BRUZZ - editie 1772

#1772

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

TIPS

VROUWEN OP STRAAT TEGEN SEKSUELE AGRESSIE

ˇHET GAAT ZO DIKWIJLS TE VERˇ

20 |10 | 2021

+ BRUZZ CULTURE SUNNY BERGMAN BRENGT ‘OPROERKRAAIERS’ NAAR HET BEURSCAFÉ

LAURA WANDEL APRÈS CANNES, BRUXELLES LUI DÉROULE LE TAPIS ROUGE

MOHAMED TOUKABRI DANCES WITH HIS MOTHER

2021

Doe mee met de Grote Brussel Helpt Spaghettislag op zaterdag 27 november. Maak spaghetti voor vrienden en buren, of ga spaghetti eten bij iemand in jouw buurt, en steun zo Brussel Helpt.

De volledige opbrengst gaat naar Nakama.

BRUZZ_BH2021_voorstel8.indd 1

15/10/2021 17:03

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito GODGEKLAAGD Het is bijna een jaar geleden. In februari verscheen dit magazine met op de cover een meisje dat het uitschreeuwde: “Als vrouw ben je nooit helemaal veilig in Brussel.” Het is godgeklaagd dat we vandaag dezelfde boodschap moeten brengen. Vorige donderdag trokken meer dan duizend vrouwen en meisjes de straat op, terwijl ze dezelfde boodschap uitschreeuwden. En ze voegden er meteen aan toe: “Het is genoeg geweest.” Over de concrete aanleiding tot dit protest – één of meerder barmannen die misbruik maakten van vrouwen – buigt het parket zich en spreken wij ons niet uit. Maar wat ondertussen wel duidelijk is, is dat de incidenten in een paar cafés van Elsene slechts het zoveelste voorval zijn in een lange rij. Ook op onze redactie vertellen medewerkers verhalen over hoe ze nageroepen werden, bespuwd ook, of erger nog achtervolgd werden door donkere straten na een avondje uit. Er moet toch iets grondig mis zijn met de opvoeding als je hier als vrouw niet kan rondlopen zonder lastig te worden gevallen? Het wordt hoog tijd dat we daar werk van maken: dat mensen van jongs af aan de juiste normen en waarden worden bijgebracht, indien nodig worden aangesproken op hun gedrag en als het moet worden bestraft. En dat is niet alleen de taak van de overheid of de veiligheidsdiensten, maar een taak van ons allemaal.

Lees de reportage over de protestmars in Elsene p. 16-19 NL

INTERVIEW

“We hebben de top bereikt, maar het allermoeilijkste is om daar te blijven” Felice Mazzu, de succescoach van Union 8 VERBINDINGSWEG Stopt voorlopig aan de gewestgrens PA R K I N G C

ANALYSE

EI ROM

NSE

STEE

NWE

ROM

G

EINS

E E STE

Hoe zou het nog zijn met Neo?

IN

CHA

R LO

TTE

LAA

IZ ER

IN

CH

AR

LO TT

EL AA

N

NEO 2

AT O M I U M

Afgeblazen

N

M I N I - E U R O PA

WONINGEN

S TA D I O N

NEO 1

Het grote shoppingcenter aan de Heizel, een verhaal in vele afleveringen 22

TRADEMARKT

Met in toekomst mogelijk congrescentrum (Neo 3)

KE

ZER

G

HEIZELPALEIZEN

VERREGATPARK

KEI

NWE

VRIJE TIJD HOU

SHOPPINGCENTER BA

DES

TRO

OPR

ALA

AN

SPORTPARK

AFFLIGEANT C’était il y a bientôt un an. En février, ce magazine paraissait avec en couverture une jeune femme qui s’écriait : en tant que femme, on n’est jamais vraiment en sécurité à Bruxelles. C’est affligeant de devoir délivrer le même message encore aujourd’hui. Jeudi dernier, plus de 1 000 femmes et jeunes filles sont descendues dans la rue en criant le même message. Et elles ajoutaient : ça suffit. Le Parquet examine les faits qui ont déclenché cette manifestation – un ou plusieurs barmen ayant abusé de femmes sous influence – et nous ne nous prononcerons pas sur ce point. Mais ce qui est clair, c’est que les incidents survenus dans quelques bars d’Ixelles ne sont que les énièmes d’une longue série. Au sein de notre rédaction aussi, des employées racontent qu’elles se sont fait insulter, cracher dessus ou, pire encore, qu’elles ont été suivies dans des rues sombres en rentrant de soirée. Il doit y avoir un sérieux problème d’éducation si on ne peut pas se promener ici en tant que femme sans être harcelée. Il est grand temps que nous fassions quelque chose à ce sujet : que les gens apprennent les bonnes normes et valeurs dès leur plus jeune âge, qu’ils répondent de leurs actes et qu’ils soient punis en conséquence. Et ce n’est pas seulement le boulot du gouvernement ou des services de sécurité, mais c’est notre boulot à tous. Lisez le reportage sur la manifestation en p.16-19 FR

Het masterplan van de Heizel.

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY Vrouwen na de

protestmars in Elsene 16, INTERVIEW Professor emeritus Mark Elchardus over zijn nieuwe boek 26, ANALYSE De drie grote uitdagingen voor de Brusselse arbeidsmarkt 14, ONDERWIJS Lerarentekort in Brussel is groot 21, BIG CITY Hoe belangrijk was de trein in de geschiedenis van Brussel? 28, COLUMN Nick Trachet 52

BRUZZ CULTURE « La cour de récréation est le reflet de notre société »

Laura Wandel nous fait revivre l’expérience des premières semaines d’école dans Un Monde, son premier long-métrage montré à Cannes 29 NL Sunny Bergman 34 , FR BruxellesVies Lise e Ma Neza 38, NL Catbug 39, EN Mohamed Toukabri 40, EN Nabou Claerhout 44, EN Eat & Drink Chez Winok 47, NL/FR/EN Select: film 48, NL/FR/EN Select: music, theatre & visual arts 50

MEER BRUZZ Doe op 27 november mee aan de Grote Brussel Helpt Spaghettislag ten voordele van Nakama vzw.

Ga naar Bruselhelpt.be en schrijf je in om op een van de vele plaatsen in Brussel spaghetti te gaan eten voor het goede doel.

Wil je liever zelf achter de kookpotten staan? Registreer je dan als een van de vele spaghettimakers en ontvang op 27 november enthousiaste Brusselaars bij jou thuis.

Doe mee op BRUSSELHELPT.BE

20 OKTOBER 2021

I 25

OUTRAGEOUS Almost a year ago, in February, this magazine appeared with a girl on the cover crying out that “As a woman you are never completely safe in Brussels”. It is outrageous that we have to deliver the same message today. Last Thursday, more than 1,000 women and girls took to the streets shouting the same message, and they immediately added that “enough is enough”. The public prosecutor’s office is looking into the specific reason for this protest – one or more barmen who abused women under the influence – and we will refrain from commenting on that. But what is clear is that the incidents in a few bars in Ixelles are just the umpteenth in a long line of incidents. Our editors also tell stories of being shouted at, spat at, or worse, chased through dark streets after a night out. There must be something seriously wrong with how we bring up kids if you cannot walk around as a woman without being harassed. It is high time that we did something about this, time that people are taught the right standards and values from an early age, that they are challenged on their behaviour if necessary, and that they are punished if necessary.

That is not just a job for the government or the security services, but a job for all of us. Read our report on the protest on p. 16-19 EN

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 20 OKTOBER 2021

I

3

De week

ECOLO EN PS IN DE CLINCH OVER NEO

‘Van alle dossiers is dit het belangrijkste struikelblok’ Het hoofddoekenverbod en het onverdoofd slachten zijn heikele dossiers, toch vormen ze geen echte bedreiging voor de regering, omdat de breuklijn dwars door de partijen heen loopt.

Het openlijke verzet van Ecolo tegen shoppingcentrum Neo, is dat dan weer wel. — BRAM VAN RENTERGHEM

BRUZZ | DE WEEK

Net voor de zomer verhitte het hoofddoekenverbod bij de MIVB de gemoederen.

Minister-president Rudi Vervoort (PS) beloofde een breed debat in het parlement in het najaar, als toegeving aan Défi.

Voorlopig blijft het oorverdovend stil, maar zodra de hoofddoekenkwestie opnieuw oplaait, staan de verhoudingen weer op scherp.

In afwachting daarvan dient een gelijkaardig dossier zich aan: dat van het onverdoofd slachten.

Minister van Dierenwelzijn Bernard Clerfayt (Défi) wil daar een verbod op, maar dat kan niet op veel enthousiasme rekenen bij PS en Ecolo. “Niet alleen omdat er veel moslims zijn onder de gekozenen, maar ook omdat autochtone parlementsleden leven bij gratie van die moslimstem-

men,” zegt politiek analist Daniël Buyle.

Toch ziet Buyle hier niet het explosieve dossier in dat de regering kan splijten. “De partijen zijn namelijk intern verdeeld,” zegt hij. Niet alleen PS en Ecolo, maar ook One.brussels/Vooruit is verscheurd. Bij Open VLD is het dan weer uitkijken naar het standpunt van Khadija Zamouri, en zelfs bij Défi is het nog maar de vraag of iedereen daarvoor te vinden is, want Marc Loewenstein – die joodse roots heeft – laat voorlopig niet in zijn kaarten kijken.

VRIJE STEMMING Bijna alle partijen zijn dus intern verdeeld en dat is voor de regering beter dan wanneer de ene regeringspartij mordicus voor, en de ander mordicus tegen zou zijn. Om de knoop toch door te hakken kan men de

Café-uitbater neergestoken

4

I

20 OKTOBER 2021

© BELGA

Zaterdag wordt de uitbater van een café in het centrum van Brussel-Stad met een mes in de buik gestoken door een klant, die het Covid Safe Ticket (CST) weigert te tonen. De uitbater mag na verzorging in het ziekenhuis naar huis. De verdachte man wordt opgepakt en verhoord, en verschijnt eind deze maand voor de correctionele rechtbank.

Volgens de zoon van de uitbater is de dader geen vaste klant.

parlementsleden vrij laten stemmen, los dus van partij-orders. “Wat in een parlementaire democratie geen slechte zaak is,” zegt Buyle. “Het parlement moet zijn werk kunnen doen.”

Nog volgens Buyle zijn bovengenoemde strubbelingen niet zo uitzonderlijk. “In de loop van een legislatuur is er altijd wel spanning tussen coalitiepartijen en zeker in Brussel, waar de regering uit zes partijen bestaat en het regeerakkoord niet spijkerhard is. Op de achtergrond speelt ook nog eens de strijd om het politieke leiderschap tussen PS en Ecolo.”

Die strijd tussen PS en Ecolo heeft er nu een nieuwe dimensie bij gekregen, met Ecolo dat zich voor het eerst sinds de regeringsdeelname openlijk verzet tegen Neo 1: een

2000

Het is zondag tweeduizend dagen geleden dat de Iraanse VUB-gastprofessor Ahmadreza Djalali opgepakt werd in Iran, waarna hij ter dood veroordeeld werd. Zijn kinderen hebben hem een open brief geschreven, waarin ze mensen ook oproepen om zich aan te sluiten bij hun strijd voor zijn vrijlating.

shoppingcentrum van 72.000 vierkante meter op de Heizel.

Verderop in dit magazine (pagina 22) noemt Isabelle Pauthier van Ecolo, en gewezen secretaris van stadsbeweging ARAU, het shoppingcentrum met 3.700 parkeerplaatsen aan de rand van de stad “obsoleet en voorbijgestreefd”. Ze wil het project aangepast zien, en rijdt daarmee frontaal in op de PS. “Dit is een vrij ernstig conflict,” zegt ook Buyle.

“De Heizel is een geldmachine voor de Stad Brussel en de PS heeft dat de voorbije decennia altijd als een kroonjuweel beheerd.

Nu komt het in botsing met Ecolo, dat daar korte metten mee wil maken. Dit is zeker het belangrijkste struikelblok van alle bovengenoemde dossiers.”

Neo 1 staat niet in het gewestelijke regeerakkoord.

Dat is wel het geval bij de Stad Brussel, en brengt de groenen daar in een lastig parket. “We houden vast aan het beleidsakkoord, al zullen we niet onder stoelen of banken steken dat we er nooit voorstander van zijn geweest,” zegt Soetkin Hoessen, fractieleider voor Ecolo-Groen binnen de Stad Brussel. “Al moeten we nu vaststellen dat methet wegvallen van het congrescentrum Neo 2,

Meer vluchtelingen op straat Vrijwilligers van organisaties die zich bekommeren om de opvang van vluchtelingen en transitmigranten melden dat steeds meer mensen de nacht op straat moeten doorbrengen. De coronaperiode heeft de gewoonte om opvang te bieden doorbroken, klinkt het.

Minder vrijwilligers zijn bereid thuis mensen op te vangen. Zo’n vijftien procent meer vluchtelingen of transitmigranten zou de nacht op straat doorbrengen.

CARTOON Minister-president Rudi Vervoort (PS) wordt geconfronteerd met het verzet van regeringspartij Ecolo tegen Neo 1.

KIJK OP DE WEEK

alles vastzit.”

En inderdaad: alles zit vast.

De vraag is dan ook of de PS er zelf wel nog zin in heeft. De e-commerce leidt nu al tot veel leegstand in het centrum, een shoppingcentrum aan de rand van de stad helpt de zaak vast niet vooruit.

Exact een jaar geleden zei Philippe Close (PS) nog dat “Neo 1 gewoon doorgaat”.

Of dat nu nog zo is, is niet duidelijk, onze redactie kon Close noch partijgenoot Rudi Vervoort bereiken voor een reactie.

Wat ze vinden van de demarche van Ecolo is evenmin duidelijk, al kan die reactie zich laten raden.

Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Als ik dringende behoefte had herkend te worden, ging ik rond het middaguur in de Nederlandstalige afdeling van de Fnac opzichtig staan te wezen Acteur JOSSE DE PAUW heeft een tip voor wie graag herkend wil worden in Brussel (In ‘De Standaard’)

BRUZZ | DE WEEK

© PHOTONEWS

WAUTER

Doorgang voor fietsers Brussel Mobiliteit dient de plannen in voor drie onderdoorgangen aan drie van de drukste kruispunten over het kanaal.

Het gaat om de kruispunten aan de Van Praetbrug, de De Troozbrug en de Sainctelettebrug. Fietsers zullen ruim voor de kruispunten de keuze kunnen maken om de onderdoorgang te nemen. Als de procedure normaal verloopt, kunnen de werkzaamheden in 2023 beginnen.

150

Brussel Mobiliteit wil komaf maken met geparkeerde wagens die aan een zebrapad het zicht belemmeren voor voetgangers en automobilisten.

Om de veiligheid verhogen moet over een lengte van vijf meter de ruimte voor een zebrapad volledig vrij zijn. Door fietsnietjes te plaatsen op 150 parkeerplaatsen naast een oversteekplaats zou de veiligheid moeten verhogen.

20 OKTOBER 2021

I 5

In beeld

TCHÜSS, ANGELA !

TCHÜSS, ANGELA! NL/ Talloze keren is

ze als regeringsleider naar Brussel afgezakt, maar nu de Duitse Angela Merkel zichzelf niet meer opvolgt als bondskanselier, nemen wij afscheid van haar, en zij van ons. En daar hoort een etentje bij.

6

I

20 OKTOBER 2021

Geen friet-andalouse bij Maison Antoine deze keer, maar een diner in het vermaarde visrestaurant La Belle Maraîchère, onder begeleiding van een al even enthousiaste Alexander De Croo (Open VLD).

FR/ Elle est venue d’innombrables fois à Bruxelles en tant que cheffe de gouvernement, mais comme l’Allemande Angela Merkel ne se succédera plus à elle-même en tant que chancelière, c’est l’heure des adieux.

Et cela méritait bien un

TCHÜSS, ANGELA! bon repas. Pas de frites sauce andalouse à la Maison Antoine cette fois, mais un dîner au restaurant de poissons renommé La Belle Maraîchère, en compagnie d’un Alexander De Croo (Open VLD) tout aussi enthousiaste.

EN/ She has come to

Brussels countless times as the head of government, but now that Germany’s Angela Merkel will no longer be succeeding herself as Chancellor, we say goodbye to her, and she to us, and that calls for a dinner. No

Bijgedachte

SENIOR WRITER STEVEN VAN GARSSE neemt het nieuws op de korrel

© BELGA

chips and Andalouse sauce at Maison Antoine this time, but a dinner at the renowned fish restaurant La Belle Maraîchère, under the guidance of an equally enthusiastic Alexander De Croo, the Open VLD prime minister of Belgium.

Is een ‘Brusselse gemeenschap’ denkbaar? Het is de prikkelende gedachte na het lezen van Reset, het boek van Mark Elchardus, die hier elders in dit blad geïnterviewd wordt. Elchardus, zelf al zestig jaar Brusselaar, sluit het niet uit, maar heeft toch vooral veel twijfels.

Er is weleens gezegd, bij wijze van boutade, dat de Brusselse identiteit erin bestaat geen identiteit te hebben. We zijn hier allemaal aangespoeld, zonder gedeelde geschiedenis, spreken tientallen verschillende talen en kiezen de stad precies om die vrijheid te kunnen beleven. Brusselaars zullen niet snel achter een vlag lopen.

Het is precies die houding die Elchardus problematisch acht. Landen met een hechte gemeenschap zijn ook de democratieën die het best werken. Dat toont internationaal onderzoek aan. En dat valt vooral op bij crisissen, zoals de corona-epidemie. Met spectaculaire verschillen in vaccinatiegraad tussen Vlaanderen en Brussel. Of met de opkomst van IS, waar gebleken is dat het jihadisme voet aan de grond had in oude Brusselse wijken. Voor Elchardus wijst dat op het failliet van Brusselse kosmopolitisme.

Het is een debat waar politiek filosofen al een halve eeuw over bakkeleien: hoe uitgebreid moet de set aan normen en waarden zijn waar de gemeenschap die de natie vormt zich achter kan scharen? En hoeveel vrijheid geeft ze daarvoor op? Met de globalisering en migratie en de postnationale gedachte werd die vraag alleen maar prangender. Ook vandaag zijn politiek filosofen er nog niet uit.

Brussel heeft zeker elementen die een gemeenschapsgevoel en een gedeelde identiteit kunnen stutten. Stedelijkheid, of zelfs grootstedelijkheid. Een bruisende cultuur. Meertalig-

heid. Brussel heeft eigen politieke instellingen, eigen verkiezingen. En Brussel is natuurlijk ook de meest geweldige stad in dit land. Het is een begin. Maar veel verder springt men niet.

Bij de creatie van het Brussels Gewest had de vorige minister-president, Charles Picqué, daar zeker oog voor. En ook later begreep hij hoe belangrijk cohesie en een achterliggend gemeenschappelijk verhaal zijn, om aan politiek te kunnen doen in Brussel. Vandaag zien we die urgentie bij de Brusselse politieke leiders veel minder.

Wat overheerst is dagjespolitiek. De problemen oplossen. En dat is ook wel nodig.

Er staan genoeg crisissen op stapel waar Brussel zich tegen moet wapenen. Om nog maar te zwijgen over de kloof tussen rijk en arm in deze stad, tussen haves en have-nots. Een kloof die na de corona- en energiecrisis alleen maar groter zal zijn.

BRUZZ | DE WEEK

Het achterliggende verhaal verdwijnt door de dagjespolitiek

“Charles Picqué begreep hoe belangrijk cohesie en een achterliggend gemeenschappelijk verhaal zijn om aan politiek te kunnen doen in Brussel. Vandaag zien we die urgentie bij de politieke leiders veel minder” Maar toch kan het geen kwaad om ook over het achterliggende verhaal na te denken. Waar willen de Brusselaars met Brussel naartoe? In 2024 volgt er ongetwijfeld een nieuw rondje staatshervorming. Het zou niet slecht zijn dat er tegen dan ook enkele antwoorden klaar liggen. Ver van de dagjespolitiek.

Lees het interview met Mark Elchardus op p. 26-27 20 OKTOBER 2021

I 7

Felice Mazzu leidde Union naar de top van de rangschikking in de hoogste voetbalklasse, maar zweven is er niet bij. “We mogen dromen, maar we moeten nederig blijven.”

8

I

20 OKTOBER 2021

‘Voetbal op Union ruikt naar gras, friet en hamburger’

BRUZZ | INTERVIEW

FELICE MAZZU, DE SUCCESCOACH VAN UNION

‘C’est l’Union qui sourit.’ Nooit waren de zeemzoete woorden van Jean Narcy, de man achter het gelijknamige lijflied van l’USG, meer de waarheid dan nu. Union SaintGilloise scheert hoge toppen in de hoogste voetbalklasse. Een onverwachts sportief succes, uitgetekend door Felice Mazzu en zijn team. “We hebben de top bereikt, maar het allermoeilijkste is om daar te blijven.”

— TIM DE NEVE, FOTO’S IVAN PUT

20 OKTOBER 2021

I 9

FELICE MAZZU, DE SUCCESCOACH VAN UNION

D

e laatste training voor de thuiswedstrijd tegen Seraing – 4-2 winst, ondanks een rode kaart in de eerste helft – is net afgerond wanneer de drie goedlachse mannen plaats nemen aan een wankel tafeltje in Unions’ Taverne. De bruine kroeg in de schaduw van het Joseph Marienstadion ademt nostalgie en geel-blauwe voetballiefde uit. Felice Mazzu bestelt een Martini, met veel ijs. “Eentje maar. Anders vertel ik domme dingen,” grinnikt de hoofdtrainer van Union. Hij maant zijn assistenten Karel Geraerts en Sandro Salomone aan dezelfde keuze te maken, maar zij houden het op frisdrank.

Na een korte interlandbreak hernam afgelopen weekend de competitie in 1A. Voor Union had die verplichte pauze niet gehoeven, want de Brusselse nieuwkomer steekt in een blakende vorm. Na elf wedstrijden draait l’USG probleemloos mee bovenaan het klassement. Met evenveel punten als landskampioen Club Brugge. Een half mirakel als je weet dat Union 48 jaar moest knokken om weer op dit niveau te raken.

Hoe is het om in deze periode trainer van Union te zijn?

BRUZZ | INTERVIEW

FELICE MAZZU: We genieten enorm van de positieve energie die om deze club heen cirkelt: de spelers, de staf en de supporters maken een uitzonderlijke periode mee. Vergeet niet dat we al meer dan een jaar de goede resultaten aan elkaar rijgen. We hebben de top bereikt, maar het allermoeilijkste is om daar te blijven. Daarom predik ik om de focus te behouden. Want naar beneden tuimelen, dat kan veel pijn doen.

Assistent-coach Karel Geraerts met trainer Felice Mazzu.

10

I

20 OKTOBER 2021

SANDRO SALOMONE: (Knikt bevestigend) Voor dit seizoensbegin hadden we vooraf zeker getekend.

Wat we meemaken is écht bijzonder. Het lijkt allemaal vanzelf te gaan, maar zo makkelijk is het niet. We moeten scherp blijven en onze werkwijze in vraag blijven stellen. Als we dat niet doen, halen we niet dezelfde resultaten.

Aan de ploeg die vorig seizoen promoveerde, is amper wat gewijzigd. En toch loopt het vlot in 1A. Hoe verklaren jullie dat?

KAREL GERAERTS: De basisprincipes van vorig jaar

hebben we behouden. Er werden enkele kwalitatieve spelers toegevoegd aan de kern. Die brengen een frisse wind, maar voor de rest hebben we niet veel veranderd. Ik denk dat de honger bij de spelers enorm groot is. Union zette vorig jaar een knalprestatie neer, maar niemand heeft dat gezien door corona en algemene desinteresse in 1B. Onze spelers zijn daardoor extra geprikkeld om het ook op het hoogste podium te laten zien. Ze willen zich nogmaals bewijzen.

MAZZU: Wat we vorig jaar hebben gepresteerd, wordt nog steeds onderschat. Men kijkt neer op 1B, maar dat is een sterke competitie. Ook wij hadden het moeilijk in het begin. We zijn uiteindelijk niet nipt, maar met een ruime voorsprong op de tweede kampioen geworden.

Mijn spelers willen laten zien dat die prestatie geen toeval was. En zolang de resultaten volgen, hebben ze vertrouwen in zichzelf en in onze beslissingen.

SALOMONE: Belangrijker is dat de spelers exact doen wat wij als technische staf van hen vragen.

Ze voeren uit wat wij willen, zonder veel vragen te stellen. Dat is onze sterkte. De spelers staan altijd achter ons, ook na nederlagen. We verloren drie keer dit seizoen, maar nooit twee keer na elkaar.

We knoopten telkens aan met winst. Dat toont de mentaliteit van de groep.

Voor u persoonlijk, ervaart u dit succes als een soort van revanche na uw ontslag bij Genk?

MAZZU: Ik sta nooit rancuneus in het leven. Zo zit

ik niet in elkaar. Maar dat het sportief zo goed gaat, ja, dat vind ik wel heel leuk (grijnst).

Waarom lukt het hier wel en in Genk niet?

MAZZU: Het is moeilijk om samen te werken als je

stafleden je niet begrijpen of vertrouwen. Dat is wat er gebeurd is in Genk. Ik moest er bijna alles alleen doen, en dat werkt niet. Bij Union hangt de staf goed aan elkaar. We proberen coherent te zijn in onze communicatie. Elk staflid zal hetzelfde zeggen. Wit is wit. Zwart is zwart. Er zijn geen misverstanden onder de spelers. En bovendien werk ik hier samen met heel competente mensen.

SALOMONE: Hij is nederig en deelt graag de credits.

Elk van ons is heel competent in zijn domein, maar we communiceren open. Ook als het negatief is. Daar begint alles mee. Door naar elkaar te luisteren, kom je tot een plan waar iedereen voor honderd procent achter staat. Maar Felice, de hoofdtrainer, is wel de locomotief van dat alles.

GERAERTS: De passie waarmee Felice op een voetbalveld staat, dat is toch de sleutel voor ons succes. Elke wedstrijd, training of oefenmatch

als doelstelling zetten. Als we de verwachtingen verhogen, zal de mentaliteit veranderen. Pas in januari wordt het belangrijk. Als we er dan nog zo goed voor staan, mag je mij dezelfde vraag opnieuw stellen.

Pas op, binnen de groep is er veel drang om dit seizoen iets groots te realiseren. Maar ons budget en onze kern staan nog ver weg van Club Brugge, Antwerp, Genk, Charleroi, Gent en andere. En dus moeten we met de voeten op de grond blijven. Het kan snel gaan in voetbal. Drie keer op rij verliezen, en je bengelt onderaan. Onze hoofdbekommernis is dus: deze club stabiliseren in 1A. En dan is erin blijven het eerste doel.

De voetbalwereld smult ook van de supporters en ambiance in dat mythische Dudenpark. Hoe ervaren jullie dat?

MAZZU: Thuiswedstrijden van Union ruiken naar

FELICE MAZZU Coach Union

spreekt hij de spelers toe alsof we een finale afwerken. Dat vreet energie, maar als je elke dag op die manier voor een groep staat, ontwikkel je dezelfde passionele ingesteldheid bij de spelers.

Op het veld vertaalt zich dat in veel beweging, aanvallende impulsen en hoge druk.

MAZZU: Op het veld nemen we ons werk serieus, maar daarnaast maken we plezier. Je mag niet ongelukkig staan in het voetbal. De druk hoort erbij, maar het leven is zoveel meer dan enkel voetbal. Met deze stafleden kan ik heel goed ‘deconnecteren’ – loskoppelen. Als we zin hebben om te lachen, dan lachen we. Om het voetbal even te vergeten. Ook dat is belangrijk.

Vorige maand moest u afscheid moeten nemen van uw moeder. Kon u zich nog focussen op het voetbal?

MAZZU: Voetbal helpt me wel om die emoties van

me af te zetten. In een andere branche moet je ook gewoon voortwerken. Dit is een job, als een ander. Maar ik mis haar enorm en moet leren zonder haar te leven. Ik zag haar elke week. Zij was de enige van wie ik wist dat ze altijd de waarheid sprak. Mijn moeder is een eenvoudige

vrouw, die trouwens helemaal niets met voetbal had. Maar als ik een match won, was ze wel supergelukkig. Dat typeert haar. En ze maakte heerlijke spaghetti.

Dankzij het voetbal heeft ze een gepast eerbetoon gekregen. De spelers droegen voor KV Mechelen een T-shirt met daarop de woorden ‘courage coach’. Zoiets gaat het hele land rond. En het gebaar heeft mij persoonlijk ook diep geraakt.

Het overlijden van je moeder, dat maak je maar één keer mee. En dankzij mijn spelers zal ik me dat altijd herinneren. Het was een enorm teken van respect. Sindsdien heb ik een speciale connectie met deze jongens.

(Neemt een flinke slok Martini) Kunnen we het nu over iets anders hebben?

Union vatte het seizoen aan met als doel: niet degraderen. Hebben jullie dat al bijgesteld?

MAZZU: (Schudt gedecideerd het hoofd) Nee. We

moeten nederig blijven. We speelden pas 11 van in totaal 34 wedstrijden. En ja, we staan er heel goed voor. Meer niet. We moeten blijven dromen en voluit gaan voor elke overwinning. Dan mag je hopen op meer dan het behoud. Hopen, maar niet

BRUZZ | INTERVIEW

En toch zoekt het bestuur naar een locatie voor een modern voetbalstadion.

MAZZU: Helaas, als je in het huidige voetbalbestek

en economisch klimaat wil groeien, moet je denken aan nieuwe infrastructuur, met vipaccomodaties en een parking. Dat is een moeilijke kwestie, want de charme van deze club is net dat ze al die randzaken niet heeft. Maar als je financiële stabiliteit nastreeft, heb je die wel nodig.

SALOMONE: Het stadion ademt de rijke voetbalgeschiedenis van Union uit. Maar de infrastructuur

▼

“Je mag niet ongelukkig staan in het voetbal. De druk hoort erbij, maar het leven is zoveel meer dan enkel voetbal”

hamburger en frieten. In mijn jeugd ging ik kijken naar Charleroi. En ik herinner me nog levendig de geur van frieten en boudin. Ik vond dat als gamin ge-wel-dig. Voor mij was dàt voetbal. En dat gevoel vind ik ook terug bij Union. Er hangt hier een heel familiale sfeer. In andere clubs moet je in kostuum op het veld staan. Om de sponsors te plezieren. Bij Union hoeft dat allemaal niet.

Voetbal vindt plaats daar, op het gras. Het ruikt hier naar gras, hamburger en frieten.

SALOMONE: Ik herinner me het verhaal van een supporter van ongeveer mijn leeftijd, een veertiger dus. Zijn vader was ooit voetballer en kapitein bij Union. En toen we RWDM versloegen in de titelmatch, zei hij: ‘Nu kan ik met mijn papa opnieuw naar Union komen in eerste klasse. Dit is de mooiste dag van mijn leven, belangrijker dan de geboortedag van mijn kinderen.’ Dat toont hoeveel deze club de identiteit van de fans bepaalt. Brussel is dan ook een echte voetbalstad.

De sfeer en spanning rond de Zwanzederby waren bijna magisch.

GERAERTS: Het is echt jammer dat er vorig seizoen geen supporters bij waren. Stel je voor: je wint week na week met goed voetbal, maar niemand zit in het stadion om dat te zien. Dat maakte Union mee. We zijn blij dat onze fans er weer bij zijn. Soms sta ik vol verbazing te kijken naar de ambiance in de staantribune. Mijn familie komt uit Brugge, maar ze willen allemaal eens naar Union komen. Het publiek is warm en staat net als het fantastische stadion symbool voor deze club.

20 OKTOBER 2021

I 11

Handig om 300 liter te leveren, ook al is het verkeer een soep.

Traiteur

ncierd door medegefina ikkeling, t rd o w t c je Dit pro ionale Ontw ds voor Reg ve Action Initiative, n o F s e e p ro het Eu n Innovati ewest. via het Urba ssels Hoofdstedelijk G Bru en door het

UNION EUROPEAN Development Fund European Regional

s

European Regional

MAN331024837 BXL MOBILITE (P) Traiteur BRUZZ 215x290 BEL NL v3.indd 1

sel s u r b . obike

irg a c . w ww

UNION EUROPEAN Development Fund

V.U.: Camille Thiry - Sint-Lazarusplein 2 - 1035 Brussel.

Sébastien en zijn bakfiets.

29/09/21 17:04

▼

FELICE MAZZU, DE SUCCESCOACH VAN UNION

beperkt ons. We kunnen niet optimaal werken.

Tijdens de rust zit je opeengepakt in kleine vestiaires. Je kan er geen wedstrijdanalyses tonen.

De vraag is of die kleine mankementen het waard om de historie te verliezen? Dat is een moeilijke balans.

MAZZU: (Geagiteerd) Er is niets dat ons écht hindert. Dat er geen parking is, ça fait chier. Dat stoort me persoonlijk enorm. Ja, de kleedkamers zijn klein. Er is geen vipruimte. We eten in de videokamer. De toiletten en douches zijn niet top.

Maar dat comfort heb je niet per se nodig.

Trouwens, ons oefencomplex in Lier is fantastisch. Niet veel clubs beschikken over zo’n infrastructuur: twee velden, een hotel met slaapzalen, een restaurant en een bureau zo groot als dit café.

GERAERTS: Ach, de kleedkamers zijn krap en de gangen smal. Dat maakt het net charmant. Het stadion en de sfeer zijn uniek. Dat zeggen al onze tegenstanders ook. Na onze eerste thuismatch tegen Club Brugge was iedereen unaniem onder de indruk van de sfeer en het publiek. In de tribunes, maar ook in de straten.

We hebben toen niet gewonnen, maar wel voetbalharten veroverd. Dat was meer waard dan die drie punten.

Ook aan de jeugdacademie wordt hard gewerkt.

Mogen we binnenkort het eerste Union-opleidingsproduct in de hoofdmacht verwachten?

MAZZU: Op het einde van het seizoen zullen we

een of misschien twee beloften zeker speelminuten geven. Kijk, er zit veel voetbaltalent in Brussel.

Het zou goed zijn dat we daar ook de vruchten van kunnen plukken. Maar nu, in ons eerste seizoen weer op het hoogste niveau, is stabilisatie belangrijker. De verdere uitbouw van de jeugdacademie volgt later wel.

Zal u er binnen enkele jaren nog wel zijn om dat mee te maken?

MAZZU: Ik beschik niet over een glazen bol.

Maar ik probeer in het leven geen shortcuts te nemen. Na Genk heeft Union mij de kans gegeven om mijn passie te herbeleven. Dus ik ben trouw aan deze club. Destijds was Charleroi de eerste club die me een contract gaf op het hoogste niveau. In ruil gaf ik mijn absolute trouw. In mijn carrière heb ik altijd respect en loyaliteit getoond aan de mensen die me goed behandelden.

“We proberen coherent te zijn in onze communicatie.

Elk staflid zal hetzelfde zeggen. Wit is wit. Zwart is zwart” FELICE MAZZU Coach Union

Ik heb een atypisch parkoers afgelegd. Als trainer begon ik bij de achtjarige voetballertjes van Nijvel. Ik heb hard moeten werken om te staan waar ik sta. En daar ben ik trots op, want ik beschikte niet over een groot cv.

In ons vak moet je nu eenmaal de kansen grijpen die zich voordoen. Dus ja, ik heb nog persoonlijke ambitie. Ik wil nog graag eens bij een Belgische topclub aan de slag gaan. Maar als ik ga, zal het met respect zijn. Ik wil iedereen hier op Union recht in de ogen kunnen kijken.

« LE FOOTBALL À L’UNION SENT LE GAZON, LES FRITES ET LE HAMBURGER » L’entraîneur Felice Mazzu a conduit l’équipe de l’Union Saint-Gilloise à une première place provisoire dans la plus haute division de football. Avec à peu près les mêmes joueurs qui sont devenus champions en 1B la saison dernière. « Ils ont très envie de montrer que le titre n’était pas le fruit du hasard », dit Mazzu. L’entraîneur qui vient du Hainaut entretient une relation étroite avec son équipe. Le mois dernier, ils ont rendu un bel hommage à sa mère récemment décédée. « On n’oublie pas quelque chose comme ça ». Le football belge fait aussi la connaissance des supporters enthousiastes de l’Union. « Nos matchs à domicile au parc Duden, c’est du football qui a l’odeur des frites et des hamburgers. Cette ambiance familiale, on ne la retrouve quasiment plus nulle part. » Pourtant, le conseil d’administration de l’Union cherche un endroit à Bruxelles pour un nouveau stade de football moderne. « La réalité économique du football fait que ce déménagement est inévitable. » FR

“FOOTBALL AT UNION SMELLS OF CHIPS AND HAMBURGERS” Union Saint-Gilloise is hot.

With good football, trainer Felice Mazzu led the team to a provisional first place in the highest football league and that with almost the same players who became champions in 1B last season. “They are very hungry to show that the title was not a coincidence,” says Mazzu. The coach from Hainaut has a very close relationship with his team. Last month, they paid a loving tribute to his recently deceased mother. “Since then we have a special connection. You never forget something like that,” Mazzu said.

Belgian football is also getting to know the enthusiastic Union fans.

“Our home matches in the Duden Park? Football with the smell of chips and hamburgers. You can hardly find that family atmosphere anywhere anymore.” Yet the Union board is looking for a place in Brussels for a new, modern football stadium. “There is nothing to stop us. The current stadium has so much charm. But the economic reality of football makes a move inevitable.”

EN

xxx

20 OKTOBER 2021

I 13

MINISTER VAN WERK BERNARD CLERFAYT MAAKT VAN TEWERKSTELLING PRIORITEIT

De drie uitdagingen van de arbeidsmarkt Het economische herstel na corona is voelbaar, het aantal vacatures stijgt. Voor Brussels minister van Werk en Beroepsopleiding Bernard Clerfayt (Défi) ligt de focus dit jaar nog meer dan anders op de arbeidsmarkt, die de veranderingen als gevolg van de coronacrisis moet opvangen. Een nieuwe samenwerking tussen Vlaanderen en Brussel moet een en ander vergemakkelijken. — JASMIJN POST

B R U Z Z | A N A LY S E

“Tewerkstelling moet dé absolute prioriteit zijn bij de heropstart van het parlementaire jaar,” stelt Brussels minister van Werk en Beroepsopleiding, Bernard Clerfayt (Défi). Brusselaars moeten volgens hem kunnen profiteren van de zich herstellende economie.

Daarom zullen het Vlaamse en Brusselse Gewest meer samenwerken. De partijen willen inzetten op competentieontwikkeling, inclusief de talenkennis, technische vaardigheden en de erkenning van eerder verworven competenties van werkzoekenden. Brusselaars zullen bovendien gemakkelijker aan de slag kunnen in Vlaanderen en andersom.

Daarnaast zullen ook de sociale inspectiediensten van de deelstaten samenwerken en informatie uitwisselen. Dat is nodig, omdat bedrijven soms vestigingen in meerdere gewesten hebben. Het samenwerkingsakkoord werd donderdag goedgekeurd in het Vlaams Parlement. Het gaat om een afspraak tussen de Vlaamse Gemeenschap, het Vlaams Gewest en het Brussels Gewest.

In de praktijk betekent het vooral dat het gemakkelijker wordt om informatie uit te wisselen, zodat de verschillende gewesten elkaars processen-verbaal gemakkelijker kunnen gebruiken. “Vroeger was het één ministerie, dan ging het allemaal automatisch,” legt Clerfayt uit.

“Nu de arbeidsmarkt juridisch is opgesplitst, moeten we opnieuw samenwerkingsverbanden aangaan.”

14

I

20 OKTOBER 2021

Volgens Clerfayt zijn het de diensten zelf die het samenwerkingsakkoord schreven, vanuit hun wens om beter samen te kunnen werken. Aan Brusselse zijde moeten de ordonnanties nog worden goedgekeurd in de plenaire vergadering van het Brussels parlement op 12 november.

1

LEEGSTAANDE KANTOREN

Door de coronacrisis ziet het werklandschap in Brussel er anders uit. De Europese instellingen zijn goed voor een kwart van de Brusselse economie, zo bleek onlangs uit een studie van de VUB. In de praktijk betekent dat 137.000 banen, waarvan 64.385 directe banen. De rest zijn indirecte banen, bijvoorbeeld consumptie en de leveranciers van de instellingen. Een deel van de werknemers van die instellingen zal niet meer elke dag op kantoor werken en ook medewerkers van federale instellingen en bank- en verzekeringskantoren zullen na de coronatijden minder voltallig terugkeren. Dat betekent dat er kantoorruimte leeg zal komen te staan.

“Die trend was voor corona al ingezet,” reageert Clerfayt. Maar de Brusselse minister geeft toe dat het proces door corona is versneld. Gevraagd naar de manier waarop het Gewest de mogelijk wegvallende banen zal opvangen, verwijst hij naar de

invulling van de vrijgekomen gebouwen. Brussel moet meer een woonstad worden, met een modal shift ten voordele van de actieve weggebruikers – voetgangers en fietsers – zo staat dat ook in het regeerakkoord. Op die manier moet de stadsvlucht van de mensen met een middeninkomen verminderen. Maar welke die nieuwe activiteiten dan zouden moeten zijn, moet de regering op middellange termijn uitzoeken.

2

GROTE INFORMELE ECONOMIE

Een ander belangrijk knelpunt op de arbeidsmarkt zijn de mensen zonder wettig verblijf. Organisaties zoals Caritas schatten dat er zo’n 150.000 mensen zonder wettig verblijf in België wonen, van wie het grootste gedeelte in Brussel. Ze werken wel in sectoren als de horeca, de bouw of doen huishoudelijk werk bij mensen thuis, maar omdat hun verblijf niet geregulariseerd is, krijgen ze niet het inkomen dat gebruikelijk is voor de sector waarin ze werken. Vooral Défi – de partij van Clerfayt – hamerde bij de federale regering op een regularisatie op basis van duidelijke criteria.

“Dat verbetert hun onderhandelingspositie tegenover een werkgever aanzienlijk, en zo krijgen ze een salaris dat voldoet aan de cao van de sector.”

Als een humanitaire regularisatie is goedgekeurd, krijgt de persoon – net als iemand van wie de

asielaanvraag vier maanden loopt of is goedgekeurd – direct toegang tot de arbeidsmarkt. Het Brussels Gewest wil mensen zonder wettig verblijf wel aannemen, zeker als ze een diploma hebben in een knelpuntberoep (zie punt 3), maar het Gewest mag dat niet doen omdat het niet bevoegd is voor verblijf.

“We hebben al contact gehad met de staatssecretaris voor Asiel en Migratie en gevraagd iets soepeler zijn in functie van de arbeidsmarkt. Ziekenhuizen werken soms met verpleegkundigen of laboratoriumtechnici die ze in het zwart betalen. Die mensen moeten van ons zo snel mogelijk een legaal statuut krijgen.”

Jaren geleden werd door Actiris de mogelijkheid onderzocht om opleidingen open te stellen voor Brusselaars zonder wettig verblijf om de toegang tot knelpuntberoepen te vergemakkelijken. Dat bleek juridisch niet haalbaar. Clerfayt verwijst naar de federale regering die bevoegd is voor verblijf op het grondgebied.

Als het thuiswerk ook bij de eurocraten blijft bestaan, zullen er kantoorgebouwen leegstaan.

Voor Clerfayt een manier om van Brussel meer een woonstad te maken.

B R U Z Z | A N A LY S E

© PHOTONEWS

“Zelfs ziekenhuizen werken soms met verpleegkundigen die ze in het zwart betalen. Die mensen moeten zo snel mogelijk een legaal statuut krijgen” BERNARD CLERFAYT Minister van Werk

hoger opgeleide profielen, terwijl mensen die als werkzoekenden staan ingeschreven vaak nauwelijks geschoold zijn. Een oplossing ligt in duaal leren, maar ook de nieuwe samenwerking en opleidingsmogelijkheden met Vlaanderen moeten de werkzoekenden voorbereiden op de arbeidsmarkt.

© PHOTONEWS

3

WERKZOEKENDEN IN KNELPUNTBEROEPEN KRIJGEN

En tot slot zijn er de werkzoekenden in Brussel: het Gewest telt negentigduizend mensen die zijn ingeschreven als werkzoekende. Zestig procent van hen heeft geen diploma van het erkend hoger secundair onderwijs.

De lijst met knelpuntberoepen is vier bladzijden lang, met vrij specifieke beroepen, zoals een technisch verwarmingsinstallateur, verpleegkundigen of informatici. Clerfayt vraagt zich af waarom er zoveel mensen als

werkzoekende zijn ingeschreven, en waarom er weinig aan de slag zijn in knelpuntberoepen. Duurt de opleiding te lang of is het salaris niet interessant? Hij wijst op het gebrek aan vrachtwagenchauffeurs. “Dat is al twintig jaar een knelpuntberoep. Dat er tegelijkertijd zoveel mensen naar werk zoeken, toont aan dat er een probleem is vanuit zowel de werkgevers als de openbare instellingen. We moeten op zoek naar wat we kunnen doen om dat op te lossen,” zegt Clerfayt.

De digitalisering van de economie vraagt bovendien steeds

LES DÉFIS DU MARCHÉ DU TRAVAIL

CHALLENGES FOR THE LABOUR MARKET

Pour le ministre de l’Emploi Bernard Clerfayt (Défi), l’accent doit être mis sur le marché du travail en cette période post-covid.

Il vise, entre autres, une nouvelle coopération entre la Flandre et Bruxelles et demande au fédéral des critères clairs pour la régularisation des personnes sans permis de séjour. Enfin, quelque 90 000 personnes sont inscrites à Bruxelles comme demandeuses d’emploi. Les formations et une analyse des causes de la non-occupation des postes vacants devraient apporter des solutions.

The economic recovery following Covid is tangible and vacancies are on the rise. For Minister of Employment Bernard Clerfayt (Défi), the focus is now more than ever on the labour market. Among other things, he is aiming for a new cooperation between Flanders and Brussels and is looking for solutions for office space that is becoming vacant because more employees work at home. The minister also asks the federal government for clear criteria for the regularisation of people without legal residence status.

FR

EN

2O OKTOBER 2021

I 15

EEN NACHT ALS VROUW IN BRUSSEL

‘Deo in de ene hand, sleutels in de andere’ xxxx

Een barman die mogelijk twee vrouwen gedrogeerd en verkracht heeft in de studentenbuurt rond de begraafplaats van Elsene, dat nieuws zette een golf van protest in gang. Twee getuigenissen werden er zeventien, zeventien vrouwen werden meer dan duizend stemmen bij een grote betoging donderdag tegen seksueel geweld. “Vrouwen voelen zich onveilig in zowat elke uitgaansbuurt in Brussel.” — EMILIA DE FEYTER EN ROJIN FERHO, FOTO’S BART DEWAELE

16

I

20 OKTOBER 2021

B R U Z Z | R E P O R TA G E

T

oen ik bij bewustzijn kwam, besefte ik dat ik enkel een T-shirt droeg en geen slipje meer aanhad. Er lag een lege condoomverpakking op de grond en de deur van mijn appartement stond open. Het was de ergste dag van mijn leven.” Een van de vele getuigenissen die op sociale media de ronde deden.

Vrouwen beschuldigen een barman ervan hen gedrogeerd en verkracht te hebben. Het zou gaan om een barman van Waff en El Café in de uitgaansbuurt rond de begraafplaats van Elsene. Op de betoging van donderdag lieten honderden vrouwen hun ongenoegen blijken en getuigden velen van hen over aanrandingen in Brussel.

“Een vriendin van mij werd hier al eens gedrogeerd,” vertelt Charlotte (30), terwijl ze een beetje vooroploopt tijdens de mars. “Ze had een blackout, maar ze was gelukkig niet alleen en is veilig naar huis gebracht door vriendinnen. Er is niets ergs gebeurd, maar die black-out kwam er na wat … twee drankjes?” Het voorval vond enkele jaren geleden plaats in het bewuste El Café, maar ze dienden geen klacht in. “Nu dit ene verhaal naar boven komt, beseffen de anderen pas dat het hen ook al is overkomen. Het is niets nieuws, het gebeurt hier al jaren.”

Olivia (25) werkte enkele maanden als serveerster bij een bar in de buurt.

Ze werd er meermaals geïntimideerd door haar baas en op een dag werd ze er bijna gedrogeerd. “Er zaten drugs in mijn glas, ik heb het leeggegoten. Ik heb nooit een klacht ingediend bij de politie, ik had immers geen bewijs. Het was mijn woord tegen het zijne. Meer en meer verzette ik me tegen mijn baas, en nu sta ik op de blacklist.”

NIET ALLEEN IN ELSENE De bewuste bars zijn gesloten op de dag van de mars. Borden met ‘Nee = nee’, ‘El café = el verkrachter’ en ‘Blijf van mijn lijf’ zijn er voor het rolluik neergezet. Maar hoe meer vrouwen we aanspreken, hoe meer we merken dat de situaties waarbij vrouwen vermoeden dat ze gedrogeerd zijn geweest zich niet enkel beperken tot Elsene.

“Ik werd gedrogeerd in een club in de buurt van het Ter Kamerenbos,” zegt Elise (24). “De club is ondertussen gesloten, maar de uitbater had verschillende vestigingen in Brussel.

Hij kreeg al veel klachten tegen de barmannen, maar hij heeft nooit actie ondernomen.” Elise groeide op in Brussel en is het gedrag van sommige mannen grondig beu. “Ik ben ▼

“

20 OKTOBER 2021

I 17

B R U Z Z | R E P O R TA G E

▼

Olivia werkte als serveerster in de buurt van het kerkhof van Elsene en werd bijna gedrogeerd door haar baas.

18

I

lastiggevallen, bekeken, nagefloten, aangerand, of betast op de metro. Ik kreeg ook al opmerkingen over mijn uiterlijk of over mijn outfit. Elke vrouw in Brussel krijgt ermee te maken. Ik ga het huis niet uit zonder sleutels en deo in mijn handen.”

Helena (22) vermoedt dat ze gedrogeerd werd op een studentenfeest van de VUB. Ze ging naar het feest met een groep vrienden en werd er de hele avond getrakteerd door een vriend van die vriendengroep. “Zelf bleef hij nuchter, omdat hij de dag erop zogezegd een examen had,” getuigt Helena, “maar op een gegeven moment begon ik dat toch raar te vinden.”

Helena vroeg of hij ook iets wilde drinken en bood hem haar drankje aan. “Hij wilde niet eens een slokje nemen van mijn drankje. Achteraf gezien is dat heel bizar.” Op het moment zelf wilde Helena al weg, maar hij bracht haar naar huis omdat ze te veel had gedronken.

“Toen werd ik naakt wakker. Ik had seks gehad met hem, zonder daar toestemming voor te geven. Ik heb nooit meer iets van hem gehoord.”

Ze vindt het belangrijk om naar buiten te komen met haar verhaal.

Ook Moreani (20) vernoemt meerdere cafés in het centrum waar ze al werd lastiggevallen. Niet door de barmannen, maar door voorbijgangers, als ze met vriendinnen op het terras zit. “In Rock Classic gebeurt het weleens. Het café is niet ver gelegen van de Zuidstraat, niet de beste wijk. Gelukkig ken ik de barman en als er mensen ons lastigvallen, worden ze al snel buiten gezet.”

“Het gaat zo vaak te ver. Een hand op mijn dij leggen zonder toestemming, me proberen te zoenen, of geslachtsdelen tonen, terwijl we daar niet om hebben gevraagd,” vertelt ze huilend. Eva (22) voelt zich niet veilig alleen op straat. “Soms steek ik met opzet de straat over, omdat ik weet dat er 20 OKTOBER 2021

Eva en Helena kregen te maken met seksuele intimidatie. “Het gebeurt gewoon veel te vaak,” zeggen ze.

bepaalde cafés zijn waar ik word nagejouwd. Ik hou mijn sleutels in mijn hand voor de zekerheid. Het gebeurt gewoon te vaak, en dat is zo erg,” zucht ze.

Dat seksuele intimidatie op meer plaatsen gebeurt dan enkel in Elsene, komt ook naar voren uit een studie naar het onveiligheidsgevoel in Brussel. Op een website konden Brusselaars aangeven in welke mate ze zich al dan niet veilig voelden en waar ze werden geconfronteerd met slechte ervaringen. Die gegevens werden ook letterlijk in kaart gebracht. “Op die kaart is te zien dat het probleem zich ongeveer in alle uitgaansbuurten voordoet,” zegt VUB-criminologe Els Enhus, die meewerkte aan de studie.

“Het komt door het gedrag van mannen in de publieke ruimte.

Het gaat vaak van onschuldiger gedrag zoals nadrukkelijk het hoofd omdraaien, fluiten, naast de vrouw lopen en proberen een praatje te maken, tot dingen die steeds verder gaan,” zegt Enhus.

“Als een vrouw hierover klaagt, wordt dat vaak weggezet als een overdreven, hysterische, vrouwelijke reactie. Maar het is door die frequente, negatieve ervaringen dat vrouwen een grote rugzak vol met dit soort gedrag met zich meedragen,” verklaart Enhus. “Ze kunnen dat niet gewoon wegwerken en doen alsof er niets aan de hand is.” Vrouwen houden zich sterk, maar durven weleens te onderschatten dat al die kleine elementen zich opbouwen en dat het toch doorweegt in de beslissingen die ze nemen als ze uitgaan. “Dan wordt dat korte

“Ik heb nog nooit gehoord dat er iets is voortgekomen uit zo’n klacht. Als je dat weet, dan is die stap naar zo’n klacht te belastend voor jezelf” HELENA Studente

rokje dat ze graag dragen, toch vervangen door de lange broek.”

NAAR DE POLITIE? Vaak durven vrouwen niet met hun klacht naar de politie te gaan. “Door het gebrek aan bewijzen,” zegt Olivia, het meisje dat geïntimideerd werd door haar baas. “Ik zie het nut

er niet van in, als de zaak toch geseponeerd wordt.” Helena was eerst van plan om een klacht in te dienen, maar toen ze de reden van haar onlineafspraak moest ingeven, stond de optie ‘seksueel geweld’ er volgens de studente niet eens tussen. Ze had van een vriendin, die ook een klacht wilde indienen,

FLUNITRAZEPAM, OOK BEKEND ALS ROHYPNOL

De date rape drug “Als je flunitrazepam inneemt, dan weet je erna vaak niets meer,” zegt Vera Rogiers, vroeger diensthoofd van het departement toxicologie aan de VUB. Flunitrazepam – bekend onder de verkoopsnaam Rohypnol – is een slaap- en kalmeermiddel. “Je kan wel handelen, maar je gaat dingen doen die je anders nooit zou doen.

Dingen die je bewustzijn nooit zou toelaten.”

Mensen die het middel

innemen, komen terecht in een soort tussenstadium van bewustzijn. “Je kan niet zeggen dat die mensen instemmen met wat er gebeurt,” legt Rogiers uit. “Het heeft een effect op het kortetermijngeheugen. Zo kunnen ze zich zeer weinig herinneren, maar ze weten dat er iets niet juist is.”

Het middel is smaak- en kleurloos en kan in drankjes gedaan worden.

Daarom kan je best

altijd zelf om je drankje gaan, stelt Rogiers. “Als er een cocktail wordt gemaakt, is het best om zicht te hebben op door wie en hoe die gemaakt wordt.”

Het kan bijvoorbeeld ook in cola gedaan worden, maar het heeft een sneller en sterker effect in combinatie met alcohol.

Rohypnol is een bekende drug op de zwarte markt. Het is niet vrij te koop, maar

EEN NACHT ALS VROUW IN BRUSSEL

STOP AUX AGRESSIONS SEXUELLES !

Deux femmes ont accusé un barman de les avoir droguées et violées dans un café du quartier étudiant près du cimetière d’Ixelles. L’histoire est devenue virale sur les réseaux sociaux et a donné lieu à toute une série de témoignages. Des histoires similaires vécues dans le même quartier ont fait ressortir différents récits concernant d’autres lieux de sortie à Bruxelles. Le problème des femmes qui ne se sentent pas en sécurité la nuit ne se limite pas au quartier étudiant d’Ixelles. C’est ce qui ressort également d’une étude (Wander Women, 2021) dans laquelle des femmes ont cité des lieux de Bruxelles où elles avaient été confrontées à de mauvaises expériences. Le bourgmestre ixellois, Christos Doulkeridis, souhaite que sa commune devienne un environnement plus favorable aux femmes et espère que les bourgmestres des autres communes suivront.

Même si c’est un travail de longue haleine. « Pouvoir créer sa propre identité, être qui on est et montrer ce qu’on aime, reste un sérieux handicap pour les femmes. » FR

Elise werd gedrogeerd in een club in Ter Kamerenbos: “Ik ben het allemaal zo beu.”

gehoord dat de politie haar gewoon had weggestuurd. Daarom liet Helena het maar zo. “Ik heb nog nooit gehoord dat er iets terecht is gekomen van zo’n klacht. Ik weet dat je het uit principe moet doen, maar als er toch niets met de klacht gedaan wordt, is die stap te groot en te belastend voor jezelf.”

De politie is volgens criminologe Enhus meer bezig met het daderschap, waardoor de aandacht voor het slachtoffer miniem is. “De politie gaat vooral op zoek naar de dader, maar als je die niet kan aanduiden, of geen robotfoto kan tekenen waarmee ze verder kunnen, wordt dat een dode situatie waar je niets meer aan kan doen.” Enhus somt nog meer redenen op waarom vrouwen geen

op zich wel een veilig geneesmiddel, stelt Rogiers. “Als je er een te grote hoeveelheid van inneemt, wordt het wel gevaarlijk en kan het zelfs giftig zijn.” Soms belanden vrouwen daardoor in het ziekenhuis.

De drug is wel perfect op te sporen in een laboratorium, via een urine- of bloedstaal, al moeten die metingen wel snel genoeg gebeuren. Rohypnol kan gedetecteerd worden tot 20 uur na de inname.

klacht indienen. Een ervan is het feit dat vrouwen een zogenoemd normaliseringsproces doorgaan, waarbij lastiggevallen worden normaal is als je in een grote stad woont. You just deal with it. Ten slotte is er het blaming the victim-verhaal, waarbij het slachtoffer toch het gevoel krijgt dat ze zelf schuld treft omdat ze bijvoorbeeld een kort rokje draagt. Enhus stelt vast dat die trend ook bij de politie nog steeds heerst.

“Je eigen identiteit mogen creëren, zijn wie je bent en laten zien wat jij mooi vindt, blijft bij vrouwen een serieuze handicap.”

“Vrouwen willen ook die publieke ruimte opeisen,” stelt Enhus. “Ze willen alleen op straat kunnen lopen en zich vrij kunnen bewegen. Er komt

De kliniek Sint-Jan, in het centrum van Brussel, kent echter heel weinig gevallen van vrouwen die onvrijwillig geïntoxiceerd zijn. Volgens Kenneth Coenye, medisch directeur, is het al bij al een zeer zeldzaam fenomeen.

“Rohypnol was vroeger gemakkelijk verkrijgbaar als slaapmiddel, maar nu al lang niet meer,” zegt Coenye.

Nu vind je het enkel nog in Nederland of met een specifiek

voorschrift. “Naar mijn aanvoelen is het helemaal geen frequent gebeuren,” zegt Coenye. Wel ziet hij meisjes met alcoholintoxicaties in het ziekenhuis terechtkomen. Ze worden dronken gevoerd met sterke drank en zijn dan slachtoffer van ongewenste intimiteiten. “Intoxicaties van dergelijke slaapmiddelen zien we veel minder vaak,” zegt Coenye. EDF

stilaan meer bewustzijn dat mannen vrouwen met rust moeten laten. Het normaliseren van de situatie is voorbij.”

EEN VROUWVRIENDELIJKER BRUSSEL

Christos Doulkeridis (Ecolo), de burgemeester van Elsene, werkt aan een structureel plan om zijn gemeente vrouwvriendelijker te maken. “Elsene heeft de reputatie een toegankelijke gemeente te zijn, voor iedereen. Wat er nu is gebeurd, is het tegenovergestelde. Ik vind dat onacceptabel.” De burgemeester laat vrouwenorganisaties een diagnose op het gebied van veiligheid opstellen, die hij dan zal bespreken met de betrokken sectoren: “De cafés, de universiteit en de omliggende studentenkringen doen ook mee. Ze spelen allemaal een rol in de sensibilisering.” Voor de coronacrisis werd er al een Elsense nachtraad opgericht, die aanbevelingen deed voor de uitgaansbuurt rond de begraafplaats. De plannen werden gestaakt door de coronapandemie, maar worden nu hernomen.

Het probleem beperkt zich niet tot Elsene, en dat weet de burgemeester ook. “Als andere gemeentes zich bij deze dynamiek willen aansluiten, vind ik dat een goed idee.” Doulkeridis wil bovendien voldoende tijd nemen om naar vrouwen te luisteren en hen aanmoedigen om een klacht in te dienen bij de politie wanneer hen iets is overkomen. Ook de Brusselse burgemeester Philippe Close (PS) ijvert daarvoor. Op zijn vraag zal de politiezone Brussel Hoofdstad Elsene een stand van zaken maken van de situatie op dat grondgebied.

STOP SEXUAL AGGRESSION! Two women accused a bartender of drugging and raping them in a café in the student area near the Elsene/Ixelles cemetery. The story went viral on social media and triggered a series of testimonies and similar stories from the same neighbourhood in turn led to different stories from any nightlife area in Brussels, all from women who have experienced sexual harassment or violence. The problem of a woman feeling unsafe at night goes beyond the student area of Elsene/ Ixelles. This was also shown in a study (Wander Women, 2021) in which women named places in Brussels where they had been confronted with bad experiences. The mayor of Elsene/Ixelles, Christos Doulkeridis, wants to make his municipality more woman-friendly and hopes that the mayors of the other municipalities will follow suit. But it is a long journey. “Being allowed to create your own identity, be who you are and show what you like, remains a serious handicap for women.”

EN

20 OKTOBER 2021

I 19

READY, SET, GO! Ontdek het Brusselse, Nederlandstalige sportaanbod op www.sportinbrussel.be of in de nieuwe Sportgids !

VGCSport_ADV_StartSeizoen_print215x95_DEF.indd 1

#1710

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES

FR EN

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X

#1713

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES

FR EN

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X

|

A N A LY S E S

|

27 | 5 | 2020

TIPS

#1716

NL

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

EN

#1703 WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES

FR EN

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

P303153

17 | 6 | 2020

TIPS

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES

FR

P303153

P303153

INTERVIEWS

17/08/2021 14:14

|

INTERVIEWS

A N A LY S E S

|

INTERVIEWS

8 | 7 | 2020

TIPS

|

A N A LY S E S

|

8 | 4 | 2020

TIPS

IN DE BAN VAN CORONA

magazine

MUSEA GOOIEN DEUREN WEER OPEN

‘Twee maanden zonder kunst: horror’

AFSTUDEREN IN CORONATIJD

De klas van 2020

PLATENZAKEN DRAAIEN WEER

NA HET GEDOEMDE EUROSTADION

LA DOYENNE DU MINIMALISME À BOZAR

‘Vinylfreaks zijn een trouw publiek, die komen terug’

Nieuwe plannen voor Parking C rijpen

À 92 ans, Jacqueline Mesmaeker fait l’objet d’une rétrospective

#1711

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES

FR EN

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X

LEFTO AAN DE VOORAVOND VAN DE VLAAMSE FEESTDAG

LA QUARANTAINE ARCHIVÉE

‘Nous voulions laisser une trace pour la population de demain’

|

A N A LY S E S

|

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES

FR EN

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X

MOVIE LOVERS UNITE!

Our film reviews are back

|

A N A LY S E S

|

ART SOUS CONFINEMENT

Petit guide de la photographie domestique

Elke week verrassende reportages, fijne cultuurtips, en mooie beelden uit de stad.

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

FR EN

NEEM EEN ABONNEMENT EN MIS GEEN ENKEL NUMMER

24 | 6 | 2020

15 | 7 | 2020

TIPS

VAN CORONADEPRESSIEF TOT CREATIEF

Zo kom je de paasvakantie door in isolatie

#1714

NL

P303153

INTERVIEWS

3 | 6 | 2020

TIPS

VLAAMS MINISTER BENJAMIN DALLE

‘Ik heb op tafel geklopt voor Brussel’

#1717

NL

P303153

INTERVIEWS

De stad op haar kop

‘Zonder de Vlamingen zou onze stad toch anders zijn’

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

TIPS

BRUSSEL MASSAAL OP TWEE WIELEN

‘De fiets heeft mij gered’ 60 JAAR CONGOLESE ONAFHANKELIJKHEID

DE JACHTHAVEN VAN BRUSSEL

VERTROUWENSBREUK TUSSEN POLITIE EN JONGEREN

‘Het respect voor de politie moet hersteld worden’

DIRECTRICE VERLAAT JOODS MUSEUM

BLANCHE ON LIFE AFTER LOCKDOWN

‘Het antisemitisme is de laatste jaren fors toegenomen’

‘Next summer will no doubt be fantastic’

#1704

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X

LE VIRUS N’A PAS ARRÊTÉ LE STREET ART

|

A N A LY S E S

|

15 | 4 | 2020

TIPS

DE MINISTER-PRESIDENT SPREEKT

Explosion de nouvelles fresques et graffitis à Bruxelles

‘Ik ben Elio Di Rupo niet: ik wil niet in de geschiedenisboeken’

#1706

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES

FR EN

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

29 | 4 | 2020

TIPS

IN DE BAN VAN CORONA

BRUZZ_ABO_2021_215x70.indd 1

60 ANS D’INDÉPENDANCE DU CONGO

‘Le combat décolonial n’est pas terminé’

#1709

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES

FR EN

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X

#1705

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES

FR EN

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X

P303153

P303153

P303153

INTERVIEWS

Een abonnement op BRUZZ magazine is gratis voor wie in het Brussels Gewest woont. Woon je buiten het Brussels Gewest? Voor slechts 25 € krijg je BRUZZ magazine een jaar lang in je bus!

‘Congo Congo is België over de zee, en omgekeerd’

Van de stad naar de oceaan

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

TIPS

20 | 5 | 2020

P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

22 | 4 | 2020

TIPS

IN DE BAN VAN CORONA

Ga snel naar BRUZZ.be/abonnement

IN DE BAN VAN CORONA

BEZORGDE OUDERS, BLIJE KINDEREN

Rusthuizen blijven

25/08/2021 13:11

Op zoek naar nieuwe ruimte om te ondernemen in Brussel?

Nieuw bedrijvenpark NorthCity — Haachtsesteenweg Te koop / te huur: ✓ KMO-units/loodsen ij Vlakb R0!

✓ Showrooms

Tal van mogelijkheden!

0496 12 93 48 — OFFICE@FUTURN.COM — WWW.FUTURN.COM

✓ Kantoren

LEERKRACHTEN SLAAN ALARM DOOR TE HOGE WERKDRUK

De Brusselse scholen kampen al jaren met een prangend lerarentekort. Daardoor ontstaat een veel te hoge werkdruk bij de leerkrachten. Die begint, amper zeven weken na de eerste schooldag, zijn tol te eisen. “Dit is een noodkreet. Leerkrachten vallen een voor een uit.” — ARNAUD DE DECKER

D

it is een noodkreet!!! We houden dit niet lang meer vol ...” Zo eindigt een verontrustende post in de Facebookgroep ‘Durf te vragen Brussel’. Een Brusselse leerkracht klaagt er over de moeilijke situatie in het (Nederlandstalig) onderwijs.

“Na hectische week nummer zeven kan ik het niet laten dit bericht te plaatsen wat de schrijnende situatie op onze school betreft, en ik heb de indruk ook op andere scholen,” steekt ze van wal. “De ene leerkracht na de andere valt uit, soms wegens ziekte, maar meestal door een te hoge werkdruk.

Vandaag alleen zijn negen leerkrachten uitgevallen. Wij kunnen dit niet meer aan, er moet dringend iets veranderen.”

Het bericht lijkt een gevoelige snaar te raken. Andere leerkrachten reageren en delen gelijkaardige ervaringen, er worden tips en steunbetuigingen gedeeld. Toch hoeft de situatie niet te verbazen.

Amper vijf dagen voor de start van het schooljaar zaten de Brusselse scholengemeenschappen nog met de handen in het haar. Vacatures bleven openstaan, met als gevolg dat er niet overal een ploeg op volle sterkte klaar stond om de lessen aan te vatten. Die prijs betalen leerkrachten nu al, na amper zeven weken school.

“Vorige week heb ik nog zes vacatures online geplaatst,” reageert Anneke Ramael, directrice van basisschool Everheide, de school in kwestie. “De leerkrachten draaien overuren. Er blijven maar collega’s wegvallen. Er moet dringend een oplossing gevonden worden,” zegt ze in een telefoonge-

sprek. “De leerkracht die de post schreef, deed dat uit vermoeidheid, frustratie. Het water staat veel collega’s aan de lippen.”

DALING VAN DE KWALITEIT Dat de situatie schrijnend is, ziet ook Karin Struys. Zij is de communicatieverantwoordelijke van het gemeenschapsonderwijs (GO!). Ze bevestigt dat heel wat scholen met grote lerarentekorten kampen. “In veel scholen moeten ook directeurs voor de klas staan om de tekorten enigszins op te vangen. Het is echt moeilijk het hoofd koel te houden.”

“Vorige week heb ik nog zes vacatures online geplaatst.

De leerkrachten die er wel nog zijn, draaien overuren” ANNEKE RAMAEL Directrice basisschool Everheide

“Er wordt enorm veel gepraat en overlegd met alle betrokken instanties,” aldus Struys. “We zoeken heel hard naar oplossingen om het beroep in de hoofdstad aantrekkelijker te maken, maar we moeten eerlijk zijn: het is voor veel scholen een probleem dat helaas nog een tijdje zal aanslepen.”

De hoge werkdruk en de overvolle klassen maken niet alleen het leven van het schoolpersoneel zuur. Ook de kinderen lijden eronder. “Er zijn (op onze school, red.) 25 leerlingen per klas, wat veel te veel is,” zegt de leerkracht die alarm slaat nog. “Veel leerlingen hebben een grote taalachterstand, nog andere hebben nood aan een betere opvolging als ze bijvoorbeeld een autismespectrumstoornis of AD(H)D hebben, of hoogsensitief of hoogbegaafd zijn.

Hoe kunnen we de kwaliteit van het onderwijs in zulke omstandigheden nog garanderen?”

BRUZZ | ONDERWIJS

‘De ene na de andere collega valt uit’

© PHOTONEWS

20 OKTOBER 2021

I 21

ECOLO WIL GEEN SHOPPINGCENTER OP DE HEIZEL

Neo hangt in de touwen B R U Z Z | A N A LY S E

Na meer dan tien jaar zijn Brussel-Stad en het Brussels Gewest er nog niet in geslaagd om een eind te maken aan de procedureslag rond Neo, de geplande ontwikkeling van de Heizelvlakte. Inmiddels is ook duidelijk dat meerderheidspartij Ecolo niet wil weten van een shoppingcenter op de Heizel. — BETTINA HUBO, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

22

G

een sprake van dat we afzien van Neo 1. Het was de opmerkelijke kop boven een interview met Roald Aerden in de krant L’Echo. Daarmee onderstreepte Aerden – de nieuwe voorzitter van de vennootschap Neo, die in handen is van Brussel-Stad en het Gewest – het belang van het geplande project Neo 1, dat de bouw van een shoppingcenter en woningen omvat. Aerden erkende wel dat er nog altijd geen vergunning is omdat het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP) niet is aangepast en liet uitschijnen dat coalitiepartner Ecolo een en ander blokkeert. Wat is er aan de hand met dit jarenlang aanslepende dossier?

Al sinds 2007, toen er een Plan voor de Internationale Ontwikkeling van Brussel werd opgemaakt, dromen Brussel-Stad en het Gewest van een shoppingcenter en congrescentrum op de Heizelvlakte. In 2011 maakte het Nederlandse architectenbureau KCAP een masterplan voor de hele site. Drie jaar later sloot de stad een contract met het consortium bestaande uit UnibailRodamco-Westfield en CFE/Besix voor een eerste groot project: Europea of Neo 1. In ruil voor een canon van 160 miljoen euro aan de Stad zouden de ontwikkelaars een shoppingcenter van 72.000 vierkante meter, bijna zeshonderd woningen, een pretpark en andere recreatie mogen bouwen.

Sindsdien probeert de Brusselse overheid de juridische basis voor het project in orde te krijgen, zodat de nodige vergunningen uitgereikt kunnen worden. In het Gewestelijk Bestemmingsplan is het gebied immers aangeduid als zone voor collectieve uitrustingen. Een shoppingcenter kan dus niet zomaar. De Brusselse regering ondernam ondertussen verschillende pogingen om het GBP

I

20 OKTOBER 2021

aan te passen, maar botste telkens op het verzet van buurtbewoners en milieu- en handelaarsorganisaties als Bral, Inter-Environnement Bruxelles (IEB) en Unizo, die in het megawinkelcentrum een auto-aanzuigend project zien dat bovendien zeer nadelig zou zijn voor de handel elders in de stad.

MOBILITEITSPROBLEMEN Ze gingen dan ook in beroep bij de Raad van State, die de planwijziging tot drie keer toe, in 2015, 2017 en 2020, verwierp. Grootste struikelblok voor de Raad was de mobiliteitsproblematiek. Zo mikte de Stad voor de toegang tot Neo op de fameuze ‘verbindingsweg’, die de voorkant van de Heizelpaleizen zou verbinden met Parking C en de Ring via een tunnel onder Romeinsesteenweg (deels grondgebied Vlaanderen). De Stad begon met de aanleg, maar kreeg geen vergunning van Vlaanderen voor de tunnel, zodat de kant-enklare baan voorlopig stopt vlak voor de Romeinsesteenweg.

Ondertussen probeerde de regering ook om Neo 1 op een andere manier geregeld te krijgen, via een Richtplan van Aanleg (RPA), een relatief nieuw stedenbouwkundig instrument waarmee men kan afwijken van het Gewestelijk Bestemmingsplan. Sinds de lancering van het RPA in 2019 is daar echter nog weinig over vernomen.

Wat wel zeker is, is dat het kabinet van Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS) sinds enkele maanden opnieuw probeert een wijziging van het Gewestelijk Bestemmingsplan erdoor te krijgen. Deze keer denkt hij wel kans op slagen te hebben omdat Brussel de hulp van Vlaanderen gekregen heeft om een oplossing te vinden voor de ontsluiting van de Heizel. Door hierrond samen te werken hoopt Vlaanderen dat

B R U Z Z | A N A LY S E

▼

Brussel meewerkt aan een ander belangrijk dossier, de herinrichting van de Ring.

Volgens de Werkvennootschap, de Vlaamse instantie die het dossier Ring en ook de studie naar de Heizelontsluiting beheert, zijn er oplossingen in zicht. “We landen wellicht in november,” zegt woordvoerder Marijn Struyf.

Duidelijk is al wel dat Vlaanderen zijn verzet heeft laten varen tegen het doortrekken van de verbindingsweg onder de Romeinsesteenweg naar de Ring. Voor de ontsluiting van de Heizel zal de verbindingsweg wellicht gecombineerd worden met een nieuwe weg vanaf de A12 via de Trademart en mogelijk ook met een route waarbij aan het eind van de Houba de Strooperlaan een verbinding wordt gemaakt met de op- en afritten aan Parking C. Maar hiermee is alles niet opgelost voor de pleitbezorgers van Europea. Zoals Neo-voorzitter Aerden suggereerde, blijkt Ecolo weinig trek te hebben in een GBP waarin een winkelcentrum van 72.000 vierkante meter gebetonneerd wordt. “Men probeert het nu in onze schoenen te schuiven,” zegt Isabelle Pauthier, Brussels parlementslid en woordvoerster territoriale ontwikkeling van Ecolo.

“Maar niet wij zijn de verantwoordelijken, de verantwoordelijkheid ligt bij het project zelf, dat obsoleet en voorbijgestreefd is. Een megashoppingcenter van 72.000 vierkante meter met daarbij 3.700 parkeerplaatsen. En dat op een moment dat we alles in het werk stellen om de CO2-uitstoot te reduceren.”

Volgens haar is de noodzaak en relevantie van dit winkelproject nooit aangetoond. “Daarom is het nooit gelukt om een consensus te vinden. Het is een puur vastgoedproject. Daar komt nog bij dat er sinds de start veel is gebeurd, de opmars van de e-commerce, de daling van de koopkracht, de komst van winkelcentrum Docks dat voor meer dan negentig procent hetzelfde winkelaanbod blijkt te hebben als het stadscentrum, en ten slotte de coronacrisis.”

“Men probeert het nu in onze schoenen te schuiven, maar de verantwoordelijkheid ligt bij het project zelf. Een shoppingcenter is niet meer van deze tijd” ISABELLE PAUTHIER Brussels parlementslid (Ecolo)

20 OKTOBER 2021

I 23

VERBINDINGSWEG Stopt voorlopig aan de gewestgrens PA R K I N G C

ROM

EINS

ES

WE TEEN

RO

G

SE MEIN

STEE

Met in toekomst mogelijk congrescentrum (Neo 3)

K

B R U Z Z | A N A LY S E

▼

Z KEI

A

AA

N

S TA D I O N

SHOPPINGCENTER BA

DES

TRO

OPR

ALA

AN

Vervelt Neo 2 tot Neo 3?

Het masterplan van de Heizel.

MARIJN STRUYF

20 OKTOBER 2021

CH

TEL

N

HOU

Woordvoerder van de Werkvennootschap I

LAA

RIN

T RLO

NEO 1

“De zoektocht naar mobiliteitsoplossingen voor de Heizel landt wellicht in november”

24

H NC

TTE

E EIZ

WONINGEN

STRAFCLAUSULE Maar hoe makkelijk is het om Neo 1 te wijzigen?

Burgemeester Philippe Close (PS) heeft tot hiertoe altijd volgehouden dat aanpassing niet mogelijk is omdat de Stad vasthangt aan een contract. Dat contract is tot op heden niet publiek, maar naar verluidt bedraagt de strafclausule, bij verbreking, minstens 10 miljoen euro.

Volgens Claire Scohier van IEB is de strafclausule niet de enige reden waarom de Brusselse overheden vasthouden aan Neo 1. “Er is natuurlijk ook de opbrengst, de canon. Bovendien willen ze na het fiasco van het stadion op Parking C en het Congrescentrum van Neo 2 (zie kader) niet opnieuw gezichtsverlies lijden. Anderzijds denk ik niet dat de Brusselse overheden vandaag nog een winkelcentrum van die omvang zouden plannen.”

ERI

LO AR

G

HEIZELPALEIZEN

VERREGATPARK De verbindingsweg stopt nu abrupt bij de Romeinsesteenweg.

Pauthier is ervan overtuigd dat een megashoppingcenter op de Heizel de handel elders in de stad zal kannibaliseren. “Bovendien gaat het in tegen het project ‘de stad op tien minuten’ van de Brusselse overheden.”

Gaat Ecolo met deze visie niet in tegen de meerderheidsafspraken van de regering en de coalitie in Brussel-Stad? Pauthier: “In het meerderheidsakkoord van de regering staat er niets over Neo, in dat van de Stad wel, maar onze schepenen focussen zich voor de Heizel op andere projecten, de renovatie van het Koning Boudewijnstadion en de realisatie van het nieuwe Sportpark.”

Ecolo is volgens Pauthier wel degelijk bereid om mee te werken aan een aanpassing van het GBP, zoals het kabinet-Vervoort afgelopen zomer vroeg. “Er moet iets gebeuren op de Heizel. Er kunnen woningen komen, liefst voor de helft sociale en middenklassenwoningen, en ook toeristische infrastructuur. Dat is de bestemming van de Heizel, niet een shoppingcenter van 72.000 vierkante meter. Dat project is overmaats en moet aangepast worden. Brussel is uiteindelijk een kleine, en ook een relatief arme stad.”

NWE

Behalve Neo 1 – het shoppingcenter, de woningen en de leisure – was er tot voor kort nog een tweede groot project voor de Heizel: Neo 2 oftewel een congrescentrum voor vijfduizend deelnemers, dat via een passerelle over de Keizerin Charlottelaan verbonden zou worden met de Heizelpaleizen, aangevuld met een hotel met 250 kamers. Het geheel zou betaald worden met het geld – 160 miljoen euro – dat Neo 1 moet opleveren aan de Stad, aangevuld met een gelijkaardig bedrag van het Gewest.

In 2018 werd een privépartner gevonden:

Stad-Brussel en het Gewest sloten een contract met CFE/Cofinimmo en de Franse sterarchitect Jean Nouvel.

Kort nadien rezen er echter twijfels over de opportuniteit van Neo 2. Na een studie van de Duitse consultant JWC waarin geconcludeerd werd dat er voorrang moest worden gegeven aan de renovatie van de verouderde Heizelpaleizen en dat een eventueel congrescentrum in die beurshallen moest worden geïntegreerd, beslisten de Stad en het Gewest in januari 2020 om het project Neo 2 in de koelkast te steken. In oktober bliezen ze het project definitief af, met als

TRADEMARKT

NEO 2

AT O M I U M

Afgeblazen

M I N I - E U R O PA

VRIJE TIJD

Vraag is of de projectontwikkelaars nog zo happig zijn op een winkelcentrum van 72.000 vierkante meter op de Heizel. Geweten is dat promotor Unibail-Rodamco-Westfield flinke klappen heeft gekregen door de coronacrisis. In het contract met de Stad zou zijn afgesproken dat als de vergunningen niet binnen een bepaalde termijn beschikbaar zijn, de projectontwikkelaar de stekker eruit kan trekken en de schadevergoeding kan eisen. Over enkele maanden is er zo’n uitstapmoment.

In een reactie op de uitspraken van Aerden liet URW-directeur Michel Dessolain in L’Echo weten dat zijn bedrijf nog altijd geïnteresseerd is in de bouw van een shoppingcenter op de Heizel, maar nu wel snel duidelijkheid wil. “Er is dringend een politiek akkoord, een consensus nodig.” Waarna hij verwees naar een gelijkaardig stedelijke project van URW in Hamburg, dat ook in 2014 werd getekend en ondertussen zo goed als operationeel is.

Of Neo 1 er uiteindelijk komt? Steyn Van Assche, die het project al jaren volgt voor stadsbeweging Bral, meent dat het een afgelopen zaak is. “Ik denk dat iedereen in dat dossier op zoek is naar een elegante exit, zowel de ontwikkelaars als de politiek verantwoordelijken.”

SPORTPARK

OÙ EN EST NEO ?

Voilà plus de dix ans que la Ville de Bruxelles et la Région bruxelloise n’ont toujours pas réussi à mettre un terme à la bataille procédurale autour de Neo 1, le projet d’un méga centre commercial avec logements au Heysel. Il est clair désormais que le parti de la majorité, Ecolo, ne veut pas d’un centre commercial au Heysel. « Un centre commercial de 72 000 m2 avec 3 700 places de parking est obsolète », affirme Isabelle Pauthier d’Ecolo.

Entre-temps, la Ville et la Région ont annulé l’autre grand projet pour le Heysel, Neo 2, soit la construction d’un grand centre de congrès avec hôtel. Il est possible qu’un nouveau centre de congrès voit quand même le jour mais au milieu des palais du Heysel.

B R U Z Z | A N A LY S E

ECOLO WIL GEEN SHOPPINGCENTER OP DE HEIZEL

FR

reden de coronacrisis.

De afhandeling nam nog maanden in beslag.

Volgens MR-parlementslid David Weytsman hebben de Brusselse overheden, behalve de studie- en advocatenkosten geraamd op tien miljoen euro, drie miljoen euro betaald aan de privépartner als schadevergoeding.

Inmiddels lijkt het plan voor een congrescentrum toch niet definitief begraven. Neo 3 zou in aantocht zijn: een congrescentrum, maar dan geïntegreerd in de Heizelpaleizen. Die paleizen worden uitgebaat door Brussels Expo, een vzw die tot dusver een exclusieve aangelegen-

heid van Stad Brussel was.

Als gevolg van de coronacrisis zit Brussels Expo momenteel in slechte financiële papieren. Om de toekomst veilig te stellen, is er behalve een modernisering ook een nieuwe strategie nodig, gericht op de ‘confex’-sector, congressen gecombineerd met kleinere beurzen. Dat zou betekenen dat er minder exporuimte nodig is, maar wel een congrescentrum tussen de beurshallen.

Voor de financiering van dit renovatieplan kijkt Brussels Expo niet alleen naar de Stad, maar ook naar het Gewest. Er is immers het geld dat

bestemd was voor het ter ziele gegane Neo 2.

Brussels minister-president Rudi Vervoort (PS) liet vorige week in de Commissie Territoriale Ontwikkeling weten dat hij een congrescentrum op de site van de Heizelpaleizen ter vervanging van Neo 2 niet ongenegen is. “Dan is die passerelle alvast niet meer nodig.”

Hij toonde zich tevreden dat de Stad nu voor wat de beurzen en congressen op de Heizel betreft wil samenwerken met het Gewest. Of dat ook betekent dat Brussels Expo zal fuseren met de vennootschap Neo is nog onduidelijk. HUB

WHAT ABOUT NEO? Despite taking more than ten years, the City of Brussels and the Brussels Region have still not managed to put an end to the procedural battle surrounding Neo 1, the plan for a mega shopping centre and houses on the Heysel. It is now also clear that the coalition partner, Ecolo, does not want a shopping centre on the Heysel. “A 72,000 sqm shopping centre with 3,700 parking spaces is obsolete,” says Isabelle Pauthier of Ecolo. In the meantime, the City and the Region have definitively cancelled the other big project for Heysel, Neo 2, a large congress centre with a hotel. It is possible that a new conference centre will be built after all, but then in between the Heysel palaces.

EN

20 OKTOBER 2021

I 25

PROFESSOR EMERITUS MARK ELCHARDUS

‘Woke staat de opbouw van een gemeenschap in de weg’

Een democratie kan niet zonder gemeenschap en verbondenheid. Het is het kernbetoog van Mark Elchardus’ nieuwe boek over identiteit. “Wat misloopt in Brussel, bewijst mijn gelijk.”

— STEVEN VAN GARSSE, FOTO BART DEWAELE

C

orona was niet alleen kommer en kwel voor Mark Elchardus. De professor emeritus sociologie (VUB) ontdekte ook de aangenamere kanten: zijn dagelijkse ochtendwandeling in het Josaphatpark en de tijd die vrijkwam. Tijd om te schrijven.

Het werd Reset, een vuistdik boek waarin Elchardus op een briljante manier geschiedenis, sociologie, politieke filosofie, geopolitiek en zelfs een stuk psychologie in elkaar haakt om zo tot een pleidooi te komen voor een nieuwe gemeenschapverhaal.

Elchardus, ooit huisideoloog van de socialistische partij, wordt nu vooral omarmd door conservatief Vlaanderen. Dat zal met dit boek niet anders zijn. Reset schopt geregeld tegen de heilige huisjes.

De woke-beweging, positieve discriminatie, dekolonisatie, de antinegationismewet, de kosmopolieten, de almacht van de mensenrechten, ze worden allemaal, in meer of mindere mate, op de korrel genomen.

Waarom wou u dit boek schrijven?

Mark Elchardus, Reset, over identiteit, gemeenschap en democratie, Ertsberg.

Het boek wordt op 21 oktober om 19u30 gepresenteerd in aula Q.C. van de VUB.

26

I

20 OKTOBER 2021

MARK ELCHARDUS: Ik wou het begrip identiteit exploreren. Ik stel vast dat identiteit in ons land, maar ook internationaal, meewarig wordt bekeken. Niet de persoonlijke identiteit, die wordt niet geproblematiseerd. Wel de collectieve identiteit. Die wordt vandaag heel kritisch benaderd. Ik wou dat beter begrijpen.

Je ziet de laatste honderd jaar een spectaculaire ontwikkeling van de studie van de persoonlijke identiteit: in de genetica, de psychologie en de biografie. Die vooruitgang komt ook met grote zorgen. Vandaag bepalen de cybergiganten als Facebook mee wie we zijn. De genetica staat voor enorme ethische vraagstukken.

Is het ook een verkruimelde samenleving waarin we zelf allemaal individualistischer zijn geworden?

ELCHARDUS: Nee. Mensen worden

niet egoïstischer. Daar is geen evidentie voor. Het is vooral een samenleving waarin collectieve identiteit verworpen wordt en waarin de natie geen plaats meer mag hebben. We zouden in een ‘postnationale wereld’ gaan leven.

Dat was de dominante stelling in academia, van 1980 tot 2010. Zij werd niet in vraag gesteld. Het was de tijd van Het einde van de geschiedenis (een invloedrijk boek van Francis Fukuyama, red.).

Iedereen wordt liberaal en democraat.

Maar wat zien we in diezelfde periode? Er komen net heel veel landen bij. De natiestaat heeft helemaal niet afgedaan. En in vele gevallen beginnen die landen ook nog eens muren en hekken te zetten aan de grenzen om migratie in te dijken. Het idee van de postnationale wereld was een grote vergissing.

Dat neoliberalen daarvoor pleitten is evident. Hun ideaal is de wereld als één grote markt. Het vrij verplaatsen van kapitaal, goederen en mensen.

Maar de vraag is toch vooral waarom de progressieven daarin zijn meegestapt. Ze hebben zich laten inpakken. Ze zijn meegestapt in het idee dat collectieve identiteiten afgewezen moeten worden. In Vlaanderen komt daarbovenop dat het Vlaams Blok op een bepaald moment nog de enige partij leek die het belang van de collectieve identiteit naar voren schoof.

Progressief is daar zo hard tegen in gegaan, dat het kind met het badwater werd weggesmeten, dat men vergat hoe onmisbaar gemeenschapsvorming is voor het welslagen van de democratie.

Is zo’n gemeenschapsgevoel in een superdiverse samenleving geen

utopie? Hoe wil u dat in Brussel bereiken, met 180 verschillende nationaliteiten. Is het niet beter om de gemeenschappelijke sokkel klein te houden, en iedereen de vrijheid te gunnen om te leven zoals ie wil?

ELCHARDUS: Dat is inderdaad wat

in Brussel gebeurt. Men leeft zozeer los van elkaar dat men ook niets meer geeft voor elkaar, met het gevolg is dat nauwelijks de helft van de Brusselaars gevaccineerd is, en dat er een werkzaamheidsgraad is van zestig procent.

Dat mensen naar Syrië trekken om met IS te vechten of aanslagen plegen.

Dat is het gevolg van het celebreren van de diversiteit in plaats van op zoek te gaan naar hoe die diversiteit kan worden uitgebouwd tot een hechte gemeenschap met gevoelens van verbondenheid, solidariteit, verantwoordelijkheid ten opzichte van elkaar.

Er is een nieuwe identiteitsstroming ontstaan waar u genadeloos mee afrekent. U noemt dat het kleine identiteitsstreven, beter bekend als ‘woke’. Als u identiteit dan toch zo belangrijk vindt, waarom wijst u die dan af?

ELCHARDUS: Grote collectieve

identiteiten zijn historische bewegingen die de wereld in een

Onderschat u niet het gevoel dat bij veel minderheidsgroepen leeft dat ze voortdurend moeten opboksen tegen vooroordelen?

ELCHARDUS: Ik deel dat. Er moeten

meer kansen komen voor die mensen en we dienen harder op te treden tegen discriminatie ten bate van al de leden van de samenleving.

Alleen vind ik de manier waarop het zogeheten woke dat doet een gevaarlijke ontsporing. De westerse maatschappij wordt in de meest extreme vorm van wokisme zelfs gereduceerd tot racistisch, patriarchaal of homofoob – al de houdingen die we zelf geleerd hebben om af te keuren. En dat terwijl de westerse samenlevingen behoren tot de weinige in de wereld die ernstig streven naar gelijke kansen.

U noemt massamigratie een experiment dat we beter niet hadden gekend. Het verdeelt de samenleving, zegt u. Maar bewijst Brussel niet dat het wel meevalt. Hier worden niet permanent oorlogen uitgevochten.

ELCHARDUS: Massamigratie is een

verschijnsel van het einde van de jaren 1980 en het migratiesaldo is blijven stijgen tot 2008. Als ik zeg dat het dit land verdeelt, valt dat met één voorbeeld aan te tonen. We hebben een heel grote radicaal rechtse partij waar niemand mee wil

“Mijn boodschap is niet: het kán niet lukken, integendeel. Ik blijf geloven in een inclusieve gemeenschap” MARK ELCHARDUS Professor-emeritus

bepaalde bedding willen leggen.

Religieuze identiteiten hebben dat gedaan en doen dat in delen van de wereld, de klasse-identiteit en het marxisme hebben dat gedaan en nationalisme doet dat.

Je nationale identiteit is bepalend voor je handelingsbekwaamheid, voor je sociale zekerheid, je kans op onderwijs, je veiligheid; voor wat je als individu kan doen. De kleine particuliere identiteiten steunend op geslacht, huidskleur, seksuele geaardheid dragen daar niet toe bij.

Zij verdelen veeleer. Zij zijn een misgelopen vorm van gelijkheidsstreven.

besturen (het Vlaams Belang, red.).

Dat mogen we toch een verdeelde samenleving noemen.

En wat Brussel betreft. Het gaat, maar het gaat niet goed. Ik verwees al naar de lage vaccinatiebereidheid en de lage werkzaamheidsgraad, er was ook het jihadisme en er zijn om de haverklap spanningen tussen jongeren en de politie.

Mijn boodschap is niet: het kán niet lukken, integendeel. Ik blijf geloven in een inclusieve gemeenschap. Als ik via onderzoek naar moslims kijk bijvoorbeeld, kan ik besluiten: de meerderheid is bereid en klaar om met ons een betere, meer inclusieve en hechtere gemeenschap te bouwen. Maar wat u ‘woke’ noemt is een probleem. Dat werkt verdeling en vijandigheid in de hand. Woke is propaganda voor het Vlaams Belang.

Wat zou de Brusselse policiti dan adviseren om hier meer gemeenschapsgevoel te krijgen?

ELCHARDUS: Er is een soort elite-opi-

nie in Brussel die het gemeenschapsgevoel blijft afwijzen, alsof men elke dag opnieuw moet beginnen te discussiëren over de aard van de westerse en Europese beschaving en identiteit. Dat is niet hoe je een gemeenschap bouwt. Het moet duidelijk zijn voor mensen waarvan ze lid worden, zeggen dat dat divers is volstaat niet.

Punt twee. Kan Brussel wel op zichzelf staan? Is zo een Brusselse gemeenschap wel mogelijk? Als vuistregel hanteer ik dat een groep mensen zich pas gemeenschap kan noemen als zij leerkrachten en de politieagenten uit eigen midden kan rekruteren. Ik denk niet dat Brussel daar vandaag toe in staat is.

« LA PENSÉE WOKE FAIT OBSTACLE À LA COMMUNAUTÉ »

“WOKE STANDS IN THE WAY OF BUILDING A COMMUNITY”

Mark Elchardus, professeur émérite de sociologie (VUB), sort le livre Reset. Il analyse le concept d’identité et, ce faisant, la communauté. Elle est nécessaire pour construire une démocratie, estime-t-il, mais constate que depuis l’ère postnationale, la pensée communautaire a acquis une connotation très négative, y compris à Bruxelles. Il en appelle donc à restaurer la pensée communautaire, loin du multiculturalisme et du wokisme qui auraient tendance à diviser.

Mark Elchardus, professor emeritus of sociology at the VUB, has a new book ready: Reset. He examines the concept of identity and quickly arrives at community. However, Elchardus notes that since the post-national idea, thinking in terms of community has acquired a very negative connotation among leading opinion. He calls for the restoration of community thinking, far from the multiculturalism and “wokism”, which divide society more than they unite.

FR

BRUZZ | INTERVIEW

Mijn vraag is: hoe kan je die wetenschappelijke vooruitgang ten dienste stellen van de mens. En dan kom je bij de overheid terecht, bij de collectieve identiteit. En dan moeten we vaststellen dat we tot voor kort, op dat vlak, weer in laissez-faire, laissez-allertijden leefden, net als in het begin van de industriële omwenteling. Men ziet nog steeds niet in dat een overheid pas goed werkt als zij kan steunen op een hechte gemeenschap.

EN

2O OKTOBER 2021

I 27

Big BigCity City Big City Big Big City City Big Big City City toen toen nognog landelijke landelijke en en Er Er valtvalt heel heel watwat te vertellen te vertellen hoger hoger gelegen gelegen Ukkel.

Ukkel.

In In over over hethet weer weer in België. in België.

DatDat STEL STEL ZELF ZELF JEJE VRAAG VRAAG eerste eerste instantie instantie werden werden de de besefte besefte ookook astronoom astronoom en en ENEN STEM STEM OPOP BRUZZ.BE BRUZZ.BE Inmetingen 1865 stopten er in al Om de Adolphe twee jaar focust het metingen zowel zowel in statisticus statisticus Adolphe Zes Zes maanden maanden na haar haar Op Op het het eerste eerste gezicht gezicht lijkt lijkt Zes Zes maanden maanden na haar Op Op het eerste eerste gezicht gezicht lijkt lijkt treinen in dena Wetstraat. multidisciplinair cultuurSint-Joost Sint-Joost als als inna Ukkel inhaar Ukkel Quetelet.

Quetelet.

Alhet Al voor voor het het huwelijk huwelijk met met de de graaf graaf beviel beviel dit dit een een absurde absurde vraag. vraag.

Het Het huwelijk huwelijk met met de de graaf graaf beviel beviel dit dit een een absurde absurde vraag. vraag.

Het Het Later werd daar een station festival Europalia op een STEL STEL ZELF ZELF JE JE VRAAG VRAAG uitgevoerd. uitgevoerd.

Zo Zo kon kon ook ook hethet ontstaan ontstaan van van ons ons land, land, in in STEL STEL ZELF ZELF JE JE VRAAG VRAAG ze al ze van al van haar haar eerste eerste zoon. zoon. woord woord ‘steenweg’ ‘steenweg’ is voor is voor ze al ze van al van haar haar eerste eerste zoon. zoon. woord woord ‘steenweg’ ‘steenweg’ is voor isde voor STEL ZELF JE VRAAG gebouwd, dat de naam kreeg ander land.

Dit jaar ligt verschil verschil in temperatuur in temperatuur 1827 1827 overtuigde overtuigde hij hij koning koning EN EN STEM STEM OP OP BRUZZ.BE BRUZZ.BE EN EN STEM STEM OP OP BRUZZ.BE BRUZZ.BE Vermoedelijk Vermoedelijk was was haar haar man man deze deze smalle smalle straat straat al al al al Vermoedelijk Vermoedelijk was was haar haar man man deze deze smalle smalle straat straat Brussel-Wetstraat of in de focus op het vervoersmidEN STEM OP BRUZZ.BE binnen binnen envan en buiten buiten de de stad stad Willem Willem I der I der Nederlanden Nederlanden niet niet de de vader vader van het het kind, kind, overschat, overschat, laat laat staan staan datdat dat erdat er er niet niet de de vader vader van het het kind, kind, overschat, overschat, laat laat staan staan er volksmond hetvan Ooststation. del dat landen met elkaar worden worden bestudeerd. bestudeerd.

Maar Maar ervan ervan om om een een Sterrenwacht Sterrenwacht maar maar wel wel de de Zonnekoning Zonnekoning op op deze deze plek plek ruimte ruimte zou zou maar maar wel wel de de Zonnekoning Zonnekoning op op deze deze plek plek ruimte ruimte zou zou verbindt, de trein.

Er zijn toen toen de de activiteiten activiteiten zo zo goed goed te bouwen tezijn bouwen in Sint-Joost. in Sint-Joost. zelve. zelve.

ZeZe Ze was was een een van van zijn zijn zijn voor voor een een stadspaleis. stadspaleis.

VEERTIG JAAR zelve. zelve.

Ze was was een een van van zijn zijn zijn zijn voor voor een een stadspaleis. stadspaleis. een paar belangrijke als als volledig volledig werden werden HetHet werd werd een een ObservatoriObservatorimaîtresses maîtresses en en werd werd door door En En toch. toch.

Brussel Brussel zou zou maîtresses werd werd door door En En toch. toch.

Brussel Brussel zouzou verjaardagen te vieren.

Zo Inmaîtresses totaal zijnen eren vandaag 35 overgenomen overgenomen intot Ukkel, intot Ukkel, umum voor voor Sterrenkunde, Sterrenkunde, hem hem zelfs zelfs benoemd benoemd tot Brussel Brussel niet niet zijn, zijn, mochten mochten hem hem zelfs zelfs benoemd benoemd tot Brussel niet zijn, zijn, mochten mochten isBrussel het 175niet jaar geleden dat stations in Brussel.

Heel wat raakte raakte het het oude oude gebouw gebouw maar maar er werden er werden ook ook eerste eerste hofdame, hofdame, de de hoogste hoogste er er hier erhier hier en en daar daar geen geen eerste eerste hofdame, hofdame, de de hoogste er hier en en daar daar geen Brussel en Parijs alsgeen eerste stations veranderden alhoogste van vrouwelijke vrouwelijke positie positie aan aan het het verdoken verdoken architecturale architecturale van van de de Sterrenwacht Sterrenwacht in in dagelijks dagelijks meteorologische meteorologische vrouwelijke vrouwelijke positie positie aan aan het het verdoken verdoken architecturale architecturale Europese hoofdsteden met gedaante, maar de grootste Franse Franse hof. hof. parels parels zijn, zijn, precies precies opop op dieop diedie Sint-Joost Sint-Joost in verval. in verval.

Op Op het waarnemingen waarnemingen gehouden, gehouden, Franse Franse hof. hof. parels parels zijn, zijn, precies precies die elkaar werden verbonden. gedaantewisseling blijft toch het Steeg Steeg hethet het haar allemaal allemaal plek plek waar waar jemeer ze jeze het ze het minst minst plateau plateau inhaar Ukkel in Ukkel daarentedaarentezoals zoals onder onder meer temperatemperaSteeg Steeg het haar haar allemaal plek plek waar waar je je 40 het ze het minst minst De TGV bestaat jaar, de wel de bouw van deallemaal —— BART BART UIT UIT SINT-AGATHA-BERCHEM SINT-AGATHA-BERCHEM naar naar het het hoofd? hoofd?

Misschien Misschien verwacht. verwacht. gen gen kon kon de de Sterrenwacht Sterrenwacht tuurmetingen. tuurmetingen.

Quetelet Quetelet mat mat naar naar hethet hoofd? hoofd?

Misschien Misschien verwacht. verwacht.

Thalys 25 en 2021 is Noord-Zuidverbinding.

—— — JULIAN JULIAN UIT UIT SINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE wel, wel, want want ze ze raakte zeen raakte In In de Inde de Vlaamsesteenweg Vlaamsesteenweg — JULIAN JULIAN UIT UIT SINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE wel, wel, want raakte ze raakte In de Vlaamsesteenweg Vlaamsesteenweg uitbreiden uitbreiden en in 1913 in 1913 en en noteerde noteerde vier vier keer keer perper uitgeroepen tot het Naast dewant overkapping van de verwikkeld verwikkeld in verschillende in verschillende wacht wacht die die verrassing verrassing verwikkeld verwikkeld in verschillende in verschillende wacht wacht die die verrassing verrassing splitste splitste de de organisatie organisatie in in dagdag hoe hoe warm warm het het was. was.

Dat Dat Europese jaar van de trein.

Zenne, werd dat een van de moordschandalen. moordschandalen.

Ze Ze werd werd achter achter dedie de gevel gevel van van moordschandalen. moordschandalen. werd werd achter achter de de gevel gevel van van twee: twee: de de Koninklijke Koninklijke was was voor voor die tijd tijd ongebruiTerecht, want deongebruispoorgrootse werven in deZe Ze niet niet enkel enkel verdacht verdacht van van de dede nummer nummer 46,46, 46, waar waar hethet hethet niet niet enkel enkel verdacht verdacht van van de nummer nummer 46, waar waar Sterrenwacht Sterrenwacht en en het het kelijk. kelijk.

Daardoor Daardoor behoren behoren de de wegverhalen zijn eindebinnenstad, die maar liefst moord moord opop op haar haar eigen eigen man, man, Huis Huis voor voor Podiumkunsten Podiumkunsten moord moord haar haar eigen eigen man, Huis Huis voor voor Podiumkunsten Koninklijk Koninklijk MeteorologiMeteorologiBrusselse Brusselse temperatuurtemperatuurloos.

Ook inPodiumkunsten Big City is het veertig jaarop duurde.

Erman, kwam maar maar ook ook van van die die op op andere andere LaLa La Bellone Bellone te vinden te vinden is. is. maar maar ook ook van van die die op op andere andere La Bellone Bellone te vinden te vinden is. is. spoor een erg een traject van 3,6het kilomesche sche Instituut, Instituut, het KMI. KMI. waarnemingen waarnemingen totpopulair tot de de maîtresses maîtresses van van Lodewijk Lodewijk Langs Langs dede de straatkant straatkant straalt straalt maîtresses maîtresses van Lodewijk Lodewijk Langs Langs de straatkant straatkant straalt straalt onderwerp.

Daarom hier ter, waarvan hetvan grootste De De dagelijkse dagelijkse temperatemperaoudste oudste ter ter wereld wereld en en was was XIV. XIV. Ze Ze werd werd verbannen verbannen van van hethet het gebouw gebouw weinig weinig XIV. XIV. Ze Ze werd werd verbannen verbannen van van het gebouw gebouw weinig weinig deeen beste Big deel een tunnel was. tuurmetingen tuurmetingen inkwam Ukkel inErUkkel zijn zijn België België een van van deCity-treinde eerste eerste hethet het Franse Franse hofhof hof en en kwam in in in bijzonders bijzonders uit: uit: een een het Franse Franse hof en en kwam kwam bijzonders bijzonders uit: uit: een een weetjes opde een rij. kwamen nieuwe stations bij,in nog nog altijd altijd de de referentie referentie landen landen die die de meteorologie meteorologie Brussel Brussel terecht. terecht.

Eerst Eerst zou zou kleurloze kleurloze gevel gevel met met Brussel Brussel terecht. terecht.

Eerst Eerst zou zou kleurloze kleurloze gevel gevel met met Brussel heeft een heel zoals Brussel-Kapellekerk en al voor voor België.

België.

Omdat diedie al uitgebreid uitgebreid bestudeerden. bestudeerden. ze ze een ze een tijdje tijdje in in het inOmdat het kasteel kasteel weliswaar weliswaar een een mooie mooie een ze een tijdje tijdje het in het kasteel kasteel weliswaar weliswaar een een mooie mooie belangrijke rol gespeeld in Brussel-Congres.

Maar het zo zo lang lang vanaf vanaf datdat plateau plateau Quetelet Quetelet was was sterk sterk van van Tervuren Tervuren gewoond gewoond omkadering omkadering rond rond de de vanvan Tervuren Tervuren gewoond gewoond omkadering omkadering rond rond de de van de uitbouw van het belangrijkste nieuwe station gebeuren, gebeuren, zal zal daar daar niet niet overtuigd overtuigd van van verregaande verregaande hebben, hebben, maar maar omdat omdat zeook het zeook het voordeur. voordeur.

Achter Achter diedie diedie hebben, hebben, maar maar omdat omdat ze het ze het voordeur. voordeur.

Achter Achter treinlandschap in Europa. op die verbinding, was snel snel verandering verandering in komen, in komen, samenwerking samenwerking tussen tussen ook ook daar daar te bont te bont maakte, maakte, voordeur voordeur ligt ligt een een nauwe nauwe ookook daar daar te bont te bont maakte, maakte, voordeur voordeur ligtligt eeneen nauwe nauwe De allereerste treinrit op Brussel-Centraal. want want dat dat zou zou de de nauwkeunauwkeuverschillende verschillende landen. landen.

Dan Dan werd werd ze verplaatst ze verplaatst naar naar het hethet gang, gang, enen en wie wie die die neemt, neemt, werd werd ze verplaatst ze verplaatst naar naar het gang, gang, en wie wie die die neemt, neemt, het Europese vasteland, Het gebouw werd Bellonahuis.

Bellonahuis.

Daar Daar woonde woonde ziet ziet het het ‘Bellonahuis’ ‘Bellonahuis’ righeid righeid van van de de langeterlangeterkonden konden immers immers gegevens gegevens Bellonahuis.

Bellonahuis.

Daar Daar woonde woonde ziet ziet het het ‘Bellonahuis’ ‘Bellonahuis’ was tussen Brussel en door Victor zeontworpen een ze een paar paar jaar. jaar. verschijnen. verschijnen.

Het Het valt valt te te mijnstudies mijnstudies in het in het gedrang gedrang worden worden uitgewisseld uitgewisseld en en de dete ze een ze een paar paar jaar. jaar. verschijnen. verschijnen.

Het Het valt valt te Mechelen, op 5 mei 1835.

Horta.

Het werd een nieuw Na Na haar haar volgden volgden bestempelen bestempelen als een een kunnen kunnen brengen. brengen.

TempeTempeveranderingen veranderingen inals de in de Na Na haar haar volgden volgden bestempelen bestempelen als als een een Hiermee werd het belang modern station voor de welgestelde welgestelde bewoners bewoners verborgen verborgen parel, parel, maar maar hethet hethet ratuurmetingen ratuurmetingen zijnzijn atmosfeer atmosfeer voorspeld. voorspeld. welgestelde welgestelde bewoners bewoners verborgen verborgen parel, parel, maar maar van de trein in onze reiziger, met zelfs een elkaar elkaar op. op.

In 1913 In 1913 liet lietliet is ook is ook een een stedenbouwstedenbouwelkaar elkaar op.op.

In precisiewerk.

1913 In 1913 liet is ook is ook een een stedenbouwstedenbouwimmers immers precisiewerk.

Dankzij Dankzij de de inspanningen inspanningen Belgische en Brusselse speciale ruimte voor de burgemeester burgemeester Karel Karel Buls Buls kundige kundige fl ater. fl ater.

Er werd Er werd burgemeester burgemeester Karel Karel Buls kundige kundige flater. flBelgië ater.

Er werd Erinwerd Vandaag Vandaag gebeuren gebeuren deBuls de vanvan Quetelet Quetelet had had België in geschiedenis, letterlijk en koning: de Koninklijke het het huis huis opkopen opkopen door door deloge. dede immers immers volledig volledig rond rond het het huis huis opkopen opkopen door door de immers immers volledig volledig rond rond metingen metingen met met automatiautomati1876 1876 al weerbulletins. al weerbulletins. figuurlijk in waardoor gang gezet.

Die is er nogDe altijd.

Zo kon stad stad Brussel.

Brussel.

De politie politie gebouwd, gebouwd, waardoor hethet hethet stad stad Brussel.

Brussel.

De De politie politie gebouwd, gebouwd, waardoor waardoor sche sche thermometers, thermometers, maar Naarmate Naarmate de de jaren jaren Het grootste goederenstation van Europa was vroeger te vinden op de site van Thurn & Taxis, waar de Hetonzichtbaar eerste station deheeft koninklijke familie demaar heeft er een er een bureau bureau gehad, gehad, vrijwel vrijwel onzichtbaar is. is. heeft heeft er een er een bureau bureau gehad, gehad, vrijwel vrijwel onzichtbaar onzichtbaar is. is.

Gare Maritime was gebouwd en het Koninklijk Pakhuis. elke elke dag, dag, stipt stipt om om acht acht uuruur vorderden, vorderden, werden werden die die waaruit die stoomtrein trein nemen, zonder tussen dede de kostuums kostuums van van de dede Dat Dat Bellonahuis Bellonahuis had had net netnet de kostuums van van de Dat Dat Bellonahuis Bellonahuis had had net ’sgewone morgens, ’skostuums morgens, wandelt wandelt er nog er nog steeds steeds accurater, accurater, ookook omdat omdat toen vertrok, heette het volk tebewaard Ommegang Ommegang zijn zijn erzijn erstaan. bewaard zo zo goed goed opop op deop de Grote Grote Markt Markt Ommegang Ommegang zijn er bewaard er bewaard zo zo goed goed de de Grote Grote Markt Markt iemand iemand het het grasveld grasveld van van er altijd erkunnen altijd meer meer samenwersamenwerBrusselGroendreef.

Het Een ander megalomaan enen en het het was was ook ook een een kunnen staan, staan, want want en het het was was ook ook een een kunnen kunnen staan, staan, want want het het KMI KMI op, op, naar naar een een vanvan king king was was tussen tussen landen. landen.

Behalve Brussel-Noord het station Brussel-Zuid was er het Bogaardenstatiwas een kopstation met voorbeeld van die orde, zijn bezienswaardigheid bezienswaardigheid tijdens tijdens architect architect Jan Jan Cosijn Cosijn De De sitesite vanvan hethet KMIKMI in Ukkel, in Ukkel, hierhier gefotografeerd gefotografeerd in de in jaren de jaren 1920.

1920. bezienswaardigheid bezienswaardigheid tijdens tijdens architect architect JanJan Cosijn Cosijn de de witte witte houten houten bakken, bakken, Quetelet Quetelet beperkte beperkte zich zich en Brussel-Zuid, was er ook gebouwd.

Dat het in het on, op het huidige drie sporen, dat ter hoogte de plannen van Leopold II Expo Expo 58.58.

58.

In58. de Inde de jaren jaren 1980 1980 tekende tekende ook ook het het BakkersBakkers© PHOTONEWS © PHOTONEWS Expo Expo In In de jaren jaren 1980 1980 tekende tekende ook ook het het BakkersBakkersBrussel-West, in eerste Frans de naam BruxellesRouppeplein. Beide van het huidige Maximilivoor een station onder het om om op op een een kwikthermomekwikthermomeechter echter niet niet tot tot denu de meteorometeorowerd werd het het een een huis huis voor voor huis, huis, waar waar nu het het café café Le LeLe HetHet Het Bellonahuis Bellonahuis dateert dateert uit de uit late de late zeventiende zeventiende eeuw. eeuw. werd werd het het een een huis huis voor voor huis, huis, waar waar nu nu het het café café Le Bellonahuis Bellonahuis dateert dateert uit de uit late de late zeventiende eeuw. eeuw. instantie vooral een Midi kreeg, was omdat inzeventiende stations waren kopstati- Het aanpark lag. Het kleine Kasteel Laken.

De terter te van observeren te observeren inruimte welke in welke logie, logie, hij hij verrichtte verrichtte ook ook in in podiumkunsten. podiumkunsten.

DeDe De ruimte Roy Roy d’Espagne d’Espagne wordt wordt © BELGA © BELGA podiumkunsten. podiumkunsten.

De ruimte ruimte Roy Roy d’Espagne d’Espagne wordt wordt © BELGA © BELGA goederenstation, onder meer tussen dat kopstation de treinen ons.

In Brussel-Noord houten station bleek al sporen kwamen er, zelfs een stemming stemming de de temperatuur temperatuur bestuderen bestuderen en en gebruikte gebruikte andere andere domeinen domeinen pionierspioniersbestuderen. bestuderen.

Ook Ook de de steeds steeds meer. meer.

Ook Ook de de wijken wijken tussen het het oude oude huis huis en en het hethet uitgebaat. uitgebaat.

Het Het Bellonahuis Bellonahuis tussen tussen hethet oude oude huis huis en en het uitgebaat. uitgebaat.

HetHet Bellonahuis Bellonahuis voor de bevoorrading van vertrokken naar Le Midi, stopten onder meer de snel te klein, want de trein paar Koninklijke haltes, ons ons die die dag dag zal zal brengen. brengen. statistiek statistiek om om bijvoorbeeld bijvoorbeeld werk. werk.

Zo Zo paste paste hij hij de de temperatuurmetingen temperatuurmetingen rond rond de de Sterrenwacht, Sterrenwacht, die die nieuwe nieuwe huis huis werd werd een een ontwierp ontwierp hijhij voor voor Nicolaas Nicolaas nieuwe nieuwe huis huis werd werd een een ontwierp ontwierp hij voor voor Nicolaas Nicolaas het slachthuis inaccuraat.

Anderlecht. het zuiden Frankrijk. treinen naarhuwelijksAntwerpen begon zeer snel aan maar het ondergrondse Het Het oude oude gebouw gebouw van van de de criminaliteit, huwelijksenen en toen kansberekening kansberekening en en waren waren minder minder accuraat.

DeDeoverdekte toen aanaan de van de SchaarbeekseSchaarbeekseoverdekte binnenkoer, binnenkoer, waar waar Bally, Bally, vermoedelijk vermoedelijk een een overdekte overdekte binnenkoer, binnenkoer, waar waar Bally, Bally, vermoedelijk vermoedelijk een een criminaliteit, Het grootste goederenDie vorm vanraakten naamgeven Leuven, inpoort. hetpoort.

Bogaardenpopulariteit in tedan winnen. station onder hetstaat kasteel weer weer symbool symbool voor voor de de culturele culturele instelling instelling La La de de centrale centrale Er zijn Er zijn wapenhandelaar. wapenhandelaar.

Dat Dat zou zou zijn zijn opvolgster: opvolgster: Olympia Olympia Sterrenwacht Sterrenwacht staat er er zelfmoordcijfers zelfmoordcijfers in kaart in kaart te te statistiek, statistiek, die die tot tot dan toe toe dichte dichte bebouwing bebouwing hield hield – – poort poort lag, lag, raakten dichter dichter weer weer symbool symbool voor voor de de culturele culturele instelling instelling La La de de centrale centrale poort. poort.

Er zijn Er zijn wapenhandelaar. wapenhandelaar.

DatDat zouzou zijnzijn opvolgster: opvolgster: Olympia Olympia station was dan werd wel vaker toegepast. station kwamen dan naar weer Ereen kwamen steeds meer werd na dood nooit opoffering. opoffering.

Bellone nuzijn nu geregeld geregeld nog nog andere andere indicaties indicaties naar een verklaring verklaring kunnen kunnen zijn Mancini, Mancini, een een bekend bekend maar maar trouwens trouwens nog nog altijd, altijd, hethet brengen. vooral vooral werden werden gebruikt gebruikt inzijn inzijn toen toen alvan –alde –Europa de warmte warmte vast vast en enBellone bebouwd.

DeDe eerste eerste opoffering. opoffering.

Bellone Bellone nu nu geregeld geregeld nog nog andere andere indicaties indicaties naar naar bebouwd. een een verklaring verklaring kunnen kunnen zijnbrengen.

Mancini, Mancini, een een bekend bekend maar maar weer te vinden opfide deaan site van optredens, Wat verder in demaakte stad was dehet treinen aan uithet bijvoorstations bij en ook datdedeel afgewerkt. optredens, ontmoetingen ontmoetingen het oorlogsoorlogsenen en het voor voor de de verschillende verschillende vooral vooral berucht berucht figuur guur aan ligt ligt aanaan het het naar naar de de stichter stichter de de astronomie, astronomie, toe toe in de in dat dat beïnvloedde beïnvloedde de straatverlichting straatverlichting maakte optredens, optredens, ontmoetingen ontmoetingen het het oorlogsoorlogsen hethet voor voor de de verschillende verschillende vooral vooral berucht berucht figuur figuur aan aan MINNARES MINNARES VAN VAN DEDE DE Thurn & Taxis, waar detijd Gare erMINNARES het Leopoldstation, dat beeld Bergen, van dewetenschappen. stad had een Het magactiviteiten duidelijk zijn: en culturele culturele activiteiten jachtleven jachtleven te te vinden teCharleroi vinden in in de inen dede het verwijzingen verwijzingen diedie die in de ingroter dede het het Franse Franse hof, hof, in de in de tijd VERHUIZING MINNARES VAN VAN DE genoemde genoemde Queteletplein, Queteletplein, sociale sociale wetenschappen.

Hij Hij VERHUIZING waarnemingen. waarnemingen.

De De het voor voor hethet instituut instituut en culturele culturele activiteiten activiteiten jachtleven jachtleven vinden te vinden de in verwijzingen verwijzingen die in de in het het Franse Franse hof, hof, in de in de tijdtijd enen ZONNEKONING ZONNEKONING Maritime was gebouwd en inZONNEKONING deZONNEKONING volksmond het Lafaçade, Louvière.

Ook het station nodig.

Inzitten.

1846 over de geschiedenis van de organiseert. organiseert.

DeDe De schoonheid schoonheid maar maar evengoed evengoed gevel gevel verscholen verscholen zitten.

ZoZo ZoZoInfaçade, van van Zonnekoning Zonnekoning LodeLodeorganiseert.

De schoonheid schoonheid façade, maar maar evengoed evengoed gevel gevel verscholen verscholen zitten. zitten. van van Zonnekoning Zonnekoning LodeLodeinorganiseert. de in de schaduw schaduw van van de de wou wou de de variabelen variabelen vanvan Sterrenwacht Sterrenwacht verhuisde verhuisde moeilijker moeilijker omom de de sterren sterren de Infaçade, de negentiende negentiende eeuw eeuw het Koninklijk Pakhuis. station Luxemburg Bogaardenstation werd al opende op het Rogierplein trein in Brussel en de zijn, mag mag dan dan wel wel verdoken verdoken zijn, staat staat er op er op het het dak dak een een prijkt prijkt het het beeld beeld van van wijk wijk XIV. XIV. Daar Daar kwam kwam ze ze Het Het is niet is niet duidelijk duidelijk welke welke mag mag dan dan wel wel verdoken verdoken zijn, zijn, staat staat er op er op het het dak dak een een prijkt prijkt het het beeld beeld van van wijk wijk XIV. XIV. Daar Daar kwam kwam ze ze Het Het is niet is niet duidelijk duidelijk welke welke Astro Astro Tower.

Tower. sociale sociale fenomenen fenomenen daarom daarom in 1890 in 1890 naar naar hethet goed goed waar waar te nemen te nemen en en te te verstedelijkte verstedelijkte Brussel Brussel Treinen over heel Europa genoemd werd.

Omdat snel te klein.

Twintig jaar het allereerste imposante errond zijn we nog wordt erwordt wordt gelukkig gelukkig wel wel nog nog standbeeld standbeeld van van een een Bellona, Bellona, dede de Romeinse Romeinse terecht toen toen ze trouwde zetrouwde trouwde met met versieringen versieringen Nicolaas Nicolaas Bally Bally er er wordt gelukkig gelukkig wel wel nog nog standbeeld standbeeld van van een een Bellona, Bellona, de Romeinse Romeinse terecht terecht toen toen ze ze trouwde met meterweetjes versieringen versieringen Nicolaas Nicolaas Bally Bally terecht bezorgden erEugène post ende daar te treinen aankwamen later werd net buiten dedan Brussel-Noord.

Aan deboven lang niet uitgepraat. altijd mee mee uitgepakt. uitgepakt. pelikaan.

Die Die staat staat dan dan godin godin van van de de oorlog, oorlog, boven boven de graaf graaf Eugène Eugène dede de Savoie.

Savoie. liet liet aanbrengen aanbrengen en en welke welke altijd altijd mee mee uitgepakt. uitgepakt. pelikaan. pelikaan.

Die Die staat staat dan godin godin van van de de oorlog, oorlog, boven pelikaan. de de graaf graaf Eugène Savoie.

Savoie. altijd liet liet aanbrengen aanbrengen en en welke welke de — LUANA DIFFICILE goederen. vanuit Luxemburg. grenzen van de binnenstad andere kant van de stad

BBRRUUZZZZ | | BBI IGG CCI ITTYY BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY BBRRUUZZZZ | |BBI G I GCCI TI TY Y

Waarom Waaromwordt wordt de degemiddelde gemiddelde temperatuur temperatuur Wat is het verhaal Wat Wat is is het het verhaal verhaal Hoe belangrijk was van van ons ons land land gemeten gemeten achter de verstopte achter deverstopte verstopte deachter trein inde de geschiedenis in inUkkel?

Ukkel? gevel gevel van van La La Bellone? gevel van LaBellone?

Bellone? van Brussel?

Lees Lees en en bekij bekij k de k de

Lees Lees en k en bekij k de k de Lees Lees en en bekij de kbekij Lees enbekij bekij kde de antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden opop op deop de Big-Cityvragen Big-Cityvragen viavia viavia de de Big-Cityvragen Big-Cityvragen op op de de Big-Cityvragen Big-Cityvragen viavia op de Big-Cityvragen via bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity BRUZZ.be/bigcity 0I2I 1M A R2FB A TF4ER R2BO T0REA E B R R10A IA2U 212IA0I0R K TE B22 E 2 8 2 282I 88 2A FU U BU RR RR 22201I01222101 2 1 221I88 8I20I24A0M I2F44O

Check Check ook ook onze onze Instagrampagina, Instagrampagina, Check Check ook ook onze onze Instagrampagina, Instagrampagina, Check Check ook ook onze onze Instagrampagina, Instagrampagina, elke elke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana elke elke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana elke elke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana Difficile Difficile een een nieuw nieuw BigBig Big City-verhaal.

City-verhaal.

Difficile Difficile een een nieuw nieuw Big Big City-verhaal.

City-verhaal.

Difficile Difficile een een nieuw nieuw Big City-verhaal.

City-verhaal.

VOLGENDE VOLGENDE KEER KEER VOLGENDE VOLGENDE KEER KEER VOLGENDE VOLGENDE WEEK WEEK VOLGENDE WEEK Waarom Waarom wordt wordt de dede Waarom Waarom wordt wordt de Wat Wat gebeurt gebeurt ertemperatuur als er als er onder er onder gemiddelde gemiddelde Wat zijn de temperatuur alternatieven gemiddelde gemiddelde temperatuur temperatuur mij mij n huis n huis een een metrolij metrolij nin in n van van ons ons land land gemeten gemeten in voor de overbelaste vanvan onsons land land gemeten gemeten in wordt wordt gebouwd? gebouwd?

Ukkel?

Ukkel?

Noord-Zuidverbinding?

Ukkel?

Ukkel?

Culture.

NL | FR | EN

RETOUR À L’ÉCOLE AVEC LAURA WANDEL

‘Imaginez, un film qui sent la cantine’ 29

Culture. Cinéma

FR

Avec son premier long-métrage assourdissant, Un Monde, Laura Wandel ramène le spectateur à son premier jour d’école et le catapulte dans la réalité brutale de la cour de récréation. Les festivals de Cannes et de Londres ont déjà été conquis, maintenant c’est au tour de Bruxelles, sa ville natale. « Quand les écoles apprenaient que mon film portait sur le harcèlement, elles me refermaient la porte au nez. »

BRUZZ

| INTERVIEW

— NIELS RUËLL, PHOTOS IVAN PUT

30

N

e connaître personne. Se faire renverser par des joueurs de foot qui occupent toute la cour de récré. Inventer des stratégies de dingue pour cacher le fait qu’on ne sait pas encore faire ses lacets. Être incapable d’avaler quoi que ce soit et fixer sa boîte à tartines. Être la risée de ses voisins de table lorsque les surveillantes crient que ces tartines ne vont pas se manger toutes seules.

Vouloir disparaître. Les premiers mois de la première année d’école primaire sont une expérience qui marque à vie. La Bruxelloise Laura Wandel a basé son premier long-métrage, Un Monde, sur cette expérience. Avec son ingéniosité cinématographique, elle oblige le spectateur à éprouver une grande empathie, voire à s’identifier totalement avec une certaine Nora. Élève de première primaire, Nora doit à la fois apprendre à se faire de nouveaux amis et à survivre dans la jungle qu’est la cour de récréation. Elle doit également suivre son frère aîné qui est victime de harcèlement et trouver la meilleure façon de l’aider. Le Festival de Cannes a estimé qu’Un Monde était un bel exemple de cinéma immersif et a sélectionné le premier film de Wandel dans la section Un Certain Regard, la compétition dédiée aux films originaux. À son grand soulagement, le film a fait l’objet d’une ovation qui a duré plusieurs minutes. « J’avais vraiment peur », confie Wandel. « Un Monde est un film radical. Le spectateur peut rejeter ce radicalisme. Mais c’est le contraire qui se produit. Les critiques sont excellentes. Les spectateurs sont bouleversés et insistent pour me raconter leurs expériences scolaires. » Le hasard a fait que, le 1er septembre, Wandel a donné rendez-vous à BRUZZ pour parler de son thriller de cour de récréation. « On sait que la vie change le 1er septembre, mais je suis toujours étonnée de voir à quel point ce changement est visible. On voit des enfants passer avec leur cartable et on sent que c’est un jour spécial pour eux. On peut lire les émotions sur leur visage.

Certains sont très contents, d’autres un peu inquiets. »

Vos souvenirs d’école primaire sont-ils encore vivaces ?

LAURA WANDEL : Je me souviens surtout du

premier jour de la première année d’école primaire. À la maternelle, on apprend aussi toutes sortes de choses. Mais à la « grande » école, les choses deviennent sérieuses. Les classes sont plus grandes. Il y a des devoirs. On doit tenir le coup parmi tous ces enfants beaucoup plus grands et forts des années supérieures.

Même si c’est difficile pour certains, on survit à ce premier jour d’école, non ? Et à tous ceux qui suivent.

WANDEL : Dans Un Monde, je ne cherche pas du

tout à dire que le 1er septembre est un jour

Un Monde montre une forme extrême de harcèlement scolaire. Mais le thème principal est plutôt la lutte d’un enfant de six ans pour s’en sortir dans un nouvel environnement, non ?

WANDEL : En effet. Même si on me dit souvent que c’est le cas : Un Monde n’est pas un film sur le harcèlement scolaire. En classe, les enfants apprennent à lire, à écrire, à compter. Mais en tant que futurs adultes, je pense qu’ils apprennent beaucoup plus dans la cour de récréation. L’expérience de la cour de récréation a une influence considérable sur la personnalité d’un adulte. Un enfant passe environ huit heures à l’école et c’est généralement à l’école qu’il apprend à connaître le monde en dehors du cocon familial. Pour un enfant, l’école c’est le monde. Pour moi, il s’agit de la découverte par Nora d’un nouveau monde et du besoin de s’intégrer. La cour de récréation est le reflet de notre société. Les gens forment des communautés. Les communautés attendent des gens qu’ils s’intègrent. S’intégrer est presque une question de survie. Il n’y a pas moyen d’y échapper et cela commence à l’école. Mais jusqu’où faut-il aller pour s’intégrer ? À un moment donné, Nora est même prête à trahir son frère.

La découverte d’un monde parfois terrifiant.

WANDEL : Exactement. Le film aborde également la question de la peur des enfants. Un enfant raconte aux autres enfants qu’il y a des enfants enterrés dans le bac à sable. Cette invention nous fait rire mais certains enfants croient à cette histoire, avec toutes les peurs existentielles que cela implique. Ces peurs sont réelles, tout aussi réelles que celles des adultes. La peur,

« La cour de récréation est le reflet de notre société. Les gens forment des communautés. S’intégrer est presque une question de survie » terrible ou que la première primaire est horrible.

J’essaie de montrer la réalité de Nora. Comment vit-elle les choses ? Elle a un mauvais pressentiment et cela la rend anxieuse. Elle sent que quelque chose de terrible est sur le point de se produire, mais elle ne sait pas encore quoi. Elle s’accroche à son grand frère. Elle attend de lui qu’il l’aide à s’intégrer dans la nouvelle communauté. Mais c’est le contraire qui se produit.

C’est le grand frère qui a besoin d’aide. Heureusement, sa résilience est énorme. Certes, Un Monde est un film qui bouscule, mais je me raccroche à la fin. C’est peut-être naïf, mais finalement, l’amour transcende tout et la bienveillance met fin à la violence.

c’est la peur. J’essaie de faire ressentir comment l’enfant voit le monde et je tente de rappeler aux adultes qu’eux aussi ont eu des peurs immenses quand ils étaient enfants. Des peurs qui n’ont peut-être pas été entendues à l’époque. À mon avis, la violence découle principalement du fait de ne pas écouter les préoccupations et les peurs d’une personne. Si votre peur n’est pas reconnue, vous ne voyez parfois pas d’autre issue que la violence. Pour certains, la violence est la seule arme contre la peur et l’insécurité.

Quand avez-vous commencé à travailler sur Un Monde ?

WANDEL : La première idée remonte à 2014,

lorsque le Festival de Cannes a projeté mon court-métrage Les Corps étrangers. Il se déroulait dans une piscine. Cela peut paraître étrange, mais je pars toujours d’un lieu. Je me sens attirée par un certain endroit et ce n’est qu’après que je comprends pourquoi. Dans mon prochain film, je veux me pencher sur le microcosme d’un hôpital. Un Monde explore l’univers d’une école.

J’ai besoin de partir de la réalité. J’ai passé des mois d’observation dans les écoles.

Jamais dans la classe, presque toujours dans la cour de récréation. Parfois, les enfants me demandaient ce que je Laura Wandel faisais là. Alors je leur expliquais brièvement et ils retournaient à leurs Réalisatrice bruxelloise de 36 ans, moutons. J’ai pris des notes. J’ai mes diplômée de l’Institut des Arts de Diffusion (IAD) propres souvenirs d’école mais je voulais les réactualiser. Quels types de Adolescente, elle a été bouleversée jeux sont pratiqués de nos jours ? par Japón de Carlos Reygadas et Jeanne Dielman, 23, quai du Comment la cour de récréation Commerce, 1080 Bruxelles, de résout-elle les conflits ?

Chantal Akerman

Trois ans après Lukas Dhont avec Girl, elle époustouflait la compétition Un Certain Regard au Festival de Cannes cet été

2014 ? C’était il y a sept ans. Vous ne vous êtes pas lassée du sujet au bout d’un moment ?

| INTERVIEW

Participe au Festival de Cannes il y a sept ans avec son court-métrage Les Corps étrangers

BRUZZ

WANDEL : Je me suis souvenue de ce que le réalisateur Jaco Van Dormael disait à l’école. Faire un film, c’est comme mâcher toujours le même Son premier long-métrage Un chewing-gum. À un moment donné, Monde nous plonge dans la tête tout le goût a disparu, et il faut alors se d’une fillette qui entre en première contenter du souvenir du goût qu’il primaire et découvre à quel point la cour de récréation/le monde peut avait. C’est comme ça. Il faut se être brutal.e souvenir de cette première impulsion.

C’est le seul moyen d’y arriver. Je suis très heureuse que les gens soient aussi touchés par le film. Ces sept années de travail n’auront pas servi à rien. C’est un risque à prendre. Le cinéma n’est pas une science exacte.

On relève un défi, on recherche la beauté. Mais ça prend, ou ça ne prend pas.

Avez-vous eu facilement accès aux cours de récréation pour votre observation ?

WANDEL : Non. C’était assez difficile de convaincre les écoles de me laisser entrer dans la cour de récréation. On me demandait quel était le sujet du film. Je pouvais difficilement cacher le fait qu’il s’agissait en partie de harcèlement scolaire. Dès qu’ils entendaient ça, on me refermait la porte au nez. « Tout va bien chez nous. Cela ne sert à rien de venir observer ici. » Ce qui est paradoxal, c’est qu’on m’a laissée entrer dans les écoles à pédagogie alternative.

WANDEL : En ne laissant rien au hasard. Techniquement, Son of Saul de László Nemes et Rosetta des frères Dardenne étaient mes deux références.

Toute la mise en scène est basée sur la percep-

▼

Laura Wandel posant dans un des longs couloirs de l’Athénée Royal Andrée Thomas à Forest, où fut tourné son premier long-métrage Un Monde.

Vous nous faites voir le monde de l’école, parfois brutal, à travers les yeux d’une petite fille de six ans. Ça ne laisse pas indifférent. Mais comment avez-vous fait pour créer ce sentiment d’immersion ?

31

RETOUR À L’ÉCOLE AVEC LAURA WANDEL

« Je tente de rappeler aux adultes qu’eux aussi ont eu des peurs immenses quand ils étaient enfants » pas présenté de scénario. Nous expliquions le début d’une situation et nous leur demandions comment elle pouvait se poursuivre. En général, ils inventaient des choses qui correspondaient à ce que j’avais en tête. Nous laissions ensuite les enfants improviser et à la fin, ils dessinaient la scène en question sur un carton. Ces dessins sont devenus leur scénario visuel.

Avez-vous aussi mis du temps à trouver un lieu de tournage ?

BRUZZ | INTERVIEW

WANDEL : Évidemment. Je crois que j’ai fait toutes

Dans le film immersif Un Monde, Laura Wandel base la mise en scène sur la perception de la jeune Nora. « La caméra reste à tout moment à hauteur d’enfant. »

tion de Nora. Mon caméraman s’est adapté à chaque mouvement de Maya Vanderbeque (la jeune actrice au talent naturel qui joue Nora). Je l’accompagnais et je dirigeais Maya directement.

Parfois, je lui disais même de regarder à gauche ou à droite. La caméra reste à tout moment à hauteur d’enfant. Par conséquent, vous n’avez pratiquement aucune vue d’ensemble, aucune vue dégagée sur l’environnement. Cela enferme le personnage. Dans la première scène, en entrant dans la nouvelle école, on a l’impression que Nora est engloutie par le bâtiment. Le son, lui aussi, vous immerge. Rien n’est plus bruyant qu’une cour de récréation. Les cris assourdissants viennent de partout et vous assaillent. Cela contribue sans doute au sentiment d’anxiété et aux éruptions de violence.

La légende veut que les réalisateur.ice.s qui travaillent avec des enfants ou des animaux cherchent les ennuis. Cela ne vous a pas refroidie.

WANDEL : Je ne vais pas dire que je trouve les diffi-

cultés attrayantes. Mais j’aime les défis. J’écris et j’écris sans me soucier de savoir si une scène est trop difficile. On verra après. Je prépare tout à 32

l’avance. J’en ai besoin. Quand on n’a que 25 jours de tournage, on ne peut pas y arriver sans une préparation méticuleuse. Il y avait deux coaches pour enfants. À partir d’avril, nous avons organisé un atelier de cinéma tous les week-ends.

En jouant, nous avons appris aux enfants à ne pas regarder dans la caméra. Nous ne leur avons

les écoles de Bruxelles. Je savais très bien ce que je voulais et ce n’était pas facile à trouver. Je cherchais une école avec des grilles qui donnaient sur la cour de récréation et des couloirs sans fin dans lesquels on peut se perdre. Nous avons tourné à l’Athénée Royal Andrée Thomas de Forest. C’est un beau bâtiment, mais qui a aussi quelque chose de flippant et de sinistre. Le cadre idéal. Le fait de retourner ensemble à l’école et de passer toute la journée dans une école a réveillé de nombreux souvenirs au sein de l’équipe du film.

Tout le monde quasiment est venu me parler de ses expériences à l’école. C’est fou. L’odeur de la cantine évoquait de nombreux souvenirs.

L’odeur est la seule chose qui manque au cinéma.

Imaginez, un film qui sente la cantine de l’école.

UN MONDE BE, dir.: Laura Wandel, act.: Maya Vanderbeque, Günter Duret, Laura Verlinden

HARDE LESSEN OP DE SPEELPLAATS

HARD LESSONS ON THE PLAYGROUND

Met haar debuutfilm Un monde katapulteert Laura Wandel de kijker terug naar de eerste schooldag en de brutale realiteit van de speelplaats. Het filmfestival van Cannes ging al voor de bijl, nu Wandels thuisstad Brussel nog. De filmmaker laat ons door de ogen van een zesjarig meisje, Nora, naar de schoolwereld kijken, en zien hoe haar oudere broer op de speelplaats wordt gepest. “De camera blijft elk moment op kinderhoogte. Daardoor heb je bijna geen overzicht.” Een benauwende ervaring.

Wandel: “Ik was een beetje bang in Cannes. Un monde is een radicale film. Maar hij slaat aan. Zoveel kijkers willen me vertellen over hun eigen schoolervaringen.”

With her debut film Un Monde, Laura Wandel catapults the viewer back to the first day of school and the brutal reality of the playground. The Cannes film festival done and dusted, it is now time for Wandel’s home city of Brussels. The filmmaker lets us look at the school world through the eyes of a six-year-old girl, Nora, and see how her older brother is bullied on the playground. “The camera stays at child height every moment. As a result, you have almost no overview.” An oppressive experience.

Wandel: “I was a bit scared in Cannes. Un Monde is a radical film. But they liked it, and so many film-goers want to tell me about their own school experiences.”

NL

EN

EEN MAMMOET ONTMOETEN IN EEN MUSEUM?

Of wil je liever op ruimtereis?

Of jenever borrelen?

Er is zoveel te beleven met de museumpas, in meer dan 200 Belgische musea. Ga voor een jaar vol verrassende uitstapjes en profiteer bovendien van vele extra voordelen.

Koop je museumpas in een van de musea of op www.museumpas.be.

Culture. Documentaire/debat

FILMMAKER SUNNY BERGMAN OVER HET RECHT OM ONRECHT AAN TE KLAGEN

‘Over mensenrechten of de klimaatcrisis is geen compromis mogelijk’ Klimaatactivisten, Black Lives Matter, lgbtqia+, gele hesjes, coronasceptici of burgerplatformen: zij weten hoe ze actie moeten voeren, en doen het met overgave.

Dat levert hun steun, bewondering en resultaten op, maar ook hoon, tegenwerking en rechtszaken. In Oproerkraaiers mengt documentairemaker Sunny Bergman zich tussen de protesteerders. — MICHAËL BELLON

S

unny Bergman is de Nederlandse documentairemaker, schrijver, feminist en activist van wie het spraakmakende werk ook bij ons al regelmatig weerklank kreeg. Haar directe onderzoeksdocumentaires, met vaak een persoonlijke insteek, dagen onze aannames over heikele actuele thema’s uit op basis van eigen onderzoek, wetenschappelijke experimenten en getuigenissen uit eerste hand.

Beperkt houdbaar over het schoonheidsideaal voor vrouwen, Sletvrees over de dubbele seksuele moraal, Zwart als roet en Wit is ook een kleur over racisme baarden allemaal opzien.

In haar recente film Oproerkraaiers onderzoekt Bergman de impact van hedendaags activisme, door zowel bij boerenprotest, Black Lives Matter-betogingen of fulltime actievoerende eenlingen te peilen naar hun methodes, hun resultaten, hun opofferingen, en de stigmatisering en criminalisering waarvan ze het slachtoffer zijn. Alvorens ze in het Beurscafé in gesprek

34

gaat met journalist en social advocate Clarice Gargard, antropoloog en activist Stephanie Collingwoode Williams en journalist Heleen Debeuckelaere, deelt ze al een aantal van haar ervaringen en inzichten met ons.

Wat bracht je ertoe deze docu te maken?

SUNNY BERGMAN: Ik profileer mezelf al een tijd als activist, maar ik merk dat activisme veel weerstand oproept. Mensen denken dat activisten noodzakelijkerwijs heel radicaal en ongenuanceerd zijn en beoordelen hen negatief.

Wat me ook ging storen, is het idee dat de waarheid altijd wel ergens tussen die van de activisten en die van hun tegenstanders zal liggen. Terwijl over sommige kwesties zoals mensenrechten of de klimaatcrisis geen discussie of compromis mogelijk is.

“Wanneer je privilege gewoon bent, voelt gelijkwaardigheid als onderdrukking,” zei je eens

in een interview. Verklaart dat de weerstand die activisten oproepen?

BERGMAN: Veel mensen vinden het moeilijk om

zich te verplaatsen in iemand met minder privileges. Er bestaat in dat verband een interessant experiment, waarbij de proefpersonen die bij een spel Monopoly stiekem meer startgeld krijgen dan de andere spelers zich ook structureel onsympathieker gaan gedragen tegen die anderen. Ze pakken meer chips uit de kom, praten luider en vertonen meer dominant gedrag. Ondanks het feit dat ze meer geld kregen, vinden ze toch dat ze gewonnen hebben, omdat ze meer strategisch inzicht hadden. Dat zie je ook in de samenleving. Mensen die geprivilegieerd zijn, vinden het vervelend daarop aangesproken te worden, omdat ze vinden dat ze toch ook heel hard hebben gewerkt.

Ik ben momenteel bezig met een project over seksueel geweld, en ook daar zie je vaak dat daders zich aangetast en aangevallen voelen door de beschuldiging van seksueel geweld. Als iemand iets seksistisch of racistisch heeft gezegd, dan gaat het daarna al te vaak over de dader die zijn naam wil verdedigen. Maar de Zwarte Piet-discussie gaat niet over de vraag of mensen die Zwarte Piet spelen slecht zijn of niet, maar over het feit dat veel zwarte kinderen een zware tijd hebben in november en december omdat ze gepest worden, en over het feit dat veel witte mensen opgroeien met het idee dat een zwarte mens een soort clown is en de witte mens de baas.

Behalve activisten die hun leven bijna opofferen en hun tegenstanders, heb je ook nog het onverschillige midden dat in de zetel blijft zitten,

© RAYMOND VAN MIL

NL

Sunny Bergman: “Activisten zijn mensen die het politieke heel persoonlijk nemen.”

of mensen die wel graag debatteren maar minder te porren zijn om de daad bij het woord te voegen.

BERGMAN: Ik moet wel vaak denken aan de

uitspraak van Desmond Tutu dat als je in situaties van onrechtvaardigheid neutraal blijft, je de kant van de onderdrukker kiest. Velen zien het onrecht niet omdat ze in een bubbel leven of vinden het irritant dat je hen de hele tijd confronteert met onrecht waar ze liever niet over willen nadenken. Maar ik wil mensen ook geen schuldgevoel aanpraten. Uit onderzoek blijkt dat activisten mensen zijn die het politieke heel persoonlijk nemen. Het heeft dus ook met karakter te maken. En met opvoeding. Zo ben ik bijvoorbeeld opgegroeid met een vader die altijd de straat op ging.

Ik vind ook dat je activisme niet zo nauw moet definiëren. Een bijdrage aan het publieke debat kan wel degelijk activistisch zijn. Gedragsverandering gebeurt immers alleen als je eerst bewustzijnsverandering hebt. En bewustzijnsverandering komt toch door mensen die jou iets vertellen waardoor je op een andere manier naar de realiteit gaat kijken.

Heb je al vaak ervaren dat je mensen op andere gedachten kan brengen?

BERGMAN: Heel vaak, en dat vind ik natuurlijk het

allerfijnste. In mijn documentaire Man made, over mannelijkheid, is een van de conclusies dat mannen meer privileges hebben dan vrouwen, maar dat dat ook een nadeel kan zijn, omdat mannen zo minder leren zich kwetsbaar op te stellen. Bij een scheiding bijvoorbeeld missen ze dan vaker het netwerk van onderlinge solidariteit dat vrouwen meer hebben. Zelfmoordcijfers liggen zo bij mannen ook veel hoger. Na de première van Man made kwam een bekende Nederlandse televisiemaker en schrijver naar me toe om me voor dat inzicht te bedanken. En dat is maar een van de voorbeelden van mensen die tot andere gedachten zijn gekomen na het zien van mijn films.

We zien jou in je documentaires praten met mensen, je stelt je kwetsbaar op, en laat kijkers toe zich te identificeren. Maar door die persoonlijke aanpak riskeer je het verwijt dat je bevooroordeeld bent en onmogelijk objectief te werk zou kunnen gaan.

BERGMAN: Dat heb ik mijn hele carrière al te

▼

horen gekregen. Toen ik begon als televisiemaker werden mij een paar principes aangeleerd.

Dat van hoor en wederhoor natuurlijk, maar ook hoe je als reportagemaker je vragen moest wegknippen en zo weinig mogelijk mocht laten zien dat er gemonteerd werd. Tot ik les kreeg van de bekende televisiemaker Frans Bromet, die zei dat we dat allemaal moesten vergeten, omdat het zo nep was. Je moet juist laten zien dat jij daar als maker staat en met de werkelijkheid interageert. Dat vind ik een eerlijkere en minder manipulatieve manier van werken.

35

▼

FILMMAKER SUNNY BERGMAN OVER HET RECHT OM ONRECHT AAN TE KLAGEN

De benaming ‘oproerkraaiers’, die iemand in de documentaire in de mond neemt tegen de activisten, is nog schattig en ouderwets, maar je laat zien dat de diabolisering en criminalisering van activisten ook veel verder gaat.

BERGMAN: Zeker. Over de verbijsterende dingen

BRUZZ

| INTERVIEW

© RAYMOND VAN MIL

die Jerry Afriyie van de Nederlandse actiegroep Kick Out Zwarte Piet (KOZP) heeft meegemaakt, had ik een hele film kunnen maken. Nu is de publieke opinie gekeerd, maar vroeger werd hij echt als een terrorist gezien. Hij werd bijvoorbeeld onterecht gearresteerd met een nekklem, om achteraf zelf te worden beschuldigd van agressie, waardoor hij zijn baan kwijtraakte.

In veel landen zie je ook dat het helpen van ongedocumenteerden (Nederlandse term voor mensen zonder papieren, red.) strafbaar gemaakt wordt. Zijn we dan weer in de Tweede Wereldoorlog beland, dat we sommige groepen zo erg diaboliseren en ontmenselijken dat het een strafbaar feit wordt om ze eten te geven als ze honger hebben?

Sunny Bergman heeft lak aan de regels die stellen dat je als filmmaker zoveel mogelijk uit beeld moet blijven.

“Je moet juist laten zien dat jij met de werkelijkheid interageert. Dat vind ik een eerlijkere manier van werken.”

“Sommige groepen worden zo erg ontmenselijkt dat het een strafbaar feit wordt om ze eten te geven wanneer ze honger hebben”

In Oproerkraaiers heb je niet veel moeite om het contrast te laten zien tussen de manier waarop de politie boerenprotest haast faciliteert, en antiracismebetogers ferm beteugelt.

Hebben activisten genoeg middelen om zich te verdedigen in de rechtszaken die tegen hen worden ingespannen?

BERGMAN: Dat is vaak een strijd van David tegen

Goliath. Maar het kan wel verkeren. De non-profit Urgenda heeft de klimaatzaak tegen de Nederlandse staat gewonnen, en Milieudefensie die tegen Shell. Mede dankzij sociale media kan je via crowdfunding sommige rechtszaken financieren, maar ik heb zelf al meegemaakt dat het ook dan nog heel duur en dus riskant en spannend kan zijn.

Activisten van allerlei slag vinden elkaar ook in hun strijd.

BERGMAN: Ja, solidariteit in activisme is noodza-

kelijk, want allerlei vormen van onrecht en strijd

zijn direct met elkaar verbonden. Kijk naar de klimaatcrisis, wie lijdt daar momenteel het meest onder? Arme mensen van kleur die rond de evenaar wonen.

Ik merk dat jij in al die jaren ook al de positieve effecten van je activisme hebt mogen ondervinden.

BERGMAN: Zeker. Ik ben op zich ook altijd

optimistisch als ik aan iets begin. Maar klimaatactivisme lijkt wel het moeilijkst. Alle wetenschappers erkennen het probleem, maar bedrijven en politiek stoppen de vingers in de oren om het niet te moeten horen.

SUNNY BERGMAN: OPROERKRAAIERS vertoning documentaire + debat: 21/10, 19.30, Beurscafé, www.beursschouwburg.be

BERGMAN: Hoe activisten worden behandeld

staat in verhouding tot hun maatschappelijke positie. Bij vreedzaam klimaatprotest aan het hoofdkantoor van Shell staat meteen een gigantische politiemacht klaar om dat kantoor te beschermen. En de boeren hebben een grote lobby, we zagen ook hoe de boerenprotesten werden gesponsord door agrarische bedrijven.

Bij betogingen worden er soms ook grenzen overschreden of eigendommen beschadigd.

BERGMAN: Over de vraag of je je aan de wet moet

houden is onder activisten dan ook veel discussie. De meesten willen geweldloos blijven.

Maar er zijn er ook die zeggen dat geweldloosheid een privilege is. Leden van het ANC in Zuid-Afrika werden vroeger zowel als terroristen als als vrijheidsstrijders gezien. En wie ben ik om te zeggen dat je geen geweld mag gebruiken om je te bevrijden van een apartheidsregime?

36

« QUI SUIS-JE POUR DIRE QU’ON NE PEUT PAS AVOIR RECOURS À LA VIOLENCE CONTRE UN RÉGIME D’APARTHEID ? »

“WHO AM I TO SAY THAT YOU CANNOT USE FORCE AGAINST AN APARTHEID REGIME?”

Faut-il encore manifester ? Militant.e.s pour le climat, Black Lives Matter, LGBTQIA+, gilets jaunes, coronasceptiques ou plateformes citoyennes en tous genres : ils savent comment mener des actions, et ils le font avec conviction. Cela leur apporte soutien, admiration et des résultats, mais aussi du mépris, de l’opposition et des poursuites judiciaires. Dans son documentaire Oproerkraaiers, Sunny Bergman se mêle aux manifestant.e.s. Ses documentaires d’investigation, souvent avec un angle personnel, bousculent nos idées préconçues sur des sujets d’actualité. « Qui suis-je pour dire qu’on ne peut pas avoir recours à la violence pour se libérer d’un régime d’apartheid ? »

Climate activists, Black Lives Matter, LGBTQIA+, but also the yellow vests protests, Covid sceptics or citizens’ platforms of all kinds: they know how to take action, and they do it with all their might. This results in support and admiration, but also in scorn, opposition and lawsuits. In her documentary Oproerkraaiers (“Agitators”), the Dutch filmmaker Sunny Bergman mingles with the protesters. Her direct investigative documentaries, often with a personal angle, challenge our assumptions about tricky current issues. “Who am I to say that you can’t use violence to free yourself from an apartheid regime?”

FR

EN

BRUZZ tv

BRUZZ 24 Nieuws, cultuurtips en verhalen uit de hoofdstad

op BRUZZ tv elke dag om 18u live en nadien herhaald

Kijk naar BRUZZ tv via Proximus (15), Telenet (110), VOO (62) en via BRUZZ.be

BRUZZ_BRUZZ24_V002.indd 4

30/09/2021 15:36

BruxellesVies Storyboard NOÉMIE MARSILY

Un long retour à la maison

Pendant trois semaines, un.e artiste bruxellois.e partage sa vision du monde. LISETTE MA NEZA a étudié le cinéma à la LUCA School of Arts, est poète, autrice de paroles et de chroniques, et championne nationale et vice-championne du monde de Poetry Slam. Instagram: @diemeisjevanbrussel

FR/ Ces clochards, ce sont des gens en

exil - comme nous, comme ceux qui nous ont précédés, comme nous le serons.

Les sifflements des hommes, les huées, les railleries - ça ne me dérange pas ce soir. J’écoute à moitié, je marche, je suis presque chez moi de toute façon.

J’erre et je parcours les rues, je trouve les herbes et les marinades de maman dans les night shops. Je rencontre mes nouveaux amis, sous terre. Tram (ou est-ce un métro ?) 25.

Je suis presque à la maison, presque à la maison.

Wie dreigt verloren te rijden in de donkere hybride van postpunk, freejazz en klezmer van het Britse collectief Black Country, New Road, kan rekenen op de maan.

BLACK COUNTRY, NEW ROAD 24/10, 19.30, Botanique, www.botanique.be 38

Il ne se passe pas une saison sans que je défende la Place Liedts et ses environs. Le premier endroit, outre le nid douillet de mes parents, que j’ai fait mien, où je suis retournée après une longue journée ou un long voyage.

De retour, à la maison. Le premier visage que j’ai appris à reconnaître, les sacs-poubelles et les cartons vides, tard la nuit, dans la rue de Brabant vide, mon premier Bruxelles. Du thé turc à la maison et à chaque coin de rue, quelqu’un toujours prêt à cuisiner pour une étudiante en cinéma, qui (ne) fait (que) des heures supplémentaires à sa table de montage ou qui revient d’une soirée poésie, de Mama’s Open Mic. Oh, ce quartier a fait de moi Die Meisje van Brussel (Cette Fille de Bruxelles).

Des amis de la famille qui avaient

étudié à Bruxelles ou y étaient employés comme chauffeurs de taxi, traducteurs, à l’ambassade ou dans des hôpitaux, avaient mis mes parents en garde. « Ce n’est pas sûr là-bas.

C’est le chaos. Elle va devoir faire attention. » J’ai compris, je l’ai vu. J’ai juste vu beaucoup plus que la surface. Évidemment , j’ai fait une recherche sur Google il y a quelques années avant de venir découvrir tout ça de mes propres yeux. Cela n’aide pas, on a écrit tellement d’absurdités sur la capitale. Tant de choses spéciales, mais aussi beaucoup de bêtises.

Beaucoup plus de tares qu’il n’y en a.

Je n’étais pas à mon aise quand j’ai marché pour la première fois de la gare du Nord vers une nouvelle partie de ma vie. Les femmes nues derrière la vitrine éclairée au néon, les étrangers qui les regardaient de la même façon qu’ils me regardaient, les voitures de police qui roulaient de plus en plus lentement. Les amies critiques de Bruxelles, qui se demandaient pourquoi il n’y avait que des femmes dans la vitrine, pourquoi pas des hommes ou autres. Est-ce que j’allais vraiment faire de cet endroit le mien ?

Une rue ou deux plus loin, j’ai rencontré mes meilleurs amis, mon grand amour (lol), l’épicier qui me demande toujours comment va ma mère. Le serveur de mon restaurant préféré qui m’a apporté ma commande devant ma porte, quand j’avais des béquilles. Le garçon du night shop, oh, nous avons lu des poèmes pop et les classiques asiatiques ensemble.

Pas une marée, pas une saison, pas une année ne passe sans que je défende ce quartier.

Il y a peu, j’ai reçu une visite de Breda, où se situe une autre partie de ma vie ; après un long trajet, je reçois un SMS de cette personne : « Je suis à Bruxelles-Nord. Tu viens me chercher ? » Puis un autre... « Pourquoi il y a autant de clochards ici ? » Soupir. Je réponds par SMS. « Ces clochards sont des réfugiés. » Comme nous l’avons été autrefois.

Relire l’entièreté de la série ?

BRUZZ.be/bruxellesvies

You may also like

‘Soms lijkt het alsof ik niets van de wereld begrijp’ NL

Elke week spot onze radar jong of minder bekend talent. Daarop verschijnen nu de kleine liedjes van Catbug, de even schattige als beestige alias van indiefolkie Paulien Rondou.

— TOM ZONDERMAN

Wie zich afvraagt wat een katkever is: Catbug is een figuurtje uit de online animatieserie Bravest warriors, een kat met lieveheersbeestjesvleugels die op gepaste tijden door de tijd reist en koekjes bakt. Paulien Rondou vond er troost bij toen ze de eenzaamheid wilde verdrijven in de boerderij in Westmalle waar ze was ingetrokken. Vandaag is het de alias van haar kleine folkproject, dat onderdak vindt bij Volta en buiten haarzelf ook Aiko Devriendt op bansuri en Lukas Somers op gitaar en bas in de rangen heeft.

Nadat ze kleinkunst studeerde in Antwerpen, debuteerde Rondou in 2018 met een Engelstalig album. Ze toerde ermee in het voorprogramma van Stef Kamil Carlens en de Amerikaanse instrumentalist Peter Broderick, beide heren zijn sindsdien

BRUZZ | PORTRET

© PAULIEN RONDOU

CATBUG

enthousiaste fans. Maar op haar nieuwe plaat Slapen onder een hunebed hanteert ze het Nederlands.

“Ik dacht dat ik met Engels meer zou bereiken, omdat meer mensen de taal spreken. Ik was ook bang voor reacties op mijn eigen moedertaal.

Maar in het Engels voelde ik toch dat ik niet alles kon vertellen wat ik wilde. Omdat Nederlands mijn moedertaal is, kan ik er veel meer mee goochelen en knutselen.”

De verhalen die Rondou vertelt in haar zacht ruisende folksongs zijn veelal mijmeringen over eenvoudige dingen, de verwondering van het alledaagse die haar tot rust brengt.

Zoals slapen onder een hunebed. “Ik heb dat nog nooit gedaan, maar het drukt het verlangen uit om weg te zijn van alle drukte, op de meest idyllische plek die ik me kan voorstellen. Ik ben een gevoelige persoon, ik raak makkelijk gestresseerd en overprikkeld. Ik heb veel nood aan pauzeren en mediteren.”

NIEUWETIJDSKIND “Een kind van de nieuwe tijd,” noemt Rondou zichzelf in het nummer ‘Bereklauw’. “Dat is een woordspeling. ‘Jij bent een nieuwetijdskind,

hé,’ zei iemand me eens na een optreden. Dat is zo’n beetje een new-agewoord voor jongeren die heel gevoelig zijn. Ik vond het leuk om daarover na te denken en er wat mee te spelen.

De maatschappij is vandaag zo druk, soms lijkt het alsof ik nog altijd niets van de wereld begrijp. Daarom ben ik blij dat ik op een boerderij woon waar ik gewoon mijn ding kan doen.”

Rondou runt samen met haar lief een bioboerderij waar je tegen een vergoeding groenten, fruit en bloemen kan plukken, waar de kippen rondhuppelen tussen de koeien op de wei en waar honingbijen vrijelijk rondzoemen. “Boeren houdt me met mijn voeten op de grond.

Enkel muzikant zijn, zou te zwaar zijn voor mijn gemoed, dan zou ik depressief worden. Buiten ben ik vaak alleen bezig, en dan heb ik de kans om na te denken. Ik heb het gevoel dat ik een goed evenwicht heb gevonden tussen down-to-earth bezig zijn en met mijn hoofd in de wolken zitten.”

CATBUG Slapen onder een hunebed verschijnt op 22/10 4/11, 19.00, Volta, volta.brussels 39

Culture. Dance

MOHAMED TOUKABRI INVITES A VERY SPECIAL GUEST IN ‘THE POWER ( OF ) THE FRAGILE’

‘Working with my mother brought back the joy of creation’ Brussels choreographer and dancer Mohamed Toukabri had just finished his successful solo debut The Upside Down Man, when issues around Covid and visas thwarted his next project. Finally, after fourteen years of dancing in Europe, he was reunited with his Tunisian mother, who stepped onto the stage with him.

and also became its first president. Someone in that position couldn’t have a child who was a dancer. Because at the time, and to some extent still today, it was not considered a real profession. Now I, who could become a professional dancer, can invite her and give her a stage to realise her dream.”

— MICHAËL BELLON, PHOTOS IVAN PUT

fourteen years now, but the day I received the Belgian nationality, and with the red passport also the privilege of freedom of movement, which before I only knew by hearsay, a weight fell from my shoulders.

But I couldn’t just sit back then either, because while I was given the privilege, others continued to carry their weight. My mother was one of those people who were not allowed to enter Europe. So it was also a statement to make this piece with her. It was a way of showing that dance can also overcome problems to achieve something beautiful. Even though it was hard for my mother to get permission to come here, also when I was Belgian. Due to issues with visas and Covid, we had to postpone the show four times.

During the first wave she could not come. After that, her arrival was not considered essential, even though all her papers and permits were in order and the project of an entire team of seven employees depended on her arrival. These personal problems will also be briefly discussed in the piece.

M

imouna Latifa Khamessi was happy to be photographed, but decided to let her son speak about the piece they are making together. The language is too great an obstacle. During the interview she discreetly keeps to the background, but her fluky body – ready for the rehearsal that will continue later – is very present, and her soft eyes do not lose sight of her talking son.

When Mohamed Toukabri translates some of his mother’s words at the end of our conversation, her emotions become obvious. That she couldn’t be with her son sooner to see him dance in Europe clearly hurt. The fact that she can now be with him to work on a piece together makes her happy. The Power (of) The Fragile promises to be an encounter of a son who invites his 64-year-old mother into the world where he has long since found a new home.

Toukabri started breakdancing in Tunis when he was twelve, and joined the Sybel Ballet Théâtre in 2002, directed by Syhem Belkhodja.

At the age of sixteen, he started at the International Academy of Dance in Paris, and one year

40

later, in 2008, he began his training at P.A.R.T.S. Following collaborations with Sidi Larbi Cherkaoui and Damien Jalet, Needcompany, Rosas, Aïcha M’Barek and Hafiz Dhaou, he presented his first solo The Upside Down Man at the Beursschouwburg in 2019: an international success that was also presented in the #NewYoung category at the TheaterFestival in 2019.

He does not think that inviting his mother for the follow-up The Power (of) The Fragile is strange.

Mohamed Toukabri: “The second part of The Upside Down Man was already dedicated to my mother. In it, I call her ‘my first country’ – a metaphor I created myself to get rid of the weight of nationalistic discourse. If everyone considered their mother’s womb to be their first homeland, and saw birth as a migration, then we are all migrants.”

“In this performance I wanted to ask my mother on stage because it was her childhood dream to become a dancer. In the 1950s and 1960s, however, that was impossible. Her father was a faithful companion of Habib Bourguiba, who brought about the independence of Tunisia

You mentioned migration briefly, and this theme also plays a decisive role in the background.

MOHAMED TOUKABRI: I have lived in Europe for

How do you interpret this piece?

TOUKABRI: The performance begins as a visit to a

theatre space, because that’s where I’ve spent so much time in the last fourteen years of my life.

Since I first moved from Tunis to Paris when I was fifteen, then to P.A.R.T.S. when I was

▼

NL

Mohamed Toukabri and his mother Mimouna Latifa Khamessi.

41

MOHAMED TOUKABRI INVITES A VERY SPECIAL GUEST IN ‘THE POWER ( OF ) THE FRAGILE’

had also become routine. Now the essence came back: being in the here and now, listening and letting go of pre-programmed ideas.

Your mother may not be a professional dancer, but she does look pretty fit. How dancey is the choreography?

TOUKABRI: You could say she’s a natural mover.

Physically, she’s capable of a lot, and I wanted to teach her things I’ve learned too. She’s not just a stage presence. She now also knows what it means to be on stage as a professional dancer and perform for people you don’t know. As an

▼

BRUZZ

| INTERVIEW

“The day I received the Belgian nationality, a weight fell from my shoulders. But my mother wasn’t allowed to enter Europe”

seventeen, and then travelled around with the companies I danced with, the theatre has become a safe space for me where I can discover myself, be who I want, meet people, and transcend the boundaries of language and colour. Dance allowed me to give direction to my life. In the piece, I introduce my mother to that world of dance. I take her on a journey that is completely new and foreign to someone who is 64 and not a professional dancer. This also demands trust. I’ll make sure she can feel safe too.

normally an important part in finding your own voice. So I had a strong artistic vision of what I wanted to do. I had to let go of some of that, because I was projecting things onto her, because there was this reality of someone who had never danced before, and because we had to find our way on that blurred line between personal and professional interaction. But at the same time, it brought back the joy of work.

Creating a performance remains an intense process, but after fourteen years of dancing it

outsider, you may think that’s easy, but the stress and fatigue that come with it are certainly not nothing.

There are certainly dance elements in the creation, but for me, who comes from breakdance and acrobatic dancing, this is a very different performance than what I’m used to. There are also very simple movements of two bodies in space touching and caring for each other. You see a mother and son, two individuals from two generations, two body types. She also talks, for example about her childhood, and about the moment when she migrated at eighteen and went through the same thing I went through later.

THE POWER (OF) THE FRAGILE 21 & 22/10, 20.30, Beursschouwburg, www.beursschouwburg.be

How has that introduction been for her so far?

TOUKABRI: She was pleased for the invitation and

happy to do it. It was her dream to be on stage.

But of course, I also realised that she was especially happy to be with her son. That she could see where I lived, how I went about my days and with whom. The last fourteen years, that has not been possible because we have never been together for more than twenty days.

These two months we’ve been together we’re rediscovering each other. That has changed us and our relationship in ways that we probably will only realise later.

After fourteen years of being apart, it is intimate and challenging to suddenly make a show together.

TOUKABRI: This is my second creation, and it is 42

MAMA, MAG IK DEZE DANS VAN JE? De Brusselse choreograaf en danser Mohamed Toukabri had er net zijn succesvolle solodebuut The upside down man op zitten, toen corona en visumproblemen zijn volgende project dwarsboomden.

Uiteindelijk werd hij na veertien dansjaren in Europa dan toch verenigd met zijn Tunesische moeder, Mimouna Latifa Khamessi, die met hem op het podium stapt. The power (of) the fragile maakte hij samen met haar. “De dag dat ik de Belgische nationaliteit kreeg, en met het rode paspoort ook het privilege kreeg van vrijheid van beweging, viel er een gewicht van mijn schouders. Maar ik kon toen ook niet gewoon achteroverleunen, want mijn moeder was een van die mensen die Europa niet in mochten. Dus was het ook een statement om dit stuk met haar te maken.”

NL

M’ACCORDES-TU CETTE DANSE, MAMAN ?

Le chorégraphe et danseur bruxellois Mohamed Toukabri venait de terminer la tournée de son premier solo à succès, The Upside Down Man, lorsque le covid et des problèmes de visa ont mis à mal son nouveau projet. Après quatorze ans dans la danse en Europe, il retrouve enfin sa mère tunisienne, Mimouna Latifa Khamessi, qui partage la scène avec lui. Il a créé avec elle The Power (of) The Fragile. « Le jour où j’ai reçu la nationalité belge, et le privilège de la liberté de mouvement, un poids a été enlevé de mes épaules. Mais je ne pouvais pas non plus rester les bras croisés, car ma mère faisait partie des personnes qui n’étaient pas autorisées à entrer en Europe. Faire cette danse avec elle était aussi une déclaration. » FR

Design/illustration : Pam & Jenny Portrait © KIK-IRPA, Bruxelles

MNF21-Bruzz-215x142mm.indd 1

22/09/21 16:18

magazine

Elke week verrassende reportages, fijne cultuurtips, en mooie beelden uit de stad.

Photo: Model: Anna Zaharia / (c) Elliot Thiry and Malika Ferchichi

#1755

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

021 26 | 05 | 2

EN

INTERVIE

WS

A N A LY S E

|

S

WS INTERVIE

A N A LY S E

|

S

TIPS

|

|

WS INTERVIE

A N A LY S E

|

S

+BRUZZ

FR

021 18 | 08 | 2

EN

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

NL

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

+ BRUZZ CULTURE

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

NL

021 19 | 05 | 2

EN

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

TIPS

|

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

NL

#1724

#1763

#1754

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

NL

SELECT

THE DEFINITELY TO DO BEST THINGS IN BRUSSELS

EN

TIPS

INTERVIE

WS

|

A N A LY S E

S

|

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

020 30 | 09 | 2

V

NL

+BRUZZ

FR

1

SELEC T

EN

TIPS WS INTERVIE

|

A N A LY S E

S

|

THE ARTS, A HEART FOR ALSO DURING THE LOCKDOWN

TIPS

COLINE & TOITOINE KLEURRIJK ZWARTKIJKEN

ARNO VERSION

PIANO

FEAT. LE PLUS BEAU SOFIANE PAMART

CRÉONS

HALF PENCIL, HALF SPRAYCAN

BRUSSE LSE BOKSEN HOUDT RECHT JONGE REN

Vechten voor de toekomst

ARS JONGE BRUSSELA TE RUIM VEROVEREN DE

MEET MEE DE IT LUCHTKWALITE

+ BRUZZ CULTURE DE POP VAN

PIERRES

HUMOR, MELANCHO E EN AUTO-TUN

LIE

MARKA

SAIRE DU LA FÊTE D’ANNIVER ET ROMÉO PAPA D’ANGÈLE

ELISE PEROI

TEXTILE AS A

Next Generation, Please!

§ Exhibition § Films § Talks & Debates § Performances

EN ONZE SATELLIET HELE KUNNEN DE IENEN WERELD BED

LANGUAGE

3000 BUISJES AR HAPPEN NA ADEM

WIE MOET DE

RENO

VATIE BETALEN?

JONGEREN IN

LOCKDOWN

‘ON ZE JEU GD S’ ON TG LIPT ON

+ BRUZZ CULTURE

ONZE TORENS ROTTEN WEG

DIKKE

SWAG LIMBURGSE PLAGE OP BRUSSELSE

NYI ONYA JENNY AMBUKIYE SAPE ODE URBAINE

À LA

EUROPESE WIJK LOOPT LEEG

N VINCEN BEECKMALIFE” “PHOTOGRAPHY

‘Waar zijn al ’ die mensen?

IS

KATHERINE LONGLY IE PHOTOGRAPH BLIEKE ET NICOLE

DE ZES TIPS OM ER CORONAWINT DOOR TE KOMEN

au Grand amour Camping Kitsch

BRUSSE EGYPTISCHE WINT SAMEH ALAA BESTE K PALM VOOR

NEEM EEN ABONNEMENT EN MIS GEEN ENKEL NUMMER GA SNEL NAAR BRUZZ.BE/ABONNEMENT #1744

#1756

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

021 02 | 06 | 2

EN

INTERVIE

WS

|

A N A LY S E

S

|

TIPS

+ BRUZZ CULTURE

EN

INTERVIE

WS

|

A N A LY S E

S

|

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

NL

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

INTERVIE

THE LOCKDOWN

WS

|

A N A LY S E

S

|

INTERVIE

WS

DE RING ROND

|

A N A LY S E

S

|

TIPS

150 BRONNEN

GOBLET DOMINIQUE SURY & CAROLINE

TER

N ESTIVALE LA LA DESTINATIO DES BRUXELLOIS PLUS PRISÉE

SORCIÈRE

MATHIEU PERNOT A GREEK TRAGEDY APHS IN PHOTOGR

VAN DE IN HET HOOFD ARS VACCINTWIJFELA

DE STILSTAND

VAN HET SEKSW

ERK

TUTIE ‘‘MET PROSTI N KOOP JE GEE STEMMEN’

R JUSTITIEMINISTE QUICKENBORNE VEEL VOOR’ VINCENT VAN BRUSSEL NIET STELT ZONDER ‘VLAANDEREN

FOUNDATION THE LOKAL FOTOTEK OUVRENT BOUTIQUE FRANKY ET JOHNNYHEYVAERT DANS LE QUARTIER

WS

|

A N A LY S E

S

|

IS INSCHRIJVINGSTIJD OKEN WEER AANGEBR ZELF HOE ZORG JE VOOR EEN GOEDE ?

MIX OP SCHOOL

IZEN CULTUURHU VUIST MAKEN EEN

KLEI NE REVOLTE

1

EN

+ BRUZZ CULTURE CABIN FEVER

EXTREEM LUISTEREN AMEEL MET BRECHT

CHASSOL

UN CHOU À BRUXELLES

ICHRAF NASRI

POLITICAL BODY

Een abonnement op BRUZZ magazine is gratis voor wie in het Brussels Gewest woont. Woon je buiten het Brussels Gewest? Voor slechts € 25 krijg je BRUZZ magazine een jaar lang in je bus!

II

TIPS

HOE HOT IS DE BRUSSELSE HIPHOP?

IN DE STAD

RUE DE MANCHES

1

FR

WEEK VAN DE IEK BELGISCHE MUZ

BRUSSEL

DIT WATER NODIG ‘WE HEBBEN WERELD’ IN EEN DROGERE

HEEFT ‘MIJN ROMAN REDDEN’ ME MOETEN

V

NL

INTERVIE

EN VEEL GELD HOE VLAANDER KAN BESPAREN

ELS MOORS

Young people take over Bozar AFKEER VAN DE 21 Oct.£14 Nov.’21 SPUIT

021 14 | 07 | 2

EN

TIPS

+ BRUZZ CULTURE

LA BD SE FAIT

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

021 05 | 05 | 2

EN

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

NL

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOORX ANTWERPEN P303153

FR

021 10 | 03 | 2

THE ARTS, A HEART FOR ALSO DURING

TIPS

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

18 FLAGEYPLEIN PLACE FLAGEY

FR

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

NL

#1762

#1752

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY VAN EEN UITGAVE VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

NL

EN SKATERS VRAG BEGRIP BRUSSEL OM UCTUUR EN INFRASTR

‘WIJ ZIJN E LIEVE JONG MENSEN’

Under the skin

WHAT MAKES THE ARTISTIC SOUL OF NABOU CLAERHOUT TICK?

‘I have a soft spot for places hardly anyone goes’ EN

She did not choose the instrument that everyone already played, she chose the trombone. “I prefer the side-path to the main road,” says Nabou Claerhout, and you can hear that on You Know, the debut album of her quartet N∆BOU.

BRUZZ | PORTRAIT

— TOM PEETERS, PHOTO HELEEN RODIERS

On You Know, Nabou Claerhout and her band seem to have found a rewarding loophole in the unusual combination of trombone, electric guitar, double bass and drums that lets them work creatively with the twelve notes in Western music.

Freshness prevails over pigeonholing. That’s also why the original band name Nabou Claerhout Quartet was

have chosen their instrument very consciously. My partner also teaches, but hears different stories: ‘I didn’t know what to choose’ or ‘My mum told me to’. With me, everyone has a real desire to play this specific instrument.”

It also has to do with curiosity. “I have a soft spot for places hardly anyone goes, I want to know what

“Composing is not about looking out your window and writing a piece about the bird you see flying past. Sorry!” quickly changed to N∆BOU, which keeps all roads open.

There is a book, written a long time ago, about which characters go with which musical instruments, the trombonist tells us in the penthouse apartment in the centre of Brussels she shares with her partner, guitarist Machiel Heremans. “For example, brass players always seem to be late and flutists are very precise.” It sounded like a horoscope, but she thought it made sense in her case.

Especially considering her wilful choice of the maverick of the instrument class, as if brass requires an extra dose of character and adds a bit of colour. “When I look at my trombone and brass class, I notice that they are all characters who go for it. My students seem to me to 44

there is to do there.” She calls herself curious and open-minded but sometimes, she can be fussy and has had to learn to let go. She already stands out because of her choice of instruments, she also does that as a woman of colour in Belgian jazz.

“Mentally I do have a hard time with it sometimes. I’ve already asked myself the question: am I here because you guys like my music, or because you can tick all the boxes with me?” Because of the many positive reactions and several awards – last summer Young Jazz Talent at Gent Jazz – she doesn’t really lose any sleep over it, but it all remains very ambigious. “The simple fact that I have a brown skin tone, while my family has lived in Flanders for three generations, has a huge impact.

Especially in the press, colour is overemphasized. In the past it was paradoxically just the opposite: I had to speak Flemish as well as I could to show that I was doing my best.” As difficult as the puzzle remains, the fact that our stages were not as colourful and feminine at the same time was perhaps an additional motivator? “Indeed. Again, the fact that there weren’t that many of us made me like it.”

UNROMANTIC The reason why Nabou Claerhout started playing music is more straightforward. “Because it affects me emotionally. This is also what I hold on to when composing. I remember a workshop where someone told me that if your music does something to you there is someone else in the world who will be touched by it. It has given me peace of mind. So, it is first and foremost about being touched by something.

Then I figure out how to write it down and translate it to my fellow musicians. You need that self-confidence, because it’s quite something: being on stage with your own music.”

The music of others is a great aid when composing. That could be a solo that a band member improvises

or something from her music theory lessons or the research she does by dissecting other compositions, where a book about a rhythmic concept by drummer Mark Guiliana was an eye opener. “It sounds very unromantic, but composing is not about looking out your window and writing a piece about the bird you see flying past.

Sorry!” During the artistic process she can just as well be seduced by a fragment of a pop or jazz song as by a classical composition, as becomes evident in “Who Owns What”, the closing song of her new record for which she transcribed a chord scheme from a choir piece by Bach.

She thought the title, plucked from a laundry list of artworks in Tate Modern, sounded philosophical.

“Who is entitled to what? I like things that make you think. Though I hope my music can be for everyone, not just a select few. New compositions such as ‘K.I.P.’ and ‘You Know’ are very complex, but you don’t have to hear that complexity. I want my mum, with no theoretical background, to enjoy it too.”

NΔBOU: YOU KNOW Release: 22/10 on Outhere Records Concerts: 30/11, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be & Nabou Claerhout & Lynn Cassiers, 7/11, Bozar, www.bozar.be

“IK VERKIES HET ZIJPAD BOVEN DE GROTE BAAN”

« JE PRÉFÈRE LE SENTIER À LA ROUTE PRINCIPALE »

Nabou Claerhout koos niet voor het instrument dat iedereen speelde, maar voor de trombone. Op You know, het debuutalbum van haar kwartet N∆BOU, vindt ze in de ongewone combinatie van trombone, elektrische gitaar, contrabas en drums een achterpoortje om alsnog creatief aan de slag te gaan met de twaalf noten van de westerse muziek.

Frisheid primeert op hokjesdenken. Ook als vrouw van kleur in de Belgische jazz valt ze op.

“Daar heb ik het soms moeilijk mee. Sta ik hier omdat jullie mijn muziek goed vinden of omdat je met mij alle vakjes kan afvinken?”

Nabou Claerhout n’a pas choisi l’instrument que tout le monde jouait : elle a opté pour le trombone. Sur You know, le premier album de son quartet N∆BOU, elle invente une nouvelle façon de jouer avec les douze notes de la musique occidentale, en combinant de manière insolite trombone, guitare électrique, contrebasse et batterie. Elle se distingue aussi en tant que femme de couleur dans le jazz belge. « J’ai parfois du mal avec ça.

Suis-je ici parce que vous aimez ma musique ou parce que vous pouvez cocher toutes les cases avec moi ? »

NL

FR

Nabou Claerhout Born in 1993 in Antwerp Studied arts in Brussels, spent five years at Codarts in Rotterdam and one year at the Royal Academy of Music in London In 2019, she released the EP Hubert with her quartet N∆BOU – trombone, electric guitar, double bass and drums – formed in 2016 and this has now been followed by debut album You Know Crowned Young Jazz Talent at Gent Jazz last summer. With the prize money she put together a young European trombone ensemble

BRUZZ | INTERVIEW

Teaches at the music academies of Wilrijk and Kortrijk and does research at the UAntwerpen

Soon at AB 20 + 21 OCT SOLD OUT

MON 15 NOV

STIKSTOF

Kaki King

SAT 27 NOV

Milo Meskens TUE 30 NOV

N∆BOU

Freddie Konings

WED 01 DEC

Tout Va Bien FRI 03 DEC

Killthelogo 03 + 04 DEC

FRONT 242

Support: Wolfgang Flür SAT 04 DEC FRI 22 OCT

Freddie Konings MON 25 OCT

KU Leuven × AB Talks: is music streaming fair?

Free

TUE 26 OCT

MON 15 NOV

Thurston Moore Group TUE 16 NOV

The Colorist Orchestra ft. Howe Gelb

7 Jaws

MON 06 DEC

Stoomboot 10 jaar WED 08 DEC

Nathan Gray + TWIABP Support: Shoreline

Lili Grace

THU 18 NOV

Support: JEN

Spinvis

09 + 10 + 11 + 21 DEC

WED 27 OCT

FRI 19 NOV

Zwangere Guy

The Pineapple Thief

Admiral Freebee

Support: Alex Henry Foster & The Long Shadows

SAT 20 NOV

FRI 29 OCT

SUN 21 NOV

5Y Crevette

Brussels TUUB José James

w/OTTO, Reymour

+ special guest Taali

SAT 30 OCT

SUN 21 NOV

Support: Yanne

Support: OPROER

SOLD OUT

THU 09 DEC

Dans Dans

presents ‘Zink’ Robbing Millions

RHEA

Naima Joris SAT 30 OCT

MON 22 NOV

SUN 31 OCT

WED 24 NOV

Support: COMA

+ David Mendez

Gabriel Rios

Brearcubs

Lucas Santtana

Grandbrothers MON 01 NOV

Jesse Malin

Priya Ragu

FRI 10 DEC

Robbing Millions

TUE 02 NOV

Marja Ahti free

SUN 12 DEC

Sttellla

WED 03 NOV

Sloper

MON 13 DEC

Dance of the Seven Veils

Support: Boogie Beasts THU 04 NOV

Courtney Marie Andrews

Opera THU 16 DEC SOLD OUT

Whispering Sons

THU 11 NOV

THU 25 NOV

THU 11 NOV SOLD OUT

THU 25 NOV

Glitterbeat presents

SAT 13 NOV

FRI 26 NOV

28+29+30 DEC

Lydmor Brutus

Novastar

Priya Ragu Mooneye LØYD

FRI 17 DEC

Tamikrest

Kapitein Winokio

info & tickets: abconcerts.be

BRUZZ Select. Eat & Drink

Owner Nicolas Clarebout and his little rascal Winok.

A hot new café EN

At a time when businesses in the food and hospitality sector are on the look-out for new and more ethical models, Café Winok is leading the way by demonstrating how to be inclusive and sustainable. — MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE CAFÉ WINOK

••••

avenue Louis Bertrandlaan 48, Schaarbeek/ Schaerbeek, www.cafewinok. be, wo/me/We > vr/ve/Fr 8 > 23.00, za/sa/Sa 9 > 23.00, zo/di/Su 9 > 21.30

Winok loves to take a walk around the neighbourhood. His favourite pastimes include ransacking bins and stealing croissants that are left too close to his nose. But who is this black-furred little rascal? He is the mascot of a new place that opened in Schaarbeek/ Schaerbeek on 2 July. The dog in question, who belongs to the proprietor, is a “Schipperke”, a type of miniature Belgian Shepherd, a breed that originated in Brussels.

Fortunately, Nicolas Clarebout (36) keeps an eye on him and foils the four-legged scamp’s antics most of the time.

Clarebout has experience working in fair trade (Ethiquable). During the lockdown, he became inspired to start his own business. He has taken over the former premises of the popular café L’Espérance.

From the moment you enter, a ramp providing wheelchair access lets you know how the place has changed. The thirty-something-year-old has adopted an approach based on inclusivity, locally sourced produce, DIY, ethical values, good taste, and recycling.

Recycling? The seats and the counter are made out of the shutters that once hung in the

five large windows that light the space, which now contains Scandinavian furniture and pretty marble tables. Outside, there is a lovely terrasse. Local produce? The well thought-out selection of suppliers will inspire locavores, from the ginger kombucha by Smile, available on tap, to the beers from the Brasserie de la Lesse.

Those who enjoy a pint will be glad to find that the place has shed its hipster café vibe: you can get a draught pils for €2.20.

DIY? Passionate about coffee, Nicolas Clarebout has been exploring the art of revealing the aromas of coffee,

he roasts all the coffees on sale himself. Ethical values? He buys his coffees from This Side Up, a small outfit based in Amsterdam that is committed to paying a fair price to their suppliers all over the world.

Good taste? As well as the coffees, which are made with a Dalla Corte machine, Café Winok offers fabulous snacks, including platters, tapas, and sweet treats. On our visit one lunchtime, we enjoyed a delicious soup (€6.50) served with excellent bread. It was a smooth and comforting broth with notes of carrot, butternut squash, and basil. We also very much enjoyed the quiche (€8.50), from Maison Noirhomme in Lambusart, which was made with plenty of spinach and beautifully offset by a delightfully fresh salad containing roast pepper and finely sliced cucumber.

BRUZZ Select. Cinema

FILM VAN DE WEEK Welkom op planeet Carax NL

‘So may we start?’ Met dat lied opent Annette. Neem de vraag serieus, want daarna is er geen weg meer terug. Je bent vertrokken voor een uitzinnige, duistere rockopera van de raarste vogel onder de Franse filmregisseurs: Leos Carax.

— NIELS RUËLL ANNETTE

••••

FR, dir.: Leos Carax, act.: Adam Driver, Marion Cotillard, Simon Helberg

Waar te beginnen bij Leos Carax? Geniale gek, cinéaste maudit, auteur van zes langspeelfilms die nergens mee te vergelijken zijn – zelfs niet met elkaar. Mauvais sang, Les amants du Pont-Neuf, Holy motors: zo goed als elke film die van hem uit de lucht valt, is een evenement – helaas ook omdat er tussen twee films soms een decennium voorbijsnelt. Maar binnen die kosmische onvoorspelbaarheid stond het ergens in de sterren geschreven dat hij ooit een muziekfilm uit zijn rocksterhoed zou toveren.

Van zijn fetisjacteur Denis Lavant die in Mauvais sang door de Parijse straten sprint

Adam Driver en Marion Cotillard spelen een celebritykoppel dat al zingend naar de afgrond glijdt.

op ‘Modern love’ van David Bowie tot het aangrijpende muzikale intermezzo van Kylie Minogue in Holy motors: Carax kan films via muziek op

eenzame hoogte brengen.

Ron en Russell Mael hadden dat in de smiezen. De Amerikaanse broers, die samen de cultgroep Sparks vormen, polsten bij de Fransman naar interesse om hun scenario voor een rockopera te verfilmen. En daar is het integraal gezongen, experimentele en ambitieuze Annette uit voortgekomen.

Deels in Brussel gefilmd, maar dat is er amper aan te zien.

WTF-MOMENTEN

Bij gebrek aan een zingende wonderbaby werkte Carax met een marionet.

48

Adam Driver, die probleemloos blockbusters als Star wars of The last duel afwisselt met arthouseparels als Paterson of Marriage story, leent zijn bas aan een stand-upcomedian die van duistere provocaties houdt.

Marion Cotillard leent haar zangtalent aan een operadiva die elke avond op de bühne sterft. Tot jolijt van de media vormen ze een celebritykoppel.

Maar na de geboorte van Annette verwordt het liefdessprookje steeds meer tot een nachtmerrie. De narcistische

stand-upper dondert na een giftige voorstelling van zijn voetstuk, verdrinkt in jaloezie, agressie en controledwang en dwingt zijn zingende wonderbaby Annette tot het ene optreden na het andere.

De titels verraden de uitbundigheid van de liederen van Sparks: ‘Let’s waltz in the storm!’, ‘True love always finds a way’, ‘We love each other so much’. Dat laatste nummer brengen Driver en Cotillard ten gehore tijdens orale seks. Bij gebrek aan een zingende wonderbaby werkte Carax met een marionet. Het aantal wtf-momenten is niet bij te houden. De wellicht net iets te lang aangehouden, surreële extravaganza is niet voor iedereen. Zoals elke Carax is ook deze te nemen of te laten.

Maar saai wordt dit zotte festijn van artificialiteit geen seconde.

Ook los van het verhaal en de muziek laat Carax zijn cinema walsen met visuele vondsten, funky camerabewegingen en andere verrassingen. So may we start? Hell yeah.

FESTIVAL

MORE FILM

Bons baisers de Corée FR

Attendez la semaine prochaine pour binge-watcher la série trash de Netflix Squid Game. Cette semaine, le Korean Film Festival Belgium vous montre à quel point le cinéma coréen est riche, varié et captivant, et ce depuis des décennies. — NIELS RUËLL

Avez-vous apprécié Parasite, qui a remporté la Palme d’Or et l’Oscar du meilleur film ?

Ce succès n’est pas tombé du ciel. Depuis vingt ans, Bong Joon-ho réalise des films qui n’ont rien à envier à son chef-d’œuvre primé. Et c’est loin d’être le seul Coréen à exceller dans le cinéma. C’est ce qui ressortira de ce festival du film coréen, qui met les bouchées doubles à l’occasion du 120e anniversaire des relations diplomatiques entre la Belgique et la Corée.

Le festival s’ouvre sur un film que les Coréens attendaient : Samjin Company English Class de LeeJong-pil.

Le récit de trois employées de bureau dans les années nonante qui veulent gravir les échelons de la hiérarchie et qui se heurtent à un scandale

environnemental. Le documentaire K-POP Genesis se penche sur l’histoire de la musique pop coréenne et présente des adolescents qui étaient aux premières loges lors de l’émergence de l’industrie musicale dans les années nonante. Les beaux gosses de BTS portaient encore des couches à l’époque.

Cette année, le festival met à l’honneur les films d’animation, l’occasion de revoir The King of Pigs. Bien avant Parasite et Squid Game, ce thriller brutal et stylisé a mis en lumière les inégalités énormes qui peuvent être fatales en Corée. Le réalisateur Sang-Ho Yeun a fait fureur par la suite avec le film de zombies Train to Busan.

Une troisième partie est

constituée de cinq trésors cachés. Poetry de l’ancien écrivain et ministre de la culture Lee Chang-dong est un portrait finement observé d’une grand-mère atteinte de la maladie d’Alzheimer, un mélodrame qui traite des maux de la société moderne et une ode sincère à la poésie et à la beauté qui nous entoure.

D’un autre calibre mais tout aussi fortement recommandé, The Wailing du réalisateur Na Hong-jin. Ce n’est un secret pour personne : ce thriller rural, toujours surprenant, plus intense et plus sombre, est l’un des films d’exorcisme les plus marquants depuis L’Exorciste.

KOREAN FILM FESTIVAL BELGIUM 22 > 30/10, Bozar & Galeries, brussels.korean-culture.org

1

Halloween kills US, dir.: David Gordon Green, act.: Jamie Lee Curtis, Judy Greer, Andi Matichak

NL/ Je kan een boom opzetten over wie nu de gemeenste

slachter is. Jigsaw, Ghostface, Freddy Kruger of toch maar Jason Voorhees? Maar de OG is Michael Myers. De gemaskerde psychiatrische patiënt die geen woord zegt, plantte zijn mes in onschuldige tieners in de slasher die het genre op gang trok: Halloween van John Carpenter.

43 jaar later maakt hij nog steeds slachtoffers. Laurie Strode (Jamie Lee Curtis) is dat beu en richt samen met haar dochter en kleindochter een wrekersbende op om de stalker voorgoed het zwijgen op te leggen. Indieregisseur David Gordon Green reanimeert de horrorfranchise zonder aan John Carpenter te kunnen tippen. (NR)

2

Illusions perdues FR, dir.: Xavier Giannoli, act.: Benjamin Voisin, Cécile de France, Gérard Depardieu

FR/ Un jeune poète décide de tenter sa chance dans le Paris du XIXe siècle, mais il se heurte au pouvoir de l’argent, à l’entre-soi, à la concurrence et à l’opportunisme. C’est plutôt étonnant que les Illusions Perdues, le roman satirique et réaliste de Balzac, ne soit pas adapté plus souvent au cinéma. Il regorge de thèmes, de personnages hauts en couleur, de beaux décors et de belles répliques. Xavier Giannoli s’est lancé dans l’aventure et a réuni le budget et un beau casting pour une adaptation ambitieuse. Le réalisateur de Quand j’étais chanteur et de Marguerite voulait en faire un vrai film. Espérons que ce ne soit pas une illusion. (NR)

3

Wolfwalkers IE, dir.: Tomm Moore, Ross Stewart

EN/ In Kilkenny in 1650, the English colonisers banned

SAMJIN COMPANY ENGLISH CLASS

the Irish from venturing outside the city walls. A young heroine refuses to stay in her hovel and, in the surrounding woods, befriends a child of nature who turns into a wolf at night. This swirling ode to freedom, imagination, nature and the wolf is so beautiful that it makes one weep. The graphics of the animated film, which is drenched in folklore, history and magic, make it particularly enchanting. The tightly stylised, picturesque drawings are to die for. With it, Tomm Moore concludes his Celtic trilogy, which began with The Secret of Kells (2009) and Song of the Sea (2014). (NR) 49

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

FESTIVAL

THEATRE & DANCE

Vrijheid zonder grenzen?

NL/ Is er een toepasselijkere naam om dit

najaar te kleuren dan ‘Festival van de Vrijheid’?

Want is dat niet waar we de afgelopen achttien maanden collectief naar snakten? De vrijheid om te leven en beleven, om elkaar (aan) te raken zonder gevaar voor besmettingen of boetes? Ja, het Festival van de Vrijheid lijkt precies op tijd te komen.

Nochtans is dit jaarlijkse evenement geen manifestatie van virusontkenners die in de pandemie een complot van duistere krachten ontwaren, noch een pr-stunt van politici die de kiezer een nieuwe ‘roaring twenties’ beloven.

Neen, het Festival van de Vrijheid staat voor een intelligente, multidisciplinaire reflectie op de staat van onze rechten en vrijheden. Dit jaar staan de thema’s ‘vertrouwen, wantrouwen en toezicht’ centraal tijdens het festival, dat bulkt van de debatten, documentaires, theaterstukken, conferenties en concerten.

Muziek wordt gebracht door een resem eigenzinnige artiesten: van Brussels’ finest Roméo Elvis tot pianovirtuoos Chilly Gonzales, van Yasiin Bey (ook bekend als rapgod Mos Def) tot de Vlaamse souldiva Selah Sue, en van de elektroswing van Caravan Palace tot Catherine

SELAH SUE

Ringer, die muziek van haar cultband Les Rita Mitsouko tot leven wekt.

Voor fans van geëngageerde documentaires staan er wereldschokkende films op het programma, zoals Humanity on trial (over een jongeman die naar Griekenland trekt om vluchtelingen te helpen, maar daar door de autoriteiten van mensenhandel wordt beschuldigd), Fly so far (over vrouwen in El Salvador die vanwege hun miskraam worden vervolgd voor doodslag), The forbidden strings (over Afghaanse immigranten in Iran die de muziek des duivels uit hun versterkers laten klinken), of L’empire du silence (over de oorlog die nu al 25 jaar woedt in de Democratische Republiek Congo).

Gedebatteerd wordt er dan weer over brandend actuele thema’s, zoals privacy, de zoektocht naar een vrouwvriendelijk rechtssysteem, een democratische en egalitaire gezondheidszorg, en de (on)mogelijkheid van revolutie. (GVDH)

FESTIVAL VAN DE VRIJHEID 21 > 31/10, Théâtre National, www.festivaldeslibertes.be

TANGO YA BAKOKO

1

Hou van de dief!

NL/ Straf verhaal: op 23 september 1971 liet

Limburger Mario Roymans zich opsluiten in het Paleis voor Schone Kunsten om ’s nachts het schilderij De liefdesbrief van Johannes Vermeer te stelen. De bedoelingen van de man die later in de kranten ‘Tijl van Limburg’ zou worden genoemd, waren nochtans nobel.

Hij had op tv een reportage over de hongersnood in Bangladesh gezien en wilde het losgeld van 200 miljoen Belgische frank aan de slachtoffers schenken. Iemand moet het doen van theatergezelschap Lazarus maakt hier de diefstal van een Rembrandt-schilderij ten voordele van een platform voor burgerjournalistiek van, en focust op bijkomende complicaties om met kunst of wat dan ook de soms vaag omschreven ‘goede zaak’ te dienen. (MB)

IEMAND MOET HET DOEN 22/10, 20.00, Bronks, www.bronks.be

2

Les aînés racontent

FR/ Pour ceux et celles qui l’ont vécu, l’événement restera à jamais gravé dans leur esprit. En 1960, le Congo déclarait son indépendance, à l’instar d’autres pays d’Afrique. Si leur nombre diminue chaque jour, les témoins sont encore nombreux. Afin de réactiver cette mémoire précieuse et lui donner la place qu’elle mérite dans le récit historique, Mansuela Nguizani a imaginé un podcast consacré aux souvenirs des Bakokos (« les grands-parents »). Un voyage sous le signe de la transmission avec, en arrière-plan, l’exposition de la photographe Leila Lahbi M, une performance de Nadine Baboy et une ambiance sonore signée DJ Mambele. (SOS) TANGO YA BAKOKO 23/10, 16.00, Zinnema, www.zinnema.be & sur les plateformes numériques à partir du 25/10

3

The spirit of house dance EN/ The story of house dance begins in the

1980s, outside nightclubs in New York and Chicago. Ostracised because of their social class, their skin colour, or their sexuality, certain groups developed their own night-time culture: house. The phenomenon has since been exported to Europe, but it is still underdeveloped in Belgium, forcing dancers to travel in order to train and absorb this rich culture. In an effort to build the movement’s popularity, the iconic dancers from Brussels Les Mybalés have teamed up with Raquel Suarez and Samantha Mavinga to present Fill Your Mind, a day-long educational event with shows, workshops, and talks. (SOS) FILL YOUR MIND 23/10, Maison de la Création, Facebook: Fill Your Mind

50

MUSIC & NIGHTLIFE

ART & LITERATURE

WIN! Send in the keyword in bold along with your address and phone number to win@bruzz.be

BARNO KOEVOET

1

Brugse teringherrie op Brussels label

NL/ Wie toe is aan een verkwikkende portie verzengende teringherrie kan deze week zijn hartje ophalen bij Barno Koevoet & the Duijmschpijkers, Brugse gitaargeselaars wier postpunk net zo hard brult en tiert als pakweg Idles. De groep rond zanger Arno Vanhoutte, die in 2018 met zijn andere band Budget Trash de finale van Humo’s Rock Rally haalde, bracht vorig jaar een ep uit bij het Brusselse label Stadskanker, en houdt nu alweer een verse schijf boven de doopvont onder de noemer NO FUX. Een kleinood dat ze voor een portie Stoemp! live voorstellen in de Bonnefooi. Fuck yeah! (TZ) BARNO KOEVOET 20/10, 21.00, Bonnefooi, www.stoemplive.be

2

Une dose de krautrock

FR/ Il y a cinquante ans, Can sortait Tago Mago, un album sur lequel les pionniers allemands du krautrock apportaient au rock un vrai côté avant-gardiste en mêlant le côté noise et psychédélique à des rythmes hypnotiques et des structures de chansons inhabituelles. Une musique qui allait influencer d’innombrables groupes, des Sex Pistols à Radiohead en passant par les Flaming Lips. Pour fêter cet anniversaire, Oï les OX, Joachim Badenhorst, Sergeant, Lennert Jacobs et Milan W. forment un groupe pour l’occasion et interprètent l’album en live dans son intégralité. (TZ)

OÏ LES OX, JOACHIM BADENHORST, SERGEANT, LENNERT JACOBS AND MILAN W. PLAY CAN’S TAGO MAGO 23/10, 22.00, Beursschouwburg, www.beursschouwburg.be

3

Black to life EN/ Theo Croker is not a celebrated name

like Kamasi Washington or Shabaka Hutchings, but the American trumpeter is just as much one of the great innovators of jazz. His new album BLK2LIFE||A FUTURE PAST is a musical celebration of his black identity and a return to his African roots. On this trip, he collaborated with jazz innovator Kassa Overall, R&B singer Ari Lennox and Fugees figurehead Wyclef Jean, among others. Croker’s horizons are broad; he stretches his jazz with pop, R&B and hip-hop influences into a deeply grooving, spiritual hybrid. (TZ) THEO CROKER 22/10, 19.30, Flagey, www.flagey.be

CRUSH

1

Schoon uitzicht op een grote kerel

NL/ Raoul Servais, pionier van de animatiefilm, draait intussen 93 lentes mee op deze aardkloot, en is nog niet van plan te stoppen met draaien. Eerder dit jaar startten de opnames van Der lange Kerl, zijn vijftiende korte animatiefilm. Voorbereidende schetsen daarvan zijn nu voor het eerst te zien in het Belvue Museum, naast tekeningen en decorstukken uit zijn andere films. De blik op het universum van de geëngageerde vernieuwer met een hart voor het surrealisme wordt gecureerd door François Schuiten, zelf onvolprezen schepper van wonderlijke werelden en in de vroege jaren 1990 de rechterhand van Raoul Servais bij het maken van Taxandria. (KS)

LAZARUS

6x2 tickets, Bronks, 22/10, 12+

NL/ Theatercollectief Lazarus brengt in ‘Iemand

moet het doen’ hulde aan nobele dief Mario Roymans. Die ontvreemde in 1971 uit het PSK een schilderij van Vermeer, eiste een losgeld voor de hongerlijders in Bangladesh, maar werd al snel roemloos ingerekend. Mail ‘lazarus‘

RAOUL SERVAIS. EEN WERELD TUSSEN MAGIE EN REALISME > 6/3, Belvue Museum, www.belvue.be

2

Habiter demain

FR/ S’il y a bien une question que posent avec insistance les événements climatiques à venir et les bouleversements sociaux qui vont suivre, c’est comment allons-nous habiter la terre. Modestement la Maison du Livre a choisi de faire confiance à l’imagination et plus particulièrement à celles des artistes accueillis pendant deux mois. Chloé Schuiten et Clément Thiry ont eu carte blanche pour réinventer un habitat provisoire qu’ils ont façonné avec ce qui est trop vite considéré comme des rebuts d’un trop de consommation. Dans une montagne de vêtements délaissés, ils ont creusé une chambre où ils pourront faire la sieste, rêver et fabriquer un livre pour demain. (GB)

HABITER LE RESTE > 8/12, La Maison du Livre, www.lamaisondulivre.be

3

GARDENIA - 10 ANS PLUS TARD 5x2 tickets, KVS, 22/10

FR/ Le spectacle Gardenia des Ballets C de la B a connu un succès international en 2010, de Montréal à Taipei. Dans cette reprise, les sexagénaires, qui livrent des témoignages émouvants sur leur vie entre masculinité et féminité, sont septuagénaires.

Envoyez « gardenia »

Plastic and passion EN/ The fresh love affair between the Design

Museum Brussels and the Museum van Elsene/ Musée d’Ixelles is neither usual nor self-evident and that makes it all the more exciting. With “Crush”, the two Brussels institutions are forging novel links between some of the 2,000 both everyday and unique objects in the Plastic Design Collection of the one and a selection of paintings, sculptures, photographs and drawings from the temporarily displaced collection of the other. The result is a playful and daring take on the cross-border lure of art, against all odds. What’s a century or four when you’re in love... (KS) CRUSH 22/10 > 6/3, Design Museum Brussels, designmuseum.brussels

T.REX

5x2 tickets, Museum of Natural Sciences

EN/Tyrannosaurus rex is known as the ultimate predator of the Cretaceous period, but what do we know about this beast? At the “T.rex” exhibition you will learn, among other things, how fast it could run and how much it ate, while being face-to-face with a gigantic skeleton of the monster. Tickets are valid until 7 August 2022. Email “T.rex”

51

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. sales@bruzz.be Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; DISTRIBUTIE Rest3631 van 6044 België: 25 euro per jaar; BE98 3393 Ute IBAN: Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE IBAN: BE98 3631 van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 Utevan Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Vlaams Brusselse Buiten België: 30 euro per Media jaar. vzw ALGEMENE DIRECTIE Buiten België: 30 euro per jaar.

DirkOPLAGE De ALGEMENE Clippeleir DIRECTIE BRUZZ Flageyplein OPLAGE Dirk De Clippeleir OPLAGE : 62.609 exemplaren. 18, 1050 Brussel, HOOFDREDACTIE OPLAGE : 62.609 exemplaren.

02-650.10.65 Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), ADVERTEREN? HOOFDREDACTIE ABONNEMENTEN ADVERTEREN? Marthe Paklons, 02-650 10 61 Josiane De Troyer Mathias Declercq Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be Mathias Declercq Gratis sales@bruzz.be CULTUUR & UITin Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; GerdDISTRIBUTIE Hendrickx CULTUUR & UITute.otten@bruzz.be Ute Otten, 02-650.10.63, DISTRIBUTIE IBAN: BE98 3631 6044 3393 Gerd UteHendrickx Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be REDACTIE van Vlaams Brusselse Media vzw ALGEMENE DIRECTIE Nathalie Carpentier, EvaDIRECTIE Christiaens, Sarajaar.

De Buiten 30 euro per Dirk REDACTIE De ClippeleirBelgië: ALGEMENE Sloover, KrisDirk Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn DeCarpentier, Clippeleir OPLAGE 51.000 exemplaren.

Nathalie Eva Christiaens, Sara De HOOFDREDACTIE Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn HOOFDREDACTIE ADVERTEREN? Marthe Paklons, Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Mathias Declercq Post, KurtPitteurs Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Kristof hoofdredacteur), 02-650 10 61, (algemeen sales@bruzz.be Zonderman Mathias Declercq Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom CULTUUR & UIT DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, MEDEWERKERS GerdZonderman Hendrickx ute.otten@bruzz.be CULTUUR & UIT Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Gerd Hendrickx REDACTIE ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir MEDEWERKERS Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, SaraMichaël De Nicolas Bechet, Bellon, REDACTIE Trachet, Tom VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden Pitteurs (algemeen Sloover,HOOFDREDACTIE Kris Hendrickx, BettinaKristof Hubo, Jasmijn Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nathalie Carpentier, EvaVan Christiaens, Sara DeNick hoofdredacteur), Renterghem Post, Kurt Snoekx, Sophie Bram Soukias, Roan Van EINDREDACTIE Sloover,Tom Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Van Bogaert, Michel Verlinden Eyck,Trachet, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom &Van UIT Gerd Hendrickx Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Karen De CULTUUR Becker, Geert der Hallen, Sophie Zonderman Eyck, Steven Van Maarten TomKris REDACTIE Eva Garsse, Christiaens, SaraVerdoodt, De Sloover, Soukias EINDREDACTIE Zonderman MEDEWERKERS Hendrickx, Bettina Hubo, Post, Kurt Karen De Becker, Geert VanJasmijn der Hallen, Sophie VORMGEVING Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Eyck, Steven Soukias MEDEWERKERS Patrick Jordens, TomPlaizier Peeters, Niels Ruëll, Nick Heleen Rodiers, Ruth Van Garsse, Tom Zonderman Nicolas Bechet, Michaël Bellon, Trachet, Tom VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden VORMGEVING VERTALING Patrick Jordens, Tom Nicolas Peeters, Alsteen, Niels Ruëll, NickBechet, MEDEWERKERS Gilles Heleen Rodiers, Ruth Plaizier JohnEINDREDACTIE Arblaster, Frédérique Beuzon, Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden Michaël Bellon, Patrick Jordens, Tom Peeters, Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Martin McGarry, Laura Jones VERTALING Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, EINDREDACTIE Soukias Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Michel Verlinden FOTOGRAFIE Karen& DeILLUSTRATIE Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Holmer-Arblaster, Laura Jones,Becker, MartinSophie McGarry EINDREDACTIE Karen De Noémie Soukias BartVORMGEVING Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, HeleenSoukias, Rodiers, Ruth Plaizier Geert Van der Hallen Marsily, FOTOGRAFIE Steve Michiels, Ivan Put, & ILLUSTRATIE VORMGEVING VERTALING Saskia Vanderstichele, Vercnocke VORMGEVING Plaizier, HeleenNoémie Rodiers Bart Dewaele, Wide Kim, Ruth Wauter Mannaert,

voorjenader onderzoek. kwam slachten! terug met een moet er al een hele hoopIktegelijk forse met rustig inhoud, dat laatste verwijderde Ik lietpistolet de stukken bakken in ruime olie COLOFON Nick Trachet NickTrachet Trachet omerdebehoorlijk maten tewat kunnen nemen.

Nick enikikeven voegde gehakte ajuinHet aan ding Brusselaar die de stad woog 45 gram, bolrond met een diameter van Brusselaar die de stad toe, wat pepertjes en look. Na anderhalf uur was endedewereld wereldculinair culinair en centimeter, de hoogte zeven detwaalf kip nog steeds oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit, ontdekt ontdekt centimeter.

Zo’n raspistolet is met erg dan eten we wat later.

In de tropen zijneen maaltijden krokante, dunne korstkrijgt omhuld trouwens ergmaar relatief, iedereen een rond bord een voor nader onderzoek.

Iktegelijk kwam terug wanneer hij of zij thuiskomt, eten magslachten! dan met al een vederlicht wit Geen spoor van moet jebroodkruim. er al een hele het hoop pistolet metvoor inhoud, dat laatste verwijderde Ik altijd liet desesamzaadjes, stukken rustig bakken in ruime lauw zijn, er forse is genoeg iedereen. nieuwlichterij als slaapbollen ofolie NickTrachet Trachet even omerde maten tewat kunnen nemen.

Het voegde behoorlijk gehakte ajuin aan ding Ik deeden erikik wat water bij om het stoven rustig Wie langs deopgevallen?

Afrikaanse winkels moet zonnebloempitten: puur gladde korst.

Het broodje Is het u ook Alles inwandelt, de Nick voeding lijkt schalen, waar we uur vloeibaar Brusselaardie diededestad stad woog 45 gram, en bolrond metanderhalf een diameter van goud uit Brusselaar toe, wat pepertjes look.

Na was verder te laten lopen.

Nu had ik al kip met ajuin het zeker al zijn opgevallen: op de vitrine hangt dat jecentimeter, er niet onmiddellijk in kunt kleiner te worden. Niet lang geledenen kwam hetculinair extraheren, gaan mee.

Terug in de en dewereld wereld culinairis zo groot de de hoogte zeven detwaalf kip nog steeds oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit, (het rook daarvoor écht naar is kip in te dehoog. keuken), maarwe ikze had vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera. bijten, moet het inerg nieuws Nutella kleinere potten op de markt ontdekt keuken doen in een kookpot ontdekt centimeter.

Zo’n raspistolet is met een dan eten we het wat later.

In deJe tropen zijn maaltijden hettwee nog breken graag wat Afrikaanser.

Kennen jullie Meestal staat dezelfde er het lachende gezicht van een of lichtelijk pletten. heteen terond breken brengt. Voor prijs als de vroegere met eenOm grote klomp boter, een takje terug met een krokante, dunne korst omhuld een trouwens ergmaar relatief, iedereen krijgt bord voor nader onderzoek.

Iktegelijk kwam moet je er al een hele slachten! agussi?

Agussi – ook bekend als egusi, agushi ofhoop Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek. wanneer hij of zij thuiskomt, het etengesnipperde mag dan al ajuin. vederlicht wit broodkruim.

Geen spoor van kent een pistolet een snede in deenbovenkant. grotere, uiteraard! Ja, de hazelnoten zijn duurder selder wat forse pistolet met inhoud, dat laatste verwijderde egushi – wordt gebruikt in Het gaatmeneer! over diepvrieskip.

Maarhouden niet om niet de nu lauw zijn, isIk altijd genoeg voor iedereen. liet de stukken rustig nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen Kruiden!

Even laten aanstoven en in ruime olie Technisch isvoornamelijk dat er om het zwellen van het deeg in ofbakken geworden En de mensen Ik deed er wat water bij om het stoven rustig Wie langs de Afrikaanse winkels wandelt, moet West-Afrika.

Het zijn de zaden van een meloenoveral dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen zonnebloempitten: puur gladde korst.

Hette broodje Is het u ook opgevallen? in de voedingde lijkt Nick Trachet ikikeven om debehoorlijk maten kunnen nemen. dan onder water zetten.

Laat 25 hete oven op en te vangen.

Maar een leraar van prijsverhoging, dus doen zeNick het viaAlles volumeTrachet voegde er wat gehakte ajuinHet aan ding Trachet verder latendat lopen.

Nu ik al kipen met het zeker zijn Nick opgevallen: de vitrine hangt isvele zotegroot je erminuten niethad onmiddellijk inajuin kunt en zeef het kleiner teal worden.

Niet langopgeleden kwam het of van soort, pompoensoorten, gepeld die te oud zijn volgens de normen van de zacht sudderen geschiedenis op rust vertelde mij lang geleden dat verkleining.

Brusselaar die de stad woog 45 bolrond metanderhalf een diameter van Brusselaar stad Het toe, wat pepertjes look. uur was (het rook daarvoor écht naar kip inop degram, keuken), maar ik had vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera.

Brusselaar die dedie stad engemalen. bijten, is het te hoog.

Je en moet het in Na nieuws Nutella kleinere potten opde de markt resultaat lijkt wat amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard niet vocht.

Nu hebt u dede basis voor een die sneehet denog vruchtbaarheid verzinnebeeldt; Laatst kwam mijn huisgenote terug van de ontdekt graag wat Afrikaanser.

Kennen jullie Meestal staat dezelfde erde het lachende gezicht van een en de wereld culinair wereld culinair twee breken of lichtelijk pletten.

Om het te breken brengt.

Voor prijs als de vroegere de wereld culinair twaalf centimeter, de hoogte bedroeg zeven der. Je vindt vandaag agussi in vrijwel elke oneetbaar verloren, maar zijn ook niet meeren gepast voor de kip nog steeds taai!

Maakt niet uit, heerlijke garnalensoep deeg te genitaliën van een de godin Ceres.

Seals non è vero … ofof om dagelijkse zoektocht naar voedsel de agussi?

Agussi – ook bekend agushi Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek. kent pistolet een snede inegusi, de bovenkant. grotere, uiteraard!

Ja,met de hazelnoten duurder winkel. ‘onze’ moderne smaak die lieverontdekt kip heeft met de zijn Afrikaanse ontdekt maken voor kroketten. centimeter.

Zo’n raspistolet is met een erg dan eten wat later. deintropen zijn maaltijden egushi – wordt voornamelijk gebruikt in hetIn HetIkgaat overeen diepvrieskip. niet om niet de nu Pistolets zijn perisdefi nitie wit.

Ze staan ‘vogels-zonder-kop’. kreeg pakje datMaar meer Technisch dat om we het zwellen van deeg geworden En de mensen houden Van agussi maakt men ‘soep’.

Eigenlijk dikke textuur van tandpasta.

Dusmeneer! gaan deze vogels naar vlees bederft snel.

Het de Het zaden van zelf een meloenoveral dominerende ‘plofkip’. zijnvia legkippen symboolWest-Afrika. voor detrouwens godin en dus puur zijn. korst leek alsof het broodbeleg moest bevatten.

Daarin de hete oven opzijn te moeten vangen.

Maar een leraar van prijsverhoging, dus doenHet ze het volumekrokante, maar dunne omhuld erg relatief, iedereen krijgt een rond bord een saus. Agussi bindt ergvele mooi en geeft een romig Azië en Afrika. Men isoud er ginder verzot op.

Bij ons Vandaar die obsessie met bewaarsoort, of van pompoensoorten, gepeld en die te zijn volgens de normen van de geschiedenis rust vertelde mij lang geleden dat Volkorenpistolets zijnop een ontheiliging!

Pistolets zat wat dus moetverkleining. doorgaan voor koploos wanneer hij of zij thuiskomt, het etenspoor mag van dan al vederlicht wit Geen resultaat.

Laat enkele scheppen rustig meestoven was kip vroeger iets voor zonenmijn feestdagen, totterug van gemalen.

Het lijkt wat op amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard niet middelen bijbroodkruim. de industriële snee de resultaat vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de verdeLaatst huisgenote de worden uitdiehet fijnste meelagussi gebakken, simila bij de pluimgedierte. Het lekenkwam wel zijn porties voor der.

Je vindt vandaag in vrijwel elke verloren, maar ook niet meer gepast voor met de kip en roer regelmatig om.

Hier kunnen eenHet fenomenale ontwikkeling de brave kip lers.

Om een paar dagen te winnen, nog een vismijn!

Daar verkocht men is nu het hoogtepunt van het lauw zijn, erCeres. is altijd genoeg genitaliën van de godin Se nonsesamzaadjes, è vero … voor iedereen. dagelijkse zoektocht naar voedsel met de Romeinen. nieuwlichterij als slaapbollen of Dat gaf in het Duits het woord lilliputters. Niet vuistdik, maarsmaak chocoladereepwinkel. ‘onze’ moderne liever heeft nu metook de nogAfrikaanse groene groenten bij, zoals okra’s, degradeerde tot de goedkoopste proteïne opecht dekipniet hier een Engels potted karper en voorntjes. garnaalseizoen.

Nu zijn er véél, enIkdie Pistolets zijndeed per defi nitie wit.water Zerecept, staanbij ‘vogels-zonder-kop’. kreeg een pakjealleen dat meer Ik er wat om het stoven Wie langs de Afrikaanse winkels wandelt, moet Semmel, nog steeds de naam voor deze broodjes dun.

Kolibries zonder kop! puur gladde korst. rustig Het broodje Is het u zijn ook Alles indeze de vogels voeding lijkt Van agussizonnebloempitten: maakt men ‘soep’.

Eigenlijk dikke textuur van Met tandpasta.

Dusbezingen gaan naarzeker maar bijvoorbeeld ook spinazie.

Een markt.

Hetzelfde in opgevallen?

Afrika. vreugde shrimp: Vandaar ook het verhaal dat de voor de prijzen laag.

Straks, wanneer symbool de godin en moeten dus puur zijn. leek alsof het broodbeleg moest bevatten.

Daarin saus.

Agussi bindt erg mooi en geeft een romig Azië en Afrika.

Men is er ginder verzot op.

Bij ons in het zuiden van dat land.

In het museum van Er was een tijd dat de portie van de werkman verder laten lopen.

Nu had ik pan al kip met ajuin zeker zijn opgeleden de per vitrine hangt tomaatje zorgt ervoor datzo je te jegroot kan vergissen met ze het daar de goedkope kipopgevallen: die moet uit onze contreien Smelt 100 gram boter in een ‘tomate crevettes’ van oorsprong is dat je er niet onmiddellijk in kunt het zeewater gaat afkoelen, kleiner teal worden.

Niet lang kwam het Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!

Pistolets HeleenFrédérique Rodiers, Ruth Plaizier zat wat dus doorgaan voor koploos John Arblaster, Beuzon, resultaat.

Laat enkele scheppen rustig meestoven was kipwas vroeger iets voor zon- en feestdagen,Napels tot zag iktot verkoolde pistolets die de uitbargroot moest zijn.

Dat toen deen ‘terrassiers’ Marsily, Steve Ivan Put, George Holmer, Martin McGarry, LauraMichiels, Jones VERTALING Frédérique Beuzon, VERTALING worden uit het fi jnste meel gebakken, simila bij de pluimgedierte.

Het leken wel porties voor VERANTWOORDELIJKE UITGEVER voor 450 gram gepelde garnalen. een Oost-Vlaams recept is. de hete pepers, jolijt van iedereen!

Laat verhuizen ze naar dieper water, vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk rook échtom. naar kip in te dehoog. keuken), maarSaskia ik had vaker weldat dan niet een reclame voor met de kip(het enbijten, roer regelmatig Hieris kunnen een fenomenale ontwikkeling de bravepluvera. kip de markt daarvoor het Je moet het in nieuws Nutella kleinere potten op Greta Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin Vanderstichele, Wide Vercnocke Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Kristof Pitteurs sting van de Vesuvius in het jaar 79 hebben nog met de schop werkten.

Vandaag doen ze dat FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Romeinen.

Dat gaf in het hetokra’s, woord lilliputters.

Niet vuistdik, maar chocoladereepVoeg deDuits garnalen pas Goede is vers gevangen is het wachten op volgend onbepaalde verder sudderen.

De agussisaus is toe, wanneer metdan subsidies van de EU. Die handel moet welproteïne erg garnaal Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry McGarry nutijd ook nog groene groenten bij, zoalsAfrikaanser. degradeerde tot dejaar. goedkoopste op de Flageyplein 18, 1050 Elsene. het nog graag wat Kennen jullie Meestal staat er het lachende gezicht van een Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie twee breken of lichtelijk het te breken brengt.

Voor dezelfde prijs de vroegere VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Semmel, nog steeds deboter naam voor deze dun.

Kolibries zonder kop! met de ofmarkt.

Kubota moeten zeals na hun gesmolten is. Laatpletten. ze warm Om Marsily, en handgepeld.

Voorverpakte IkBobcat ben echt wel verslingerd aan ergoverleefd. vullend, smaakt kleinde beetje bitter, maar winstgevend zijn, want de en eigenaars van het merk maar zekereen bijvoorbeeld ook spinazie.

Een broodjes Hetzelfde in Afrika.

Met vreugde bezingen Steve Michiels, Ivan Put, FOTOGRAFIE &Vlaams ILLUSTRATIE FOTOGRAFIE ILLUSTRATIE Bruzz is Kristof een uitgave van de& BrusselseBart Dewaele, Pitteurs in het zuiden van dat land.

In het museum van Er was een tijd dat de portie van de werkman Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke agussi?

Agussi – ook bekend als egusi, agushi of Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek.

Het binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fi tness.

Greppels graven is een Kim, Wauter Mannaert, Noémie Steve worden in de boter, maar niet koken. gepelde garnalen zijn het kopen niet grijze garnalen (Crangon crangon).

Ik Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, tomaatje zorgt ervoor dat je je kan vergissen met ze daar de goedkope kip die uit onze contreien per ook wat muskusachtig.

Te eten met de vingers, staan in de topuiteraard! vijfhonderd van kent een pistolet een snede in de bovenkant. grotere, Ja,dedeBelgische hazelnoten zijn duurder Media vzw, wordt gedrukt op deElsene. persen vanMarsily, EcoNoémie Flageyplein 18, 1050 Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Napels zag iktot verkoolde pistolets die denatte uitbargroot moest zijn.

Dat wasest toen de ‘terrassiers’ Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, VERANTWOORDELIJKE UITGEVER ken en de ware pistoletoloog trekt eerst dat zittend beroep geworden. ”Tu sais où le de hete pepers, jolijt van iedereen!

Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk Print Center (DPG Media) Te warm en te lang zal de garnaal waard.

Om Noordzeekaviaar te applaudisseer volhandig bij de naam boven een bord rijst.

Smakelijk. fortuinen. egushi – wordt voornamelijk gebruikt in Het gaatmeneer! over diepvrieskip.

Maar niet om de nusting van deTechnisch Saskia Vanderstichele, Vercnocke Vercnocke Bruzz is een uitgave vanWide de Vlaams Brusselse is dat om het zwellen van het deeg in geworden En de mensen houden niet Kristof Pitteurs Vesuvius in het jaar 79 hebben nog subsidies met de schop werkten.

Vandaag doenwel ze erg dat en wordt gesubsidieerd door onbepaalde tijd verder sudderen.

De agussisaus is met van de EU. Die handel moet kruim uit zijn is ermaken. plaats voor extra wordt problème?” zeideeen groothandelaar op de kopen spoor ik Het geheel gezwind naarbroodje, zo taai ‘kaviaar Noordzee’.

Maar waarschuwIk kochtvan zo’n kip en de winkelier Media vzw,1050 wordt gedrukt de persen van Eco Flageyplein 18, Elsene.

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER demeloenVlaamse Gemeenschap en op deUITGEVER Vlaamse West-Afrika.

Het zijn de zaden van een overal dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen VERANTWOORDELIJKE overleefd. met de Bobcat of want Kubota moeten zevia na hun erg een klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, de en eigenaars van het merk de hete oven op te vangen. een leraar van prijsverhoging, dus doen ze het volumePrint (DPG traditioneel gekruid met foelieMaar en Oostende (garnaal le vullend, voyage).smaakt misschien zijn ze wel beter dan beleg.vaut Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend.

“C’est Pitteurs Bruzz isKristof eenCenter uitgave van deMedia) Vlaams Brusselse de mij: “Poulet dur!”

Strong chicken lees je Gemeenschapscommissie.

Kristof Pitteurs Het soort, binnensteof is van soms niet helemaal doorbakwerkuren dede fitness.

Greppels graven is een ook wat Te eten met de vingers, staan in denaar top vijfhonderd van de Belgische enen wordt gesubsidieerd door van Eco vzw, wordt gedrukt op deElsene. persen vele pompoensoorten, Flageyplein 18, 1050 1050 Elsene. die volgens normen van dehet Flageyplein cayennepeper.

Na het vertelde warm afvullen Nietin ver van station ligt demuskusachtig. kaviaar?

Steureitjes hebben niet zo’n que leste gens nezijn mangent plus.”

Een groot weleens inoud Engelstalige recepten.

Surinamers geschiedenis op rust mijgepeld langMedia dat verkleining. ken een en de ware pistoletoloog eerst dat natte zittend beroep geworden. ”Tudeel sais où est le Printgeleden Center (DPG Media) de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse boven bord rijst.

Smakelijk. trekt fortuinen.

BRUZZ eenuitgave uitgave Vlaams Brusselse Bruzz isiseen vanvan de de Vlaams Brusselse in potjes wordt devoor bovenkant nogop amandelpoede garnalen gegaransterke smaak, jeloopt kan er ook geen en wordt gesubsidieerd door gemalen.

Het lijkt eierindustrie. dieren gaan niet Nederland hebben het over “harde kip”, enVistrap, jauiteraard van de bevolking rond in eengroothandelaar elfenlijfje, Gemeenschapscommissie. kruim uit zijn broodje, zo isresultaat er plaats extrawat problème?” zei een opwaar de van IkZulke kocht zo’n kip en de winkelier waarschuwMediaGemeenschap vzw, wordt gedrukt op Media vzw, wordt gedrukt opde depersen persenvan vanEcoEco die snee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de Laatst kwam mijn huisgenote terug de de Vlaamse en de Vlaamse overgoten met gesmolten boter om deerd dagvers zijn en ‘ongepoeierd’. bouillon van trekken.

Van garnaalPrint Center (DPG Media) mensen, dat zijn ze ook.

Als je de oude recepten onthaard, gegomd en gekneed naar de stijl van de Print Center Media) beleg. Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mijmeer ooit zuchtend. de mij:zijn “Poulet dur!”

Strong chicken lees je“C’est Gemeenschapscommissie. der. Je vindt vandaag agussi in vrijwel elke verloren, maar ook niet gepast voor wordtgesubsidieerd gesubsidieerd door enenwordt door elk contact de openSe non è vero Dat laatste tjes wel! Bij(moambe vanvan degarnaal godinmet Ceres. … dagelijkse zoektocht met de van mwamba voor de kolonialen) leest, que leslichamen gens ne naar mangent plus.”

Een grootbetekent deelin dat ze geen genitaliën weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers boekskes. virtuele hoortvoedsel virtueel deVlaamse Vlaamse Gemeenschap Gemeenschap en de endedeVlaamse Vlaamse Afrikaanse winkel. ‘onze’ moderne smaak die liever kip heeft met de lucht tegen te gaan.

Koel bewaren. lading conserveermiddelen over zich Onze garnaal komt voor van Nederland hebben het over “harde en jadat meer van bevolking rond in eenkip”, elfenlijfje, Gemeenschapscommissie. moet die Impressions kip uren ende uren sudderen in de voedsel. d’une paupiette de veau.

Pistolets zijn per definitie wit. Ze staan ‘vogels-zonder-kop’.

Ikloopt kreeg een pakje Gemeenschapscommissie.

De potted shrimps worden heen kregen.

Idealiter zou je de Noorwegen tot in de Middellandse mensen, dat zijn ze ook.

Als je de oude recepten onthaard, gegomd en gekneed naar de stijl van de Van agussi maakt men ‘soep’.

Eigenlijk dikke textuur van tandpasta.

Dus gaan deze vogels naar palmolie.

Een moderne kipzijn kanook daar niet tegen, De zondagse broodjes zomoest geëvolueerd. symbool voorinde godin ofenuitgemoeten dus puur zijn. leek alsof het broodbeleg bevatten.

Daarin van mwamba (moambe voor debeestjes kolonialen) leest,pellen opgediend kunnen bij Zee, maar daar is het niet moeite boekskes.

Bijde virtuele lichamen hoort virtueel die smelt na een half uurtje al tot een hoopje Hoe klein dieAfrika. viennoiserieën en fi jn gebak zijn saus.

Agussi bindthun ergpotje, mooi en geeft een romig Azië en Men is er ginder verzot op. Bij onsin de trein moet die kip uren en uren sudderen in de voedsel.

Impressions d’une paupiette de veau. haald (door even het potje in warm de terugreis, maar ik weet niet of er om erop vissen.

De grootste Volkorenpistolets zijn een ontheiliging! Pistolets zat watte dus moet doorgaan voor koploos miserabele prut. geworden!

De boterkoeken ekoeken voor degeëvolueerd. palmolie.

Een(koffi moderne kipzijn kan daar resultaat.

Laat enkele scheppen rustig meestoven was kip vroeger iets voor zonen feestdagen, De zondagse ook zoniet water te zetten en dan om te keren zitplaats is tegen, en of detot treinbegeleider concentratie geirnoaze vind je broodjes in de Maar ik kwam dus thuis met zo’n beest.

Het worden uitbord). het Hierbij fijnstehoort meel gebakken, simila bij de pluimgedierte.

Het leken wel porties voor Antwerpenaars) zijnsmelt bijna verdwenen en alvervandie na een half uurtje totfieen hoopje Hoe klein die viennoiserieën en jn gebak zijn op het brood of Hier kunnen dat tolereert.

Bied hem/haar Zuidelijke Noordzee, en in ondiepe met de kip en roer regelmatig om. een fenomenale ontwikkeling de brave kip woog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo.

Ik hakte miserabele prut. genlilliputters. door petieterige ‘croissants’.

In mijn jonge geworden!

De boterkoeken (koffi ekoeken voor de gaf het Duits het woord Niet vuistdik, chocoladereeptoast, watDat citroen enineventueel desnoods een garnaaltje aan. VierRomeinen. zeeën en estuaria, zoals de Wash inmaar de kip,kon zodra ze ontdooid inzijn handige Maar ikwas, kwam dus thuis metproteïne zo’n beest.

Het nu ook nog groene groenten bij, zoals okra’s, degradeerde tot de goedkoopste op de jaren je en met die dingen nog eenbijna kleine Antwerpenaars) verdwenen en vervanMELD NIEUWS waterkers.

Smakelijk. handen kunnen een kilootje pellen Engeland de Wadden in Semmel, nog steeds de naam voor deze broodjes dun.

Kolibries zonder kop! woog overigens niet eens zoveel: 1,2 hakte stukken: idealiter moet elke eter een stuk gen door petieterige ‘croissants’.

In kilo. mijn Ik jonge Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd politieagent ko slaan.

Vandaag passen zekrijgen in een maar zeker bijvoorbeeld ook spinazie.

Een markt.

Hetzelfde in Afrika.

Met vreugde bezingen op het traject Oostende-Brussel Nederland en Duitsland.

Maar er de kip, zodra ze ontdooid was, in handige met eenEr evenredig deel van vlees, vel en been.

Het welkom via jaren kon jedat met die dingen nog een kleine in het zuiden vannalezen? dat museum van een tijd dedie portie van degepelde werkman MELD NIEUWS holle kies.

En deSchelde. pistolets: het is niet omdat Zuid. garnaalvleestomaatje mag zitten erwas ook in de Men De hele ervoor reeks zorgt datland. je je In kanhet vergissen met daar dedan goedkope uiteter onze contreien bruzz.be/meldnieuws stukken: idealiter moet elke een stuk velze is de voornaamste smaakdrager inVandaag een kip en Het Zelf MELD nieuwsNIEUWS gespot? Tips zijn altijd politieagent kokip slaan. passen zekrijgen in een per ze groot broodjes heten dat ze klein moeten zijn.

In Persberichten kunnen via Tips zijn altijd nude niet meer worden gekookt.“Op De Napels vangt numoest garnaal Bornem, de BRUZZ.be/trachet vitrine van metvoor een evenredig deel van vel‘terrassiers’ en been.

Het welkom zag iktot verkoolde pistolets die de uitbarDat was toen Zelfvia nieuws gespot? holle kies.

Enpeuzelen, dan de pistolets: het is niet omdat zonder been erin kanzijn. je niet watvlees, de hete pepers, jolijt van iedereen!

Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk redactie@bruzz.be bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS mijn betere tijden at ik er maximaal twee, met welkom via MELD NIEUWS vel is de voornaamste smaakdrager in een kip en mogelijk ook voor Dendermonde! zeschop broodjes heten dat ze klein moeten zijn.

In ze dat Persberichten via Tips wereldwijd als de droevig wordt ervaren.

Verder was moet sting van tijd de winkels Vesuvius in het jaar hebben nog met werkten.

Vandaag doen Afrikaanse Zelf nieuws nieuws gespot?

Tips zijn altijd Zelf gespot? zijn altijd bruzz.be/meldnieuws onbepaalde verder sudderen.

De 79 agussisaus iskunnen met subsidies van EU. Die handel wel erg been erin kan je niet peuzelen, wat varkensgehakt ofzonder leverworst, versierd met Belgian Dat was vroeger ook zo, de maar de redactie@bruzz.be welkomvia via kunnen via mijn betere tijden at ik er maximaal twee, met welkom Persberichten ookmet de nek erbij, het ultieme peuzelstuk en in het wereldwijd als droevig wordt ervaren.

Verder was dedeed Bobcat Kubota en moeten ze Belgian na hun bruzz.be/meldnieuws BRUZZ.be/meldnieuws hangt vaker weleen dan pollutie ze verdwijnen.

Nuleverworst, zijn pickles.

Vandaag zie ikofnog broodjes, maar daar van ergoverleefd. vullend, smaakt klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, want de eigenaars merk varkensgehakt of versierd met het redactie@bruzz.be VOER UW EVENEMENTkunnen IN OP viavia karkas vond ik deook eierstokken terug.

Lang geleden Persberichten de nek erbij, het ultieme peuzelstuk en in het Persberichten kunnen zeikterug.

In denaar rivier rukt bij elk tijikEn kan er misschien wel vijf van op? ik ben niet pickles.

Vandaag zie nog broodjes, maar daar ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR Het binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren de fi tness.

Greppels graven is een redactie@bruzz.be redactie@bruzz.be ook wat muskusachtig.

Te eten met de vingers, in dekarkas topItaliaans vijfhonderd van terug. de Belgische niet een reclame lasstaan ik een authentiek recept voor VOER UW EVENEMENT IN OP vond ik de eierstokken Lang geleden ENTER YOURVOTRE EVENT ON hetgrote zeewater op naar binnen-wel vijf van op? En ik ben niet kan ik erhet misschien zo’n etereierstokken meer.

ENCODEZ ÉVÉNEMENT SUR las ik een authentiek Italiaans recept spaghetti met van kip, maar daarvoor ken pluvera” en de ware pistoletoloog trekt eerst dat zittend beroep geworden. ”Tu sais voor où est le www.agenda.brussels boven een bord rijst.

Smakelijk. fortuinen.

ENTER YOURnatte EVENT ON voor zo’n grote eter meer. land.

Dat doet het in een tong van VOER UW EVENEMENT IN OP Onlangs hoorde ik van een slager die nog spaghetti met eierstokken van kip, maar daarvoor www.agenda.brussels VOER UW EVENEMENT VOER UW EVENEMENT ININ OPOP SUR ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT Onlangs hoorde ik van een slager die kruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extra problème?” zei een groothandelaar opnog de zoutIk water dat onder het rivierwater kocht zo’n kip en de winkelier ouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, “van waarschuwENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON ouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, “van doorloopt.

ZoutIk en zoet mengen WWW.BRUZZ.BE ENTERYOUR YOUREVENT EVENTON ON ENTER diede échte, grote”. heb mij daarheen gespoed beleg.

Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend.

“C’est mij: “Poulet dur!”

Strong chicken lees je www.agenda.brussels WWW.BRUZZ.BE De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet die échte, grote”.

Ik heb mij daarheen gespoed www.agenda.brussels www.agenda.brussels moeilijk.

Daarom jereeks (in nalezen?

Dekan hele bruzz.be/trachet que lesingens ne mangent plus.”

Een groot deelin weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers principe) dezelfde rivier bovenWWW.BRUZZ.BE WWW.BRUZZ.BE aan onderaan O K Triviervis Ode B E5R2bevolking 20 2 20hebben 5 2 I 2 8 Nederland en ja van rond“harde in eenkip”, elfenlijfje, WWW.BRUZZ.BE 8 O K T Oen B Eloopt R het 2 0 2 0 over I vangen, De helebot reeks nalezen? bruzz.be/trachet De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet pladijs, en knorhaan.

En mensen, zijn zeen ook.

Als je de oude onthaard,dat gegomd gekneed naar de recepten stijl van de Dendermonde had voor de oorlog

Harde kip Pistolets

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

)

B R U Z Z | C U LT U R E B R U Z Z | BTR R ACHET U Z Z | C U LT U R E

)

52

)

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

Harde kip Pistolets Garnaalseizoen

“Op de vitrine van Afrikaanse winkels “Pistolets zijn per hangt vaker weldefi dannitie “Pistolets zijn per defi nitie wit.

Zeeen staan symbool voor niet reclame wit.

Ze symbool “Goede garnaal is voor devoor godin en staan moeten dus pluvera” devers godin en moeten gevangen endus puurpuur zijn.zijn.

Volkorenpistolets Volkorenpistolets handgepeld. zijn een ontheiliging!” zijn een ontheiliging!”

Om Noordzeekaviaar te kopen spoor ik gezwind naar Oostende”

van mwamba voor de kolonialen) leest, boekskes.

Bij(moambe virtuele lichamen hoort virtueel 52 moet die kip uren en uren sudderen in de voedsel. Impressions d’une paupiette de veau. palmolie.

Een moderne kipzijn kanook daar tegen, De zondagse broodjes zoniet geëvolueerd. die half uurtje alen totfieen hoopje Hoesmelt kleinna dieeen viennoiserieën jn gebak zijn miserabele prut. geworden! De boterkoeken (koffiekoeken voor de Maar ik kwamzijn dus bijna thuis verdwenen met zo’n beest.

Het Antwerpenaars) en vervanwoog overigens niet eens zoveel: 1,2 hakte gen door petieterige ‘croissants’.

In kilo. mijn Ik jonge de kip, zodra ze ontdooid was, in handige jaren kon je met die dingen nog een kleine stukken: idealiter moetVandaag elke eter passen een stukzekrijgen politieagent ko slaan. in een met een evenredig deel van vlees, vel en been. Het holle kies. En dan de pistolets: het is niet omdat vel is de voornaamste smaakdrager in een kip en ze broodjes heten dat ze klein moeten zijn. In zonder been erin kan je niet peuzelen, wat mijn betere tijden at ik er maximaal twee, met wereldwijd als droevig wordt ervaren. Verder was varkensgehakt of leverworst, versierd met Belgian

© SHUTTERSTOCK

“Op de vitrine van Afrikaanse winkels “Pistolets zijn per hangt vaker weldefi dannitie

AB Jos Gra Ge Re IBA van Bu

OP OP

AD Ma sale

DIS Ute

AL Dir

HO Kri Ma

CU Ger

RE Na Slo Pos Eyc Zon

ME Nic Pat Tra

EIN Kar Sou

VO He VE Joh Ma

FO Bar Ma Sas

VE Kri Fla

Bru Me Prin en de Ge

ADVERTENTIE

Could This Be Our Last Chance For A Green Energy Solution?

Europe’s energy future is being decided today. Our grandchildren will look back on this time as the turning point when the climate and energy crisis were either held at bay, or we finally surrendered to it.

Moments like these come rarely, and we should mark them, memorialize them. We need a symbol to rally around, a monument to the decisions we are about to make and the work we are about to do.

A reminder that this is important, that it is historical. We should dig the foundations of that monument deep.

Geothermal energy has been on the bench for a long time. But it has been vigorously training in the off- season. Modern geothermal is a whole new paradigm, unrecognizable from the traditional geothermal of past decades. This is a scalable and dispatchable zero-emission energy source that, with the newest technology, can work anywhere. It’s clean baseload power and, more than that, it’s a flexible energy source that can perfectly complement the installed base of solar and wind power. It’s time to bring on a late substitute.

This is not the moment to chastise ourselves for our climate sins any more than it is the moment to congratulate ourselves for our renewable victories prematurely. We have come a long way in this journey, but we still have far to go before we rest. We pause here only to survey the path ahead.

Memorializing the Present, For a Better Future

Wind turbines and solar panels have been built at a pace that makes Europe envy the global renewable community. But we knew from the beginning that these are transitional technologies. They are a bridge, but to what? We’re halfway over the chasm at this point, and we really need to decide where this span will land.

Real Talk: We’ve Reached the End of “Plan A” and We Need to Improvise Stripping the imagery away, how we got into this energy impasse is clear. We recognized that the continued runaway growth of fossil fuel emissions was unsustainable. That is no longer up for debate. So, with a sense of urgency, we turned to every green technology available to us in an admirable way. We were well aware that solar and wind had limitations and drawbacks that would prevent them from replacing fossil fuels entirely, but we quite sensibly agreed that we needed to do something now and that we could worry about those pitfalls later.

It’s not in our character to do nothing. We know, deep down, that doing nothing is doing something, and history does not look kindly on those who wait. It was always going to come to this, and we were always going to need to reach deep into our reserves and see what we had left. But what we have left is something new, and it’s a game-changer.

What’s about to unfold is nothing short of an energy revolution. So long as we have the tenacity to see it through.

This is what the monument is for: like the obelisk in the movie 2001: A Space Odyssey, the shining obelisk at Métro Beaulieu in Brussels represents the opportunity for a deflection on humankind’s path to the future – while not having an immediate dramatic impact, it represents the opportunity for humans to follow a more enlightened path that will take time, effort, and continued innovation to fulfill. Innovation has caught up with our predicament and given us the perfect tools for a dramatic reversal in the narrative. This is a testament to our adaptability, our creativity, and our willingness to improvise. Whatever you do, the obelisk says, don’t you ever count humanity out.

Above all else, this obelisk served as a message to future generations.

It said: right here, right now. This is where and when we found our

It’s later.

We’ve cut our reliance on emission-heavy energy to a fraction of what it once was. But, to go further, we need one of those significant innovations we’ve been counting on. Unfortunately, the magic batteries that would let us bank the excess energy of bright, windy days for cold, calm nights never materialized. But we’re agile and adaptable. We don’t need to fixate on might-have-been when a genuine innovation rises to meet our precise needs from right beneath our feet.

To learn more, visit us at Eavor.com or Eavor.de

BRUZZ tv

BRUZZ 24 Nieuws, cultuurtips en verhalen uit de hoofdstad

op BRUZZ tv elke dag om 18u live en nadien herhaald

Kijk naar BRUZZ tv via Proximus (15), Telenet (110), VOO (62) en via BRUZZ.be

BRUZZ_BRUZZ24_V002.indd 5

30/09/2021 15:36

Luxury resale store — Pre-owned kleding en accessoires van Belgische en buitenlandse designers.

Dépot-vente de vêtements et accessoires de créateurs belges et bien d’autres.

Rue Léon Lepage 5 1000 Bruxelles 02 503 69 93 vetue@skynet.be vetuestore vetuefemmes vetuestore.com

DB736187J1

Particulier zoekt te renoveren appartementen/woningen te koop aan de Westkust

DB620643H9

0499 84 10 09 (geen immo)

DB730851I1

(De Panne, Koksijde, Sint-Idesbald, Oostduinkerke, Nieuwpoort, Westende, Middelkerke) Contante betaling bij uw notaris en discrete afhandeling indien gewenst.

Met meer dan 30 jaar ervaring in de productie van patisserie zorgt NV Eclair als filiaal van de groep Carrefour voor de dagelijkse bevoorrading van allerlei lekkers.

Onze passie voor voeding weerspiegelt zich in de kwaliteitsvolle banketproducten die we elke dag op ambachtelijke wijze op het schap van onze klanten toveren.

Op zoek naar passende kandidaten voor je bedrijf?

Wij staan voor je klaar

hallo@regiotalent.be

tel. 051 26 67 89

In het kader van de opening van onze nieuwe site in Ternat midden 2022 zijn wij op zoek naar een aantal enthousiaste collega’s om ons team nu reeds te versterken:

Teamcoach bakkers

Technical & Safety manager

Purchase / R&D manager

Als teamcoach stuur je een team van gepassioneerde bakkers van de lekkerste patisserie en dit volgens de bestellingen van de klant.

Als geboren motivator heb je afgelopen jaren heel wat ervaring opgebouwd in de bakkerijwereld en wil je dit nu delen met je medewerkers.

Met je passie voor techniek leid je de werking van de technische dienst in goede banen. Daarnaast coördineer je vlot de projecten betreffende het machinepark. Het veiligheidsluik van ons bedrijf valt ook onder jouw verantwoordelijkheid.

Het onderhandelen van contracten van grondstoffen en verpakkingsmaterialen is helemaal je ding. De tendensen in patisserie volg je van kortbij op en vertaal je samen met de R&D bakker in nieuwe lekkernijen.

Ja zal meeschrijven aan een ‘flan’tastisch nieuw verhaal in een gloednieuw gebouw.

Met een sterk team zullen we nieuwe processen ontwikkelen en implementeren, een veranderingstraject waarbinnen jij je eigen accenten kan leggen!

Ben jij onze

op de taart?

Check de vacatures https://patisserie-eclair.be/ en stel je kandidaat voor een

‘flan’tastische nieuwe job!

DB736671J1

s fi é d s o v à e r Répond d’employeur, pour nous, cela commence par vous poser les bonnes questions.

Chez Actiris, nous connaissons l’ampleur du travail que vous réalisez au quotidien en tant qu’employeur. C’est pourquoi nous vous aidons à trouver la prime, la formation ou le candidat idéal pour votre entreprise. Mais nous voulons faire encore plus. Les défis sans précédent auxquels notre économie est confrontée aujourd’hui nécessitent des services adaptés. Construisons ensemble les solutions de demain !

Rendez-vous sur www.actiris.brussels/jepartagemesdefis et participez à notre grande enquête auprès des employeurs bruxellois !

Vos défis, nos solutions.

4146-Actiris GSE 2021 215x290 FR Bruzz.indd 1

Scannez-moi

23/09/2021 14:36