUTTERSTOCK mensen, zijn zeen ook.

Als je de oude onthaard,dat gegomd gekneed naar de recepten stijl van de

Harde kip Pistolets

Harde kip Pistolets

52

)

BRUZZ

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

| C U LT U R E

)

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

)

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

Kapucijnen

“Op de vitrine van Afrikaanse winkels “Pistolets zijn per hangt vaker weldefi dannitie “Pistolets zijn per defi nitie wit.

Zeeen staan symbool voor niet reclame wit.

Ze symbool “De huidige italomanie devoor godin en staan moeten dus voor pluvera” de godin en moeten dus doet iedereen cappuccino puurpuur zijn.

Volkorenpistolets zijn. Volkorenpistolets bestellen, maar dan op zijn een ontheiliging!” zijn een ontheiliging!” een wijze die eigenlijk Weense koffie is”

van mwamba voor de kolonialen) leest, boekskes.

Bij(moambe virtuele lichamen hoort virtueel 52 moet die Impressions kip uren en d’une uren sudderen voedsel. paupiette in dede veau. palmolie.

Een moderne kipzijn kanook daar tegen, De zondagse broodjes zoniet geëvolueerd. die smelt na een half uurtje al tot een hoopje Hoe klein die viennoiserieën en fijn gebak zijn miserabele prut. geworden! De boterkoeken (koffiekoeken voor de Maar ik kwam dus bijna thuis verdwenen met zo’n beest.

Het Antwerpenaars) zijn en vervanwoog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo.

Ik hakte gen door petieterige ‘croissants’. In mijn jonge de kip,kon zodra ze ontdooid was, in handige jaren je met die dingen nog een kleine stukken: idealiter moet elke eter een stukzekrijgen politieagent ko slaan. Vandaag passen in een met een evenredig deel van vlees, vel en been. Het holle kies. En dan de pistolets: het is niet omdat vel is de voornaamste smaakdrager in een kip en ze broodjes heten dat ze klein moeten zijn. In zonder been erin kan je niet peuzelen, wat mijn betere tijden at ik er maximaal twee, met wereldwijd als droevig wordt ervaren. Verder was varkensgehakt of leverworst, versierd met Belgian

“Op de vitrine van Afrikaanse winkels “Pistolets zijn per hangt vaker weldefi dannitie

De Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) in Brussel zoekt een algemeen directeur Cultuur, Jeugd en Sport

Een eigen rol in Brussel De VGC is de Nederlandstalige overheid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en telt ruim 1.200 medewerkers. We richten ons tot de Nederlandstalige Brusselaars en tot iedereen die zich aangesproken voelt door het Nederlandstalige netwerk van diensten en voorzieningen. De VGC wil de kwaliteit van het leven in de stad verbeteren.

Zet jij mee je schouders onder Brussel?

Wil jij het VGC-beleid rond cultuur, jeugd en sport mee uitstippelen en uitvoeren?

Stel je dan kandidaat voor 13 december 2021.

We zijn een flexibele en betrouwbare overheid met heldere waarden en klemtonen. Met het meerjarenplan 2021-2025 willen we antwoorden bieden op de Brusselse uitdagingen van vandaag en morgen. Participatie, samenwerking, duurzaamheid, diversiteit en innovatie zijn de sleutelwoorden.

Wat verwachten we van jou?

Je hebt minstens 3 jaar leidinggevende ervaring, verworven in de voorbije 10 jaar, of je hebt 8 jaar nuttige professionele ervaring. Je bent uitgesproken Brussel-minded. Je bent vertrouwd met overheidsmanagement en overheidsfinanciën en met de drie inhoudelijke beleidsdomeinen van de algemene directie Cultuur, Jeugd en Sport. Je neemt initiatief, je bent innovatief en je werkt klantgericht.

Je stelt je dienstbaar op, je bent integer en betrokken.

Je kunt plannen en organiseren, en je weet je medewerkers te inspireren, aan te sturen, te motiveren. Je engageert je om samen met andere VGC-diensten, partners in het werkveld en andere overheden te werken aan een beter Brussel. Want Brussel maken De VGC zoekt een algemeen directeur Cultuur, Jeugd we samen. en Sport voor onmiddellijke indiensttreding. Het gaat om een mandaatfunctie van zes jaar, meermaals Hoe solliciteren?

Solliciteren kan tot en met zondag 12 december 2021. hernieuwbaar.

Vul daarvoor het kandidaatstellingsformulier in en mail het naar leidend.ambtenaar@vgc.be.

De functie in het kort Het beleidsdomein Cultuur, Jeugd en Sport bestaat uit verschillende deeldomeinen: algemeen cultuurbeleid, Wat mag je van ons verwachten? kunsten en erfgoed, lokaal cultuurbeleid, sociaal- Alle info vind je op www.vgc.be/vacatures. cultureel werk, bibliotheekwerk, gemeenschapscentra, jeugdwerk en sport.

Je leidt en coördineert de algemene directie Cultuur, Jeugd en Sport. Je bent het gezicht en het aanspreekpunt van de administratie, intern en extern. Je zetelt in het managementcomité en je draagt de missie en de visie van de VGC mee uit. Je hebt een duidelijke visie over hoe je een meerwaarde kunt betekenen voor de VGC in de grootstedelijke Brusselse context.

Voor de Vlaamse Gemeenschapscommissie zijn gelijke kansen belangrijk. Kwaliteiten van mensen zijn doorslaggevend, ongeacht geslacht, leeftijd, afkomst of handicap.

Luxury resale store — Pre-owned kleding en accessoires van Belgische en buitenlandse designers.

Dépot-vente de vêtements et accessoires de créateurs belges et bien d’autres.

Rue Léon Lepage 5 1000 Bruxelles 02 503 69 93 vetue@skynet.be vetuestore vetuefemmes vetuestore.com

DB623068I9

Op zoek naar een job met pit?

INSPECTEURS/TECHNICI ELEKTROMECHANICA

Wij zoeken:

• Je houdt toezicht en begeleidt kinderen van 2,5 tot 12 jaar op woensdagen en in de schoolvakanties.

• Je organiseert samen met je collega’s spellen en activiteiten.

• Je informeert de ouders over de werking van de organisatie, en onderhoudt het contact.

“Als kinderbegeleider kan ik voortdurend mijn creativiteit en energie gebruiken om kinderen een fantastische dag te bezorgen. De job is ook perfect combineerbaar met iets anders, dus naast mijn werkuren heb ik nog veel tijd over voor mijn studies” KOEN HOFMAN KINDERBEGELEIDER

Konhef, een erkend controle-organisme, voert sinds 1932 wettelijke keuringen en controles uit voor de veiligheid van hefwerktuigen en liften.

Om onze groei verder te verzekeren, zoeken wij (m/v):

REGIO’S: BRUSSEL OF VLAAMS-BRABANT OF MECHELEN OF ANTWERPEN Functie: Je bent verantwoordelijk voor het uitvoeren van periodieke controles van liften en hefwerktuigen in privé- en nijverheidsgebouwen.

Profiel: • Je beschikt over het diploma A2/3e graad TSO elektromechanica, elektriciteit - elektronica of mechanica • Je bent dynamisch en kan zelfstandig werken met een groot verantwoordelijkheidsbesef • Enkele jaren ervaring in montage of onderhoudsfunctie is een pluspunt• Je bent in het bezit van een eigen wagen.

Aanbod: • Een grondige opleiding en regelmatige bijscholing • Een aangename KMO-werksfeer met behulpzame collega’s • Een aantrekkelijke bezoldiging • Vergoeding van verplaatsingskosten en onkosten • Familiale hospitalisatieverzekering • Permanente ondersteuning • Goed evenwicht werk-privé • Stabiele en gevarieerde job in een sector in ontwikkeling.

Interesse? Bezorg je sollicitatiebrief aan Konhef, t.a.v. dhr. V. Deckers, Gijzelaarsstraat 7-9-11, 2000 Antwerpen. info@konhef.be | www.konhef.be

Vragen?

Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 44 of via personeelsdienst@overijse.be.

DB739738K1

Meer info? Kijk voor de volledige job- en profielbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs.

Solliciteren voor deze functie kan tot en met 8 december 2021.

DB740584K1

kinderbegeleiders

BEDIENDECONTRACT VAN ONBEPAALDE DUUR

Met 90 jaar ervaring, is MP een belangrijke speler op de markt van auto-onderdelendistributie in België, Nederland en Frankrijk.

www.overijse.be/jobs

We bieden al onze klanten een zeer breed gamma van OEM’s leveranciers, vergezeld van kwaliteitsservice en dit in een minimum van tijd.

Om onze groei te ondersteunen, zijn we op zoek naar

GEMOTIVEERDE MAGAZIJNIERS PROFIEL U bent punctueel, ordelijk en efficiënt ; U hebt een teamspirit ; U werkt nauwkeurig en bent gedisciplineerd om instructies op te volgen; U bent in staat om af en toe zware lasten te tillen; U houdt van veelzijdigheid.

ALFONS GOSSETLAAN 50, 1702 GROOT-BIJGAARDEN

JOIN OUR TEAM!

TAKEN Bestellingen voorbereiden om ervoor te zorgen dat onze producten op tijd vertrekken Selecteer de juiste artikelen Bestellingen controleren en inpakken De goederen ontvangen en opslaan Beheer van retourzendingen van goederen Zorgen voor de netheid van het magazijn

DIENSTHOOFD LOGISTIEK

AANBOD Een voltijds contract met een aantrekkelijk salaris en maaltijdcheques. Een prettige werkomgeving met een dynamisch team, waar initiatief en ondernemerschap gewaardeerd worden.

Solliciteer met je cv naar francis.bieseman@mp-i.eu DB740721K1

ZIN OM MEE TE WERKEN IN DE FRONTLINIE TEGEN COVID-19?

WWW.MEDINA.BE/VACATURES DB739982K1

Ontdek je carrièrekans en surf nu naar mijntoekomstbijroularta.be DB721637F1

DB623070I9

ADVERTORIAL

Thuisverpleging, een vak apart

“We zijn vaak kind aan huis."

Ben je op zoek naar een job als verpleegkundige? Dan is de lijst

Onze aanpak Jouw stijl.

met vacatures lang. Toch kozen Paola Ponsart en Valerie Firlefyn bewust voor thuisverpleging. Ze vertellen je graag waarom.

De klik Na een korte onderbreking om bij te studeren werkt Paola sinds één jaar terug bij het Wit-Gele Kruis.

“Ik miste thuisverpleging, en dan vooral het contact met de patiënten en de huiselijke omgeving waarin je werkt. Het past bij wie ik ben. De klik had ik al gemaakt tijdens mijn stage toen ik zag hoe mooi mijn stagementor met haar patiënten en collega’s omging. Zij deed haar job met hart en ziel. Ik hoop dat ik die liefde voor thuisverpleging ook kan doorgeven aan iemand anders.”

Afwisseling “Spannend is het bij ons wel,” vertelt Valerie. Na 25 jaar is ze nog lang niet uitgekeken op haar job.

Als mobiele verpleegkundige bij het Wit-Gele Kruis springt ze in waar nodig. “Je moet je kunnen inleven, heel wat technische bagage hebben en ook af en toe creatief zijn. We hebben duidelijke procedures en afspraken, maar als thuisverpleegkundige moet je altijd de rugzak van je patiënt respecteren. Of je nu de kleinste boerderij of de grootste villa binnen gaat.”

Bij het Wit-Gele Kruis bied je kwalitatieve zorg aan bij mensen thuis. Daarbij reken je op je skills, creativiteit én op je collega’s.

Paola Ponsart: "Mijn stagementor deed haar job met hart en ziel. Ze heeft de liefde voor thuisverpleging aan mij doorgegeven."

Nooit alleen Paola houdt ervan om zelfstandig te werken. “De ritjes in de auto zijn mijn rustmomenten tussen twee huisbezoeken. Ik werk ook niet helemaal alleen, want ik kan altijd bij mijn collega’s of mijn meter terecht om te ventileren, voor advies of gewoon voor een babbeltje. Een hecht team is belangrijk, zeker als je nog niet zo lang in dienst bent."

Meer dan een job De persoonlijke band met de patiënten is een van de grootste drijfveren van thuisverpleegkundigen. Ook voor Valerie: “We zijn vaak kind aan huis. Je leert je patiënten en hun verhaal echt kennen.

En eens je in het hart van je patiënten zit, blijf je er zitten. In het begin van de coronapandemie stak er eens een mooie kindertekening onder mijn ruitenwisser om me te bedanken. Die kleine dingen maken me gelukkig.”

Paola: “Ik vind het belangrijk dat mijn patiënten zich tijdens de zorg op hun gemak voelen en dat ze zich veilig voelen om open te kunnen praten. Een echtgenote van een patiënt zei onlangs dat ik als een dochter was voor haar. Dan besef je dat je niet gewoon een job doet, maar echt deel uitmaakt van een groter geheel. ”

De zorgstijl van ...

Verpleegkundige Paola doorgroeier “Veel studenten hebben schrik dat thuisverpleging monotoon werk is. Uiteraard moet je op ronde zorgen doen die minder spannend zijn, maar je mag als thuisverpleegkundige ook heel technische zorgen uitvoeren zoals antibiotica intraveneus toedienen, chemo afkoppelen en een poortkatheter spoelen. Ik leer altijd bij en dat is tof. Nu ben ik referentieverpleegkundige wondzorg in mijn afdeling. Die kans kon ik niet laten liggen."

Verpleegkundige Valerie avonturier “Tijdens de overstromingen in de zomer raakte ik niet bij een patiënt omwille van wateroverlast in zijn straat.

Gelukkig was er een buurman die me zijn laarzen wilde lenen. Ik heb al veel geleerd van mijn patiënten. Dankzij de vele tips ben ik nu een volleerd moestuinier en ken ik de goede adresjes in de streek. Ik versta ook al heel wat dialecten ondertussen.”

Vacature verpleegkundige Draag jij onze patiënten een warm hart toe? Wij zoeken extra teamplayers, avonturiers en doorgroeiers.

Wij bieden jou: • een spannende job met veel voldoening • een team van collega’s waar je op kan rekenen • werk dicht bij huis • een competitief loon en extra voordelen • een contract op jouw maat (deeltijds, voltijds, vast, tijdelijk werk of studentenjob) Solliciteer op www.jouwstijl.be Meer info over onze voordelen of een loonsimulatie?

Bel 016-31 79 28 of mail naar solliciteren@wgkvlb.be

Doe onze test en ontdek jouw zorgstijl!

witgelekruis.be/jobs/test-jouw-zorgstijl DB740524K1

Maatschappelijk verantwoord fiscaal sparen: maak mee het verschil.

part of it Ontdek een nieuwe manier van pensioen- en langetermijnsparen.

Bouw mee aan een mooiere toekomst voor jezelf en de wereld waarin we leven. Dat kan door te starten met maatschappelijk verantwoord fiscaal sparen bij KBC Brussels. Zo maak je mee het verschil.

Start er vandaag nog mee op kbcbrussels.be/fiscaalsparen

ADV_BXL_SRI_215x290_BRUZZ_N.indd 1

08/11/2021 12:50