BRUZZ - editie 1761

NL FR EN

#1761

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

07 | 07 | 2021

+ BRUZZ CULTURE BROSELLA XXS LAÏLA AMEZIAN EERT REBELSE VROUWEN

LUCIE DEBAY ACTRICE, PERFORMEUSE ET DÉSORMAIS MUSICIENNE

‘BIRDS’ SEPPE BAEYENS, MARTHA BALTHAZAR & YASSIN MRABTIFI

11 JULI IN NEDERLANDSTALIGE SCHOLEN

ˇTHUIS BEN IK DE FLAMANDˇ

Ontwerp: monoeil.be / Communicatie: kwin.be

ZON DAG

> Gegidste wandelingen > Radio 2 Bene Bene 100 > Leesstraat Feeststraat > Youth Orchestra Flanders > Johan Verminnen 70 > Theater en dans > Silent Disco > Travelling Sound Systems En nog véél m e e r …

brusseldanst.be

s i e d a r a P jects o r P

#I-VI

6 TENTOONSTELLINGEN Honoré d’O - Joëlle Tuerlinckx Marlies De Clerck - Masanao Abe - Frank Theys Jef Geys - Max Landsberg - Philipp Otto Runge

SEE U | USQUARE Kroonlaan 227 | 1050 Elsene Gebouw L Woensdag - Zondag | 13h - 19h 28 mei - 31 juli Gratis Ingang

/ Sommaire / Inside oudInhoud / Sommaire / Inside 11 JULI

VACCINTWIJFEL De 11 juliviering verhuist dit jaar naar de Rand, NL

Wie de vaccinatietabellen totVlaamse in detail uitpluist, maar zondag zal de Leeuw ook inwordt de hoofdstad harder wimpelen dan op is andere dagen. al eens verrast.iets In Aartselaar bijvoorbeeld al 107 Zeker omdat dit jaar,ingeënt. bijna tussen en lippen, de procent van de 80-plussers Voorneus die overschrijding volgende staatshervorming op tafel werd is een administratieve uitleg, maar belangrijker isgelegd. dat inOver een de politieke toekomst van de Brusselse Vlaming zal gemeente als Sint Joost slechts 63 procent van de 85-plusnog een flink robbertje gebakkeleid moeten worden. sers is ingeënt. Maar wie zijn die mensen die twijfelen om Maar we kunnen niet ontkennen dat hier meer gevaccineerd te worden? Een aantal van hen laten we in dit Nederlands gesproken wordt dan pakweg twintig jaar magazine geleden. aan het Toen woord.

Dat leidde ook opinonze redactie me tot nog discussie.

Moet aan dat keek een verkoopster het centrum vol onbegrip wel? Dat moet! vaccintwijfelaars aandurfde de kant zetten als toen ikDe ‘één hot dog alstublieft’ te vragen.

Datin decomplottheorieën positie van het Nedergelovendelands gekken is te makkelijk.

Sommigen van hen twijfelen niet eens over hetwe in Brussel er de afgelopen jaren onmiskenbaar op vooruitging, hebben medische voor nut van het vaccin. stellen vooral vragen bij het dwingende van dehun een groot deel teZe danken aan het Nederlandstalige onderwijs. Dankzij inspanningen hetgeïnterviewden Nederlands wezenlijk deel uit van de vaccinatiestrategie.

Eenmaakt van de zegt dat wanneer weBrusselse die die we zienniet ontstaan.

In dit 11 juli-nummer laten we vijf jongeren aan twijfelaarsidentiteit willen overtuigen de argumenten doorslaggevend zullen zijn, het woord die heel hun schoolcarrière doorbrachten in het Nederlandstalige net. maar wel wie ze aanbrengt. En dan komt plots het hobbelige parcours van Ze begrijpen de gevoeligheden van Nederlandstaligen in Brussel, maar zullen overheid én wetenschap in beeld. We hebben het ook over de saga rond de zich zelden Vlaming noemen. Een realiteit waarmee iedereen rekening zal mondmaskerplicht.

Eerst zeker geen mondmasker, dan verplicht, nu verplicht in moeten houden. Zeker wanneer de gegarandeerde vertegenwoordiging van de de Brusselse openbare ruimte tenzij je op een terrasstoel zit. Als je dat allemaal ‘Vlamingen’ in de Brusselse instellingen opnieuw op de onderhandelingstafel optelt, zoukomt. het wel heel arrogant zijn om niet naar die twijfelaars te luisteren.

Lees de analyse de getuigenissen op p14 op - 17 Lees heten gesprek met de vijf jongeren p16 - 19 NL

INTERVIEW

“Ik word boos als mensen Brussel het zwakke broertje noemen. We werken jn hier om de zaken te veranderen in andere, grootstedelijke contexten”

TIJD

verbeteren.

Niet niksgezondheidsinspectie te doen” Inge Neven, hoofd vanom de Brusselse 10

ecretaris voor Huisvesting en Gelijke Kansen en Hamou 10 INTERVIEW

E

Edito Edito

“Naastenliefde staat niet gelijk aan open grenzen”

raffeloosheid na en Migratie Staatssecretarisdie voor Asiel Sammy volgt, Mahdi 8 moet egeweld en aangepakt”

HÉSITATION VACCINALE 11 JUILLET

La fête du 11les juillet aura lieu année envous périphérie, dimanche Si vousFRlisez en détail tableaux decette vaccination, risquezmais d’être la capitale, le Lion de Flandre autres surpris. À dans Aartselaar, par exemple, 107 % flottera des plusplus de au 80vent ans que ont les déjà été jours.

D’autant plus que cette année, la prochaine réforme de l’État a été mise vaccinés. Il y a une explication administrative à ce dépassement, mais ce qui na de grote BLM-betoging sur la table,c’est presque la va-vite. L’avenir politique du85 Flamand bruxellois va est plus important, que àseulement 63 % des plus de ans d’une 11 JULI faire l’objet de nombreux débats. Mais on ne peut nier que le néerlanel 18 communeencore comme Saint-Josse ont été vaccinés. Mais qui sont ces personnes dais est davantage parlé ici qu’il y a une vingtaine d’années. À l’époque, une qui hésitent à se faire vacciner ? Dans ce magazine, nous donnons la parole à COVER STORY Vijf anderstalige Brusselse vendeuse du centre-ville me regardait avec incompréhension lorsque j’osais jongeren uit het Nederlandstalige onderun certaindemander nombre d’entre Cela a donné à quelques discussions dans « één hotelles. dog alstublieft. » Le lieu fait que la place du néerlandais à K Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY Vacwijs over hun band met het Nederlands 16, notre rédaction.

Faut-il le faire ?

Il le faut !

C’est trop facile de rejeter les Bruxelles se soit indéniablement améliorée ces dernières années est en grande SPREEKTIJD Johan nooit hele- Chapelle felaars aan het woord 14,Verminnen, INTERVIEW Grégor sceptiquespartie du vaccin comme des fous qui croient aux théories complot. dû à l’enseignement néerlandophone.

Grâce à leursdu efforts, le néerlanweg uit Brussel 22, REPORTAGE In hoofddoek de Certain.e.sdais d’entre ne doutent pas des médicauxque dul’on vaccin.

Ils est uneux composant essentiel de avantages l’identité bruxelloise voit émerger. afscheid maal van Actiris 22, ANALYSE Kan een bij Vlaamse gemeenschapscentra 20 mettent principalement en cause le caractère contraignant de la stratégie de Dans ce numéro du 11 juillet, nous donnons la parole à cinq jeunes qui ont B? 8, BIG CITY Hoe ziet het kanaal er onder water uit? 26, faitL’une toute des leur personnes scolarité dans le réseau néerlandophone. comprennent les vaccination. interrogées affirme que si onIlsveut les N Nick Trachet 52 sensibilités despas néerlandophones Bruxelles, se considèrent convaincre, ce ne sont les argumentsàqui seront mais décisifs, mais ceuxrarement qui les 11 juli bij BRUZZ De BRUZZ-bus parkeert voor de deur van Muntpunt voor Une réalité dont tout entre le monde devra tenir compte.

Surtout amènent. comme Et c’estFlamands. là que le parcours chaotique gouvernement et science een vijf uur durende live-uitzending. Tussen 13 uur en 18.30 uur volgen we er quand Dans la représentation garantie des Flamands dans les institutions bruxelentre en scène. ce magazine, nous évoquons également la saga autour alle 11 juli-activiteiten op de voet. Om 18 uur neemt Toon Hendrikx over voor loises sera à nouveau sur la table des négociations. de l’obligation du masque buccal. Au départ, pas de masque, puis il est devenu een extra uitzending van BRUZZ 24.

11 juli, een hele dag live op Lisez la discussion avec les cinq jeunes en question en p16 - 19 obligatoire et maintenant, il est obligatoire dans l’espace public bruxellois, à BRUZZ.be, BRUZZ radio en BRUZZ televisie. werd tijd dat moins que11vous JULYne soyez assis à une terrasse. En prenant tout cela en compte, il serait très arrogant de ne pas écouter ces indécis. rapper zelf het DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, ANALYSE Minder Brusselaars The 11th July celebrationsen arep14 this-year Lisez l’analyse et lesoftémoignages 17 moving out of the city, but on EN haal vertelde” FR

UZZ CULTURE

aangesloten bij Vlaamse Sociale Bescherming 15, REPORTAGE Op woontour in de groene stad 26, De crash van Scheutbospark 28, COLUMN Nick Trachet 54

Sunday the Flemish Lion will still be roaring a little louder in the capital than on other days. Certainly as this year, almost in passing, the next state DOUBTING THE VACCINE schrijft met Rap game reform was put on the table. The political future of the Brussels Fleming is still Belgische geschiedenis going to scrutinises be the subject much debate, but that Dutch is spoken here Anyone who theofvaccination tables will more find surprises.

In EN than, say, 20 years ago is obvious.

Back then, the lady behind the counter de hiphop 44 Aartselaar, for example, 107% of the over-80s have already been looked incomprehension when I for dared toseemingly ask for “éénimpossihot dog, vaccinated.

Thereatisme anwith administrative explanation this alstublieft”. The fact that the position of Dutch in Brussels has undeniably Cabin Fever: Pablo Dalas 28, EN P.A.R.T.S. “Arena 5 heeft zeker eenGraduation ble feat, but what is more important is that in a municipality such as Sintimproved in recent years is largely due to Dutch-speaking education. Thanks ws 30, FR Dominique Goblet & Caroline Sury 32, Joost/Saint-Josse, only 63% of the over-85s have been vaccinated. But who impact op Couleur Café” to those efforts, Dutch is an essential part of the Brussels identity that we are are these people who areInhesitant In this Mathieu Pernot 36, NL Els Moors 38, FR Qudus Onikeku 42, seeing develop. this 11thabout of Julybeing issue,vaccinated? we are featuring fivemagazine, young people Patrick Wallens wil garanties dat het we let a number of them speak.

This also caused some discussion at our editowho spent their entire school careers in the Dutch-speaking network.

They Turner Cody 48 NL Eat & Drink Beiruti 50 stadsbestuur zijn festival blijft steunen 38 rial team. understand Should we the do it?

Yes, we must do it!

It is tooineasy to dismiss sensitivities of Dutch speakers Brussels, but willvaccine rarely call doubters as conspiracy theorists. of them not even the medical themselves Flemish whichSome is a reality thatdo everyone willdoubt have to take into EN Seppe Baeyens, Martha Balthazar & Yassin Mrabtifi 31, FRbenefits ofaccount.

That isThey in particular going to be true when the guaranteed the vaccine. mainly question the coercive nature of the representation theofFlemish people in the Brussels is convince back on the strategy. of One the interviewees says that ifinstitutions we want to Lucie Debay 36, NL Column Arno Boey 40, NL Joeri Chipsvingersvaccination negotiating table. them, it is not the arguments that will be decisive, but who it is that puts them NL Laïla 42, FR Renée Lorie 46, FR Eat & Drink Zenne ende week41, is het zover!Amezian De nieuwe Read the testimonials of five youngsters on p16and - 19science forward.

Just like that, then, the bumpy road of government Select: Bar 49, NL/FR/EN ZZ Guide ‘Brusselse quartiers - film 50, NL/FR/EN Select: music, theatre & comes into the picture. In this magazine, weKRISTOF also talk about the saga of PITTEURS, hoofdredacteur visual arts 52de leukste 2’ komt eraan.

Ontdek

BRUZZ CULTURE

ER BRUZZ

compulsory face masks. First the word was no face mask, then it was ssen in tien Brusselse wijken! compulsory, now compulsory in public in Brussels unless you are sitting on a e BRUZZ-abonnee krijgt de BRUZZ MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom viaterrace BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten redactie@bruzz.be chair. If you add all that up, it wouldkunnen be veryvia arrogant not to listen to e volgende week gratis toegethose doubters. rd. Geen abonnee? Haal je exem7 JULI 2021 Read the analysis and the testimonials on p14 - 17 bij Muntpunt of check BRUZZ.be/ KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur e voor de verdeelpunten.

I

3

De week

VIVIANE SCHOLLIERS NDAYA WEG NA NEGATIEVE EVALUATIE

Yves Bastaerts is nieuwe Hoge Ambtenaar voor de Veiligheid Viviane Scholliers Ndaya is na een negatieve evaluatie niet langer Hoge Ambtenaar, zeg maar de Brusselse provinciegouverneur. In de plaats komt Yves Bastaerts, die nu al adjunct-directeur is van Brussel Preventie en Veiligheid, dat ongeveer dezelfde taken uitvoert. Een vereenvoudiging dus, maar daar is niet iedereen blij mee. — BRAM VAN RENTERGHEM

BRUZZ | DE WEEK

Brussel is geen provincie en heeft dus geen gouverneur, althans niet meer sinds de zesde staatshervorming.

Een deel van die federale bevoegdheden werd overgedragen aan de minister-president. Daartoe werd een gloednieuwe administratie ingericht: Brussel Preventie en Veiligheid.

Maar voor een ander deel, bijvoorbeeld de noodplannen coördineren, werd een nieuwe functie gecreëerd, die van Hoge Ambtenaar. Die werd ingevuld door Viviane Scholliers Ndaya, ex-kabinetsmedewerker van Joëlle Milquet (CDH).

“Het was logisch geweest om álle federale bevoegdheden naar de ministerpresident over te dragen,” zegt ex-VGC-griffier Daniël Buyle, en kenner van het

Brusselse institutionele kluwen. “Maar de politiek was daarover verdeeld. In Brussel zijn er immers burgemeesters die niet té veel macht aan de ministerpresident willen geven. Via de conferentie van Burgemeesters vormen zij bijvoorbeeld een de facto beslissingsorgaan, waar de minister-president buiten staat. In plaats van de minister-president alle bevoegdheden van een gouverneur te geven, heeft men een parallelle functie gecreëerd.”

Die werd ingevuld door Viviane Scholliers Ndaya.

Werd, want op 24 juni oordeelde de Brusselse regering, na een negatieve evaluatie, dat dat mandaat niet verlengd wordt.

Waarom zij negatief geëvalueerd werd, is niet duidelijk, zelf wil ze geen

Zomerbar Dudenpark vergund De guinguette in het Dudenpark heeft alsnog zijn stedenbouwkundige vergunning gekregen. De opbouw van de zomerbar, die eerder werd stilgelegd, kan nu weer worden opgestart.

De bar mag in 2021 drie maanden open zijn. Nadien zal worden geëvalueerd of de zomerbar ook de volgende jaren zal kunnen opengaan. Een dertigtal buurtbewoners had bezwaar gemaakt tegen de terugkeer van de bar.

4

I

7 JULI 2021

commentaar geven op de zaak. Dat ze in het begin van de coronacrisis haar chauffeur tot directeur logistiek benoemd had, kan daar dus iets mee te maken hebben, maar niet noodzakelijk.

Scholliers legde zich niet zomaar neer bij de zaak. Ze ging eerst intern in beroep tegen de negatieve evaluatie – tevergeefs. Vervolgens diende ze ook in kortgeding een beroep in bij de Raad van State. Ook die oordeelde op 1 juli in haar nadeel.

De functie van Hoge Ambtenaar wordt nu ingevuld door Yves Bastaerts. Die keuze is bijzonder, want Bastaerts is tegelijk adjunct-directeur bij het gewestelijke Brussel Preventie en Veiligheid (BPV), een functie die hij behoudt. “Het is de enige mandataris die de functies

1 mio Het Brussels Gewest rondt zondag de kaap van een miljoen toegediende coronavaccins. In het vaccinatiecentrum van Vorst wordt om 14 uur de een miljoenste dosis toegediend.

De eer ging naar naar Chantal. Behalve een prikje ontving ze ook een boeket en een doosje pralines.

van preventie en veiligheid beheert en die dus de noodzakelijke kwaliteiten heeft om de interim-functie uit te oefenen,” klinkt het op het kabinet van Vervoort.

De aanstelling is wel ad interim, hij mag maximaal twee maanden aanblijven.

In de tussentijd gaat de regering op zoek naar een nieuwe Hoge Ambtenaar.

VERZET Maar niet iedereen gaat akkoord met de aanstelling van Bastaerts als interimHoge Ambtenaar. In het Brussels parlement waren afgelopen week vragen over het dubbele petje dat Bastaerts draagt, onder meer door Vincent De Wolf (MR). “Het is niet fair.

Iemand die onder toezicht werkt van minister-president Vervoort is nu ook Hoge Ambtenaar voor de

Viviane Scholliers Ndaya wil zelf geen commentaar geven op haar negatieve evaluatie.

federale overheid? Dat kan toch niet, dat zijn twee verschillende functies,” zegt De Wolf, die als burgemeester van Etterbeek ook voorzitter is van de conferentie van Burgemeesters.

Ook Scholliers zelf had beroep aangetekend tegen de aanstelling van Bastaerts.

Maar ook dat beroep werd in kortgeding verworpen.

Volgens de Raad van State weliswaar omdat niet aan de (strikte) voorwaarden werd voldaan om het in kortgeding aan te pakken.

Over de grond van zaak is nog geen uitspraak gedaan en kan nog een procedure worden aangespannen. Of Scholliers dat zal doen, is

Brand in afvalverwerkend bedrijf In de gemeente Vorst breekt vrijdag bij vuilnisverwerkend bedrijf Renewi brand uit in een afvalberg. De rookpluim oogt indrukwekkend, maar de brandweer krijgt alles onder controle. Volgens de brandweer gaat het vermoedelijk om zelfontbranding, bijvoorbeeld door de zon die op een stuk glas scheen. De arbeiders moeten de werkplaats verlaten, maar niemand loopt gevaar.

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

© BELGA

nog niet duidelijk.

In de tussentijd zitten de twee ‘gouverneursfuncties’ nu de facto samen onder dezelfde instelling, die van Brussel Preventie en Veiligheid. Een vereenvoudiging dus. “Dat gaat al de goede richting uit,” zegt Buyle hierover.

De Wolf ziet dat anders.

“Ik heb als burgemeester altijd een goede relatie gehad met mevrouw Scholliers, die dag en nacht voor ons klaar stond. Als men die functie van Hoge Ambtenaar nutteloos vindt, wat ik niet meen, dan moet men die federaal afschaffen en niet nu zomaar iemand van het ene niveau ook voor het andere niveau aanstellen.”

Dit is heisa van mannen die menen te weten hoe vrouwen moeten zwemmen PAUL STEINBRÜCK VAN POOL IS COOL reageert op de discussies over een vrouwenzwemuurtje in het nieuwe zwembad Flow (in ‘De Standaard’)

Nieuw parkje langs spoorlijn In Laken wordt zaterdag een nieuw park ingehuldigd langs de spoorlijn. Het minipark ligt op de hoek van de Paleizenstraat over de Bruggen met de Albertstraat. De Stad Brussel belooft nog drie van dit soort ‘pocket parks’ langs dezelfde spoorlijn. Het park bestaat uit een grasveld van 1.800 vierkante meter. Vroeger was het veld een braakliggend terrein.

10 Deze zomervakantie stelt Brussel Mobiliteit elk weekend een nieuwe, groene fietstocht in de Rand voor.

Het begint met een tocht door het Pajottenland en rond Terhulpen. De fiets is al sinds de eerste lockdown in opmars en ook vorige zomer trokken heel wat Brusselaars op de fiets naar buiten. Ook de toerismediensten van Vlaams- en Waals-Brabant werken eraan mee.

7 JULI 2021

I 5

In beeld

UIT DE BOL NL/ Zaterdagavond

trokken 250 clubbers voor het eerst sinds maart vorig jaar nog eens hun dansbenen aan, in het kader van ‘Dance Again’, in La Madeleine, het eerste testevent in België.

Om toegang te krijgen, moesten feestgangers een negatieve coronatest afleggen. Slechts enkelen testten positief en moesten thuisblijven 6

I

7 JULI 2021

C’EST LA FÊTE – onder hen de rapper Swing, die die avond moest optreden. Hij werd vervangen door niemand minder dan Roméo Elvis.

De oproep om het slot van het uitgaansleven te halen, klinkt steeds luider.

Toch is het nog opletten geblazen, nu blijkt dat in een discotheek in Enschede 165 van de 600 feestvierders besmet raakten met Covid.

FR/Samedi soir, 250 clubbers ont enfilé leur plus belle tenue pour la première fois depuis mars de l’année dernière, à l’occasion de ‘Dance Again’, à La Madeleine, le premier événement test en Belgique. Pour y avoir accès, les fêtards devaient présenter un test covid négatif. Seuls quelquesun.e.s ont été testés positifs et ont dû rester à

HIT THE DANCE FLOOR la maison - dont Swing, qui était censé se produire ce soir-là. Il a été remplacé par nul autre que Roméo Elvis. L’appel à déconfiner la vie nocturne se fait de plus en plus pressant. Mais il faut toujours faire attention, car il s’avère que 165 des 600 personnes présentes dans une discothèque à Enschede aux Pays-Bas ont contracté le covid.

EN/ On Saturday

evening, 250 clubbers donned their dancing shoes fort he first time since March last year at “Dance Again” at La Madeleine, the first test event in Belgium. To gain access, partygoers had to show a negative Covid test. Only a few tested positive and had to stay home – among them the hip-hop artist Swing,

Bijgedachte

SENIOR WRITER STEVEN VAN GARSSE neemt het nieuws op de korrel

© ERIC DANHIER

who was supposed to perform that night. He was replaced by none other than Roméo Elvis. The call to remove the lock on nightlife is getting increasingly louder. But you still have to watch out as it appears that 165 of the 600 partygoers in a Dutch discotheque have contracted Covid.

De Brusselse regering heeft in eerste lezing het RPA Josaphat goedgekeurd, de toekomstplannen voor het voormalige spoorterrein van 25 hectare dat al sinds 2006 eigendom is van het Brussels Gewest.

Minister-president Rudi Vervoort (PS) wil er een nieuwe wijk laten herrijzen. Een eerste plan werd ingetrokken na de massaal negatieve reacties: te veel woningen op een hoop en met weinig respect voor de biodiversiteit die er intussen is ontstaan.

De Brusselse regering probeert het nu met een tweede versie. Het aantal woningen gaat met een kwart naar beneden, maar blijft met 1.200 woningen erg hoog. Er zullen over afzienbare tijd meer dan 3.000 mensen bijkomen in een nu al dichtbebouwde wijk en een buurt met nu al een ingewikkelde mobiliteitsafwikkeling.

En de natuur? Daar is ook aan gedacht. Er zal, naast het spoorpark een klein biopark komen van iets meer dan een hectare groot. Het is nog niet duidelijk of dat publiek wordt of afgeschermd zal worden om de natuur er haar kansen te geven.

Schrijver David Van Reybrouck, die zich al een tijd inzet voor het behoud van het natuurgebied, reageerde scherp. “Er zal niets, maar dan ook niets van de soortenrijkdom overblijven.”

Dat is geen gratuite stelling. Bij het respectabele Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) vergelijken ze de friche Josaphat zelfs met het Zoniënwoud of de Hoge Venen. In soortenrijkdom geconcentreerd op zo’n klein gebied moet het voormalige rangeerstation niet onderdoen.

Eerder integendeel. Een eenvoudige berekening van soorten per oppervlakte toont dat aan. Niemand haalt het in zijn hoofd om op de Hoge Venen woningen te bouwen, zo klinkt het bij het KBIN, waarom hier dan wel?

Wie vandaag op de friche Josaphat komt, ziet een fenomenale flora en fauna. Er zijn niet alleen zeldzame bloemen. Libellen in alle vormen en kleuren zoeven er over de grasvlakte. Een indrukwekkend aantal soorten bijen en andere bestuivers hebben er hun thuishaven. In de winter en in de trektijd is het een welgekomen rustplek voor opmerkelijke vogels, van watersnippen tot tapuiten.

Er dartelen bij valavond jonge vosjes op de site.

In die zin heeft Van Reybrouck gelijk. Als de Brusselse regering deze plannen uitvoert, dan is het met de ontstane biodiversiteit op die plek gedaan.

Weg. Schluss. Een klein biopark, waar mensen door

kunnen wandelen, kan daar niets aan verhelpen.

Het aantal soorten zal fenomenaal afnemen. Men hoeft geen bioloog te zijn om dat in te zien.

Natuurlijk heeft de Brusselse regering het volste recht om haar plannen door te zetten. Ze is per slot van rekening eigenaar van het terrein. En er ís een probleem van huisvesting in Brussel. Een woning verwerven in Brussel is, zelfs voor een tweeverdienend koppel, steeds moeilijker.

En het klopt: met meer publieke en sociale woningen kunnen de vastgoedprijzen gedrukt worden. Tot daar kan de redenering van ministerpresident Vervoort gevolgd worden. Alleen blijken de woningen die er komen op de friche Josaphat in hoofdzaak privéappartementen. Vooral de Matexi’s, Besix’en en Atenors van deze wereld zullen er wel bij varen.

Er zijn wél oplossingen. En daarvoor is het kijken naar Vlaanderen. Ook daar moet om stedenbouwkundige of economische redenen geregeld groene ruimte op de schop. Maar Vlaanderen probeert, met de steun van Natuurpunt, te compenseren. Het aantal beheerde natuurgebieden dat er is bijgekomen in Vlaanderen oogt indrukwekkend. Ook midden in de stad, zoals in Gent bijvoorbeeld. En er zullen weinig Vlamingen zijn die dát betreuren.

Waarom zou de Brusselse regering, wil ze écht met deze plannen doorgaan, niet elders 20 hectare compenseren en het als bijkomend natuurgebied inrichten? Het Brussels Gewest heeft weinig echte natuurreservaten, en al zeker niet van het type friche. Waarom moet de Brusselaar hiervan verstoken blijven?

Ecolo-Groen heeft vorige week in de Kamer een voorstel ingediend om ecocide als misdaad te erkennen. “Door natuurelementen een juridisch statuut te geven, geef je hun het recht om te bestaan,” zo klinkt het bij Ecolo-Kamerlid Samuel Cogolati. Het is waar: Cogolati had vooral de oceanen en rivieren in gedachten, en met olie besmeurde zeevogels. En niet het eigen land, laat staan de eigen hoofdstad. Maar dat in dezelfde week van het voorstel in de Kamer zijn partij in de Brusselse regering instemt met een plan dat een erkend ecosysteem in de stad naar de haaien helpt?

Het cynisme kan moeilijk groter zijn.

BRUZZ | DE WEEK

Ecocide

“Het Brussels Gewest heeft weinig echte natuurreservaten. Waarom moet de Brusselaar hiervan verstoken blijven?”

Volg al het Brusselse nieuws online via BRUZZ.be 7 JULI 2021

I 7

STAATSSECRETARIS VOOR ASIEL EN MIGRATIE SAMMY MAHDI

‘Ik volg mijn eigen moreel kompas’ Er valt weinig emotie te ontwaren bij staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V). Zelfs onder druk van een hongerstaking die steeds dramatischere proporties aanneemt, positioneert Mahdi zich volstrekt rationeel tegenover het migratievraagstuk dat zich in Brussel afspeelt. Hij wil vooral inzetten op selectieve, economische migratie en het herschrijven van het migratiewetboek. Een collectieve regularisatie past niet in die ambities. — ELLEN DEBACKERE EN STEVEN VAN GARSSE

H BRUZZ | INTERVIEW

et stoort de staatssecretaris al even dat hem verweten wordt niet in dialoog te treden, zegt hij bij aanvang van het interview. “Want dat doe ik wel. Sans-papiers zijn hier op het kabinet geweest, ik ben met hen gaan praten op de campus van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en ook met middenveldorganisaties ga ik regelmatig in gesprek.” Dialoog lijkt belangrijker dan ooit, zeker nu de wekenlange hongerstaking van de mensen zonder wettig verblijf in de Brusselse Begijnhofkerk en de universiteitscampussen dreigt te ontsporen.

Bekijkt u de mogelijkheid van een tijdelijke regularisatie, zoals die eerder na hongerstakingen werd verleend?

SAMMY MAHDI: Nee, dit is niet de manier waarop de procedures werken. Bovendien vragen de mensen zonder wettig verblijf daar zelf niet om. Ze willen niet nog eens zes maanden in een onduidelijke situatie leven. Zij willen nú een regularisatie.

U komt over als iemand van de harde lijn, begrijpt u dat?

MAHDI: Ik snap dat niet, nee. Je wordt als hard beschouwd omdat je geen voorstander bent van een collectieve regularisatie. Maar er zijn individuele regularisaties mogelijk, we bekijken geval per geval.

Indien één van de hongerstakers de komende dagen sterft, zou dat een pijnlijke primeur zijn in de Belgische geschiedenis.

MAHDI: Ik zal er alles aan doen om dat te voorkomen. Maar als ik mijn beleid verander omdat de zaak escaleert, dan zou dat willen zeggen dat ik mijn beleid niet menselijk vind. We proberen de mensen te helpen en ook psychosociale steun te bieden. Ik begrijp het niet als men vraagt waar mijn naastenliefde is. Mijn naastenliefde zit in het Klein Kasteeltje, toen ik er de fysieke aanmelding opnieuw mogelijk heb gemaakt. Maar naastenliefde staat niet gelijk aan open grenzen. Het beleid verdient meer nuance dan dit.

Er gaan stemmen op om de individuele regularisatie te regelen op basis van een korf van criteria.

MAHDI: Een regularisatie is al een uitzondering op de regels. Daar

“Het zwartwerk van de sans-papiers krijgt inderdaad te weinig aandacht.

Er moet een heksenjacht komen op malafide werkgevers” SAMMY MAHDI Staatssecretaris voor Asiel en Migratie 8

I

7 JULI 2021

kunnen dus geen criteria voor bestaan, of dan wordt het een nieuw migratiekanaal. We moeten afzonderlijk naar elk geval blijven kijken.

Maakt dat van u geen Romeinse keizer die de duim omlaag of omhoog kantelt?

MAHDI: Nee, hier moet je een humane kijk en het hart gebruiken,

niet enkel het verstand. Er moet sprake zijn van flexibiliteit. Maar verder kan je niet gaan. Het zou ook onmenselijk zijn criteria toe te passen. Wat als het criterium op tien jaar verblijf ligt? Wat doe je dan met iemand die hier acht jaar woont?

Sommige organisaties vragen een reactivatie van de onafhankelijke ‘Commissie van Advies voor Vreemdelingen’, die de staatssecretaris kan bijstaan in zijn discretionaire bevoegdheid. Waarom wil u die niet?

MAHDI: Een onafhankelijke commissie zoals bij vorige regularisatierondes zal weinig oplossen. Hoe moeten zij te werk gaan? Ofwel doen ze dat op basis van criteria ofwel door zelf de flexibiliteit toe te passen zoals de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) dat vandaag al doet. Dan zouden ze de taak van DVZ gewoon overnemen. We hebben wel nood aan een degelijke werking van DVZ, vandaar dat we de dienst versterken en extra personeel aanwerven.

MAHDI: Nee, opportuniteit in de zin van populariteit interesseert me niet.

Ik wil werk maken van het migratiewetboek, omdat er al sinds 2005 over wordt gesproken, maar er nog niets mee werd gedaan. Dat boek is nodig om te komen tot snellere procedures, en om transparantie en duidelijkheid te brengen. Het is misschien niet sexy, maar wel nodig om problemen structureel aan te pakken.

U wil migratie om economische redenen mogelijk maken. Is het niet paradoxaal dat mensen die hier graag legaal willen werken, daar de kans niet toe krijgen? De bouwsector in ons land schreeuwt om personeel.

MAHDI: Legale arbeidsmigratie bestaat en wordt voortdurend toegepast. Maar er moeten regels nageleefd worden. Waarom zou iemand vanuit het buitenland anders nog een aanvraag indienen om hier te komen werken? Door te regulariseren verschuift het

De hongerstakende sans-papiers richten zich tot Sammy Mahdi. Die wil niet horen van een collectieve regularisatie. © PHOTONEWS

probleem alleen maar. Vertrekken van een schone lei lost het probleem niet op. Die schone lei zal er enkel zijn als de Europese Unie een nieuw migratiebeleid voert.

Hoe bent u van plan om die economische migratie mogelijk te maken?

Hebben we daar geen systeem van meer open grenzen voor nodig opdat mensen ook weer kunnen vertrekken?

MAHDI: Op Europees niveau zijn we – naar het voorbeeld van de Amerikaanse Green card – een Blue Card aan het concretiseren. Die moet het mogelijk maken om goed na te denken over hoe we legale migratie kunnen faciliteren voor de knelpuntberoepen. We moeten ook met betrekking tot economische migratie aan selectieve migratie doen.

Veel van de sans-papiers hebben jarenlang gewerkt. Maakt de strijd tegen zwartwerk geen deel uit van een rechtvaardig migratiebeleid?

MAHDI: Hyperpertinente vraag. Dat krijgt inderdaad te weinig aandacht.

Er moet een heksenjacht komen op malafide werkgevers.

Ons migratiebeleid zal nooit perfect zijn. Moeten we regularisaties niet zien als essentieel onderdeel van dat beleid, net zoals uitzettingen dat zijn?

SAMMY MAHDI Geboren in 1988 in Elsene Zoon van een Iraakse vader en een Belgische moeder Studeerde politieke wetenschappen aan de VUB en behaalde een master internationaal en Europees recht Van 2015 tot 2017 voorzitter van de CD&Vafdeling van Sint-JansMolenbeek Sinds 1 oktober 2020 federaal staatssecretaris voor Asiel en Migratie Woont vandaag in Vilvoorde

© PHOTONEWS

MAHDI: De situatie zal grotendeels onder controle zijn zodra we een Europees asiel- en migratiepact hebben. Iedereen wordt dan gescreend aan de grens. Zo scheiden we de vluchtelingen die bescherming nodig hebben en zij die om economische redenen naar Europa willen. In combinatie met

een doordacht beleid met legale migratiekanalen zal dit heel duidelijk afbakenen wie binnenkomt en wie niet.

U bent zelf zoon van een politiek vluchteling. In welke mate voedt dat uw kijk op het hele migratieverhaal?

MAHDI: Mijn positie hangt niet af van de achtergrond van mijn vader. Men zegt ook dat ik bang ben voor bepaalde oppositiepartijen (Vlaams Belang en N-VA, red.) en electoraal de rechterzijde wil meekrijgen. Dat is niet zo. Ik wil een beleid maken dat noodzakelijk is op basis van mijn eigen moreel kompas.

Als er geen regularisatie volgt, wat volgt er dan wel voor de groep mensen in hongerstaking?

MAHDI: Er zitten wellicht mensen tussen aan wie de gunst verleend kan worden om geregulariseerd te worden. Voor al die anderen moet er gekeken worden hoe zij geholpen kunnen worden om te re-integreren in het land van herkomst.

Dus u gaat hen daar nu actief op aanspreken en hen terugsturen?

MAHDI: Op dit moment moeten we de hongerstakers vooral informeren op de juiste manier. Ze krijgen heel veel foute informatie over wat regularisaties zijn en wanneer ze toegepast worden. Daarom willen we een neutrale zone oprichten waar mensen kunnen kijken naar hun individueel dossier en in gesprek kunnen gaan met onze diensten.

Hoe staat mijn dossier ervoor en wat zijn mijn kansen? Misschien zijn er elementen die in het dossier ontbreken om een antwoord te formuleren.

« JE SUIS MA PROPRE BOUSSOLE MORALE »

“I FOLLOW MY OWN MORAL COMPASS”

Même sous la pression d’une grève de la faim qui prend des proportions de plus en plus dramatiques, le Secrétaire d’État à l’Asile et à la Migration Sammy Mahdi (CD&V) se positionne de manière tout à fait rationnelle par rapport à la question migratoire qui se joue à Bruxelles. Il veut se concentrer principalement sur la migration sélective et économique et la réécriture du code de la migration. La régularisation collective ne cadre pas avec ces ambitions.

Even under the pressure of a hunger strike that is assuming increasingly dramatic proportions, State Secretary for Asylum and Migration Sammy Mahdi (CD&V) is remaining completely rational over the migration issue playing out in Brussels. He wants to focus on selective, economic migration and on rewriting the migration code. Collective regularisation does not fit in with those ambitions.

FR

BRUZZ | INTERVIEW

U bent bezig het migratiewetboek te herschrijven. Ziet u deze situatie als een opportuniteit?

EN

7 JULI 2021

I 9

INGE NEVEN EEN JAAR IN HET OOG VAN DE CORONASTORM

Aan de start van de zomervakantie groeien de wachtrijen aan de Brusselse testcentra, maar lijken ze te slinken voor de vaccins. Zes maanden na de eerste prik in ons land maakt Inge Neven, hoofd van de Brusselse gezondheidsinspectie, de balans op. “Brussel het zwakke broertje? Ik word kwaad als mensen dat zeggen.” — EVA CHRISTIAENS EN STEVEN VAN GARSSE,

BRUZZ | INTEERVIEW

FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

‘Ik hou mijn hart vast voor het najaar’ W

e spreken Inge Neven in het vaccinatiecentrum in de Heizel, waar voor de gelegenheid drie dj’s een hele avond voor sfeer zorgen. Het is een van de vele initiatieven die de gezondheidsinspectie heeft opgezet om meer mensen te enthousiasmeren voor een vaccin. De dj’s op de Heizel hebben zelfs vuurwerk mee. “De mensen zouden moeten dansen,” lacht Neven als ze door de hal loopt.

Een honderdtal Brusselaars zit daar rustig te wachten op hun stoel.

De vaccinatiemomenten zonder afspraak trekken minder volk dan verhoopt, gaf Neven eerder die week toe. De Brusselse vaccinatiecampagne vertraagt. Het zet de deuren van de vaccinatiecentra nu wel open voor iedereen, met of zonder afspraak, en al vanaf 16 jaar.

Deze week is het 11 juli. Dat was de Vlaamse deadline om een vaccinatiegraad van 70 procent te behalen.

“Als Vlaanderen dat kan, kan Brussel dat ook,” zei u daarover in maart. Hoe ziet u dat nu?

10

I

7 JULI 2021

INGE NEVEN: 11 juli zal moeilijk zijn.

Onze ambitie ligt op 18 juli en we proberen die nog altijd te halen, maar het zal waarschijnlijk meer tijd kosten. Iedereen is al uitgenodigd, maar de inschrijvingen volgen niet.

Je voelt dat de vaccinatiebereidheid bij de jongeren minder hoog ligt dan bij de rest van de bevolking.

Brussel heeft natuurlijk een heel jonge bevolking. Om aan die 70 procent te komen, moeten we dus veel meer jongeren overhalen dan Vlaanderen of Wallonië. Daarvoor zetten we onze vaccinatiecentra de komende weken vollenbak open en blijven we onze lokale initiatieven voortzetten. We winnen elke week nog een half procentje bij de 65-plussers. Dat is niet enorm, maar we zitten daar wel bijna aan 80 procent. Ik heb er vertrouwen in.

Als we er niet geraken op 11 of 18 juli, dan zal het wel een paar weken later zijn.

Hebben jullie een idee waarom de jongeren aarzelen? Stellen ze het uit of denken ze dat ze het vaccin niet nodig hebben?

NEVEN: Misschien stelt een deel het

uit tot na hun vakantie, maar volgens mij speelt eerder dat jongeren in het algemeen weten dat ze niet zo snel ziek worden. Dat maakt hen minder gemotiveerd. Als je in het straatbeeld kijkt, lijkt Covid bijna voorbij in de perceptie van de mensen. De sense of urgency om zich te laten vaccineren is wat weg.

Hebben ze ongelijk, die jongeren?

NEVEN: Ja, ik blijf erbij dat we

iedereen moeten beschermen als we willen vermijden dat we nieuwe maatregelen moeten nemen in september of oktober. Het is bewezen dat vaccinatie werkt. Ik hou mijn hart er echt voor vast dat we in het najaar – sommige mensen spreken zelfs al van eind juli – een vierde golf zullen krijgen. Omdat een aantal mensen niet voldoende beschermd is en omdat er door het reizen nieuwe varianten kunnen opduiken, die we misschien nog niet kennen.

Heeft u er zicht op hoeveel jongeren, die in Brussel wonen als student of

als jonge arbeidskracht, in Vlaanderen of Wallonië zijn gevaccineerd? Ook de Europese ambtenaren zijn misschien in het buitenland gevaccineerd.

NEVEN: Er speelt zeker een gemengd

44 jaar Woont in het Leuvense Studeert in 1999 af als bio-ingenieur (KU Leuven) en volgt een MBA (Vlerick) Werkt eerst als consultant bij KPMG en Empact Trekt nadien naar Rwanda binnen de ontwikkelingssamenwerking Terug in België werkt ze bij Distriplus en Imec Is sinds mei 2020 crisismanager voor Covid-19 bij de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC)

U wijst opnieuw naar de jongeren, maar net zij hebben al het meest geleden onder de lockdowns. Snapt u dat zij dat kunnen beschouwen als een vingerwijzing?

NEVEN: Ik heb het echt over iedereen,

niet alleen de jongeren. Bij de 45- tot 50-jarigen zitten we vandaag nog maar aan 62 procent eerste dosissen. Ook dat kan nog beter. Mijn grootste vrees is dat we nieuwe uitbraken krijgen in de woonzorgcentra. Het personeel is daar nog altijd niet zwaar gevaccineerd. We blijven schommelen rond de 55 procent.

Er gaan stemmen op om het vaccin daar te verplichten.

BRUZZ | INTERVIEW

Inge Neven

verhaal, maar exacte cijfers hebben we niet. We horen dat veel mensen in het buitenland zijn gevaccineerd en we weten dat 35 procent van de Brusselaars een dubbele nationaliteit heeft. Via ons callcenter doen we enquêtes om daar zicht op te krijgen. Wij schatten dat onze vaccinatiecijfers met 4 à 5 procent zijn onderschat. Hoe dan ook is er marge om Brussel beter te beschermen.

NEVEN: Die piste wordt serieus overwo-

Het personeel in de rusthuizen kreeg al in januari de kans op een vaccin. Bent u geschrokken van de hardnekkigheid van sommige weigeraars?

NEVEN: Ja, ik had eerlijk gezegd gedacht

dat het vlotter zou gaan. Er zijn woonzorgcentra die nog clusters hebben gekend onder het personeel, maar waar het personeel zich nadien toch niet liet vaccineren. Dan zit het echt ingebakken in hun overtuiging dat het vaccin schadelijk zou zijn. Er zijn ook culturen die een Covid-besmetting als hun lotsbestemming zien en daar niet tegenin willen gaan. Als dat echt je overtuiging is, dan kunnen wij zoveel uitleg geven als wij willen.

Ik denk dat we in Brussel alles uit de ▼

“De vaccinatiebereidheid ligt minder hoog omdat mensen denken dat het voorbij is.

Dat klopt natuurlijk niet,” waarschuwt Inge Neven.

gen op federaal vlak, maar het is moeilijk. Je wil eigenlijk niet tot die stap overgaan, je wil liefst dat mensen zich uit vrije wil laten vaccineren. Anderzijds heeft elke directeur van een woonzorgcentrum of ziekenhuis de plicht om zijn residenten en patiënten zo goed mogelijk te beschermen. Dat doe je ook door het personeel goed te beschermen.

Een vaccin tegen Hepatitis B is al verplicht.

7 JULI 2021

I 11

▼

INGE NEVEN EEN JAAR IN HET OOG VAN DE CORONASTORM

kast hebben gehaald op het vlak van sensibilisering, maar als je weet dat zelfs de vertrouwenspersonen, apothekers en artsen het niet uitgelegd krijgen – en daar hebben we heel sterk op ingezet - dan houdt het ergens op. We kunnen geen nieuwe acties blijven bedenken.

Loopt de vaccinatiecampagne nog voort na de zomer?

NEVEN: Dat is de rol die je moet

spelen. Ik ben wel trots op wat wij met ons team hebben gedaan, samen met het kabinet en de minister. Geen enkele minister in dit land zat op die pandemie te wachten. Voor het crisisbeheer zijn mensen gezocht met de juiste ervaring. Dat zij dan soms het vuile werk moeten opknappen, so be it (lacht).

NEVEN: We blijven iedereen de kans

BRUZZ | INTERVIEW

bieden om zich te laten vaccineren, maar we zullen onze vaccinatiecentra niet eeuwig openhouden. Tegen eind juli stoppen we normaal gezien grotendeels met de eerste dosissen.

De tweede dosissen lopen dan nog tot eind augustus. Daarna kijken we hoe we kunnen overstappen naar meer lokale acties. Mocht er een derde dosis nodig zijn in het najaar, kunnen we een aantal vaccinatiecentra heropenen. En mocht de derde dosis enkel nodig zijn voor 65-plussers, dan kan dat perfect via de huisartsen.

De vaccinatie wordt deze zomer afgerond, de volgende stap is testing en tracing. Staat dat op punt?

NEVEN: Ja. De grote vraag is:

wanneer kunnen we overgaan van een crisisbeheer naar een risicobeheer. En als dat zo is, moeten we dan nog iedereen testen? Als bijvoorbeeld één kind op school besmet is, moeten we dan nog alle andere kindjes testen?

Wanneer komt de fase van het risicobeheer?

NEVEN: Dat is moeilijk te zeggen.

Wat kan de GGC leren uit deze crisis op het vlak van preventieve gezondheidszorg in Brussel?

NEVEN: Belangrijk is: hoe kunnen we

nu alle zaadjes die we geplant hebben, benutten in de toekomst?

Daarvoor maken we de evaluatie met alle betrokken partijen.

We willen ook dat de community workers, van de Federatie van de Bicommunautaire Maatschappelijke Diensten, in de wijken blijven. Zij werken nu in achttien kwetsbare wijken rond de pandemie, maar ze kunnen ook de bestaande zorg in kaart brengen. Dat gaat over kankerpreventie, tuberculose, aids, diabetes … maar ook over de toegang tot een tandarts en een huisdokter.

De bevoegde minister Alain Maron (Ecolo) hebben we weinig gehoord dit jaar, terwijl u wekelijks de pers te woord moest staan. Hoe voelt u zich in die rol?

Sommigen vinden dat we moeten wachten tot we nul besmettingen hebben. Dan blijf je natuurlijk veel langer in een test- en traceverhaal zitten. Voor mij blijft het criterium de druk op de ziekenhuizen. Als die onder controle is, moeten we kunnen overschakelen naar clusteropvolging.

Zullen de Brusselse testcentra dan ook stilaan sluiten?

NEVEN: Veel hangt af van de

beleidsmaatregelen. Nu is er veel druk op de testcentra door mensen die op reis vertrekken. Wij doen een pak meer testen per 100.000 inwoners dan de rest van het land. We hebben natuurlijk een internationaal publiek, maar we zien ook dat veel Vlamingen en Walen zich in Brussel laten testen.

Zij zijn deze week goed voor ongeveer 15 procent van onze testen. Tot nu toe mag dat, maar op een bepaald moment moeten we

“Ik denk dat we in Brussel alles uit de kast hebben gehaald op het vlak van sensibilisering. We kunnen geen nieuwe acties blijven bedenken” INGE NEVEN Hoofd Brusselse gezondheidsinspectie 12

I

7 JULI 2021

Inge Neven in het vaccinatiecentrum op de Heizel, waar drie dj’s de sfeer erin houden. “De mensen zouden moeten dansen!”

daarmee oppassen. We zien de druk toenemen.

En persoonlijk vind ik dat we nog iets te laks zijn voor mensen die terugkeren uit een rode zone. Wie niet gevaccineerd is, zou voor mij nog altijd twee testen moeten doen op dag 1 en dag 7, en in de tussentijd in quarantaine blijven. Nu is er enkel een test op dag 1. Een ander risico is dat de bereidheid van de mensen om de regels te volgen, wegebt. We kunnen de tracing maar opstarten als mensen hun Passenger Locator Form blijven invullen.

Hoe ongerust bent u nu eigenlijk over de deltavariant?

NEVEN: Ik ben oprecht ongerust dat

er een vierde golf aankomt, maar natuurlijk hoop ik en denk ik dat die minder hoog zal zijn dan de tweede

en eerste golf – omdat we beter beschermd zijn. Maar ook tijdens de derde golf was de druk op de ziekenhuizen hoog en moesten we lockdowns organiseren. Die parameters blijven gelden. Als wij opnieuw veertien opnames per week per 100.000 mensen bereiken, kan het snel gaan. Dan zal je weer beperkende maatregelen moeten nemen.

Maar als je dat nu zegt ...

… worden de mensen boos.

NEVEN: Absoluut. Het is een subtiel

evenwicht. Daarom zeggen we: laat u twee keer vaccineren, want dat is de uitweg. Nu kom ik weer bij het punt van in het begin van ons gesprek: de vaccinatiebereidheid ligt minder hoog omdat mensen denken dat het voorbij is. Dat klopt natuurlijk niet.

« PEUR D’UNE QUATRIÈME VAGUE À L’AUTOMNE » Inge Neven fait tourner le moteur de la vaccination à Bruxelles depuis six mois et il commence à y avoir des ratés. Les files d’attente sont plus longues dans les centres de testing que dans les centres de vaccination. « Je pensais que ce serait moins difficile », admetelle, « mais je pense que Bruxelles a sorti le grand jeu pour convaincre les gens. Nous ne pouvons pas continuer à inventer des actions. » Dans les semaines à venir, Inge Neven se concentrera donc sur les tests et le traçage de tou.te.s les vacancier.e.s. « Je crains une quatrième vague à l’automne. Car de nouveaux variants pourraient faire leur apparition à cause des voyages et que nous ne les connaissons peut-être pas encore », dit-elle. « Ma plus grande crainte est que nous ayons de nouvelles épidémies dans les maisons de repos et de soins. » Selon Mme Neven, un faible taux de vaccination représente un risque pour les Bruxellois euxmêmes. « Imaginez qu’en octobre, nous devions tous porter à nouveau un masque buccal ou instaurer un couvre-feu, mais pas en Flandre et en Wallonie. Ce n’est pas ce que nous voulons, n’est-ce pas ? » FR

“FEAR OF A FOURTH WAVE IN THE AUTUMN” Inge Neven has been running the Brussels vaccination engine for six months now. Just before the summer, it started to sputter. There are now longer queues at the test centres for travellers than at the vaccination centres. “I honestly thought it would go faster,” she admits, “but I think Brussels has pulled out all the stops to convince people. We can’t keep coming up with more ideas.” Over the coming weeks, Neven will focus fully on testing and tracking all holidaymakers. “I am holding my breath to prevent a fourth wave in the autumn from new variants that may emerge with the travelling, which we may not yet know about,” she says. “My biggest fear is that we will have new outbreaks in residential care homes.”

According to Neven, a low vaccination rate is especially risky for the people of Brussels themselves.

“Suppose that in October we all have to wear a mouth mask again or install a curfew, but Flanders and Wallonia do not. Surely we want to avoid that at all costs?”

EN

Mocht er een vierde golf komen in het najaar, zal u dan nog de crisismanager zijn?

Is het niet lastig voor u om als het zwakke broertje in de hele vaccinatiecampagne te worden gezien?

Hoe erg is het eigenlijk als Brussel het wat minder goed doet binnen heel België?

NEVEN: Ik denk het wel, ja. Het is de

NEVEN: Ik word kwaad als dat wordt

NEVEN: Dat vind ik moeilijk om in

bedoeling dat ik meer opbouwend werk ga doen rond preventieve geneeskunde. Mijn rol is om de ploeg van de gezondheidsinspectie klaar te maken om daar in de toekomst aan te werken. Ik reken op zes maanden tot een jaar.

Natuurlijk voel je dat iedereen het beu is, ook ikzelf. Ik heb ook geen zin om nog eens discussies te moeten voeren over welke maatregelen we moeten nemen, met scholen en burgemeesters enzovoort. Maar als het moet gebeuren, dan zal het gebeuren. Ik ben te gepassioneerd door wat we hier aan het doen zijn, om prioriteit aan iets anders te geven.

gezegd. We werken in andere, grootstedelijke contexten. Minister Frank Vandenbroucke (Vooruit) heeft dat ook erkend. Wij hebben bijvoorbeeld een vaccinatiepost in een Brussels ziekenhuis opgericht voor moeilijke, complexe gevallen, zoals mensen zonder papieren en verslaafden. Maandag stond daar plots een bus met honderd man uit Wallonië. Ik heb mijn Vlaamse en Waalse collega’s gevraagd waar ik die mensen naartoe kan sturen, maar veel antwoorden krijg ik niet.

Dus voorlopig blijven we hen in Brussel vaccineren. Het ‘zwakke broertje’? Neen, dat vind ik niet correct.

te schatten. Er is veel circulatie van mensen. Ik denk vooral dat het voor de Brusselaars zelf meer risico inhoudt. De individuele kans op besmetting wordt groter voor mensen die nog niet gevaccineerd zijn. En stel dat wij in oktober weer allemaal een mondmasker moeten dragen of een avondklok installeren, maar Vlaanderen en Wallonië niet. Dat willen we toch te allen tijde vermijden? De toekomst zal dat uitwijzen. Ik hoop dat de samenwerking tussen de drie gewesten daarin constructief blijft, zoals dat vandaag het geval is.

7 JULI 2021

I 13

INFO TICKETS

SENNE GUNS | TINE EN PIETER EMBRECHTS

DE ZOMER VAN WESTRAND -50%

-60%

|

EVA DE ROOVERE | DOE NIET ZO SAPIENS

| GERT BETTENS | ORKEST BAZAR | DYLAN

OP DIVERSE LOCATIES

IN DILBEEK: WESTRAND,

WEST GATE EN ZOMERTUIN CAMPUS ODISEE

80 (GUY SWINNEN, PATRICK RIGUELLE, AXL PELEMAN, JAN HAUTEKIET,…) | DE KOE

|

FULCO & SCHNTZL | DE VEROOVERAARS |

INFO EN TICKETS: WWW.WESTRAND.BE

ZOMERCAFÉ (ELKE DINSDAG IN AUGUSTUS) |

BAS BIRKER EN SK BELLEMAN | ACTION ZOO HUMAIN | ALEXANDER VANTOURNHOUT

• VAN CRAENENBROECK •

2000828426/EB-B

BIJOUTIERS - JUWELIERS

LIQUIDATION TOTALE UITVERKOOP Pour cessation d’activité - Wegens Stopzetting

JUWELEN 18KT / BIJOUX EN OR 18CT - TROUWRINGEN / ALLIANCES ONE MORE, FLANDERS COLLECTION, CHIMENTO & NANIS Place Daillyplein 26-27 - 1030 Bruxelles - Brussel Tel. 02/7343938 info@van.craenenbroeck.be Vanaf 16/2 - tot 16/7

www.van.craenenbroeck.be

-70%

Heures d’ouverture/Openingsuren:

Mardi-Vendredi 9:30-12:30 & 13:30-18:30 Dinsdag-Vrijdag Samedi/Zaterdag 10:00 - 18:00

A partir du 16/2 - jusqu’au 16/7

BRUSSELAARS DIE AANGESLOTEN ZIJN MAKEN ER MEER GEBRUIK VAN DAN DE VLAMINGEN

Er zijn weer minder Brusselaars aangesloten bij de Vlaamse Sociale Bescherming (VSB) dan vroeger. Met 42.556 leden zit het zelfs op zijn dieptepunt.

“Minister Beke moet de VSB bekender maken,” zegt Vlaams Parlementslid Annabel Tavernier (N-VA). — STEVEN VAN GARSSE

D

e Vlaamse Sociale Bescherming komt boven op de klassieke federale sociale zekerheid en geeft voor een relatief klein bedrag – 54 euro per jaar – indien nodig recht op extra zorg voor gehandicapten of zwaar zorgbehoevenden. In Vlaanderen is de verzekering verplicht, in Brussel is ze vrijwillig.

Die VSB, voorheen zorgverzekering, verloor sinds 2006 een kwart van haar Brusselse leden.

Sinds de jaren 2015 blijft het aantal stabiel hangen rond de 43.000 Brusselaars (zie grafiek).

Maar vorig jaar is het aantal weer gedaald met anderhalf procent.

Eind 2020 waren het er 42.556.

Dat is niet alleen feitelijke daling, maar zeker ook proportioneel, want de bevolking is de laatste tien jaar in Brussel fors gestegen.

In 2018 heeft Vlaanderen een aantal barrières weggehaald, zoals een dubbele straftijd voor wie te laat aansluit. Vandaag is er alleen nog een wachttijd van vijf jaar na het aansluiten bij de VSB. Vlaanderen hoopte hiermee meer Nederlandstalige Brusselaars aan te trekken, maar dat is dus tevergeefs gebleken. Overigens is het ook zo dat wie naar Vlaanderen verhuist, niet vijf jaar moet wachten eer hij van de zorg gebruik kan maken.

Wat ook opvalt: de Brusselaars die (vrijwillig) aangesloten zijn bij de VSB maken er ook meer gebruik van dan de Vlamingen, die dus verplicht aangesloten zijn.

Zo doet 9 procent van de Brusselaars een beroep op het zorgbudget voor zwaar zorgbe-

hoevenden, tegenover slechts 5,5 procent in Vlaanderen. Voor het basisondersteuningsbudget

– het zorgbudget voor mensen met een handicap – wordt 3,6 procent van de Brusselse leden

Aantal aangesloten Brusselaars Evolutie van het aantal Brusselaars aan gesloten bij de Vlaamse Zorgverzekering van 2003 tot 2020

60.000 55.000 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

INFOGRAFIEK © PETER DHONDT BRUZZ Evolutie van het aantal Brusselaars aangesloten bij de Vlaamse Zorgverzekering van 2003 tot 2020.

Infografiek: © Peter Dhondt-BRUZZ

“Jongeren beseffen niet genoeg wat de voordelen zijn” ANNABEL TAVERNIER Vlaams Parlementslid (N-VA)

door de VSB geholpen, tegenover slechts 0,32 procent van de Vlamingen. Het bewijst dat er een scheeftrekking zit in het hele verzekeringsidee. Kort door de bocht: sommige Brusselaars sluiten wellicht aan omdat ze verwachten dat ze er hun voordeel bij kunnen doen.

Waarom het aantal VSB-leden in Brussel daalt is niet helemaal duidelijk uit het antwoord van minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V). Misschien heeft het te maken met de sterfte door Covid. Of met een daling van het aantal Nederlandstaligen.

OVERHEVELING Volgens Vlaams Parlementslid Annabel Tavernier (N-VA) beseffen jongeren niet altijd voldoende wat de voordelen zijn van het verzekeringssysteem, “omdat het ver van hun bed is”.

Ze vraagt nu aan Wouter Beke om de VSB beter bekend te maken in Brussel.

De cijfers zijn ook belangrijk in het licht van de verdere institutionele hervorming in ons land. Vlaanderen heeft de VSB ook opgericht met het oog op de verdere uitkleding van de federale sociale zekerheid. Indien er delen van de federale sociale zekerheid naar Vlaanderen worden overgeheveld, kunnen die eenvoudig aan de VSB worden toegevoegd. Als de Vlaamse Brusselaars die trein missen, kan dat wel vervelend worden.

Ook het Brussels Gewest had trouwens plannen voor een eigen zorgverzekering, maar die plannen lijken helemaal opgeborgen. Uit een studie van 2018 is gebleken dat de invoering ervan in het Brussels Gewest te duur, te ingewikkeld, tijdrovend en energieverslindend zou zijn, met bovendien een slechte kosten-batenverhouding, zo klinkt het bij meerderheidspartij Ecolo.

7 JULI 2021

B R U Z Z | A N A LY S E

Vlaamse Sociale Bescherming in Brussel op historisch dieptepunt

I 15

11 juli VIJF BRUSSELSE ANDERSTALIGE JONGEREN OVER HUN BAND MET HET NEDERLANDS NA SCHOOLLOOPBAAN IN VLAAMS ONDERWIJS

‘Die tegenstelling tussen Frans- en Nederlandstaligen is voorbijgestreefd’ BRUZZ | COVER STORY

Minstens de helft van de startende leerlingen in de Nederlandstalige Brusselse middelbare scholen komend schooljaar heeft ouders die zelf geen Nederlands praten. In de loop van de afgelopen decennia zijn duizenden Brusselse jongeren afgestudeerd die pas op school de taal leerden. Hun identiteit is meerlagig, maar hoe zit het met hun band met het Nederlands?

— SARA DE SLOOVER, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

Om hen zelf aan het woord te laten, verzamelde BRUZZ aan de vooravond van de Vlaamse feestdag vijf jongeren in het café van Vlaams gemeenschapscentrum De Markten. Zij spreken thuis andere talen, maar gaan allemaal al sinds de kleuterklas naar het Nederlandstalige onderwijs.

Twee van hen, Farah Allouchi (17) en Sinan Yüksel (18), gaan na de zomer naar het zesde middelbaar humane wetenschappen in school Go4City in Molenbeek. De Molenbeekse MyriamHéléna Nawasadio (20) studeert diergeneeskunde aan de Universiteit Gent, Joseph Ngongo (22) uit Ukkel werkt aan de VUB zijn thesis agogische wetenschappen af. Floriano Tori (23) uit Brussel-Stad ten slotte is net afgestudeerd in de fysica en sterrenkunde aan de VUB. Neven en nichten gaven de ouders van Floriano het idee om hem naar een Nederlandstalige kleuterklas in Elsene te sturen. “Mijn moeder praat Frans met mij en mijn vader Italiaans, en ze vonden het toch belangrijk dat ik ook Nederlands 16

I

7 JULI 2021

zou leren,” vertelt hij. “Daarna heb ik mijn hele traject in het Nederlands afgelegd. Na het secundair was de logische keuze een Vlaamse universiteit.”

Ook bij Sinan gingen nichten en neven hem voor. “Wij praten Turks thuis, en soms spreek ik ook Engels met mijn broer. Maar mijn ouders dachten: de Vlamingen hebben in België de macht op politiek vlak. Met Nederlands heb je meer kans op werk. Daarom hebben ze mijn broer, mijn zus en ik naar het Vlaamse onderwijs gestuurd. Ik had anders zeker geen Nederlands gekend. Ik ben al niet goed in talen, mijn Frans bijvoorbeeld is zeer zwak.”

EXTRA CULTUUR Ook de ouders van Joseph, Farah en Myriam hadden economische redenen om hun kinderen graag tweetalig te zien, maar bij Myriams moeder speelde ook een culturele component mee. “Ook al spreekt zij zelf geen Nederlands, ze vond het keibelangrijk dat ik als Brusselse zo die extra cultuur zou hebben.”

“Thuis spreek ik Frans, en soms met mijn zus en mijn moeder Engels,” vertelt Farah. “Da’s een wereldtaal en die vind ik gewoon mooi. Ik spreek op school ook veel Engels. We houden van

Floriano Tori: “Ik hecht me niet aan één taal, ik kan met iedereen in Brussel communiceren.

Meertalig zijn is deel van mijn identiteit.”

Engels, dus dat gaat automatisch. Jammer genoeg is mijn Nederlands niet zo goed, ook al ga ik al sinds de kleuterklas naar Nederlandstalige scholen. Maar ik heb daardoor meer kansen op een job. Ik spreek nu al soms Nederlands op mijn werk als animatrice voor kinderen.”

Myriam: “Ik spreek vooral op school Nederlands, en met een paar vriendinnen. Ik werk in een escape game, waar ik in drie talen met de klanten praat. Maar voor de rest speelt heel mijn leven zich in het Frans af. Ik zou me daarom het meest op mijn gemak voelen bij een Franstalig lief.”

Joseph en Floriano hebben aan hun studietijd allebei een Nederlandstalige vriendin overgehouden. “Maar behalve met haar spreek ik vooral Frans,” zegt Joseph. “Mijn beste vrienden verkeren een beetje in hetzelfde geval als ik: van huis uit Franstalig, en dan naar het

BRUZZ | COVER STORY

“Ik twijfel nog, maar ik denk dat ik voor een Franstalige universiteit ga kiezen, want dat is gemakkelijker voor mij” FARAH ALLOUCHI Studeert humane wetenschappen

dat ben ik (algemeen gelach). Ik doe dat vooral in Vlaanderen, dus 90 procent van het werk speelt zich in het Nederlands af.”

Ook Myriam is na het secundair naar een Nederlandstalige universiteit getrokken. “Ik heb wel even getwijfeld, maar ik vind het Vlaamse onderwijssysteem beter. En hoewel ik meer op mijn gemak ben in het Frans, zou ik het moeilijk vinden om plots in het Frans te studeren. Ik besefte ook dat mijn Nederlands dan keislecht zou worden.”

Sinan wil over een jaar politieke wetenschappen studeren aan de VUB. “Maar in het Engels.

Misschien ga ik wel een tijd in Turkije werken, dan zal ik ook Engels nodig hebben. Of kan ik in de VS aan de slag, dat zou mijn droom zijn.”

Farah: “Ik wil criminologie studeren, ik was gisteren nog informatie aan het zoeken. Ik twijfel nog, maar ik denk dat ik voor een Franstalige

universiteit ga kiezen, want dat is gemakkelijker voor mij.”

FLAMAND NOCH WALLON Opgroeien met twee of drie talen, wat doet dat met je identiteit? Floriano voelt zich daardoor vooral op-en-top Brusselaar. “Ik ben hier geboren en getogen. Nu met het EK komt ook mijn Italiaanse identiteit wel naar boven en heb ik een beetje een ethisch dilemma (het gesprek vindt plaats vlak voor de match België-Italië, red.). Maar ik hecht me niet aan één taal, want ik kan met iedereen in Brussel communiceren. Meertalig zijn is deel van mijn identiteit. Culturele activiteiten doe ik vooral in het Nederlands, en mijn dagelijkse leven speelt zich vooral in het Frans af.”

“Als iemand iets zegt over Nederlandstaligen voel ik me wel aangesproken, maar vooral omdat ik de taal kan spreken. Ik voel me niet zo ▼

Nederlandstalige onderwijs. Onder elkaar spreken we altijd Frans.”

“Sinds ik op de unief zit, heb ik veel meer interesse voor politieke en maatschappelijke kwesties. Daardoor volg ik nu wel meer de Vlaamse media, om te weten wat er leeft in Vlaanderen. Ik ga naar zowel Nederlands- als Franstalige gemeenschapscentra. Ik ben bijvoorbeeld in de VK (GC De Vaartkapoen, red.) naar een concert gegaan, maar ik heb pas later beseft dat dat van de VGC (Vlaamse Gemeenschapscommissie, red.) was. Bij de AB ook hetzelfde. Het zijn van die voorzieningen waar je niet direct aan denkt, maar toch wel gebruik van maakt. Dat is ook het mooie aan Brussel, dat je zowel van een Frans- als Nederlandstalig cultureel aanbod kunt genieten.”

“Ik gebruik ook Nederlands voor mijn werk.

Die mensen die je lastigvallen in de winkelstraat:

7 JULI 2021

I 17

▼

11 JULI VIJF BRUSSELSE ANDERSTALIGE JONGEREN OVER HUN BAND MET HET NEDERLANDS NA SCHOOLLOOPBAAN IN VLAAMS ONDERWIJS

BRUZZ | COVER STORY

verbonden met de Vlaamse cultuur, eerder met het tweetalige Brussel. Ik ben flamand noch wallon.”

Sinan: “Ik voel me echt een Nederlandstalige, een Vlaming. Wel eigenlijk ben ik een drietalige, maar Nederlands is de taal die ik het meeste gebruik. Soms heb ik zelfs het accent: dan spreek ik snel en spreek ik sommige woorden niet helemaal uit, zoals Vlamingen dat doen.”

“Identiteit is iets dat je als persoon zelf moet bepalen,” vindt Joseph. “In se ben ik misschien meer een Franstalige Brusselaar, maar ik voel wel een verbondenheid met die Nederlandstalige cultuur. Ik vind dat de Nederlandstaligheid in Brussel ook anders is dan in Vlaanderen. Zeker de laatste jaren gaat het een andere richting uit, heb ik het gevoel, misschien daarom dat ik me er meer mee verbonden voel.”

Myriam voelt zich niet echt één iets. “Ik heb meerdere identiteiten. Ik heb meerdere origines want ik ben Frans-Congolees, ik spreek Nederlands, ik ben zelf moslima geworden. Als ze ‘flamand’ zeggen, zou ik me niet aangesproken voelen, maar bij ‘Nederlandstalige’ eerder wel. Als ik met mijn familie ben, zien ze me als een ‘flamand’, en aan de unief als een Franstalige, dus dat is voortdurend switchen.”

Dat herkent Farah. “Mijn familie vindt me ‘flamand’, op school zien ze me als Arabisch. Ik heb ook meerdere identiteiten door mijn afkomst: ik ben half Algerijns door mijn vader, en half Marokkaans door mijn moeder, en ik heb ook Belgische familie.”

Joseph: “Inderdaad, thuis bij de familie ben ik de Nederlandstalige, op school ben ik de Franstalige, de Congolees. Het is wel interessant om te zien hoe je identiteit kan veranderen afhankelijk van de context.”

MEERTALIG ONDERWIJS “Sinds de universiteit ben ik vaker Nederlands beginnen te gebruiken in het dagelijkse leven”, vertelt Floriano. “Soms bestel ik nu bijvoorbeeld in een bar in het Nederlands, en begrijpt de tegenpartij dat niet. Daardoor snap ik hoe het voelt om een Nederlandstalige Brusselaar te zijn.”

Ook Joseph ondervindt dat als hij iets gaat eten of drinken met zijn Vlaamse vriendin. “Ik heb wel de indruk dat Nederlands meer gewaardeerd wordt dan een paar jaar geleden. Er is bij Franstaligen meer een acceptatie dat het bij Brussel hoort, terwijl er vroeger meer spanningen waren.”

“Voor Brussel vind ik ook dat die tegenstelling voorbijgestreefd is. Want, ik weet niet hoe het is voor jullie, omdat wij en vele anderen via onze

Myriam-Héléna Nawasadio: “Het mooie aan Brussel is net dat die mix er is.

Als België zou splitsen, dan verliezen we die mengeling van culturen.”

ouders allemaal roots hebben van buiten België, lijkt het me een beetje onnozel enkel te kijken naar die binaire tegenstelling tussen Nederlandsen Franstaligen. Heel veel mensen zijn tweetalig, of iets anders. Die zijn ook deel van deze stad.”

“Natuurlijk moeten ieders taalrechten gerespecteerd worden, maar die twee groepen tegen elkaar opzetten is een beetje voorbijgestreefd.”

Myriam: “Als mijn Franstalige familie commentaar geeft op Vlamingen, zal ik die verdedigen, terwijl ik bij Vlamingen die commentaar geven op Franstaligen net andersom reageer.

Wat mooi is aan Brussel – mijn lievelingsstad in België – is dat het juist zo’n mix is. Als België zou splitsen, dan zouden we die mengeling van de twee culturen verliezen. Iedereen zal zich dieper ingraven in de eigen manier van denken en doen, en minder leren van de andere.”

Er moet veel meer meertaligheid gepromoot worden, vindt Joseph. “Veel ouders vragen om hun kinderen tweetalig te kunnen opvoeden. Nu kun je niet anders dan je kinderen naar het

“Ik wist zelfs niet dat er een Vlaamse feestdag bestond. Ik voel me door geen enkele van dat soort dagen aangesproken, ook niet door 21 juli” MYRIAM-HÉLÉNA NAWASADIO Studeert diergeneeskunde 18

I

7 JULI 2021

Nederlandstalige onderwijs sturen, zoals in mijn geval, want dat is de beste zekerheid dat ze tweetalig opgroeien. Ik denk gewoon: maak twee- of drietalige scholen.”

Sinan: “Dat conflict tussen Nederlands en Franstaligen in Brussel is iets ouds. Er zijn nu tweetaligen, drietaligen, viertaligen. De beste oplossing zullen inderdaad tweetalige scholen zijn.”

Ook het idee van “aparte Vlaamse en Franstalige partijen, terwijl ze vaak dezelfde ideologie vertegenwoordigen”, is niet meer nodig volgens Joseph. “De spanningen van België importeren in de context van Brussel is geen goed idee.”

“Ik heb gelezen dat de nieuwe Waalse regering nu gaat pushen om ervoor te zorgen dat Nederlands leren op school verplicht wordt. Het is zot dat dat nog niet het geval was. Hoe kun je samenleven als je elkaar al niet verstaat, en geen interesse toont voor elkaars cultuur? Als we elkaar verstaan, zullen we elkaar veel beter begrijpen.”

WINKELEN IN HET NEDERLANDS Als Sinan naar de winkel gaat, probeert hij altijd eerst in het Nederlands. “Pas als dat niet lukt, schakel ik over naar het Frans. Maar als ik in Vlaanderen ben, spreek ik altijd Nederlands, hoe dan ook. Ik was een keer in een winkel in Vilvoorde. De kassier sprak me in het Frans aan.

Ik zei: “We zijn in Vilvoorde, ken je geen Nederlands? Die zei nee, in het Frans. Ik heb gezegd: ‘Sorry, maar ik blijf Nederlands spreken.’”

“Op sommige plaatsen is Nederlands de taal die gesproken wordt. In Brussel is Frans de grootste taal, maar het is belangrijk dat mensen beide talen spreken, en ook wat Engels eigenlijk.

Soms ben ik verplicht om Frans te spreken, en word ik verkeerd begrepen. Als ik de politie bel en een situatie moet uitleggen, maar ze me niet begrijpen. Mensen die met het grote publiek werken, zouden de twee talen moeten begrijpen.”

Myriam vindt het spijtig dat Brussel meer Frans- dan Nederlandstalig is. “Ik heb daar weleens discussie over met mijn neven. Ik vind dat Vlamingen evenzeer hun plaats hebben in Brussel, ook al zijn de Franstaligen nu in de meerderheid. Alle opschriften zouden volgens mij in de twee talen moeten zijn, en ook in het Engels.”

“Als je ziet dat personeel in winkels of politieagenten geen Nederlands kennen, dan denk ik dat dat toch heel vervelend moet zijn voor de Vlamingen in Brussel, want zij kunnen niet honderd procent op hun gemak zijn. Zij worden een beetje geforceerd om Frans te kennen. Ik zou zelf een dierenartsenpraktijk in Brussel willen openen, waar ik zowel Neder-

Joseph Ngongo: “Thuis bij de familie ben ik de Nederlandstalige, de Vlaming, op school ben ik de Franstalige, de Congolees. Het is wel interessant om te zien hoe je identiteit kan veranderen afhankelijk van de context.”

lands- als Franstalige klanten wil helpen.”

Maar dat betekent niet dat 11 juli met stip aangeduid staat in hun agenda. Farah vindt de Vlaamse feestdag geen feest voor haar, Sinan laat het op zich afkomen. “Als iedereen viert, dan zal ik ook vieren. Waarom niet?” Floriano: “Het is gewoon feest voor mij omdat het feest in

Brussel is. Het feest van de Fédération Wallonie-Bruxelles is ook leuk.”

Myriam: “Ik wist zelfs niet dat er een Vlaamse feestdag bestond (algemene hilariteit). Ik voel me door geen enkele van dat soort dagen echt aangesproken, ook niet door 21 juli. Het zijn gewoon feestdagen.”

« À LA MAISON, JE SUIS LE NÉERLANDOPHONE »

“AT HOME, I AM THE DUTCH SPEAKER”

Près de la moitié des élèves inscrits dans une école secondaire néerlandophone bruxelloise ont des parents qui ne parlent pas le néerlandais. Au cours des dernières décennies, des milliers de jeunes Bruxellois ont obtenu leur diplôme en n’ayant appris la langue qu’à l’école. Leur identité est multiple, quid de leur lien avec le néerlandais ? Cinq jeunes témoignent, dont Floriano Tori (23 ans) : « Depuis l’université, j’utilise plus souvent le néerlandais au quotidien. Par exemple, il m’arrive de commander en néerlandais dans un bar et que mon interlocuteur ne comprenne pas. Je comprends désormais ce que peut ressentir un Bruxellois néerlandophone. »

Nearly half of the pupils starting Dutch-speaking secondary school in Brussels in September have parents who do not speak Dutch themselves. The past decades has seen thousands of Brussels youngsters who only learned the language at school graduating.

Their identity is multi-layered, but what about their connection with Dutch? Five young people testify, including Floriano Tori (23): “Since university, I have started using Dutch more often in everyday life, also with my girlfriend. For example, sometimes I order in Dutch in a bar and they don’t understand. So now I see what it is like being a Dutch-speaking person from Brussels.”

FR

BRUZZ | COVER STORY

“Mijn ouders dachten: de Vlamingen hebben in België de macht op politiek vlak. Met Nederlands heb je meer kans op werk,” getuigt Sinan Yüksel.

EN

7 JULI 2021

I 19

1 1 J U L I GEMEENSCHAPSCENTRA OOK DRUKBEZOCHT DOOR ANDERSTALIGE BRUSSELAARS

‘De vraag naar Nederlandstalige activiteiten is groot’ Een steeds diverser wordende Brusselse bevolking leidt tot veranderingen in het publiek van de Brusselse gemeenschapscentra. Een thuisbasis voor Nederlandstalige Brusselaars vormen ze nog altijd, maar ook iedereen die Nederlands wil leren of oefenen, vindt steeds meer zijn weg naar de gemeenschapscentra. “We zijn niet bepaald aan het wachten op publiek. We zijn eerder aan het verzuipen.”

B R U Z Z | R E P O R TA G E

— ELLEN DEBACKERE, FOTO’S IVAN PUT

J

e moet het trager doen, Paula.” Linda (69) wijst haar 72-jarige vriendin even terecht tijdens de tai chi.

“Het lijkt alsof je een trein moet nemen.” Al zeven jaar doen Paula en Linda aan tai chi, maar sinds de pandemie uitbrak, kunnen ze daarvoor op woensdagmiddag terecht in de tuin of het gebouw waar ook gemeenschapscentrum Nohva in Neder-Over-Heembeek huist. Een verdieping hoger bereiden animatoren Anke (33), Thayme (21) en Maryam (20) de lokalen voor op de komst van meer dan vijftig kinderen uit het Nederlandstalige onderwijs. Tijdens de speelweek die de volgende dag van start gaat, zullen ze de Brusselse ketjes een piekfijn uitgewerkt natuurkamp aanbieden. “We zullen ze onder meer leren recycleren,” klinkt het.

“Dat intergenerationele aspect is mooi om zien,” zegt Liesbet

Vanmechelen (51), centrumverantwoordelijke van GC Nohva. “Ook het lokale dienstencentrum is hier gevestigd en zij hebben een groot aanbod voor senioren. Aangezien dat segment al bediend wordt, kunnen wij ons hoofdzakelijk op kinderen van drie tot twaalf jaar, én hun ouders, richten.”

Volgens Vanmechelen wil het gemeenschapscentrum nog steeds zonder twijfel een thuishaven voor Nederlandstaligen in Brussel zijn. Zo zijn de gemeenschapscentra immers ook ontstaan: ze groeiden uit de Sociaal-kulturele Raden die in de jaren zeventig van de vorige eeuw de Vlamingen in Brussel, en hun verenigingen, samenbrachten. Het doel van hun programma’s was om de Nederlandstaligen uit hun minderheidspositie te halen, zo valt te lezen op de website van de N22, die de krachten bundelt van de 22 Brusselse gemeenschapscentra.

“Daarom willen we ook dat het onthaal en de activiteiten in het Nederlands plaatsvinden,” aldus Vanmechelen. “Maar daarnaast kennen we de realiteit. Met ons gemeenschapscentrum zijn we erg buurtgericht en we zien dat die buurt altijd diverser wordt. In Neder-OverHeembeek is de concentratie aan Nederlandstaligen lang erg hoog geweest. Dat slinkt nu enorm. Wij richten ons met onze activiteiten heel sterk op kinderen in het Nederlandstalige onderwijs, maar de meeste kinderen daar zijn anderstalig opgevoed. Veel ouders merken echter dat hun kinderen het Nederlands niet zo makkelijk verwerven als ze het louter op school spreken.”

Zowel ouders, scholen als het Huis van het Nederlands vragen het gemeenschapscentrum daarom om een handje toe te steken, aldus Vanmechelen. “Het Nederlands mag

“We zijn zeker niet verplicht om 11 juli te vieren. Maar het Nederlands heeft een plaats in Brussel. En als daar dan een feestje bij kan: waarom niet?”

LIESBET VANMECHELEN (51 ) Centrumverantwoordelijke GC Nohva 20

I

7 JULI 2021

geen taal zijn die alleen op school wordt gesproken. Dat volstaat niet.

De vraag naar Nederlandstalige activiteiten is dus groot. We hebben een ruimer aanbod aan Nederlandstalige activiteiten nodig, want ouders zijn actief op zoek en kijken zelfs niet meer naar de inhoud van de activiteiten. Ze willen vooral dat er Nederlands wordt gesproken. We zijn dus niet bepaald aan het wachten op een publiek. We zijn eerder aan het verzuipen.”

POPULAIRE SPEELWEKEN Welke activiteiten een gemeenschapscentrum aanbiedt, en welke focus het daarmee legt, verschilt van gemeente tot gemeente. Er zijn natuurlijk een aantal richtlijnen. Zo verwacht de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC), die het gebouw, het personeel en de werkingsmiddelen ter beschikking stelt, dat de gemeenschapscentra iets doen rond de speelweken omdat de vraag daarnaar hoog is in Brussel, en doet elk centrum wel iets met Nederlandstalige scholen. “Verder zijn de gemeenschapscentra behoorlijk autonoom,” zegt Vanmechelen. “Elk centrum is een vzw met een eigen bestuur en moet zich afstemmen op de buurt. Ik ben er daarom niet zeker van dat de focus op het Nederlands in elk centrum even sterk overeind blijft.”

B R U Z Z | I R E P O R TA G E

Waar de vraag naar Nederlandstalige activiteiten evenwel minstens zo hoog ligt, is in GC Den Dam in Oudergem. “Wij focussen op een erg breed publiek. Zowel Nederlandstaligen, mensen met interesse in het Nederlands, of een publiek dat ergens een band heeft met het Nederlands, zoals mensen met kinderen die naar het Nederlandstalige onderwijs gaan, komen hier over de vloer,” vertelt centrumverantwoordelijke Ria Vanden Driessche (55) terwijl ze ons de ruimte toont waar op dat moment een Hongaarse speelweek plaatsvindt. “Afhankelijk van de activiteit, trekken we andere leeftijdsgroepen aan. En ook wij krijgen veel vraag naar momenten waarop anderstaligen het Nederlands kunnen oefenen.”

“Of de focus in de activiteiten in elk gemeenschapscentrum even sterk bij het Nederlands ligt, hangt sterk af van de infrastructuur. In GC de Pianofabriek hebben ze erg veel zalen. Dan is het ook logisch dat daar vaak andere culturele feesten georganiseerd worden,” aldus Vanden Driessche. “Dat is een win-winsituatie,” vult Lieve De Beir (56), centrumverantwoordelijke van GC WaBO in Watermaal-Bosvoorde aan. “Het bevordert de uitwisseling tussen andere culturen en bijvoorbeeld de scholen waarmee het centrum samenwerkt.”

Zowel GC Den Dam in Oudergem (boven) als GC Nohva in Neder-OverHeembeek (rechts) mikt op een breed publiek, van jong en oud.

“Hoewel wij nog altijd veel Nederlandstaligen onder ons publiek hebben, zien wij de laatste jaren de vraag naar oefenmomenten in het Nederlands voor Frans- en anderstaligen toenemen,” aldus De Beir.

“De speelweken dienen daar ook voor een groot deel voor. We zien dat vooral de speelweek eind augustus erg populair is. Veel ouders willen hun kinderen nog een taalbad geven net voor de scholen weer van start gaan.”

heeft ook te maken met de geschiedenis van de gemeente. Maar de buurtbewoners vinden de dag vooral leuk om elkaar te vinden en te ontmoeten. Het is die richting die we opgaan.”

Bij GC Nohva wordt de 11 juliviering geïntegreerd in het zomerfeest.

“Op zulke momenten is het aandeel Nederlandstaligen wel groter dan bij onze andere activiteiten,” zegt Vanmechelen. “We zijn zeker niet verplicht om dat te vieren. Maar het Nederlands heeft een plaats in Brussel. En als daar dan een feestje bij kan: waarom niet?”

BELANGRIJK FEEST

SOIF D’APPRENDRE LE NÉERLANDAIS

EAGER TO LEARN DUTCH

Het Nederlands mag ook gevierd worden, vinden de gemeenschapscentra. Naar aanleiding van de Vlaamse feestdag organiseren de centra van Watermaal-Bosvoorde, Oudergem en Elsene op 11 juli een coronaveilige wandeling- en fietsroute en bekijken ze hoe ze daarbij zoveel mogelijk Brusselaars kunnen betrekken.

“Voor de Nederlandstalige gemeenschap in WatermaalBosvoorde is dat toch nog een belangrijk feest,” aldus De Beir. “Dat

La diversification croissante de la population bruxelloise a quelque peu modifié le public des centres culturels. Ils constituent toujours un point d’attache pour les Bruxellois néerlandophones, mais les francophones et autres Bruxellois qui veulent apprendre ou pratiquer le néerlandais fréquentent de plus en plus ces centres communautaires.

Conclusion : la demande de possibilités de pratiquer le néerlandais pour les non-néerlandophones est en nette augmentation.

An increasingly diverse Brussels population leads to changes in the people visiting the Brussels community centres. They are still a home base for Dutch-speaking residents of Brussels, but everyone who wants to learn or practice Dutch is increasingly also finding their way to the community centres. As a result, the demand for opportunities for non-Dutch speakers to practice Dutch is noticeably increasing.

FR

EN

7 JULI 2021

I 21

11 JULI JOHAN VERMINNEN OVER ZIJN BRUSSEL, ZIJN VLAANDEREN EN WAT 11 JULI VOOR HEM BETEKENT

‘Brussel moet meer naar zijn bevolking luisteren’

22

I

7 JULI 2021

Voor Johan Verminnen muzikaal meubilair werd in de Vlaamse huiskamers kroop hij in de binnenzak van Brussel om er daarna nooit meer helemaal uit te raken. Hij kende er zijn eerste lief, kruiste er ‘en stoemelings’ de wereld op zijn pad, terwijl hij de straten en de cafés bezong. “Brussel gaf me mijn vrijheid. Het was mijn Amérique à moi.”

— TOM PEETERS, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

BRUZZ | SPREEKTIJD

De avond voor dit interview heeft hij voor het eerst sinds lang weer met zijn band gespeeld en dat heeft zichtbaar deugd gedaan. Verminnen omhelst graag mensen, wil camaraderie voelen én delen (en is de talloze Zoom-sessies dus meer dan beu). “Ik voelde me gelukkig en opgelucht op het podium. Als zanger ben ik een nomade die zijn muzikanten normaal meer en intenser ziet dan zijn naaste familie. Zo’n extra rondreizende familie voelt als een veilige haven en compenseert teleurstellingen elders.

Musiceren heelt, troost en verzoent je met veel. Dat lijkt nu meer dan ooit nodig, want de wereld lijkt een terugslag te hebben gekregen. De digitalisering lijkt ons harder gemaakt te hebben.”

MOOIE DAGEN MET OUWE MATEN “Voor alles is er een tijd in het leven,” zegt hij nadat we hem gevraagd hebben of hij ooit spijt heeft gehad van zijn verhuizing uit Brussel. “Mijn vrouw wilde in het midden van de jaren 1980 terugkeren naar de streek waar ze was opgegroeid, en ik was toch altijd onderweg.” Dat de mensen hem na een half leven in Oost-Vlaanderen nog altijd vereenzelvigen met Brussel vindt hij niet erg. “Het komt door mijn liedjes,” beseft hij.

▼

J

ohan Verminnen vierde op 22 mei zijn zeventigste verjaardag en wordt daar op de Vlaamse feestdag voor gefêteerd in de spiegelzaal van het Brussels parlement. Samen met vrienden-muzikanten zal hij er terugblikken op een rijkgevulde carrière, in het bijzonder op zijn Brusselse jaren. Intussen is het al bijna 35 jaar geleden dat hij de hoofdstad inruilde voor het Vlaamse platteland. Eerst huurde hij in Sint-Martens-Latem. Later kocht hij in Hansbeke, waar hij ons ontvangt aan de werktafel waaraan tijdens de lockdown de biografie Mooie dagen tot stand kwam.

“Met al de festiviteiten rond mijn verjaardag – met behalve een boek ook een verzamelbox met zeventig liedjes en een (uitgestelde) tournee – heb ik veel teruggeblikt, maar ik heb vooral veel kunnen nadenken over mijn weg. Eens diep nadenken kan nooit kwaad, maar het was niet altijd even makkelijk, want nu ik hier alleen woon, word ik meer en meer met mijn beperkingen geconfronteerd. Het heeft me bescheidener gemaakt. Mensen denken dat artiesten in deze coronatijden grote meesterwerken geschreven hebben.

Maar dat klopt niet. Om te kunnen schrijven, moet je vrij zijn.”

Johan Verminnen: “Al die levensverhalen inspireren. Ken je de garçon van de Cirio die de hele dag neuriet? Hij doet dat niet zomaar, hij oefent zijn aria’s, want hij zit ook in een operettegezelschap. Geweldig toch!”

7 JULI 2021

I 23

▼

11 JULI JOHAN VERMINNEN OVER ZIJN BRUSSEL, ZIJN VLAANDEREN EN WAT 11 JULI VOOR HEM BETEKENT

BRUZZ | SPREEKTIJD

“Brussel gaf me mijn vrijheid. Het was mijn Amérique à moi, zoals Brel het mooi zong (in ‘Madeleine’, red.).

Ik trok erheen om aan de sociale controle van het dorp te ontsnappen.” Dat dorp was Wemmel. De uitvalsbasis vaak café Het Signaal, een beruchte kroeg die Verminnen runde en waar je folkconcerten kon meepikken. Erik Van Neygen, Kris De Bruyne en Raymond waren er kind aan huis. “Een mooie, onbezorgde tijd en het prille begin van mijn carrière,” klinkt het niet zonder melancholie. “Nu ben ik één van de last (men) standing van die kleinkunstgeneratie: Wim (De Craene), Wannes (Van De Velde), Zjef (Vanuytsel), Kris (De Bruyne) onlangs nog, allemaal strijders en ouwe maten met hetzelfde doel, zijn stuk voor stuk weggevallen.”

Het Signaal lag op een boogscheut van het huis waar de Verminnens opgroeiden. “Mijn vader was een gewone werkman, maar heel welbespraakt. Hij heeft de plaatselijke KWB-afdeling opgericht.

Mijn moeder, een bescheiden, zorgzame vrouw, diende bij een rijke familie in Elsene. Jozef Cardijn, de latere kardinaal, kwam weleens over de vloer. Zijn sociale bevlogenheid wekte ontzag op.”

“Dat je opkwam voor rechtvaardigheid was vanzelfsprekend in ons gezin. Samen staken we van jongs af aan spektakels in elkaar. We speelden poppenkast voor de hele buurt. Spelen heeft er altijd ingezeten. Ik heb het zijn natuurlijke gang laten gaan, tegen de wil van mijn vader in. Die had me liever een stiel zien leren, en hij heeft deels ook gelijk gekregen. De kommer en kwel van een carrière kan je immers niet in een boek samenvatten. De biografie heet Mooie dagen, maar er zijn ook andere (lees: lelijke) dagen geweest.” Zoals hij in het vrolijk klinkende ‘Ik Voel Me Goed’ met de onsterfelijke rijm ‘Laat de deurwaarders maar komen / Alles is al meegenomen’ ooit de zwaarste

periode uit zijn carrière verhulde.

Ironie is Verminnen nooit vreemd geweest. Zijn jongste studioalbum En daarna ga ik vissen vertelde níet wat hij ging doen nadat hij de pensioenleeftijd bereikt had.

Zingen doet hij tot morgenvroeg, toch? “Ik voel nu fysiek dat ik gisteren op het podium stond, maar mijn stem heeft me nooit in de steek gelaten. Zo lang het waardig kan, ga ik door. Gelukkig heb ik een goede technicus die mijn stem door en door kent.”

DE GRAAF VAN VLAANDEREN EN DE GARÇON VAN DE CIRIO Op weg naar zijn woonst in Hansbeke waren de vele authentieke hoeves met wit-blauwe luifels ons al opgevallen. Veel pittoresker kan het niet. De zanger zegt dat de meeste ervan nog steeds eigendom zijn van de oude graaf, Baudouin de Bousies-Borluut, Franstalige adel die de titel graaf van Vlaanderen draagt. Zelf pendelde Verminnen al vroeg tussen Nederlands en Frans (én Brussels), hét pluspunt van zijn passage aan het tweetalige SintPieterscollege in Jette. Een tumultueuze humaniora noemt hij het zelf: “De directeur zei: ‘Jij komt nergens in het leven’, maar hij heeft zich later moeten excuseren (Lacht).”

Het leverde de zanger geen diploma op, maar wel een uitstekende conditie en een open blik. “De fietsritten van en naar school waren onze Tour de France. We reden achter de tram, om de meisjes te groeten, of koersten tegen elkaar de Dielegemberg op, van Jette naar de Heizelhoogte. Op school had ik evenveel Frans- als Nederlandstalige vrienden. Het heeft me snel doen inzien dat de wereld groter was dan een Vlaams dorp. In mijn vrije tijd griste ik onder mijn lange regenjas platen mee uit La Maison Bleue of ging ik iets drinken in de Florio, waar een jukebox stond met alleen Frans chanson, of in poëziecafé De Welkom in de Rue des Bouchers,

“Brussel moet een open stad worden die alle culturen die er leven vertegenwoordigt. Soms heb ik de indruk dat dat nu niet zo is” JOHAN VERMINNEN Zanger 24

I

7 JULI 2021

ooit een volksstraat waar outlaws elkaar troffen, nu al jaren een tourist trap. Ik legde mijn oor te luisteren bij het kosmopolitische publiek van Bar Tropical, dat onder meer uit ex-huurlingen en -kolonialen bestond. In het gelijknamige lied sijpelt mijn vroege voorliefde voor wereldmuziek door.”

“In het Hof Van Engeland, vlak tegenover de KVS, ontmoette ik acteurs, maar ook havelozen, die daar de warmte opzochten. Dat zijn de spelers en de drinkers! Hun levensverhalen hebben mij geïnspireerd. Ken je die garçon van de Cirio die altijd aan het neuriën is? Hij doet dat niet zomaar, maar oefent zijn aria’s in, want hij zit ook in een operettegezelschap. Geweldig toch!”

Om Arno en diens nieuwste veroveringen te zien hoefde hij zelfs niet op café. “Van vierhoog in de Dansaertstraat kon ik binnenkijken in zijn appartement zonder gordijnen aan de overkant.”

“Eigenlijk is mijn hele carrière een aaneenschakeling van verhalen die ik in kroegen heb opgepikt. Aan de toog of op een terras schoof de wereld aan me voorbij, genoeg stof om een leven lang liedjes te maken.”

Het enige dat hij hier in Hansbeke heeft gemist, geeft hij toe, maar opnieuw: “Voor alles is een tijd, en die brengt je waar je moet zijn. Hier is het leven eenvoudiger, maar ook goed, al ben ik na dertig jaar nog altijd een ‘aangespoelde’, zoals ze hier zeggen. Als het over (ernstige)

JOHAN VERMINNEN Geboren op 22 mei 1951 in Wemmel Maakt zijn studies aan het Sint-Pieterscollege in Jette en het Conservatorium in Brussel niet af Debuteert in 1969 op tv in Ontdek De Ster met een lied in het Brussels dialect, brengt een eerste titelloos album uit in 1971 en breekt door met de single ‘Laat Me Nu Toch Niet Alleen’ in 1974 Blijft zijn hele leven liedjes schrijven en zingen over de hoofdstad, van ‘Brussel’ over ‘Bar Tropical’, ‘Vierhoog in de Wolken’ en ‘In de Rue des Bouchers’ tot ‘We Komen En We Gaan’ Verhuist in 1987 naar Sint-Martens-Latem en later naar Hansbeke Richt in 1992 de beroepsvereniging voor zangers en muzikanten Zamu op, werkt van 2007 tot 2016 als gedelegeerd bestuurder en voorzitter voor auteursrechtenvereniging Sabam, is nog steeds voorzitter van Brusseleir!, een vzw ter promotie van het Brussels

Johan Verminnen woont nu in het OostVlaamse Hansbeke: “Maar ik blijf een aangespoelde.”

zaken gaat, zoals dorpspolitiek, blijf ik een buitenstaander. Als ze me nodig hebben, hoor ik erbij.”

PRINCIPES DOEN PIJN Maar ook in Brussel was en is nooit alles koek en ei. “De stad bruist nog altijd, al is ze van gelaat veranderd, maar het gebrekkige onderhoud van stoepen en straten blijft me mateloos storen. Sommige wijken zijn een puinhoop en worden slecht beheerd. Aan de tunnels, die letterlijk op je dak vallen, is men bezig, hoor ik. Hopelijk legt men straks ook de Zenne opnieuw bloot.

Maar ik hoop vooral dat Brussel meer naar zijn bevolking zal luisteren. Het moet een open stad worden die alle culturen die er leven

vertegenwoordigt. Soms heb ik de indruk dat dat niet zo is. Hoe dat precies moet? Daar heb ik niet voor gestudeerd (Lacht). Ik heb alleen een diploma van de volksuniversiteit van het leven.”

Het positieve aan het voorbije anderhalve jaar is dat hem een heleboel mensen zijn opgevallen die voor de pandemie in de schaduw bleven: “Goeie mensen die door zich te verenigen en in te zetten voor anderen kleine kiezeltjes verlegd hebben in de rivier. De prijs van ‘Brusseleir van’t joêr’ hebben we uitgereikt aan het zorgpersoneel.

Een gesprek met een Portugese dame die de Covidafdeling van een Brussels ziekenhuis beheerde, zal me altijd bijblijven.”

In zijn thuisbasis was er dan weer een groep jonge Hansbekenaars die tijdens de lockdown ‘Mooie dagen’ omdoopte in ‘Coronadagen’. “We hebben het ingeblikt in de opnamestudio van de zonen van de dorpsdokter die een bandje hebben, vervolgens door de luidsprekers van de kerktoren laten schallen en iedereen zong mee. Zelfs in de politiek, waar iedereen zijn gal nu op spuwt, worden soms nog stenen verlegd.” Nee, zo geniaal als de oude (Vic) Anciaux, die de Franstaligen ooit liet geloven dat ze met de Botanique de hoofdvogel hadden afgeschoten, en zelf de AB inlijfde voor de Vlaamse Gemeenschap, zijn ze niet meer, vindt hij.

Na enig aandringen noemt hij met Sven Gatz “iemand die wel verder kijkt dan de volgende verkiezing”.

Later valt ook de naam Sammy Mahdi, “die tenminste probeert rechtvaardig te zijn – ongelofelijk wat voor bagger hij nu via sociale media over zich heen krijgt (in de kwestie van de hongerstakende sans-papiers, red.). Maar principes doen altijd pijn!”

Zelf maakte hij kennis met de

terreur van de sociale media toen hij kantoor hield in de Aarlenstraat als voorzitter van auteursrechtenvereniging Sabam. “Ik wist dat ik me als bekende kop in zo’n functie niet populair kon maken. Voor de gewone mensen is auteursrecht een taks, en voor diegene die het moet krijgen, is het altijd te weinig. Ik huldig het credo van wijlen Achiel Van Acker. Die droeg zijn secretaresse ooit op: ‘Doe een strik rond de goede kritieken en leg ze in de linkerschuif, de slechte stop je in de rechterschuif. Als de schuiven vol zijn zal ik ze weleens bekijken.’”

DE NIEUWE LICHTING Dochter Paulien heeft zijn kleinzoon Boas genoemd, Hebreeuws voor ‘sterk, rechtvaardig’. “Ik hoop dat hij sterk genoeg zal zijn om rechtvaardig te kunnen zijn. Mijn littekens zijn niet te tellen, maar de wonden zijn allemaal geheeld. De beste remedie is altijd het eenvoudige contact geweest met mensen die het goed bedoelen.”

En natuurlijk blijven spelen, al zal ook dat op 11 juli pijn doen, want twee jaar geleden overleed zijn oudste zus precies op die dag. “Ik moest optreden en heb haar nog even aan de telefoon gehad. ‘Ik zal voor u zingen, want dat is mijn taak,’ zei ik. ‘Dat moet ge doen,’ antwoordde ze. ‘Het is goed zo.’ Die avond heb ik voor haar ‘Met zeven aan tafel’ gezongen.” Ondertussen blijven er daar drie van over. “Ook op haar herdenkingsfeest zal hij niet aanwezig kunnen zijn, want trouw aan zijn nomadisch troubadourschap speelt hij in de voormiddag in Knokke om daarna meteen naar het Brussels parlement door te reizen.

Polsend naar de toekomst van het Vlaamse lied botsen we op een extra tere plek van de man wiens liedjes licht en populair mochten zijn, maar wel altijd ergens over

gingen. “Tegenwoordig lijkt het soms alsof je (je) publiek niet meer mag (doen) nadenken, alsof men alleen maar een deuntje wil horen en geen lied meer. Ik vind het bijvoorbeeld jammer dat ‘We komen en we gaan’, dat over het Brussel van nu gaat, niet opgepikt werd door muzieksamenstellers, die het houden bij mijn bekende hits.”

Het alternatief oogt niet rooskleurig, zo bleek toen hij onlangs samen met Stef Bos getuige was van de opnames van het muziekprogramma dat de VRT op 11 juli zal uitzenden. “Ik zag een gast die Metejoor heet en een duet zong met een meisje. We begrepen er niets van. Dan volgde een meisje met een hit. Haar ‘Vuurwerk’ klonk vrolijk, maar veel reden tot vrolijkheid hoorden we niet. Oké, Buurman is wél een echte zanger, en Mama’s Jasje kan iets overbrengen.

Maar toen Regi en Niels Destadsbader verschenen, keken Stef en ik elkaar opnieuw vragend aan. Dat waren gewoon woorden met een klank. Het ging opnieuw nergens over.” Troubadours zullen het nooit worden, zeggen we, terwijl we hem een denkbeeldig en dus coronaveilig schouderklopje geven. “Nee, maar je vraagt je toch af: is dat dan de nieuwe lichting Vlaamse populaire muziek waar we over dertig jaar nog naar zullen luisteren?”

JOHAN VERMINNEN 70 Op 11 juli, van 15.30-17 uur, Brussels parlement, www.brusseldanst.be TV: 11 juli, 18.10 uur, Vlaanderen Feest (Eén), Belpop Classics: Johan Verminnen (VRT NU) Boek: Mooie Dagen.

Een Biografie, Johan Verminnen, Karel Michiels (Houtekiet) CD-box: 70 (Universal)

BRUXELLES DANS L’ŒIL DE VERMINNEN

VERMINNEN’S VISION OF BRUSSELS

À l’occasion de son 70e anniversaire, Johan Verminnen revient sur ses années à Bruxelles. Même s’il a déménagé dans la campagne flamande il y a près de 35 ans, ses chansons restent indissociables de la capitale, qui lui a donné sa liberté et élargi ses horizons. Pendant le confinement, le chanteur, confronté à ses limites, a

On the occasion of his 70th birthday, singer-songwriter Johan Verminnen looks back on his years in Brussels. Even though he moved to the Flemish countryside almost 35 years ago, his songs remain inextricably linked to the capital, which gave him his freedom and broadened his horizons.

Verminnen, faced by his own

FR

beaucoup réfléchi. Cela lui a manqué de faire de la musique live pour compenser les déceptions subies ailleurs.

Dans un monde qui devient de plus en plus dur, le simple contact avec des personnes bien intentionnées s’avère salutaire. Quant à Bruxelles, il espère qu’elle deviendra une ville encore plus à l’écoute de ses habitants.

EN

limitations, has spent the lockdowns thinking a lot. He missed the live music that always compensated for disappointments suffered elsewhere. In a world that is getting tougher, simple contacts with people who mean well proved to be healing and he hopes Brussels will become the open city that listens to its people even more.

7 JULI 2021

I 25

WOONTOUR DOOR GROENE GEMEENTES INSPIREERT VLAMINGEN ÉN BRUSSELAARS

‘Die prijzen zijn ontnuchterend’ De charmante steegjes en de verdoken pluktuinen in Oudergem, Watermaal-Bosvoorde, Elsene en Sint-Gillis kunnen de deelnemers aan een gegidste woontour van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) erg bekoren. Niet iedereen kent die groene kant van Brussel, maar een verhuizing zit er door de hoge prijzen niet meteen aan te komen.

— ELLEN DEBACKERE, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

H

B R U Z Z | R E P O R TA G E

et is zaterdagnamiddag en negen tegen de regen uitgedoste fietsers staan vol verwachting onder het viaduct aan metrohalte Herrmann-Debroux in Oudergem. De Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) en gidsorganisatie Brukselbinnenstebuiten trekken met hun woontours – die ze al sinds 1997 organiseren om mensen te enthousiasmeren over wonen en leven in de stad – niet enkel Vlamingen aan. Maar liefst vijf van de in totaal negen – Nederlandstalige – deelnemers zaterdag blijken al in Brussel te wonen. “Brusselaars participeren om hun stad beter te leren kennen of om te verhuizen naar een nieuwe wijk binnen Brussel,” vertelt Lisa Schouppe van de VGC. “De bezoekers uit Vlaanderen komen doorgaans uit stedelijke omgevingen.”

De gids gaat meteen van start met wat beloofd werd: een fietstocht langs de groene plekjes van de hoofdstad. Aan de Appelbloesemgaarde in Oudergem, waar de beek van de Woluwe langskomt, houdt ze voor het eerst even halt en geeft ze meteen ook een idee van de gangbare prijzen in de wijk. “De woningprijzen zijn met tien tot twintig procent toegenomen,” klinkt het. “Maar al vóór de coronaperiode moest je hier ruwweg 500.000 euro neerleggen voor een huisje.”

26

I

7 JULI 2021

Dat komt als geen verrassing voor Elsenaar Guy Bourgeois (44), die deelneemt aan de woontour om nieuwe buurten te leren kennen.

“Het is hier zeer groen en de sfeer is fantastisch, maar de prijzen zijn ontnuchterend. Ik ben al eens komen kijken om hier te huren, maar het financiële aspect houdt me tegen.” Ook Peter Beda (49) kijkt de kat nog even uit de boom.

“Ik woon al twintig jaar in Brussel.

Vandaag woon ik in Laken, maar werk in Elsene. Ik zou graag een beetje dichter bij mijn werk wonen: vandaar dat ik aan deze tour deelneem. Daarnaast wil ik ook in het groen wonen, liefst dicht bij het Zoniënwoud of het Ter Kamerenbos. Ik betaal momenteel 800 euro huur per maand voor 100 vierkante meter. In Elsene krijg je daar nog maar de helft in oppervlakte voor.

Dus ik zal nog even moeten uitkijken.”

GROENER DAN PARIJS Aan enthousiasme geen gebrek bij de deelnemers. Wanneer we halt houden aan de Dorpelingentuin in Oudergem, een groene oase met moestuintjes en speeltuigen op het dak van een gemeentelijke sporthal, laaft iedereen zich aan de vele kruiden en pittige radijsjes die de tuintjes voortbrengen. Maar ook hier geeft een buurtbewoonster en initiatiefneemster van de tuin toe dat de prijzen niet gegeven zijn.

“Onlangs werd nog 500.000 euro betaald voor een klein arbeidershuisje.”

Daar schrikken Alena Tereshchenko (33) en Wout Standaert (34) uit Sint-Niklaas toch even van. “Wij zijn een internationaal koppel, maar wonen nu op een

plaats die wel erg Vlaams is,” vertelt Tereshchenko, die in Oekraïne geboren werd en acht jaar in Parijs heeft gewerkt. “Daarom zoeken we een nieuwe stek in

“Vooral mensen in de buurt van Gent lijken te zeggen dat we gek zijn door naar Brussel te willen” ALENA TERESHCHENKO Deelneemster aan de woontour

Brussel. Bovendien heb ik onlangs werk gevonden in Ukkel.”

“De prijzen zijn echter too much.

Nu hebben we een tuin, maar dat zal hier wellicht niet lukken. Als er een

park in de buurt is, dan is het voor ons ook goed.” Tereshchenko vertelt dat veel Vlamingen hen afraden om naar Brussel te verhuizen. “Vooral mensen in de buurt van Gent lijken te zeggen dat we gek zijn door naar

PENDELEN BEU “Zodra de voortuinen verdwijnen, verlaten we Watermaal-Bosvoorde en rijden we Elsene binnen,” horen we de gids vertellen als de onweersbui even gaan liggen is. “Elke gemeente heeft een eigen woonbeleid en dat van Elsene is veel stedelijker.” Volgens Annemie Pijcke (56), die de groene woontour voor Brukselbinnenstebuiten al vier jaar begeleidt en zelf in Oudergem

woont, krijgt ze het vaakst vragen over het openbaar vervoer, de bereikbaarheid en de prijzen van de woningen.

“Het publiek is divers,” aldus Pijcke. “Vaak zijn het mensen die hier al werken en het pendelen beu zijn. Vandaag valt het op dat de groep hoofdzakelijk uit dertigers en veertigers bestaat. Maar regelmatig zijn het ook vijftigers van wie de kinderen net uit huis zijn en die beslist hebben terug naar Brussel te keren.” Lisa Schouppe van de VGC merkt op dat er doorgaans iets meer vrouwen dan mannen op de thematische woontours afkomen en dat deelnemers vaker alleen dan samen wonen. “Vooral de thematour rond cohousing is de laatste tijd erg populair. Net zoals de woontours waar we meer betaalbare wijken in ontwikkeling van Brussel verkennen.”

Wanneer de woontour in de buurt van het Zuidstation tot een einde komt, laat Steven Mortelmans (38) uit Mortsel weten erg van de tour te hebben genoten. “Ik heb geen verhuisplannen. Maar men zegt vaak dat de Vlaming de hoofdstad niet goed kent en ik wil zo niet zijn. Ik kwam dus enkel uit interesse.” Ook voor Alena Tereshchenko en Wout Standaert uit Sint-Niklaas bracht de rondleiding inspiratie. “We hebben veel geleerd vandaag. Alles is erg mooi, maar zo duur. We zouden snel rijk moeten kunnen worden.”

IINFO www.woneninbrussel.be

BRUXELLES À BICYCLETTE

BICYCLE TOURS TO DISCOVER THE CITY

Avec une visite guidée à vélo à travers Auderghem, Watermael-Boitsfort, Ixelles et Saint-Gilles, la Commission communautaire flamande veut montrer que de nombreux quartiers urbains sont plus verts qu’il n’y paraît. Bien que les charmantes ruelles et les jardins cachés aient de quoi charmer les participant.e.s, beaucoup ne comptent pas déménager de sitôt. Les prix des logements sont en effet particulièrement élevés.

With a guided bicycle tour through Oudergem/ Auderghem, Watermaal-Bosvoorde/ Watermael-Boitsfort, Elsene/Ixelles and Sint-Gillis/Saint-Gilles, the Flemish Community Commission wants to show that a lot of urban neighbourhoods are greener than they might appear. Although the charming alleyways and hidden gardens can charm the participants, for many a move is not yet imminent, the prices of the homes are too high for most.

FR

B R U Z Z | R E P O R TA G E

De Dorpelingentuin in Oudergem, een groene oase, waar de deelnemers aan de woontour even van de fiets gaan om te genieten van kruiden en radijsjes.

Brussel te willen. Maar in Vlaanderen is het ook erg dichtbebouwd. In Parijs zijn ze dan wel weer fan van Brussel. Ze zeggen daar dat Brussel groener is.”

Wanneer de gids tuinwijk Floréal wil tonen, barst plots een onweer los boven Watermaal-Bosvoorde. De Nederlandse Harriët Slager (40) laat er haar humeur niet door vergallen: ze vindt fietstours namelijk heel leuk.

“Daarnaast participeer ik ook om deze voor mij onbekende wijken beter te leren kennen. Ik woon al tien jaar vlak bij het Kasteleinsplein. Samen met mijn partner en ons kindje woon ik in een erg ruim appartement, maar de aankoop daarvan zou ons te veel kosten. De aanwezigheid van de Europese ambtenaren drijft de prijzen enorm omhoog. Daarom zoeken we iets wat in het groen gelegen is, maar zich ook op slechts vijf tot tien minuten wandelen van een kroeg bevindt. Deze wijken zijn fantastisch, maar als we elders iets goedkopers vinden, is dat ook goed.”

EN

7 JULI 2021

I 27

IN 1944 STORTTE EEN AMERIKAANS VLIEGTUIG NEER IN MOLENBEEK

De crash van Scheutbospark In juni 1944 stort een vliegtuig neer in het Scheutbospark. Jaak Baudewyns ziet als kind de brandende brokstukken vallen. Zijn zoon reconstrueert nu de bijna vergeten geschiedenis. — LILITH GEERAERTS

“

I

k hoor dat verhaal al vijftig jaar.

Mijn vader pakt er graag mee uit,” vertelt Mario Baudewyns, een goedlachse amateur-historicus. “En op een dag merkte ik dat de details in het relaas van mijn vader begonnen te veranderen. Zijn geheugen begon hem in de steek te laten. Toen wist ik: het is tijd om het verhaal uit te spitten.” Zo gezegd, zo gedaan: vanaf deze week vertelt een bescheiden infobord alle voorbijgangers het verhaal van de tragische crash in het Scheutbospark.

Op vrijdag 23 juni 1944 bij valavond spelen zes jongens van

veertien jaar in de schaduw van de kerktoren van Dilbeek, wanneer ze een brandend vliegtuig zien neerstorten. Op de hoek van de Moortbeekstraat, voor een cafeetje op de grens tussen Dilbeek en Brussel, vinden ze een gewonde parachutist.

Jaak Baudewyns – en één andere getuige – staat er met z’n moeder bij.

Zij zit in het verzet. Duitse soldaten plukken parachutist Billie Spindler al snel van de kasseien en brengen hem naar het hospitaal van Sint-Gillis met een hoofdletsel. De brokstukken van de cockpit landen in en rond

het park, waar Duitse soldaten de lichamen van nog acht jongens vinden. De vader van Mario neemt een stuk aluminium van het vliegtuig mee naar huis, om jarenlang te bewaren.

“Mijn zoektocht begon natuurlijk op het internet,” vertelt Baudewyns.

“Daar vond ik berichten over een vliegtuigcrash in Huizingen. Er zijn veel amateurs bezig op websites,

maar hun informatie is vaak een beetje onbetrouwbaar. In Nederland bestaan er een paar hele goede sites – Find The Grave bijvoorbeeld – en daar vond ik dan weer wel verwijzingen naar de Palokestraat in Molenbeek. Precies zoals mijn vader het had verteld, de helft in Dilbeek en de helft in Molenbeek. Ik werd doorgestuurd naar documenten van de Amerikaanse militaire overheid,

N-VA Brussel wenst u IE

LIANT

SE AL

M -VLAA NIEUW

NIEUW-VLAAMSE ALLIANTIE

NIEUW-VLAA

MSE ALLIAN

TIE

Joseph Van Dyke was de piloot van het neergestorte vliegtuig.

Mario Baudewyns (midden) bij de inhuldiging van het infobord. © SASKIA VANDERSTICHELE

“Ja, ik herkende mij wel in Spindler. Ik was ook ooit een jongen net als hij, negentien jaar oud, op de universiteit. Ik probeer steeds maar te begrijpen waarom hij zijn studies opgaf om bij het leger te gaan. Die herkenning maakt het persoonlijk. Je zou zo iemand van hen kunnen tegenkomen op een terras, in een café. Het had zelfs mijn zoon kunnen zijn.” Zou het toeval zijn dat Baudewyns zoon zélf piloot is geworden?

“Ik kon de bejaarde zus van een van hen nog nieuws geven over haar broer”

ZUS MARTHA

MARIO BAUDEWYNS Amateur-historicus

en kreeg een opgepoetste versie opgestuurd van de Missing Action Crew Report (MACR). In feite moest dat het rapport zijn dat alles beschrijft, elk verloren oorlogsvoertuig, met geschriften van ooggetuigen. Daar stond ‘ie dan – serienummer 41/28822, de Van Dyke Crew.”

Piloot Joseph Van Dyke had roots in Vlaanderen of Nederland, en was opgegroeid in Detroit. De meeste

jongens in het vliegtuig hadden Europese roots, en gingen ver van huis op avontuur. De piloten en copiloten hadden een officiersopleiding op zak, en één van hen was zelfs aan een universitaire opleiding begonnen. De jonge Billie Spindler had zich opgegeven om mee te vechten aan het front, uitzonderlijk voor een jongen van zo’n goede komaf.

Van Spindler werd niets meer gehoord. Hij werd naar het ziekenhuis in Sint-Gillis gebracht, een Duits oorlogsziekenhuis waar hij overleed.

Zijn familie vroeg zich tot nu af wat er met hem was gebeurd. Tot Baudewyns naar Martha belde – de nog levende zus van Billie, in de VS. “Dat was werkelijk machtig. Dat ik een oude, bejaarde dame nog nieuws kon geven over haar broer.

Dat hij nog leefde, toen hij op de grond landde. Martha en haar familie werden pas jaren later op de hoogte gebracht van het ongeluk. Je moet weten, die Amerikaanse administra-

tie was veel slordiger dan die van ons. ‘Omgekomen in een crash’, stond er. Ze heeft me de documenten die ze kreeg nog doorgestuurd. Het ging zelfs over een verkeerd vliegtuig.

Die vrouw was zo blij dat ze wou meebetalen aan ons herinneringspaneel in het park. Dat was natuurlijk niet onze bedoeling.”

Ook vandaag is de horror van de oorlog altijd wel ergens ter wereld nog dichtbij, vindt Baudewyns, al wil hij niet de nadruk leggen op de negatieve kant van het verhaal. Maar het vliegtuig neergehaald boven Oekraïne in 2014? Zelfde principe, zegt Baudewyns. “En ik hoef je niet te zeggen hoeveel mensen in Brussel weten wat oorlog is. Dus uit zo’n oorlogsverhaal moet je lessen trekken - het verbindt ons in de zekerheid dat we dat nooit meer willen.”

Vanaf nu leeft de ploeg van Joseph Semes Van Dyke dus verder, op dat klein stukje Brussels groen waar de jongens 77 jaar geleden uit de lucht vielen. En dat dankzij een kleine jongen die zijn hele leven bleef voortvertellen wat hij die dag aan de kerktoren zag.

een fijne Vlaamse feestdag! xxx

Cieltje Van Achter Fractievoorzitter Brussels Parlement

Gilles Verstraeten

Brussels Parlementslid

Mathias Vanden Borre Brussels Parlementslid

Annabel Tavernier Vlaams Parlementslid

Karl Vanlouwe

Vlaams Parlementslid Fractievoorzitter Senaat

7 JULI 2021

I 29

Atomium Play

e g a t S On for e g n a h C ©Valentin

a Riccardi

A fun and digital game to guide you through the Atomium

14/08

Visit the Atomium and discover the secrets of the icon of Brussels

Atomiumsquare - 1020 Brussels

atomium.be

©Valentina Ric ca

rdi

n a T é m é T

blackwave. @ La Tricoterie

Teken de Oxfam-petitie voor het klimaat en win een duoticket! onstageforchange.be

Culture.

NL | FR | EN CULTURE COMES BACK TO LIFE

SEPPE BAEYENS, MARTHA BALTHAZAR AND YASSIN MRABTIFI TALK ABOUT ‘BIRDS’

‘It is okay to dance in the streets’ 31

Culture. Dance

EN

Dance like the birds fly: impulsively and freely, in the urban public space, and all together – without hierarchy and without exclusion. That is the intention with Birds, the new project in which Seppe Baeyens, Yassin Mrabtifi and Martha Balthazar want to get an ultra-diverse cast, the public and chance passers-by moving.

— MICHAËL BELLON, PHOTOS SASKIA VANDERSTICHELE

T

he old Delhaize site on Osseghemstraat/ Rue Osseghem in Molenbeek has recently become the home of circus Espace Catastrophe, which has moved out of IJskelderstraat/Rue de la Glacière in Sint-Gillis/ Saint-Gilles and changed its name to UP! − Circus & Performing Arts. This week you can also see Birds by Seppe Baeyens, Ultima Vez and KVS there.

As soon it is possible, Birds will become an interactive performance that will engage audiences and casual passers-by in public squares in cities, but the current Covid situation still requires a small in-between step. Hence the premiere in the large courtyard on Osseghemstraat/Rue Osseghem, which almost looks like a town square and which you can see from the street side, and from the old residential towers and new residential blocks.

We meet the three co-creators of this exceptional project. First there is Martha Balthazar, just graduated with a Master in Dramatic Arts from the KASK in Ghent, where she lived all her life before coming to Brussels at the very beginning of Birds for an internship with Seppe Baeyens. “I am not trained as a choreographer, but had seen Invited and was very impressed with the warmth and quality of Seppe’s performance,” Balthazar says. “Once my Bachelor’s was done, I had about had it with the boundaries of the classical theatre world. I found everything beyond that more interesting. Seppe’s Atelier Quartier that I took part in here opened up a new world for me, in which the artistry was shared by everyone and there is an interesting overlap of what is too often called ‘amateur art’

in the professional field. That’s what our industry needs.”

Martha Balthazar likes Brussels. “I dislike the annual wave of people from Ghent who, once they have moved to Brussels, talk about Ghent as the ‘provincial town’ with a kind of arrogance.

But Brussels is many cities in one, and a cultural hotbed that goes beyond what takes place within theatres and exhibition spaces. In Brussels you are also confronted with the problems in a more immediate way. Where other cities manage better to push the misery to the outer edges, Brussels has failed to become an amusement park like so many other cities aspire to.”

NEW MIGRATION That’s where the good-humoured dancer and choreographer Yassin Mrabtifi comes in on a whim. He can’t have come far, because he is still a passionate resident of Molenbeek, which he already portrayed in his dance stand-up comedy From Molenbeek with Love. “I can cycle to KVS, Ultima Vez and now Espace Catastrophe has settled here too. Following on Decoratelier and Recyclart, it’s another sign that Molenbeek has changed a lot in a short time.”

“My street was once a mix of many cultures, then the Belgians moved away and the Moroccans stayed behind, now other people are moving in again, and many Flemish people too: that’s the new migration in Brussels.”

Gentrification is lurking around the corner, Mrabtifi also sees how the global rise of the big cities plays into this. But the Beekkant district, where we are now, remains his district. “It is a little less well known than Zwarte Vijvers/

“We’re not going to take over or claim anything, but very gently infiltrate for a composition between cast, theatre audience and passers-by” SEPPE BAEYENS Choreographer

32

Étangs Noirs but there’s also a lot going on. The Abdeslam brothers were from here, and until the attacks there was nothing for young people to do here. After that the focus was on other parts of Molenbeek. I had few options myself, until I saw steppingstones here and there through artistic initiatives and community work. A business like MolenGeek also provides a lot of energy. The fact that some genius from Molenbeek (MolenGeek founder Ibrahim Ouassari, ed.) is known as far away as Silicon Valley shows that there are possibilities that can motivate young people and that go against the polarization and the farright’s vision of the hellhole.”

As for himself, Mrabtifi sees a role in showing the power of dance to the community. For example, this afternoon he’s going to “do a sexy hip-hop cabaret dance at an assisted living facility,” something he’s “looking forward to.”

97-YEAR-OLD DANCER Finally, there is Seppe Baeyens, the initiator of Birds. He comes from Ultima Vez in Zwarte Vijversstraat/Rue des Étangs Noirs, where he started as a choreographer ten years ago. With Tornar and Invited he already made inclusive,

intergenerational, participatory success productions. Baeyens has some good news; he will end his time with Ultima Vez after the last joint project Birds. This summer he will start under the auspices of his new non-profit organisation Leon, named after the 97-year-old dancer Leon Gyselynck, who among other things could be seen in Tornar.

“We’ve made a show every three years until now − Tornar in 2015, Invited in 2018, and Birds in 2021. We want to do ten more shows three years apart. Why? Because I find the processes leading up to the performances more important and interesting than the productions themselves.

I would like the productions to be the processes.

Here in Molenbeek you can’t plan something in advance, arrange it and then say ‘come and see’.

You have to base it on the environment you’re in and have a bit of a run-up to get to know people.

With Leon we are going to work on that. With a pool of artists, with dance as a binding agent in workshops and projects, and with a whole range of local organisations. After the summer, we will also take up a permanent position at the Huis van Culturen en Sociale Samenhang/Maison des Cultures et de la Cohésion Sociale.”

▼

BRUZZ

| R E P O R TA G E

The ultradiverse cast of Birds will try to make you dance.

Left to right: Yassin Mrabtifi, Seppe Baeyens, and Martha Balthazar. “The processes leading up to the performances are more important than the productions themselves.”

33

▼

SEPPE BAEYENS, MARTHA BALTHAZAR AND YASSIN MRABTIFI TALK ABOUT ‘BIRDS’

B R U Z Z | R E P O R TA G E

But first there is Birds, a performance with an eighteen-member cast that stems from Baeyens’ Atelier Quartier, for the past three years organised on Saturdays – although not so much with a view to taking part in a performance, but with the aim of giving everyone a taste of dance as a common language.

Baeyens and Mrabtifi had been looking for an opportunity to do something together ever since they met in the kitchen and the backrooms of Ultima Vez, when Mrabtifi was playing in Talk to the Demon, Spiritual Unity or In Spite of Wishing and Wanting by Wim Vandekeybus. Balthazar has known Baeyens since she followed a workshop with him at Kopergietery as a child, and was an enthusiastic audience participant in Baeyens’ celebrated participatory dance performance Invited, after which she initially joined the

place and want to democratise dance. Birds is more of a social composition than a technical dance composition.”

“It’s the many encounters here that provide the energy we float on,” adds Balthazar, “that’s how we come to a community where every individual is allowed to be there, but where there seem to be no leaders.”

Mrabtifi knows that dance not only can be democratic and accessible, but also risks encountering emotional or intellectual prejudices, but it is these prejudices that he wants to eliminate with great enthusiasm. “Part of my mission is to show Molenbeek that it’s okay to dance. People look disapprovingly at a man who dances, but there in fact is a deep affection for dance in most communities. It is the way others look that often keeps people from dancing, and

“For me, the street is where the future of theatre lies because there is nowhere to hide there” YASSIN MRABTIFI

preliminary research for Birds as an intern.

The predominantly non-professional cast is, even more than before with Baeyens, a mirror of Brussels society, in which all ages and backgrounds are represented. “Communities can learn a lot from each other, but they are too divided,” Baeyens says. “At school and in clubs, sixteen-year-olds are put together with all other sixteen-year-olds. We see the studio as a meeting

we want to break through that social pressure by dancing in the streets and inviting the others to dance with our eyes. Feeling good must prevail over the stress of the technical side or social pressure. When someone in our group lets go of his inhibitions and dares to open up, this in turn gives a tremendous energy to the others. Just as the cast members influence each other, they will also influence the audience and passers-by.”

Martha Balthazar: “In Invited and Birds, the other person looking is in fact what makes you dance because there’s so much trust in it. You see the cohesion and connections in the cast and that works like a trampoline for the audience.”

“We have indeed noticed that eye contact is the basis,” agrees Baeyens. “With Invited we touched people physically, now with the masks we can’t even offer a smile. But you can also create a softness and take someone into our temporary community with your body. When dancing, there is no right or wrong either. We create a safe playground where each individual can explore or complete dance in their own way.

You can also feel free to choose not to participate and just watch. The cast is more of a catalyst than a performer, setting processes in motion for 60 to 70 minutes. Because the cast is very mixed, they also mix easily with audience members and passers-by. The meeting between the two musicians also creates a new language. Putting Saif Al-Qaissy, a traditional percussionist, and Stef Heeren, who works with electronics, together makes a personal link to many people.”

RULES AND CONVENTIONS Between the former studios and the current première, there were experiments with local communities in the public space during residencies in Düsseldorf, Berlin, Ghent, Leuven and Molenbeek. Since Covid, the work has continued mostly in studios and semi-public spaces, such as at the Circularium business center, Decoratelier or La Maison des Cultures. It is a shame that the première will also take place in the semi-public 34

Dancing freely on the large courtyard of the circus centre UP!

courtyard in the Osseghemstraat/Rue Osseghem and not on a city square, but ten percent of the tickets will in any event go to local partners.

Baeyens: “The public space is the starting point. In Invited, we invited the world into the theatre but still felt those theatre walls. Now we’re bringing the theatre out into the world.

We’re not going to take over or claim anything, but very gently infiltrate for a composition between cast, theatre audience and passers-by.

For example, by suddenly executing a walkway of a passer-by all together, or adding a circle to that pathway that eventually becomes a swirl.”

Balthazar: “Corona has made that exercise difficult, but also enormously relevant. So we’re happy to have found a space like this that is still part of the city. There is now such a political tension on public space, on being together, on spontaneity and uncontrolled movements, that Birds is only going to get more interesting.”

Mrabtifi: “In plazas where people take their fast, straightforward route, we want to add something. To me, birds are the symbol of freedom that breaks through the straight lines.

We want to draw the patterns of the birds in the sky on the ground so that the birds from above look down in surprise. For me, the street is also where the future of theatre lies because there is nowhere to hide there.”

Balthazar: “Even though the conventions in the space we call ‘public’ are extensive. Just standing still and looking around can seem threatening. Doing something together with more people quickly looks like a demonstration. The terraces also take up space from people who can’t

afford them. For example, roles in public space are also often gendered. Just playing sports in a square is still often a manly thing.”

After three years, the three co-creators are clearly ready for the première. We don’t easily exhaust all the things Birds touches on.”

Baeyens still tells about that rehearsal afternoon when they just sat and watched how birds learned to swarm, flock and react to the impulses of the wind in astonishment. As a source of inspiration he also refers to the famous installation Der Lauf der Dinge by Peter Fischli and David Weiss, who used physical and chemical processes between everyday objects to compose a poetic, visual chain reaction.

Mrabtifi, for his part, talks about TikTok films in which local dancers regard the tourist terrace crowd as spectators, and Balthazar about how in Berlin, they started moving through the streets in a more fluid and playful way even outside of rehearsals, dreaming that all the city’s inhabitants would adopt that attitude. This reminds Mrabitifi of the connecting ritual around the Kaäba in Mecca, also because of the circular movement that will be very present in Birds, bringing together the energy of those present and raising it to great spiritual heights. “Each performance will be different each time because the spaces, the participants, the perspectives and the events will bring something new each time.”

BIRDS 7 > 11/7, UP!, www.kvs.be, www.ultimavez.com On 7 July, the soundtrack for Baeyens’ production Invited will be presented on CD. The Birds soundtrack will be released at the end of August.

VRIJE VOGELS IN MOLENBEEK Dansen zoals de vogels vliegen: impulsief en vrij, in de stedelijke publieke ruimte, en allemaal samen – zonder hiërarchie en zonder uitsluiting. Dat is het opzet van Birds, het nieuwe project waarmee Seppe Baeyens, Martha Balthazar en Yassin Mrabtifi een ultradiverse cast, het publiek én toevallige passanten in beweging willen krijgen. Zodra het kan, wordt Birds een interactieve voorstelling die publiek en passanten zal betrekken op publieke pleinen in de steden, maar de huidige coronasituatie vraagt nog om een kleine tussenstap. Vandaar de première op het grote binnenplein van de circuswerkplaats UP! aan de Osseghemstraat in Molenbeek.

Cocreator Seppe Baeyens: “Wij zien de studio als een ontmoetingsplek en willen dans democratiseren. Birds is meer een sociale compositie dan een technisch dansante compositie.” Martha Balthazar vult aan: “Het zijn de vele ontmoetingen hier die de energie leveren waar we op drijven. Zo komen we tot een gemeenschap waarin elk individu er mag zijn, maar waarin er geen leiders lijken te bestaan.” En Yassin Mrabtifi: “Een deel van mijn missie is Molenbeek te tonen dat het oké is om te dansen. Het is het oog van de anderen dat je er vaak van weerhoudt te dansen. Die sociale druk willen we doorbreken door in de straten te dansen en de anderen met onze ogen juist uit te nodigen om mee te doen.”

NL

OISEAUX LIBRES À MOLENBEEK Danser comme les oiseaux volent : de façon impulsive et libre, dans l’espace public urbain, et tous ensemble – sans hiérarchie et sans exclusion. Telle est l’intention de Birds, le nouveau projet avec lequel Seppe Baeyens, Martha Balthazar et Yassin Mrabtifi veulent faire bouger une troupe ultra-diversifiée, le public et les passants.

Dès que possible, Birds deviendra une performance interactive qui impliquera le public et les passants des places publiques urbaines, mais la situation de covid actuelle nécessite encore une petite étape intermédiaire. D’où la première dans la grande cour de l’espace de cirque UP rue d’Osseghem à Molenbeek. Seppe Baeyens, co-créateur : « Nous considérons le studio comme un lieu de rencontres et nous voulons démocratiser la danse. Birds est plus une composition sociale qu’une composition technique de danse. » Martha Balthazar ajoute : « Ce sont les nombreuses rencontres ici qui nous donnent l’énergie. Nous arrivons ainsi à créer une communauté où chaque individu a le droit d’être là, mais où il ne semble pas y avoir de leaders. » Et Yassin Mrabtifi : « Une partie de ma mission consiste à montrer à Molenbeek que l’on peut danser. C’est le regard des autres qui empêche souvent de danser, et nous voulons briser cette pression sociale en dansant dans les rues et en invitant, juste avec les yeux, les autres à danser. » FR

35

Vantage point

L’ACTRICE LUCIE DEBAY VOGUE VERS DES HORIZONS MUSICAUX

‘La crise du covid m’a ouvert les yeux’ FR

Actrice, comédienne, performeuse et désormais chanteuse, Lucie Debay se pose aux abords de la Foire du Midi pour observer la grande roue et les contours d’un cercle vertueux apparu pendant le confinement. « Cette photo a été prise lors du tournage d’Une Vie Démente, un film réalisé par Ann Sirot et Raphaël Balboni. À cause du confinement, sa sortie a été repoussée à de multiples reprises. Mais maintenant, c’est officiel : le long métrage sortira au cinéma dans le courant du mois de septembre », confie l’actrice Lucie Debay. « La Foire du Midi est un rendez-vous que j’apprécie. C’est un endroit où les populations se brassent, un lieu où les gens se

« Ce e volonté d’en faire beaucoup avec peu est au cœur du projet » mélangent vraiment. Puis, j’adore écouter les cris des personnes suspendues la tête à l’envers dans les montagnes russes. » Au rayon sensations fortes, la comédienne a, elle aussi, enduré les vertiges provoqués par la crise du covid. « Les salles de spectacles ont dû fermer, les projets sur lesquels je devais travailler sont tombés à l’eau et plusieurs tournages de films ont été renvoyés aux calendes grecques... À partir du moment où j’étais dans l’incapacité de poursuivre mes activités au théâtre ou au cinéma, j’ai mis toute mon énergie dans Rose de Chien, un projet musical que je partage avec mon amie Olivia Carrère. Elle compose la musique.

De mon côté, j’écris les paroles et je chante. » Pendant la crise sanitaire, l’actrice belge est placée en situation de chômage temporaire. Une condition précaire qui va, néanmoins, lui offrir l’occasion d’enrichir son savoir-faire. « Sous ce régime d’alloca-

36

tion, j’ai pu m’inscrire à des formations professionnelles proposées par Actiris. J’ai suivi des cours de montage et de production. J’y ai vu la possibilité de développer mes connaissances, mais aussi l’opportunité de réaliser moi-même le premier clip du groupe. » Rose de Chien avance à tâtons dans l’arrière-boutique de la chanson française. Où le duo rivalise d’inventivité pour émerveiller avec trois fois rien. « Cette volonté d’en faire beaucoup avec peu est au cœur du projet », indique Lucie Debay. « D’ailleurs, si l’on inverse les lettres de notre nom de scène, cela donne "Chose de Rien". » Le clip qui accompagne le morceau ‘Bouillon partagé’ illustre d’ailleurs plutôt bien la philosophie des filles. « J’ai réalisé ce clip sur ma terrasse en deux matinées. L’idée, c’est d’être autonome et libre de nos mouvements. » En couple avec Antoine Wielemans, le chanteur du groupe Girls In Hawaiï, Lucie Debay se lance dans la musique avec un partenaire privilégié à ses côtés. « Antoine s’intéresse à ce que je fais. Il m’encourage. Mais il reste vraiment à l’écart de Rose de Chien. » Lucie Debay est aujourd’hui au festival d’Avignon.

Elle y tient un rôle dans Outremonde, la dernière création de Théo Mercier, plasticien et metteur en scène connu pour Lucie Debay ses collaborations avec Björk ou Matthew CHEB RUNNER: ANGRY IMMIGRANT Barney. Sa nouvelle production se situe 2/7, 20.00, Beursschouwburg, 1985 : naît au Mans (France) d’un couple franco-belge. entre un spectacle vivant et une exposi- www.beursschouwburg.be tion. Après Avignon, Lucie Debay s’en ira 2009 : Diplômée de l’INSAS. présenter la pièce à Rome, Paris ou Tient le premier rôle dans Somewhere Between Here Helsinki. Sans parler de son rôle dans and Now d’Olivier Boonjing.

Lucie perd son cheval, le prochain film de Claude Schmitz... « En tant que comé2016 : Magritte du meilleur espoir féminin pour le rôle de dienne, je bosse souvent pour les autres.

Melody de Bernard Bellefroid.

Avoir mon projet musical en marge de mes boulots au cinéma et au théâtre, c’est 2019: Magritte de la meilleure actrice dans un une véritable bulle d’air. Pour ça, la crise second rôle dans Nos batailles du covid m’a ouvert les yeux : j’ai compris de Guillaume Senez. que c’était extrêmement nourrissant 2021 : projet musical Rose de d’évoluer dans une autre sphère Chien en duo avec Olivia Carrère. d’expression. » NICOLAS ALSTEEN

37

Culture. Nieuws

COULEUR CAFÉ IS BANG VOOR ONEERLIJKE CONCURRENTIE VAN ARENA 5-CONCERTEN

‘Gaat de Stad ons in de problemen brengen?’

NL

Couleur Café vecht voor zijn identiteit en plek op de Heizelsite. Het grootste festival van Brussel maakt zich zorgen over plannen om nog meer muziekevenementen in de omgeving van het Ossegempark te organiseren. In een open brief aan burgemeester Philippe Close (PS) vraagt Couleur Café duidelijke afspraken, zodat er geen versmachtende concurrentiestrijd ontstaat om artiesten en publiek te strikken. “Het kan Closes intentie toch niet zijn om een conflictsituatie te creëren?”

— TIM DE NEVE, FOTO KEVIN VAN DEN PANHUYZEN

Een groene long, toeristische trekpleisters, musea, sportvoorzieningen, congres- en exporuimtes en een muzikaal aanbod. De Heizelvlakte biedt het allemaal. Jaarlijks strijken er dan ook zo’n 5 miljoen bezoekers neer. Met een reeks openluchtconcerten onder de noemer Arena 5 wil de Stad de zone nog verder uitbouwen tot culturele hotspot. Het plateau onder het Atomium is daar ook uitermate voor geschikt. Er wonen niet zoveel mensen, je kan er de auto makkelijk kwijt, het openbaar vervoer is er goed uitgebouwd. En vooral: er is plaats. Het Jubelpark, Warandepark en Ter Kamerenbos schieten op minstens één van die elementen tekort.

Arena 5 moet de Brusselaar na een beklemmende pandemie weer vreugde bezorgen. En dus kunnen tussen 22 juli en midden september tot 7.200 toeschouwers op een plein voor de Heizelpaleizen plaatsnemen

voor shows van Bart Peeters, Amelie Lens of Hooverphonic. Het openluchtpodium wordt uitgebaat door Brussels Expo. De vzw van de Stad – die ook La Madeleine, Paleis 12 en Brussels Summer Festival beheert – sloeg voor de programmatie de handen in elkaar met promotor Greenhouse Talent en festival Les Ardentes. Eind augustus hoopt de Stad in het Park van Laken een groter podium neer te poten. In 2022 zou de concertreeks al vanaf 15 juni starten.

Couleur Café, dat de voorbije jaren het potentieel van de bosrijke site cultiveerde, ziet de ontwikkeling met lede ogen aan. Zelf schrapte de organisator het driedaagse festival voor het tweede jaar op rij. Het vaste weekend eind juni viel buiten de versoepelingen. En intussen regelt Brussels burgemeester Philippe Close (PS) in het geheim een samenwerking met Les Ardentes, een Luiks festival dat op hetzelfde

publiek mikt als Couleur Café, een soortgelijke affiche samenstelt en eerder al aasde op een verhuis naar de Heizel.

‘STILLETJES VERDWIJNEN’ Patrick Wallens schrok toen hij er in de krant over las. “Vooral omdat we niet geraadpleegd waren,” zegt de organisator van Couleur Café. “Een project van die omvang heeft een impact op ons. Zeker wanneer het muziekaanbod hetzelfde is. Als een week voor Couleur Café op bijna dezelfde locatie een concert van Damso gepland is, zal een deel van ons publiek afhaken. Je mag niet vergeten dat we vooral jongeren lokken. Hun koopkracht ligt een pak lager. En dan heb ik het nog niet over de felle strijd om artiesten. De vele zomerfestivals bikkelen nu al om de affiche gevuld te krijgen.”

Die concurrentiestrijd met Arena 5 zou Couleur Café kansloos verliezen. Les Ardentes werd voor

“Als een week voor Couleur Café op bijna dezelfde locatie een concert van Damso gepland is, zal een deel van ons publiek a aken” PATRICK WALLENS organisator Couleur Café

38

bijna de helft verkocht aan de Franse holding Fimalac, die ook agentschappen bezit en zo grote, Franstalige urbanartiesten als Roméo Elvis in de portefeuille heeft.

Greenhouse Talent beschikt dan weer over ferme tentakels in de Angelsaksische en zwarte muziekmarkt. Daarom vraagt Couleur Café garanties aan Close. “Als we straks geen kwalitatieve artiesten meer vinden, verdwijnen we beetje bij beetje. Het zou toch te zot voor woorden zijn om het grootste Brusselse festival zo in de problemen te brengen,” stelt Wallens.

Zo hoopt Couleur Café om duidelijke grenzen af te bakenen voor Arena 5, zoals een moratorium op concerten van hetzelfde genre (urban, soul, r&b, hiphop, reggae, wereldmuziek en jazz) in de drie weken voor en na het festival. “Zo hebben we toch een zekere prioriteit in die periode,” legt Wallens uit. “En daarnaast hopen we dat de concertreeks geen festivalformule wordt,

De voorlopig jongste editie van Couleur Café, in 2019. Het festival werd al tweemaal afgelast. De organisatie voelt zich dan ook in het nauw gedreven nu de Stad Brussel concerten gaat organiseren voor een soortgelijk publiek.

waarbij de optredens met een soort combiticket toegankelijk zijn. Close beloofde ons dat er alleen losse dagtickets verkocht zullen worden.

Maar we willen garanties op papier, met vastgelegde uitvoeringsvoorwaarden. Beloftes zijn in het wereldje niets waard.”

Volgens Wallens ligt daar een kans voor de Stad. Deze zomer vist Arena 5 in dezelfde vijver aan hiphop-, r&b- en funkartiesten als Couleur Café. “Nu kan dat geen kwaad. Maar volgend jaar wel. In plaats van op die manier een conflictsituatie te creëren, zou Close net een complementair aanbod kunnen ontwikkelen. Dat is zijn rol als burgemeester,” vindt de bezieler van Couleur Café. “Er zijn namelijk niet alleen jongeren in Brussel.

Andere generaties vinden hier amper hun goesting. Het lijkt me wijzer om iets te organiseren dat écht meerwaarde heeft, in plaats van het aantal concerten tot in het oneindige te vermenigvuldigen.”

Ook voor het gebruik van het Ossegempark wil Couleur Café een zekere exclusiviteit. Vijf jaar geleden dreigde Wallens met een verhuis naar Vilvoorde, omdat toenmalig burgemeester Yvan Mayeur (PS) de groene long in bescherming nam.

Zijn opvolger Philippe Close – die in het culturele wereldje smalend ‘Mister Showbizz’ wordt genoemd wegens zijn festiviteitendrang – wil er juist meer dynamiek. “We hebben er onze nieuwe identiteit uitgebouwd. Dat idyllische park maakt nu deel uit van het concept waar we al dertig jaar aan werken. Dat willen we beschermen,” aldus Wallens.

INFLATIE VAN EVENTS Couleur Café vreest bovendien voor negatieve reacties van de buurt.

“Voor ons festival gaat het park dicht, er is veel lawaai en ook wel wat milieuschade,” somt Wallens op. De voorbije jaren deed Couleur Café veel inspanningen om de overlast te beperken, beamen ook de

wijkcomités. Zo werden de muziekinstallaties gedraaid richting A12 en werd de camping aan het Koning Boudewijnstadion geplaatst. “Als er gedurende drie maanden openluchtconcerten worden georganiseerd, en regelmatig een ‘open air’, dreigen

COULEUR CAFÉ VS. ARENA 5

COULEUR CAFÉ VS. ARENA 5

Couleur Café se bat pour son identité et sa place sur le site du Heysel.

Le plus grand festival de Bruxelles s’inquiète des projets visant à organiser davantage d’événements musicaux dans la zone du parc d’Osseghem. Dans une lettre ouverte au bourgmestre Philippe Close (PS), Couleur Café demande des engagements clairs, pour que cela n’engendre pas de lutte concurrentielle pour attirer les artistes et le public. « L’intention de Close n’est tout de même pas de créer une situation de conflit ? »

Couleur Café is fighting for its identity and place on the Heizel/Heysel site. The biggest festival in Brussels, which was cancelled in 2020 and this year, is worried about the City of Brussels’ plans to organise even more music events in Ossegempark/Parc d’Osseghem. In an open letter to Brussels mayor Philippe Close (PS), the organisers of Couleur Café ask for clear agreements so as to avoid any fierce competition for artists and audiences. “It cannot be Close’s intention to create a conflict, can it?”

FR

BRUZZ | NIEUWS

ook voor ons bijkomende restricties.

En vooral: de perceptie van de bewoners kan zich tegen ons keren.”

Bij de wijkcomités Verregat en Triangel-Sobieski-Heizel valt te horen dat alles zal afhangen van het volume van Arena 5. “Als het gaat om kleine concerten, zoals Brosella, zullen wij niet klagen”, zegt André Verloes. “Zeker niet als het tijdstip aangepast is en de toeschouwers bijvoorbeeld om 23 uur al naar huis moeten.” Vele buurtbewoners kijken er zelfs naar uit, zegt Jean-Charles Verhaeghe. “Toen we hier kwamen wonen, wisten we dat er regelmatig festiviteiten plaatsvinden. Wij zijn dan ook niet tegen een bruisende Heizelvlakte. Er mag alleen geen inflatie van evenementen zijn.”

Wallens zat intussen al samen met Close. “Ik ben ervan overtuigd dat we tot een redelijk compromis zullen komen. We staan allerminst met getrokken messen tegenover elkaar. De Stad (die 50.000 euro subsidie toekent aan het festival, red.) en Couleur Café zijn al jarenlang goede partners,” meent hij. Na de vakantie gaan de gesprekken in detail voort. Brussels Expo en de Stad willen voorlopig niet reageren.

De woordvoerder van Close spreekt sussende taal. “We zoeken nieuwe manieren om cultuur aan te bieden aan onze burgers. Aan de Heizel is plaats voor alle organisatoren. Van een exclusiviteitscontract kan geen sprake zijn,” klinkt het duidelijk. “Maar we laten onze trouwe partner niet los. Couleur Café is en blijft een belangrijk festival voor de stad. We blijven het steunen.”

EN

39

BruxellesVies Storyboard STEVE MICHIELS

Woordenschat

Drie weken lang deelt een Brusselse creatieveling zijn/haar/hun kijk op de wereld. ARNO BOEY is woordkunstenaar (collectief ZINK) en verhalencartograaf (1020stories.be, met Yelena Schmitz) met een fascinatie voor dans en beweging.

NL/ “Meester, telt het Frederlands ook

Kiezen is verliezen volgens onze cartoonist: de identiteit van de Vlaamse Brusselaar is niet te vatten onder één enkele vlag. Ook niet op 11 juli.

VLAANDEREN FEEST, BRUSSEL DANST 11/7, www.brusseldanst.be 40

als taal?”

Ik sta in een krap klaslokaal van een basisschool in hartje Brussel. Het is dag één van de workshop waarin de leerlingen verhalen mogen verzinnen in hun moedertaal. Op het bord schrijven ze welke talen ze thuis spreken.

“Het wat?”

“Het Fre-der-lands. Dat is wat we hier op de speelplaats spreken.”

Frederlands dus: een hyperlokaal dialect gesproken door deze klasgroep.

Een samentrekking van Frans en Nederlands, gespekt met woordjes Arabisch en Spaans.

“En een beetje Japans,” vult een andere leerling aan, “Sayounara!”

Op het bord verschijnen vijftien verschillende talen: Nederlands, Frans en Engels, maar ook Spaans, Urdu, Pular, Vietnamees, Lingala, Malinke en een handvol Arabische dialecten. Veel voor een klas van twintig kinderen, maar slechts een fractie van alle gesproken talen in Brussel. In deze stad heeft elk huisje niet alleen zijn kruisje, maar ook zijn eigen woordenschat.

De grote meertaligheid die in de huizen en straten klinkt, verstomt eenmaal binnen de schoolmuren. In deze school is het Nederlands de regel en wordt het Frederlands stiekem verhandeld. Zo ging het ook in mijn

lagere school. Ik was een van de vele kinderen die thuis verschillende talen hoorden. Aan de schoolpoort slikten we ze in en werden voorzichtig. Want wie geen Nederlands sprak, kreeg de zogezegde ‘taalbon’. Drie keer raak was nablijven. “Hier spreekt men Nederlands” was een geplastificeerd bordje aan de muur, een opmerking van de juf, een nota door de directeur.

Het Nederlands was niet heel populair op mijn school. Het ging verloren aan de hardheid van zijn klanken en de ijzeren hand die ons deed spreken. We wilden er niet van weten. Of toch niet helemaal. Want hoewel het een gevoelloze taal leek, was het ook de taal van mijn moeder, de taal waarin ze huilde, me in slaap wiegde of troostte. Het was de taal van mijn grootmoeder, een vrouw naar wie ik opkeek. Noem het verzachtende omstandigheden, maar het werd ook mijn taal. Voor veel klasgenoten daarentegen was het Nederlands uitsluitend de taal van een boze juf.

Nu ik zoveel jaren later voor deze ketjes sta, vraag ik me af hoeveel dat beleid ons heeft opgeleverd. Is de kennis van het Nederlands toegenomen? Is de populariteit ervan gestegen?

Is de taal er mooier op geworden?

Ik weet het niet, maar bij deze leerlingen rolt het Nederlands er alleszins stroef en met tegenzin uit. Ze hebben vanochtend hun thuistalen aan de schoolpoort gelaten en daarmee ook een stukje van zichzelf.

Tegen de middag vertel ik dat ze verhalen mogen delen in de taal die ze het liefste spreken. Het is weinig, slechts een korte zin van mijn kant, maar er gebeurt zoveel, alsof ik een raam heb opengezet en de stadslucht ons gulzig wakker maakt. De klas wordt gevuld met verhalen die rinkelen van ritmes en klanken die ik niet ken, maar toch lijk te begrijpen. De leerlingen schakelen met gemak tussen talen. Ze spreken ongedwongen en vertalen voor elkaar. En zo, zonder het zelf goed te beseffen, spreekt men hier toch Nederlands.

De hele reeks nalezen?

BRUZZ.be/bruxellesvies

You may also like

‘Ik ben gek op drukke ritmes en scheve klanken’ NL

Elke week halen we een nog onbekende, maar daarom niet minder intrigerende artiest uit de schaduw.

Joeri Chipsvingers ontstond niet uit een fascinatie voor paprika of pickles, maar om de sérieux van de klassieke muzikant onderuit te halen.

— TOM PEETERS

Kinderen riepen Michiel De Naegel (29) vroeger weleens na: “Kijk daar, Jommeke met rood haar!” Maar de kwajongen uit Zonnedorp verbleekt bij het even kleurrijke als geflipte cartoonpersonage dat deze dwarse muzikant met Limburgse roots van onder zijn pagekop toverde.

Joeri Chipsvingers ontstond in de les jazzharmonie aan het Gentse conservatorium. Daarin werd De Naegel gevraagd een vrolijk deuntje te componeren. Het resultaat deed hem denken aan de begintune van een cartoonfilmpje. Hij noemde het ‘De avonturen van Joeri Chipsvingers’. Sinds vorig jaar is er een album met dezelfde naam. Dat nam hij met elf bevriende muzikanten – strijkers, blazers, percussie en piano – op in de Bijlokestudio. Van openingstrack ‘Zenuwachtige trillingen’ over het gekscherende ‘Opschudding in de Pickles groeve’

en de jammerklacht ‘Joeri Chipsvingers en het Lays lament’ tot ‘Spitante raveteef’ klinkt het behoorlijk druk en nerveus. Een eigenschap die de maker gemeen heeft met zijn alter ego, zo leiden we ook af aan zijn gewriemel tijdens onze Zoom-sessie.

“Een absurde uitvergroting van enkele van mijn karakteristieken,” omschrijft De Naegel zijn innerlijke Joeri. “Ik wil altijd alles volproppen en ben gek op frenetieke ritmes en scheve klanken. Al hoop ik toch iets stabieler te zijn dan mijn typetje…

Maar blijkbaar voel ik me comfortabeler bij muziek die iets onderuit kan halen, in dit geval de sérieux waarmee veel klassieke muziek nog steeds benaderd wordt.” Eerder maakte De Naegel ook al metal met 30,000 Monkies en noise met Youff.

Het voorbije jaar componeerde hij muziek voor een animatiefilm en voor theater, veelal soundscapes en geluidscollages. De mix bevalt hem, zegt hij.

ANATOOL EN ZAPPA

zal Joeri zich met zijn hysterische geroep vooral aanstellen en veel theater verkopen,” blikt De Naegel vooruit op zijn passage bij Recyclart Holidays. “In een eigenhandig gefabriceerd decor zal hij meezingen en -spelen met de muziek. Met zijn melodica zal hij flardjes blazerslijnen begeleiden.”

Met wat geluk zie je live nog een tweede personage opdagen dat je kan herkennen van de clip van ‘Joeri Chipsvingers en het paprika pact’, waarin Joeri op leven en dood een snoodaard achtervolgt die er met zijn chips vandoor gaat. De Anatool van dienst, zeg maar.

“Als ik muziek schrijf, denk ik niet: ‘Haha, dit wordt lachen’, maar ik hou wel van absurde, bevreemdende drukke dingen in het algemeen.” Natuurlijk is hij vertrouwd met het werk van Frank Zappa, die zijn publiek verleidde met een sardonische mix van klassiek en popcultuur. “Maar ik ben geen freak en ook niet speciaal geïnspireerd door hem. Het komt er gewoon zo uit.”

Werden voor het inblikken van het album alle noten nog netjes uitgeschreven op partituur, dan kondigt zijn liveset zich avontuurlijker aan. “Al knippend en samplend

DE AVONTUREN VAN JOERI CHIPSVINGERS (FONS RECORDS) 8/7, Recyclart Holidays, www.recyclart.be

BRUZZ | PORTRET

© THOMAS VERRIJCKE

JOERI CHIPSVINGERS

41

Culture. Folk & jazz

42

LAÏLA AMEZIAN EERT DE ERFENIS VAN DE SHIKHATS EN GHANAYATS

‘Het is niet fout dat een vrouw zingt’ BRUZZ | INTERVIEW

Met het even bonte als uitbundige, extra large ensemble Les Sheikhs Shikhats & B’net Chaabi brengt Laïla Amezian op Brosella XXS een ode aan de zangeressen van het Marokkaanse populaire lied. Maar het project is ook het verhaal van haar moeder en dat van haar eigen leven.

“Mijn moeder heeft nooit de kansen gekregen die ik heb gehad.”

— TOM ZONDERMAN, FOTO’S HELEEN RODIERS

“

Laïla Amezian in het Groentheater: “De Arabische muziektraditie is ontzettend rijk, maar ik doe er mijn eigen ding mee.”

W

at een symbolische plek om op te treden,” zegt Laïla Amezian terwijl ze het weelderige gebladerte van het Groentheater monstert. “Zo aan de voet van het Atomium, die uiting van een absoluut modernisme en een durf die eigen is aan Brussel.” De naar Leuven uitgeweken Brusselse stond hier al eens in 2008 met Qayna, waarmee ze de bijdrage van vrouwelijke muzikanten en dichters aan de Arabische muziek wilde ontsluieren. Het is haar dada: met veel bravoure het snijpunt opzoeken tussen de Arabische traditie en westerse muziekstijlen, en de rol van vrouwen daarin blootleggen. Zoals ze nu ook doet met Les Sheikhs Shikhats & B’net Chaabi.

Amezian werd geboren in Antwerpen, maar belandde rond haar derde in de Brussel in de Marollen. Haar ouders waren in de jaren 1960 vanuit Tanger naar België getrokken om er te werken. “Zoals veel Marokkaanse gezinnen van die eerste generatie hadden mijn vader en moeder het plan om wat geld te verdienen en dan terug te keren. Daarom zijn ze ook naar Brussel verhuisd, omdat ze ervan uitgingen dat hun kinderen niets met Nederlands zouden zijn in Marokko, en dat we beter Frans konden leren. Maar uiteindelijk zijn ze in België gebleven.”

De ouders van Amezian gingen snel uit elkaar, zij het tijdelijk. Haar vader wilde alsnog terugkeren naar Marokko, maar bleef hangen in Spanje.

Na twee jaar vervoegde hij opnieuw zijn gezin in

▼

NL

43

▼

LAÏLA AMEZIAN EERT DE ERFENIS VAN DE SHIKHATS EN GHANAYATS

BRUZZ

| INTERVIEW

Brussel. “Ondertussen had mijn moeder hulp gezocht, geld verdienen kon ze niet combineren met drie jonge kinderen. En zo kreeg ik als vierjarige uk een tweede gezin in Oudergem.”

De kleine Amezian spendeerde weekends en vakanties bij de Belgische familie. Ze leerde er een heel andere wereld kennen. “Ze hadden een groot huis en een mooie tuin. Ze luisterden naar klassieke muziek en hadden gestudeerd, terwijl mijn moeder maar tot haar negende naar school was gegaan. Ik ging zelfs elke week naar de mis met hen, in de Rijke-Klarenkerk in het centrum.

Dat heb ik gedaan tot mijn dertiende, toen wilde mijn vader niet meer dat ik nog bij hen verbleef.

Maar ik heb daar wel een geweldige tijd beleefd, de kinderen van dat gezin beschouw ik nog steeds als mijn halfbroer en -zus.”

Die tegengestelde universums ziet Amezian vandaag als een grote rijkdom, maar als adolescent werd ze verscheurd. “Wie ben ik? Waar hoor ik bij? Dertig jaar geleden heb ik beslist dat ik gewoon Laïla ben. Je m’en fous hoeveel procent Marokkaans ik ben, of Belgisch. Of Waals of Vlaams. Of Brussels. Ik ben dat allemaal.”

Laïla Amezian Geboren in 1968 in Antwerpen, verhuist als kleine uk met haar ouders naar Brussel Begint onder invloed van haar moeder te zingen, mengt daarbij Arabische invloeden met westerse stijlen als chanson, jazz en funk Werkt mee aan theater- en dansvoorstellingen, onder meer met Les Ballets du Grand Maghreb Leidt samen met Piet Maris van Jaune Toujours Arabanda, waarmee ze het Arabisch-Andalusische repertoire mengt met fanfare-achtige orkestratie Brengt met TriOde en Les Fatmas de Belgica een ode aan vocaal geluk, met Les Sheikhs Shikhats & B’net Chaabi eert ze de vrouwen achter de Maghrebijnse pop

THE VOICE Bij de Amezians was er altijd muziek te horen.

Thuis, maar ook tijdens de lange pelgrimstochten die ze elk jaar met de auto ondernamen naar hun vaderland. De liefde voor zingen pikte Amezian op bij haar moeder, die thuis voortdurend haar stembanden oefende. “Liedjes van grote zangeressen uit de Arabische wereld zoals Umm Kulthum en Fairuz, maar ook liederen uit de Marokkaanse traditie. Droevige dingen vaak, omdat ze zo verlangde naar haar vaderland. Mijn moeder had een prachtige stem, maar zelf zou ze nooit zeggen dat ze een zangeres was.”

De positie van zingende Marokkaanse vrouwen was lang ambigu. Aan de ene kant zorgden de vrouwen ervoor dat feesten opgeleukt werden met hun prachtige gezangen. Maar tegelijk werden ze geassocieerd met het leven van de nacht. Omdat ze vaak ook zongen in besloten cabarets, waar hasj gerookt werd en alcohol gedronken. Zo werden ze ook gelinkt aan prostitutie, terwijl ze daar niets mee te maken hadden. “De Marokkaanse cultuur heeft een dubbele standaard, ze is soms schizofreen,” zucht Amezian. “Ik ben ook zo opgegroeid. De wereld thuis was heel anders dan de wereld buiten. Ik deed daar dingen waar ik thuis niet over kon praten. Dat is gelukkig veranderd. Vandaag heb je in Marokko ook vrouwelijke popsterren en zangeressen die deelnemen aan wedstrijden als The voice. Ze

pakken ermee uit dat ze zingen. Hier heb je die opening minder, omdat mensen die naar hier zijn geëmigreerd langer vasthouden aan hun tradities, uit angst om ze te verliezen.”

Zeven jaar geleden bezweek de moeder van Amezian aan alzheimer. De aftakeling was hard en lang. Om het geheugen van haar moeder te oefenen, begon Amezian de liedjes die ze zong zelf te zingen. “Ik zag mijn moeder dan opleven en het ritme kloppen op tafel, dat was heel

“Ik zat lang in een tweestrijd, ik voelde me niet honderd procent Marokkaanse en durfde die liedjes niet te zingen” 44

emotioneel. Toen besefte ik dat ik iets met die songs moest doen voor ze zouden verdwijnen.

Maar tegelijk zat ik in een tweestrijd, ik voelde me niet honderd procent Marokkaanse en dacht dat het niet legitiem was om die nummers te brengen.

Tot ik de klik maakte. Ik kon dat natuurlijk wél!

Maar dan vanuit mijn persoonlijke benadering.”

FATIMA Amezian trok naar Marokko, en kwam zo meer te weten over de shikhats en de ghanayats. “In het noorden spreken ze over ghanayats, letterlijk ‘zangeressen’. In het zuiden noemen ze hen shikhats. De ghanayats worden meer geassocieerd met de stedelijke cultuur, werken vaker met orkesten en staan in het algemeen hoger aangeschreven, de shikhats vertegenwoordigen eerder de volkse traditie van de dorpen. Shikhat is eigenlijk de vrouwelijke vorm van sheikh, de wijze, eerbare man van het dorp, iemand met veel

vrouwelijke présence te geven. (Lacht) Tegelijk gaf het ook de mogelijkheid aan homoseksuele mannen om zich te uiten.”

VUURDOOP Bij Les Sheikhs Shikhats & B’net Chaabi omringt Amezian zich met vrouwen én mannen, uit de Maghrebijnse en de westerse muziekcultuur. “Die mannelijke muzikanten noemde ik de sheikhs, bij wijze van knipoog,” lacht ze. Een van die eerbare venten is jazztrompettist, componist en arrangeur Laurent Blondiau. Amezian werkte al vaker met hem samen. “Laurent vertrekt van de brute basis en doet daar wonderlijke dingen mee. Hij kan schrijven, maar ook improviseren. Hij brengt stijlen samen en laat ze versmelten, hij is een durfal.”

Samen met Blondiau laat Amezian de Arabische traditie samenvloeien met elementen uit de Europese en Amerikaanse jazz. In haar groep zitten zo onder meer ook jazzsaxofonist Toine Thys, tubaspeler Michel Massot en de jonge tromboniste Nabou Claerhout. “Ik wilde een soort van fanfare zoals je ze ziet op Marokkaanse

“Dit is niet alleen een ode aan de strijdlust van de shikhats, maar ook aan het repertoire van populaire muziek dat ze hebben gecreëerd” alleen om hun strijdlust, maar ook omdat ze een repertoire van populaire muziek hebben gecreëerd dat ik niet verloren wil laten gaan. En om aan te tonen dat het niet fout is dat een vrouw zingt.”

De eerste stappen naar dit project zette Amezian negen jaar geleden met het vrouwenkoor Les Fatmas de Belgica. “Mijn moeder heette zoals zoveel vrouwen van die generatie Fatima, die naam was een eerbetoon aan haar. Maar een Fatima is in Europa ook een pejoratieve naam voor een vrouw van Maghrebijnse afkomst. Daar speel ik wat mee.” (Lacht) Nadat er ook muzikanten bij kwamen, evolueerde Les Fatmas de Belgica tot de groep Les Sheikhs Shikhats.

Oorspronkelijk begeleidden de shikhats enkel zichzelf met wat percussie, andere muzikanten speelden niet mee. “De vrouwen zongen onder elkaar, of op trouwfeesten en andere privé-aangelegenheden. Onder vrouwen konden ze hun frustraties uiten en hun verlangens, dingen waarover ze met hun man of kinderen niet spraken. Maar omdat vrouwen doorgaans geen toegang hadden tot een vorming als muzikant, haalden ze er na verloop van tijd toch mannen bij.

Soms musiceerden de mannen in een ruimte naast de zingende vrouwen. Sommige vrouwen deden zelfs alsof ze een instrument speelden.”

Af en toe verkleedden de mannelijke muzikanten zich als vrouw. “Omdat vrouwen eigenlijk alleen in besloten kring optraden, dosten mannelijke artiesten zich soms als vrouwen uit om dat mannelijke publiek toch een soort van

feesten, maar dan met een uitgebreider instrumentarium. Ik heb ook op de harmonieën en meerstemmigheid gewerkt, de traditionele chaabi is modaal en repetitief. Ik heb nooit puur traditionele muziek gemaakt, er zijn genoeg mensen die dat goed doen. Ik wil er vooral iets van mezelf in leggen, vandaar de kruisbestuiving.”

De harmonieën brengt Amezian met een schare uiteenlopende vrouwen uit verschillende culturen. “Emanuela Lodato is Italiaanse, Fatou

Traoré heeft Malinees en Frans bloed, Farida Zouj is Marokkaanse en Algerijnse, maar ze is hier opgegroeid, en Marie-Ange Teuwen is BurundeesBelgische. Ik wil dat ze allemaal hun eigenheid doordrukken, net zoals ik die multipele identiteit die ik zelf heb ook wil meegeven. Je mag je niet opsluiten en zeggen dat je enkel Marokkaan bent, dat werkt radicalisering in de hand. Jongeren moeten kunnen uitdrukken wie ze zelf zijn, zelf hun identiteit creëren en zo de maatschappij laten evolueren. Met respect voor onze wortels. In onze muziektraditie zit een enorme rijkdom, en ik respecteer wat die vrouwen en mijn moeder gedaan hebben. Maar ik doe er mijn ding mee.”

Les Sheikhs Shikhats worden op Brosella XXS bijgestaan door B’net Chaabi, letterlijk ‘de dochters van de chaabi’. “Laurent en ik waren al een paar jaar bezig met Les Sheikhs Shikhats, toen we beseften: er ontbreekt iets. Het rauwe, krachtige van de chaabi, de ritmes en de percussie die die populaire muziek voortstuwen. Dus ben ik op zoek gegaan naar een groep vrouwen die zingt en percussie speelt. De B’net Chaabi die ik heb gevonden, zingen wel op trouw- en andere feesten, maar treden nooit op voor een publiek.

Tot nu. We hebben één livestream gedaan, maar Brosella wordt hun echte vuurdoop.” (Lacht) Amezians moeder zou trots zijn. “Aanvankelijk had ze het er moeilijk mee dat ik zong, maar au fond vond ze het wellicht goed. Ik deed iets wat zij nooit heeft durven doen. Of beter: iets wat zij nooit heeft kunnen doen. Voor mij was het heel anders, omdat ik hier ben opgegroeid. Die keuzes die ik kon maken en die hier evident zijn, had mijn moeder destijds niet. Ik denk wel dat ze me bewonderde, maar dat heeft ze me nooit gezegd.

Ze is één keer komen kijken. Ze klopte op mijn schouder en zei: ‘Niet slecht. Maar je hebt nog de stem van een klein vogeltje.’” (Lacht) LES SHEIKHS SHIKHATS & B’NET CHAABI 10/7, 22.00, Groentheater, Ossegempark Brosella XXS: 9 > 11/7, www.brosellafestival.be

UNE ODE AUX FEMMES REBELLES

AN ODE TO REBELLIOUS WOMEN

Avec l’ensemble coloré et exubérant Les Sheikhs Shikhats & B’net Chaabi, Laïla Amezian rend hommage aux Shikhats et Ghanayats, chanteuses chaâbi, la musique populaire marocaine. « Les Shikhats étaient des femmes militantes qui chantaient l’identité marocaine et les droits des femmes. Elles étaient adulées, mais en même temps considérées comme des femmes "légères". Comme elles se produisaient dans les mariages et autres fêtes, mais aussi dans les cabarets où l’on fumait du haschisch et où l’on buvait de l’alcool, elles étaient associées à la prostitution et à la vie nocturne. Des femmes qui chantaient sans oser le dire, comme ma propre mère. Elle avait une belle voix, mais elle n’a jamais voulu dire qu’elle était chanteuse.

Avec ce projet, je lui rends hommage, mais c’est aussi ma propre histoire. La tradition musicale arabe est très riche, mais j’en fais ce qui me plaît. »

With the colourful and exuberant ensemble Les Sheikhs Shikhats & B’net Chaabi, Laïla Amezian pays tribute to the shikhats and ghanayats, singers of the chaabi, the popular Moroccan music. “Shikhats were militant women who sang about Moroccan identity and women’s rights. They were admired, but at the same time they were considered ‘light’ women. They performed at weddings and other parties, but also in cabarets where they smoked hash and drank alcohol which meant that they were associated with prostitution and the life of the night.

Women who sang, like my own mother, did not dare to admit it. My mother had a beautiful voice, but she never wanted to say she was a singer. With this project, I pay tribute to her, but it is also my own story.

The Arabic music tradition is very rich, but I do my own thing with it.”

FR

BRUZZ | INTERVIEW

aanzien. Maar een shikhat werd beschouwd als een lichte vrouw, gewoon omdat ze zong en rondtrok, vaak met kinderen, zonder man.”

Shikhats beoefenden de laïta, wat roep betekent. Ze gingen van dorp tot dorp om op de dorpspleinen met luide stem verhalen te vertellen.

Over de dochter van Mohamed die getrouwd was, of de oogst die gelukt was. Aan het begin van de vorige eeuw werden de vrouwelijke troubadours militanter. Ze verdedigden het statuut van de Berbers en de vrouwen, brachten politieke boodschappen. “Toen Marokko onder protectoraat van Frankrijk en Spanje kwam, claimden zij de Marokkaanse identiteit. Ze hadden het statuut van vrijgevochten, anarchistische vrouwen.”

Nadat Marokko onafhankelijk werd in 1956 en op zichzelf terugplooide, speelden de shikhats dat rebelse karakter kwijt. Hun aanzien smolt mee weg met hun engagement. Maar ze bleven wel zingen, en hun gezangen gingen op in de chaabi, de populaire Marokkaanse muziek. Met Les Sheikhs Shikhats & B’net Chaabi wilde Amezian die shikhats en ghanayats in ere herstellen. “Niet

EN

45

Under the skin

CE QUI REMUE L’ÂME ARTISTIQUE DE RENÉE LORIE

‘Il faut pouvoir se montrer vulnérable’

BRUZZ | PORTRAIT

FR

L’été se profile comme le moment rêvé pour s’immerger dans l’univers hypersensible et mystérieux de la Bruxelloise Renée Lorie. D’abord pendant l’événement géant Photocity, ensuite via un projet de quartier au Recyclart. « Ce que je cherche, c’est la pureté. » — TEXTE & PHOTO: SOPHIE SOUKIAS « Sur une photo, le passé ne change pas, il reste tel qu’il a été, pour toujours ». Renée Lorie a commencé à prendre des images pour se raccrocher au réel sur le chemin d’une longue nuit noire. Un deuil.

Celui de son père. « Je vivais des sensations d’alinéation et de dissociation. La photographie permettait de les saisir. » En résulte le livre Noctuary. Un projet achevant son cursus à la LUCA school of arts à Bruxelles après un Master en Histoire de l’Art. Une succession argentique d’images à fleur de peau

jalonnent le voyage de Noctuary, on se surprend à entendre le vent chatouiller les herbes hautes, à sentir à travers nos doigts la texture lisse et ondulée d’un manteau de soie. « C’est à la fois beau et douloureux d’être à ce point sensible », dit Renée Lorie. « Parfois un rien peut vous sembler terriblement dramatique. En contrepartie, un moment de bonheur est vécu avec intensité. C’est très excitant de parvenir à saisir ces moments brûlants avec un appareil photo. » Avec le temps, la douleur causée

« C’est à la fois beau et douloureux d’être à ce point sensible » révélant cette « inquiétante étrangeté » freudienne saisie dans la banalité du quotidien. Un oiseau noir, effrayant, posé sur une épaule innocente, un visage ami irradié par une lumière aveuglante, une paire de pieds et leurs sandales comme dissociés de leur corps, avalé par l’obscurité.

À FLEUR DE PEAU Cette relation si particulièrement mystérieuse au réel ne va plus quitter Renée Lorie. « Ma manière de photographier s’est imposée instinctivement. » Dans l’univers à la fois étranger et intensément familier de l’artiste, les images se répondent par un jeu poétique d’associations, alors que les noirs et blancs contrastés accentuent la dissonance des émotions. Car chez Renée Lorie, tous les sens sont en éveil. Presque trop. Quand on s’attarde sur certaines images qui 46

par la perte de l’être aimé se transforme, la photographe aussi. « Vous êtes si seule lorsque vous traversez un deuil. J’avais envie de sortir de cette solitude via un travail social qui permettrait de connecter les gens entre eux ». Pendant quatre ans, Renée Lorie s’engage à la Huis van het Nederlands (la « Maison du Néerlandais ») où elle travaille, entre autres, avec des migrants: « Pour encourager les gens, les aider à se rencontrer. » En parallèle, l’artiste multiplie les projets de quartier. « La photographie est un moyen incroyable de créer du lien. » La puissante fragilité qui habitait déjà les photographies de Renée Lorie se déplace sur le terrain bruxellois. « Travailler avec les gens, c’est travailler avec la vulnérabilité.

C’est parvenir à établir une connexion sincère, et sans filtre. Je me montre vulnérable, pour que l’autre puisse être vulnérable à son

tour ,» dit Renée Lorie. « Dans mon travail photographique, je recherche cette même pureté. Il s’agit d’un état d’esprit. » Pas de hasard non plus si l’artiste opte sans exception pour un rendu en noir et blanc. « Les couleurs empêchent le regard de se concentrer sur l’essentiel. » L’utilisation de l’argentique embrasse cette même méfiance à l’égard de l’artificiel. « Les choses sont montrées telles qu’elles sont. »

MANCHESTER BY THE SEA Pendant le confinement, Renée Lorie se lance avec l’artiste Erien Withouck dans un projet participatif du côté de la rue de Manchester à deux pas du canal, où le centre d’art Recyclart a pris ses quartiers depuis 2018. Cherchant à faire ressusciter les notions de voyage et d’ailleurs à une époque où la planète tout entière était assignée à résidence, les deux artistes sont allées à la rencontre des habitant.e.s du quartier pour leur demander de réactiver leurs plus beaux souvenirs de vacances : par les mots, les images, les cartes postales et tout autre medium capable d’évoquer la nostalgie du sable chaud et de la sieste de l’après-midi.

Cet été, le projet sera décliné sous forme de grandes serviettes de plage et exposé sur le site du Recyclart. « Les gens étaient si isolés et manquaient de belles histoires. Il ne se passait rien. Les souvenirs de vacances sont un excellent prétexte

pour commencer à discuter et rencontrer les gens du quartier.

Parler d’un voyage, c’est déjà voyager un peu. » Dans sa pratique photographique, Renée Lorie quitte progressivement l’introspection du voyage intérieur pour prendre le large et rejoindre les territoires intensément poétiques et fantasmagoriques que sont les îles. D’abord les îles Shetland avec le projet Shelter, exposé avec Noctuary au FOMU d’Anvers à l’occasion des 33 days of .TIFF, une vitrine pour la jeune photographie belge contemporaine.

Et puis direction le soleil brûlant de La Palma, île espagnole des Canaries, avec Skipper, can I cross the river ?. À voir en ce moment sur le site de Tour & Taxis dans le cadre de Photocity – « La plus grande expo photo d’Europe en plein air », en collaboration avec la galerie L’Enfant Sauvage. « Les îles me fascinent pour tellement de raisons », dit Renée Lorie. « On y trouve ce contraste entre l’isolement et la solitude d’une part, et le lien et la communauté de l’autre. Quand la photographie parvient à connecter ces deux états d’esprit, ce qui se passe est alors purement magique. » PHOTOCITY: SKIPPER, CAN I CROSS THE RIVER? > 12/9, Tour & Taxis, www.photocity.be FROM MEXICO TO MANCHESTER 30/7, Recyclart, www.recyclart.be

KWETSBAARHEID ALS KRACHT

A POWERFUL VULNERABILITY

De zomer is het uitgelezen moment om je onder te dompelen in het poëtische universum van de Brusselse fotografe Renée Lorie. Eerst tijdens Photocity, “de grootste Europese fototentoonstelling in de openlucht”, en daarna via een buurtproject bij Recyclart. ”‘Werken met mensen betekent werken met kwetsbaarheid. Ik toon me fragiel opdat de ander op zijn beurt ook fragiel durft te zijn,” vertelt Renée Lorie.

“In mijn fotografische werk zoek ik altijd zo’n puurheid op.”

Summer is the perfect time to immerse yourself in the poetic universe of Brussels photographer Renée Lorie. Start with Photocity, “the largest European outdoor photo exhibition,” and then go on to a neighbourhood project at Recyclart. “Working with people means working with vulnerability. I show myself to be fragile so that the other person will also dare to be fragile,” says Renée Lorie. “In my photographic work I always look for such purity. ”

NL

EN

Renée Lorie Naît à Termonde en 1989.

Après un bachelier en Histoire de l'Art (Gand) et un master en culture visuelle et du cinéma (Anvers), intègre la LUCA School of Arts à Bruxelles de 2013 à 2016.

2019: sort son premier livre de photographie Noctuary.

Participe à Hardennes du collectif 10/10, présenté à la galerie bruxelloise L'Enfant Sauvage. Été 2021: débarque avec deux nouveaux projets: à Photocity et au Recyclart avec Erien Withouck.

BRUZZ | INTERVIEW

2020: expose Shelter et Noctuary au FOMU d'Anvers à l'occasion des 33 days of .TIFF.

47

Uw reis naar Wallonië begint bij ‘‘La Boutique de Wallonie’’ in Brussel!

Votre voyage en Wallonie commence à La Boutique de Wallonie à Bruxelles !

Petite rue au Beurre, 6 - 1000 Bruxelles 28/ 07

Feu! Chatterton

29/ 07

Ibrahim Maalouf

Alle informatie om ons te bezoeken op VISITWallonia.be/BoutiquedeWallonie

05/ 08

Morcheeba

Toutes les informations pour nous rendre visite sur VISITWallonia.be/BoutiquedeWallonie

© WBT - Olivier Legardien

31/ 07

Raphaël + Suarez

And many more !

Info & Tickets :

La Boutique de Wallonie

Wallonie Belgique Tourisme

BRUZZ Select. Eat & Drink

Zenne Bar se présente comme une friche industrielle ponctuée par une gare désaffectée et grignotée par l’herbe haute d’une prairie fleurie.

Un peu de campagne à la ville.

Tous en Senne !

FR

En a endant qu’elle devienne un pub en bonne et due forme, la salle de dégustation de la Brasserie de la Senne permet de siroter excentré les bières qui redorent le blason de la capitale. — MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE ZENNE BAR

••••

drève Anna Bochdreef 19-21, Brussel/ Bruxelles, 02-465.07.51, www.brasseriedelasenne.be, di/ma/Tu > vr/ve/Fr 16 > 20.00 (last call) & za/sa/Sa 14 > 20.00

Yvan De Baets et Bernard Leboucq méritent leur statue à Bruxelles. Au moment où la capitale se noyait sous des hectolitres de pils aussi industrielles qu’insipides, les fondateurs de la Brasserie de la Senne ont permis aux amateurs d’entrevoir toutes les promesses de l’amertume.

Success-story bien méritée, l’aventure a connu un sérieux coup d’arrêt avec le confinement – un stop d’autant plus sévère qu’il a correspondu à une installation sur un nouveau site (Tour & Taxis) et qu’il a été accentué par la réticence des deux associés à

se compromettre avec la grande distribution. Bonne nouvelle, la Brasserie de la Senne est toujours debout, dans le rouge certes, mais toujours là. Le covid ne s’est pas contenté de mettre la tête du duo sous l’eau, il a aussi gâché la fête que devait être l’ouverture du Zenne Bar, pan de la brasserie ouvert au grand public. Inauguré en juin 2020, le lieu a été fermé à peine quatre mois plus tard. Si tout s’était passé normalement, l’endroit serait aujourd’hui un véritable bar avec une cuisine façon pub anglais et des pompes faisant place aux jus

de brasseurs invités. Comme nous, vous rêvez de voir cela pour de vrai ? Il n’y a qu’une seule chose à faire : fréquenter l’adresse sans relâche afin que les intéressés renouent avec le cash-flow. Le lieu se présente comme une friche industrielle ponctuée par une gare désaffectée et grignotée par l’herbe haute d’une prairie fleurie. Un peu de campagne à la ville. Mieux vaut arriver vers 17 heures. À partir de 18 heures, nombreux sont les fonctionnaires qui viennent squatter le mobilier constitué de tables et de bancs pliables.

Bien vu, le divertissement est

assuré par un kicker et une piste de pétanque. Il reste que c’est surtout pour les bières que l’on vient. On aime la pils locale qui s’affiche à un prix très raisonnable (2,20 euros pour 25cl). Les amateurs se tourneront vers les délices « pression », comme la Brussels Calling (3 euros), IPA ou Jambe-de-Bois (3,20 euros), triple assez redoutable.

Mention également pour, à la bouteille, la Bruxellensis Reserva (5,50 euros), pale-ale vieillie en fût de chêne. Sans oublier la puissante et originale eau-de-vie de bière maison (5,50 euros) : Esprit de Senne. Pas d’alcool ?

Essayez les sirops Meneau (menthe, grenadine, violette…

1,50 euros pour 25 cl). Et le grignotage ? Pour l’instant, il faut se contenter des chips Superbon (2 euros) qui sont à la hauteur de leur nom.

/

49

BRUZZ Select. Cinema

FILM OF THE WEEK

Black Widow is dead, long live Black Widow EN

The blockbusters are back, sisters. Even be er news: with Black Widow, superhero factory Marvel ventures into the territory of James Bond and Mission: Impossible and that turns out surprisingly well. — NIELS RUËLL BLACK WIDOW

•••

US, dir.: Cate Shortland, act.: Scarlett Johansson, Florence Pugh, Rachel Weisz

Who has not missed them?

The films that are more funfair than art, approaching the gross national product of a poor country in terms of cost but which, if they are made well, turn the ugliest multiplex into the most enjoyable place on earth for two hours. Because of the pandemic, the big studios kept them under lock and key for months. Today, the biggest blockbuster champion of all is making a comeback: Marvel.

Disney’s lucrative superhero division made over twenty billion dollars by spinning out one story, the so-called Infinity Saga, over eleven years and twenty-three films. That unprecedentedly large-scale, lucrative and audacious undertaking, which peaked with the Avengers double-tick-

Never enough deadly super spies: Scarlett “Black Widow” Johansson (on the right) and her successor Florence Pugh (on the left).

et Infinity War and Endgame, now continues: the so-called Phase Four in the Marvel Cinematic Universe.

The first cinema film is Black Widow. Confusingly, it is an adventure set in the time before Endgame and responds to fans’ almost decade-old plea

to know more about one of the few female members of superhero club Avengers. Black Widow, or Natasha Romanoff, has no superpowers but was trained by the Soviets to be a deadly super spy. Film star Scarlett Johansson has been playing the character since 2010 and is now leaving the Marvel Cinematic Universe with her first solo.

HUNTED HEROINES Black Widow somewhat bluntly presents Johansson’s successor: Florence Pugh. The rising star of Midsommar and Little Women shines as Yelena, the younger sister estranged from Natasha and also mercilessly trained as a deadly spy.

Fortunately, you can certainly enjoy this blockbuster even if the entire Marvel mythology is all Greek to you.

The direction was surprisingly entrusted to Cate Shortland, an Australian director who just under ten years ago delighted the world with Lore, an 50

intimate arthouse gem about Nazi children on the run at the end of the Second World War. This time, too, Shortland does not miss an opportunity to insert moments of pure beauty, for instance with shots of her actresses against wonderful backdrops of dusk or dawn. In the second half, her film suffers from typical Marvel ailments such as a finale that is too loud and too long.

But the first hour surprises with action scenes that can stand comparison with those that made James Bond, Jason Bourne and Mission: Impossible beloved spy series. Hunted heroines crawling alive from an exploded sports car that came to a halt in a metro station.

Stunt work in the skies.

Escapes through factory chimneys. Motorbike rides through Budapest with no regard for the rules of the road.

Beating each other half to death and then saving the world together. Who has not missed that?

CYCLUS

MORE FILM

De (zwaar)moedigste der Hongaren NL

Te allen tijde, in alle omstandigheden, de mens als mens zien.

Dat is het credo van de zwaarmoedigste onder de nog levende filmkunstenaars: de Hongaar Béla Tarr. — NIELS RUËLL

Volgens Martin Scorsese is Béla Tarr een van cinema’s meest avontuurlijke kunstenaars. Gus Van Sant vindt hem een van de weinige echt visionaire filmmakers. Tilda Swinton roemt de “middeleeuwse cinema” van een regisseur “met sjamanistische, hypnotiserende krachten”. In de auteurscinemawereld wordt Béla Tarr aanbeden als een halfgod.

Vermoedelijk tot zijn eigen ergernis, want de zwaarmoedige man die voor misantropische nihilist wordt versleten is eigenlijk een echte humanist.

Een die niet wegkijkt van de ellende waarin we verdrinken of van de gemeenheid en de stormen die we trotseren. Met verbluffende camerabewegingen, dramatische cadrages, heroïsch zwart-wit en

bezwerende muziek verheft hij het eindeloos lang aangehouden shot tot een kunst in zijn zwaarmoedige, monumentale films over de condition humaine. Flagey herneemt er deze zomer vijf – en niet noodzakelijk de bekendste.

Het ruwe, genadeloze Family nest (1979) toont de schrijnende situatie van een dakloos geworden jong gezin.

In The outsider (1981) verliest een asociale, jonge violist en zware drinker de controle over zijn deprimerende leven. The prefab people (1982) is een sombere registratie van een doodgebloed huwelijk waarin het verpletterende zwijgen slechts door intense huilbuien wordt verbroken. Veel vrolijker gaat het er niet aan toe in De verdoemden (1988).

In een stadje dat er door de

modder en de natgeregende straathonden nog troostelozer uitziet dan anders, loopt een halve zwerver achter een nachtclubzangeres aan die niets van hem wil weten. De droevige rondedans achtervolgt je de rest van je leven.

De zomer wordt afgesloten met zijn zeven uur durende, apocalyptische klapstuk Sátántangó (1994). De naar wanhoop neigende treurnis is bijna niet te verdragen, maar je blijft er gehypnotiseerd naar kijken omdat Béla Tarr ze omzet in het soort van monumentale schoonheid die je eerder in musea verwacht dan in een bioscopen. Op tijd tickets kopen, want veel mensen weten dat.

BÉLA TARR > 22/8, Flagey, www.flagey.be

IN THE HEIGHTS

1

The Croods: A New Age ••• US, dir.: Joel Crawford

NL/ Herinnert iemand zich The Croods nog, een

computeranimatiefilm over een gezin holbewoners. De humor was wat primitief en het verhaal doorsnee, maar het gros van de tijd vermaakte de kruising van The Flintstones, Ice age en Tim Burtons Alice in Wonderland wel. In de bijna acht jaar uitgebleven sequel vindt het gezin een idyllische nieuwe woonplek. Ze moeten hem helaas delen met een familie die al een stuk verder in de evolutie staat. Binnen de kortste keren zit het spel op de wagen. Voor ouders die het niveau willen inschatten: The Croods komt uit dezelfde stal (DreamWorks Animation) als Shrek, Madagascar en The boss baby. (NR)

2

Teddy ••• FR, dir. : Ludovic & Zoran Boukherma, act. : Anthony Bajon, Noémie Lvovsky

FR/ Ne partez pas en vacances dans les Pyrénées. Il y a

un méchant loup qui rôde. Peut-être même un loup-garou. En tout cas d’après Teddy de Ludovic et Zoran Boukherma, deux frères qui réalisent des films à petits budgets remarquables. Leur héros principal est un villageois de 19 ans sans diplôme qui est attaqué par une bête inconnue un soir de pleine lune et qui souffre de pulsions animales les semaines suivantes. Même si le sang coule parfois, n’y voyez pas un film d’horreur ordinaire, mais plutôt un conte rural aux accents sociaux-réalistes, humoristiques et romantiques. (NR)

3

In the Heights ••• US, director: Jon M. Chu, act: Anthony Ramos, Corey Hawkins, Olga Merediz

EN/ Is anyone keen on a scintillating and summery film

FAMILY NEST

musical that doesn't stop until you too are trying your hand at salsa? Jon M. Chu, the director who made a fortune with Crazy Rich Asians, has adapted an award-winning Broadway production by Quiara Alegría Hudes and Lin-Manuel Miranda (Hamilton). One uplifting or exuberant song and dance number after another pays tribute to the resilience, closeness and spirit of a not so touristy neighbourhood in Manhattan. It is populated by first- or second-generation immigrants from Latin America. Each character has their headaches, their dreams. A heat wave with a blackout forces them to make choices, and to sing. (NR) 51

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

FESTIVAL

THEATRE & DANCE

© ALEX CEPILE

BAD WOMAN

NBH (NATURAL BORN HEALER)

Art is political EN/ With the Inside Out festival, Citylab and

Kaaitheater are taking the summer one step further. Citylab − a breeding ground for Brussels-based artists and artivists − is one of Kaaitheater’s new partners, and in this first collaborative project curates work by young creators or ones just starting.

There will be the premiere of B**** by Yipoon Chiem, a performance about female victims of violence with influences from kung fu, classical Khmer dance, hip hop and breakdance, and of Briana Ashley Stuart’s interactive and family-friendly performance Be the Rhythm about the Afro-American dance form stepping.

The agenda also contains work in progress by Yasmine Yahiatene (La Fracture) and Jihan Imago (NBH (Natural Born Healer)).

The artistic component is supplemented with a focus on intersectional feminism, with an eye for those who find themselves at the crossroads of several oppressive mechanisms such as racism, misogyny, vandalism or transphobia, and a focus on police violence. Fatima-Zohra Ait El Maâti of the Brussels feminist collective Imazi Reine takes part in the latter with the audiovisual installation Le Filet, about a mother waiting for contact with her arrested son. Just as Latifa Elmcabeni, since 2019 active around police violence and (in)justice for prisoners in Sint-Gillis/Saint-Gilles and beyond with the Collectif des Madrés. (MB) INSIDE OUT 9 > 11/7, Kaaitheater, www.kaaitheater.be

Les mains en l’air

52

NL/ Er waait een nieuwe wind door GC Kontakt met de komst van centrumverantwoordelijke Frisia Donders. Die wind voert alvast ook schrijfster en performer Julie Cafmeyer met zich mee, die in haar theatersolo Bad woman put uit haar ontmoetingen met inspirerende vrouwen en verwarrende confrontaties met mannen in onder meer Myanmar, Rwanda en Wit-Rusland. Atypische, soms ongemakkelijke, maar bevlogen comedy die ertoe doet, vanuit een nadrukkelijk vrouwelijk perspectief. Het aantal plaatsen voor deze voorstelling in de openlucht is wel beperkt. Snel zijn is dus de boodschap! (MB)

BAD WOMAN 9/7, 20.00, GC Kontakt, www.gckontakt.be

2

Les trouble-fêtes

FR/La performance, c’est souvent du tout ou rien. Un engagement, une expérience, un moment que l’artiste nous invite à vivre avec elle ou avec lui. Des corps, des images et des sons, de la provocation, de la poésie et de la vulnérabilité qui s’offrent en partage. Pour cette nouvelle édition du festival couvé par le studio Thor, ce ne sont pas moins d’une vingtaine d’artistes, venus de Bruxelles et d’ailleurs qui sèmeront le trouble dans divers lieux de la commune de Saint-Josse. Et quand le trouble prend racine, c’est un frisson de curiosité et de déplacement de soi qui prouve que nous sommes vivants. (GB)

TROUBLE #11 7 > 11/7, divers lieux, www.thor.be

3

FR/ Que la fête commence. C’est le

collectif bruxellois Error 410 qui investit tous les recoins du Beursschouwburg pour un festival multidisciplinaire qui va faire vibrer la scène urbaine de la capitale. Au programme, de la danse avec l’énergie des collectifs Le Cube, le krump de Drickxkonzi, les danseurs tous terrains de Planete slayers et la chorégraphie géométrique de Denis Inghelbrecht.

Il y aura aussi des expos avec, entre autres, Okami, Simon Roobaert, Eazyfeurz, Bruno Mintona, Jonas Kozone et 3Dream3R, des films de Virgil Hombach et Maja Ajmia et des

1

Lach je rauw met een stoute vrouw

DJ sets de Dipsy, Liyo et Deejayzuluwail. Et pour passer de l’admiration à la pratique, des ateliers de danse et de stylisme. (GB) HANDS UP FESTIVAL 7 > 11/7, Beursschouwburg, www.beursschouwburg.be

God and a DJ EN/ In the debut novel of the Iraqi-Finnish

director and writer Hassan Blasim, Allah 99, a writer travels around the world to interview 99 people from the Middle East. In the Brussels-based theatre maker and performer Enkidu Khaled’s God 99 / Bar by Bar, Night by Night, Story by Story, Onward!, three performers and a DJ crawl into the head and skin of a series of those novel characters. A young woman in search of her beloved resistance fighter, a taxi driver who collects stories about illnesses, and a DJ who worked as a doctor in a Syrian hospital under Isis. A story marathon between appearance and authenticity, the real and the surreal. (MB) GOD 99 / BAR BY BAR, NIGHT BY NIGHT...

7 & 8/7, 20.30, Kaaitheater, www.kaaitheater.be

MUSIC & NIGHTLIFE

ART & LITERATURE

BLU SAMU + ASHLEY MORGAN

1

Welkom terug, blauwbloedige samoerai

NL/ Het is een tijdje stil geweest rond Salomé Dos Santos alias Blu Samu. In 2019 was er de ep met de veelzeggende titel Ctrl-alt-del, en vorig jaar volgde nog de single ‘Fautil’, een samenwerking met haar bloedbroeders van Le 77. Maar zo aanwezig als haar eerste jaren in de Brusselse hiphopscene, toen ze samenhokte met Le 77 in Laken, was de in Antwerpen opgegroeide rapster met Portugese roots niet meer.

Hopelijk komt daar snel weer verandering in, te beginnen met dit concert op het openluchtpodium van Volta, waar de blauwbloedige samoerai andermaal haar behendigheid met beats en rhymes mag etaleren. (TZ)

BLU SAMU + ASHLEY MORGAN 8/7, 19.00, Volta, www.volta.brussels

2

Wham ! Bam ! Slam !

FR/ Le festival Afropolitan a été reporté à 2022, mais une version light aura lieu à Bozar.

Pendant tout un week-end, Afropolitan programmera des films, des débats, des spectacles de danse, des performances de slam et des sets de DJ et de VJ d’artistes de la diaspora africaine. On retiendra notamment L-Slam, le collectif autour de la poétesse slameuse, écrivaine et artiste liégeoise Lisette Lombé, qui s’inscrit pleinement dans une démarche d’émancipation. Dans le cadre de sa carte blanche intitulée On ne s’excuse de rien, elle invite entre autres Ria Carbonnez, le duo Virginie Onvoh et Amadou Farida, Mulakoze et DJ Rokia Bamba. (TZ)

AFROPOLITAN WEEKEND 9 > 11/7, Bozar, www.bozar.be

3

Me, my mom and La Jérôme

EN/ Anyone who wants to combine art with music should head to the Botanique. For three days, Véronique Christa Jérôme alias La Jérôme will provide a sound framework for the photo exhibition “Home Game”

by Memymom, the artist duo formed by mother and daughter Marilène Coolens and Lisa De Boeck. The Brussels-based singer with Haitian roots has previously worked with Starflam and Hooverphonic, assisted Alex Callier as a coach in The Voice and was Marc Moulin’s favourite singer. In 2017 she released her first solo album, that paid tribute to the funky afrosoul of the 1970s. (TZ) LA JERÔME x MEMYMOM 9 > 11/7, Botanique, www.botanique.be

VESPA 75 YEARS YOUNG

1

In het hoofd van een beeldverhalenstormer

NL/ In Zaal Lux, het Herenthoutse café van zijn ouders, verwijlde de jonge Charel Cambré zijn tijd door op bierviltjes te tekenen, terwijl bandjes als U2 en Madness er live hun stinkende best door de versterkers joegen. De tot veeltekenaar getransformeerde animatiefilmer hield er een totaal gebrek aan respect voor iconen aan over. Intussen heeft de sjarel een vinger in de pap van strips als Streetkids, De Pfaffs, Jump, Filip & Mathilde en Robbedoes special, én zette hij met De kronieken van Amoras zelfs Suske en Wiske naar zijn hand. Het Stripmuseum duikt in het hoofd van de winnaar van de Bronzen Adhemar 2020. (KS) IN HET HOOFD VAN CHAREL CAMBRÉ > 15/11, Stripmuseum, www.stripmuseum.be

2

Vespamania

FR/ La Vespa fête ses 75 ans et Autoworld est là pour nous le rappeler. En 1946, le spécialiste de l’aéronautique Piaggio & C. brevetait ce gracieux scooter à la taille de guêpe, à jamais associé à la dolce vita et au cinéma. Autoworld a fait venir 75 exemplaires uniques, parmi lesquels la MP6, le « faro basso », les premiers side-cars, les triporteurs TriVespa, la puissante Vespone, mais aussi un spécimen fabriqué par MISA à Jette ou une récente Vespa électrique. Le dimanche 4 juillet à 14 heures, Autoworld attend également quelque 120 à 150 Vespas venues de tout le pays pour un rallye anniversaire, car après l’Italie et l’Allemagne, c’est en Belgique que le scooter est le plus populaire ! (MB) VESPA 75 YEARS YOUNG > 15/8, Autoworld, www.autoworld.be

3

NEEM DEEL

aan het plezantste weekend van het jaar en verras je klanten met een lekkere attentie of leuke actie!

Verrassend Plezant!

ZATERDAG

2 OKT

ZONDAG

3 OKT

SCHRIJF JE IN voor 12 september op

weekendvandeklant.be Gateway to celebration

EN/ Before the festivals throw open their meadows and parks to a few tens of thousands of lovers of live music at the end of the summer, Kanal provides a dress rehearsal. For eight days, works by Carlotta Bailly-Borg, Elen Braga, Robert Soroko, Philippe Vandenberg and others – curated by the graduates of Curatorial Studies at KASK & Conservatorium – will poke the eyes of passers-by from behind the windows of the former Citroën garage’s showroom area. On the ninth and final day, the doors will be thrown open to bring about release and celebration. A teasing harbinger of things to come – fingers crossed! (KS)

en ontvang gratis promomateriaal.

In samenwerking met Hoofdpartners

Structurele partners

GATES (MIGHT) OPEN SOON 9 > 17/7, Kanal, www.kanal.brussels 53

Nick Trachet

BRUZZ

BRUZZ BRUZZ Flageyplein 18, 1050 B BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Flageyplein 18 Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN ABONNEMENTEN ABONNEME ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Josiane De Tro Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gratis in Brussels H Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gratis in Br Gewest.

BRUZZ Gewest.

Gewest.

Rest van België: 25 18, euro perBrussel, jaar; 02-650.10.65 Gewest.

Flageyplein 1050 Rest van België: 25 Rest3631 van 6044 België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3393 Rest3631 van 604 Be ABONNEMENTEN IBAN: BE98 3631 IBAN: BE98 van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 BRUZZJosiane DeBrusselse Troyerper (abo@bruzz.be), IBAN: BE98 3M Vlaams Media BRUZZ Buitenvan België: 30 euro jaar. vzw 02-650.10.80 van Vlaams Brusselse Flageyplein 18,België: 1050 Brussel, 02-650.10.65 Gratis in 18, Brussels Hoofdstedelijk Buiten 30 euro per02-650.10.65 jaar.

Flageyplein 1050 Brussel, Vlaams Buitenvan België: 30 Br eu Gewest.

OPLAGE ABONNEMENTEN Buiten Belg ABONNEMENTEN OPLAGE Rest van België: 25 euro per jaar; OPLAGE : 62.609 exemplaren.

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 OPLAGE JosianeBE98 Troyer (abo@bruzz.be), OPLAGE :De 62.609 exemplaren.

IBAN: 3631 6044 3393 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gratis in Brussels ADVERTEREN? : 62.609 exem van Vlaams BrusselseHoofdstedelijk Media vzw OPLAGEOPLAGE Gewest.

Gewest.

ADVERTEREN? Marthe 02-650 1030 61 RestPaklons, van België: 25 euro per jaar;per jaar.

Buiten België: euro OPLAGE : 62.6 Rest3631 van 6044 België: 25 euro IBAN:Marthe BE98 3393 Paklons, 02-650 10 per 61 jaar; ADVERTEREN? sales@bruzz.be IBAN: BE98 3631 OPLAGE van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 sales@bruzz.be ADVERTERE Marthe Paklons, 02-65 van Vlaams DISTRIBUTIE Buiten51.000 België: 30 Brusselse euro per Media jaar. vzw exemplaren. voorjenader onderzoek. kwam slachten! terug met een moet er al een hele hoopIktegelijk Buiten België: 30 euro per jaar. sales@bruzz.be Marthe Paklon Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE OPLAGE forse met rustig inhoud, dat laatste verwijderde Ik lietpistolet de stukken bakken in ruime olie UteADVERTEREN? 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be sales@bruzz.b OPLAGE OPLAGE :Otten, 62.609 exemplaren.

ALGEMENE DIRECTIE Marthe Paklons, 02-650 10 61 NickTrachet Trachet DISTRIBUTIE omer de maten te kunnen nemen.

Het ding OPLAGE : 62.609 exemplaren.

Nick enikikeven voegde behoorlijk wat gehakte ajuin aan moet je er al een hele hoop tegelijk slachten! DirkADVERTEREN? De ALGEMENE Clippeleir sales@bruzz.be DIRECTIE Ute Otten, 02-650.10 DISTRIBUTI Brusselaardie diededestad stad woog gram, bolrond metanderhalf een van besjes, uit het Noorden komt.

Hetdiameter waren Brusselaar toe, wat 45 pepertjes en look. Na uur de was ADVERTEREN? Marthe 02-650 10 61 DirkPaklons, De Clippeleir Ik liet de stukken rustig bakken in ruime olie DISTRIBUTIE HOOFDREDACTIE Ute Otten, 02 en de wereld culinair Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be en de wereld culinair centimeter, zeven Vikings die hem inde dehoogte resttaai! vanbedroeg Europaniet introdudetwaalf kip nog steeds oneetbaar Maakt uit, ALGEMENE DIRECT Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), sales@bruzz.be HOOFDREDACTIE Nick Trachet en ik voegde er behoorlijk wat gehakte ajuin aan ontdekt ontdekt Nick Trachet DISTRIBUTIE ceerden.

De plant blijft populair in Scandinavië centimeter.

Zo’n raspistolet is Ik met een erg meteneen voor nader onderzoek. kwam terug dan eten we wat later.

In de tropen zijn maaltijden Mathias Declercq Dirk De ALGEMENE Clippeleir moet je er al een hele hoop tegelijk slachten!

Kristof Pitteurs DIRECTIE (algemeen hoofdredacteur), Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DISTRIBUTIE Brusselaar diestad de stad Brusselaar die de toe, wat pepertjes en Na anderhalf uur was met inhoud, dat laatste verwijderde wordt in de Faeröer zelfs als groente gebruikt. krokante, maar dunne korst omhuld rond een trouwens ergforse relatief, iedereen krijgt eenlook. bord Mathias Ik lietpistolet de stukken rustig bakken in ruime olie Dirk DeDeclercq Clippeleir Ute 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Dirk De Clippe CULTUUR & Otten, UIT HOOFDREDACTIE ALGEMENE DIRECTIE enen dede wereld culinair Nick Trachet ik even omnog maten teeten kunnen Het Ooit waren er allerhande geneeskrachtige claims wereld culinairwanneer Nick Trachet enof ik voegde erdebehoorlijk wat gehakte ajuin aan ding hij zij thuiskomt, het magnemen. dan altaai! vederlicht wit broodkruim.

Geen spoor van GerdDirk Hendrickx de kip steeds oneetbaar Maakt niet uit, De HOOFDREDACTIE Clippeleir & UIT CULTUUR ALGEMENE DIRECTIE Kristof Pitteurs (algem Brusselaardie diededestad stad rond deze ontdekt Brusselaar HOOFDRED woog 45 gram, bolrond met een diameter van toe,isplant. wat pepertjes look.

Naslaapbollen anderhalf Hij zouenals redding aan de uurofwas lauw zijn, er altijd genoeg voor iedereen.

DirkHendrickx DePitteurs Clippeleir(algemeen hoofdredacteur), nieuwlichterij als sesamzaadjes, Gerd ontdekten de wereld culinair Kristof dan eten we wat later.

In deniet tropen zijn maaltijden REDACTIE MathiasKristof Declercq HOOFDREDACTIE Pitteur en de wereld culinair mensendezijn twaalf centimeter, de hoogte bedroeg zeven kip nog steeds oneetbaar taai!

Maakt uit, door aartsengel Mathias(algemeen Declercq Nathalie Eva Christiaens, Sara De Ik deed er watvoorgesteld waterpuur bij om hetdestoven rustig KristofCarpentier, Pitteurs hoofdredacteur), Wie langs deopgevallen?

Afrikaanse winkels moet zonnebloempitten: gladde korst.

Het broodje Is het u ook Alles inwandelt, de ontdekt voeding HOOFDREDACTIE REDACTIE ontdekt lijkt trouwens erg relatief, Mathias Decle centimeter.

Zo’n raspistolet is iedereen met een erg krijgt een bord Sloover, dan eten Maar we wat later.

In is dena tropen zijn maaltijden Mathias Declercq KrisKristof Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn CULTUUR zelve! daarvan onderzoek & UIT Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), verder laten lopen.

Nu had ik al kiplang met ajuin het zeker zijn opgevallen: de vitrine hangt CULTUUR & UIT Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De isMichaël zotegroot dat je er niet onmiddellijk in kunt kleiner tealworden.

Niet langopgeleden kwam het Kurt Snoekx, Sophie krokante, dunne korst omhuld rond eeneten mag danPost, trouwens ergmaar relatief, iedereen krijgt een bord Mathias DeclercqSoukias, Roan Van Gerd Hendrickx wanneer hij of zij thuiskomt, het al CULTUUR & UIT niets bewezen.

We moeten ons troosten met de Gerd Hendrickx Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn (het rook daarvoor écht naarhij kip in de keuken), maar ik had vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera.

CULTUUR & bijten, is het te hoog.

Jehet moet het invan nieuws Nutella kleinere potten op de markt Eyck,Gerd Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom wanneer of zijbroodkruim. thuiskomt, etenspoor mag dan al vederlicht wit Geen Hendrickx Post, Kurt Snoekx, CULTUUR & UITSophie Soukias, Roan Van zoete geur.lauw Als kind je een leermachine, je kijkt zijn, als erpletten. isKennen altijd voorofiedereen. Zonderman Gerd Hendrick hettwee nog breken graag wat Afrikaanser. jullie Meestal staatben er het lachende gezicht van eenom je REDACTIE of lichtelijk Omgenoeg het te breken brengt. Voor dezelfde prijs als de vroegere REDACTIE lauw zijn, er is altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij sesamzaadjes, slaapbollen Gerd Hendrickx Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom REDACTIE Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Op dit ogenblik lijkt de engelwortel hier een heen in de wereld en registreert alles.

Vandaag agussi?

Agussi – ook bekend als egusi, agushi of Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek.

Ik een deed er wat water bij om stoven rustig Wie langs deWie winkels wandelt, moet Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Nathalie Carpentier, Ev Ik deed er wat water bijde om het stoven rustig langs deopgevallen?

Afrikaanse winkels moet Zonderman MEDEWERKERS zonnebloempitten: puur gladde korst.

Hethet broodje IsAfrikaanse het udeook Alles inwandelt, de voeding lijkt een pistolet kent snede in bovenkant. grotere, uiteraard!

Ja, hazelnoten zijn duurder REDACTIE Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie REDACTIE beetje in devoornamelijk vergeethoek geraakt.

Wij kochten er kangaat ik, met mijn neusalinzijn een boek, een hele zak hangt Sloover, Kris Hendrickx, BettinaMichaël Hubo, Jasmijn Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Bellon,Sara Sloover, Kris Hendrickx egushi gebruikt Het over diepvrieskip.

Maar niet om de vitrine nu verder tegroot laten lopen.

Nu had ikinalNu kip met het zeker opgevallen: opgeleden Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, De isis zodat dat jezwellen er niet onmiddellijk inajuin kunt kleiner te worden.

Niet lang kwam het – wordt Soukias, Roan Van Eyck, Steven Van Garsse, Technisch omte het van het deeg in al kip met ajuin geworden meneer!

En de mensen houden niet verder laten lopen. had ik het zeker al zijn opgevallen: op de vitrine hangt Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van MEDEWERKERS Nathalie Carp Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick ooit – gekonfi jt – op een of andere lokale markt en koekjes leegeten, zonder dat ik die koekjes bekijk.

Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sop (het rookzijn échtde naar kiphet in dehoog. keuken), maarhet ik had vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera.

Maarten Verdoodt, Tom Zonderman West-Afrika.

Het zaden van een meloenoveral dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen bijten, daarvoor is te Je moet in nieuws Nutella kleinere potten op de markt Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, deikhete oven op weleens te vangen.

Maar een leraar van prijsverhoging, dus doen ze het via volumeTrachet, Tom VanKurt Bogaert, Sloover, Kris H Post, Snoekx,Michel SophieVerlinden Soukias, Roan Van (het rook écht naar kip in de keuken), maar ik had vaker wel dan niet een reclame voor pluvera.

Zonderman heb de plant in het wild zien groeien, Toen ik klein was, ging dat anders.

Kinderen Eyck, Steven Van Garss het nog graag wat Afrikaanser.

Kennen jullie Meestal staat er het lachende gezicht van een Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick breken of lichtelijk pletten.

Om breken brengt.de Voor dezelfde soort, of vantwee veleop pompoensoorten, gepeld en het tedat die te oud zijn volgens normen vanprijs de als de vroegere Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Post, Kurt Sno MEDEWERKERS geschiedenis rust vertelde mij lang geleden verkleining.

EINDREDACTIE Zonderman agussi?

Agussi – ook bekend als egusi, agushi of Afrikaanse mama op, kleurrijke hoofddoek. vaak langs de een waterkant.

Nuwat is het moment om te observeren beter.

Ronde koekjes met de buitenTrachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden het nog graag Afrikaanser.

Kennen jullie Meestal staat erdieren het lachende gezicht van een Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, kent pistolet een snede in de bovenkant. grotere, uiteraard!

Ja,met de hazelnoten zijn duurder gemalen. resultaat lijkt wat op amandelpoeeierindustrie.

Zulke gaan uiteraard niet Eyck, Steven V Karen De Becker, derMichaël Hallen,Bellon, Sophie dienusneeHet deNu, vruchtbaarheid verzinnebeeldt; dedeeg in Laatst kwam mijn huisgenote terugmensen van de houden Nicolas Alsteen,Geert Gilles Van Bechet, egushi –in wordt voornamelijk gebruikt in het Het gaatmeneer! diepvrieskip.

Maar niet om niet de Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick juli.

Wanneer deelke bloemstengels kant maar iets harder gebakken, koekjes een isAgussi dat om het zwellen van geworden En demet MEDEWERKERS agussi?

–jeook bekend als egusi, agushi of Afrikaanse mama op,over met kleurrijke hoofddoek.

EINDREDACTIE der.plukken.

Je vindt Technisch vandaag agussi in vrijwel verloren, zijn ook niet meer gepast voor Soukias Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Zonderman MEDEWERKERS Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden genitaliën van de godin Ceres.

Se non è vero …

West-Afrika.

Het zijn de zaden van een meloendagelijkse zoektocht naar voedsel met de overal dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen Nicolas Bechet, Bellon, afsnijdt,winkel. zal de plant volgende depressie in hun bovenkant (al kende ik dathet de hete oven het op te vangen. jaar Maarweer een leraar van prijsverhoging, doen ze via volumeTrachet, TomDe VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden Karen Becker, Geert Van derMichaël Hallen, Sophie Afrikaanse ‘onze’ moderne diezijn liever kipdus heeft met de egushi – wordt voornamelijk gebruikt in Het gaatsmaak over diepvrieskip.

Maar niet om de nu Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll,Nicolas Nick Alsteen, Gilles VORMGEVING soort, of van vele pompoensoorten, gepeld en die te oud volgens de normen van de Pistolets zijn per defi nitie wit.

Ze staan ‘vogels-zonder-kop’.

Ik kreeg een pakje dat meer EINDREDACTIE Soukias geschiedenis op rust vertelde mij lang geleden dat verkleining. uitschieten, zonietmen sterft hij af na de zaadvorming. woord niet).

Koekjes metdeze een rode gekonfi jte MEDEWERK EINDREDACTIE Patrick Jordens, Tom P Trachet, Van Bogaert, Michel Verlinden Van agussi maakt ‘soep’. dikke Heleen Rodiers, Ruth Plaizier textuur vannog tandpasta.

Dus‘plofkip’. gaan vogels naar gemalen.

Het resultaat lijktEigenlijk watverzinnebeeldt; opde amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard nietde Karen DeTom Becker, Geert Van der Hallen, West-Afrika.

Het zijn zaden van overal Het zijn legkippen Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie voor de godin en moeten dus puur leek alsofofdominerende het moest bevatten.

Daarin die snee de meestal vruchtbaarheid de een meloenLaatst kwam mijn huisgenote terug Nicolas Engelwortels leven maar twee jaar.

Jezijn. kan kers eenbroodbeleg stukje glimmend geribbeld groen … van symbool Trachet, Tom VanAlstee Boga VORMGEVING VERTALING Sophie Soukias saus. Agussi ergvandaag mooi en geeftineen romig Azië en Afrika. Men is er maar ginder verzot op.meer Bij ons der.bindt Je vindt agussi vrijwel elke verloren, zijn ook niet gepast voor Soukias EINDREDACTIE genitaliën vanvan deingodin Ceres.

Se non è vero … gepeld en John Arblaster, dagelijkse zoektocht naar voedsel met zijn een ontheiliging!

Pistolets Heleen Rodiers, Ruth Plaizier zatdie watteGroen? dus moet doorgaan voor koploos soort, of vele pompoensoorten, oud zijn volgens de normen van de demetVolkorenpistolets Beuzon, de stengels en bladeren sla verwerken of koken Wat was dat?

‘Dat es anzj’lik,’ zei mijn KarenFrédérique De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Patrick Jorden Afrikaanse winkel. ‘onze’ moderne smaak die liever tot kip heeft resultaat. de Laat enkele scheppen rustig meestoven was kip vroeger iets voor zonen feestdagen, VORMGEVING VORMGEVING EINDREDACTIE Martin McGarry, Pistolets zijn per gebakken, defi nitie wit.simila Ze staan ‘vogels-zonder-kop’.

IkWest-Vlaams. kreeg een pakje datworden meer SoukiasLaura Jones Trachet, Tom V uitVan het jnste meel bijJede pluimgedierte. leken porties voor als groente.

Je fi kan zemaakt drogen voor later gebruik. suikertante Het (tante Rachel) in haar gemalen.

Het resultaat lijkt wat op amandelpoe-HeleenVERTALING eierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard niet men ‘soep’.

Eigenlijk dikke Rodiers, Plaizier textuur vanwel tandpasta.

Dus gaan deze vogels naar Heleen Ruth Rodiers, Ruth Plaizier met de kip ensymbool roeragussi regelmatig om.

Hier kunnen een fenomenale ontwikkeling de brave kip Karen De Becker, Geer Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta voor de godin en moeten dus puur zijn. leek alsof het broodbeleg moest bevatten.

Daarin VORMGEVING kan ze saus. ookDat inAgussi alcohol dumpen, misschien zelfs FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Wat wasNiet datAzië grappig, groen op een koekje.verzot Het op. BijRomeinen.

VERTALING gaf in het Duits het woord lilliputters. vuistdik, maar chocoladereepVERTALING bindt erg mooi en geeft een romig en Afrika.

Men is er ginder ons Holmer-Arblaster, Laura Jones, MartinSoukias McGarryEINDREDAC der. Je vindt vandaag agussi in vrijwel elke verloren,tot maar zijndus ook niet meerop gepast voor nu ook nog groene groenten bij, okra’s, degradeerde de proteïne de koploos Volkorenpistolets zijnzoals een ontheiliging!

Pistolets Heleen Rodiers, Ruth Plaizier zatgoedkoopste wat moet doorgaan voor Arblaster, Frédérique Beuzon, BartJohn Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, NoémieGreta Frédérique Beuzon, George Holmer, azijn mee parfumeren? wel suikerige minder Semmel, resultaat.

Laatde enkele scheppen rustig meestoven was kipselder. vroegerVandaag iets voor valt zon-dat en feestdagen, tot steeds naam voor deze dun.leek Kolibries zonder kop!

Martin McGarry, Laura Ivan JonesPut, VERTALING maarde zeker nog bijvoorbeeld ook spinazie.

Een broodjes markt.

Hetzelfde in Afrika.

Metdie vreugde bezingen Marsily, Steve Michiels, worden uit het fiwinkel. jnste meel gebakken, simila bij de pluimgedierte.

Het leken wel porties voor Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarryKaren De Beck Afrikaanse ‘onze’ moderne smaak liever kip heeft met FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE met devan kip en roer om.

Hier moet kunnen een fenomenale ontwikkeling de brave kip in het Om op die koekjes teregelmatig worden gebruikt, weeen leven indat een wereld vol sprankelende VORMGEVING Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta zuiden dat land.

In het museum van je Erop, was tijd portie van de werkman Saskia Vanderstichele, Wide Bart Dewaele, Kim, Vercnocke Wauter Mannaert, Noémie Soukias FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE tomaatje zorgt ervoor dat jegaf je in kan vergissen met ze daar de goedkope kipdedie uit de onze contreien per op Romeinen.

Dat het Duits hetokra’s, woord lilliputters.

Niet vuistdik, maar proteïne chocoladereepHolmer-Arblaster,&Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE ILLUSTRATIE nu ookkonfi nog groene groenten bij, zoals degradeerde totDus goedkoopste de Van agussi maakt men ‘soep’.

Eigenlijk dikke Heleen Rodiers, Ruth P textuur van tandpasta. gaan deze vogels naar engelwortel jten.

Zowel de stengels als de kleurstoffen.

Maar die origineel groene stukjes Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie zagSemmel, iktot verkoolde pistolets die de uitbargroot moest Datwordt was toen de ‘terrassiers’ Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, nog steeds deook naam voor deze dun.

Kolibries zonder kop!

VERANTWOORDELIJKE deNapels hete pepers, jolijt van iedereen!

Laat vliegtuig naarzijn. ginder gevlogen, mogelijk Bart Dewaele, Kim,UITGEVER Wauter Mannaert, Noémie maar zeker bijvoorbeeld spinazie.

Een broodjes markt.

Hetzelfde in Afrika.

Met vreugde bezingen Marsily, SteveVanderstichele, Michiels, Ivan Put, VORMGEVIN FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE VERTALING Saskia Wide Vercnocke wortel worden gebruikt.

Konfi jten is een heel engelwortel lijken verdwenen, vervangen door saus.

Agussi bindt erg mooi en geeft een romig Azië en Afrika.

Men is er ginder verzot op.

Bij ons Kristof Pitteurs sting van de Vesuvius in het jaar 79 hebben nog met de schop werkten. Vandaag doen ze dat Marsily, Steve Michiels, Ivan Put,

Nick Trachet

COLOFON

COLOFON COLOFON

Nick Trachet Nick Trachet

Harde kip Pistolets Harde Pistolets Engelwortelkip

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

| C U LT U R E BRUZZ

52 54

)

I

)

52

voor nader onderzoek. Ik kwam terug met een forse pistolet met inhoud, dat laatste verwijderde Nick Trachet ik even om de maten te kunnen nemen. Het ding Brusselaar die de stad woog 45 gram, bolrond met een diameter van en de wereld culinair twaalf centimeter, de hoogte bedroeg zeven ontdekt centimeter. Zo’n raspistolet is met een erg krokante, maar dunne korst omhuld rond een vederlicht wit broodkruim. Geen spoor van nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen of zonnebloempitten: puur gladde korst. Het broodje Is het u ook opgevallen? Alles in de voeding lijkt is zo groot dat je er niet onmiddellijk in kunt kleiner te worden. Niet lang geleden kwam het bijten, daarvoor is het te hoog. Je moet het in nieuws dat Nutella kleinere potten op de markt twee breken of lichtelijk pletten. Om het te breken brengt. Voor dezelfde prijs als de vroegere kent een pistolet een snede in de bovenkant. grotere, uiteraard! Ja, de hazelnoten zijn duurder Technisch is dat om het zwellen van het deeg in geworden meneer! En de mensen houden niet de hete oven op te vangen. Maar een leraar van prijsverhoging, dus doen ze het via volumegeschiedenis op rust vertelde mij lang geleden dat verkleining. die snee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de Laatst kwam mijn huisgenote terug van de genitaliën van de godin Ceres. Se non è vero … dagelijkse zoektocht naar voedsel met de Pistolets zijn per definitie wit. Ze staan ‘vogels-zonder-kop’. Ik kreeg een pakje dat meer symbool voor de godin en moeten dus puur zijn. leek alsof het broodbeleg moest bevatten. Daarin in het zuiden van dat land.

In het museum van ErEU. was eenhandel tijd dat dedie portie van de werkman Saskia Vanderstichele, onbepaalde tijd verder sudderen.

Dejeagussisaus isontheiliging! met subsidies van de Die moet wel ergcontreien Bart Dewaele, Wide Kim, Vercnocke Wauter Mannaert, Noémie tomaatje zorgt je kan vergissen met ze daar de goedkope kip uit onze per Volkorenpistolets zijn eener Pistolets HeleenFrédériq Rodier zat wat dus moet doorgaan voor koploos John Arblaster, FlageypleinSaskia 18, 1050 Elsene. Wide Vercnocke karwij datNapels ik hier nietervoor uit dedat doeken ga doen, nog kleurrijker gekonfi jt zijn. ‘fruit’ dat in werkelijkVanderstichele, zag verkoolde die de uitbargroot moest Dat was toen de ‘terrassiers’ VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, met de kip Bobcat ofvliegtuig Kubota en moeten ze na hun resultaat.

Laat enkele scheppen rustig meestoven was vroeger iets voor zonenhet feestdagen, tot VERANTWOORDELIJKE UITGEVER ergoverleefd. vullend, eeniktot klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, want denaar eigenaars van merk desmaakt hete pepers, jolijt vanpistolets iedereen!

Laat ginder wordt gevlogen, mogelijk Martin McGarry, Laura VERTALING Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke staan verschillende recepten op het internet. heid raap of biet blijkt te zijn, geschilderd in de uitniet het fijnste meel gebakken, simila Kristof bijKristof dePitteurs pluimgedierte.

Hetdeleken wel porties voor Pitteurs stingworden desoms Vesuvius inhelemaal het jaar hebben nog met schop werkten.

Vandaag doen ze erg dat VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Hetmuskusachtig. binnenste is doorbakwerkuren de fitness.

Greppels graven is een onbepaalde tijd verder sudderen.

De 79 agussisaus is Hier kunnen met subsidies van EU. Diebrave handel moet wel ook wat Te eten met de vingers, staan infenomenale denaar top vijfhonderd van dede Belgische metvan de kip en roer regelmatig om. een ontwikkeling de kip Media vzw, wordt op deElsene. persen van Eco Frédérique Be Flageyplein 18,Elsene.

1050 Flageyplein 18, gedrukt 1050 Kristof Pitteurs Vooral Fransen lijken er mee bezig. schitterendste kleuren, als het al geen gels blijken VERANTWOORDELIJKE UITGEVER overleefd. met devuistdik, Bobcat ofsais Kubota en moeten ze het na hun FOTOGRAFIE & ILL Romeinen. gaf inbitter, het Duits lilliputters.

Niet maar chocoladereeperg vullend, smaakt eenDat klein beetje maar het woord Print CenterFlageyplein winstgevend zijn, want deest eigenaars van merk ken een en de ware pistoletoloog trekt eerst dat natte zittend beroep geworden. ”Tu où le (DPG Media) boven bord rijst.

Smakelijk. fortuinen.

18,de1050 BruzzBruzz is Kristof eenisuitgave van Vlaams Holmer-Arblas Pitteurs nu ook nog groene groenten bij, zoals okra’s, degradeerde tot de goedkoopste proteïne op de een uitgave vanElsene. deBrusselse Vlaams Brusselse Misschien is dit kruid weleens aan een van versteven alginaten of varkensgelatine?

Het binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fi tness.

Greppels graven is een Bart Dewaele, Kim, Wa en wordt gesubsidieerd door ook watbroodje, muskusachtig.

Te plaats eten metvoor de vingers, staan inde de winkelier top vijfhonderd van de Belgische kruim uit Media vzw, wordt op deElsene. persen vanpersen Eco van Eco zijn zo is er extra voor deze broodjes problème?” zei een groothandelaar op de Flageyplein 18,uitgave 1050 Ik kocht zo’n kipmoest en waarschuwSemmel, nog steeds de naam dun.

Kolibries zonder kop!

Media vzw,isgedrukt wordt gedrukt BRUZZ een vanop dede Vlaams Brusselse de Vlaamse en de Vlaamse Een superfood bijook ons?

Die anzj’lik eigenlijk angélique ken entoe? de ware pistoletoloog trekt eerst dat natte Een zittendin beroep geworden. ”Tu zijn, sais oùbezingen est le herwaardering Print CenterGemeenschap (DPG Media) maar zeker bijvoorbeeld spinazie. markt.

Hetzelfde Afrika.

Met vreugde Marsily, Steve Michiels boven een bord rijst.

Smakelijk.van fortuinen.

Media wordt gedrukt op de persen van EcoFOTOGRAFI Print Center Media) Bruzz isvzw, een(DPG uitgave van de Vlaams Brusselse beleg. Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mijdat ooit zuchtend.

“C’est de mij:Er “Poulet dur!”

Strong chicken lees jevan Gemeenschapscommissie. en wordt gesubsidieerd door inuit het van dat land. het museum van was een de portie dewaarschuwzijnzuiden broodje,ervoor zo is er plaats extra problème?” zei een groothandelaar opwerkman de Smakelijk.

Saskia voor engelwortel: Angelica archangelica, Iktijd kocht zo’n kip enuit de onze winkelier Media vzw, wordt op persen van Eco Vanderstichele, (DPGgedrukt Media) en Print wordtCenter gesubsidieerd door Bart Dewaele, tomaatje zorgt dat jevoor je In kan vergissen met zeFrans daar denegoedkope kip die contreien per kruim de Vlaamse Gemeenschap en dede Vlaamse que les gens mangent plus.”

Een groot deel weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers in Print Center (DPG Media) en wordt gesubsidieerd door en de Vlaamse beleg.

Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend.

“C’est de Vlaamse Gemeenschap de mij: “Poulet dur!”

Strong chicken lees je zoals Karl Linnaeus het neerschreef.

Meerdere Gemeenschapscommissie.

Napels zag ik verkoolde pistolets die de uitbargroot moest zijn.

Dat was toen de ‘terrassiers’ Marsily, Steve en wordt gesubsidieerd door VERANTWOORDEL de hete pepers, tot jolijt van iedereen! Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Nederland hebben het “harde en tuin jaEen van de loopt rond inmangent een elfenlijfje, Gemeenschapscommissie. que lesover gens ne plus.” groot deelin weleens in hadden Engelstalige Surinamers vanbevolking mijn familieleden erkip”, inrecepten. hun Saskia Vander de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Kristof Pitteurs sting van de Vesuvius in het jaar 79 hebben nog met de schop werkten.

Vandaag doen ze dat mensen, dat zijnNederland zevan ook.

Als je de oude recepten onthaard, gegomd en naar de stijl de en hebben het over “harde kip”, ja erg van degekneed bevolking loopt rond in van een elfenlijfje, onbepaalde tijd verder sudderen. De agussisaus is Gemeenschapscommissie. met subsidies EU. Die handel moet wel staan.

Engelwortel isde een plant van de Apiaceae, Flageyplein 18, 1050 E mensen, dat zijnde ze ook.

Als jeleest, oude recepten onthaard, gegomd en gekneed naar stijlhun van de van mwamba (moambe voor de kolonialen) VERANTWO met deBij Bobcat oflichamen Kubota en moeten zedehet na boekskes. virtuele hoort virtueel ergoverleefd. vullend, smaakt een klein beetje bitter, maar de Schermbloemigen, verwant dus met dede winstgevend zijn, want eigenaars van merk Bruzz is Kristof een uitgave va van (moambe voor de kolonialen) leest, boekskes. virtuele lichamen hoort virtueel Pitteur moet die Impressions kip uren enmwamba urenfiBij sudderen in de voedsel. d’une paupiette de veau. peterselie de selder, maar deze hier wordt Hetmuskusachtig. binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de tness.

Greppels graven is een ook wat Te eten met de vingers, staan in deen top vijfhonderd de Belgische Media vzw, wordt gedr moet diekip kip kan urendaar envan uren sudderen in de voedsel.

Impressions d’une paupiette de veau.

Flageyplein 18 palmolie.

Een moderne niet tegen, De zondagse broodjes zijn ook zo geëvolueerd. meer dan twee meter hoog.

In tegendeel ken een en de ware pistoletoloog zittend beroep ”Tu sais oùzoniet est le Print Center (DPG Med palmolie.

Een moderne kipzijn kanook daar tegen, boven bord rijst.

Smakelijk. trekt eerst dat natte fortuinen.

Degeworden. zondagse broodjes geëvolueerd. die na een half uurtje al tot een hoopje Bruzz is een ui Hoesmelt klein die viennoiserieën en fi jn gebak zijn tot bijvoorbeeld het flna uitekruid de giftige en wordt gesubsidieerd die een halfof uurtje alen totfieen hoopje Hoe klein die viennoiserieën jn gebak kruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extra problème?” zeismelt een groothandelaar op de zijn Ik kocht zo’n kip en de winkelier waarschuwMedia vzw, wo miserabele prut.

Kaukasische berenklauw, heeft de engelwortel geworden!

De boterkoeken (koffi ekoeken voor de de Vlaamse Gemee miserabele prut. geworden! De boterkoeken (koffiekoeken voor de Print Center (D Maar ikplatte kwam dus thuis met zo’n beest.

Het beleg. Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit de mij: “Poulet dur!”

Strong chicken lees je“C’est geen bloemschermen, maar bolvormige.

Gemeenschapscom Maar ik kwam dus thuis met zo’n beest.

Het Antwerpenaars) zijn bijna verdwenen enzuchtend. vervanAntwerpenaars) zijn bijna verdwenen en vervanen wordt gesu woog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo.

Ik hakte woog overigens eens zoveel: 1,2 kilo. hakte Eenles erg mooie plant, ook inniet droogboeketten.

De gen door petieterige ‘croissants’.

In mijn jonge que gens ne mangent plus.”

Een groot deel weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers in gen door petieterige ‘croissants’.

In mijn Ik jonge de Vlaamse de kip, zodra ze ontdooid was, in handige de kip, zodra ze ontdooid was, in handige bloemen zelfjaren zijndingen onopvallend groenig wit. een Maar kon je met die dingen nog kleine jaren kon jebevolking met die nog een kleine MELD NIEUWS Nederland hebben het over “harde kip”, en ja MELD NIEUWS van de loopt rond in een elfenlijfje, Gemeensch stukken: idealiter moet elke eter een stuk stukken: idealiter moetVandaag elke eter eende stuk krijgen het meest onderscheidende aan engelwortel iszekrijgen nieuwsgespot? gespot?Tips Tips zijn politieagent ko slaan.

Vandaag passen in een ZelfZelf nieuws zijnaltijd altijd politieagent ko slaan. passen ze inoude een recepten mensen, dat zijn ze ook.

Als je de “Op de vitrine van met een evenredig deel van vlees, vel en been.

Het welkom via onthaard, gegomd en gekneed naar de stijl van de met een evenredig deel vanEn vlees, vel… en been.het Het welkom via geur. muskus, kaneel moeilijk te is niet omdat “Op de vitrine van holle kies. danhet de pistolets: hollezijn kies.

En Zoet, dan de pistolets: is niet omdat bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS vel(moambe is de voornaamste smaakdrager een kip en bruzz.be/meldnieuws voor de kolonialen) leest, MELD NIEUWS velvan isbeschrijven, demwamba voornaamste smaakdrager in een kipmoeten eninvirtueel ze broodjes heten dat ze klein zijn.

In boekskes.

Bij virtuele lichamen hoort Persberichten kunnen via maar heerlijk.

Dat is de reden Afrikaanse winkels Zelf nieuws gespot? ze broodjes heten dat ze klein zijn.

In wat Persberichten kunnen via Tips zijn altijd zonder been erinmoeten kan je niet peuzelen, Afrikaanse winkels MELD NIEUWS redactie@bruzz.be Zelf nieuws mijn betere tijden at ik er maximaal twee, met welkom via gespot? Tips zijn altijd zonder been erin kan je niet peuzelen, wat waarom de plant in de tuintjes stond.

Om er moet die kip uren en uren sudderen in de redactie@bruzz.be voedsel.

Impressions d’une paupiette de veau.

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd “Pistolets zijn per defi nitie wereldwijd als droevig wordt mijn betere tijden at ik er maximaal twee,ervaren. met Verder was welkom via bruzz.be/meldnieuws hangt vaker wel dan varkensgehakt of leverworst, versierd Belgian “Pistolets zijn per defi nitie wereldwijd droevig wordt Verder was met jeneverals mee op smaak te ervaren. brengen.

In de klassieke welkom via kunnen via bruzz.be/meldnieuws hangt vaker wel dan Persberichten ook de nek erbij, het ultieme peuzelstuk en in het palmolie.

Een moderne kip kan daar niet tegen, varkensgehakt ofpickles. leverworst, versierd met Belgian De zondagse broodjes ook zo geëvolueerd.

BRUZZ.be/meldnieuws Vandaag ziezijn ikwat nog broodjes, maar daar wit.

Zeeen staan symbool voor redactie@bruzz.be Persberichten ook de nekginrecepten erbij, karkas het ultieme peuzelstuk enengelin hetLang Britse zit erikook vaak niet reclame VOER UW EVENEMENTkunnen IN OP via vond de eierstokken terug. geleden Persberichten kunnen via pickles.

Vandaag zie iker nog broodjes, maar daar die smelt na een half uurtje al tot een hoopje wit.

Ze staan symbool voor kan ik misschien wel vijf van op?

En ik ben niet “Het meest onderscheidende redactie@bruzz.be ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT Hoe klein die viennoiserieën en fi jn gebak zijn niet een reclame VOER UWredactie@bruzz.be EVENEMENT IN OP SUR karkas vond ik delas eierstokken terug.Italiaans Lang geleden wortel. ik een authentiek recept voor devoor godin en moeten dus ENTER YOUR EVENT ON pluvera” kan ik er misschien van op? Envan ik ben niet zo’nwel grotevijf eter meer.

ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR prut. spaghetti met eierstokken kip,hele maar daarvoor lasmiserabele ik een Italiaans recept voor Ik authentiek heb een Noorse kennis ooit(koffi eens zijn geworden!

De boterkoeken ekoeken voorde devoor www.agenda.brussels de engelwortel is zijn godin en moeten dus ENTER YOUR ON VOEREVENT UW EVENEMENT IN OP pluvera” Onlangs hoorde ik van een slager die nog aan zo’n grote eter meer. puur zijn.

Volkorenpistolets tuin weten maaien, die overwoekerd was met spaghetti met eierstokken van kip, maar daarvoor Maar ik kwam dus thuis met zo’n beest.

Het www.agenda.brussels ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR Antwerpenaars) zijneen bijna verdwenen en vervanouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, “van VOER UW EVENEMENT OP Onlangs hoorde ik van slager die nog ENTER YOUR EVENT ON IN VOER UW EVENEMENT IN OP geur.

Zoet, muskus, kaneel … engelwortel.

Bedwelmende ervaring was dat.

De Ik hakte puur zijn.

Volkorenpistolets woog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo.

WWW.BRUZZ.BE die échte, grote”.

Ik heb mij daarheen gespoed ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR zijn een ontheiliging!” www.agenda.brussels gen door petieterige ‘croissants’.

In mijn jonge ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, “van De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet grote engelwortel (er bestaat ook een kleine ENTER YOUR EVENT ON ENTER YOUR EVENT ON de kip, zodra ze ontdooid was, in handige moeilijk te beschrijven” WWW.BRUZZ.BE diejaren échte, grote”.

Ik heb mij daarheen gespoed zijn een ontheiliging!” kon je met die dingen nog een kleine www.agenda.brussels sylvestris) is een plant die, net zoals de rode www.agenda.brussels MELD NIEUWS DeA.hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet stukken: eter passen een stukzekrijgen WWW.BRUZZ.BE B E R 2 0 2elke 0 5 2 idealiter I 2 8 O K T Omoet Zelf nieuws ges politieagent ko Vandaag in een De slaan. hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet met een evenredig deel van vlees, vel en been. Het welkom via holle kies.

En dan de pistolets: het is niet omdat WWW.BRUZZ.BE 28 OKTOBER 2020 WWW.BRUZZ.BE bruzz.be/meld © SHUTTERSTOCK De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet MELD NI hele reeks nalezen?

BRUZZ.be/trachet vel isDede voornaamste smaakdrager in een kip en ze broodjes heten dat ze klein moeten zijn. In Persberichten 52 Zelf nieuk zonder been erin kan je niet peuzelen, wat redactie@bru mijn betere tijden at ik er maximaal twee, met welkom wereldwijd als droevig wordt ervaren. Verder was bruzz.be varkensgehakt of leverworst, versierd met Belgian Persberic ook de nek erbij, het ultieme peuzelstuk en in het pickles. Vandaag zie ik nog broodjes, maar daar redactie VOER UW EVENE karkas vond ik de eierstokken terug. Lang geleden kan ik er misschien wel vijf van op? En ik ben niet ENCODEZ VOTR las ik een authentiek Italiaans recept voor )

B R U Z Z | C U LT UBRREU Z BZ R U| ZCZU |LTTUR RA EC H E T BRUZZ | TRACHET

Harde kip Pistolets

“Op de vitrine van Afrikaanse winkels “Pistolets zijn per hangt vaker weldefi dannitie wit.

Zeeen staan symbool voor niet reclame

DB623070I9

General: info@tae.be Accountancy: accountancy@tae.be Technical Service: support@tae.be www.tae.be

TECHNO AUTOMOTIVE EQUIPMENT, beter gekend als TAE, is een toonaangevend bedrijf dat al meer dan 40 jaar actief is in de distributie van garage-uitrusting in België. Gecombineerd met hoogstaande vakkennis bieden we zowel specifieke oplossingen als totaalpakketten.

SCHOONMAAKHULP - DEELTIJDS 4/5de (M/V/X) Functieomschrijving - Onderhoud van showroom, burelen, werkplaats, magazijn, parking.

- Wassen ruiten.

- Klaarzetten vergaderzalen, opleidingscentrum.

- Inspringen bij kleine administratieve taken (documentaties stickeren, mailings versturen, …).

Uw profiel - Nederlandstalig, notie Frans is een pluspunt.

- Flexibel.

- Oog voor detail en netheid.

- Zelfstandig kunnen werken.

Werkomstandigheden / verloning - Een prettige, informele werksfeer in een sterk groeiende omgeving.

- Een afwisselende functie in een dynamisch en ambitieus bedrijf.

- On-the-job training.

- Salaris conform werkervaring.

- Wij bieden tevens een vast contract, hospitalisatie- en groepsverzekering.

Contactgegevens Marina Sertons marina.sertons@tae.be - 02 481 79 00 DB722491F1

Lokaal bestuur Wemmel zoekt een ADMINISTRATIEF MEDEWERKER BIJ DE TECHNISCHE DIENST

DB620372H9

DB722154F1

Voltijds, onbepaalde duur, C1 - C3: • Je communiceert vlot met inwoners en externen.

• Dossiers opvolgen, is voor jou geen probleem.

• Je werkt gestructureerd en nauwgezet.

• Je bent sociaal vaardig.

• Je volgt projecten en werkopdrachten correct op.

• Je werkt nauw samen met je collega’s van de technische dienst.

Wij bieden: • Minstens 30 verlofdagen.

• Maaltijdcheques van 8 euro.

• Gratis hospitalisatieverzekering.

Meer weten? Voor meer info over de functie kan je contact opnemen met de personeelsdienst via personeelsdienst@wemmel.be of 02/462.05.43. Neem een kijkje op www.wemmel.be/nl/vacatures.

Solliciteren kan t.e.m. zondag 18/07/2021

Tips en tricks voor je carrière?

Lees het op

VACATURE

regiotalent.be/carrieretips

DB619804H9

DB723431G1

Vind een leuke job in jouw buurt. regiotalent.be

Ontdek je carrièrekans en surf nu naar mijntoekomstbijroularta.be DB721637F1