BRUZZ - editie 1766

#1766

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY

EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

TIPS

08 | 09 | 2021

+ BRUZZ CULTURE WHO’S TUPAC?

(HER)ONTDEK DE OVERLEDEN RAPPER IN DE KVS

LES NUITS BOTANIQUE UN MÉTÉORE NOMMÉ EDDY APE

OFFSCREEN FESTIVAL THE RETURN OF BEN WHEATLEY

VLOEDGOLF VAN HOTELS OP KOMST

VOOR LUXE IS ER ALTIJD EEN MARKT

OPER A

THE TIME OF OUR SINGING

© Pieter Claes

!! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !!

WORLD WORLD WORLD WORLD WORLD WORLD WORLD WORLD WORLD WORLD WORLD WORLD WORLD

CREATION CREATION CREATION CREATION CREATION CREATION CREATION CREATION CREATION CREATION CREATION CREATION CREATION

!! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !! !!

K RIS DEFOORT KWA MÉ RYAN, TED H UFFMAN 14—26.9. 2021

Inhoud Inhoud//Sommaire Sommaire//Inside Inside

Edito Edito EINDELIJK VACCINTWIJFEL

De coronapas komt eraan. Eindelijk moeten we Wie de vaccinatietabellen tot in detail uitpluist, wordt zeggen, want dat informatiecampagnes niet volstaan al eens verrast. In Aartselaar bijvoorbeeld is al 107 om de vaccinatiegraad in Brussel op te drijven, was al procent van de 80-plussers ingeënt. Voor die overschrijding duidelijk. Dit is ook een zwaktebod van een overheid die is een administratieve uitleg, maar belangrijker is dat in een toegeeft dat ze een groot deel van de bevolking niet of gemeente als Sint Joost slechts 63 procent van de 85-plusnauwelijks bereikt en op de grenzen botst van de inclusieve sers is ingeënt. Maar wie zijn die mensen die twijfelen om samenleving die ze zelf preekt. Journalisten die met de gevaccineerd te worden? Een aantal van hen laten we in dit vaccibus de wijken introkken, kwamen terug met gelijklomagazine aan het woord. Dat leidde ook op onze redactie tot discussie. Moet dat pende verhalen. Mensen hadden de uitnodiging niet gekregen, wisten niet dat wel? Dat moet! De vaccintwijfelaars aan de kant zetten als in complottheorieën vaccinatie gratis is of waren bang om in een administratieve mallemolen terecht gelovende gekken is te makkelijk. Sommigen van hen twijfelen niet eens over het te komen … Echte vaccinweigeraars bleken er in de minderheid. We kunnen medische nut van het vaccin. Ze stellen vooral vragen bij het dwingende van de alleen maar hopen dat de coronapas het tij kan keren. Echt overtuigd ben ik niet, vaccinatiestrategie. Een van de geïnterviewden zegt dat wanneer we die tenzij de hippe restaurants, terrassen en cultuurhuizen van onze hoofdstad twijfelaars willen overtuigen niet de argumenten doorslaggevend zullen zijn, vandaag vol zitten met notoire vaccinweigeraars. Tot slot nog twee aandachtsmaar wel wie ze aanbrengt. En dan komt plots het hobbelige parcours van punten. Eén: wat hebben we aan een vaccinpas in Molenbeek en Heembeek, om overheid én wetenschap in beeld. We hebben het ook over de saga rond de maar iets te zeggen, wanneer die in Dilbeek of Vilvoorde niet nodig is? En twee: mondmaskerplicht. Eerst zeker geen mondmasker, dan verplicht, nu verplicht in hoe zorgen we ervoor dat de oudere Brusselse bevolking niet nog meer in het de Brusselse openbare ruimte tenzij je op een terrasstoel zit. Als je dat allemaal isolement wordt geduwd omdat ze sukkelt met smartphones, e-healthplatforoptelt, zou het wel heel arrogant zijn om niet naar die twijfelaars te luisteren. men en de nodige coronapassen? Laat ons hopen dat onze Brusselse overheid Lees de analyse en de getuigenissen op p14 - 17 ook daar een antwoord op heeft. Lees meer over de coronapas op p. 4-5 NL NL

SPREEKTIJD

“We zijn hier om de zaken te veranderen en te verbeteren. Niet om niks te doen”

SPREEKTIJD

“Er bestaat absoluut een Brusselse identiteit, Staatssecretaris Huisvesting en Kansen maar ook eenvoor Antwerpse enGelijke een Gentse” Nawal Ben Hamou 10

Britt, Vic en Bert: drie generaties Anciaux schreven samen een boek 18 ANALYSE

“De straffeloosheid die na politiegeweld volgt, “Deradicalisering is een moet wordenconcept” aangepakt” onnozel

HÉSITATION VACCINALE ENFIN

ANALYSE

Een jaar na de grote BLM-betoging Molenbeek focust vandaag meer op de indBrussel 18 strij tegen polarisatie 16

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY Vac-

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY Hotels wagen de

cintwijfelaars aanBen hetWeyts woord8,14, INTERVIEW Grégor Chapelle sprong 10, INTERVIEW ECONOMIE Eerste post-coronabeurs afscheid van Actiris 22, ANALYSE Kan een hoofddoek opneemt de Heizel 15, REPORTAGE Mohamed Boulahya, tuinier-filosoof 24,bij BIG de MIVB? BIG Hoe het erbouwen? onder water uit? 26, CITY Kunnen8,we in CITY Brussel nogziet meer in kanaal de hoogte 27, COLUMN COLUMN Nick Nick Trachet 52 Trachet 52

BRUZZCULTURE CULTURE BRUZZ “Het werd tijdbring dat tears “Some scenes een rapper zelf to my eyes. Thenhet I have to verhaal vertelde” pick myself up and sing”

DOUBTING THE VACCINE FINALLY

AkroAbigail schrijft met Rap game Singer Abraham talks about een Belgische geschiedenis her part in the opera ‘The Time of Our van de34 hiphop 44 Singing’ Dominique Goblet & Caroline 32, Shows 30, FRWaeyaert FR Dinaya 39, EN Ben Wheatley 40, Sury EN Dounia 38,

Kom samen met BRUZZ supporteren

Mathieu Pernot 36, NL Els Moors 38, FR Qudus Onikeku 42, 12 SEP EN Turner Cody 48 NL Eat & Drink Beiruti 50

Mahammed 44, NL Eat & Drink Grammes 47, NL/FR/EN Select:ZONDAG film 48, NL/FR/EN Select: music, theatre & visual arts 50

MEER BRUZZ MEER BRUZZ

vanaf 10u30

voor de dappere lopers van de 20 km door Brussel

Volgende week is het zover! De nieuwe

KomBRUZZ op zondag 12‘Brusselse septemberquartiers samen Guide met part BRUZZ de lopers van de 20 kmleukste 2’ komt eraan. Ontdek de dooradressen Brussel aanmoedigen! in tien Brusselse wijken!

DJ Charlie iedereen aan met Elkevuurt BRUZZ-abonnee krijgt de BRUZZ opzwepende beats, liveweek van op het dak Guide volgende gratis toegevan onze BRUZZ bus!

Je kan ons vinden stuurd. Geen abonnee? Haal je exemvanafplaar 10.30bijuur ter hoogte kilometer Muntpunt ofvan check BRUZZ.be/ 15, vlak bij metro Herrmann-Debroux! guide voor de verdeelpunten.

Anyone who scrutinises the vaccination tables will find surprises. In The Covid-passport is almost Finally, we should say, because Aartselaar, for example, 107%here. of the over-80s have already been it has been obvious foranweeks now that explanation information for campaigns are notimpossienough vaccinated.

There is administrative this seemingly to raise the vaccination rate in Brussels.

This is also an admission of weakness ble feat, but what is more important is that in a municipality such as Sintfrom a governmentonly that63% admits it struggles reach a large part of the Joost/Saint-Josse, of the over-85sto have been vaccinated.

But who Brussels population and is hitting the limits of the inclusive it are these people who are hesitant about being vaccinated? Insociety this magazine, preaches.

Journalists who went into the neighbourhoods with the Vacci-Bus we let a number of them speak. This also caused some discussion at our editocame backShould with similar had theto invitation, did not rial team. we dostories. it? Yes, People we must donot it! Itreceived is too easy dismiss vaccine know that vaccination is free or were afraid of ending up in an administrative doubters as conspiracy theorists. Some of them do not even doubt the medical merry-go-round...

Real vaccine refusers turned out to be innature the minority. benefits of the vaccine.

They mainly question the coercive of the We can only hope that the Covid-passport can turn thethat tide.

I amwant not to convinced vaccination strategy.

One of the interviewees says if we convince myself, unless the hip restaurants, terraces and cultural centres of capital them, it is not the arguments that will be decisive, but who it is thatour puts them city are full oflike notorious vaccine refusers.

Finally, two points and of interest. forward.

Just that, then, the bumpy road of government science One: what use is athe vaccine passport in Molenbeek and Heembeek, forsaga example, if comes into picture.

In this magazine, we also talk about the of there is no need for one in Dilbeek or Vilvoorde?

Two: how do we ensure that compulsory face masks. First the word was no face mask, then it was the elderly population of Brussels is notinpushed even further isolation compulsory, now compulsory in public Brussels unless youinto are sitting on a because they are struggling with smartphones, e-health platforms the terrace chair. If you add all that up, it would be very arrogant not to and listen to required Covid-passports? Let us hope that our Brussels government has an those doubters. answer too. and Readthe more about theon Covid-passport on p. 4-5 Readfor thethat analysis testimonials p14 - 17 EN EN

Cabin Fever: Dalas 28, EN FRENEddy Ape 29, NLPablo Who’s Tupac?

32, P.A.R.T.S. FR ColumnGraduation Jaouad Alloul EN

Si vous lisez en détail les tableaux de vaccination, vous risquez d’être Le coronapass fait son entrée. Enfin, pourrait-on dire. Car cela fait des surpris. À Aartselaar, par exemple, 107 % des plus de 80 ans ont déjà été semaines qu’on se rendait compte que les campagnes d’information ne vaccinés. Il y a une explication administrative à ce dépassement, mais ce qui suffiraient pas à faire augmenter le taux de vaccination à Bruxelles. Et c’est est plus important, c’est que seulement 63 % des plus de 85 ans d’une aussi un aveu de faiblesse de la part d’un gouvernement qui a du mal à commune comme Saint-Josse ont été vaccinés. Mais qui sont ces personnes atteindre une grande partie de sa population et est aux limites de la société qui hésitent à se faire vacciner ? Dans ce magazine, nous donnons la parole à inclusive qu’elle prône. Les journalistes qui ont suivi les vaccibus dans les un certain nombre d’entre elles. Cela a donné lieu à quelques discussions dans quartiers nous revenaient avec des histoires similaires. Les gens n’avaient pas notre rédaction. Faut-il le faire ? Il le faut ! C’est trop facile de rejeter les reçu d’invitation, ils n’étaient pas au courant que la vaccination était gratuite sceptiques du vaccin comme des fous qui croient aux théories du complot. ou avaient peur de devoir faire face à toutes sortes de paperasses. Les vrais Certain.e.s d’entre eux ne doutent pas des avantages médicaux du vaccin. Ils détracteur.ice.s de vaccins semblaient finalement être une minorité. On ne mettent principalement en cause le caractère contraignant de la stratégie de peut qu’espérer que le coronapass va faire changer la tendance. Je n’en suis vaccination. L’une des personnes interrogées affirme que si on veut les pas tout à fait convaincu, sauf si les restaurants branchés, terrasses et convaincre, ce ne sont pas les arguments qui seront décisifs, mais ceux qui les institutions culturelles de la capitale sont pleins d’anti-vax notoires. Et pour amènent. Et c’est là que le parcours chaotique entre gouvernement et science finir, encore deux points d’attention. Premièrement : à quoi sert un pass entre en scène. Dans ce magazine, nous évoquons également la saga autour sanitaire à Molenbeek ou à Heembeek quand celui-ci n’est pas nécessaire à de l’obligation du masque buccal. Au départ, pas de masque, puis il est devenu Dilbeek ou à Vilvorde ? Et deuxièmement : comment faire en sorte que la popuobligatoire et maintenant, il est obligatoire dans l’espace public bruxellois, à lation âgée de Bruxelles ne se retrouve pas encore plus isolée, suite aux moins que vous ne soyez assis à une terrasse. En prenant tout cela en compte, problèmes les smartphones, les plateformes il serait trèsavec arrogant de ne pas écouter ces indécis.d’e-santé et les coronapass ?

Espérons que notre gouvernement bruxellois ait aussi une réponse à cela.

Lisez l’analyse et les témoignages en p14 - 17 Lisez-en plus sur le pass sanitaire en p. 4-5 FR FR

DJ CHARLIE ZORGT VOOR OPZWEPENDE BEATS!

De BRUZZ bus is te vinden aan kilometer 15 vlakbij metro Hermann-Debroux

KRISTOF PITTEURS, PITTEURS, hoofdredacteur hoofdredacteur KRISTOF

MELD via redactie@bruzz.be redactie@bruzz.be MELDNIEUWS NIEUWS Zelf Zelfnieuws nieuwsgespot? gespot?Jouw Jouwtip tipisisaltijd altijdwelkom welkomvia viaBRUZZ.be/meldnieuws BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten Persberichten kunnen kunnen via 9 SEPTEMBER 2021 2 JUNI 2021

I I

3 3

De week POLITICI EN EXPERTS ZIJN MEER EN MEER GEWONNEN VOOR HET IDEE VAN UITBREIDING COVID SAFE TICKET

Hoeveel winst kan Brussel boeken met een coronapas?

Krijgt Brussel vanaf 1 oktober een uitbreiding van het Covid Safe Ticket? Politici en experts zijn meer en meer gewonnen voor het idee, nu het in Frankrijk een spectaculaire winst leek op te leveren.

De precieze doelgroep die ermee bereikt zou moeten worden, is nog onduidelijk. — EVA CHRISTIAENS

BRUZZ | DE WEEK

Met 16.000 nieuwe, eerste prikken per week wil Brussel tegen eind oktober een vaccinatiegraad van 65 procent behalen. Dat zou, volgens recente wiskundige prognoses, een vierde coronagolf onder controle moeten houden. Voorlopig is nog maar 52 procent van alle Brusselaars minstens één keer gevaccineerd. Er zijn bovendien grote verschillen tussen een gemeente als Sint-Joost, die net aan 50 procent komt, en Sint-Pieters-Woluwe, waar al 77 procent van de inwoners een prik kreeg.

De te boeken winst is dus nog groot. Om sneller aan de beoogde 65 procent te komen, denken enkele Brusselse politici nu openlijk aan een uitbreiding van het Covid Safe Ticket. Het juridische studiewerk is daarvoor al besteld en lopende. Als er tegen het eind van de maand geen beterschap in zicht is, zou Brussel een vaccin (of negatieve coronatest)

kunnen verplichten voor wie op restaurant of café wil. Al spreekt gezondheidsminister Alain Maron (Ecolo) daarover nog altijd in zeer voorwaardelijke termen.

“Alle discussies lopen nog,” klinkt het op zijn kabinet.

Het Franse voorbeeld leert dat zo’n coronapas mogelijk heel wat mensen kan overtuigen. In Frankrijk is het sinds 9 augustus verplicht om een vaccin- of testcertificaat te kunnen voorleggen op café of restaurant, maar bijvoorbeeld ook in ziekenhuizen of in langeafstandstreinen. De beslissing had een duidelijk effect: op 12 augustus haalde de binnenstad van Parijs een vaccinatiegraad van 81,5 procent, vijftien procent meer dan een maand daarvoor. Vandaag is die vaccinatiegraad zelfs gegroeid tot 89 procent.

De binnenstad van Parijs is gemiddeld wel welvarender dan heel Brussel. Je kan die, volgens Belgische

Maurice Van Meenenplein autoluw

I

8 SEPTEMBER 2021

163 Maar liefst 163 kinderen werden weer de straat opgestuurd, omdat de opvangplekken voor minderjarigen vol zitten. In de Brusselse straten moeten alsmaar meer niet-begeleide minderjarigen zien te overleven. De kinderen die geholpen worden, zijn bovendien steeds jonger.

Brussels minister Alain Maron bevestigt dat zo’n bevraging in Brussel niet besteld is.

JONGEREN Op basis van de Brusselse vaccinatiecijfers lijkt de grootste winst in ieder geval te boeken bij de jeugd. Van de schoolgaande jeugd is nog maar 28 procent minstens één keer ingeënt.

Bij de 18- tot 24-jarigen is dat 42 procent. En ook in de groep tussen 25 en 34 jaar is nog bijna de helft niet gevaccineerd.

“Je moet kijken naar wat de mensen willen. Ik kan me voorstellen dat heel wat studenten zich zullen laten vaccineren als ze dat nodig hebben om naar een nachtclub te kunnen. En wie wil reizen, discussieert ook

niet meer al te vaak over een vaccin,” zegt infectioloog Clumeck. Al geldt het omgekeerde net zo goed.

“Wie nooit op restaurant gaat, zal zich niet laten overtuigen door een coronapas. Wie nooit uitgaat, evenmin.”

Concreet uitzicht op de verdeling van die Brusselse groepen heeft hij noch de bevoegde minister.

Bovendien is er een groep van principiële vaccinweigeraars, die zo’n coronapas als een inbreuk op hun persoonlijke vrijheid kan beschouwen. “Die groep zal je er niet mee bereiken,” denkt Clumeck.

Motivatiepsycholoog Maarten Vansteenkiste (UGent) verwacht in Brussel wel degelijk “een gunstig effect” van een uitgebreid

Maingain verbindingsofficier Voormalig Défi-voorzitter Olivier Maingain gaat binnenkort aan de slag als vertegenwoordiger voor de relaties tussen Wallonië en Brussel. Maingain creëerde zelf in 2019 deze (onbezoldigde) post, maar het idee ging op de schop na kritiek uit eigen rangen en oppositie.

Daarenboven zou dat een bevoegdheid zijn van de minister-president.

Maar nu kan Maingain zich toch ‘agent de liaison’ noemen.

© PHOTONEWS

4

© BMA.BRUSSELS

Een van de mooiste pleinen van Brussel wordt autoluw.

Het gaat om het Maurice Van Meenenplein, aan de voet van het prachtige stadhuis van Sint-Gillis. Die ruimte doet nu nog dienst als openluchtparking, maar wordt vanaf volgend jaar omgevormd tot een ‘oase van groen en rust’.

Er komt een ‘zo groot mogelijke voetgangerszone’, extra groen en recreatie.

experten, beter vergelijken met een gemeente als Sint-Pieters-Woluwe. Maar, ook in Parijse departementen met het profiel van Sint-Joost of Molenbeek is er diezelfde periode veel winst geboekt. In SeineSaint-Denis bijvoorbeeld ging de vaccinatiegraad in een maand tijd van 52,2 procent op 12 juli naar 71,6 procent op 12 augustus. En vandaag is dat al meer dan 74 procent.

Mocht er zo’n uitgebreid Covid Safe Ticket komen in Brussel, mogen wij dan ook zo’n sprong van 20 procent meer gevaccineerden verwachten? “Idealiter gebeurt daarover zo snel mogelijk een grondige bevraging. In Frankrijk was er al op voorhand gepolst naar hoeveel mensen zich zouden laten overtuigen door zo’n coronapas,” zegt ULB-professor infectiologie Nathan Clumeck, verbonden aan het Sint-Pietersziekenhuis. Het kabinet van

CARTOON Het Couleur Caféalternatief GATE werkte al met een Covid Safe Ticket. De plannen om dat verder uit te breiden, zijn nog niet echt concreet.

KIJK OP DE WEEK

© BELGA

Covid Safe Ticket, maar ziet ook nadelen. “Zo’n ticket kan een bron van spanning worden,” zegt Vansteenkiste.

Dat blijkt nu al in Frankrijk, waar het protest groot is. “Het is belangrijk dat je het Covid Safe Ticket legitimeert in het kader van de veiligheid en de gezondheid, zodat het niet als drukkingsmiddel wordt gezien.”

De Belgische coronaexperten adviseerden eind augustus al om het ticket enkel in hoogrisicocontexten, zoals nachtclubs, in te voeren.

“Dan geldt het Covid Safe Ticket als waarschuwing dat er nog altijd risico op besmetting is op die plaats.

Dat mensen zich daardoor meer zullen laten vaccineren, is dan slechts een neveneffect, maar geen doel op zich,” zegt Vansteenkiste.

Inspraak zonder inzicht leidt tot uitspraken zonder uitzicht De vroegere Vlaamse bouwmeester LEO VAN BROECK hekelt met een citaat van dichter Cees Buddingh het buurtprotest tegen het nieuwe woonblok op de Vismarkt

WAUTER

Twee nieuwe voetgangersbruggen Langs het kanaal worden twee nieuwe fiets- en voetgangersbruggen ingehuldigd. De brug aan het metrostation Graaf Van Vlaanderen is vernoemd naar vrouwenrechtenverdedigster Loredana Marchi en de brug aan het Mima-museum naar de Marokkaanse sociologe Fatima Mernissi. Die laatste brug is door het kunstenaarsduo Mon Colonel & Spit al omgetoverd tot een echte blikvanger, met de paling als centraal thema.

11.724 In Brussel worden 11.427 woningen aangeboden op het Airbnb-platform.

Meer dan de helft ervan wordt aangeboden door investeerders en professionals, blijkt uit een studie van de VUB. “Dat zijn 5.000 woningen die niet worden verhuurd op de lokale woningmarkt van de Brusselaars, en dat heeft nefaste gevolgen voor de krappe woningmarkt in Brussel,” klinkt het.

8 SEPTEMBER 2021

I 5

In beeld

BUITENSPEL NL/ Romelu Lukaku

heeft zijn honderdste wedstrijd voor de Rode Duivels kunnen vieren met een doelpunt. Al na 8 minuten scoorde hij tegen Tsjechië, en bracht België zo een 6

I

8 SEPTEMBER 2021

HORS-JEU stapje dichter bij het WK in Qatar. De 21.416 toeschouwers feliciteerden de gewezen Anderlechtspeler dan ook van harte. Corona stond even buitenspel.

FR/ Romelu Lukaku a célébré son 100e match pour les Diables Rouges avec un but. Après à peine huit minutes, il a marqué contre la République Tchèque, rapprochant ainsi un peu plus la

OFFSIDE Belgique du Mondial au Qatar. Et en chœur, les 21.416 spectateur.ice.s ont mis l’ancien joueur d’Anderlecht à l’honneur.

Le coronavirus était hors-jeu pendant quelques instants.

EN/ Romelu Lukaku

marked his 100th game for the Red Devils with a goal. He scored against the Czech Republic after only eight minutes, bringing Belgium one

Bijgedachte

REDACTEUR BRAM VAN RENTERGHEM neemt het nieuws op de korrel

© PHOTONEWS

step closer to the World Cup in Qatar.

The 21,416 spectators warmly congratulated the former Anderlecht player. For a moment, Covid was offside.

U heeft er misschien ook op gelet, maar toen tv-ploegen na de overstromingen in Wallonië beelden gingen schieten, leek iedereen daar plots Nederlands te spreken. De korpschef, boswachter, spoorwegmedewerker of burgemeester van een random dorp: allemaal Nederlands. Ook op toeristische plekken kun je makkelijk terecht in het Nederlands, ook al gaat de kennis ervan volgens de statistieken achteruit.

Dat staat in schril contrast met het personeel op pakweg het Fernand Cocqplein, voor wie het woord ‘koffie’ zelfs nog te moeilijk is. Of de werknemers van het Sint-Pietersziekenhuis, waar we in aanloop naar de bevalling van onze oudste met de dienst internationalisering te maken kregen, omdat we in het Nederlands geïnformeerd hadden naar de ereloonsupplementen. En zelfs dat antwoord was in het Frans, waardoor we dan maar naar het UZ Brussel trokken, zeker twee centimeter verderop.

Volgens de Anciauxs staat dat ook met ons onderwijs te gebeuren als Brussel, na de staatshervorming, als volwaardig vierde gewest ook onderwijsbevoegdheden zou krijgen. In zowat alle sectoren kwam een ‘vergewestelijking’ neer op een versnelde verfransing, zeggen ze. “Kijk maar naar de zieken- en rusthuizen van de GGC. Op papier zijn die tweetalig, maar in de praktijk wordt er geen letter Nederlands gesproken,” aldus Bert Anciaux.

Sven Gatz (Open VLD), de pleitbezorger van een meertalig ‘Brussels’ onderwijs, begrijpt de angst om zo de positie van het Nederlands in Brussel te verkwanselen. Toch zegt hij zich comfortabeler te voelen dan pakweg twintig jaar geleden. “Het Nederlandstalige onderwijs is een succes. Heel wat anderstalige ouders willen nu immers graag dat hun kinderen in het Nederlands naar school gaan.”

Maar is die belangstelling voldoende voor een degelijk aanbod in het Nederlands? Garanties zijn in elk geval nodig, waaronder een

minimumaantal uren Nederlands per week, en de plicht om moedertaalsprekers Nederlands aan te werven. Als dat niet gebeurt, zakt het niveau pijlsnel.

Die garanties moeten bovendien federaal afdwingbaar zijn. Nu staat het Brussels Gewest zelf in voor de naleving van de taalwetgeving, en we weten intussen allemaal hoe dat loopt.

Slechts twintig procent van het gemeentepersoneel in Brussel is tweetalig, terwijl het honderd procent zou moeten zijn. In de plaats van bestraffend op te treden, laat het Gewest betijen, en stelt het zelfs voor om de taalwetgeving te ‘moderniseren’ in plaats van af te dwingen.

Dit alles schept weinig vertrouwen. En dat vertrouwen is net cruciaal bij de eventuele overdracht van de Vlaamse kroonjuwelen aan het Brussels Gewest. Zal Brussel daar even goed zorg voor dragen? Of gaat het vanaf die overdracht alleen maar bergaf ? In dat laatste geval heeft Vlaanderen Brussel effectief losgelaten.

Ook bij de pleitbezorgers voor een België met vier gewesten daagt het intussen dat er heel wat

BRUZZ | DE WEEK

Kroonjuwelen in de uitverkoop

“Bij de overdracht van de bevoegdheid onderwijs naar het Brussels Gewest is vertrouwen cruciaal, en net dat ontbreekt nu” op het spel staat. Daarom worden nu tussenoplossingen voorgesteld, waarbij bijvoorbeeld alles naar de gewesten gaat, behalve onderwijs.

Al dan niet met de creatie van een derde, tweetalig en Brussels net.

De vraag is alleen of de staatshervorming dan nog de beoogde vereenvoudiging is, die iedereen broodnodig acht. In elk geval zullen Vlamingen én Brusselaars zich heel goed moeten informeren vooraleer zij in 2024 een keuze maken voor de nieuwe staatsstructuur van België. Maar zelfs goed geïnformeerd wordt het een moeilijke bevalling.

Lees het interview met Vic, Bert en Britt Anciaux p18 - 23 8 SEPTEMBER 2021

I 7

VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS BEN WEYTS ( N-VA )

‘Stuur je anderstalig kind naar Nederlandstalige activiteiten’ Scholen in Brussel klagen steen en been over het tekort aan leraren, dat dit jaar extra groot is. Toch ziet de Vlaamse minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) geen heil in extra maatregelen voor het hoofdstedelijk gewest. “Je moet opletten voor een waterbedeffect.” — KRIS HENDRICKX

H

BRUZZ | INTERVIEW

oe kijkt Ben Weyts naar het nijpende tekort aan leerkrachten, dat al langer speelt, maar dit jaar in Brussel extra nijpend is?

Directeurs stellen vast de kandidaat-leerkrachten nu gewoon in Vlaanderen blijven, omdat Weyts veel extra lesuren heeft gecreëerd.

Was dat wel de goede aanpak?

Weyts: “Wij proberen gewoon te zorgen voor meer lerarenuren in heel Vlaanderen, inclusief de hoofdstad van Vlaanderen: Brussel. Dat moet resulteren in tweeduizend extra voltijdse leerkrachten. Ik vind het een verkeerde benadering om dat als concurrentie te zien. Die extra lerarenuren komen er trouwens vooral om leerlingen met een leerachterstand bij te spijkeren.”

U hebt ook maatregelen genomen om zij-instromers makkelijker naar het onderwijs te leiden, met een zeker succes. Moet dat niet uitgebreid worden, met name in Brussel, waar die roep om leerkrachten wel degelijk groter is dan in Vlaanderen?

BEN WEYTS: Zij-instromers aantrek-

ken is een deel van de oplossing.

Maar we mogen niet vergeten dat er gewoon krapte is op de arbeidsmarkt tout court. Vooral de sectoren buiten het onderwijs zijn daarin onze concurrent. We moeten de concurrentie binnen het onderwijs tot een minimum beperken. Nu kan je tot acht jaar anciënniteit meenemen voor knelpuntvakken, dat scheelt tot 300 euro per maand. We willen het aantal knelpuntvakken nu uitbreiden.

Zou het geen oplossing zijn om dat pakket in Brussel ambitieuzer te maken, waardoor je er bijvoorbeeld zestien jaar anciënniteit zou kunnen meenemen?

WEYTS: Maar zo kan je elke entiteit tegenover elkaar afwegen. Laten we elkaar geen vliegen afvangen.

Zo’n regeling zou een waterbedeffect veroorzaken, waarbij het oplossen van het ene tekort elders nieuwe tekorten creëert. Dat soort maatregelen zou in de rest van Vlaanderen zelfs een negatieve perceptie kunnen veroorzaken over het Nederlandstalige onderwijs in Brussel. Dat Nederlandstalige onderwijs hier krijgt nu al voorrang

“De digisprong kan een wereld van verschil maken voor leerlingen en leerkrachten, die creatiever met hun lesinhoud kunnen omgaan” BEN WEYTS Vlaams minister van Onderwijs 8

I

8 SEPTEMBER 2021

als het over infrastructuurinvesteringen gaat.

De mondmaskers zijn niet verplicht in Vlaamse scholen en ook niet in Franstalige scholen, zelfs niet in Brussel. Is het dan wel een nuttig om ze wél in het Nederlandstalige onderwijs in Brussel op te leggen?

WEYTS: Op grond van de vaccinatieen besmettingsgraad hebben we daarvoor gekozen, maar ik wil er graag van af. Zodra we enkele strohalmen hebben om ons aan vast te klampen, willen we zo snel mogelijk schakelen, in eerste instantie voor het vijfde en zesde leerjaar.

Ruim twintig procent van de leerlingen in het Nederlandstalige onderwijs verlaat het onderwijs zonder diploma, dat is veel meer dan het Vlaamse gemiddelde dat met twaalf procent ook al hoog ligt. Wat wil u daaraan doen?

WEYTS: We hebben specifieke projecten die zich daarop richten.

De beste praktijken willen we later breder toepassen, vooral waar het nood het hoogst is.

Schooluitval is een lang aanslepend probleem dat ook niet uniek is voor Brussel. In Antwerpen zullen die cijfers gelijkaardig zijn.

Het is vooral een stedelijk probleem.

Zou het geen goed idee zijn om de zomervakantie korter te maken en de vrijgekomen tijd in te zetten om de lange lesdagen te verkorten? Het Franstalige onderwijs beweegt richting een kortere zomervakantie,

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts heeft een boodschap voor de ouders: “Doe samen met de schoolpoort de poort naar het Nederlands niet dicht.”

Ben Weyts 50 jaar Woont in Dworp, Beersel Studies politieke wetenschappen (UGent) Woordvoerder Volksunie en later N-VA (2000-2004) Woordvoerder-kabinetschef Vlaams minister-president Geert Bourgeois (2004-2008) Kamerlid (2008-2014) Vlaams minister van onder meer Mobiliteit, Openbare Werken en Vlaamse Rand (2014-2019) Vlaams minister van Onderwijs, Sport, Dierenwelzijn en Vlaamse Rand (2019-vandaag)

al wil men de vrijgekomen tijd daar vooral aan de korte tussenvakanties hangen.

WEYTS: Ik wil geen enkel debat uit de weg gaan en heb over die kwestie al enkele adviezen gevraagd, onder meer aan de

het onderwijs, moeten we ook naar de ouders kijken en wat zij kunnen betekenen. De PISA-resultaten (een grootschalig onderwijsonderzoek door de Oeso, red.) tonen overal dat kinderen met allochtone achtergrond minder presteren.

Maar dat onderzoek toont hier tegelijk ook dat ze de helft van die achterstand dichtrijden als ze na de school nog met Nederlands in contact komen. De boodschap aan ouders is dus duidelijk: doe met de sluiting van de schoolpoort de poort naar het Nederlands niet dicht. Overweeg bijvoorbeeld een sportclub of een jeugdvereniging in het Nederlands.

WEYTS: Er is een heel ruim aanbod, zowel voor cultuur als voor sport. Het vraagt ook niet zoveel inspanning om eens te kijken wat er allemaal wordt aangeboden. De scholen zelf zijn op dat vlak ook een goede toegangspoort.

U woont in Dworp. Komt u ook naar Brussel in uw vrije tijd?

© PHOTONEWS

SERV (de sociaal-economische raad van Vlaanderen, red.). In Franstalig België resulteert de hele operatie uiteindelijk in méér vakantiedagen en dus minder lesdagen. Ik weet niet of dat wel goed is voor de onderwijskwaliteit. Je moet daarnaast ook letten op de gevolgen voor de rest van de samenleving, zowel voor bedrijven als voor gezinnen. En als je ook de lesdagen verkort, dan zijn de gevolgen nog ingrijpender.

Er is veel meer viruscirculatie in Brussel dan in Vlaanderen. Moet je een CO2-meter hier dan toch niet verplichten in scholen?

WEYTS: Waarom zou je daar nu regeltjes over opleggen? Vanwaar de drang naar een ‘one size fits all’-maatregel, wanneer scholen en klassen verschillen? We hebben klaslokalen met de meest moderne ventilatietechnieken, waarom zou je die daar verplichten? Die meters zijn

ondertussen ook een symbool geworden.

Vier op de tien leerlingen in de tweede en derde graad van het a.s.o. vinden de les niet interessant. Is dat geen probleem? En wat wil u eraan doen?

WEYTS: Ik weet niet of dat zo nieuw is. Een van de elementen die daar een wereld van verschil kunnen maken, is de digisprong. Daardoor zullen we tijdens de lesuren veel meer gebruikmaken van digitale leerinhouden, van laptops en chromebooks. Als leerkrachten meer digitale vaardigheden ontwikkelen, kunnen ze ook creatiever aan de slag met hun lesinhoud en bijvoorbeeld meer onderwijs op maat geven aan leerlingen met leerachterstand.

Moet die les op maat niet sowieso veel grootschaliger in Brussel, een stad met zoveel

verschillende thuissituaties, of het nu over talenachtergrond of de socio-economische situatie gaat?

WEYTS: Behalve de dingen waarin we nu al hebben voorzien binnen

« FAITES FAIRE DU SPORT EN NÉERLANDAIS À VOS ENFANTS » Les écoles bruxelloises souffrent d’un manque criant d’enseignant.e.s. Mais le ministre de l’enseignement Ben Weyts (N-VA) ne considère pas de mesures supplémentaires. « Il faut veiller à ce qu’une solution pour un certain manque n’entraîne pas de nouvelles pénuries ». Weyts appelle les parents et enfants allophones à faire plus souvent appel à l’offre néerlandophone pendant le temps libre. « Des études mettent en avant l’importance du retard scolaire. » FR

BRUZZ | INTERVIEW

Maar het is toch aan de overheid om duidelijk te maken dat die poort wijd openblijft na de lesuren?

WEYTS: (Stralende glimlach) Vanzelfsprekend. Wij in de Vlaamse rand wonen er graag, maar ons sociale leven speelt zich ook hier af. U zal me weleens terugvinden in Bozar of De Munt. Bozar heeft een van de knapste zalen die we hebben (de Henry Leboeufzaal, red.). En ook het culinaire aanbod is niet te versmaden, ik ga bijvoorbeeld graag naar de Vismet, vlak bij de Sint-Katelijnekerk.

“LET YOUR CHILDREN DO SPORTS IN DUTCH” Schools in Brussels are complaining bitterly about the shortage of teachers, which is especially severe this year. Yet Education Minister Ben Weyts (N-VA) sees no benefit in extra measures for the Capital Region.

“You have to watch out for a waterbed effect, where a solution for one shortage creates new shortages elsewhere.”

Weyts also calls on non-Dutch-speaking parents and children to make more use of Dutch-language leisure facilities. “Research shows how important the effect is on the learning deficit.”

EN

8 SEPTEMBER 2021

I 9

SECTOR EN PROMOTOREN REKENEN OP TERUGKEER TOERISTEN NA CORONA

10

I

8 SEPTEMBER 2021

Vloedgolf van hotels op komst Intussen is het beneden in de lobby een komen en gaan van gasten, allemaal mensen in trainingspak. De organisatie van de Memorial Van Damme heeft het hotel enkele dagen afgehuurd voor de atleten. “We zitten helemaal vol deze eerste dagen,” zegt communicatieverantwoordelijke Steven De Bolle.

Hoe de komende maanden er zullen uitzien, is voor hem en de andere Brusselse hoteliers koffiedik kijken. De Brussels Hotels Association ziet het voorlopig somber in. “De zomer was barslecht. In juli was gemiddeld slechts een kwart van de kamers

▼

V

orige week ging aan Rogier de vroegere Crowne Plaza opnieuw open, na een sluiting van een dik jaar. De Zweedse eigenaar Pandox renoveerde het hotel grondig en heropende het onder een nieuwe vlag, DoubleTree by Hilton, ook weer een zakenhotel.

Op de openingsdag zijn enkele kraanmannen nog druk bezig met het plaatsen van de nieuwe naam op het dak. Ook hangt het reusachtige dekzeil waarop de heropening sinds lang werd aangekondigd nog op de gevel. Binnen werken bouwvakkers de laatste van de 354 kamers af.

B R U Z Z | R E P O R TA G E

De Brusselse hotelsector heeft het door de pandemie zwaar te verduren. Toch gaan er in deze barre tijden nieuwe of vernieuwde hotels open en zijn er heel wat bouwprojecten in voorbereiding. — BETTINA HUBO, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

Het Juliana Hotel op het Martelaarsplein is een spiksplinternieuw vijfsterrenhotel. “Dit hotel is een luxeproduct en voor luxe is er altijd een markt,” zegt de general manager.

8 SEPTEMBER 2021

I 11

SECTOR EN PROMOTOREN REKENEN OP TERUGKEER TOERISTEN NA CORONA

B R U Z Z | R E P O R TA G E

▼

De laatste voorbereidingen in het DoubleTree by Hilton. Het is hopen op een nieuwe toeristengolf.

bezet, tegen bijna tachtig procent in 2019,” zucht secretaris-generaal Rodolphe Van Weyenbergh.

“In augustus was het ietsje beter, dertig procent, maar niet te vergelijken met de 68 procent in 2019.” Voor september vreest hij het ergste, want de zakentoeristen, die die maand normaal de hoofdmoot uitmaken, blijven vooralsnog weg.

“Maar op termijn zal het toerisme natuurlijk wel weer aantrekken.”

Een nieuwe toeristengolf. Dat is waar het DoubleTree op rekent, net als het aanpalende hotel Indigo, ook een viersterrenhotel van de groep Pandox. Dat hotel ging vroeger door het leven als Hilton City, maar werd vlak voor de pandemie gerenoveerd en gerebrand tot Indigo, een etablissement met een groene, botanische look, verwijzend naar de vlakbij gelegen Kruidtuin. “We waren nog maar goed opnieuw gestart of alles lag stil,” vertelt general manager Benjamin Tenius in de ruime lobby, die ingericht is als een urban jungle.

Na een korte sluiting ging het Indigo al snel weer open. “Open of dicht, qua kosten maakt dat voor een hotel geen gigantisch verschil. Ook als je sluit, is er nog personeel nodig en zijn er vaste kosten en fees die je moet betalen. Bovendien wilden we in beeld blijven en onze klanten tonen dat we er ook in momenten van crisis staan.”

Veerkracht is het handelsmerk van Pandox, zegt Tenius. “Het is ook de reden dat onze buur DoubleTree gewoon volgens plan weer is

opengegaan.” De aangekondigde en al vergunde uitbreiding van het DoubleTree is dan weer wél uitgesteld. Tenius: “Onze hotels draaien momenteel met verlies, we worden financieel ondersteund door de groep. Niemand weet hoelang de crisis nog zal duren. Daarom is het beter voorzichtig te zijn en zo’n grote investering even op te schuiven.”

Om de kosten van het Indigo te drukken, paste Tenius de organisatie in zijn hotel enigszins aan.

Het restaurant was maandenlang dicht, er was er alleen een beperkt ontbijt te verkrijgen in de lobby. “Ook werkten we met een kleinere ploeg.

Iedereen nam er taken bij, ook ik hielp bij de check-in, maakte koffie voor klanten en deed soms de afwas.”

Tegelijkertijd probeerde de hotelmanager door middel van kookklassen, yogalessen en herbariumworkshops gegeven door de tuinman duidelijk te maken dat het Indigo nog steeds ‘in the game’ was.

En dat is behoorlijk gelukt. Het hotel heeft tijdens de week een gemiddelde bezettingsgraad van dertig procent, in het weekend schommelt het rond de zestig procent. “Veel Belgen komen nu ‘s weekends op staycation in Brussel. Hopelijk kunnen we op die manier het jaar 2021 rondmaken en krijgt het toerisme vanaf 2022 weer de wind in de zeilen.”

Het DoubleTree by Hilton is niet het enige hotel dat (her)opent in deze zeer fragiele periode

“Er zal veel volk naar Brussel moeten komen om al die kamers rendabel te krijgen” KRIS VERHELLEN CEO Extensa 12

I

8 SEPTEMBER 2021

Nog een laatste poetsbeurt en de laatste klusjes opknappen.

waarin enerzijds de coronacrisis nog woedt en anderzijds enkele grote hotels leegstaan, het Métropole bijvoorbeeld, de Sheraton aan Rogier en hotel Astoria, dat al van 2007 dicht is.

Vorig jaar in september, vlak voor de tweede coronagolf, ging in de voormalige Solvaygebouwen aan de Elsensesteenweg het budgethotel Moxy open, een samenwerking tussen Ikea en Mariott.

En sinds deze week heeft Brussel er een nieuw vijfsterrenhotel bij op het Martelaarsplein, het exclusieve Juliana Hotel Brussels, met 37 kamers en zes suites ingericht door de Italiaanse ontwerper Eugenio Manzoni, een brasserie, een binnenzwembad met sauna en hamam, en een voiturier die een bolhoedje draagt ontworpen door Elvis Pompillio.

Het etablissement, dat oogt als een aristocratische privéwoning, is na Parijs en Cannes het derde hotel van de in Elsene wonende Fransman Eric Cléton, die er ook een deel van zijn kunstcollectie toont. Of het geen risico is om nu open te gaan? “We starten voorzichtig, maar we starten,” zegt general manager Claudia Venturini. “Dit hotel is een luxeproduct en voor luxe is er altijd een markt.”

HIPSTERHOTELKETEN Voorts staan er in Brussel heel wat kleine en grote bouwprojecten op stapel, goed voor vele honderden nieuwe hotelkamers. Zo loopt er een vergunningsaanvraag voor een jeugdherberg op de Oude Graanmarkt en een klein hotel op de Nieuwe Graanmarkt. Ook wordt het kleine hotelletje Welcome op de Brandhoutkaai uitgebreid. Eveneens op de Vismarkt kocht de Nederlandse vastgoedgroep Prowinko het rijtje visrestaurants tussen François en La Huitrière.

Bedoeling zou zijn om bovenin een hotel te maken. Eerder kocht de groep, met dezelfde bedoeling, drie panden op de Grote Markt over van CBC, de Waalse vleugel van KBC.

UNE VAGUE DE NOUVEAUX HÔTELS Le secteur hôtelier bruxellois a pris un coup dur suite à la pandémie. Mais même en cette drôle d’époque, des hôtels nouveaux ou rénovés ouvrent leurs portes. La semaine passée, l’ancien Crowne Plaza a rouvert ses portes à Rogier, après une fermeture de plus d’un an. Le propriétaire suédois Pandox a rénové l’hôtel en profondeur et l’a ouvert sous l’effigie Doubletree by Hilton. Et dorénavant, Bruxelles compte un hôtel cinq étoiles de plus, Place des Martyrs, l’exclusif hôtel Juliana Brussels. À côté de cela, pleins de projets de construction sont en cours. Dans l’ancienne tour IBM, il y aura bientôt un hôtel de la petite chaîne britannique The Hoxton. À deux pas de là, dans le Quartier Nord, le groupe immobilier Befimmo s’est allié à la chaîne The Standard pour le projet de rénovation des tours du World Trade Center. « L’arrivée de nouveaux hôtels à Bruxelles est une bonne chose », selon Yves Fonck, président du Brussels Hotel Association. « À partir de 2023 ou 2024, le tourisme sera probablement à nouveau au niveau de 2019. » FR

Het DoubleTree by Hilton, het vroegere Crowne Plaza, zat vorige week nog verscholen achter een reusachtig zeil, maar ging op 1 september wel open.

Ook zijn er verschillende grote, gemengde bouwprojecten gepland, waarbij het hotel gecombineerd wordt met kantoren, woningen of winkels.

Zo komt er in de vroegere IBM-toren aan de Kruidtuin een hotel van de kleine Britse keten The Hoxton met 198 kamers en een restaurant met rooftop. Vlakbij in de Noordwijk wist vastgoedgroep Befimmo de hipsterhotelketen The Standard te strikken voor ZIN, zoals het renovatieproject van de WTC-torens heet. Het hotel met 180 kamers zou in 2025 moeten opengaan. Een hotel met 212 kamers moet ook verrijzen in het iconische gebouw aan de Vorstlaan waar lang verzekeringsgroep Royale Belge en daarna Axa zat.

En dan is er projectontwikkelaar Immobel, die maar liefs vier hotelprojecten in de pipeline heeft. In Oxy, het renovatieproject van het Muntcentrum, zijn 316 hotelkamers gepland.

Lebeau, de verbouwing van het Belgacomgebouw aan de Zavel, omvat een hotel met 150 kamers.

Brouck’R, het project dat de vroegere Allianzkantoren aan De Brouckère nieuw leven in moet blazen, plant eveneens 150 hotelkamers. Tot slot wil Immobel een leegstaand NMBS-gebouw aan het Zuidstation verbouwen tot hotel met 220 kamers.

Samen heel veel kamers, maar Olivier Thiel, ontwikkelaar bij Immobel, is ervan overtuigd dat Brussel qua hotels aan een inhaalslag toe is. “In twintig jaar is het aantal overnachtingen verdubbeld, terwijl het aantal hotelkamers in die periode slechts steeg met vijftig procent,” zegt hij. “Wij bouwen nooit een hotel als er niet eerst een akkoord is met een hotelketen. Ook nu krijgen we heel vlot offertes binnen.”

Het vertrouwen van de hotelketens in de markt blijft groot volgens Thiel. “Zij zien absoluut potentieel in deze stad. Als een prestigieuze keten als The Standard in Brussel gelooft, wil dat iets zeggen.”

Zowel Brouck’R, Lebeau als Oxy zijn gemengde projecten. “Louter een hotel bouwen doen we nog zelden. Wij geloven er sterk in dat de ene functie de andere kan versterken. Het hotel moet natuurlijk passen in het verhaal van de site. De klassieke steriele hotelkamer met weinig beleving, dat kan niet meer. En hotels moeten vandaag ook iets te bieden hebben voor de buurt.”

Voorlopig zijn de projecten van Immobel nog in de vergunningsfase, alleen voor Brouck’R is de aanvraag zo goed als rond. “Na de vergunning duurt het nog twee à drie jaar voor de verbouwing klaar is. Onze hotels zullen ten vroegste over drie, vier, vijf jaar openen. We gaan ervan uit dat corona dan achter ons ligt.”

Dat is ook de visie van Yves Fonck, de voorzitter van de Brussels Hotels Association.

“Laat er maar hotels bijkomen in Brussel.

Projecten die vandaag getekend worden, gaan pas over enkele jaren open,” zegt hij. “Vanaf 2023 of 2024 zal het toerisme vermoedelijk weer op het niveau van 2019 liggen. Het zakentoerisme wordt wellicht nooit meer zo groot als weleer, maar dat zal gecompenseerd worden door het recreatieve toerisme. Wereldwijd nemen de bevolking en de koopkracht immers toe en voor corona was er een duidelijke tendens om meer te gaan reizen.”

Toch waagt niet elke promotor de sprong in deze onzekere tijden. Ook Extensa, projectontwikkelaar van Thurn & Taxis, heeft een vergunning op zak om het oude Hôtel des Douanes te verbouwen tot hotel. “Maar de kans dat we dat ook zullen doen is serieus gekrompen,” zegt CEO Kris Verhellen. “Enerzijds zou de verbouwing erg duur uitvallen, anderzijds vinden wij dat de markt al zeer goed bezet is. Overal in de stad komen er hotels bij. Ook hier vlakbij, in het voormalige KBC-gebouw, is een hotel gepland.

Er zal veel volk naar Brussel moeten komen om al die kamers rendabel te krijgen.”

TIDAL WAVE OF HOTELS ON ITS WAY The Brussels hotel sector has been hit hard by the pandemic but even in these difficult times, new or renovated hotels are opening their doors. Last week, for example, the former Crowne Plaza reopened its doors on place Rogierplein, after being closed for over a year. The Swedish owner Pandox thoroughly renovated the hotel and reopened it under a new flag, DoubleTree by Hilton. This week, Brussels also got a new fivestar hotel on the Martelaarsplein/ place des Martyrs: the exclusive Juliana Hotel Brussels. There are also many small and large construction projects in the pipeline. The small British chain The Hoxton is building a hotel in the former IBM tower by the Botanique. Nearby in the North Quarter, real estate group Befimmo has managed to snare hipster hotel chain The Standard for ZIN, the renovation project of the WTC towers. “Let there be more hotels in Brussels,” says Yves Fonck, chairman of the Brussels Hotel Association. “It will take a few years for projects signed today to open and by 2023 or 2024, tourism will probably be back to 2019 levels.”

EN

8 SEPTEMBER 2021

I 13

Mardi / Dinsdag 14.09 21

Marché annuel Jaarmarkt y obod DJ N

Dem

Brig o ade c de l a a Po nine Hon lice d van enbrig de p ade oliti e

0& 11:30 & 14:0

ue og i q e rij g a d e pé oe rd Ferm gische b go 10:00 → 18:00 Peda

0 17:00 → 22:0

17:00

S pe

cta

cle

pou

r en

Mo ants / Voorstell Ik e i et le ing voor kin der n de Thé en 16:00 n Th o eo f

Place de la Vaillance et alentours / Dapperheidsplein en omgeving CO N C E RTS • B RO CANTE • KE RM ES S E • PRÉS E N C E DU RSCA / CO N C E RTE N • RO M M E LMARK T • KE RM I S • A ANWE Z I G H E I D VAN RSCA

www.anderlecht.be

READY, SET, GO! Ontdek het Brusselse, Nederlandstalige sportaanbod op www.sportinbrussel.be of in de nieuwe Sportgids !

VGCSport_ADV_StartSeizoen_print215x95_DEF.indd 1

17/08/2021 14:14

MACHINEERING IS EERSTE BEURS SINDS HET BEGIN VAN DE CORONACRISIS

Vandaag gaat in Paleis 8 op de Heizel de machinebeurs Machineering open. “Onze eerste beurs in anderhalf jaar,” zegt Geert Maes, hoofd Beurzen van Brussels Expo. “En anderhalf jaar is heel lang.” — BETTINA HUBO

V

orige week donderdag.

Grote vrachtwagens rijden af en aan om freesmachines, draaibanken, fiberlasers en andere volumineuze apparaten te lossen in Paleis 8. In de grote hal worden ze opgewacht door de technici van de exposanten, die de machines nauwkeurig installeren en alle aansluitingen in orde brengen. De opbouw van de beurs Machineering is begonnen.

Het is een tweejaarlijkse vakbeurs waar verdelers van machines hun toestellen tonen aan de industrie, veelal maakbedrijven.

“We zijn een demobeurs, alle machines worden aangezet,” vertelt Mario Dejaegher, directeur van Industrial Fairs, dat deze beurs organiseert.

Normaal had Machineering in maart al moeten plaatsvinden, maar de beurs werd vanwege de pandemie enkele maanden uitgesteld. Nu gaat ze wel door, maar met dertig procent minder exposanten dan gebruikelijk, zegt Dejaegher. “Er zijn alleen Belgische en enkele Nederlandse verdelers, de internationale bedrijven komen nog niet.” Toch hoopt hij het salon break-even te kunnen afsluiten. “Ik merk heel veel zin bij de bezoekers, er hebben er zich evenveel aangemeld als de vorige keer.”

Ook de exposerende bedrijven hebben er zin in. Gima, een bedrijf uit Aartselaar dat altijd present is op Machineering, is druk bezig met de plaatsing van een Spaanse freesmachine van maar liefst 21 ton. “Wij zijn blij om onze klanten terug te zien,” klinkt het. Voor machineverdeler De Ridder, een Nederlandse exposant, is het de eerste keer in Brussel. “Wij komen naar hier omdat de beurzen in

Nederland waar we anders staan, niet doorgaan,” zegt de technicus.

“Hopelijk vinden we hier nieuwe klanten.”

Geert Maes van Brussels Expo is duidelijk opgelucht. “Je kunt niet geloven hoe blij wij zijn dat er eindelijk weer een beurs is,” vertelt hij in zijn fraaie art-decokantoor, gelegen aan de voorkant van de Paleizen. “Alles heeft hier anderhalf jaar zo goed als stilgelegen. We werken normaal met honderd man. Velen, ook ik,

zijn heel lang tijdelijk werkloos geweest. Je ziet het aan deze kamerplant dat ik nog niet lang terug ben.”

Maes herinnert zich nog goed hoe het vanaf half maart 2020 telefoontjes regende met de vraag voor uitstel of annulatie. “Wij zijn helemaal afhankelijk van de beursorganisatoren en eventbureaus. Zelf organiseren we geen beurzen, wij zijn alleen gastheer.”

Door het stilvallen van alle activiteit, liep Brussels Expo vijftig miljoen euro aan omzet mis. De vzw, die afhangt van de Stad Brussel, had wel wat inkomsten van de concerten in Arena 5 en de Dino Expo, die al loopt sinds de lente. “En doordat hier een vaccinatiecentrum was, konden er toch een paar van onze personeels-

leden aan het werk.”

Sinds 31 juli mogen er weer beurzen worden georganiseerd.

Maar zullen alle organisatoren meteen terugkeren? Maes: “Wij hopen het van harte, ook al is het met minder standen en minder bezoekers.” Beurzen die werken met nationale exposanten en mikken op een nationaal publiek lijken de stap te zetten. Bij internationale beurzen ligt het een stuk moeilijker. “Veel headquarters hebben beslist om dit jaar niet meer op beurzen te staan. Zo is de tweejaarlijkse busbeurs Busworld al meteen doorgeschoven naar 2023. Onze traditionele meubelbeurs in november en de landbouwbeurs Agribex in december gaan gelukkig wel door. Over het Autosalon moet de knoop nog worden doorgehakt.”

BRUZZ | ECONOMIE

Eindelijk weer handelsactiviteit in de Heizelpaleizen

“De internationale beurs Busworld is helaas doorgeschoven naar 2023, over het Autosalon moet de knoop nog worden doorgehakt” GEERT MAES Brussels Expo

Technici van exposant De Ridder installeren een freesmachine van Japanse makelij. © SASKIA VANDERSTICHELE

8 SEPTEMBER 2021

I 15

DERADICALISERINGSPROJECTEN MAKEN PLAATS VOOR PREVENTIE IN RUIMERE ZIN

‘Jongeren zijn vandaag minder naïef’ Na de aanslagen in Parijs in november 2015 belandde Molenbeek in een ongeziene mediastorm. Een veelheid aan deradicaliseringsprojecten volgde. Bijna zes jaar later bestaan heel wat van die projecten niet langer, en wordt radicalisering beschouwd als slechts een van de vele uitdagingen die Brussel kent. — ELLEN DEBACKERE

B

B R U Z Z | A N A LY S E

achir M’Rabet, jeugdwerkcoördinator bij Foyer vzw, heeft het druk. Op 8 september begint in Parijs het grote terrorismeproces dat de aanslagen in concertzaal Bataclan en enkele cafés in de buurt behandelt.

De internationale pers richt zich voor de gelegenheid opnieuw op Sint-Jans-Molenbeek. “Vandaag komt ZDF langs, morgen France 24.

Ze willen allemaal weten hoe het gesteld is met de radicalisering in Brussel,” vertelt M’Rabet. “Ik vertel het hen zoals het is: ook hier gaat het leven door. Jongeren die het meegemaakt hebben, zijn het beu erover te praten. Andere kinderen begrijpen het niet altijd en vragen me soms zelfs of ze zich nu schuldig moeten voelen.”

Ondanks de drukte maakt M’Rabet tijd vrij om de studio te tonen waar hij met de jongeren uit de buurt aan mediawijsheid werkt.

Samen tonen ze hoe eenzelfde personage onder invloed van montage omgevormd kan worden van held tot schurk, en hoe fake news zich een weg baant naar onze

sociale mediakanalen. “Na het drama dat zich heeft afgespeeld in 2015 hebben we eerst proberen te vatten hoe iemand ertoe gebracht kon worden om naar Syrië te trekken. Soms gebeurde dat zelfs via de PlayStation,” aldus M’Rabet.

“Vandaag ligt de focus minder bij radicalisering. We spreken over veel meer problemen en over mediawijsheid in het algemeen. We wijzen hen op fraude, pedofilie en andere zaken waarmee ze geconfronteerd kunnen worden op het internet. Maar we merken ook dat jongeren vandaag minder naïef zijn dan vroeger, ze zijn waakzamer. Ze hebben gruwelijke beelden gezien van hier en van in Syrië. Sociale werkers en leraars praten vaker over dit soort dingen en jongeren communiceren er zelf ook opener over. Een systematische focus is niet nodig: dat zou paranoia in de hand werken.”

Foyer vzw is niet de enige organisatie waar de nadruk minder op radicalisering is komen te liggen.

In de nasleep van de aanslagen ontstond zo’n wirwar aan projectjes rond radicalisering dat de Belgische

Bachir M’Rabet, jeugdwerkcoördinator bij Foyer vzw: “Vandaag spreken we meer over mediawijsheid dan over radicalisering.” © IVAN PUT

antiterreurwaakhond OCAD in 2017 besliste een kenniscentrum op te richten om meer zicht te krijgen op alle programma’s. Hoewel vandaag nog gewerkt wordt aan een update van de lijst, blijkt uit een rondvraag dat heel wat van die projecten opgehouden zijn met bestaan. Zo ondersteunde de Vlaamse regering in 2016 ter preventie van radicaliseringsprocessen ook drie Brusselse organisaties, waaronder Circus Zonder Handen vzw en Groep Intro vzw. Geen van beide geeft aan

vandaag nog actief rond radicalisering te werken. “Bij de begeleiding van jongeren komt het misschien nog eens ter sprake, maar er bestaat geen gericht traject meer,” vertelt Annemie Van den Hende, Brussels coördinator van Groep Intro vzw.

“Vanuit de overheid is daarop geen specifieke focus meer, en de methodiek is inmiddels ook wel verworven. Het thema speelt gewoon ook minder dan vijf jaar geleden, er wordt minder over gebabbeld door onze gasten.”

RADICALISERINGSAMBTENAREN

“Met de subsidies rond deradicalisering heeft de politiek aan windowdressing gedaan. Zijn de werkloosheid en de armoede uit Brussel verdwenen?”

MONTASSER ALDE’EMEH Anti-radicaliseringsexpert © PHOTONEWS

16

I

8 SEPTEMBER 2021

Tekenend voor de evolutie is ook de beslissing van de gemeente Sint-Jans-Molenbeek om binnen de Molenbeekse preventiedienst ruimer te mikken dan enkel op radicalisering. “Sinds de vorige deradicaliseringsambtenaar vertrokken is, hebben we ingezet op een ander profiel. Het nieuwe hoofd van onze preventiedienst is een manager die de verschillende verantwoordelijk-

zien na een tijdje dat dat geen steek houdt. Daarom zijn preventie en emancipatie op het terrein zo belangrijk: die projecten kunnen ervoor zorgen dat iemand niet te ver gaat. Het probleem is echter dat de politiek die projecten als het ware tegenwerkt. Zo sturen ze het geld niet altijd naar de mensen die ook expertise op het terrein hebben, zoals bijvoorbeeld Foyer vzw.

Bovendien zorgen ze er met hun polariserende taalgebruik voor dat mensen nooit het punt zullen bereiken dat ze zich ergens thuis voelen. Ze geven mensen nog meer een gevoel van vervreemding, iets wat een job alleen niet zal oplossen.”

“Met de subsidies rond deradicalisering heeft de politiek dus ook aan heel wat windowdressing gedaan,” klinkt het nog. “Terwijl de échte voedingsbodem er nog is. Zijn de werkloosheid en de armoede uit Brussel verdwenen? Nee, dat is er door corona enkel erger op geworden.”

CIJFERS

Drie miljoen euro subsidies

heden van deze dienst overziet, zoals drugspreventie, eerder dan iemand die op radicalisering focust,” vertelt de woordvoerder van de gemeente.

Eenzelfde geluid horen we bij Ali Benabid, psychosociaal werker en coördinator van het Molenbeekse Move-team, een verzameling van preventiewerkingen en jeugdverenigingen. “De periode van de aanslagen heeft een grote schokgolf door onze gemeente gejaagd,” aldus Benabid. “We hebben dan meteen een cel opgericht om mensen te helpen en te sensibiliseren.”

“Maar het werk is vandaag veel veranderd. In plaats van op radicalisering te werken, focussen we meer op mentale gezondheid in het algemeen. De visie werd uitgebreid omdat er nu meer twijfel heerst over de eigen toekomstmogelijkheden.

We willen die kwetsbaarheid opvangen en zoeken naar projecten waarin mensen erkend worden. Net zoals in Vlaanderen zien we ook hier veel polarisatie opduiken en wantrouwen tegenover de overheid

en de media. In plaats van in te zetten op deradicalisering willen we ervoor zorgen dat mensen aan beide kanten van het kanaal de middelen krijgen om elkaar te begrijpen.”

BEVRIJDEN VAN HET VIRUS Ook Alice Dobrynine van de Schaarbeekse preventiedienst merkt op dat er een evolutie heeft plaatsgevonden. “Meteen na de aanslagen was er natuurlijk veel te doen rond deradicalisering. Maar dat klinkt te eenvoudig, alsof je een knopje kan indrukken en je dan van het virus bevrijd wordt,” aldus Dobrynine.

“Daarom zijn we overgeschakeld naar projecten rond preventie en gaan we nu vooral de strijd aan tegen polarisatie en tegen het gevoel dat mensen gefaald zouden hebben.”

Dobrynine geeft aan dat de preventiedienst vandaag veel beter georganiseerd wordt. “Er zijn in de loop der jaren nieuwe inzichten verworven over psychosociale processen. Om de twee maanden houden we nog wel een vergadering

In het Globaal Veiligheids- en Preventieplan 2021-2024 van de Brusselse regering werden negen thema’s geformuleerd waarop lokale organisaties zich kunnen beroepen om subsidies te

ontvangen, waaronder het thema Polarisering en radicalisering.

Over alle thema’s wordt een totaalbedrag van 3 miljoen euro verdeeld en in het kader van radicalisering en polarisering werden

negentien projecten aanvaard. Zowel projecten van psychosociale begeleiding van geradicaliseerde individuen, of van opleidingen voor lokale actoren maken hier deel van uit. ED

« DE NOS JOURS, LES JEUNES SONT MOINS NAÏFS »

“YOUNG PEOPLE TODAY ARE LESS NAIVE”

Après les attentats de Paris de 2015, Molenbeek s’est aussi très vite retrouvé dans l’œil du cyclone médiatique. Une multitude de projets de déradicalisation ont fait leur apparition dans la capitale. Un peu moins de six ans après, beaucoup de ces projets n’existent plus, et la radicalisation est considérée comme un défi bruxellois parmi beaucoup d’autres. On se focalise surtout sur la lutte contre la polarisation et la prévention en général.

When 130 people lost their lives in the Paris attacks in November 2015, Molenbeek was also caught in an unprecedented media storm and a multitude of deradicalisation projects subsequently descended on the capital. Almost six years later, many of those projects no longer exist, and radicalisation is seen as only one of the many challenges Brussels is facing. Instead, the focus is on the fight against polarisation and on prevention in general.

FR

B R U Z Z | A N A LY S E

en bespreken we eventuele signalen uit de wijken waar het klimaat mogelijk gespannen is. Daar gaat men dan mee aan de slag. Maar het woord deradicalisering gebruiken we niet meer. Er is momenteel weinig verandering te bespeuren in de cijfers van vertrek of aankomst van bijvoorbeeld Syriëstrijders.”

Dat er minder deradicaliseringsprojecten te vinden zijn, is overigens een goede zaak, vindt antiradicaliseringsexpert Montasser AlDe’emeh. “Het is een onnozel concept. We weten zelfs niet wat radicaliseren precies is. De term is nooit gedefinieerd geweest. Hoe zouden we dan aan deradicaliseren moeten kunnen doen?”

AlDe’emeh gelooft naar eigen zeggen dan ook veel meer in de kleinschalige projecten die op het terrein worden uitgevoerd rond preventie. “Vaak gaat het om mensen die erg kwetsbaar zijn. Zij vinden op een bepaald moment als het ware ‘gelijkgestemden’, maar

EN

8 SEPTEMBER 2021

I 17

Spreektijd

CLAN-ANCIAUX KIJKT ONGEREMD NAAR BRUSSEL

‘Antwerpen en Gent vragen toch ook niet om een eigen gewest?’

BRUZZ | SPREEKTIJD

Drie generaties Anciaux schreven samen een boek: Over generaties. Grootvader Vic, éminence grise van wijlen de Volksunie, viert deze winter zijn negentigste verjaardag. In dezelfde maand wordt zijn kleindochter en pediater in spe Britt er 25. Tussen hen in zit Bert, die bij Vooruit nog altijd aanvoelt als een vreemde eend in de bijt. Alle drie zijn ze verstrengeld met Brussel. “Een verengd Vlaamsnationalisme moet heus niet beantwoord worden met een Brussels nationalisme.” — FILIP VAN DER ELST, FOTO’S IVAN PUT

H

et is voor Britt Anciaux niet eenvoudig om haar vader te volgen, de publieke arena in.

“Als ik naar mijn vader en grootvader kijk: zij kwamen in hun jonge jaren al op straat om te protesteren. Dat durfde ik niet, zelfs in dit boek was ik voorzichtig. Als je vandaag ergens stelling over inneemt, stel je je heel snel bloot aan commentaar. Zeker op sociale media. Maar al kreeg ook mijn vader veel kritiek, hij is wel altijd voor zijn mening blijven uitkomen. Dat heeft me mee overtuigd om mijn dromen voor de toekomst neer te schrijven. En intussen kom ik ook op straat voor thema’s als Black Lives Matter, vrouwenrechten en het klimaat.”

Herkennen de oudere heren zichzelf in het idealisme van Britt in dit boek?

BERT ANCIAUX: Britt is Britt. Ze is geen kopie van haar vader of grootvader. Maar ik herken heel veel 18

I

! 8 SEPTEMBER 2021

zaken. We hebben allebei in de jeugdbeweging gezeten; de liefde voor Brussel; de zorg voor haar broer en zussen: dat hebben we allemaal gemeenschappelijk. Maar ze groeit op in heel ander tijdperk. Dat merk je aan de thema’s die ze aansnijdt.

VIC ANCIAUX: Ik ben enorm fier op het feit dat ze net als ik gekozen heeft voor de zorg. Mijn carrière als huisarts omvat een periode die ik zelf heel intens beleefd heb. En dan heeft Britt nog eens voor de pediatrie gekozen, wat voor mij nog meer aantoont hoe dat zorgzame kantje in haar overheerst.

Britt, koester je zelf ook politieke ambities?

BRITT ANCIAUX: Voorlopig niet, maar ik wil wel mijn stem laten horen. Misschien kan dat ook op andere manieren. Ik denk sowieso dat partijpolitiek de komende jaren nog sterk zal veranderen.

BERT: Mijn politieke droom voor Britt en vele

“Brussel is er niet klaar voor om gemeenschapsbevoegdheden naar Brussel over te hevelen. Omdat het in zowat alle gevallen neerkomt op een versnelde verfransing” Bert Anciaux Vooruit

anderen is een niet-partijpolitieke beweging waar veel mensen hun gading in vinden. Die kan wel deelnemen aan verkiezingen, maar zonder mee te draaien in het strakke keurslijf van partijen. Partijen zijn voorbijgestreefd. Als je alle parlementsleden enkele dagen opsluit in een zaal, en je zorgt dat ze niet hun overtuiging, maar wel hun partijkaart verliezen, zal je na een week vaststellen dat ze in totaal verschillende groepen dan de huidige partijen weer buiten komen.

Over generaties gaat uitgebreid over de donkere kanten van de politiek, en de impact ervan op de familie-Anciaux. Welk moment is het zwaarste geweest?

BRITT: Voor mij was dat toen Spirit uiteenviel, in

2009. Mijn vader werd toen afgeschilderd in de media als ‘de man die naar zijn vijfde partij trekt’ en dat deed pijn. Ik was toen 13 jaar, en dan maak je dat soort zaken al wat meer bewust mee.

Heeft het uiteenvallen van Spirit meer pijn gedaan dan het uiteenvallen van de Volksunie?

BERT: Wellicht wel. Spirit was mijn eigen geestes-

BRUZZ | SPREEKTIJD

kind, en bovendien: bij de VU was de val niet tegen te houden. En bij Spirit wel, daar blijf ik van overtuigd.

Maar dat is voor een ander boek (lacht).

‘Het beste tweetalig onderwijs?

Het Nederlandstalig onderwijs’ “Waakzaamheid is voortdurend geboden. Beleg je in Brussel een vergadering met negen Nederlandstaligen en één Franstalige, dan zal de vergadering in het Frans plaatsvinden. Wie nu, ook binnen mijn eigen partij, pleit voor tweetalige scholen die onder het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zouden vallen, ter vervanging van de Nederlandstalige scholen van de Vlaamse Gemeenschap, heeft niets geleerd uit de Taalstrijd. De realiteit is dat kinderen tweetaligheid en meertaligheid alleen leren in het Nederlandstalig onderwijs.”

– BERT ANCIAUX

Meer dan ooit gaan jullie in dit boek in het verweer tegen de plannen om van Brussel een volwaardig vierde gewest te maken. Omdat het vijf voor twaalf is?

BERT: Absoluut. De druk om de gemeenschapsbe-

voegdheden naar Brussel over te hevelen is enorm.

Brussel is daar niet klaar voor en zal daar de komende decennia niet klaar voor zijn. Omdat het in zowat alle gevallen en sectoren neerkomt op een versnelde verfransing. Kijk maar naar de ziekenhuizen en de rusthuizen, waar we er nu al niet in slagen om de taalwetten te doen naleven. De rusthuizen die onder de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) vallen, zijn op papier tweetalig, maar in

▼

Bert, Britt en Vic Anciaux hebben alle drie hun hart verloren aan Brussel, maar hun kijk op de stad verschilt, gevoed door hun eigen ervaringen en indrukken.

8 SEPTEMBER 2021

I 19

▼

CLAN-ANCIAUX KIJKT ONGEREMD NAAR BRUSSEL

de praktijk wordt er geen woord, geen letter, geen komma Nederlands gesproken. En ze worden er zelfs niet voor op de vingers getikt.

BRITT: Ik heb al in verschillende Brusselse ziekenhuizen stage gedaan, en binnenkort sta ik in het Sint-Pietersziekenhuis. Letterlijk alles gebeurt daar in het Frans. Ik ben me er ook wel van bewust dat ik in het Frans moet meedraaien, want anders kan ik gewoon niet communiceren met die artsen.

Ik heb me wel voorgenomen dat ik als ik een Nederlandstalige patiënt voor me heb zitten, wel alles in het Nederlands doe, ook de administratie achteraf.

BERT: Je zal dikwijls ‘gebruikt’ worden als ‘de Nederlandstalige’ van dienst. In de ziekenhuizen zijn diegenen die Nederlands kennen meestal nog de mensen die het onderhoud doen, of verpleegkundigen: omdat ze in het Nederlands naar school zijn gegaan. Maar de dokters die daar werken, dat zijn toch geen uilen? Dat zijn mensen die meer dan zes jaar gestudeerd en in vele gevallen weigeren die gewoon Nederlands te spreken.

Waarom zou Brussel niet matuur genoeg kunnen zijn om bepaalde bevoegdheden op zich te nemen?

BRUZZ | SPREEKTIJD

BERT: Zolang Brussel zich opstelt als een concur-

rent van de andere gewesten, zullen die andere gewesten Brussel niets gunnen. Dat zie je bijvoorbeeld als het gaat om het doortrekken van de metro tot Vlaanderen. Vlaanderen investeert jaarlijks één miljard euro in het Brusselse Nederlandstalige onderwijs, in de Nederlandstalige culturele- en welzijnsinstellingen, in inburgeringsinitiatieven, enzovoort. Denken de Brusselaars nu echt dat Vlaanderen dat geld aan Brussel zal overdragen zonder er enige zeggenschap over te hebben?

Brussel moet de hoofdstad zijn, een stad die in de hoofden zit van iedereen in dit land. Een verengd Vlaams-nationalisme moet heus niet beantwoord worden met een Brussels nationalisme.

Misken je daarmee de realiteit niet: het bestaan van een afzonderlijke, Brusselse identiteit?

BERT: Er bestaat absoluut een Brusselse identiteit.

Net zoals er een Vlaamse en Europese identiteit bestaat, en zelfs een Antwerpse en een Gentse. Je hoort Gent en Antwerpen toch niet vragen om een eigen gewest?

VIC: Zelf pleit ik voor Brussel als één echte hoofdstad naar het voorbeeld van Parijs, met een onderverdeling in 21 districten: de huidige 19 gemeenten en de in 1921 aangehechte gemeenten Laken, Neder-Over-Heembeek en Haren. De gemeenschappen blijven bevoegd voor de persoonsgebonden materies. Als men Brussel blijft poneren als een gewest zullen we de stad finaal verliezen.

Vooruit al meermaals gewezen op de gevaren van een België met vier gewesten. Ik weet dat ik binnen mijn partij vrijwel alleen sta met deze mening. In een vergadering zei Conner Rousseau: ‘Bert, ik vind het op z’n minst interessant dat je een ander standpunt inneemt.’ Ik wil geen ruziestoker zijn, ik wil vooral een debat opwekken.

Ik kom uit de Volksunie, en je kan veel zeggen over die partij, maar niet dat er niet gedebatteerd werd (lacht).

Ik krijg soms de indruk – en jullie schrijven het ook in het boek – dat ‘het Vlaams zijn in Brussel’ een thema is dat veel minder leeft bij jonge, Vlaamse (of zijn het Nederlandstalige?) inwoners van deze stad. Is deze strijd gestreden?

BRITT: Mijn generatie is al meer vertrouwd met een

Vic, u noemt in het boek Sven Gatz uw politieke zoon. Toch neem ik aan dat u zijn visie op meertaligheid en tweetalig onderwijs niet meteen deelt?

VIC: Allesbehalve. Het beste tweetalige onderwijs

is het Nederlandstalige onderwijs. Ook hier geldt dezelfde regel: als je tweetalig onderwijs organiseert, zal dat eindigen in Franstalig onderwijs.

Men moet geen tweetalig onderwijs organiseren, maar initiatieven nemen om de tweetaligheid bij die leerlingen te bevorderen. Ook buiten de schoolmuren, in jeugdverenigingen. En niet alleen bij de leerlingen zelf, maar ook bij hun ouders.

BERT: Mijn vrouw Damienne geeft les in een school in Molenbeek. Haar klas bestaat voor bijna 100 procent uit kinderen die thuis Frans spreken.

Behalve in de lessen is hun voertaal altijd en overal Frans. Wat gebeurt er dan als je hen ook tijdens de lessen Frans laat spreken?

multiculturele samenleving en met meertaligheid.

Maar dat neemt niet weg dat ook ik op café of in winkels eerst en vooral Nederlands praat, al is dat bij sommige vriendinnen niet het geval. Het ergste vind ik als men helemaal geen moeite doet.

VIC: Britt voelt zich net als wij Vlaming, maar op een andere wijze dan Bert en ik, decennia geleden.

Niet het strijdende flamingantisme van weleer, maar wel een bewuste Vlaming in Brussel. Voor mij is dat een even gewaardeerde vorm van Vlaming-zijn.

BERT: Ik kan het gewoon niét laten om voortdurend Nederlands te spreken in Brussel. Ik spreek geen woord Frans in officiële contacten, of in een winkel of op restaurant. Maar dat is een vermoeiend leven, en ik wens dat mijn kinderen niet toe.

Damienne zegt soms tegen mij: ‘Als je dat niet een beetje los gaat laten, kan je niet in Brussel blijven.’

Het is een standpunt waarmee u dichter aanleunt bij uw vroegere vrienden van N-VA dan bij uw huidige partij.

BERT: So what? Ik heb een standpunt dat geba-

seerd is op mijn eigen ervaringen en overtuigingen en heb daar geen partij voor nodig. Ik heb binnen

‘Ik zou vechten tot mijn familie veilig is.

En zeker niet de wet volgen’ “Maanden geleden moest ik eens heel vroeg opstaan en om zes uur de baan op met de fiets. Het was nog donker, ik voelde me niet veilig. Ik heb toen voor het eerst naar de politie van Brussel gebeld om te vragen of er een telefoonnummer bestaat dat ik zou kunnen bellen, al was het maar om vijf minuten iemand aan de lijn te hebben terwijl ik onderweg was. De vrouw aan de lijn lachte me eens goed uit en zei dat ik dan maar moest wachten tot het licht werd. Ik voelde me dom.”

– BRITT ANCIAUX BRITT: Ik kan toch niet de eerste zijn die op dat idee

komt? Ik zou me daar een pak geruster bij voelen, zeker als het donker is. Gewoon iemand die je vijf minuten aan de lijn kunt hebben.

20

I

8 SEPTEMBER 2021

BRITT: Veel mensen onderschatten wat het is om

elke dag opnieuw nagestaard of nagefloten te worden. Veel vrouwen negeren het als een man hen nafluit. Ik maak altijd oogcontact en spreek hen zelfs aan. En dan schrikken ze altijd wel even.

Intussen loop ik door, natuurlijk. Mijn moeder vertelde ook eens dat ze op schooluitstappen soms merkt dat haar leerlingen zelf de hele tijd passerende vrouwen zitten na te fluiten. Ze was daar echt van gechoqueerd. Denken die dan dat dat ooit werkt? Dat vond ik het moeilijkste aan dit boek: de delen over mijn militante antiracisme koppelen aan de rol van de vrouw in Brussel.

Hoe keken jullie naar de asielzoekers die in hongerstaking gingen?

BERT: Ik vind dat je er in zulke omstandigheden

álles aan moet doen om te kunnen regulariseren.

BRITT: Mensen die hier al jaren wonen, volledig geïntegreerd zijn, en nog steeds niet erkend worden als Belg of als burger? Ik vind dat een teken dat er iets moet veranderen aan het asielbeleid. De manier waarop die mensen hier al jarenlang behandeld werden, vind ik verschrikkelijk. Mensen vragen me dan ‘Moet dat op die manier?’ Maar als je zelf al tien jaar in die situatie verkeert, wat zou jij dan doen?

BERT: Die vraag vind ik pertinent: ‘Hoe zou je zelf zijn?’ Ik zou vechten tot mijn familie veilig is. En zeker niet de wet volgen. Ook mijn eigen partij

had zich hier meer in mogen laten horen. Ik vind dat een socialistische beweging moet opkomen voor de zwaksten in de samenleving. En zijn er nog mensen die zwakker zijn dan deze mensen?

‘Groen heeft over de gehele lijn gelijk gekregen’ “Ik voelde me als student redelijk machteloos, toch tijdens de eerste golf. Ik wilde helpen. Het begin van de coronacrisis overviel iedereen, maar ziekenhuizen maakten duidelijk dat ze niet op studenten zaten te wachten op dat moment. Stages werden abrupt stopgezet.”

– BRITT ANCIAUX

kunnen dan bij elke bijeenkomst van meer dan tien personen een Covid Safe Ticket te vragen.

BRITT: Is dat alles wat we kunnen op het vlak van sensibilisering? Dat mensen zich pas willen laten prikken als ze geen pint meer mogen pakken? Ik vind het jammer dat de mens zo in elkaar zit.

Maar als het niet anders lukt, dan moet het maar zo. Brussel moet vooral inzetten op sensibilisering en mensen overtuigen.

BERT: Ik begrijp trouwens niet hoe het komt dat ik het personeel van mijn woonzorgcentrum kan overtuigen om zich te laten vaccineren, en andere woonzorgcentra niet. Ook wij hebben mensen van 25 verschillende etnisch-culturele achtergronden.

Blijven inspanningen doen, tot vervelens toe.

Meer is er niet aan.

Britt, in het boek heb je veel aandacht voor de verschillende generaties en hoe ze soms met elkaar in de clinch liggen. Deel je de kritiek dat de oudere generaties – die van je vader en grootvader – mee schuldig zijn aan het klimaatprobleem, en dat jouw generatie ermee opgescheept zit?

BRITT: Ik heb uit dit boek zelf geleerd dat mijn

Moet er volgens jullie nog een stap verder gegaan worden om de Brusselse vaccinatiegraad te verbeteren?

VIC: Sowieso moet het zorgpersoneel verplicht

gevaccineerd worden.

BERT: Ik weet niet of je het vaccin kan verplichten

bij de hele bevolking, maar Brussel zal niet anders

vader al decennia geleden mee op de barricaden stond voor het leefmilieu, zeker hier in NederOver-Heembeek. Ik vind klimaat dan ook geen leeftijdskwestie.

VIC: Als Brussels staatssecretaris voor Energie liet ik al in de jaren negentig de mogelijkheden van waterstof als brandstof onderzoeken. En de Volks8 SEPTEMBER 2021

▼

Hoe moeilijk is het voor jou als vrouw in Brussel?

I 21

VOOR € 12 PER JAAR WIL IEDEREEN TERUG NAAR SCHOOL

KOOP JE SCHOOLABONNEMENT VOOR MAAR € 12 PER JAAR school.mivb.brussels

▼

CLAN-ANCIAUX KIJKT ONGEREMD NAAR BRUSSEL

unie schoof in de jaren zestig het leefmilieu als eerste naar voren. Alleen waren we daar toen te vroeg mee. Pas later heeft Agalev dat gat opgevuld.

BRITT: Soms is het wel moeilijk om oudere mensen te overtuigen van de sense of urgency. Er zijn bepaalde gewoontes die je niet zo snel afschudt, zoals onze vleesconsumptie. Het idee dat je veel vlees moet eten om groot en sterk te worden, daar zijn wij nu al helemaal van afgestapt. Voor oudere mensen ligt dat moeilijk. Maar voor mij kon het niet verder: wat kwam er vroeger bij ons op tafel?

Patatten, groenten en een stuk vlees. Dat ging niet meer voor mij. Tegelijk wil ik mijn vader zijn stuk vlees niet ontnemen.

“Als men Brussel blijft poneren als een gewest zullen we de stad finaal verliezen,” oordeelt Vic Anciaux.

Klimaat is voor jullie dé uitdaging van deze tijd.

Merken jullie een verschil nu er, in Brussel en nationaal, groene partijen aan de macht zijn?

BRITT: Het thema is alvast meer dan ooit een hot

BRUZZ | SPREEKTIJD

topic. Dat is al een begin. Ik vind klimaat bovendien niet een onderwerp dat uitsluitend Groen toebehoort. Andere partijen hebben het thema intussen ook al langer opgepikt.

BERT: Van Groen kan je alleen maar zeggen dat ze over de hele lijn gelijk hebben gekregen. We hebben hen een kwarteeuw lang geitenwollensokken genoemd. Nu moeten we met z’n allen hun agenda uitvoeren. Kijk naar al die overstromingen deze zomer: je moet al goed gek zijn om niet te willen inzien dat er nu absoluut maatregelen genomen moeten worden.

Zit u vandaag dan niet (alweer) in de verkeerde partij?

BERT: Eerlijk waar: ik vond de groenen in het

verleden véél te elitair. Maar dat heeft vandaag geen belang meer. Ik vond dat zij beleid voorstelden voor diegenen die het zich kunnen permitteren. Maar ik heb me vergist: ze doen het voor iedereen. Het is aan ons, socialisten, om ervoor te zorgen dat iedereen het zich kan permitteren.

Ik ben dan ook groot voorstander van de slimme kilometerheffing die Brussel wil invoeren – al is het altijd beter als de andere gewesten

daaraan meewerken. Maar aangezien Vlaanderen er niet het voortouw in zal nemen, mag Brussel dat zeker doen. En het mag geen excuus zijn dat sommigen financieel niet meekunnen.

Dan is het aan de overheid om voor compensaties te zorgen.

OVER GENERATIES Vic, Bert, Britt Anciaux Uitgeverij Pelckmans, 22,50 euro

TROIS GÉNÉRATIONS ÉVOQUENT BRUXELLES

THREE GENERATIONS ABOUT THEIR BRUSSELS

Dans le livre Over Generaties, l’homme politique Bert Anciaux (Vooruit) évoque sans tabous sa carrière, la cohabitation entre différentes générations et cultures, mais aussi et surtout l’avenir de Bruxelles. Et il le fait avec son père Vic (ancien président de la Volksunie et icône de l’aile gauche du mouvement flamand) et sa fille Britt, qui comme son grandpère a opté pour la médecine. Ils ont chacun leur vision de Bruxelles et évoquent le rôle du néerlandais dans la ville sur base de leurs expériences.

Les thèmes qui touchent Britt, 25

In the book Over Generaties (“About Generations”), politician Bert Anciaux offers his unvarnished opinion on his own career, the cohabitation of different generations and cultures, but also, and in particular, on the future of Brussels.

He does not do this alone, but together with his father Vic, an icon of the left wing of the Flemish movement, and his daughter Britt who, like her grandfather, has chosen the profession of doctor. All three have their own view of Brussels and the role of Dutch in this city, shaped by

FR

ans, sont tout à fait différents des thèmes pour lesquels son grand-père militait en rue il y a un demi-siècle.

Mais il y a des points communs. Ils plaident tous les trois pour un lien fort entre Bruxelles et la Flandre, luttent pour le maintien de la langue néerlandaise à Bruxelles et déplorent le ‘nationalisme bruxellois’ : l’idée de faire de Bruxelles une région à part entière, qui prend même en charge des compétences telles que l’enseignement ou le bien-être. « Ce genre de choses finit toujours pareil : une francisation accélérée », dit-il.

EN

their own experiences and impressions. The issues that concern 25-year-old Britt are not quite the same as those that made her grandfather take to the streets half a century ago, yet there are parallels. All three advocate a strong link between Brussels and Flanders, are adamant about speaking Dutch in the city and are cool lovers of what Bert calls “Brussels nationalism”: the idea of turning Brusselwwn hands.

“That always comes down to the same thing: accelerated Frenchification,” they say.

8 SEPTEMBER 2021

I 23

BRUZZ | PORTRET

MOHAMED BOULAHYA AKA LE JARDINIER PHILOSOPHE FLEURT ZIJN STRAAT OP

‘Zonder planten verwelkt een stadsbewoner’ Olijf- en palmbomen, tomaten, kanjers van klimrozen en zelfs een citroenboompje. De voetpaden in de Halvemaanstraat in Vorst zijn al enige tijd een ware trottoirjungle en dat is het werk van één man: Mohamed Boulahya aka ‘le jardinier philosophe’.

— KRIS HENDRICKX, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

D

“

24

it is een laurierboom, daarnaast een rozemarijnstruik, erachter staat selder en dit zijn tomaten die hier spontaan zijn beginnen te groeien, wellicht via de compost.

Wie een spaghetti wil maken, kan hier gewoon zijn ingrediënten komen halen op straat.”

Mohamed Boulahya (58) grijnst even terwijl hij enkele planten benoemt. Hier, voor de gevel van het huis van de tuinier-filosoof, is de plantendichtheid het grootst, met behalve eetbaar groen, evengoed forse palmbomen, beeldige klimrozen en een half dozijn verschillende klimplanten. Maar het actieterrein van Boulahya reikt tot honderden meter verder in de Halvemaanstraat. Goed voor een honderdvijftigtal planten, in potten die soms het formaat van een kleine wasmachine hebben. “Al wat lichter is, wordt gestolen.”

I

8 SEPTEMBER 2021

Een paar planten voor de deur plaatsen, tot daar aan toe. Maar hoe komt iemand op het idee om een groot deel van zijn straat van groen te voorzien? “Tussen 2000 en 2015 werkte ik voor de ‘jeunes jardiniers d’Uccle’,” vertelt Boulahya, die na een aanrijding in zijn straat deels invalide werd. “We richtten tuinen in en daar werden heel regelmatig oude planten weggegooid. Ik kon dat niet over mijn hart krijgen, verzorgde die thuis en plaatste ze uiteindelijk voor de deur, zodat de buren er ook iets aan hadden.

Ondertussen is dat wat ik doe. C’est toute ma vie.”

Die buren bleken grotendeels fan van de aanpak van Boulahya en begonnen hem steeds vaker te vragen om ook voor hun deur planten te plaatsen. En zo geschiedde. “De meesten onderhouden hun planten zelf, maar soms moet ik zelf nog bijspringen.” Als

hij even later een voorbijwandelende buur groet, verheft de straattuinier zijn stem en herhaalt hij zijn punt nog eens. “Niet iedereen geeft zijn planten vaak genoeg water!” De buur in kwestie kijkt schuldbewust naar de grond. “Sinds onze scheiding ben ik hier ook maar op bezoek.”

ONTROEREND De ene buur blijkt ook al makkelijker te overtuigen dan de andere.

Boulahya wijst naar een oudere man die even verderop liefdevol een perkje rond een straatboom inspecteert. “Van planten op straat

wou hij eerst niet weten. Maar dat er voortdurend vuilniszakken tegen de boom voor zijn huis werden gedumpt, stak wel. Ik heb hem een paar rozen cadeau gedaan, en het is ontroerend om te zien hoe goed hij zijn straatperkje sindsdien onderhoudt.”

Diezelfde buren sprongen ook bij toen de gemeente de planten zes jaar geleden wou laten weghalen omdat ze een magneet voor ongedierte zouden zijn. Een petitie later krabbelde de gemeente terug.

Jardinier-philosophe, het is een naam die Boulahya ondertussen

Mohamed Boulahya: “Groen zorgt ervoor dat mensen weer met elkaar praten.”

“Het zijn bijna allemaal grote potten.

Al wat lichter is, wordt gestolen” MOHAMED BOULAHYA

met trots draagt, maar die de buren voor hem bedachten. Na een gesprek van twee uur weten we ook waarom. De straattuinier kan maar blijven doorgaan over hoe planten functioneren en wat dat met de mens doet. “Planten hebben een soort bewustzijn, ze communiceren ook met elkaar via

de wortels en via schimmels in de grond. Niet wij, maar het plantenrijk heeft het eerste internet uitgevonden.”

Het zelfverklaarde doel van de straattuinier is om van zijn Halvemaanstraat de meest fleurige en geurige van Brussel te maken.

Niet zomaar, wel omdat we dat

BRUZZ | PORTRET

« SANS PLANTES, LE CITADIN SE FANE »

“WITHOUT PLANTS, CITY DWELLERS WITHER”

Des oliviers, des palmiers, des tomates, des rosiers grimpants et même un petit citronnier. Depuis vingt ans, les trottoirs de la rue du Croissant dans le bas de Forest se transforment en véritable jungle. Cette luxuriance est l’œuvre d’un seul homme : Mohamed Boulahya alias le jardinier philosophe. En 2000, il posait ses premières plantes, après les avoir sauvées de la déchetterie. Les voisins ont apprécié et la végétation s’est étoffée. « L’humain est comme une batterie qu’il faut recharger en permanence, et c’est exactement ce que font les plantes. »

Olive and palm trees, tomatoes, giant climbing roses and even a lemon tree. Over the past two decades, the footpaths of Halvemaanstraat in Vorst have been transformed into a pavement jungle. The green street is the work of one man: Mohamed Boulahya. The street gardener started in 2000 arranging plants which he had saved from the rubbish dump. The neighbours asked for more, and in the meantime, Mohamed has placed at least 150 plants there. “Man is like a battery that you have to recharge again and again, and plants do exactly that.”

FR

Tuinier-filosoof

groen als stadsbewoners gewoon nodig hebben, benadrukt hij.

“Mensen zijn als batterijen die je steeds opnieuw moet opladen en precies dat doen planten. We moeten de natuur verzorgen zodat ze voor ons kan zorgen.

Veel mensen gedragen zich alsof ze superieur zijn aan die natuur, maar het omgekeerde is waar. En een mens die enkel tussen beton leeft, verwelkt op den duur.”

Dat motto brengt de man in de praktijk in zijn straat, maar ook daarbuiten. “Het moeras aan Wiels heb ik ontdekt als natuurlijke plek, ik introduceerde er ook salamanders en kikkers en startte er de moestuinen op. Maar de eer opstrijken laat ik aan anderen, ik moet niet zo nodig in de schijnwerpers staan.” Vergroeningscomités in buurstraten wijzen ondertussen Boulahya aan als hun inspiratiebron om de handen aan de ploeg te slaan in eigen straat.

Zijn kennis over het planten- en dierenrijk verzamelde Boulahya vooral uit boeken en hier en daar een cursus van wetenschappers die hij bewondert. “Ik was 14 toen mijn oom me alleen in zijn bloemenwinkel op de Alsembergsesteenweg plaatste. Ik wist niets over planten, maar wilde alles begrijpen. Alors j’ai lu, j’ai lu, j’ai lu ...

Terwijl onze gesprekspartner doceert, groet hij regelmatig buren die passeren. Een man legt uit dat hij een probleem heeft in zijn tuin.

Boulahya verwijst naar zijn zoon, die zelf een zaak in tuinaanleg is begonnen. “Ook daarom is groen op straat zo belangrijk,” zegt de tuinier-filosoof. “Het zorgt ervoor dat mensen weer met elkaar praten.”

EN

8 SEPTEMBER 2021

I 25

Kom samen met BRUZZ supporteren

ZONDAG

12vanafSEP 10u30

voor de dappere lopers van de 20 km door Brussel

DJ CHARLIE ZORGT VOOR OPZWEPENDE BEATS!

De BRUZZ bus is te vinden aan kilometer 15 vlakbij metro Hermann-Debroux

Big g City City Big City

Big Big City City Big Big City City

toentoen nognog landelijke landelijke en en Er valt Er valt heelheel watwat te vertellen te vertellen hoger hoger gelegen gelegen Ukkel.

Ukkel.

In In overover het het weer weer in België. in België.

DatDat STEL STEL ZELF ZELF JE JE VRAAG VRAAG Het aantal Brusselaars blijft dat nieuwe projecten eerste eerste instantie instantie werden werden de de besefte besefte ook ook astronoom astronoom en en ENEN STEM STEM OPOP BRUZZ.BE BRUZZ.BE jaar naAdolphe jaar stijgen. Hoewel verschillende functies metingen metingen zowel zowel in in statisticus statisticus Adolphe Zes Zes maanden maanden nana haar nahaar haar Opde het Op eerste heteerste eerste gezicht gezicht lijkt lijkt Zes Zes maanden maanden na Op het Op het eerste gezicht gezicht lijkt lijkt stijging jaar de krijgen, zoals mix aan Sint-Joost Sint-Joost alseen in als Ukkel inhaar Ukkel Quetelet.

Quetelet.

Al voor Al dit voor het het huwelijk huwelijk met met de graaf de graaf beviel beviel ditkleinste een dit een absurde absurde vraag. vraag.

Het Het STEL ZELF JE VRAAG huwelijk huwelijk met met de graaf de graaf beviel beviel dit een dit een absurde absurde vraag. vraag.

Het Het was sinds 1998, wooneenheden en STEL STEL ZELF ZELF JE JE VRAAG VRAAG uitgevoerd. uitgevoerd.

Zoeerste kon Zo kon ook ook het het ontstaan ontstaan van van ons ons land, land, inis voor in STEL STEL ZELF ZELF JE JE VRAAG VRAAG ze al ze van al van haar haar eerste zoon. zoon. woord woord ‘steenweg’ ‘steenweg’ is voor ze alzevan al van haar haar eerste eerste zoon. zoon. woord woord ‘steenweg’ ‘steenweg’ is voor is voor zijn we intussen toch met kantoren.

Maar ook aan de EN STEM OP BRUZZ.BE verschil verschil in temperatuur in temperatuur 1827 1827 overtuigde overtuigde hij koning hij koning EN EN STEM STEM OP OP BRUZZ.BE BRUZZ.BE EN EN STEM STEM OP OP BRUZZ.BE BRUZZ.BE Vermoedelijk Vermoedelijk was was haar haar man man deze deze smalle smalle straat straat al alal Vermoedelijk Vermoedelijk was was haar haar man man deze deze smalle smalle straat straat 1,2 mensen dieal voet van de toren is een verbinnen binnen envan buiten envan buiten de stad de stad Willem Willem I miljoen derI der Nederlanden Nederlanden niet niet deniet vader devader vader het kind, het kind, overschat, overschat, laat staan staan er dat er er niet de de vader van van het kind, het kind, overschat, overschat, laat laat staan staan dat er dat onze pleklaat zoeken indat de stad. binding met de wijk worden worden bestudeerd. bestudeerd.

Maar Maar ervan ervan om om een een Sterrenwacht Sterrenwacht maar maar wel wel dewel Zonnekoning de Zonnekoning op deze opsommige deze plek plek ruimte ruimte zou zou maar maar wel de Zonnekoning de Zonnekoning op deze op deze plek plek ruimte ruimte zou zou Op plaatsen lukt belangrijk.

Die kan toen toen de activiteiten de activiteiten zo goed zo goed te bouwen te bouwen in Sint-Joost. in Sint-Joost. zelve. zelve.

ZeZe was Zewas was een een van van zijn zijn zijn zijn voor voor een een stadspaleis. stadspaleis. zelve. zelve.

Ze was een een van van zijn zijn zijn zijn voor voor een een stadspaleis. stadspaleis. dat gemakkelijker dan op gecreëerd worden door als volledig als volledig werden werden HetEn Het werd werd een een ObservatoriObservatorimaîtresses maîtresses en werd en werd door door toch.

En toch.

Brussel Brussel zou zou maîtresses maîtresses enen werd engroene werd doordoor En toch.

En toch.

Brussel Brussel zou zou in andere.

Het plaatstekort horecazaken overgenomen overgenomen intot Ukkel, in Ukkel, um Brussel um voor voor Sterrenkunde, Sterrenkunde, hem hem zelfs zelfs benoemd benoemd tot Brussel niet niet zijn, zijn, mochten mochten hem hem zelfs zelfs benoemd benoemd tot tot Brussel Brussel niet zijn, mochten mochten de scholen isniet eenzijn, wederkeruimte rond de hoogbouw, raakte raakte het het oude oude gebouw gebouw maar maar er werden er werden ook ook eerste eerste hofdame, hofdame, de hoogste de hoogste er hier er hier en daar en daar geen geen eerste eerste hofdame, hofdame, de hoogste de hoogste er hier ernieuwtje hier en daar en daar geen rend als 1 geen septemzodat er geen braakliggend vrouwelijke vrouwelijke positie positie aan aan het het verdoken verdoken architecturale architecturale van van derond Sterrenwacht de Sterrenwacht in in dagelijks dagelijks meteorologische meteorologische vrouwelijke vrouwelijke positie positie aan aan het het verdoken verdoken architecturale architecturale ber er weer aan komt. Ook terrein komt.

Franse Franse hof. hof. parels parels zijn, zijn, precies precies opop die opdie diedie Sint-Joost Sint-Joost in verval. in verval.

Op het Op waarnemingen waarnemingen gehouden, gehouden, Franse Franse hof. hof. parels parels zijn, zijn, precies precies op het tekort aan groene ruimte In de hoogte bouwen kan het Steeg Steeg het het allemaal allemaal plek plek waar waar jewaar ze jeze het ze minst hetminst minst plateau plateau inhaar Ukkel inhaar Ukkel daarentedaarentezoals zoals onder onder meer meer temperatemperaSteeg Steeg het haar het haar allemaal allemaal plek plek waar je jehet ze het minst blijft een klassieker.

Heel vandaag dus niet zomaar in — BART — BART UITUIT SINT-AGATHA-BERCHEM SINT-AGATHA-BERCHEM naar naar het hoofd? het hoofd?

Misschien Misschien verwacht. verwacht. gen gen kon kon de Sterrenwacht de Sterrenwacht tuurmetingen. tuurmetingen.

Quetelet Quetelet mat mat naar naar het hoofd? het hoofd?

Misschien Misschien verwacht. verwacht. wat kantoorruimtes staan het wilde weg, die mix moet —— —JULIAN JULIAN JULIAN UIT UIT SINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE wel, wel, want want ze raakte ze raakte In de Inde Vlaamsesteenweg deVlaamsesteenweg Vlaamsesteenweg — JULIAN UIT UIT SINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE wel, wel, want want ze raakte ze raakte In In de Vlaamsesteenweg uitbreiden en in en 1913 in 1913 en noteerde enleeg, noteerde vier vier keer keer per zeker sinds de per eruitbreiden zijn.

En behalve die verwikkeld verwikkeld in verschillende in verschillende wacht wacht die verrassing die verrassing MERLE UIT ANTWERPEN-BERCHEM verwikkeld verwikkeld in verschillende in verschillende wacht wacht die verrassing die verrassing splitste splitste de organisatie de organisatie dagdag hoe hoe warm warm het het was. was.

Dat Dat coronacrisis telewerken in invulling zijn er nog veel in in moordschandalen. moordschandalen.

ZeZe werd Zewerd werd achter dede gevel degevel gevel van van moordschandalen. moordschandalen.

Ze werd achter achter de gevel van van twee: twee: de Koninklijke de Koninklijke wasachter was voor voor die tijd die tijd ongebruiongebruionze routine bracht. andere factoren waarmee niet niet enkel enkel verdacht verdacht van van devan de nummer nummer 46,46, 46, waar waar het hethet niet niet enkel enkel verdacht verdacht van de nummer nummer 46, waar waar het Sterrenwacht Sterrenwacht enrekening het en het de kelijk. kelijk.

Daardoor Daardoor behoren behoren de zal de Ruimtelijke indeling bouwpromotoren moord moord opop haar ophaar haar eigen eigen man, man, Huis Huis voor voor Podiumkunsten Podiumkunsten moord moord op haar eigen eigen man, Huis Huis voor voor Podiumkunsten Podiumkunsten Koninklijk Koninklijk MeteorologiMeteorologiBrusselse Brusselse temperatuurtemperatuuraltijd een van de grootste moeten houden.

Door deman, maar maar ook ook van van die op die andere op andere LaLa Bellone LaBellone Bellone te vinden te vinden is. is. maar maar ook ook van van die op die andere op andere La Bellone te vinden te vinden is. is. uitdagingen aanvliegroutes van schesche Instituut, Instituut, hetdehet KMI. KMI. waarnemingen waarnemingen totzijn de totvan de een maîtresses maîtresses van van Lodewijk Lodewijk Langs Langs dede straatkant destraatkant straatkant straalt straalt maîtresses maîtresses van van Lodewijk Lodewijk Langs Langs de straatkant straalt straalt uitdijende stad.

In deze vliegtuigen, moet er bij de De dagelijkse De dagelijkse temperatemperaoudste oudste ter wereld ter wereld en was en was XIV. XIV. ZeXIV. werd Zewerd werd verbannen verbannen van van hethet gebouw hetgebouw gebouw weinig weinig XIV. Ze Ze werd verbannen verbannen van van het gebouw weinig denkoefening komt steeds bouw van een toren tuurmetingen tuurmetingen in Ukkel inin Ukkel zijn België België een een van van deweinig eerste de eerste hethet Franse hetFranse Franse hofhof hof enhof kwam enkwam kwam in inzijn bijzonders bijzonders uit: uit: een een het Franse en en kwam in bijzonders bijzonders uit: uit: een een hetzelfde ideemeteorologie terug: zouden toestemming worden nog nog altijd altijd deEerst referentie deEerst referentie landen landen die de diegevel meteorologie de Brussel Brussel terecht. terecht. zou zou kleurloze kleurloze gevel met met Brussel Brussel terecht. terecht.

Eerst Eerst zou zou kleurloze kleurloze gevel met met we de stadbestudeerden. nietgevel beter gevraagd aan luchtverkeersvoor voor België.

België.

Omdat Omdat die al die al uitgebreid uitgebreid bestudeerden. ze ze een zeeen een tijdje tijdje in het inhet kasteel hetkasteel kasteel weliswaar weliswaar een een mooie mooie ze een tijdje tijdje in in het kasteel weliswaar weliswaar een een mooie mooie verticaal uitbreiden dan leider Skeyes.

De vliegroutes zo lang zo lang vanaf vanaf dat dat plateau plateau Quetelet Quetelet waswas sterk sterk van van Tervuren Tervuren gewoond gewoond omkadering omkadering rond rond de de van van Tervuren Tervuren gewoond gewoond omkadering omkadering rond rond de de horizontaal?

Hoogbouw zijn ook de reden er in gebeuren, gebeuren, zal daar zaldat daar ook ook niet niet overtuigd overtuigd vanAchter van verregaande verregaande hebben, hebben, maar maar omdat omdat ze het zehet het voordeur. voordeur.

Achter diedie diedie hebben, hebben, maar maar omdat omdat ze ze het voordeur. voordeur.

Achter Achter wordt door velen gezien als Brussel geen torens staan snel snel verandering verandering in komen, in komen, samenwerking samenwerking tussen tussen ook ook daar daar te bont te bont maakte, maakte, voordeur voordeur ligt een ligt een nauwe nauwe ook ook daar daar te bont temeter. bont maakte, maakte, voordeur voordeur ligtvoor een ligt een nauwe nauwe de oplossing de boven de 150 want want dat dat zou zou de nauwkeude nauwkeuverschillende verschillende landen. landen.

Dan Dan werd werd ze verplaatst zeverplaatst verplaatst naar naar het hethet gang, gang, en wie en wie die neemt, dieneemt, neemt, werd werd ze ze verplaatst naar naar het gang, gang, en wie en wie die die neemt, woningnood en de verdichEen andere voorwaarde Bellonahuis.

Bellonahuis.

Daar Daar woonde woonde ziet ziet het ‘Bellonahuis’ het ‘Bellonahuis’ righeid righeid van van de langeterde langeterkonden konden immers immers gegevens gegevens Bellonahuis.

Bellonahuis.

Daar Daar woonde woonde ziet ziet het ‘Bellonahuis’ het ‘Bellonahuis’ ting.

Het isHet ookHet eenvalt voor de locatie van een hoog ze ze een zeeen een paar paar jaar. jaar. verschijnen. verschijnen. valt te mijnstudies mijnstudies injaar. het in het gedrang gedrang worden worden uitgewisseld uitgewisseld en de en dete ze een paar paar jaar. verschijnen. verschijnen.

Het Het valt valt tete ecologisch alternatief: je gebouw, is zijn plek in de Na haar Na haar volgden volgden bestempelen bestempelen als een kunnen kunnen brengen. brengen.

TempeTempeveranderingen veranderingen inals de ineen de Na haar Na haar volgden volgden bestempelen bestempelen als een als een deelt immers met meerdere skyline.

Het zou zonde zijn welgestelde welgestelde bewoners bewoners verborgen verborgen parel, parel, maar maar het hethet ratuurmetingen ratuurmetingen zijnzijn atmosfeer atmosfeer voorspeld. voorspeld. welgestelde welgestelde bewoners bewoners verborgen verborgen parel, parel, maar maar het mensen meerdere functies, om op belangrijke uitkijkelkaar elkaar op.

In op.

1913 In 1913 liet lietliet is ook is ook een een stedenbouwstedenbouwelkaar elkaar op. precisiewerk.

In op.1913 In 1913 liet isDankzij ook is de ook eeninspanningen een stedenbouwstedenbouwimmers immers precisiewerk.

Dankzij de inspanningen zoals het energieverbruik plekken een iconisch burgemeester burgemeester Karel Karel Buls Buls kundige kundige fl ater. fl ater.

Er werd Er werd burgemeester burgemeester Karel Karel Buls Buls kundige kundige flater. flater.

ErBelgië werd Er Vandaag Vandaag gebeuren gebeuren de de vanvan Quetelet Quetelet had had België in werd in van een gebouw. gebouw zoals de Basiliek het huis het huis opkopen opkopen door door de immers immers volledig volledig rond rond het huis het huis opkopen opkopen door door dedede immers immers volledig volledig rond rond metingen metingen met met automatiautomati1876 1876 al We weerbulletins. al weerbulletins. hebben in Brussel van Koekelberg ofpolitie het stad stad Brussel.

Brussel.

DeDe politie De gebouwd, gebouwd, waardoor waardoor hethet hethet stad stad Brussel.

Brussel. politie De politie gebouwd, gebouwd, waardoor sche sche thermometers, thermometers, maar maar Naarmate Naarmate de jaren dewaardoor jaren best wel wat verschillende Justitiepaleis te verstoppen. heeft heeft er een er een bureau bureau gehad, gehad, vrijwel vrijwel onzichtbaar onzichtbaar is. is. heeft heeft er een er een bureau bureau gehad, gehad, vrijwel vrijwel onzichtbaar onzichtbaar is. is. elke elke dag, dag, stipt stipt omklimatoom acht acht uuruur vorderden, vorderden, werden werden die die soorten hoogbouw.

In de Ook kan een toren dede kostuums dede kostuums van van devan dede Dat Dat Bellonahuis Bellonahuis had had net netnet van de Dat Dat Bellonahuis Bellonahuis had had net ’skostuums morgens, ’skostuums morgens, wandelt wandelt er nog er nog steeds steeds accurater, accurater, ook ook omdat omdat 1950 1960 kreeg logische effecten met Ommegang Ommegang zijn zijn erzijn bewaard erbewaard bewaard zojaren goed zogoed goed op de open Grote deGrote Grote Markt Markt Ommegang Ommegang zijn er er bewaard zo zo goed op de op de Grote Markt Markt De Modelwijk in Laken: hoogbouw uit de vorige eeuw. iemand iemand het het grasveld grasveld van van er altijd er altijd meer meer samenwersamenwerBrussel sociale woontorens zich meebrengen aan de enen het enhet was het was ook ook een een kunnen kunnen staan, staan, want want en was het was ook ook een een kunnen kunnen staan, staan, want want © PHOTONEWS het het KMI KMI op, op, naar naar een een vanvan kingarchitect king was was tussen tussen landen. landen. aan de rand vanCosijn de stad. De sokkel, zoals schaduw en bezienswaardigheid bezienswaardigheid tijdens tijdens architect Jan Jan Cosijn De site De site van het vanKMI het KMI in Ukkel, in Ukkel, hier hier gefotografeerd gefotografeerd in deinjaren de jaren 1920.1920. bezienswaardigheid bezienswaardigheid tijdens tijdens architect architect Jan Jan Cosijn Cosijn de witte de witte houten houten bakken, bakken, Quetelet Quetelet beperkte beperkte zich zich bekendste zijn de Modelwijk tochtgaten.

Indien het Expo Expo 58.

58.

In 58. de Inde jaren dejaren jaren 1980 1980 tekende tekende ook ook het BakkershetBakkersBakkers© PHOTONEWS © PHOTONEWS Expo Expo 58.

In In de jaren 1980 1980 tekende tekende ook ook het het Bakkersbetaalbare en duurdere gebruik en een gemengd York en andere grootsteden. inniet Laken, het Peterbos in bouwwerk ineen een bepaalde om om opeen een opeen kwikthermomekwikthermomeechter echter niet tot de tothet meteorode meteorowerd werd het het huis huis voor voor huis, huis, waar waar nu café het café Lecafé HetHet Bellonahuis Het Bellonahuis dateert dateert uit de uit late de zeventiende late zeventiende eeuw. eeuw. werd werd het een het een huis huis voor voor huis, huis, waar waar nunuhet nu café het LeLeLe Bellonahuis Het Bellonahuis dateert dateert uit de uitlate de zeventiende late zeventiende eeuw. eeuw. woningen in een toren is publiek.

Sociale woonblokUit die twee soorten Anderlecht enwordt de wordt woontowindrichting staat en er ter te terobserveren te observeren in ruimte welke in welke logie, logie, hij verrichtte hijd’Espagne verrichtte ook ook in in podiumkunsten. podiumkunsten.

DeDe ruimte De Roy Roy d’Espagne © BELGA © BELGA podiumkunsten. podiumkunsten. ruimte De ruimte Roy Roy d’Espagne d’Espagne wordt wordt © BELGA © BELGA belangrijk om een sociale ken waar alleen kansarme hoogbouw uit die tijd, rens aan de Van Overbekegeen luifels zijn, kunnen er stemming stemming de temperatuur de temperatuur bestuderen bestuderen en gebruikte en gebruikte andere andere domeinen domeinen pionierspioniersbestuderen. bestuderen.

Ook Ook de de steeds steeds meer. meer.

Ook Ook de wijken de wijken tussen tussen het oude het oude huis huis en het en hethet uitgebaat. uitgebaat.

Het Het Bellonahuis Bellonahuis tussen tussen het oude het oude huishuis en het en uitgebaat. uitgebaat.

Het Het Bellonahuis Bellonahuis mix te creëren in het gezinnen wonen, hebben woontorens en hoge laan in Ganshoren.

Dat zijn beneden luchtstromen ons ons die dag die dag zal brengen. zal brengen. statistiek statistiek om om bijvoorbeeld bijvoorbeeld werk. werk.

Zo paste Zo paste hij de hij de temperatuurmetingen temperatuurmetingen rond rond de Sterrenwacht, de Sterrenwacht, die die nieuwe nieuwe huis huis werd werd een een ontwierp ontwierp hijhij voor hijvoor voor Nicolaas Nicolaas nieuwe nieuwe huis huis werd werd een een ontwierp ontwierp hij voor Nicolaas Nicolaas gebouw.

Die gemengde afgedaan. met kantoorgebouwen, zijn ook de jaren waarin de ontstaan.

Het Het oude oude gebouw gebouw van van dewaar de criminaliteit, huwelijkshuwelijksen en toen kansberekening kansberekening en eneen waren waren minder minder accuraat. accuraat.

De De toen aanaan de Woontorens Schaarbeeksede Schaarbeekseoverdekte overdekte binnenkoer, binnenkoer, waar waar Bally, Bally, vermoedelijk vermoedelijk een overdekte overdekte binnenkoer, binnenkoer, waar Bally, Bally, vermoedelijk vermoedelijk een een criminaliteit, invulling isbebouwing trouwens ook de– de culturele grotendeels luxeappartelessen getrokken voor de kaalslag plaatsvond van de zelfmoordcijfers Het rijkinstelling van de hoogbouw weer weer symbool symbool voor voor de culturele instelling La La de centrale de centrale poort. poort.

Er zijn Er zijn wapenhandelaar. wapenhandelaar.

Dat Dat zou zou zijn zijn opvolgster: opvolgster: Olympia Olympia Sterrenwacht Sterrenwacht staat staat er er zelfmoordcijfers in kaart in kaart te te statistiek, statistiek, die tot die dan tot dan toe toe dichte dichte bebouwing hield hield – poort poort lag, lag, raakten raakten dichter dichter weerweer symbool symbool voorvoor de culturele de culturele instelling instelling La La de centrale poort. poort.

Er zijn Er zijn wapenhandelaar. wapenhandelaar.

Dat Dat zou zou de centrale zijn zijn opvolgster: opvolgster: Olympia Olympia nieuwe menten kunnen evenmin op Mancini, hoogbouw van de toekomst.

Noordwijk enkunnen eenkunnen hele buurt istrouwens dustrouwens zeker nog nietaltijd, uit, opoffering. opoffering.

Bellone Bellone nu geregeld nugeregeld geregeld nog nog andere andere indicaties indicaties naar naar een een verklaring verklaring zijn Mancini, een bekend maar maar nog nog altijd, het het brengen. brengen. vooral vooral werden werden gebruikt gebruikt inzijn in toen toen al een –trend. al de –bekend warmte de warmte vast vast en en bebouwd.

De eerste De eerste opoffering. opoffering.

Bellone Bellone nu nu geregeld nog nog andere andere indicaties indicaties naar naar bebouwd. een een verklaring verklaring kunnen kunnen zijn zijn Mancini, Mancini, een een bekend bekend maar maar algemene goedkeuring Samen metenveel andere wijken voor dede bouw het maar op ontmoetingen een bewuste optredens, ontmoetingen oorlogshetoorlogsoorlogshet enhet hethet voor voor de verschillende deverschillende verschillende vooral berucht berucht figuur fi guur aan ligt ligt aan aan het het naar naar de stichter de stichter de astronomie, demoest astronomie, toe toe in de in dat dat beïnvloedde beïnvloedde de de straatverlichting straatverlichting maakte maakte vooral optredens, optredens, ontmoetingen ontmoetingen het het oorlogsen en voor voor de de verschillende vooral vooral berucht berucht figuur fiaan guur aan aan optredens, WIJK INhof, DE MINNARES MINNARES VAN VAN DE DEDE het rekenen, dan wordt experten isvinden Brussels van dewetenschappen.

Manhattanwijk.

Het manier in activiteiten deQueteletplein, hoogte culturele enculturele culturele activiteiten jachtleven jachtleven te vinden in in deindein dede het verwijzingen verwijzingen diedie in diein deinde dede Franse het Franse hof, inHOOGTE de inde tijd de tijdtijd enen VERHUIZING MINNARES MINNARES VAN VAN DE genoemde genoemde Queteletplein, sociale sociale wetenschappen.

Hij Hij VERHUIZING waarnemingen. waarnemingen.

De De het voor voor hetwant het instituut instituut en culturele activiteiten activiteiten jachtleven jachtleven tetevinden te vinden verwijzingen verwijzingen die in het Franse het Franse hof, hof, in in tijd de ZONNEKONING ZONNEKONING vaak alleen een bepaalde bouwmeester Kristiaan centrum moestzitten. moderne, bouwen, dat is pas de Een toren zou je een wijk in organiseert. organiseert.

De schoonheid De schoonheid façade, façade, maar maar evengoed evengoed gevel gevel verscholen verscholen zitten.

Zo Zo van van Zonnekoning Zonnekoning LodeLodeZONNEKONING ZONNEKONING organiseert.

De schoonheid De schoonheid façade, maar maar evengoed evengoed gevel gevel verscholen verscholen Zo Zo vanSterrenwacht van Zonnekoning Zonnekoning LodeLodein organiseert. de inschaduw de schaduw van van de de wouwou de variabelen de variabelen vanzitten. vanzitten.

Sterrenwacht verhuisde verhuisde moeilijker moeilijker om om de sterren de sterren In de In negentiende defaçade, negentiende eeuw eeuw doelgroep aangesproken.

Borret voorstander van hoge kantoorgebouwen toekomst. de hoogte kunnen noemen, mag mag dan dan wel wel verdoken verdoken zijn, staat staat er op er het op dak het dak een een prijkt prijkt het beeld het beeld van van wijk wijk XIV. XIV. Daar Daar kwam kwam ze ze Het Het is niet is niet duidelijk duidelijk welke welke mag mag dan dan wel wel verdoken verdoken zijn, zijn, staat staat er op er het op dak het dak een een prijkt prijkt het beeld het beeld van van wijk wijk XIV. XIV. Daar Daar kwam kwam ze ze Het Het is niet is niet duidelijk duidelijk welke welke Astro Astro Tower.

Tower. zijn, sociale sociale fenomenen fenomenen daarom daarom in 1890 in 1890 naarnaar het het goed goed waar waar te nemen te nemen en te en te verstedelijkte verstedelijkte Brussel Brussel — Een mengeling van torens met een gemengd krijgen, in New en die benadering maakt LUANA DIFFICILE er er wordt erwordt wordt gelukkig gelukkig wel wel nog nog standbeeld standbeeld van van een een Bellona, Bellona, denet Romeinse dezoals Romeinse terecht toen toen zetoen trouwde zetrouwde trouwde met met versieringen versieringen Nicolaas Nicolaas Bally Bally er wordt gelukkig gelukkig wel wel nog nog standbeeld standbeeld van van een een Bellona, Bellona, de Romeinse de Romeinse terecht terecht toen ze ze trouwde met met versieringen versieringen Nicolaas Nicolaas Bally Ballyterecht

Waarom Waaromwordt wordt de de gemiddelde gemiddelde temperatuur temperatuur Wat Wat isisisis het het verhaal verhaal Kunnen we in Brussel Wat Wat het het verhaal verhaal van van ons ons land land gemeten gemeten achter achter de de verstopte verstopte achter achter de de verstopte verstopte nog meer in de in inUkkel?

Ukkel? gevel gevel van van La La Bellone?

Bellone? gevel gevel van van La La Bellone?

Bellone?

pelikaan.

DieDie Die staat staat dan dan godin godin van van devan oorlog, deoorlog, oorlog, boven boven pelikaan. pelikaan.

Die staat staat dan dan godin godin van de de oorlog, boven bovenpelikaan.

altijd mee mee uitgepakt. uitgepakt. graaf degraaf graaf Eugène Eugène dede Savoie. deSavoie.

Savoie. lietliet aanbrengen lietaanbrengen aanbrengen enen welke enwelke welke altijd altijd mee mee uitgepakt. uitgepakt. de graaf Eugène Eugène de Savoie.altijd liet aanbrengen en welke dede

LeesLees en bekij en bekij k dek de

Lees Lees en k bekij en k dek de LeesLees en bekij en dekbekij Lees enbekij bekij kde de antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden opop de op Big-Cityvragen de Big-Cityvragen viavia viavia de op Big-Cityvragen de Big-Cityvragen op de opop Big-Cityvragen dede Big-Cityvragen via via Big-Cityvragen via bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity BRUZZ.be/bigcity

R4A T2E A R TA2EU F R42BE U0F B RR12BA UI0RR A2UIR 01A2I2R 2I88218 20I 82MI21804AI 2AFM 4I2E FB R 012I20122 01 2 1

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

hoogte bouwen?

Check Check ook ook onze onze Instagrampagina, Instagrampagina, Check Check ook ook onze onze Instagrampagina, Instagrampagina, Check Check ook ook onze onze Instagrampagina, Instagrampagina, elke elke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana elke elke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana elke elke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana Difficile Difficile een een nieuw nieuw BigBig City-verhaal.

BigCity-verhaal.

City-verhaal.

Difficile Difficile een een nieuw nieuw Big Big City-verhaal.

City-verhaal.

Difficile Difficile een een nieuw nieuw Big City-verhaal.

VOLGENDE VOLGENDE KEER KEER VOLGENDE VOLGENDE KEER KEER VOLGENDE VOLGENDE WEEK WEEK VOLGENDE WEEK Waarom Waarom wordt wordt de Waarom Waarom wordt wordt dedede Watgemiddelde Wat gebeurt gebeurt ertemperatuur als er er als onder er onder gemiddelde temperatuur Werd de vouwfi ets gemiddelde gemiddelde temperatuur temperatuur mij n mij huis n huis een een metrolij metrolij nin in n van van ons ons land land gemeten gemeten in uitgevonden in Molenbeek? vanvan onsons landland gemeten gemeten in wordt wordt gebouwd? gebouwd?

Ukkel?

Ukkel?

Ukkel?

Ukkel?

8 SEPTEMBER 2021

I 27

Horst.

Save The Date

Flying on the raven’s wing

Arts and Music Fest ival

Asiat, Vilvoorde

* invited galleries

Aïsha Devi Alfred Anders Cabasa Circle of Live Danilo Plessow (MCDE) Donato Dozzy Fais Le Beau & Vieira India Jordan Islas Jeff Mills Job Jobse Juliana Huxtable KI/KI Lefto Mambele M I M I Mr Scruff Sixsixsixties Sonja Moonearr & many others

10→ 12.09

Horstarts andmusic.com

Culture.

NL | FR | EN CULTURE COMES BACK TO LIFE

‘Je ne m’associe avec personne’ L’ASTRE EDDY APE ÉCLAIRE LES NUITS BOTANIQUE

29

Culture. Hip-hop

FR

Nouveau visage du rap bruxellois, Eddy Ape ajuste ses mélodies à son mode de vie. Libre comme l’air, indépendant, cool et un brin nonchalant, l’artiste se dévoile sans détour à l’occasion de la sortie de Supernova, un disque qui, à bien des égards, marque un alignement des planètes. — NICOLAS ALSTEEN

À

deux arrêts du Botanique, la station Yser est le point de départ d’Eddy Ape. C’est ici que le rappeur a grandi, forgé son imaginaire et une extraordinaire faculté d’autodérision. Sous ses airs détendus et je-m’en-foutistes, le garçon est pourtant un sacré bosseur, limite foudre de guerre. En quelques années, il a ainsi créé son propre label (La Mesure Inversée), peaufiné son style décontracté et côtoyé de près une légende vivante de la chanson française. Quelque part entre la France de Doc Gynéco et l’Amérique de Masego, le rap prôné par le Bruxellois s’appuie sur les productions millimétrées de l’ami Ekany (Krisy, Geeeko, YG Pablo). Fruits de leur association, les huit morceaux enregistrés sur Supernova viennent aujourd’hui catapulter soul, électro, hip-hop et chanson sous un ciel étoilé. À observer pendant les Nuits Botanique.

Comment êtes-vous arrivé au rap ?

EDDY APE : Le public m’associe volontiers et à raison à la vague hip-hop. Mais dans mon parcours personnel, le rap est arrivé progressivement. À la maison, j’écoutais aussi bien de la soul que de la chanson française. Les disques de Matthieu Chedid (-M-), par exemple, tiennent une place à part dans mon cœur. Ce musicien est surtout connu pour son jeu de guitare. Pourtant, ce que j’aime chez lui, c’est sa voix, sa façon de chanter un peu nonchalante. Le premier rappeur français que j’ai écouté avec attention, c’est Maître Gims. Là encore, il ne s’agit pas d’un choix de puriste. Car son style louvoie entre hip-hop et variété. Il est assez difficile à cataloguer et j’aime ça. Parce que dans l’industrie musicale, les gens veulent absolument te coller une étiquette sur le dos. Moi, justement, je lutte contre ça : je refuse d’entrer dans les cases.

Pour éviter d’être étiqueté, j’ai d’ailleurs imaginé mon propre style. Ça s’appelle le « smooth banger ». Même si je chante en français, ce terme

anglophone me semble en adéquation avec les saccades de mon flow et la douceur qui découle des morceaux.

Dès que les médias évoquent votre musique, la référence à Doc Gynéco est quasi inévitable.

S’agit-il d’une influence revendiquée ?

EDDY APE : Ce n’est pas une inspiration musicale.

J’apprécie certains morceaux de Doc Gynéco, mais là où il me touche vraiment, c’est dans sa façon d’être. Je me suis surtout identifié à son personnage. Il véhicule une image de mec sans-souci, libre dans sa tête et complètement je-m’en-foutiste.

Aux yeux du grand public, votre émergence tient à un poisson d’avril en compagnie d’Adamo.

Pouvez-vous revenir sur cet incroyable coup de bluff ?

EDDY APE : À l’origine, il s’agit d’une vaste blague imaginée pour Hep Taxi !, une émission télé diffusée sur la RTBF. L’idée était de faire croire au public qu’Adamo mettait un terme à sa carrière de chanteur pour se consacrer pleinement à ses activités de producteur dans la sphère hip-hop. Dans ce délire, j’étais censé être le premier artiste produit par ses soins. L’équipe télé est venue nous filmer dans son studio d’enregistrement pendant que je reprenais ‘Les filles du bord de mer’. Ce poisson d’avril a cartonné. De nombreuses personnes sont tombées dans le panneau. Cet épisode est à l’origine de ma relation avec Adamo. Aujourd’hui, je le considère comme mon papy. Il m’invite régulièrement chez lui pour boire une tasse de thé. C’est vraiment quelqu’un de cool.

Cela étant dit, je ne suis pas fan de sa musique.

Je reste admiratif devant sa carrière et l’impact de ses chansons en Belgique et à l’étranger. Mais à titre personnel, je suis d’autant plus touché par l’univers d’un chanteur comme Henri Salvador.

« La hype de la ‘nouvelle scène rap bruxelloise’ est derrière nous » EDDY APE

Cette collaboration fictive a-t-elle eu des retombées sur votre carrière ?

EDDY APE : Impossible de nier son impact. Au lendemain de la diffusion du reportage télé, des milliers de personnes se sont abonnées à ma page Instagram. Adamo m’a offert une large visibilité auprès du grand public. Le problème, c’est que cet engouement ne correspondait en rien à l’image que je souhaitais véhiculer avec la musique d’Eddy Ape... Des labels sont venus me proposer des contrats avec la volonté de capitaliser sur cette collaboration improbable.

Certains souhaitaient formater mes sons et me voir chanter avec des gens comme Marc Lavoine.

Face à la tournure des événements, j’ai été obligé de débrancher la prise, de prendre du recul et de mettre ma carrière sur pause... alors qu’elle venait à peine de commencer. Pendant plusieurs mois, j’ai bossé dans l’ombre pour revenir avec Apeworld, un premier enregistrement totalement en phase avec mon ADN artistique.

Quelques mois après la sortie de ce disque, vous êtes de retour dans l’actualité avec un projet 30

Eddy Ape : « En astrologie, le concept de supernova est utilisé pour parler de l’extinction d’une étoile au profit d’une autre. Cela résume bien ce que je suis en train de vivre avec ma musique. »

finaliser Apeworld, j’avais rassemblé différents morceaux qui n’avaient pas spécialement de liens entre eux. Esthétiquement, ce projet souffrait de petits déséquilibres. Cette fois, j’ai veillé à proposer un tout cohérent de bout en bout.

Sur le fond et sur la forme, Supernova marque une progression dans mon travail. Chaque titre a bénéficié d’un soin tout particulier en studio. Il y a un monde de différence entre ce nouveau disque et Apeworld. Le titre du projet souligne d’ailleurs cette transition. En astrologie, le concept de supernova est utilisé pour parler de l’extinction d’une étoile au profit d’une autre, beaucoup plus lumineuse. Ce phénomène résume plutôt bien ce que je suis en train de vivre avec ma musique.

Pour soutenir les Diables Rouges pendant l’Euro, la STIB vous a demandé de revisiter La Brabançonne.

Cet hymne national est-il important pour vous ?

EDDY APE : Quand la société des transports bruxellois est venue me trouver avec ce projet, j’ai d’abord décliné la proposition. En tant qu’artiste d’origine congolaise, je ne me sentais pas légitime. Je me voyais mal reprendre La

Ces dernières années, les médias ont beaucoup parlé de la « nouvelle scène rap bruxelloise ».

Avez-vous l’impression d’en faire partie ?

EDDY APE : J’associe cette expression à l’explosion de Damso et à la découverte de Roméo Elvis par le grand public. Ces deux artistes, en particulier, ont mis en lumière la scène bruxelloise. Leur succès nous a donné une existence et de la crédibilité en France et à l’étranger. Après la déferlante Stromae, Damso et Roméo Elvis sont venus démontrer que la Belgique existait aussi sur la carte musicale, indépendamment du chocolat, des frites, de la gaufre, des bières et du foot. Aujourd’hui, les rappeurs bruxellois bénéficient d’une belle reconnaissance internationale. En revanche, la hype est derrière nous.

La « nouvelle scène rap bruxelloise » n’est plus un axe de communication utilisé par les artistes émergents. Moi, par exemple, je n’insiste pas là-dessus. Parce que ça me paraît évident : en tant que Bruxellois, je suis automatiquement un des représentants de la scène locale. Et puis, surtout, je suis quelqu’un d’indépendant. Je ne m’associe avec personne. Je suis un poisson dans l’océan : j’ai mon propre collectif et j’évite de m’appuyer sur l’aura des autres pour mettre mon nom en avant. À Bruxelles ou ailleurs.

EDDY APE 10/9, 20.00, Les Nuits Botanique, www.botanique.be

EEN RIJZENDE STER GENAAMD EDDY APE Het nieuwe gezicht van de Brusselse rap, Eddy Ape, zingt zoals hij gebekt is. Achter zijn imago van relaxte en onverschillige jongen schuilt een keiharde werker. In enkele jaren tijd heeft hij zo zijn eigen label La Mesure Inversée uit de grond gestampt, zijn nonchalante stijl geperfectioneerd en vriendschap gesloten met een Belgische levende legende uit het Franse chanson: Adamo. De rap van de Brusselaar – op het snijpunt tussen het Frankrijk van Doc Gynéco en het Amerika van Masego – wordt ondersteund door de gemillimeterde producties van zijn vriend Ekany. De acht tracks op Supernova zorgen voor een vuurwerk van soul, electro, hiphop en chanson onder een schitterende sterrenhemel. “Ik ben een ongebonden iemand,” zegt Eddy Ape. “Ik associeer mezelf met niemand. Ik ben als een vis in de oceaan: ik heb mijn eigen collectief en steun niet op het aura van een ander om mijn eigen naam bekender te maken. Niet in Brussel, en ook niet elders.”

NL

A RISING STAR NAMED EDDY APE The new face of Brussels rap, Eddy Ape, has a voice that fits who he is. Behind his image of a relaxed and indifferent boy hides a hard worker. In just a few years’ time, he has created his own label, La Mesure Inversée, perfected his nonchalant style and become friends with a living legend of French chanson: Adamo.

The rap of the Brussels native – on the crossroads between Doc Gynéco’s France and Masego’s America – is supported by the mellifluous productions of his friend Ekany. The eight tracks on Supernova provide a firework display of soul, electro, hip hop and chanson under a brilliant starry sky. “I am an unattached person,” says Eddy Ape. “I don’t associate myself with anyone. I’m like a fish in the ocean: I have my own collective and don’t use someone else’s aura to make my own name better known. Not in Brussels, and not elsewhere.”

EN

Vous recherchez un espace professionel à Bruxelles?

Nouveau parc d’entreprises — Chaussée De Haecht 1475 A vendre et à louer: ✓ Unités PME ✓ Showrooms ✓ Bureaux ✓ Entrepôts / Ateliers du Près 9!

E1 R0 et

Nombreuses possibilités!

0496 12 93 48 — OFFICE@FUTURN.COM — WWW.FUTURN.COM

| INTERVIEW

EDDY APE : À l’heure de

Brabançonne alors que la Belgique a encore quelques zones d’ombre à éclaircir dans sa relation avec le Congo. J’en ai fait une affaire d’État. Alors qu’à la base, il s’agissait d’abord de soutenir les Diables Rouges à l’Euro... Et là, fondamentalement, je suis à 100 % derrière eux.

Même si je suis plutôt un adepte du basket, je soutiens à fond notre équipe de foot. Parce que c’est ma nation, ma maison. Je suis né en Belgique, je suis un vrai Bruxellois. À la réflexion, j’ai donc revu ma position, en abordant cette reprise comme un chant de supporter plutôt que sous un angle partisan.

BRUZZ

intitulé Supernova. Ce deuxième essai marque-t-il une évolution dans votre processus créatif ?

Culture. Theater

‘De vibe rond Tupac recreëren: zo maken wij theater’ NL

Yo! KVS raps. Na Mohammed Ali, Malcolm X en Winnie Madikizela Mandela transformeert Jr.cE.sA.r nu de figuur van rapper Tupac tot zinderend muziektheater. Verwacht een ontspoorde show met basdreunen die simultaan je trommelvliezen en ingewanden masseren.

— MICHAËL BELLON, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

Tupac, alias 2Pac, alias Makaveli, is wellicht de meest besproken rapper uit de geschiedenis. Ondanks, of dankzij het feit dat hij op 25-jarige leeftijd al het loodje legde na een tweede aanslag op zijn leven – een leven getekend door zijn buitengewone talent, succes en rijkdom, activisme, misdaad en justitie. In de KVS gaan regisseur Junior Mthombeni, muzikant Cesar Janssens en schrijver Fikry El Azzouzi van Jr.cE. sA.r daar samen met performers Gloria Boateng, Andie Dushime, Junior Akwety, Alex Akuete en Zediam mee aan de haal.

Fikry El Azzouzi is de geknipte man om Tupac even in te leiden. Hij was fan tijdens zijn jeugd in de jaren 1990, toen het MTV-programma Yo! MTV Raps vaste prik was op zondagmorgen. In zijn laatste roman De beloning zat ook al een personage dat dacht dat hij Tupac Shakur was en om de haverklap “Thug life!” riep. El Azzouzi verzekert ons dat de voorstelling vol referenties aan Tupac, diens muziek, en de typerende slang zit. Maar hij wil ook de aandacht vestigen op het activisme en de strijdvaardigheid van Tupac.

Fikry El Azzouzi: “Tupac was eigenlijk een soort lightversie van Malcolm X, behalve dan dat hij van blingbling hield en Malcolm niet.

Maar eigenlijk had hij veel persoonlijkheden. Hij kon heel uitbundig 32

zijn, maar ook heel kwaad. Hij was behalve een rapper ook een acteur en een heel goede dichter, en hij schreef activistische speeches en songs zoals ‘Words of wisdom’.”

“Bepalend was het moment waarop hij ervan overtuigd raakte dat Biggie hem verraden had (The Notorious B.I.G., eerst Tupacs vriend, werd nadien zijn rivaal omdat Tupac hem verdacht van diefstal en medeweten van de eerste aanslag op Tupacs leven, red.). Toen hij na de eerste aanslag in de gevangenis zat voor een vreemde verkrachtingszaak, boekte Biggie een enorm muzikaal succes met het nummer ‘Who shot ya?’. Na zijn vrijlating op borg nam Tupac weerwraak met het legendarische dubbelalbum All Eyez on Me. Maar op den duur werd er ook een karikatuur van hem gemaakt.

Woorden als gangsta, thug life of bitch betekenden in die scene

Over bepaalde dingen hoor je wél op school, andere verhalen verdwijnen tussen de plooien. Dat geldt misschien meer voor figuren als Malcolm X en Winnie Mandela dan voor Tupac, maar toch. Die hele hiphopscene heeft echt veel zaken in gang gestoken op muzikaal vlak. Het fenomeen van de homestudio’s die iedereen nu heeft, komt bijvoorbeeld uit de hiphopscene, waar die gasten thuis bezig waren met hun cassettes. Tot dan moest je ook altijd bij een grote platenmaatschappij zijn om gehoord te worden. Zij hebben dat doorbroken. Daar wordt te weinig bij stilgestaan.

MTHOMBENI: We pakken ook het verhaal mee van Túpac Amaru II, de achttiende-eeuwse Peruviaanse Inca-strijder – zij het ook weer niet in detail. Zoals de moeder van Tupac Shakur die historische naam aan haar zoon gaf – wetende wat zo’n historische strijdersnaam betekende

“Er is op den duur een karikatuur van Tupac gemaakt. Woorden als ‘gangsta’, ‘thug life’ of ‘bitch’ betekenden ook iets anders” FIKRY EL AZZOUZI

trouwens ook niet wat de meesten er hier allemaal van maken. Ook daarover zullen we het wel even hebben.”

Hoe biografisch wordt de voorstelling dan?

JUNIOR MTHOMBENI: Misschien nog wel minder dan onze vorige over Malcolm en Winnie. Wat je vooral hebt met zulke historische figuren, is dat er veel verhalen rond hangen die als kapstok dienen om het over van alles en nog wat te hebben.

CESAR JANSSENS: De wereldgeschiedenis wordt doorgaans op een blanke en westerse manier verteld.

– zo raken wij ook aan namen en verhalen uit het verleden waar een legacy aan vasthangt. Het is goed om te weten wie vóór je heeft gevochten.

JANSSENS: We proberen vooral de sfeer die die mensen hebben gecreëerd opnieuw te laten ontstaan in de zaal, zodat je die kan ervaren.

Die vibe en trilling rond Malcolm, Winnie en nu Tupac even recreëren: dat is onze manier van theater maken.

Wat zijn daarvoor de ingrediënten?

MTHOMBENI: Je neemt een stukje

Cesar, een geut Fikry en dan gooi je dat in de fantastische groep

Cesar Janssens, Fikry El Azzouzi en Junior Mthombeni: “Wie niet van luide muziek houdt, neemt best oordopjes mee.”

Over naar de muziek dan. Iets anders dan wat een ex-drummer van The Kids gewoon is?

JANSSENS: In het begin dacht ik: fuck, ik ben 64 en toch wel met andere muziek bezig. Maar op Netflix heb je bijvoorbeeld al die serie Hip-hop evolution, die fantastisch is omdat je daar de grote lijnen meekrijgt, van de Wu-Tang Clan, West Coast versus East Coast enzovoort. En al wordt het in die serie niet letterlijk gezegd, ik heb er twee zaken van opgestoken. Ten eerste: amplify your shit. Dat is wat die gasten deden.

Een micro, speakers, en bam: ze gaan hier horen wat ik te zeggen heb. Ten tweede: this is my shit. Dit is iets wat ik maak, en niemand anders. Dus ben ik zeker niet beginnen te pikken of kopiëren. Ik heb ook mijn shit gedaan, geïnspireerd op hiphop, en met beats en grooves, maar wel míjn beats en míjn grooves. En als je dan met zo’n getalenteerde performers werkt die daarmee aan de haal kunnen gaan, dan kom je waarachtig over.

MTHOMBENI: Ik heb een paar muzikanten gehoord die zeiden dat ze de beats van Cesar beter vonden dan die van Tupac. Just saying.

(Grijnst)

Zitten we dan met een theaterstuk, een performance of een concert? En wordt de scène opnieuw een kijkstuk zoals in Dear Winnie,? Bij jullie vervagen de grenzen weleens.

JANSSENS: Onze ‘televisieshow’ begint op een iet of wat realistische manier, maar dan valt het uiteen en zal het misschien op sommige momenten wat moeilijker begrijpbaar zijn. Je mag het als toeschouwer zelf wat uitzoeken. Wie niet van luide muziek houdt, zal oordopjes moeten meenemen, want je kan dit niet op een vriendelijke manier brengen. Je gaat de basdrum in je buik voelen. En visueel gaan we ook weer een stapje verder. Stef Stessel, Ralf Nonn en ik hebben ons opnieuw geamuseerd met de scenografie, maar daar kunnen we nog niet veel over zeggen – tenzij dat je in de richting van de geluidsinstallatie moet kijken. Ook op die manier gaat het trillen.

WHO’S TUPAC? 7 > 22/9, KVS BOL, www.kvs.be

BACK TO TUPAC

BACK TO TUPAC

Après Mohamed Ali, Malcolm X et Winnie Madikizela Mandela, la troupe de théâtre Jr.cE.sA.r s ’inspire du destin du rappeur Tupac dans une vibrante pièce de théâtre musicale. Un spectacle déjanté avec une basse qui masse à la fois vos tympans et vos intestins. Le cocréateur Junior Mthombeni : « Ça traite du rêve de succès et de tout ce qu’on est prêt à sacrifier pour y parvenir, mais aussi de l’impact de l’argent et de la célébrité sur les gens.

Tupac est devenu une vedette mondiale assez jeune, mais il est aussi mort jeune. »

Following Muhammad Ali, Malcolm X, and Winnie Madikizela Mandela, theatre company Jr.cE.sA.r is now transforming the figure of rapper Tupac into thrilling musical theatre. Expect a deranged show with bass thuds that simultaneously massage your eardrums and intestines. Junior Mthombeni: “It’s about the dream of success. The ambition to make it, and what you put in the balance to achieve it. It is also about what money and fame does to you. Tupac became a star when he was young, but he also died young.”

FR

BRUZZ | INTERVIEW

performers die we hebben met Gloria, Andie, Junior Akwety, Alex en Zediam. Cesar heeft veel fantastische eigen muziek geschreven. En de vorm heeft ons ook veel geholpen. Dat is die van een talentenjacht op televisie, genre The Voice. Het gaat over de droom van succes. De ambitie om het te maken, en wat je daarvoor allemaal in de weegschaal legt. In hoeverre wil je je verhaal vertellen? Want een sad story helpt altijd om meer hits en likes te krijgen. Zo zie je bij ons kandidaten die heel ver gaan om toch de heritage van Tupac te kunnen opeisen. Het gaat ook over wat geld en bekendheid met je doet.

Tupac is jong gebombardeerd tot wereldster, maar ook jong gestorven.

JANSSENS: Als je in een situatie zit waarin je niet gezien wordt en waar gelijkwaardigheid ver te zoeken is, dan doet dat pijn en zoek je een uitweg om wel iets te betekenen.

Dat gevecht, en het falen onderweg, zit vervat in onze maatschappij, en ook in ons stuk. En wat betekent het dan om te slagen? Is dat rijk zijn en een zeilboot kunnen kopen?

EN

33

Culture. Opera

SINGER ABIGAIL ABRAHAM AND COMPOSER KRIS DEFOORT ON BLACK, WHITE AND ALL SHADES IN BETWEEN

‘From the moment people start living together, a mix is created’ 34

The Time of Our Singing, Kris Defoort’s new (and final?) opera, is many things at once: an eclectic ode to making music together, an intimate family portrait that dissects age-old but still burningly topical racial issues, and an opportunity for De Munt/La Monnaie to eliminate a few blind spots. “I take my role as activist sister seriously,” says singer Abigail Abraham. — TOM PEETERS, PHOTOS IVAN PUT

T

he American author Richard Powers published The Time of Our Singing in 2003. With the history of the black civil rights movement as its backdrop, this 640-page tome sketches the complex realities of a blended family in 20th-century America. Music unites the family of a white father, David, and a black mother, Delia, but also divides it. For Kris Defoort (62), who wrote the original music for this emancipatory drama, it was a coup de foudre. Singer and actress Abigail Abraham (32), herself from a mixed family with a Caribbean father and a Flemish mother, plays the most rebellious of the children and knows what it is like to fall between the folds of the colours.

“In a conversation about white supremacists with our saxophonist Mark Turner recently, we were talking about how there are pretty much no pure white people in the States,” says Defoort.

“From the very beginning, the American people were created from the mixedness between natives, white Europeans and black slaves.”

Abraham: “From the moment people live together somewhere, a mix is created.”

First things first: how did you meet?

KRIS DEFOORT: It may be a cliché, but through the

audition. Abigail had gone behind my back and requested a piece of the opera that she then rehearsed. Very smart! It struck me how she made her singing her own. You could feel her personality come out right away, and I love that.

I knew beforehand that Abigail was particularly at home in the world of musicals and musical theatre and had acted in a few television series.

ABIGAIL ABRAHAM: It’s a bit embarrassing, but because opera is new to me, and I’m also just now discovering the jazz world, I didn’t know Kris. But the theme appealed to me so much that I absolutely wanted the role.

Before the lockdown, you acted in Her(e), Dalilla Hermans’ theatre performance about the importance of black sisterhood when you grow up in a white environment. In your role of the rebellious Ruth in the blended family from The Time of Our Singing, you claim your right to speak.

ABRAHAM: Dalilla’s piece was about finding your

identity as a woman of colour in Flanders. The Time of Our Singing takes place in America, but the link is quickly made. I often had to put the book aside because it came on too strong, that’s how recognizable it was. My dad is a first generation immigrant and we were brought up at home thinking that we couldn’t afford certain things because we looked different. We always had to be polite and do our best. Aside from being incredibly exhausting, that’s actually just shocking. At the same time, I grew up in a very white environment, where classical music was the only option for me, while I would have loved to have gone to a gospel choir. But I lacked the necessary community for that. That’s what is so great about this project. By putting black singers together, a family feeling has been created in which it is easy to share experiences and find support.

DEFOORT: The three mixed children in the family in the opera also find support from each other while searching for their complex identity. The prodigy is a gifted singer and sees the racial problems, but flees into music. His younger brother is also talented, but mainly wants to save the family. He has a smaller ego than the singer, who opts for a career but still turns down roles because he always gets cast as a N*gr*.

ABRAHAM: (Whispering at Defoort:) You can’t say that. You should say “the n-word”.

DEFOORT: The character says so himself in the opera.

ABRAHAM: Yeah, but he’s a black player... (To us:) You see how deep it sits. I take my role as activist sister seriously. (Laughs) That also has to do with my origins. At home, we were four mixed kids. We each had to find our own path. It was only through working with Dalilla that I got the sense of being truly accepted and still belonging somewhere. That connection now also gives me the strength to say that I don’t like a certain word.

was 1971, I knew nothing about Apartheid and had only ever performed for white people. When I was in Soweto playing (a composition by) Telemann by myself, the whole church started to dance. That experience marked my life. The curiosity for other cultures has continued to exist and has been able to develop through jazz and many encounters with Afro-American music. I also have two children who are mixed, half-white and half-Asian. Now they’re grown up, but they used to say to me: “Dad, you don’t know this, but we’ve been through things too.”

So I was certainly touched by the mixed family in the story, but I primarily saw a description of my own musical life, which was also dominated by the pleasure of making music together and mixing styles. The German-Jewish father of the family brings in Bach, Schubert and Buxtehude, the African-American mother also sings gospel and blues, and the children inherit that rich musical mix.

The music, in the opera a mixture of classical and jazz, brings people together and softens the edges?

ABRAHAM: Yes, but it can also be confronting,

especially because as a black person you are quickly labelled and according to the white world, you should or should not sound a certain way. It’s complicated, not 50/50. I am mixed, but the world never sees me as white.

DEFOORT: I’ve seen some great discussions unfold on stage, including between soprano Claron McFadden and bass-baritone Mark S. Doss, who saw their own pasts. I’ve known Claron for 25 years, but I’ve never seen her so emotional. She told me that when she left for Europe thirty years ago, she had exactly the same discussions with her father. An idealistic vision often clashes with reality, which says that

▼

EN

“I have long thought that Martin Luther King was my uncle because his portrait hung in our home among the family photos” SINGER ABIGAIL ABRAHAM

Kris, what experiences with these complex issues have marked your life?

DEFOORT: As a twelve-year-old recorder player, I went to South Africa with a youth ensemble. It 35

▼

SINGER ABIGAIL ABRAHAM AND COMPOSER KRIS DEFOORT ON BLACK, WHITE AND ALL SHADES IN BETWEEN

as a black person you are allowed to do something, but implicitly implies that you should be careful not to go too far.

Abigail, the opera begins with the memorable 1939 concert by contralto Marian Anderson on the steps of the Lincoln Memorial in Washington DC, where your character’s grandparents meet.

To what extent are you and your contemporaries familiar with those pivotal moments in the black civil rights movement (and Powers’ book)?

BRUZZ

| INTERVIEW

ABRAHAM: I discovered Marian Anderson

through the opera. I myself looked up to (the Afro-American soprano) Barbara Hendricks. My dad always said: “You don’t have to be white to sing classical. Just look at Barbara Hendricks!”

There are always people you know who have gone before you. I have long thought that Martin Luther King was my uncle because his portrait hung in our home among the family photos.

(Laughs) A number of figures from black American culture evoke pride in Afropeans because they have made a difference. This is still necessary. In the opera, I sing “It’s so old,” about the insanity of police brutality against blacks that has existed for generations, not just in America, but here as well. Everyone I know has their story, traumas that create distrust and fear, and for me on stage, discussions between Delia

In a city like Brussels, mixedness has become something completely natural, as I have noticed with my children. In other places in Flanders it may take another thirty years for this to become

“I was certainly touched by the mixed family in the story, but I primarily saw a description of my own musical life, dominated by the pleasure of making music together and mixing styles” COMPOSER KRIS DEFOORT

and her father William sometimes bring tears to my eyes. Then I have to pick myself up because I still have to sing and can’t crash. All of which makes this opera very intense for a black person.

I also had never seen an opera on this theme before. In fact, we are only now succeeding as a society in questioning whether all this is normal.

On the occasion of this production, the director of De Munt/La Monnaie Peter De Caluwe calls for a reflection on the opera house’s blind spots.

Abigail, go ahead.

ABRAHAM: Am I allowed to say that? (Defoort

agrees understandingly) It is fantastic that there are so many black people on an opera stage. But the rest could be much more diverse. I am convinced that these blind spots will be noticed if the whole team is sufficiently diverse.

DEFOORT: But this is of course not only true in opera. The rest of society also still has a long way to go. A mature generation has emerged that says enough is enough and takes clear positions on climate and gender equality as well.

36

evident. Above all, I hope that this opera will touch, inspire and arouse curiosity in all sections of the population, regardless of skin colour or social status.

ABRAHAM: Only when you see it and recognise

yourself are you triggered. All my friends will come to see it because the theme appeals to them personally.

Kris, you said while writing the music for The Time of Our Singing that this would be your last opera. You’re not having any second thoughts?

DEFOORT: I’m starting to... We’ll see. Writing the music for operas is extremely intense, stressful and complex. Not only because of the deadlines, but also because you have to find the right balance between all those musical worlds.

ABRAHAM: For me, I hope it’s not my last. I’m having a great time. Today, we rehearsed with the orchestra for the first time and I had to pinch myself: goose bumps! I also didn’t expect opera singers to be this much fun. In my head, things were always dead serious, but I already feel like my family on stage has become family.

THE TIME OF OUR SINGING 14 > 26/9, De Munt/ La Monnaie, www.demunt.be, www.lamonnaie.be

HET ZINGEN VAN DE TIJD

IL ÉTAIT TEMPS

The time of our singing, de seizoensopener van De Munt geënt op Richard Powers’ geniale roman uit 2003, is veel dingen tegelijk: een eclectische ode aan het samen spelen, zingen en musiceren, een intiem familieportret dat geraffineerd eeuwenoude, maar nog steeds brandend actuele raciale vraagstukken fileert en een kans voor het operahuis om enkele blinde vlekken weg te werken. Kris Defoort, die de originele muziek schreef bij dit emancipatorische drama, en zangeres en actrice Abigail Abraham, zelf afkomstig uit een gemengd gezin, spreken over zwart, wit en alle tinten daartussen. “Fantastisch dat er zoveel mensen van kleur op een operapodium staan. Nu ernaast nog.”

The Time of Our Singing, qui ouvre la saison à La Monnaie, et qui s’inspire du génialissime roman de Richard Powers, est à la fois une ode au jouer, chanter et faire de la musique ensemble, un portrait de famille abordant des problèmes raciaux, vieux de plusieurs siècles mais toujours aussi actuels, et une opportunité pour l’opéra de remédier à quelques lacunes. Kris Defoort, qui a écrit la musique originale, et la chanteuse et actrice Abigail Abraham, elle-même issue d’une famille mixte, parlent du noir, du blanc, et de toutes les teintes intermédiaires. « C’est super d’avoir tant de personnes de couleur sur une scène d’opéra. Mais il faut qu’elles puissent être représentées ailleurs aussi. »

NL

FR

BruxellesVies Storyboard NOÉMIE MARSILY

L’amour inconditionnel

Pendant trois semaines, un.e artiste bruxellois.e partage sa vision du monde. JAOUAD ALLOUL s’est fait un nom à la croisée de la musique, du théâtre, de la poésie, de la mode...

Facebook: @jaouadofficial & Instagram: @jaouadofficial_

Note aux aventurier.e.s bruxellois.es : suivez bien les instructions de Panorama Ring Ring et vous accéderez à des vues insoupçonnées du quartier Nord, racontées par des auteur.ice.s intensément inspiré.e.s.

PANORAMA RING RING 10 & 11/9, Quai des Péniches, www.passaporta.be 38

FR/ Bruxelles compte plusieurs fresques murales, mais c’est au coin de la rue Saint-Christophe et de la rue des Riches Claires que vous trouverez la fresque qui, selon moi, est la plus importante : une fresque (réalisée par la street-artiste bruxelloise Anthea Missy) en hommage à Ihsane Jarfi, qui a été enlevé, torturé et tué. Jarfi fut la première victime officielle d’un assassinat à caractère homophobe en Belgique. J’étais présent lors de l’inauguration du mur, le père de Jarfi s’était adressé au public. En tant que Belge aux origines marocaines, cela me touchait de près. Mon père a fini par accepter mon orientation sexuelle à la fin de sa vie, mais l’hommage de ce père à son fils était une preuve d’amour inconditionnel : le père d’Ihsane Jarfi a créé une fondation avec comme objectif de sensibiliser les gens de tous les âges aux dangers de l’intolérance. Une fondation qui reste nécessaire, encore aujourd’hui. J’ai joué ma représentation Zeemeermin (Sirène) pendant trois ans dans des écoles flamandes et bruxelloises, suivie systématiquement d’une discussion profonde avec les jeunes (d’environ 15 ans) sur la religion, la sexualité et le genre. Un vrai travail de missionnaire, en somme. La plupart des jeunes étaient prêts à entamer le dialogue, mais certains

autres avaient déjà développé une grande aversion vis-à-vis de la femme et de l’homosexualité.

Je ne parvenais pas à comprendre que ces garçons, et parfois aussi des filles, justifiaient beaucoup de leurs propos par la religion, donnant ainsi un motif et même un but plus élevé à l’intolérance et à la discrimination. Il était recommandé de ne pas tolérer, et même de condamner, l’homosexualité.

Même si ces jeunes sont eux-mêmes souvent victimes d’islamophobie, ceci ne peut en aucun cas justifier leur comportement.

Je peux uniquement parler de mes expériences et de ma vie. Dans les 15 ans qui ont suivi mon coming out, j’ai noté une petite évolution, mais la grande révolution où des dizaines, des centaines de personnes font un coming out collectif se fait toujours attendre.

Faire son coming out est un privilège, un concept occidental, symbole de la libération. Et sur base de ma propre expérience, c’est surtout la première étape d’une exploration passionnante pour combler sa vie et partir en quête de gens qui vous acceptent comme vous êtes vraiment.

Parfois, quand je suis très triste, je suis déçu par toutes ces personnes qui choisissent de continuer à vivre cachées. Je sais que pour certaines personnes, faire leur coming out signifierait perdre leur famille. J’ai aussi été privé de ma famille pendant 9 ans, mais le voyage intérieur en valait la chandelle. Si nous apprenons à une autre génération que vivre caché est une option, quel message leur donnons-nous en termes de valeur de soi ? Si nous vivons une vie plus petite et modeste à cause de notre appartenance LGBTQIA+, qu’est-ce que cela dit de notre respect de nous-même ? Si cela devient la norme, nous donnons le mauvais exemple. Alors Ihsane est mort pour rien. Et il se peut que tu n’aies jamais vécu ta vie à fond.

Lire la série dans son entièreté ?

BRUZZ.be/bruxellesvies

You may also like

BRUZZ | PORTRAIT

DINAYA WAEYAERT

‘Je prends des photos quand on se sent bien’ FR

Dans Come Closer, la photographe basée à Bruxelles Dinaya Waeyaert fait bien plus que de conserver les traces de son histoire amoureuse avec Paola. Elle provoque chez le.a spectateur.rice une bouleversante nostalgie du présent.

— SOPHIE SOUKIAS

« J’ai commencé à la prendre en photo le jour où je l’ai rencontrée.»

Dinaya Waeyaert fait la connaissance de Paola alors qu’elle se mêle à son groupe de potes «un peu par hasard ». À l’époque, la photographe finalise un livre autoédité renfermant une collection de portraits pris sur le vif de ses ami.e.s proches: l’album de famille d’une jeunesse en quête de lumière. Pour Dinaya Waeyaert, fabriquer des traces visuelles de son entourage est un geste instinctif qu’elle fait remonter à l’adolescence, bien avant qu’elle n’entame ses études d’art au KASK à Gand. Alors lorsque Paola fait irruption dans sa vie, la photographe appuie sur le déclencheur. Un peu comme si son œil avait anticipé l’attraction naissante entre les deux femmes.

«Et puis nous sommes tombées

amoureuses », dit Dinaya Waeyaert.

Paola ne tarde pas à devenir le centre de ses pulsions photographiques. « Prendre des images, c’était une manière de l’observer. »

COULEURS CHAUDES Le projet Come Closer témoigne de l’intimité des deux amantes et de la manière dont le medium photographique intervient, non pas seulement pour conserver les traces d’une passion amoureuse, mais aussi pour la sublimer. « Je prends des photos quand on se sent bien. Lorsque nous sommes à deux dans le lit, juste avant de s’endormir ou le matin au réveil. J’aime la douceur de ces moments. Je photographie aussi beaucoup lorsque nous sommes en voyage, en Italie par exemple, d’où vient Paola. » La force des images argentiques granuleuses, aux couleurs chaudes et rêveuses, de Dinaya Waeyaert réside sans doute dans leur capacité à anticiper la nostalgie qu’elles provoqueront un jour, aussi lointain soit-il.

Come Closer se décline sous la forme d’une exposition à découvrir

(aux côtés des travaux de Renée Lorie et Joselito Verschaeve) à la galerie L’Enfant Sauvage, d’un livre prochainement publié aux Editions dienacht ainsi que d’un court-métrage. On y trouve des photographies évidemment, mais aussi des traces écrites de la romance des deux jeunes femmes, produites, cette fois, par Paola. Comme de très touchants mots d’amour gribouillés sur un bout de papier toilette ou un mouchoir.

«Lorsque j’ai commencé ce projet, je disais à Paola que moi j’étais la photographe et elle, ma muse. Mais cette relation a un peu changé », dit Dinaya Waeyaert. « Paola s’est retrouvée à donner forme au projet tout en étant devant l’appareil photo et moi derrière. Sans parler, mais simplement par son comportement, elle s’est imposée dans le récit photographique. Et c’est quelque chose qui me plaît beaucoup. »

DINAYA WAEYAERT: COME CLOSER 9/9 > 30/10, L’Enfant Sauvage, www.enfantsauvagebxl.com Sortie du livre prévue dans le courant du mois de septembre 39

Culture. Film festival

FILM DIRECTOR BEN WHEATLEY PRESENTS ‘IN THE EARTH’ DURING OFFSCREEN

‘I am not worried for this beautiful planet’ EN

40

Even before the pandemic panic is over, extreme weather is now feeding the fear of a climate apocalypse. Offscreen finds this the ideal moment for a film festival dedicated to eco-horror and climate fiction. Ben Wheatley finds this the ideal moment for a pandemic film that culminates in hallucinatory eco-madness. — NIELS RUËLL

In the Earth takes place during a pandemic. But is it also about the pandemic?

BEN WHEATLEY: In part. I’m weirded out by reviews that explicitly state that In the Earth is set during a pandemic but not during the Covid-19 pandemic. It’s the same thing, isn’t it?

I often make films that react to what is happening. Only now it’s more obvious. With Happy New Year, Colin Burstead (2018) I wanted to talk about the state of Britain with Brexit looming. That was interesting for the British but perhaps less interesting for people who live very far away from us. (Laughs) That does not apply to In the Earth. Everyone is experiencing the misery of the Covid-19 pandemic at the same time. I can’t think of another event that so many people experience at once, no matter where in the world they live. This is a unique moment in history.

Normally, there is almost two years between the last day of shooting and the cinema release.

You don’t notice that unless something earth-shattering happens. But it did happen. All the scenarios I was working on had to be thrown into the bin. I didn’t want to pretend there wasn’t a pandemic. So during the first lockdown, I started a new scenario from scratch. It is almost your duty as a director or storyteller to respond to your environment with your art.

In the Earth had its world première at a digital edition of the Sundance Festival. A real shame, wasn’t it? Don’t you think it is a good example of a film that has a lot to gain from the cinematic experience? Offscreen has resolutely chosen not to host digital editions because it believes the cinema experience and coming together are crucial.

WHEATLEY: A twofold answer. The collective experience has always been an important part of cinema. I partially agree with that idea. I think a more important difference is the experience. In a cinema, the screen is so big, the sound so loud, that the film demands all your attention. You voluntarily choose to surrender to the film. It’s a waking dream. At home, the movie competes with all that’s happening at the edge of your screen. You pause for a cup of tea or a pee.

That’s not the same experience at all.

I recently had the great fortune to see Indiana Jones: Raiders of the Lost Ark and Jaws in a cinema. That was a revelation. I had already seen Jaws about thirty times and still it was as if I really saw that movie for the first time, an incredible experience. I certainly thought Jaws was a fantastic film on television, but it is so much more fantastic in the cinema.

But? You promised a two-pronged response.

WHEATLEY: We were very sad to see In the Earth make its world premiere online. People didn’t experience the film the way we intended. It was brutal bad luck. I think the roof would have been off at a midnight screening at Sundance. But what can I say? The irony is there. Without Covid-19, In the Earth wouldn’t even exist. You can’t desire everything. The last thing you want is for people to get infected and seriously ill from going to the cinema to see your film.

Offscreen is all about eco-horror and climate fiction. Are you familiar with the “Nature Strikes Back!” and “Animal Attack” movies of the 1970s?

WHEATLEY: Yeah. But I need to get something off my chest. I saw a poster for In the Earth that said “Nature is evil.” Funny, because that’s not what my film is about at all. It’s also not like nature strikes back in my movie like it does in the movies you refer to. The moment arises in my film when you can communicate with nature.

But the communication is rough. Neither party knows how to speak. In the Earth is more Close

Encounters of the Third Kind than a horror film in which nature takes its revenge on man.

You don’t want to provide a prophecy of doom?

WHEATLEY: What makes me optimistic: without humans, nature can fully regenerate itself in just under two hundred thousand years. Except for some pieces of glass, any trace of man would be erased. All the rest will be turned to dust. The oil would be back in underground fields because the trees would be left alone again. It’s going to be okay. I prefer that vision of the future to the alarmist “My God, we are destroying the earth.”

For ourselves, maybe, but maybe that’s the very salvation of earth. We’re expendable. I’m not worried for this beautiful planet.

Do you see a film in the Offscreen program that blew you away?

WHEATLEY: I was blown away by Saul Bass’ Phase IV. That film was also one of the influences for In the Earth. I saw it recently and was shocked.

We probably also subconsciously stole the shape of the residential towers in High-Rise from Phase IV. Ours are identical to those of Saul Bass.

In the Earth is also a bit like Stalker.

WHEATLEY: Stalker was definitely an influence.

Like The Blair Witch Project, Quatermass and Children of the Stones. There are influences that I am very aware of, but also influences that I am not aware of at all and only notice after having made the film. In the Earth is almost a journey through the history of horror. We start with Hansel and Gretel and go via The Texas Chain Saw Massacre and backwoods-horror step by step towards science fiction. I still find those BBC movies from the 1970s terrifying. Just look at Nigel Kneale’s scientific horror. ▼

L

ast year there was no edition of Offscreen, the film festival best characterised by its slogan: “Join the cult.” This year there is a postponed one. The tormentor, of course, was Covid-19. The festival strikes back by making eco-horror and climate fiction its main theme. A choice made before Walloon villages were washed away, Greece caught fire and Hurricane Ida blew New York and New Orleans into a state of emergency. Movies have been covering the subject for a long time. Just think of Japan’s fascination with Godzilla or the chills that Alfred Hitchcock gave you with The Birds. But terrorizing the viewer with cautionary tales of nature taking its revenge on man became hip in the 1970s. Offscreen dusts off a can of “Nature Strikes Back!” and “Animal Attack” films that exorcise the environmental fears of the past into monstrous fauna and flora or hellish natural disasters. Variation is provided by the ecological anime gems by Hayao Miyazaki and Stalker, Andrei Tarkovsky’s existential masterpiece, which is still being plundered by one director after another.

Ben Wheatley among them. The industrious British director returned to his folk-horror roots after a Netflix-ordered remake of Hitchcock’s Rebecca. In the surprisingly strong and inventive In the Earth, a shy scientist, a park ranger and an eccentric who believes in pagan tales join a researcher. The researcher has been swallowed up by an extraordinarily fertile forest with an ecosystem that seems to have no room for mankind.

The mind-blowing climax is only one of the reasons why In the Earth is the hit of the festival.

Another is that Wheatley is a friend of the house and once presented High-Rise, his film adaptation of a dystopian story by cult author J.G. Ballard, at Offscreen.

“It was nice to go back to the roots and make a horror movie again. I’d forgotten how much I enjoy that”

41

FILM DIRECTOR BEN WHEATLEY PRESENTS ‘IN THE EARTH’ DURING OFFSCREEN

BRUZZ

| INTERVIEW

▼

Film stills from In the Earth. Ben Wheatley: “The film is more Close Encounters of the Third Kind than a horror film in which nature takes its revenge on man.”

Isn’t In the Earth also a sister film to your earliest work like Kill List or A Field in England?

WHEATLEY: They are connected. In the Earth is a reflection on those earlier films. For the first time, I made a movie that wasn’t completely unlike any previous one. It was nice to go back to the roots and make a horror movie again. I’d forgotten how much I enjoy that.

In a way, I’m mulling over some of the ideas in Kill List. I’m mostly mulling over the question of how do we deal with myths and folklore?

What responsibility do you bear when you create your own folklore? I didn’t feel responsible at all when I made Kill List. Ten years later, I do have that sense of responsibility. You unleash your stories on the world. They get mixed up with everything and become part of a folklore you may not have wanted.

Why would you be responsible for a movie about hitmen?

WHEATLEY: The responsibility of the film director is an interesting issue. You have the freedom to say what you want. But you can’t tell everything, you have to choose something specific. Why didn’t I make a light-hearted, amusing morality comedy but Kill List? I thought about what has changed in those ten years since Kill List. Maybe it’s because of my age that I ask myself more questions. But I suspect that something else is at play: the essential concept of truth has been completely eroded over the past ten years.

Politicians have co-opted narrative and storytelling techniques and the consequences are dramatic. Trust is broken. In a world where there is no longer a consensus on the truth, you cannot take a position. That’s a big problem.

You mean everything’s become a story?

WHEATLEY: What distinguishes humans from 42

basking shark. What makes monsters so appealing to filmmakers and fans?

animals? Tales! People tell and make up stories.

Not just when you’re sitting around a camp-fire with friends. We have it in our genes to tell stories.

Our brain is constantly inclined to construct or listen to stories. We present ourselves to others through stories in which we ourselves are the hero.

From our own perspective, we are always right. We twist and turn a story, usually unconsciously, until we get it right ourselves.

What worries me is that you can scale that idea up. As an individual you believe in your own reality, your own bubble, but as a people, culture or nation you are also locked in such a bubble. We as individuals have a crazy tendency, lazy and pragmatic, to do terrible things. But as a species, humans do just the same. I’m having a hard time with that. I find that a hard nut to crack.

WHEATLEY: Meg 2 was exactly why I rewatched Jaws. Monsters are great fun and of course they are metaphors. They are a thrilling portrayal of our great fears. That’s why we keep bringing them up. That’s why we keep returning to the cinemas to watch them. In genre films, we see a mutated version of our own lives. Gangster movies are about work. But gangsters have much more interesting “jobs” than regular people like you and me. We don’t get fired by getting a bullet in the neck in a back alley. But in a gangster movie, really, that’s just an extreme version of getting the sack. Monsters are a personification of all our fears. In the movie, we can often beat them too.

If my sources are correct, you are busy preparing for an animal attack movie. You are going to direct Meg 2, the sequel to the blockbuster in which Jason Statham takes on a prehistoric

OFFSCREEN 8 > 26/9, Cinéma Nova, Cinematek, Kinograph, www.offscreen.be Ben Wheatley’s In the Earth: 18/9, 21.00, Kinograph

BEN WHEATLEY EN DE PANDEMIE

BEN WHEATLEY ET LA PANDÉMIE

De pandemiepaniek is nog niet helemaal weggetrokken of extreem weer voedt de angst voor een klimaatapocalyps. Het ideale moment, vindt Offscreen, voor een filmfestival in het teken van eco-horror & climate fiction. Het ideale moment, vindt Ben Wheatley, voor een pandemiefilm die culmineert in hallucinante ecowaanzin. De onstuitbare Brit keert zo met festivalklepper In the earth, na een door Netflix bestelde remake van Hitchcocks Rebecca, terug naar zijn folkhorrorroots. “Ik maak me geen zorgen om deze prachtige planeet. Zonder de mens kan de natuur zichzelf op een kleine tweehonderdduizend jaar volledig regenereren. Het komt dus goed.”

La panique de la pandémie n’a pas encore disparu qu’une météo extrême nourrit déjà la peur de l’apocalypse climatique. Le moment idéal, selon Offscreen, pour organiser un festival du film placé sous le signe de l’eco-horror & climate fiction. Et le moment idéal, selon Ben Wheatley, pour tourner un film sur la pandémie qui culmine en folie écologique hallucinante. Le Britannique retourne à ses racines folk-horror, après le succès de In the Earth et la reprise de Rebecca de Hitchcock commandée par Netflix. « Je ne m’inquiète pas pour cette magnifique planète. Sans humains, la nature peut entièrement se régénérer en deux cent mille ans. Tout finira donc par s’arranger. »

NL

FR

KAAITHEATER Sainctelettesquare 20 B-1000 Brussels KAAISTUDIO’S Onze-Lieve-Vrouw van Vaakstraat 81 B-1000 Brussels

LONG LIVE LIVE THEATRE! THEATRE PROGRAMME SEP > DEC

IVANA MÜLLER SIMON ALLEMEERSCH ANT HAMPTON KYOKO SCHOLIERS TRISTERO DIEDERIK PEETERS NEEDCOMPANY GISÈLE VIENNE MANUELA INFANTE LARA STAAL/NTGENT RIMINI PROTOKOLL JAN DECORTE & SIGRID VINKS MOKHALLAD RASEM/TONEELHUIS & KUNO BAKKER/DOOD PAARD KRISTIEN DE PROOST & BWANGA PILIPILI

{PAY WHAT YOU CAN}

This autumn, we are turning the rules upside down: YOU DECIDE THE TICKET PRICE that suits your purse.

Go to KAAITHEATER.BE, and also discover a fine selection of dance, performance, talks & more.

NEEDCOMPANY, BILLY’S VIOLENCE © MAARTEN VANDEN ABEELE GISÈLE VIENNE, L’ETANG © ESTELLE HANANIA DESIGN — PAUL BOUDENS

KaaiAd_BRUZZ_20210809.indd 1

02/09/2021 09:58

Under the skin

WAT GAAT ER OM IN HET HOOFD VAN THEATERMAKER DOUNIA MAHAMMED?

‘Al mijn hele leven probeer ik dingen samen te brengen’ NL

De Brusselse theatermaker Dounia Mahammed is voortdurend op zoek naar verbinding. Tussen culturen, tussen mensen, tussen woorden, tussen de stad en de natuur. “Het zou heel raar en ontwrichtend voelen om op een eilandje te gaan wonen, wetende wat er in de wereld gebeurt.”

BRUZZ | PORTRET

— TOM ZONDERMAN, FOTO HELEEN RODIERS

“Ik was vroeger extreem verlegen,” zegt de Brusselse theatermaakster en actrice Dounia Mahammed. Geen eigenschap die goed spoort met een plek op bühne, nee. “Ik vraag mij nog altijd af waarom ik daar ga staan,” zegt ze met een schuchtere glimlach. Ze heeft die verlegenheid langzaam uit haar lijf gebannen, maar de weg was lang. “Bij mijn vertrek aan de kunsthumaniora zei een van mijn leraars: ‘Toen jij hier toekwam, konden we jou uit het raam gooien, je zou nog niets gezegd hebben.’ Ik ben héél

rust in vinden.”

Taal en betekenis, of net de afwezigheid ervan, staan niet zelden centraal in haar stukken. Haar levensloop heeft dat mee getriggerd: ze groeide op met een Belgische moeder en een Algerijnse vader, alleen al communiceren was hoppen van Nederlands naar Frans en Arabisch en terug. “Mijn Arabisch is niet perfect, als ik een woord niet ken, zeg ik het in een andere taal.

Het Algerijns Arabisch dat ik met mijn papa spreek, is sowieso een lapjestaal, een mengvorm van

“Het is oké om iets niet helemaal te begrijpen” voorzichtig opengebloeid. Voor mij is performen heel raar en tegenstrijdig. Soms verdwaal ik op de scène, dan word ik bang en onzeker.”

Die zoektocht naar houvast, die zelf opgelegde sprong in het diepe is voor Mahammed een constante in haar performances. Doorgaans geeft tekst haar grip, maar in Gnaborretni, een project dat ze samen met Alan Van Rompuy alias Azertyklavierwerke realiseerde, laat ze zelfs die los.

Leegtes nemen grote happen uit de voorstelling. Die vult ze hier en daar op door mee met Van Rompuy te “experimenteren met behoorlijk abstracte apparaatjes die klanken teweegbrengen,” zang en “minimale aanvullingen te doen op piano.” Ook een van haar vorige stukken, w a t e r w a s w a s s e r, was een gevecht met flarden van gedachten en communicatieve chaos. “Zonder erover te panikeren. Ik wil daar net met mijn publiek doorgaan en er 44

Arabisch dialect en Frans.”

Opgroeien met twee culturen zorgde niet zelden voor een ‘zekere onzekerheid’. “Ik wilde niemand teleurstellen, denk ik, als kind schipperde ik soms tussen verschillende wereldbeelden, visies, gewoontes, standpunten waar ik nog geen eigen omgang mee had gevonden. Ik voelde me vaak schuldig. Soms leken iets wel doen en iets niet doen allebei fout. Nu nog verdwaal ik af en toe, maar ik durf meer te vertrouwen op mijn intuïtie. Eens je zelf kiest wat je meedraagt, is die complexiteit juist ruim en rijk, waar ze vroeger benauwend voelde. Gaandeweg ontdekte ik ook dat kiezen niet altijd hoeft en dat ik soms meningloos ergens overal tussenin mag blijven hangen.”

De voorstellingen van Mahammed zijn haar manier om die verbrokkelde werkelijkheid te

vertalen. “Maar ik hou er ook van om gewoon te spelen met woorden en te kijken hoe taal zich ontvouwt, welke melodie en kleur klanken hebben.

Het is fijn om te onderzoeken hoeveel betekenissen of belevingen er in één woord zitten. Tegelijk heb ik over veel dingen het idee dat ik nooit bij de definitieve betekenis zal komen, dat het een benadering blijft.”

INTERROBANG Schrijven doet ze non-stop, zegt ze.

“Meestal niet met de nadrukkelijke bedoeling om er een voorstelling van te maken. Maar ineens kan ik kleine connecties beginnen te zien tussen die tekstsnippers en worden ze één ding.” Soms schrijft ze enkel in haar ‘hoofd’. “Ik ga dikwijls wandelen in het bos, zonder iets om te noteren.

Dan voer ik hele monologen op voor mezelf, of voor de dieren.” Dat groen is voor haar heel dichtbij: Mahammed woont in een boswachterswoning in het Zoniënwoud. “De chaos van de natuur geeft me rust. Mijn moeder is opgegroeid in het Heverleebos, als kind heb ik daar ook veel tijd doorgebracht. Maar de laatste tijd was het zo hectisch dat ik mij wat losgekoppeld voel van het bos.”

Mahammed zweert de stad niet af. “Ik voel dat ik nood heb aan onder de mensen zijn, niet alleen in een artistieke context. Ik zou mij nooit helemaal willen afzonderen. Ik wil betrokken blijven. Het zou heel raar en ontwrichtend zijn om op een eilandje te gaan wonen, wetende wat

er in de wereld gebeurt.”

Geeft ze in haar stukken commentaar op de miscommunicatie of het onbegrip die zich vandaag manifesteren, ondanks alle middelen die we hebben om elkaar te begrijpen? “Commentaar vind ik een moeilijk woord. Het is eerder een reflectie. Een uitnodiging. Een poging om het anders te doen. Ik voel een zekere ongerustheid. Een verontwaardiging ook. Eigenlijk probeer ik al mijn hele leven dingen samen te brengen.” Mahammed beleefde de wereld lang met een zekere dromerigheid. “Maar de laatste tijd is die dromerigheid wat minder aanwezig. Het leven trok te veel. Daarom is die ongerustheid nu ook groter. Ik voel zelfs voor het eerst kwaadheid.”

Die verontwaardiging passeert ook in Gnaborretni. De titel is het omgekeerde van de interrobang, het in onbruik geraakte leesteken dat een vraagteken en een uitroepteken combineert. Het stuk gaat over selectieve doofheid, geluidsoverlast, misverstanden, gewenning, impasse en de white noise die onze maatschappij zo veeleisend maakt.

“Gnaborretni is eigenlijk een concert.

Een raar, bijna onwezenlijk concert, waarvan niet zeker is of het wel bestaat, heeft bestaan, of zal bestaan. Niet begrijpen, het is oké om dat toe te laten.”

GNABORRETNI 10/9, 20.00, Pilar, pilar.brussels

Y COMPRIS L’INCOMPRÉHENSION

COMPREHENDING INCOMPREHENSION

La dramaturge bruxelloise Dounia Mahammed est constamment en quête de liaison. Entre les cultures, les gens, les mots, la ville et la nature. Dans ses représentations, elle met souvent la langue et la communication au centre, ou la façon dont, de nos jours, on se perd dans le chaos de la communication et le manque de signification. Sa nouvelle pièce, Gnaborretni, est un « drôle de concert irréel qui n’est pas un concert. C’est à dire que ce n’est pas grave de ne pas tout savoir, de ne pas se comprendre. »

The Brussels-based theatre maker Dounia Mahammed is constantly looking for connections. Between cultures, people, words, between the city and nature. Her performances often focus on language and communication, or how we today lose each other in communicative chaos and lack of meaning. Her new piece, Gnaborretni, is a “weird, unreal concert that is not a concert. In fact, I want to tell that it’s okay not to know everything, not to understand each other.”

FR

EN

BRUZZ | INTERVIEW

Dounia Mahammed Geboren in 1990 in Brussel, groeit op in Koekelberg en Hoeilaart Volgt kunsthumaniora in Laken, studeert drama aan het KASK in Gent Wint met haar debuut Salut copain in 2016 de Jongtheaterschrijfprijs op Theater Aan Zee Zoekt samen met muzikant Alan Van Rompuy alias Azertyklavierwerke in haar nieuwe voorstelling Gnaborretni naar de kracht van muziek, woord en velcro Wil van haar woonst in het Zoniënwoud een time-outplek maken maar kunstenaars, jongeren en andere mensen die daar nood aan hebben

LES NUITS 2021 08.09 > 26.09

08.09 YELLOWSTRAPS 09.09 JOZEF VAN WISSEM - FLEUR DE FEU 11.09 SOPHIA - FLOAT FALL 11&12.09 GIRLS IN HAWAII - WATCHOUTFORTHEGIANTS 12.09 NOANNAOS NIGHT: ASHLEY MORGAN (BAND) PIPPIN (AV PREMIERE) - DUSHIME - NAH - SUSOBRINO (DJ-SET) 14.09 ROMÉO POIRIER - LION’S DRUMS 19.09 DAVID NUMWAMI - SAINT DX 21.09 DE AMBASSADE 21.09 CHANTAL ACDA 22.09 EMY - MOLI 23.09 SKY H1 & MARGARITA MAXIMOVA 24.09 FÉLICIA ATKINSON - OÏ LES OX 25.09 BBYMUTHA 26.09 EMPTINESS - NEPTUNIAN MAXIMALISM 26.09 SMERZ - SALOME

BOTANIQUE.BE

46

BRUZZ Select. Eat & Drink

Grammes: half eethuisje, half kruidenierszaak, tjokvol lekkers.

Grammetjes geluk NL

Een nieuw adres in Sint-Gillis brengt Toscaanse magie in het dagelijkse leven. Brood, pasta, liefde en fantasie: meer is daar niet voor nodig.

— MICHEL VERLINDEN, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

We hebben het al eerder geschreven: de restaurantbusiness zal de komende jaren ingrijpend veranderen. Sommige ondernemers hebben voor de vlucht vooruit gekozen en concepten ontwikkeld die lockdowns en andere plotselinge quarantaines aankunnen. Tot de zaken die meer dan één trucje in de mouw hebben zitten, behoort Grammes, een concept tussen bakkerij en keuken, op het kruispunt van de Antoine Bréartstraat en de Albaniëstraat, waarop we recent verliefd zijn geworden. Het opzet? Een koppel dat de taken verdeelt – hij aan het deeg (in het bijzonder de schiacciata, een traditioneel brood met olijfolie), zij aan de ovens – maar dat vooral een liefde voor de Italiaanse keuken deelt.

De plek houdt het midden tussen een eethuisje en een kruidenierszaak, en is een walhalla voor lekkerbekken: prachtige goudkleurige stokbroden naast blikken bonitotonijn, confituren, groenteconserven, bokalen met kappertjes, een schotel vol granaatappels of een mooie streng violetkleurige look. De open keuken ademt eenvoud.

Zowel binnen als buiten staan er enkele tafeltjes. Bestellen doe je aan de toog, waar de kokkin toont wat er in haar potten suddert, of welke pizza’s haar man heeft voorbereid.

GRAMMES ••••

Wij konden niet weerstaan aan de pastasuggestie (10 euro voor een kleine portie, 15 voor een groot bord), maar we hadden net zo goed kunnen kiezen voor de ovengebakken aubergines of de vis bestreken met een groene pesto.

De bereiding van onze keuze was een mix van boerenkool en worst met Italiaanse venkel. Door de toevoeging van gesmolten ansjovis kreeg de bitterheid van de kool een boterachtig effect. Deze romige mengeling werd dan weer opgefrist door de pittige, anijsachtige smaak van de worstjes en de finesse van de krulletjes parmezaan. We hadden het daarbij kunnen houden, maar we wilden absoluut weten wat de pizza (6 euro) ons zou vertellen. Net zoals in Rome wordt die hier in partjes aangeboden, en haar korst heeft wat weg van brood. Napels, dat toch dé standaard blijft voor pizza, was onmiddellijk ver weg, en we gaven ons over aan de krokante lekkernij met heerlijke garnituren: een zuivere coppa (worst van varkensschouder en -hals) en verse stracciatella-kaas. We waren ook dolblij met de ultrakorte keten op de drankkaart – zoals de limonade van munt en framboos (3 euro) van de gerenommeerde brasserie-fermenterie L’Annexe.

rue Antoine Bréartstraat 20A, Sint-Gillis/Saint-Gilles, 02-732.63.00, www.grammes.be di/ma/Tu > vr/ve/Fr 12 > 19.30 & za/sa/Sa 8 > 15.00 (reserveren niet mogelijk)

HIGH FIVE LE CARTEL

••••

Eindelijk echte Mexicaanse taco’s.

Enfin des tacos comme au Mexique.

Finally some real Mexican tacos.

(Instagram: @lecartelbrussels) LA K-FÊTE DE LA GARE

••••

Sociaal, lokaal en onweerstaanbaar.

Social, local et fatal.

Social, local, and irresistible.

(Facebook: laKfeterestaurant) ZENNE BAR

••••

Hét bierhoofdkwartier in Brussel.

Le QG de la bière à Bruxelles.

The headquarters of beer in Brussels. (www.brasseriedelasenne.be) MONELLA

••••

Niet te missen, die bomba fritta!

Une bomba fritta à ne pas rater !

Make sure not to miss that bomba fritta! (www.monella.be) FRIPON

••••

Belgische keuken, wereldklasse.

Cuisine belge, de classe mondiale.

Belgian kitchen, world class. (www.lebergerhotel.be)

47

BRUZZ Select. Cinema

FILM DE LA SEMAINE

La louange de la sœur pécheresse FR

Paul Verhoeven s’est déchaîné dans Benedetta, ça ne fait aucun doute. Son film sur une nonne du XVIIe siècle préférant l’extase sexuelle à l’extase religieuse est une hérésie déjantée et comique. Pas de quoi se prosterner, donc. — NIELS RUËLL BENEDETTA

•••

FR, dir.: Paul Verhoeven, act.: Virginie Efira, Daphné Patakia, Charlotte Rampling

48

Que celui qui n’a jamais péché n’achète pas de ticket pour Benedetta. Dans ce voluptueux film de nonnes, Paul Verhoeven prend résolument, et avec grand plaisir, le parti des pécheurs ou, du moins, de ceux et celles qui essaient de se faire plaisir ici-bas. Le réalisateur de films néerlandais (Turkish Délices), américains (RoboCop, Basic Instinct) ou français (Elle) a lâché ses dadas, son imagination, sa curiosité et son besoin de provoquer sur ce personnage historique et a puisé son inspiration dans un livre de l’historienne américaine Judith C. Brown intitulé Actes impudiques : la vie d’une nonne lesbienne dans l’Italie de la Renaissance.

Au XVIIe siècle, après avoir eu des visions sur Jésus,

Benedetta raconte de manière grossière et satirique l’histoire d’amour avérée entre deux nonnes, interprétées par Virginie Efira (à l’avant-plan) et Daphné Patakia (à l’arrière-plan).

la nonne et mystique Benedetta Carlini est devenue abbesse au Couvent des Théatins à Pescia, en Italie.

ET DIEU CRÉA LE KITSCH Après un procès consigné dans un procès-verbal, elle a passé les dernières 35 années de sa vie au couvent comme

une paria. Une enquête du nonce papal concernant la véracité de ses conversations avec Jésus a mis à nu sa relation sexuelle avec la religieuse Bartolomea.

Voilà l’histoire dont se sert Verhoeven pour créer un spectacle historique satirico-subversif et grotesque. Le film ne nous dit pas si Benedetta était une mythomane maline et manipulatrice ou une mystique qui aspirait honnêtement à devenir l’épouse de Jésus. Mais une chose est sûre, ses extases religieuses un peu kitsch sont beaucoup moins crédibles que ses extases sexuelles, qu’elle découvre et atteint à l’aide de la jeune nonne sauvage Bartolomea (interprétée par la Gréco-Bruxelloise Daphné Patakia).

Benedetta est une femme qui fonce dans un monde dominé par les hommes, les dogmes religieux, l’hypocrisie de l’Église et la peste. Verhoeven, iconoclaste jusqu’au bout, en fait un spectacle

qu’il fait consciemment déraper à quelques reprises.

Après tout, il est aussi le réalisateur de Showgirls. Il évite, comme la peste, le côté sacral. Le premier miracle est un oiseau qui chie dans l’œil d’une brute, le prélude d’une douche scabreuse de sécrétions corporelles et de saletés terrestres.

Le fringant octogénaire se perd parfois un peu dans l’envergure d’un film historique qui a besoin de chevaux, de figurants, de costumes, de bûchers et de cloîtres pour faire oublier qu’il s’agit d’un film. Et remarquons aussi que le blasphème et la provocation manquent parfois un peu d’effet. Même si l’utilisation impropre de la statuette de la Vierge Marie restera probablement dans les annales.

Rester entière dans une telle hérésie grand-guignol n’est possible que pour les grandes actrices courageuses au sommet de leur forme.

Virginie Efira l’a fait.

CYCLE

MORE FILM

All about that Bass EN

For years, the opening and closing credits of a film were just a boring, obligatory piece. And then Saul Bass got involved. His modern, tightly styled and fantastically rhythmic works of art proved that title sequences can be a joy rather than a burden. — NIELS RUËLL

Even those who have never heard of Saul Bass have already enjoyed his work. He was responsible for the dizzying spirals in Kim Novak’s red eye that sucked poor James Stewart into the pre-titles of Alfred Hitchcock’s Vertigo. No less iconic are the vertical and horizontal lines that, together with Bernard Herrmann’s aggressive strings, announce that Psycho will become a dissonant nightmare for Janet Leigh and the viewer. The virtuoso graphic designer also claimed to have visually invented the infamous shower scene but Hitchcock denied this.

Hitchcock was not the only one to appreciate Bass’ gift for

elaborate but graphically powerful ideas. Stanley Kubrick (Spartacus), John Frankenheimer (Seconds), Martin Scorsese (The Age of Innocence, Cape Fear, Casino), Otto Preminger (The Man with the Golden Arm) were also Saul fans and hired him for posters, title design and visual advice.

After his death, his work was eagerly copied. Mad Men, for example, the popular TV series about the New York advertising industry in the 1960s, is one big homage to Bass. After the Second World War, Bass made a name for himself in the advertising industry, drawing logos for Minolta, Warner, AT&T and Continental Airlines, among

others, that have lasted for years, but his heart was with film and he even tried film directing a few times. With Elaine Makatura Bass, his wife and creative support, he made Why Man Creates, an essayistic short film that won an Oscar. In 1974, the only feature film followed: cult classic Phase IV. This ecological SF parable about ants outsmarting mankind, presented in a sleek graphic style, is the starting point of a Saul Bass programme in Cinematek. All the titles mentioned above will be screened. Be on time or you will have missed the best.

SAUL BASS 10/9 > 17/10, Cinematek, www.cinematek.be

1

Rookie

BE, dir.: Lieven Van Baelen, act.: Valentijn Braeckman, Matteo Simoni, Veerle Baetens

NL/ Voor hun reclamespots kloppen bedrijven als

Nissan, Coca-Cola en Heineken graag bij Lieven Van Baelen aan. Twee jaar geleden gaf hij niet thuis, omdat hij zelf een eerste langspeelfilm regisseerde. De man die Stromae aan de sterke videoclip voor ‘Ta fête’ hielp, zocht het asfalt en de geur van verbrand rubber en verbrande ego’s op. De Vlaamse filmster Matteo Simoni speelt een aan applaus en kicks verslaafde motorracer die na een ongeval merkt dat hij buiten het ruwe racecircuit een nobody is. Hij wil zijn status terugwinnen door van de zoon (Valentijn Braeckman) van zijn schoonzus (Veerle Baetens) een kampioen te maken. (NR)

2

Bibliothèque publique •••• BE, dir.: Clément Abbey

FR/ En 1961, dans leur documentaire cultissime Chronique d’un Été, Jean Rouch et Edgar Morin demandaient aux passant.e.s des rues de Paris s’ils étaient heureux. Soixante ans plus tard, Clément Abbey demande aux habitué.e.s de l’immense Bibliothèque Publique d’information à Paris ce qu’ils viennent faire à la bibliothèque. Et les réponses prennent un tournant tout aussi touchant et existentiel. L’un vient y écrire un roman sur le foot, l’autre y retrouve un ami chaque jour depuis 1982, certain.e.s viennent pour regarder la télé, d’autres pour jouer du piano. Chacun.e dans sa bulle, iels semblent pourtant appartenir au même monde. Un microcosme débordant de passion et pourtant invisible, qui n’attendait que d’être révélé. (SOS)

3

Quo vadis, Aida?

•••

BA, dir.: Jasmila Zbanic, act.: Jasna Djuricic, Johan Heldenbergh

EN/ In July 1995, the US and the European Union

watched as a genocide raged in the heart of Europe claiming the lives of 8,000 Muslims. The Bosnian director Jasmila Zbanic (Grbavica, Na putu) processed the horror of the Srebrenica massacre into a thoughtful film. An interpreter for Dutch UN soldiers tries to save her husband and sons as Ratko Mladic’s Serbian troops approach. The role of Thom Karremans, the Dutchbat commander who was forced to stand by and look on, went to the Flemish actor Johan Heldenbergh. Quo vadis, Aida? did not cash in on its Oscar nomination. (NR)

49

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

FESTIVAL

THEATRE & DANCE

Warmbloedige prelude op de herfst NL/ Het voorbije anderhalve decennium

fungeerde Les Nuits, de stedelijke oase van groen en muziek, traditioneel als amusebouche van de festivalzomer. Maar sinds dat kleine rotvirus roet in het eten kwam gooien, is het festival opnieuw een prelude voor de herfst geworden. Melomanen die al wat langer meedraaien, weten dat het festival zich ooit ook in die nazomer nestelde, op het moment dat de nachten alweer iets langer worden.

De festivalzomer mag dan karig geweest zijn, het dessert oogt al bij al fraai. Voor zijn 28e editie sleept de cultuurtempel van de Franstalige gemeenschap meer dan honderd artiesten uit binnen- en buitenland aan, die zich twee weken lang zullen verspreiden over verschillende locaties in en rond de Botanique.

Vooral jonge (Franstalige) namen sieren de affiche. Zo wordt de aftrap gegeven door de broers Murenzi, die met hun elektrosoulproject YellowStraps vorig jaar de vruchten van coronacreativiteit plukten met het album Yellockdown. In hun kielzog volgt Morgan, de producer van Le 77 die zijn gevoelige kant liet zien met de ep Fleurs confinées. Kate Stables,

THIS IS THE KIT

LA DERNIÈRE NUIT DU MONDE

die eerder al samenwerkte met Brusselaar Cabane en The National, komt bewijzen dat This Is the Kit een van de fraaiste folkbands van het moment is. Geeeko en Eddy Ape tonen dan weer dat de hoofdstedelijke bron van raptalent nog lang niet aan het opdrogen is.

Pianist Antoine Flipo ruilt zijn jazzduo Glass Museum even in voor een elektronisch soloavontuur, drummer Antoine Pierre doet hetzelfde met zijn nieuwe gedaante genaamd Vaague. Esinam presenteert haar wervelende debuut, waarop ze de grens tussen jazz en global sounds doet vervagen. Nog meer aanstormend talent is er met David Numwami, Laryssa Kim en Coline & Toitoine, die elk op hun eigen manier een nieuwe invulling geven aan pop. Het Luikse It It Anita doet de gitaren schuren, Sébastien Tellier zoekt een middenweg tussen kitsch en elektronica, Lala &ce houdt de Franse hiphop op temperatuur en Bbymutha mag zich outen als goedbewaard geheim van de Amerikaanse rap. Nachtbrakers weten waarnaartoe de komende weken. (TZ) LES NUITS 8 > 26/9, Botanique, www.botanique.be

1

Het spel zit op de wagen NL/ Het humoristische, absurdistische

Alibicollectief rond (objecten)theatermaker Pat Van Hemelrijck (Ramona, Drie koningen in Patagonië, Wachten op Photo, Potvisch, ®echafaudages…) viert zijn dertigste verjaardag. Na een residentie bij Allee du Kaai aan de Havenlaan gaat Alibi daar op vrijdag 10 september in première in hun eigen bruegeliaanse, mobiele theater De Zennebiest met het wagenspel De Flavoria Revue. Het collectief speelt daarna nog in vijf Brusselse parken: Rood Klooster (12/9), Gaucheret (18/9), Park L28 in Molenbeek (19/9), Ninoofsepoort (25/9) en Hallepoort (26/9). (MB)

ALIBICOLLECTIEF: DE FLAVORIA REVUE 10/9, 20.00, Allee du Kaai, Facebook: Alibicollectief

2

Retiens la nuit

FR/ Imaginons une pilule qui devrait permettre d’être parfaitement dispos après 45 minutes de sommeil seulement, offrant à chacun la possibilité de choisir le moment où il souhaite dormir.

Du temps gagné sur une nuit inexploitée alors que le jour déborde. Un rêve, disent ses promoteurs, alors que c’est évidemment un cauchemar qui se profile. Entre fable politique et romance tourmentée, cette enquête dystopique imaginée par Laurent Gaudé dans un livre éponyme et incarnée par Fabrice Murgia et Nancy Nkusi tend un miroir déformant à la solitude et à la déshumanisation de notre temps. (GB) LA DERNIÈRE NUIT DU MONDE 14 > 18/9, Théâtre National, www.theatrenational.be

3

Beat the system EN/ Tools for Action is an artistic-activist

collective that organises actions internationally.

Looking for new forms to explore protest as a form of performance, they invite everyone to a Ræv rehearsal*, a kind of rave-manifestation in which the participants together create a light show on a techno beat. Glow shoes, flashing lights, a mobile sound system and floating helium sculptures are provided. The participating public will occupy stairs, roundabouts and benches and will interact with each other, the traffic, the architecture and the local residents. (MB) RAEV REHEARSAL* 10 & 11/9, 20.00, Akenkaai/quai des Péniches, www.kaaitheater.be, www.toolsforaction.net

50

MUSIC & NIGHTLIFE

BELGIAN NATIONAL ORCHESTRA, WOLFF & KHACHATRYAN

1

Schreeuw het van de daken!

NL/ Hoezee, het Brusselse platenlabel en artiestencollectief Play Label Records kruipt opnieuw het dak op voor zijn Rooftop-feestjes. Niet dat van zijn vertrouwde plek, bowlingwalhalla Crosly, maar dat van kunstentempel Bozar. De eerste helft van deze zesdaagse wordt gevuld met concerten en dj-sets, onder meer van San Soda, Supafly Collective, L-Fêtes en Wutangu. Reinel Bakole zal er haar nieuwe ep Closer to truth komen voorstellen. De Brusselse zangeres en danseres, die vandaag tussen haar geboortestad en Londen pendelt, heeft haar eigen universum gecreëerd met spirituele jazz, kosmische afrosoul en alternatieve r&b. (TZ) BOZAR ROOFTOP WEEK #1 9 > 12/9, Bozar, www.bozar.be, www.playlabelrecords.be

2

La consolation du crépuscule FR/ En 2018, la chanteuse flamande Saskia

Joris est décédée du cancer. Naima Joris a surmonté la mort de sa demi-sœur en composant son premier album, paru cette année. Son père, qui est percussionniste jazz, dédie une ode à sa fille avec le Chris Joris Sundown Quintet, en entremêlant près de cinquante ans de voyages et de paysages musicaux (lointains). Ses compagnons de route sont le saxophoniste Bart Borremans, le guitariste Yassin Joris, le pianiste Free Desmyter et le contrebassiste Sal La Rocca. Et en passant, Chris Joris et son quintet ouvrent une série de cinq concerts dans le cadre du Marni Jazz Festival, s’étalant sur plusieurs mois cette année. (TZ)

CHRIS JORIS SUNDOWN QUINTET 11/9, 20.00, Théâtre Marni, www.theatremarni.com

3

Symphomania!

EN/ Every year, the first weeks of September

lead to selection stress and concert fomentation. All the houses and orchestras fire off the starting blocks with spectacular symphonic music. At De Munt/La Monnaie they drum up the Boléro, Brussels Philharmonic goes for Schubert’s symphony Die Unvollendete. But this year, the Belgian National Orchestra is pulling out the biggest guns and has invited the Armenian Queen Elisabeth laureate Sergei Khachatryan for Max Bruch’s First Violin Concerto. Thanks to the fiery, instantly recognisable dance theme, the rained-out summer recess is immediately shaken off. (JC) BELGIAN NATIONAL ORCHESTRA, WOLFF & KHACHATRYAN 10/9, 20.00, Bozar, www.bozar.be

ART & LITERATURE

MARCEL BROODTHAERS

1

Plastieken kunsten van Broodthaers

NL/ Wiels zet een stapje terug in de tijd met een tentoonstelling gewijd aan een uitzonderlijk deel van het oeuvre van Marcel Broodthaers (1924-1976). Het verzamelt in primeur alle 120 plastic platen die de Brusselse kunstenaar maakte tussen 1968 en 1972 en die hij zelf “industriële gedichten” noemde. De vorm van deze serie multipels is ontleend aan publiciteitsborden uit die tijd, maar de functionele en commerciële boodschappen ruilde hij in voor letters, woorden en pictogrammen die poëtische, licht absurde rebussen vormen. De expo wordt aangevuld met de ‘Open brieven’ die de kunstenaar verspreidde in het kader van zijn Musée d’Art Moderne, Département des Aigles. (MB)

Ondernemen in Brussel loopt op wieltjes dankzij de infobus van 1819!

Een idee uit de duizend? Je bent al zelfstandige of je wilt het worden?

Dan zit je waarschijnlijk met een hoop vragen. Hoe je project uit te proberen zonder je uitkering te verliezen?

Hoe kom je in aanmerking voor verschillende financiële hulpmaatregelen? Waar kan je gratis persoonlijk advies krijgen?

De infobus van 1819 voor jouw deur 1819 staat zowel startende als ervaren Brusselse ondernemers bij met raad en daad. Onze infobus komt binnenkort langs in jouw buurt!

Breng ons een bezoekje!

MARCEL BROODTHAERS 10/9 > 9/1, Wiels, www.wiels.org

2

Poésie à quai FR/ En 2020, Carl Norac est devenu

Poète national. Ses mots, il n’a pas voulu les garder pour lui ou pour ses livres. Il les emmène en péniche aux quatre coins de la Belgique pour les partager au fil de ses escales. Pour cet amarrage bruxellois, il ne vient pas seul. Il embarque avec lui Lisette Lombé, la slameuse au verbe incendiaire et caressant, Paul Bogaert, poète flamand qui slalome en douceur entre l’étrangeté des mots et Jessy James LaFleur, née à Aix-la-Chapelle, poétesse nomade et adepte du spoken word, qui rythme ses rimes en allemand, en français et en anglais. (GB)

ESCALES POÉTIQUES 12/9, 15.30, quai des Péniches, www.passaporta.be

New locations!

Etterbeek Evere Ganshoren Koekelberg Molenbeek Oudergem Schaarbeek

3

Ready for the weekend EN/ Autumn is coming and yet the start of the

new cultural season makes it feel like spring is in the air. Brussels’ contemporary art scene is kicking off the season by putting up a new edition of the Brussels Gallery Weekend. 46 galleries and 14 guest venues are joining forces for a four-day programme highlighting the wealth of the city’s scene. Next to international artists like Huma Bhabha at Xavier Hufkens, Bruce Nauman at Gladstone Gallery and Louise Lawler at Greta Meert, you can visit shows by locals like Valérie Mannaerts at Bernier/Eliades and Koenraad Dedobbeleer at CLEARING. At Centre Tour à Plomb you can glimpse into the future at the young talent show “Generation Brussels”. (KS) BRUSSELS GALLERY WEEKEND 9 > 12/9, various locations, www.brusselsgalleryweekend.com

Sint-Agatha-Berchem Sint-Gillis Sint-Joost Sint-Lambrechts-Woluwe Ukkel Alle info op www.1819.brussels/nl/infobus

Nick Trachet

ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02

BRUZZ Josiane De Troyer (abo@bru BRUZZ Gratis in Brussels Hoofdstedeli Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 in Brussels Hoof Flageyplein 18, 1050Gewest.

Brussel,Gratis 02-650.10.65

Gewest.

ABONNEMENTEN België: 25 euro per jaa ABONNEMENTENRest van Rest3631 van 6044 België: 25 euro Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 IBAN: BE98 3393 Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk IBAN: BE98 3631 van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 33 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. BRUZZ Vlaams Buitenvan België: 30 Brusselse euro per Media jaar.

Gewest.

Rest van België: 25 18, euro perBrussel, jaar; 02-650.10.65 Flageyplein 1050 Buiten Rest3631 van 6044 België: 25 euro per jaar; België: 30 euro p IBAN: BE98 3393 OPLAGE ABONNEMENTEN IBAN: BE98 3631 van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 OPLAGE BRUZZJosiane OPLAGE : 62.609 exemplaren.

DeBrusselse Troyerper (abo@bruzz.be), Vlaams Media BRUZZ Buitenvan België: 30 euro jaar. vzw 02-650.10.80 Flageyplein 18,België: 1050 Brussel, 02-650.10.65 Gratis in 18, Brussels Hoofdstedelijk Buiten 30 euro perOPLAGE jaar. : 62.609 exemplare Flageyplein 1050 Brussel, 02-650.10.65 ADVERTEREN? Gewest.

OPLAGE ABONNEMENTEN ABONNEMENTEN OPLAGE ADVERTEREN? Rest van België: Marthe 25 euro per jaar;02-650 10 61 Paklons, OPLAGE : 62.609 exemplaren.

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 JosianeBE98 Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 OPLAGE :De 62.609 exemplaren.

IBAN: 3631 6044 3393 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Marthe Paklons, 02-650 10 sales@bruzz.be Gratis in Brussels Hoofdstedelijk ADVERTEREN? wanneer het tweemaal van omvang van Vlaams Brusselse Mediasales@bruzz.be vzw Gewest.

Gewest.

ADVERTEREN? Marthe 02-650 10 61 RestPaklons, van België: 25 euro per jaar; Buiten België: 30DISTRIBUTIE euro per jaar. voorjenader onderzoek. kwam terug vergroot is,Ik neem er deelen vanmet met een 1 Rest3631 van 6044 België: 25 euro moet er al een hele hoop tegelijk slachten!

IBAN:Marthe BE98 3393 Paklons, 02-650 10 per 61 jaar; sales@bruzz.be Ute3393 Otten, 02-650.10.63, ute.otten@ DISTRIBUTIE IBAN: BE98 3631 6044 OPLAGE s.l. en laat ze vallen in eene warme van Vlaams Brusselse Media vzw sales@bruzz.be forse pistolet met rustig inhoud, dat laatste verwijderde Ik liet de stukken bakken in ruime olie van Vlaams Brusselse Media vzw DISTRIBUTIE Buiten51.000 België:exemplaren.

30 euro per jaar. Ute Otten, 02-650.10.63, u voor nader onderzoek.

Ik kwam terug met een (maar niet frituur van olie moet je er alikeen heleom hoop tegelijk slachten!

ALGEMENE Buiten België: 30 euro per jaar. DIRECTIE NickTrachet Trachet maten tebrandende) kunnen nemen.

Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE Nick en ikeven voegde erdebehoorlijk wat gehakte ajuinHet aan ding Ute OPLAGE forse met rustig inhoud, verwijderde Dirk De Clippeleir ADVERTEREN? of dat vet,laatste roer dikwijls met de schuimIk lietpistolet de stukken bakken in ruime olie ALGEMENE DIRECTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be OPLAGE OPLAGEMarthe : 62.609 exemplaren.

Brusselaar diededestad stad ik eventoe, woog 45 gram, bolrond metanderhalf een diameter van Brusselaar ALGEMENE DIRECTIE wat pepertjes en look.

Na uurzijn, was Paklons, 02-650 10 Dirk 61 De Clippeleir Nick Trachet die om debehoorlijk maten tewat kunnen nemen.

Het ding spaan.

Wanneer de ballen gaar OPLAGE : 62.609 exemplaren.

Nick Trachet en ik voegde er gehakte ajuin aan HOOFDREDACTIE Dirk De Clippeleir sales@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE ADVERTEREN? endede wereld culinair woog 45 en wereld culinair centimeter, de diameter hoogte bedroeg zeven Nick Trachet Brusselaar die stad detwaalf kip nog steeds oneetbaar taai!

Maakt niet uit, gram, bolrond met een van laat afdruipen en rol in de poedersuiBrusselaar die dedestad toe, wat pepertjes en look. Na anderhalf uur was ADVERTEREN? Marthe 02-650 10 61 Kristof Pitteurs (algemeen hoofdreda DirkPaklons, De Clippeleir HOOFDREDACTIE DISTRIBUTIE HOOFDREDACTIE ontdekt Brusselaar die de stad en de wereld ontdekt en de wereld culinair Marthe Paklons, 02-650 10 61Declercq sales@bruzz.be centimeter.

Zo’n raspistolet met een erg en de wereld culinair centimeter, hoogte bedroeg zeven dan etenoneetbaar wedewat later.

In dient de niet tropen zijn maaltijden ker.

Men ze is koud of warm op, Mathias detwaalf kip nog steeds taai!

Maakt uit, Kristof Pitteurs (algemeen h Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), sales@bruzz.be HOOFDREDACTIE culinair ontdekt ontdekt ontdekt DISTRIBUTIE met eene fruitof roomsaus. centimeter.

Zo’n raspistolet is met een erg voor nader onderzoek.

Ik kwam terug meteen eenrond dan eten trouwens we wat In de tropen zijn maaltijden krokante, maar dunne korst omhuld erg relatief, iedereen krijgt bord een Mathias Declercq Mathias Declercq moet jelater. er al een hele hoop tegelijk slachten!

Kristof Pitteurs DIRECTIE (algemeen hoofdredacteur), CULTUUR & UIT Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DISTRIBUTIE Je ziet, erlaatste is wat veranderd sindsal forse met inhoud, dat verwijderde krokante, maar dunne korst omhuld rond een trouwens erg relatief, iedereen krijgt een bord Mathias Ik lietpistolet de rustig bakken in ruime olie wanneer hijstukken of zij thuiskomt, het eten mag van dan vederlicht wit broodkruim.

Geen spoor Gerd ute.otten@bruzz.be Hendrickx Dirk DeDeclercq Clippeleir Ute 02-650.10.63, CULTUUR & Otten, UIT CULTUUR & UIT ALGEMENE DIRECTIE NickTrachet Trachet wanneer ik omerdebehoorlijk maten teeten kunnen nemen.

Het die tijd.

Onze hedendaagse Nick enof ikeven voegde wat gehakte ajuin aan ding hij zij thuiskomt, het mag dan al vederlicht wit broodkruim.

Geen spoor van GerdDirk Hendrickx De HOOFDREDACTIE Clippeleir lauw zijn, er is altijd genoeg voor iedereen.

CULTUUR & UIT nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen of ALGEMENE DIRECTIE Gerd Hendrickx REDACTIE Brusselaar die de stad woog 45 gram, bolrond met een diameter van Brusselaar die de stad toe,iswat pepertjes en‘croustillons’ look.iedereen.

Naslaapbollen anderhalf uurofwas ofte smoutebollen zijn lauw zijn, er altijd genoeg voor DirkHendrickx DePitteurs Clippeleir(algemeen hoofdredacteur), nieuwlichterij als sesamzaadjes, Gerd Kristof REDACTIE HOOFDREDACTIE Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Ik deed er wat water bij om het stoven rustig Wie langs de Afrikaanse winkels wandelt, moet en de wereld culinair zonnebloempitten: puur gladde korst.

Het broodje IsHet het u ook opgevallen?

Alles in de voeding lijkt en de wereld culinair twaalf centimeter, de hoogte bedroeg zeven de kip nog steeds oneetbaar taai!

Maakt niet uit, eenvoudiger, deze hier zijn eet men het hele jaar nu tijd van jaarmarkten REDACTIE Bram Van Renterghem Nathalie Eva Christiaens, Ik deed er wat waterpuur bij om het stoven rustig KristofCarpentier, Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Wie langs dede Afrikaanse winkels moet zonnebloempitten: gladde korst.maar Het broodje Is het uisook opgevallen?

Alles inwandelt, deenontdekt voeding lijkt oliebollen HOOFDREDACTIE Sloover,Sara KrisDeHendrickx, Bettina Hubo REDACTIE ontdekt Zo’n raspistolet isonmiddellijk met erg verder tegroot laten lopen.

Nu had ikeen al kip met het zeker alworden. zijn opgevallen: opgeleden de vitrine hangt dan eten we wat later. de tropen zijn maaltijden Mathias Declercq Nathalie iscentimeter. zo dat jeikIner inajuin kunt kleiner tezijn lang kwam het Sloover, KrisKristof Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Carpentier, Eva Chr zonder twijfel ook erg lekker.

En De door in brocantes, met hier enNiet daar een Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), verder tegroot laten lopen.

Nu had al niet kip met ajuin het zeker opgevallen: op de vitrine hangt Post,Christiaens, Kurt Snoekx, Soukias, Ro CULTUUR & UIT Nathalie Carpentier, Eva SaraSophie De isbijzokermissen), dat je er niet onmiddellijk in kunt kleiner tealworden.

Niet lang geleden kwam het(dan toch Post,CULTUUR Kurt Snoekx, Sophie Van Kris Hendrickx, Bett krokante, maar dunne korst omhuld rond trouwens erg relatief, iedereen krijgt eenopties bord een Mathias DeclercqSoukias, Roan Sloover, (het rook écht naar kiphet in te de keuken), maar ik had vaker wel dan niet een voor pluvera.

UIT Gouy houdt beide open:het worden ze voornamelijk najaarskermis.

Een van dereclame klassieGerd&Hendrickx bijten, daarvoor is hoog.

Je moet in Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn nieuws dat Nutella kleinere op de markt Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Ve (het rook écht naar kip in de keuken), maar ik had vaker weldat dan niet een reclame voorpotten pluvera. bijten, daarvoor is het te hoog.

Je moet het in nieuws Nutella kleinere potten op de Holland markt Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom wanneer hij of zijbroodkruim. thuiskomt, het etenspoor mag van dan al vederlicht wit Geen GerdPost, Hendrickx Post,Roan Kurt Van Snoekx, Sophie So Kurt Snoekx, Soukias, CULTUUR & UITSophie Zonderman smout of olie, het kan Om ookjullie zijn dat voor eindejaarsfeesten kers op zulke evenementen zijnals het nog graag wat Afrikaanser.

Kennen Meestal staat er lachende hetprijs lachende gezicht vandeeen Zonderman hettwee nog breken graag wat Afrikaanser.

Kennen Meestal staat er het gezicht van een REDACTIE twee ofpletten. lichtelijk pletten. brengt.

Voor dezelfde prijs de vroegere ofbreken lichtelijk Omjullie het te breken brengt.

Voor dezelfde als de vroegere lauw zijn, er is altijd genoeg voor iedereen.

Eyck,Verdoodt, Steven Van nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen ofhet te breken REDACTIE Gerd Hendrickx Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Tom Garsse, Ma hij rundertalg (ossewit) voor ogenof Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, gereserveerd. zeker de mama smoutebollen.

Maar waarhoofddoek. agussi?

Agussi –water ook bekend als agushi Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek. agussi?

Agussi ook als egusi, agushi ofde Afrikaanse met kleurrijke Zonderman MEDEWERKERS Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Ik – deed erbekend wat bij om het stoven rustig Wie langs de Afrikaanse winkels wandelt, moet Zonderman MEDEWERKERS zonnebloempitten: puur gladde korst.

Hetbovenkant. broodje Isop, het ude ook opgevallen?

Alles in de voeding lijkt een kent een pistolet een snede inegusi, grotere, uiteraard!

Ja, de hazelnoten zijn duurder kent pistolet een snede in de bovenkant. grotere, uiteraard!

Ja, hazelnoten zijn duurder REDACTIE Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie had.

Het oudste receptegushi dat ikvoornamelijk zo snel komen dieover eigenlijk vandaan?

ZijnMaar Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon,SaraGilles Nicolas Alsteen, egushi gebruikt Het gaat diepvrieskip. niet om de nu verder laten lopen.

Nu had ikinalhet kip met het zeker alworden. zijnMaar op vitrine hangt –tegroot wordt gebruikt Het gaat over diepvrieskip. niet om de nu Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, De Bechet, Micha isiszo jedat er niet onmiddellijk inajuin kunt kleiner te Niet lang geleden kwam het – wordt Soukias, Roan Van Eyck, Steven Van Garsse, Technisch dat omdat het zwellen van deeg inin het deeg in Nicolas geworden meneer!

En de mensen houden niet Technisch isvoornamelijk om het zwellen van geworden meneer!

En deopgevallen: mensen houden niet Post,Jordens, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van MEDEWERKERS MEDEWERKERS Patrick Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Jasmijn Het recept is feestelijker dan de kon vinden dateert uit 1895, van smoutebollen/oliebollen iets ‘van Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ru Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, (het rookzijn échtde naar kip in de keuken), maar ik had vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera.

Maarten Verdoodt, Tom Zonderman West-Afrika.

Het zaden van een meloenoveral dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen bijten, daarvoor is het te hoog.

Je moet het in nieuws Nutella kleinere potten op de markt Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, West-Afrika.

Het zijn de zaden van een meloenoveral dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen dede hete oven op teoven vangen.

Maar een leraar van prijsverhoging, dus de doen ze hetze viahet volumeTrachet, Tom VanKurt Bogaert, Verlinden Nicolas Beche Post, Snoekx,Michel Sophie Soukias, Van de hete op te vangen.

Maar een leraar van prijsverhoging, dus via volumeTrachet, TomRoan VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Ve Zonderman smoutebollen van de die Brusselaar Gouy, de Jeroen bij ons’, zeg volgens maar van lage het nog graag wat Afrikaanser.

Kennen Meestal staat erdoen het van lachende gezicht van Jean een Patrick Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick twee breken of lichtelijk pletten.

Om hetkermis, te breken brengt. dezelfde prijs als de vroegere soort, of van vele pompoensoorten, gepeld enjullie die te te oud zijn deVoor normen devan Eyck, Jordens, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Tom Peeters MEDEWERKERS Patrick Jordens, soort, of van vele pompoensoorten, gepeld en die oud zijn volgens de normen de geschiedenis op rust vertelde mij lang geleden dat verkleining.

EINDREDACTIE agussi?

Agussi – ook bekend als egusi, agushi of Afrikaanse mama op, kleurrijke hoofddoek. gewoon bestrooid zijn met Meus van zijn tijd. HetHet staat er inpistolet landen? Volgens de Fransen Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden geschiedenis vertelde mij langwat geleden dat MEDEWERKERS verkleining.

Zonderman Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, kent een eenrust snede in de bovenkant. grotere, uiteraard!

Ja,met de hazelnoten zijn duurder EINDREDACTIE gemalen. resultaat lijktop wat op amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaanalvast uiteraard niet Trachet, Tom Van Bogaert, M Karen De Becker, derMichaël Hallen,Bellon, SophieRuëll, dienusnee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; dedeeg inin een Laatst kwam mijn terug van de Nicolas Alsteen,Geert Gilles Van Bechet, gemalen.

Het resultaat lijkt wat op eierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard niet egushi – wordt gebruikt in Hethuisgenote gaat over leest diepvrieskip.

Maar niet omOlieballen de Patrick Jordens, Tom Peeters, Nick Van der Halle poedersuiker opgediend het Frans als (cuisine wel.

Croustillons hollandaises Technisch isvoornamelijk dat om het zwellen van hetamandelpoegeworden En de mensen houden niet Karen DeNiels Becker, Geert snee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de Laatst mijn huisgenote terug van de MEDEWERKERS EINDREDACTIE der.

Je vindtdie vandaag agussi in vrijwel elkeen verloren, maarkwam zijn ook nietmeneer! meer gepast voor Soukias Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden genitaliën van de godin Ceres.

Se non è vero …

West-Afrika.

Het zijn de zaden van een meloendagelijkse zoektocht naar voedsel met de overal dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen EINDREDACTIE Nicolas Bechet, Michaël Bellon, vindt vandaag agussi ineen vrijwel verloren, maar zijn ookliever nietkip meer gepast voorDertig Soukias puntzak.

Maar het is danelke ook flamande). jaarder. later vermenmoderne er nog hier enprijsverhoging, daar. deJe hete oven op te vangen.

Maar leraar van dus doen ze het volumeTrachet, TomDe VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden Karen Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Afrikaanse winkel. ‘onze’ smaak diezijn heeft met de genitaliën van de godin Seennon è vero … dagelijkse zoektocht naar voedsel met devia Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, VORMGEVING soort, of van vele pompoensoorten, gepeld die te blijkt oud volgens de normen van deNederlandse Karen DeNick Becker, Geert Van Pistolets zijn per defi nitie wit. ZeCeres. staan ‘vogels-zonder-kop’.

Ik kreeg een pakje dat meer EINDREDACTIE Soukias geschiedenis op rust vertelde mij lang kermiseten, geleden dat verkleining. nostalgisch plezier: scheen de vertaling, Gefrituurd deeg van overal Afrikaanse winkel. ‘onze’ moderne smaak die liever kip heeft met de EINDREDACTIE Trachet, Van Bogaert, Michel Verlinden Van agussi maakt men ‘soep’. dikke Heleen Rodiers, Ruth Plaizier textuur van tandpasta.

DusIk gaan deze vogels naar VORMGEVING gemalen.

Het resultaat lijktEigenlijk wat op amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard niet Karen DeTom Becker, Geert Van der Hallen, Pistolets zijn per defi nitie wit.

Ze staan ‘vogels-zonder-kop’. kreeg een pakje dat meer Soukias Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie symbool voor de godin en moeten dus puur zijn. leek alsof het broodbeleg moest bevatten.

Daarin die snee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de Laatst kwam mijn huisgenote terug van de warmmen in de‘soep’. handen.Eigenlijk En weet jedikke wat? dievogels ik u graag letterlijk geef: en nergens komen. De Dus Indische VORMGEVING Van agussi maakt textuur vanteMen tandpasta. gaan deze naar VERTALING Soukias Heleen Rodiers, Ruth Plaizier saus. Agussi bindt ergvandaag mooi en geeftineen romig Azië en Afrika. is er maar ginder verzot op.

Bij ons EINDREDACTIE der.

Je vindt agussi vrijwel elke zijn ook niet meer gepast voor SoukiasSophie symbool voor godin enSe moeten dus puur leek hetverloren, broodbeleg moest genitaliën van een dede godin Ceres. non è verostad … zijn dagelijkse zoektocht naarbevatten. voedsel metDaarin de Volkorenpistolets zijn ontheiliging!

Pistolets Heleen Rodiers, Ruth Plaizier zat watalsof dus doorgaan voor koploos Beuzon, De Congolezen in onze er zijn. John Arblaster, Plaats 200gr. bloemAfrikaanse op de tafel,winkel. gulgula ofmoet Spaanse churros, KarenFrédérique De Becker, Geert Van derVORMGEVING Hallen, Sophie VERTALING ‘onze’ moderne smaak die liever tot kip heeft met de saus.

Agussi bindt erg mooi en geeft een romig Azië Afrika.

Men is er ginder verzot op.

Bij ons resultaat.

Laat enkele scheppen rustig meestoven was kipen vroeger iets voor zonen feestdagen, VORMGEVING VORMGEVING Martin McGarry, Pistolets zijn per defi nitie wit.

Ze staan ‘vogels-zonder-kop’.

Ik voor kreeg een pakje datworden meermenguit SoukiasLaura Jones John Arblaster, VERTALING het fi jnste meel gebakken, simila bij de wild van.

Ik liet mij vertellen dat pluimgedierte.

Het leken wel porties maak eene fontein; een s.l.

Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!

Pistolets bijvoorbeeld.

Ze zijn al herkenbaar HeleenFrédérique Rodiers, Ruth Plaizie zat wat dus moet doorgaan voor koploos Beuzon, Van agussi maakt men ‘soep’.

Eigenlijk dikke Heleen Rodiers, Ruth Plaizier textuur van tandpasta.

Dus gaan deze vogels naar Ruth Plaizier, Heleen Rodiers met de kip en roer regelmatig om.

Hier kunnen een fenomenale ontwikkeling de brave kip Laat enkele scheppen rustig meestoven was kip vroeger iets zon- en feestdagen, totDaarin resultaat.

Frédérique Beuzon, George Greta symbool voor de godin enhet moeten dus puur leek alsofvoor het broodbeleg moest bevatten.

MartinHolmer, McGarry, Laura Jones VORMGEVING ‘croustillons’ ineen Afrika ergzijn. populair suiker, evenveel gesmolten boter, FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE sinds de oudheid.

Egyptenaren en VERTALING VERTALING Romeinen.

Dat gaf in Duits woord lilliputters.

Niet vuistdik, maar chocoladereepVERTALING saus.

Agussi bindt erg mooi en geeft romig Azië en Afrika.

Men is er ginder verzot op.

Bij ons worden uit het fi jnste meel gebakken, simila bij de pluimgedierte.

Het leken wel porties voor Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry nu ook nog groene groenten bij, zoals okra’s, degradeerde tot de op dekip Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!

Pistolets Heleen Rodiers, Ruth Plaizier zatgoedkoopste wat dus moetproteïne doorgaan voor koploos de kip enenkele roer regelmatig om.

Hier kunnen Arblaster, Frédérique Beuzon, een fenomenale ontwikkeling de BartJohn Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, NoémieGreta Beuzon, George H Frédérique Beuzon, George Holmer, Frédérique zijn en meestal koud worden gist, 4dl.Semmel, melk; met besla het deeg Feniciërs frituurden gerezen in brave resultaat.

Laatde scheppen rustig meestoven was kip vroeger deeg iets voor zon-10gr. en feestdagen, tot nog steeds naam voor deze broodjes dun.

Kolibries zonder kop!

FOTOGRAFIE ILLUSTRATIE Martin McGarry, Laura Ivan JonesPut, Romeinen.

Dat gaf in het Duits het woord lilliputters.

Niet vuistdik, maar chocoladereepVERTALING maar zeker bijvoorbeeld ook spinazie.

Een markt.

Hetzelfde in Afrika.

Met vreugde bezingen Marsily, Steve Michiels, worden uit het fi jnste meel gebakken, simila bij de pluimgedierte.

Het leken wel porties voor Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin& McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Holmer-Arblaster, Laura Jon nu ook nog groene groenten bij, zoals okra’s, degradeerde tot de goedkoopste proteïne op de met de kip en roer regelmatig om.

Hier kunnen een fenomenale ontwikkeling de brave kip gegeten, de hele week door.

Zij totdat het in ‘t opheffen aan de olie.

Ook de Romeinen aten er.

Het Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta in het zuiden van dat land.

In het museum van Er was een tijd dat de portie van de werkman Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaer Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE tomaatje zorgt ervoor dat je in kan vergissen met zedun. daar de goedkope kip dieNiet uit de onze contreien per op Romeinen.

Datjesteeds gaf hetde Duits hetokra’s, woord lilliputters. vuistdik, maar proteïne chocoladereepSemmel, nog naam voor deze broodjes Kolibries zonder kop!

Holmer-Arblaster,&Laura Jones, Steve Martin Michiels, McGarry Ivan Put, FOTOGRAFIE ILLUSTRATIE nu ook nog groene groenten bij, zoals degradeerde totin goedkoopste de kleve; maar zeker bijvoorbeeld ook spinazie.

Een beschouwen smoutebollen er als vingers niet meer doe er eene markt.

Hetzelfde in Afrika.

Met vreugde bezingen gebruik kent zoveel vormen de Marsily, Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie zagSemmel, iktot verkoolde pistolets die de uitbargroot moest Datwordt was toen de ‘terrassiers’ Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, FOTOGRAFIE & ILLUSTR nog steeds dedat naam voor deze broodjes dun.

Kolibries zonder kop! deNapels hete pepers, jolijt van iedereen!

Laat vliegtuig naarzijn. ginder gevlogen, mogelijk Bart Dewaele, Kim,UITGEVER WauterVanderstichele, Mannaert, NoémieWide Vercnock maar zeker bijvoorbeeld ook Een markt.

Hetzelfde in Afrika.

Metde vreugde bezingen invan het van land. het museum van VERANTWOORDELIJKE Marsily, SteveVanderstichele, Michiels, Ivan Put, Er was een tijdaan dat portie van werkman Saskia FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE ‘ietsjaar van bij Smakelijk.

Saskia Wide krenten en evenveel dezuiden wereld, denk maar dede doughnut Bart tomaatje zorgt ervoor datspinazie. jeons’. je In kan vergissen met ze daar de goedkope kip die uit onze contreien per Kristof Pitteurs sting van de Vesuvius in het 79 hebben nog met de schop werkten.

Vandaag doengreep ze dat Marsily, Steve Michiels, IvanVercnocke Put, Dewaele, Kim, Wauter M

COLOFON

Nick Trachet

Harde kip Pistolets Harde kip Pistolets

COLOFON COLOFON

Nick Trachet Nick Trachet

Harde kip Pistolets

)

| C U LT U R E

B R U Z Z |B C U LT URE CHET | ZRTE|RTARCAH ZRLT ZU ZU ET | U B R U Z ZB R CU

Smoutebollen

BRUZZ

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

)

“Op de vitrine van Afrikaanse winkels “Pistolets per defi nitie “Pistolets zijn zijn per defi nitie hangt vaker wel dan wit. Zede staan symbool voor vitrine van wit.

Ze“Op staan symbool voor niet een reclame deAfrikaanse godin en moeten dus winkels devoor godin en moeten dus pluvera” puur zijn. Volkorenpistolets “Pistolets zijn per hangt vaker weldefi dannitie puur zijn.

Volkorenpistolets “Gefrituurdzijn deeg blijkt van overal een ontheiliging!” wit.

Zeeen staan symbool voor reclame zijn een ontheiliging!” en nergens teniet komen.

Egyptenaren defrituurden godin enalmoeten en Feniciërs gerezen dus voor pluvera” deeg in olie” puur zijn. Volkorenpistolets

I

die échte, grote”. Ik heb mij daarheen gespoed

52

52

52

)

52

in het zuiden van dat In museum van ErEU. was eenhandel tijd dat dedie portie van de werkman Saskia Vanderstichele, onbepaalde tijd verder Dejeagussisaus ismet met subsidies van de wel ergcontreien Bart Dewaele, Wide Kim, Vercnocke Wauter Mannaert, Noémie tomaatje zorgt ervoor datland. je kanhet vergissen ze daar deDie goedkope kipmoet uit onze per sultane-rozijzagsudderen. ik verkoolde pistolets die de uitbar- Flageyplein groot moest zijn.

Dat was toen dena ‘terrassiers’ 18, 1050 Elsene. VERANTWOORDELIJKE Ivan graankorrels bevrijde ende deBobcat Berlijnse bol (Pfannkuchen in Saskia Vanderstichele, Wide Marsily, VercnockeSteve Michiels, UITGEV dedeNapels hete pepers, tot jolijt van iedereen!

Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk Napels zag verkoolde die de uitbargroot moest zijn.

Dat was toen de ‘terrassiers’ VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, met ofvliegtuig Kubota en moeten ze hun VERANTWOORDELIJKE UITGEVER ergoverleefd. vullend, smaakt eeniktot klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, want denaar eigenaars van het merk hete pepers, jolijt vanpistolets iedereen!

Laat ginder wordt gevlogen, mogelijk Saskia Vanderstichele, Wide Bruzz is een uitgave van de Vlaams Saskia Vanderstichele, WideBrusselse Vercnocke nen bij, eene greep kaneel.

Laat het het Duits).

Ook dat zijn eigenlijk De hele reeks nalezen?

Kristof Pitteurs Kristof Pitteurs sting van de Vesuvius in het jaar 79 hebben nog met de schop werkten.

Vandaag doen ze dat Kristof Pitteurs sting van de Vesuvius in het jaar 79 hebben nog met de schop werkten.

Vandaag doen ze dat VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Het binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fi tness.

Greppels graven is een onbepaalde tijd verder De agussisaus is metinsubsidies van de EU. Die handel moetmoet welook ergerg onbepaalde tijd verder De agussisaus is met subsidies van EU. Die handel wel wat muskusachtig.

Te etensudderen. metsudderen. de vingers, staan de top vijfhonderd van dedeBelgische Media vzw, wordt op de persen van 18, Eco 1050 Elsene.

Flageyplein 18,Elsene.

1050 Elsene.

Flageyplein 18, gedrukt 1050 Flageyplein Kristof Pitteurs deeg, bedekt opkomen; smoutebollen.

BRUZZ.be/trachet VERANTWOORDELIJKE UITGEVER overleefd. met Bobcat ofen Kubota en moeten zehun nazijnde, hun VERANTWOORDELIJKE overleefd. met de Bobcat ofdewant Kubota moeten na erg vullend, smaakt een een klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, want deest eigenaars van het merk ken een energ de ware pistoletoloog trektklein eerstbeetje dat natte zittend beroep geworden. ”Tu sais où leze het PrintBruzz Center (DPG Media) boven bord rijst.

Smakelijk. fortuinen. vullend, smaakt bitter, maar winstgevend zijn, de eigenaars van merk Flageyplein 18, 1050 Elsene. is een uitgave van de Vlaams Brusselse Kristof Pitteurs Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Het feit datstaan heel in Vlaanderen is Kristof eenEco uitgave van de Vlaams B Hetmuskusachtig. binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fitness. Greppels graven is een ook wat Pitteurs wordt gesubsidieerd doorop Bruzz Te eten met de vingers, de top vijfhonderd vangraven de Belgische Media vzw, wordt deElsene. persen vanpersen kruim ook uit zijn broodje, zo is er voor extra problème?” zei een groothandelaar op Flageyplein 18,uitgave 1050 Het binnenste isplaats soms niet helemaal doorbak- en werkuren naar de tness.

Greppels is een Ik kocht zo’n kipvijfhonderd enfide winkelier Media vzw,isgedrukt wordt gedrukt de van Eco op de perse BRUZZ een vanop de Vlaams Brusselse wat Te eten met de vingers, staan invan de top van waarschuwde de Belgische vzw, wordt gedrukt de Vlaamse en de Vlaamse spreekt smoutebol geeft geworden. het ken enmuskusachtig. de ware pistoletoloog zittend beroep ”Tu sais où est le Print CenterGemeenschap (DPG Media) Media Flageyplein 18, 1050 Elsene boven een bord rijst.

Smakelijk. trekt eerst dat natte fortuinen.

Media wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center Media) Bruzz isvzw, een(DPG uitgave van de Vlaams Brusselse beleg. boven Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend. de mij: “Poulet dur!”

Strong chicken lees je“C’est Gemeenschapscommissie. en wordt gesubsidieerd door Print Center (DPG Media) ken en de ware pistoletoloog trekt eerst dat natte zittend beroep geworden. ”Tu sais où est le een bord rijst.

Smakelijk. fortuinen. kruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extra problème?” zei een groothandelaar op de meer anciënniteit dan het NederIk kocht zo’n kip en de winkelier waarschuwMedia vzw, wordt op de persenisvan (DPGgedrukt Media) en Print wordtCenter gesubsidieerd door Bruzz eenEcouitgave van de V de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse en wordt gesubsidieerd door que les gens ne zei mangent plus.”

Een groot deel weleens inoliebol.

Engelstalige recepten.

Surinamers in Print Center (DPG Media) wordt gesubsidieerd doorMedia beleg. Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend. kruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extra problème?” een groothandelaar op delees je“C’est deen Vlaamse Gemeenschap en devzw, Vlaamse de mij: dur!”

Strong chicken landse Smout werd Gemeenschapscommissie.

Ik kocht zo’n kip“Poulet en degebruikt winkelier waarschuwwordt gedrukt dedoor Vlaamse Gemeenschap en op d en wordt gesubsidieerd de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Nederland hebben het over “harde kip”, en ja vanlang de bevolking loopt rond in een elfenlijfje, Gemeenschapscommissie. que les gens ne mangent plus.”

Een groot deel weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers in Print Center (DPG Media) voor keukenolie zich verspreidbeleg. Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend. de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse de mij: “Poulet dur!”

Strong chicken lees je“C’est Gemeenschapscommissie.

Gemeenschapscommissie. mensen, dat zijnNederland zeen ook.

Als je de oude recepten onthaard, gegomd gekneed naar de stijl de en ja hebben het over “harde van deeen bevolking loopt rond in van eenkip”, elfenlijfje, Gemeenschapscommissie.en wordt gesubsidieerd door de. Dat was typisch que les laatste gens ne mangent plus.”

Een groot deel weleens in(moambe Engelstalige recepten.

Surinamers invan de mensen, dat zijn ze ook.

Als jeleest, de oude onthaard, gegomd en gekneed naar de recepten stijl de Vlaamse Gemeensch van mwamba voor de kolonialen) boekskes.

Bij virtuele lichamen hoort virtueel koloniaal product van de aardnoot Nederland hebben hetBij over “harde kip”, en virtueel ja leest, vandie deImpressions bevolking loopt rond inlichamen een elfenlijfje, van (moambe voor de kolonialen) Gemeenschapscommiss virtuele hoort moet kip uren enmwamba uren sudderen in de voedsel. d’une paupiette de veau. (arachide) of deboekskes. oliepalm, beide moet dieen kipgekneed uren enjed’une uren sudderen in de voedsel.

Impressions paupiette de veau. mensen, dat zijn ze ook.

Als de oude recepten onthaard, gegomd naar de stijl van de palmolie.

Een moderne kip kan daar niet tegen, De zondagse broodjes zijn ook zo geëvolueerd. oorspronkelijk uit de Franse palmolie.

Een moderne kipzijn kanook daar tegen, Deuurtje zondagse broodjes zoniet geëvolueerd. die smelt na een half alen tot een hoopje van mwamba (moambe voor de kolonialen) leest, boekskes.

Bij virtuele lichamen hoort virtueel Hoe klein die viennoiserieën fi jnuurtje gebak zijn kolonies.

Die plotse overvloed van die smelt na een half alen totfieen hoopje Hoe klein die viennoiserieën jn gebak zijn miserabele prut. moet diehet kipstartpunt uren envoor uren sudderen in olie was geworden!

De boterkoeken (koffi ekoeken(koffi voor de voedsel.

Impressions d’une paupiette dede veau. miserabele prut. geworden!

De boterkoeken ekoeken voor de Maar ik kwam dus thuis met zo’n beest.

Het oliebollen op de markt, Maar ikmaar kwam dus thuis met zo’n beest.

Het Antwerpenaars) zijn bijna verdwenen enverdwenen vervanpalmolie.

Een moderne kipook kan daar niet tegen, De zondagse broodjes zijn ook zo geëvolueerd.

Antwerpenaars) zijn bijna en vervanwoog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo.

Ik hakte woog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo.

Ik hakte voor frieten en natuurlijk ook gen door petieterige ‘croissants’.

In mijn jonge gen door petieterige ‘croissants’.

In mijn jonge die smelt een half uurtje alen totfieen hoopje Hoe kleinna dieontdooid viennoiserieën jn gebak zijn de kip,kon zodra ze was, in handige de kip, zodra ze ontdooid was, in handige mayonaise. jaren kon je met die dingen nog een kleine jaren je met die dingen nog een kleine MELD NIEUWS miserabele prut.

MELD NIEUWS geworden!

De boterkoeken (koffi ekoeken voor de stukken: idealiter moet elke eter passen een stuk stukken: idealiter moet elke eter een stuk Frituren energetisch zuiniger nieuwsgespot? gespot?Tips Tips zijn politieagent ko slaan.

Vandaag zekrijgen in een ZelfZelf nieuws zijnaltijd altijd politieagent kois slaan.

Vandaag passen zekrijgen in een Het Maar ik kwam dus thuis met zo’n beest.

“Op de vitrine van met een evenredig deel van vlees, vel en been.

Het welkom Antwerpenaars) zijn verdwenen en met een evenredig deel vanbijna vlees, velpistolets: en been.het Hetisvervanwelkom viavia (vandaag zeggen we ‘duurzaam’) holle kies.

En dan de niet omdat holle kies. En dan de pistolets: het is niet omdat bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS vel is de voornaamste smaakdrager kip en bruzz.be/meldnieuws overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo. hakte MELD NIEUWS velwoog is dedoor voornaamste smaakdrager kip eninIkeen ze broodjes heten datinzeeen klein moeten zijn. In Persberichten kunnen via dan koken in water, de lagere petieterige ‘croissants’.

Inpeuzelen, mijn Afrikaanse winkels Zelf nieuws gespot? zegen broodjes heten dat door ze klein zijn.

In jonge Persberichten kunnen via Tips zijn altijd zonder been erinmoeten kan je niet wat MELD NIEUWS redactie@bruzz.be Zelf nieuws de kip, zodra ze ontdooid was, in handige mijn betere tijden at ik er maximaal twee, met welkom via gespot? Tips zijn altijd zonder been erin kan je niet peuzelen, wat soortelijke warmte wordt vet sneller redactie@bruzz.be jaren kon je met die dingen nog een kleine Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd wereldwijd als droevig wordt mijn betere tijden at ik er maximaal twee,ervaren. met Verder was welkom via MELD NIEUWS bruzz.be/meldnieuws hangt vaker wel dan varkensgehakt of leverworst, versierd met Belgian wereldwijd als droevig wordt ervaren.

Verder waskrijgen stukken: idealiter moet elke eter eenpeuzelstuk stuk heet en het verdampt ookerbij, minder welkom via kunnen via bruzz.be/meldnieuws Persberichten ook de nek het ultieme en in het Zelf nieuws gespot? Tips zij politieagent ko slaan.

Vandaag passen ze in een varkensgehakt ofpickles. leverworst, versierd met Belgianmaar daar BRUZZ.be/meldnieuws Vandaag zie ik nog redactie@bruzz.be Persberichten ook de een nek erbij, het ultieme peuzelstuk enbroodjes, in het dan water.

Datkarkas is de reden waarom niet een reclame VOER UW EVENEMENTkunnen INwelkom OP via via met evenredig deel van vlees,maar vel en been. vond ik de eierstokken terug.

Lang Het geleden Persberichten kunnen via pickles.

Vandaag zie ik nog broodjes, daar holle kies.ik En dan demisschien pistolets: het isrecept niet omdat kan ik er vijf geleden van op? En ik ben niet redactie@bruzz.be ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT VOER UW EVENEMENT INbruzz.be/meldnieuws OP SUR karkas vond delas eierstokken terug.wel Lang je op kermissen meer ik eengefrituurde authentiek Italiaans voor © SHUTTERSTOCK MELD NIEUWS vel iser demisschien voornaamste smaakdrager een kip en ENTER redactie@bruzz.be YOUR EVENT ON voor pluvera” kan ik vijf van op? En ikinben niet zo’nwel grote eter meer.

ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ze broodjes heten dat ze klein moeten zijn.

In Persberichten kunnen via spaghetti met eierstokken van kip, maar daarvoor las voeding ik een authentiek Italiaans recept voor vindt dan soep. www.agenda.brussels Zelf nieuws gespot?

ENTER YOUR ON redactie@bruzz.be zonder been erinOnlangs kan jehoorde niet peuzelen, wat die nog VOEREVENT UW EVENEMENT IN OP ik van een slager zo’n grote eter meer. mijn betere tijden at ik maximaal twee, met Smoutebollen/oliebollen zijn welkom via spaghetti met eierstokken vanerkip, maar daarvoor www.agenda.brussels ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR pistolets met verkoopt, wereldwijd alsouderwetse droevig wordt ervaren.

Verder was“van VOER UW EVENEMENT OP Onlangs ik vanomdat een slager diegekapt nog bruzz.be/meldnie ENTER YOUR EVENT ON IN VOER UW EVENEMENT IN OP verder noghoorde eigenaardig ze versierd varkensgehakt of leverworst, met Belgian WWW.BRUZZ.BE die échte, grote”.

Ik heb mij daarheen gespoed ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR www.agenda.brussels ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, “van Persberichten kunn ook de nek erbij, het ultieme peuzelstuk en in het De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet anders zijn geëvolueerd in Noord ENTER YOUR EVENT ON pickles.

Vandaag zie ik nog broodjes, maar daar ENTER YOUR EVENT ON redactie@bruzz.b WWW.BRUZZ.BE die échte, grote”.

Ik heb mij daarheen gespoed VOER UW EVENEMENT IN OP karkas vond ik de eierstokken terug.

Lang geleden www.agenda.brussels en hele Zuid.reeks Waarnalezen? ze in België www.agenda.brussels De bruzz.be/trachet kan ik er wel vijf van op? En ik ben niet WWW.BRUZZ.BEENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMEN 2 8 O Kzonder TOBE R kruiden 2020 5puur 2misschien I zijn, meestal las ik een authentiek Italiaans recept voor De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet ENTER YOUR EVENT ON zo’n groteingrediënten, etereierstokken meer.bevatten of andere spaghetti met van kip, maar daarvoor www.agenda.brussels WWW.BRUZZ.BE 28 OKTOBER 2020 WWW.BRUZZ.BE VOER UW EVENEMEN van een slager die nog dieOnlangs in Nederland bijna ik altijd De hele reekshoorde nalezen? bruzz.be/trachet ENCODEZ VOTRE ÉVÉ rozijnen5 2of gekonfi jt fruit.met Bij ons ouderwetse pistolets gekapt verkoopt, “van

I

De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet

28 OKTOBER 2020

De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet

zijn een ontheiliging!”

ENTER YOUR EVENT WWW.BRUZZ.BE www.agenda.brusse

WWW.BRUZZ.BE

Brussels Touch

CINEMA IS MIJN DING. 3 GRATIS TICKETS IS MIJN CADEAU! Bij elk nieuw UGC Unlimited abonnement van 1 t.e.m. 28 september : Gratis activeringskosten voor jou, 3 gratis tickets voor wie ze wil* DOWNLOAD ONZE APP

VOLG ONS OP UGC BELGIË

* 3 gratis bioscooptickets, 12 maanden geldig, verstuurd op het e-mailadres van de betaler van het UGC Unlimited-abonnement aangekocht aan de stand of online tussen 01/09/2021 en 28/09/2021. Tickets worden per email verstuurd in de vorm van een UGC-e-ticket en zijn elke dag geldig, in alle UGC bioscopen van België en kunnen in één of meerdere keren gebruikt worden (met uitzondering van speciale voorstellingen). Minimum abonnement: €226,80 (12 maanden aan €18,90 + activeringskosten aangeboden), te vermeerderen met de maand van inschrijving prorata temporis. Aanbod kan niet worden gecombineerd met andere acties, geldig van 01/09/2021 t.e.m. 28/09/2021 in alle deelnemende UGC bioscopen van België of online op ugc.be.

E.R, V.U : D.Laurent, rue du Poivre 1 Peperstraat, 1000 Bruxelles—Brussel Graphic design: Bureau Wolewinski

27.08.21— 15.05.22 Rue de la Violette 12 Violetstraat 1000 Brussels fashionandlacemuseum.brussels

Schrijf u in op onze nieuwsbrief via

CB10746

DB728885H1

DOET

www.steps.be

.be

Slanke man

escort voor man

en ontvang wekelijks het beste van Steps.

Tel. 0456 14 05 50 DB486945C8

DB729484I1

DB623070I9

Een nieuw project?

Kom naar CVO Brussel! professionele opleiding talen

hobby

diploma secundair onderwijs

campus KAAI

campus COOVI

ook afstandsonderwijs

DB714106E1

www.cvobrussel.be

DB623068I9

Nederlands, français or English

A new language en avant!

Met meer dan 30 jaar ervaring in de productie van patisserie zorgt NV Eclair als filiaal van de groep Carrefour voor de dagelijkse bevoorrading van allerlei lekkers.

Onze passie voor voeding weerspiegelt zich in de kwaliteitsvolle banketproducten die we elke dag op ambachtelijke wijze op het schap van onze klanten toveren.

español o italiano

In het kader van de opening van onze nieuwe site in Ternat midden 2022 zijn wij op zoek naar een aantal enthousiaste collega’s om ons team zo snel mogelijk te versterken:

ûŰ÷ĕIJřô

ȘțșșȒȐȑ Polski

Inschrijven S’inscrire Enrol online

Teamcoach bakkers

Technical & Safety manager

Purchase / R&D manager

Als teamcoach stuur je een team van gepassioneerde bakkers van de lekkerste patisserie en dit volgens de bestellingen van de klant.

Als geboren motivator heb je afgelopen jaren heel wat ervaring opgebouwd in de bakkerijwereld en wil je dit nu delen met je medewerkers.

Met je passie voor techniek leid je de werking van de technische dienst in goede banen. Daarnaast coördineer je vlot de projecten betreffende het machinepark. Het veiligheidsluik van ons bedrijf valt ook onder jouw verantwoordelijkheid.

Het onderhandelen van contracten van grondstoffen en verpakkingsmaterialen is helemaal je ding. De tendensen in patisserie volg je van kortbij op en vertaal je samen met de R&D bakker in nieuwe lekkernijen.

Check de vacatures https://patisserie-eclair.be/ en stel je kandidaat voor een

‘flan’tastische nieuwe job!

DB726522H1

GROENLOO

KONINGSLO - STEENSTRAAT 20

VERLAAGD BTW-TARIEF

6%

MOGELIJK

cvosemper.be

OPENDEURWEEKEND VRIJDAG 10 SEPTEMBER | 16 - 19 U ZATERDAG 11 SEPTEMBER | 10 - 16 U

Cursussen voor volwassenen

ONTVANGST TER PLAATSE

Overdag en ’s avonds, online en in de klas in Brussel en de Noordrand

Welkom in

Cours pour adultes

Duurzaam wonen in een groene wijk

Jour et soir, en ligne et en classe à Bruxelles et en périphérie nord

RUIME GEZINSWONINGEN MET 3 OF 4 SLAAPKAMERS EN TUIN LICHTRIJKE LEEFAPPARTEMENTEN MET 1, 2 OF 3 SLAAPKAMERS EN TERRAS

Adult education

BIJNA-ENERGIENEUTRAAL WONEN IN GROEN PARK

Daytime and evening classes, online and in class in Brussels and the northern periphery

> Modern en energiezuinig wonen > Wonen in een groene long van 1,9 ha > Rustig wonen nabij Brussel > Kies zelf nog indeling en afwerking > De zorgeloosheid van nieuwbouw

09 321 03 00

www.acasa.be PROJECTONTWIKKELING

DB718259E1

DB728747H1

1 2 .

0 1 .

0 1 10.09F> ESTIVAL GRATIS

BASTIEN VIVÈS © 2021 CONG S.A., SUISSE. TOUS DROITS RÉSERVÉS

ONTDEK HET PROGRAMMA NU OP ONZE WEBSITE

Affiches A2 bd.indd 3

stripfeest.brussels

24-08-21 13:30:15