BRUZZ - editie 1758

#1758

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

EN

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S E S

|

TIPS

VOETBAL MOET EVEN DIVERS ZIJN ALS BRUSSEL SAMIA AHROUCH INCLUSIEMANAGER VOETBALBOND

16 | 06 | 2021

+ BRUZZ CULTURE GORGES OCLOO ‘DE CULTUURSECTOR IS NOGAL HYPOCRIET’

DAVID NUMWAMI EXTASE À TOUS LES ÉTAGES

ANNE DAEMS INSIDE THE ‘GARDEN ROOM’

BRUZZ GUIDE 2021 BOTANIQUE I FLAGEY I COLLIGNON I OUD-MOLENBEEK I STALINGRAD I ALTITUDE 100 I SABLON I HEEMBEEK-MUTSAARD I HENRI I WOLVENDAEL

OUT NOW!

Ontdek de leukste adressen in tien Brusselse wijken!

Haal jouw gratis BRUZZ guide bij Muntpunt of check BRUZZ.be/guide voor de andere verdeelpunten.

Ga naar BRUZZ.be/guide voor de vorige editie van de BRUZZ guide, ‘Brusselse quartiers part 1’

/ Sommaire / Inside oudInhoud / Sommaire / Inside

TIJD

DIVERS Half België sprong zaterdag recht toen Romelu

NL VACCINTWIJFEL Lukaku tot twee keer toe scoorde tegen Rusland.

Datvaccinatietabellen Lukaku – en met hem eendetail grootuitpluist, deel van de Rode Wie de tot in wordt Duivels – Congolese rootsbijvoorbeeld heeft, lijkt eenisvanzelfspreal eens verrast.

In Aartselaar al 107 kendheid waar niemand zou moeten stilstaan. procent van de 80-plussers ingeënt.

Voor diebijoverschrijding Alleen is het dat niet.

In de schitterende is een administratieve uitleg, maar belangrijker Canvas-docuis dat in een mentaire FC United vertelden voetballers wat ze de gemeente als Sint Joost slechts 63 procent van de 85-plusafgelopen jaren te verduren kregen op de Belgische sers is ingeënt. Maar wie zijn die mensen die twijfelen om voetbalvelden. In dit magazine zegt Samia Ahrouch dat gevaccineerd Een aantalkinderen van hen nog laten we wordt in dit één te op worden? de drie voetballende altijd magazine geconfronteerd aan het woord.met Datdiscriminatie leidde ook op onze redactie tot discussie. Moet dat en racisme. Ahrouch wel? Dat moet! aan de kant zetten als in complottheorieën is doorDe de vaccintwijfelaars Belgische voetbalbond aangesteld als inclusiemanager.

Zij moet ervoor gelovendezorgen gekken isdiscriminatie te makkelijk.enSommigen hen twijfelen nietworden eens over het dat racisme in van het Belgische voetbal bestreden. eerste een Ze meldpunt het leven roepen, zodat de klachten medische Haar nut van hettaak: vaccin. stellen in vooral vragen bij het dwingende vantenminste de gehoord worden.

Het hoopgevend dat zegt er eindelijk werk van wordt vaccinatiestrategie.

Een van deisgeïnterviewden dat wanneer we die gemaakt, eigenlijk is het niet tekenend dat er in 2021 nog altijd noodzullen is aan zijn, een twijfelaarsmaar willen overtuigen de argumenten doorslaggevend inclusiemanager binnen de voetbalbond en bij uitbreiding binnen veel maar wel wie ze aanbrengt. En dan komt plots het hobbelige parcours van organisaties. Volgens Ahrouch moet het Belgische voetbal even divers worden als overheid én wetenschap in beeld. We hebben het ook over de saga rond de Brussel. Volgens ons moeten heel veel organisaties even divers worden als mondmaskerplicht. Eerst zeker geen mondmasker, dan verplicht, nu verplicht in Brussel. En ja, ook wij hebben op dat vlak nog een weg af te leggen. de BrusselseLees openbare ruimte tenzij je op een terrasstoel zit. Als je dat allemaal het interview met Samia Ahrouch op p14 - 16 optelt, zou het wel heel arrogant zijn om niet naar die twijfelaars te luisteren.

Lees deDIVERSITÉ analyse en de getuigenissen op p14 - 17 NL

REPORTAGE

“Het zijn jonge mannen die zichzelf de openbare ruimte toe-eigenen tegenover vrouwen en kinderen”

Op zoek straatracers in Schaarbeek 10 jn hier omnaar dede zaken te veranderen verbeteren. Niet om niks te doen” INTERVIEW

ecretaris voor Huisvesting en Gelijke Kansen “Onze en Hamou 10sector heeft geen goede

E

Edito Edito

reputatie op het vlak van vervuiling. We werken eraan om dat te veranderen”

Diane Govaerts, CEOna van familiebedrijf raffeloosheid die Ziegler 24 egeweld volgt, moet en aangepakt” DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY Inclusie -

La moitié de la Belgique a sauté de joie quand Lukaku a marqué contre la

FR VACCINALE HÉSITATION Russie, à deux reprises. Le fait que Lukaku – et avec lui une bonne partie

deslisez Diables Rouges ait des racines congolaises,vous semble être une évidence à Si vous en détail les– tableaux de vaccination, risquez d’être laquelle personnepar ne exemple, songe. Mais ce n’est le cas.

Dans merveilleux surpris. À Aartselaar, 107 % despas plus de 80 ansle ont déjà été de Canvas, FC United, des joueurs de football racontent ce qu’ils vaccinés. Ildocumentaire y a une explication administrative à ce dépassement, mais ce qui ont dû endurer sur les terrains de football belges ces dernières années. Dans manager Samia Ahrouch (KBVB) 14, ANALYSE Heraanleg Louis Ber- est plus important, na de grote BLM-betoging c’est que seulement 63 % des plus de 85 ans d’une magazine, Samia Ahrouch affirme qu’un enfant sur trois jouant au football el 18 trandstraat 8, De eerste gemengde burgercommissie 22, REPORTAGE communececomme Saint-Josse ont été vaccinés.

Mais qui sont ces personnes est confronté à la discrimination et au racisme.

Mme Ahrouch a été désignée De terugkeer van de ambtenaren 18, BIG CITY Wie was de langst rege- qui hésitent se fairebelge vacciner ? Dans ce magazine, donnons laSaparole à est paràl’Union de football comme manager nous pour l’inclusion. mission un certainde nombre d’entre elles. Cela a donné lieu à quelques discussions dans rende burgemeester van Brussel? 28, COLUMN Nick Trachet 52 lutter contre la discrimination et le racisme dans le football belge. Sa K Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY Vacnotre rédaction.

Faut-il faire ? en Il leplace fautun ! C’est facile de rejeter lesplaintes première tâchele: mettre point trop de contact pour que les felaars aan het woord 14, INTERVIEW Grégor Chapelle sceptiquessoient du vaccin comme des fous quiencourageant croient aux théories du complot. au moins entendues.

C’est de voir enfin que l’on dansne cedoutent sens, mais fait avantages qu’en 2021,médicaux la fédération de football Certain.e.sprogresse d’entre eux pasledes du vaccin.

Ils et, afscheid van ActirisCULTURE 22, ANALYSE Kan een hoofddoek bij BRUZZ par extension, de nombreuses organisations aient encore besoin d’un de mettent principalement en cause le caractère contraignant de la stratégie B? 8, BIG“Wij CITY westerlingen Hoe ziet het kanaal er onder water uit? 26, responsable l’inclusioninterrogées est symptomatique.

SelonsiMme Ahrouch, vaccination.

L’une desdepersonnes affirme que on veut les le football N Nick Trachet 52 belge doit devenir aussi diversifié que Bruxelles.

Selon nous, beaucoup denken nog steeds dat we convaincre, ce ne sont pas les arguments qui seront décisifs, mais ceux qui les d’organisations devraient avoir autant de diversité que Bruxelles. Eh oui, nous amènent. Et c’est là que le parcours chaotique entre gouvernement et science de échte shit zijn” avons aussi encore du chemin à faire sur ce terrain-là. Lisez l’interview de entre en scène. Dans ce magazine, nous évoquons également la saga autour Samia Ahrouch en p14 - 16 Gorges Ocloo laat wereldbeelde l’obligation du masque buccal. Au départ, pas de masque, puis il est devenu den clashen in ‘Moby Dick, obligatoireDIVERSE et maintenant, il est obligatoire dans l’espace public bruxellois, à at last Queequeg speaks’ werd tijd dat moins que vous ne soyez assis à une terrasse. En prenant tout cela en compte, Half of Belgium jumped high when Lukaku scored twice against Russia. de ne pas écouter ces indécis. rapperEN zelf hetthe Skin: Anne Daems 34, FR David Numwami 36, il serait trèsENarrogant Under That Lukaku – and a large part of the Red Devils – has Congolese roots, Lisez l’analyse et les témoignages en p14 - 17 haal vertelde” FR Take-over : Anne Wetsi Mpoma 38, NL You May Also Like: FR

UZZ CULTURE

seems an obvious fact that nobody should care much about. But it is not. In the excellent Canvas documentary FC United, football players described what Dorian Dumont 39, EN Eat & Drink Tasty interiors 40, FR Isabelle DOUBTING schrijft met Rap game theyTHE haveVACCINE had to endure on Belgian football fields in recent years. In this Bats & Mathias Varenne 44, FR Eat & Drink Tuck Shop 47, Belgische geschiedenis magazine, Samia Ahrouch says that one in three playing football is Anyone who scrutinises the vaccination tables willchildren find surprises.

In NL/FR/EN Select: film 48, NL/FR/EN Select: theater 50 EN still confronted with discrimination and racism. Ahrouch has been appointed

de hiphop 44

Aartselaar, for example, 107% of the over-80s have already been by the Belgian Football Federation as an inclusion manager. Her job is to vaccinated. There is an administrative explanation for this seemingly impossiensure that discrimination and racism in Belgian football are combated. Her Cabin Fever: Pablo Dalas 28, EN P.A.R.T.S. Graduation ble feat, but is thatsointhat a municipality such as Sintfirstwhat task:istomore set upimportant a contact point the complaints at least are heard. It MEER BRUZZ ws 30, FR Dominique Goblet & Caroline Sury 32, Joost/Saint-Josse, only 63% of the have been But who is encouraging that work is over-85s finally being done, butvaccinated. it is rather telling that in Vraag een voor je are these people whoisare about being vaccinated?

In this Mathieu Pernot 36,verzoeknummer NL Els Moors aan 38, FR Qudus Onikeku 42, 2021 there stillhesitant a need for an inclusion manager within themagazine, football we let a number of them speak.

This also caused some discussion at ourto editofavoriete directeur of 50 association and by extension within many organisations.

According Turner Cody 48 NLleerkracht, Eat & Drink Beiruti Belgian as too diverse would rial team. Ahrouch, Should we do it?football Yes, weshould must become do it! It is easyastoBrussels. dismissWe vaccine directrice of zelfs leerling op BRUZZ.be/ argue that a lottheorists. of organisations need to become as diverse as the Brussels and doubters as conspiracy Some of them do not even doubt medical meesterbruzz en luister op 29 juni naar we too still mainly have some way tothe go in that regard. benefits ofthat, the yes, vaccine.

They question coercive natureRead of thethe BRUZZ radio, live van op een Brusselse interview Ahrouch on p14 16 if we want to convince vaccination strategy.with One Samia of the interviewees says- that speelplaats! them, it is not the arguments that will be decisive, butPITTEURS, who it is that puts them KRISTOF hoofdredacteur ende week is het zover! De nieuwe Meester BRUZZ Di 29/6 forward.

Just like that, then, the bumpy road of government and science ZZ Guide ‘Brusselse quartiers BRUZZ radio (98.8 fm) en BRUZZ.be comes into the picture. In this magazine, we also talk about the saga of 2’ komt eraan. Ontdek de leukste compulsory face masks. First the word was no face mask, then it was ssen in tien Brusselse wijken! compulsory, now compulsory in public in Brussels unless you are sitting on a e BRUZZ-abonnee krijgt de BRUZZ MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be terrace chair. If you add all that up, it would be very arrogant not to listen to e volgende week gratis toegethose doubters.

16 JUNI 2021 I rd. Geen abonnee? Haal je exemRead the analysis and the testimonials on p14 - 17

ER BRUZZ

bij Muntpunt of check BRUZZ.be/ e voor de verdeelpunten.

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

3

De week

BURGERCOLLECTIEF FILTER CAFÉ FILTRÉ HEKELT GEBREK AAN KORTETERMIJNMAATREGELEN

De schoolstraat, sneller gezegd dan gedaan Vrijdag klom burgercollectief Filter Café Filtré opnieuw op de barricaden in de Vlaamsesteenweg. Het stadsbestuur maakt niet snel genoeg werk van een veilige straat en schone lucht aan de schoolpoort, vinden de actievoerders. Niet in Brussel-Stad alleen trouwens. “Het blijft vaak duwen en trekken.” — KRIS HENDRICKX

BRUZZ | DE WEEK

Ouders die de slechte luchtkwaliteit in en rond de school beu zijn en dan maar de straat voor de school afzetten. In de loop van 2018 en 2019 gebeurde het voor tientallen scholen in het gewest onder de noemer Filter Café Filtré. De plek waar het allemaal begon? De Vlaamsesteenweg, waar de ouders in een colère waren geschoten na een Panoreportage over luchtkwaliteit op school.

De burgerprotesten plaatsten schoolstraten hoog op de politieke agenda. Bij dat concept worden motorvoertuigen geweerd in de straat voor de school aan het begin en einde van de schooldag. Gewestministers Pascal Smet (toen nog SP.A, nu one-brussels/Vooruit) en Bianca Debaets (CD&V) maakten er eind 2018 meteen een miljoen euro voor vrij. En in september 2019 werden terstond ook

voorlopige schoolstraten ingericht op negentien plekken, vaak met de hulp van ouders-vrijwilligers.

Anno 2021 blijkt dat die veilige en schone schoolomgeving vaak meer voeten in de aarde heeft dan eerst gehoopt. De Vlaamsesteenweg is daar een voorbeeld van. Filter Café Filtré vindt dat de Stad er in drie jaar tijd toch al een verkeersluwe straat had kunnen van maken, met meer ruimte voor voetgangers en fietsers.

“Dat het plan voor de lange of middellange termijn er niet meteen lag is begrijpelijk,” zegt Annekatrien Verdickt, initiatiefneemster van Filter Café Filtré. “Maar je moet ook kortetermijnmaatregelen hebben.”

Mobiliteitsschepen Bart Dhondt (Groen) begrijpt de frustratie wel. “Drie jaar is lang, ja. Covid veroorzaakte vertraging, maar tegelijk deden we ook niet niets. Er

2023 wordt art-nouveaujaar Om de status van Brussel als art-nouveauhoofdstad te bestendigen, heeft de Brusselse regering beslist om 2023 aan de art nouveau te wijden. In afwachting lanceert de regering een Art Nouveau Pass, waarmee men kan kiezen uit zeven art-nouveauparels. Vandaag zijn meer dan 250 art-nouveaugebouwen deels of helemaal beschermd.

4

I

16 JUNI 2021

was een mobiliteitstest, maar de ouders van de school wilden zich niet blijven vrijmaken om de straat af te sluiten en wilden een definitieve oplossing.

Dan duurt het wat langer.”

ALLE ACTOREN De schepen wijst erop dat permanente oplossingen als een verkeersknip een impact hebben op veel mensen buiten de school. “Het is niet omdat een school en de ouders dat willen dat handelaars of bewoners ook mee zijn. Ons studiebureau praat daarom met alle actoren.”

Het Brusselse stadsbestuur heeft ondertussen wel een plan klaar voor een schoolstraat in de Vlaamsesteenweg, na zo’n overlegtraject. “We presenteren het een van de volgende weken aan de buurt,” zegt Dhondt.

Ook voor de Dageraadstraat nabij Louiza en de Triangel-

5000

Door de coronacrisis, het kittenseizoen en de naderende zomervakantie dwalen veel katten rond in de Brusselse straten. Ondanks een aantal vorderingen op beleidsniveau, zoals verplichte sterilisatie, loopt het aantal straatkatjes dat de centra opvangen alweer naar de 5.000.

wijk in Laken werkt de Stad aan zo’n plan.

Tegelijk geeft Dhondt toe dat de uitrol van schoolstraten minder vlot verloopt dan gehoopt. “Je kan zo’n concept alleen realiseren met een geëngageerde school en niet iedereen is vragende partij. Deels omdat we in het verleden al veel schoolomgevingen hebben beveiligd op een andere manier, met brede trottoirs en fietsinfrastructuur bijvoorbeeld.”

Brussel-Stad is niet de enige gemeente waar de schoolstraten geen evidentie zijn. “In andere gemeenten gaat het soms nog moeizamer,” zegt Verdickt. “In Schaarbeek bijvoorbeeld was er voor Sint-Lucas eerst wel een toelating voor een schoolstraat, die dan werd afgevoerd en pas na lang aandringen van de ouders weer ingevoerd. Bij veel gemeentebesturen blijft het

toch wat trekken en duwen, dat hoor ik ook over Vorst en bijvoorbeeld de Parkschool.”

Verdickt wijst erop dat het niet de taak is van ouders om de hele tijd straten af te zetten. “Daar kunnen de gemeenten bijvoorbeeld stadswachten voor inzetten.”

De visie van Verdickt op schoolstraten veranderde in de loop van de voorbije jaren en vele tientallen acties aan verschillende schoolpoorten ook.

“Grosso modo zie ik nu drie categorieën van straten: de eerste zijn verkeersluwe assen waar je zonder problemen een schoolstraat kan van maken en die dus afsluit aan het begin en het eind van dag. De tweede zijn straten waar er echte verkeersoverlast is en waar je eerst moet ingrijpen in die circulatie voor je andere stappen doet, bijvoorbeeld door een circulatieplan dat

Beton WTC-torens hergebruikt Het beton van de vroegere WTC-torens in de Brusselse Noordwijk zal herbruikt worden in het nieuwe ZIN-vastgoedproject, dat in 2023 op dezelfde plaats moet verrijzen. Het gaat om een primeur voor de Benelux. Bij de ontmanteling van de torens is 30.000 ton puin verzameld en gesorteerd. Vervolgens is die vermorzeld en omgezet in 3.500 ton aggregaat, dat in een nieuwe mix omgezet wordt.

© CAFÉ FILTRÉ

het verkeer er ontraadt. De Vlaamsesteenweg is er zo een.

Daarna kan een schoolstraat dan wellicht wel. Het derde type is de heel grote verkeersas, waar je veeleer aan de beveiliging van je directe schoolomgeving moet werken, met een echt schoolvoorplein en minder parkeerplaatsen.

Dat is bijvoorbeeld zo bij de Unescoschool, waar een schoolstraat niet kan.”

Het Gewest van zijn kant laat weten dat er ondertussen acht schoolstraten definitief zijn geworden en dat er van vier de voorlopige fase werd verlengd. “Het klopt dat een schoolstraat vaak een hele rompslomp blijkt,” zegt de woordvoerder van bevoegd minister Elke Van den Brandt (Groen). “Zelf focussen we daarom vooral op het veiliger maken van de bredere schoolomgeving, onder meer via circulatieplannen. Want ook daar moeten leerlingen langs.”

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

BRUZZ | DE WEEK

De burgerprotesten begonnen aan de Vlaamsesteenweg en ook nu voerde Filter Café Filtré op die plek actie voor een veiligere schoolomgeving.

WAUTER

Oud-gemeentehuis verdwijnt

Audi Brussel mag vanaf 2026 nieuwe elektrische wagen bouwen Volgens HET DUITSE VAKBLAD ‘AUTOMOBILWOCHE’ is de toekomst van de Audi-fabriek in Vorst ook na de productie van de E-tron nog zeker enkele jaren verzekerd

Op de locatie van het oude gemeentehuis van Etterbeek moet eind 2022 een woningcomplex verrijzen. Ook de polikliniek Baron Lambert zal er een verdieping krijgen. Dat bevestigt Etterbeeks burgemeester Vincent De Wolf (MR).

In maart dit jaar verhuisde de volledige gemeentelijke administratie van Etterbeek naar een futuristisch nieuw gebouw op de Jachthof-site in de Kazernelaan.

20 km

De 41e editie van de 20 km door Brussel vindt op zondag 12 september plaats. Dit jaar zullen ook wandelaars welkom zijn. De tijd om de 20 km te voltooien, wordt verlengd van vier naar zes uur. Vanaf donderdag 1 juli om 9 uur kunnen geïnteresseerden zich inschrijven.

Het aantal inschrijvingen is beperkt en het inschrijvingsgeld bedraagt 25 euro.

16 JUNI 2021

I 5

In beeld

STRIJDERS VOOR EEN GOED DOEL NL/ Een streepje bloot

voor het goede doel. Dat is het opzet van de nieuwe kalender van een veertigtal jonge officieren van de Koninklijke Militaire School (KMS) in Brussel. Nadat een van hun vrienden van dichtbij geconfronteerd werd met de ziekte multiple sclerose (MS), 6

I

16 JUNI 2021

besloten de officieren tot een charme-offensief om geld in te zamelen voor de verschillende MS-liga’s. Intussen zijn al bijna vijfhonderd exemplaren verkocht, maar wie zelf graag een afgetrainde officier in huis haalt, kan nog steeds terecht op www. projectssmw.be/winkel.

COMBATTANT.E.S D’UNE BONNE CAUSE FR/S’exhiber pour la bonne cause. C’est l’idée derrière le nouveau calendrier d’une quarantaine de jeunes officier.ère.s de l’École Royale Militaire à Bruxelles. Après qu’un de leurs amis a reçu le diagnostic de la sclérose en plaques (SEP), ils et elles ont décidé de lancer

une offensive de charme afin de récolter des fonds pour diverses associations SEP. Entre-temps, près de 500 exemplaires ont été vendus, mais si vous souhaitez avoir des officier·ère.s musclé.e.s chez vous, vous pouvez toujours vous rendre sur www.projectssmw.be/ winkel.

FIGHTERS FOR A GOOD EN/ A dash for charity.

That is the purpose of the new calendar by around forty young officers of the Royal Military School (KMS) in Brussels. When one of their friends was diagnosed with Multiple Sclerosis (MS), the officers decided to go on a

Bijgedachte

REDACTIECHEF MATHIAS DECLERCQ neemt het nieuws op de korrel

© ERWIN CEUPPENS

CAUSE charm offensive to raise money for various MS societies.

Meanwhile, almost 500 copies have been sold, but if you would like to have a trained officer in your own home, you can still visit www.projectssmw.be/ winkel.

De zomer is nog niet officieel begonnen, of hij dient zich al heet aan. En net zoals de seizoenen zich nog steeds met enige zekerheid afwisselen, steken ook dezelfde stedelijke fenomenen elk jaar de kop op. Zoals oververhitte jonge Brusselaars die de boel op stelten zetten in recreatiedomeinen buiten de hoofdstad. In de Blaarmeersen in Gent leidde het vorige week tot een vechtpartij waarbij een jongen meermaals op het hoofd werd getrapt door enkele blootsvoetse heethoofden. Brusselse en Noord-Franse heethoofden, volgens de lokale politie. Gevolg: de Blaarmeersen worden voortaan voor tachtig procent vrijgehouden voor Oost-Vlamingen, de rest der Belgen moet zich reppen met reserveringen en dient in plaats van 1 euro voortaan 5 euro op te hoesten. Er komt ook een zwarte lijst met daarop mensen die het eerder te bont maakten op recreatiedomeinen en er bijgevolg ook niet meer in komen.

Tot daar volg ik nog: wie geweld gebruikt en strafbare feiten pleegt, mag gerust de toegang ontzegd worden tot recreatiedomeinen. Wat wel behoorlijk verontrustend klinkt, is het voornemen van de Gentse burgemeester om al identiteitscontroles uit te voeren aan het station van Gent-SintPieters. De politie moet zo ‘aanklampend’ te werk gaan op het traject tussen het station en de Blaarmeersen om niet-Oost-Vlamingen te ontraden om naar de Blaarmeersen te trekken. Het doet denken aan een bijzonder pijnlijke episode vorige zomer. Na de vechtpartij op het strand in Blankenberge riep de betrokken kustburgemeester op om de amokmakers al in Brussel te verhinderen om in de trein te stappen. De lokale politie aan de kust zou ook ‘jongeren met hetzelfde profiel als de amokmakers’ onderscheppen aan het treinstation in Blankenberge en terugsturen naar Brussel. Een slip of the tongue van de lokale korpschef, dacht u?

Toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem (CD&V) liet meteen doodleuk weten dat er de volgende dag al tientallen Brusselse jongeren de toegang tot de trein naar de kust ontzegd werd.

Kijk, uiteraard moeten we vechtpartijen en andere overlast vermijden in recreatiedomeinen waar gezinnen in vrede proberen te genieten van

een zonnige dag. Voer gerust die zwarte lijst in. En ik gun ook de sympathieke Gentenaren hun Blaarmeersen. Maar heeft er dan niemand oog voor al die Brusselaars die al decennia (!) tevergeefs afkoeling proberen te zoeken, maar jaarlijks steeds gemakkelijker afgerekend worden op het wangedrag van enkelingen? Ik dien u er niet aan te herinneren dat er, alle politieke beloftes ten spijt, op dit moment geen enkele plek is waar de Brusselaar terechtkan voor wat waterpret in de buitenlucht. En dat zal nog even zo blijven: het waterpark aan het Weststation is ten vroegste voor binnen vijf jaar, bleek op een persconferentie vorige week. Voor een mogelijk dakzwembad op de Abattoir is intussen groen licht gegeven – voor de haalbaarheidsstudie, welteverstaan. En van de plannen voor een openluchtzwembad aan het Amerikaans Theater is gewoon niets meer vernomen.

En dus moeten we het – opnieuw – stellen met enkele goedbedoelde, maar eerder symbolische initiatieven, zoals de experimenten in de Neerpedevijver en het FLOW-zwembad langs het kanaal in Anderlecht. Sympathiek, maar ruim-

“Het voorbije jaar speelde zich voor veel jonge Brusselaars af tussen de muren van een klein stadsappartement. Zij dreigen nu opgesloten te worden in een verhitte stad”

BRUZZ | DE WEEK

Hete zomer

schoots onvoldoende. Zeker voor een zomer die na een hels coronajaar van avondklokken, samenscholingsverboden en digitaal afstandsonderwijs de bevrijding zou moeten inluiden. De bevrijding van een jaar dat zich voor veel jonge Brusselaars afspeelde tussen de muren van een klein stadsappartement. Zij dreigen nu opgesloten te worden in een verhitte stad. Een stad waarin de viering van de herwonnen vrijheid, het EK Voetbal en de zomerse temperaturen nu al frustraties veroorzaken bij omwonenden over de nachtelijke overlast.

Slecht idee, als u het mij vraagt.

Volg het meest recente nieuws op BRUZZ.be 16 JUNI 2021

I 7

ACTIEGROEP 1030/0 EIST MEER AMBITIE, NET ALS STAATSSECRETARIS PASCAL SMET

Heraanleg Louis Bertrandlaan stuit op verzet Er komt heel wat kritiek op het plan van de gemeente Schaarbeek om de statige Louis Bertrandlaan opnieuw aan te leggen. Actiegroep 1030/0 vindt het plan “ondermaats”, omdat de auto evenveel plaats behoudt als nu. En ook bevoegd staatssecretaris Pascal Smet (one.brussels/Vooruit) laat verstaan dat het Gewest de plannen onder de loep zal nemen “voor een kwaliteitscontrole met ambitie”. — SARA DE SLOOVER, FOTO’S BART DEWAELE

D

B R U Z Z | A N A LY S E

e Louis Bertrandlaan in Schaarbeek zal in 20222023 tussen de Haachtsesteenweg en de Voltairelaan volledig heraangelegd worden.

De gemeente vroeg voor die strook van ongeveer zeshonderd meter al in 2016 een bouwvergunning aan, maar na opmerkingen van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen moesten de plannen aangepast worden. Het openbaar onderzoek rond die nieuwe plannen liep tot vorige donderdag.

In de nieuwe plannen valt op dat veel bij het oude blijft, meldde BRUZZ al bij de bekendmaking van de plannen in mei. De indeling van de laan wordt niet veranderd en de toekomstige verkeerssituatie lijkt erg op de huidige.

108 BOMEN SNEUVELEN De meest opvallende geplande wijziging is de kap van 108 bomen, bijna allemaal platanen die langs de middenberm staan, een plan waartegen burgers meteen een petitie zijn begonnen. De bomen zouden vervangen worden door 78 andere exemplaren: witte elzen, esdoorns en amberbomen.

“Ik begrijp dat die kap gevoelig ligt,” reageert schepen van Openbare Werken Vincent Vanhalewyn (Ecolo).”Maar die platanen zijn in de jaren 1960-1970 geplant, omdat ze goedkoop waren, net zoals het geval was in de Demolderlaan, waar in 2019 ook polemiek heerste over de kap. Ze kunnen makkelijk dertig meter hoog worden en moeten daarom jaarlijks gesnoeid worden. De 8

I

16 JUNI 2021

nieuwe bomen zullen maximaal tien tot elf meter hoog worden. Daardoor zal hun boomkruin zich veel beter kunnen ontplooien, wat beter is voor de biodiversiteit en de CO2absorptie.”

Actiegroep 1030/0 stelt voor om de parkeerstroken aan de wandelpromenade te schrappen, zodat er plaats komt voor een dubbel fietspad.

KLOPPEND HART 1030/0 klaagde afgelopen week de verkeerssituatie op de Louis Bertrandlaan aan, en hoopte dat veel burgers op de valreep nog bezwaarschriften in zouden dienen.

“De plannen van de gemeente helpen niet om de laan in haar grandeur te herstellen,” zegt de actiegroep voor verkeersveiligheid in Schaarbeek. “De auto krijgt nog net evenveel plaats als voorheen.

Voor voetgangers blijven de oversteken gevaarlijk. De fietsers moeten het stellen met de kruimeltjes ruimte en wat verf – hier een fietspad, daar een fietssuggestiestrook.”

“Het gemeentebestuur morrelt opnieuw wat in de marge,” zegt oppositielid Hannelore Goeman (one.Brussels/Vooruit). “Er klinkt absoluut geen ambitie in de plannen door. De Louis Bertrandlaan zou de groene verbinding tussen de Liedtswijk en het Josaphatpark moeten worden, en een kloppend hart voor Schaarbeek kunnen worden, in een gemeente die dat nog niet echt heeft.”

“Het zou een fiets- en wandelpromenade kunnen worden met ook plaats voor ontspanning, terrassen en winkels. Ook de groenaanleg kan stukken ambitieuzer. Op een van de prachtigste lanen van Brussel wordt

De platanen langs de middenberm zouden allemaal worden gekapt.

alles nu gelaten zoals het is, en dat zou een historisch gemiste kans zijn.”

SNELHEIDSDUIVELS Goeman verwijst naar andere onlangs heraangelegde Schaarbeekse straten als de Demolderlaan, de Azalealaan, de Generaal Eisenhowerlaan, waar “telkens genoegen is genomen met geschilderde in plaats van afgescheiden fietspaden. Zelfs om de Van Vollenhovenlaan, een straat in een park, af te sluiten, was haast een ‘psychologisch drama’ nodig tussen bestuurspartijen Défi en Ecolo-Groen.”

Leïla Lahssaini van de PVDA-PTB betreurt net als Goeman dat aan de

nieuwe plannen geen participatietraject is voorafgegaan. “In de buurt wonen vele gezinnen in kleine appartementen zonder buitenruimte.

Deze openbare ruimte moet aan hun noden beantwoorden. De grasperken in de middenberm nodigen nu helemaal niet uit om er te gaan zitten of te picknicken, en er staan nergens banken.”

De Louis Bertrandlaan heeft echt te kampen met snelheidsduivels, zegt Cieltje Van Achter (N-VA). “Net als in de Eugène Demolderlaan is dit een minimale heraanleg, met geschilderde fietspaden en minder bomen.

Jammer dat het gemeentebestuur niet wat verder gaat. Wij willen hier een echte zone 30 zien, terwijl deze

Zo kunnen we op die middenberm bijvoorbeeld makkelijk een rommelmarkt organiseren. En als een andere meerderheid in de toekomst anders beslist over het lot van die parkeerplaatsen, zal dat makkelijk en zonder grote kosten te veranderen zijn.”

Het openbaar onderzoek over het door de gemeente voorgestelde project eindigde afgelopen donderdag en leverde driehonderd bezwaren en opmerkingen op.

“De nieuwe bomen moeten niet elk jaar gesnoeid worden. Daardoor kan hun boomkruin zich beter ontplooien, wat beter is voor de biodiversiteit en de CO2-absorptie” VINCENT VANHALEWYN Schepen van Openbare Werken (Ecolo)

grote, brede, rechte laan aanzet tot hardrijden. Daarvoor zijn ook infrastructuuringrepen nodig.

Dat dat dan niet gebeurt, begrijp ik niet.”

1030/0 heeft een alternatief, legt woordvoerder Pieter Fannes uit.

“Wij stellen voor om over de hele lengte van de laan de parkeerstroken aan de wandelpromenade op de middenberm te schrappen. Dat maakt aan weerszijden plaats vrij voor een dubbel fietspad. De rijweg wordt smaller, zodat de snelheden automatisch lager liggen. We sluiten bovendien verschillende doorsteken voor de auto, zodat de voetganger ongehinderd kan doorlopen op de wandelpromenade.”

Schepen Vanhalewyn beaamt dat de laan er niet fundamenteel anders zal uitzien. Hij verwijst naar de eisen van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, die een identiek perspectief op de laan verwacht. Gevraagd naar waarom de vier rijen parkeerplaatsen – ook aan de kant van de middenberm – behouden blijven, zegt hij dat “er geen politieke consensus was binnen het college om de helft van de parkeergelegenheid op de laan te schrappen”.

“De trottoirs en de middenberm zullen voortaan echter op dezelfde hoogte liggen als de parkeerplaatsen ernaast, dat dan gescheiden wordt van het wegdek door een stoeprand.

Staatssecretaris van Stedenbouw Pascal Smet (one.brussels/Vooruit) liet eerder op Twitter al verstaan dat hij de plannen van de gemeente Schaarbeek niet ambitieus genoeg vindt, en bevestigt dat ook aan BRUZZ. “Ik begrijp sommige keuzes van het gemeentebestuur niet, maar we geven de gemeente de kans haar plannen uit te leggen. Wij zullen de resultaten van het openbaar onderzoek ook grondig analyseren.”

“Het klopt dat het vorige plan voor de Louis Bertrandlaan een negatief advies kreeg van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, maar intussen heeft de regering de laan beschermd. En in het regeringsbesluit staat expliciet dat die bescherming wijzigingen aan de straatindeling toelaat.”

“We zullen een kwaliteitscontrole van het project doen, zoals we onlangs ook in de Rousseaulaan in Vorst deden (het Gewest weigerde vorige week een vergunning voor de heraanleg van die laan, omdat de gemeente geen openbaar onderzoek had georganiseerd, red.). Het zijn uiteindelijk Urban.brussels en ik die al dan niet een vergunning afleveren, of een vergunning onder voorwaarden.”

VERDICT : MÉDIOCRE !

VERDICT: INADEQUATE

Le projet de la commune de Schaerbeek de réaménager l’imposante avenue Louis Bertrand est largement critiqué. Le collectif 1030/0 estime que le plan est « médiocre » car les voitures conserveront le même espace qu’aujourd’hui, et préconise une double piste cyclable sur le terre-plein central.

D’autres citoyens ont lancé une pétition contre l’abattage de 108 arbres, principalement des platanes, le long de l’avenue.

Le secrétaire d’État Pascal Smet (one. brussels-Vooruit) a déclaré que la Région examinerait les plans « pour un contrôle de qualité ambitieux ».

The plan from Schaerbeek municipality to reconstruct the stately Avenue Louis Bertrand has met with a lot of criticism. The action group 1030/0 finds the plan “inadequate” because cars will have the same amount of space as now, and instead pleads for a dual bicycle path along the central reservation.

Other citizens started a petition against the cutting down of 108 trees, mainly plane trees, along the avenue. Secretary of State Pascal Smet (one.brussels-Vooruit) said that the Region would scrutinise the plans “for an ambitious quality control”.

FR

BRUZZ | ANAKYSE

BESCHERMD

EN

16 JUNI 2021

I 9

RODEORACES ZIJN NACHTMERRIE VOOR BUURTBEWONERS

‘Ze zeggen dat het hun straat is’

Auto’s showen, of zelfs straatraces, een favoriete bezigheid van heel wat jongemannen, maar een doorn in het oog van de buurtbewoners.

Versoepelingen, dat betekent niet alleen meer volk in de cafés. Ook rodeoracers op twee of vier wielen vierden de voorbije weken de teugels. Het gevolg: onveiligheid op straat, geluidsoverlast tot binnen en stress op het trottoir. “Zelfs mijn hond verstijft van die motoren.” — KRIS HENDRICKX, FOTO’S IVAN PUT

B R U Z Z | R E P O R TA G E

evenmin koerst in de wijk. “Ik heb drie kinderen en met de verkeersdrempels gaat dit hier ook amper,” legt Murat uit. “Ik ga daarvoor naar Duitsland.

Daar heb ik de auto ook gekocht voor een goede 40.000 euro, met een hoop korting.” Zijn verhaal herinnert aan een ander fenomeen. In Duitsland is het immers ook makkelijk om dure sportwagens te leasen voor een laag maandelijks bedrag.

BIJNA-ONGELUK Wat voor veel jongemannen een favoriete avondbezigheid is, is voor buurtbewoners en -gebruikers een nachtmerrie. “Als ik hier op mijn stoel voor het restaurant zit, zie ik het ene bijna-ongeluk na het andere,” vertelt Mohammed (34), uitbater van Le New Rif, verderop in de Trooststraat.

Mohammed is begaan met zijn straat. Langs de restaurantgevel heeft hij overal planten en rond de straatboom op de hoek plaatste hij rozenstruiken. “Niet in de grond, want dat mag niet van de gemeente Schaarbeek!

Als ze je op zo’n overtreding kunnen betrappen, zijn ze er als de kippen bij.

Maar als ik naar de gemeente schrijf om verkeersdrempels te vragen op dit kruispunt, krijg ik zelfs geen antwoord.

Drie keer deed ik dat, met foto’s en een schets van de gevaren, niet een keer een antwoord!”

Hogerop in de straat kan ook Kadri Soova meespreken over de straatracers. “Vooral op warme dagen vanaf 21 uur is het een pest,” vertelt de Estse, die ook actief is bij 1030/0, het Schaarbeekse burgercollectief voor verkeersveiligheid. “Er gebeuren zware ongevallen, dat zie je bijvoorbeeld aan de schade die er ’s morgens vaak is. De auto van een kennis werd zo op het trottoir gekatapulteerd en is perte ▼

D

e Trooststraat in Schaarbeek, bij valavond. Een getunede witte Renault Clio komt voor de derde keer langsgereden.

Niet overdreven snel, maar wel met nerveuze stuurbewegingen en snelle acceleraties zodra de auto over het verhoogde kruispunt met de Deschanellaan is gekropen. De kleine wagen produceert daarbij een behoorlijk geluidsvolume in de lange en brede woonstraat, die na het beveiligde kruispunt een prima racepiste biedt: een kaarsrecht traject naar beneden, zonder verdere obstakels.

Tussen twee passages van de Clio door schuift ook een Ford Mustang voorbij, die voetgangers ook bij staptempo al doet opkijken door het motorvolume. Het is maar een van de vele extravagante auto’s die we deze avond in de straat en op de nabijgelegen Rogierlaan spotten. Maar het luidst van al zijn nog de zware scooters. Af en toe scheert er een langs, er kan zelfs een V-teken voor de fotograaf af. De uitlaat is van het merk Akrapovic en garandeert ‘het diepe en rijke Akrapovic-geluid’, lezen we later online. Ook drie straten verder kan de hele buurt nog meegenieten van dat diepe en rijke geluid.

“Straatracen? Interesseert ons niet.”

De chauffeur van een sportieve Audi die we even verder op de hoek van Rogierlaan en Wijnheuvelenstraat aanspreken, is categoriek. “Maar de buurt trekt wel veel mensen van elders, die hier hun auto komen showen.” Het duo in de auto – twee jongemannen die pico bello zijn uitgedost – excuseert zich: het licht springt op groen.

De bestuurder van een grommende Mercedes V8 Kompressor – catalogusprijs circa 100.000 euro, vermogen rond de 500 pk – benadrukt dat hij

16 JUNI 2021

I 11

▼

RODEORACES ZIJN NACHTMERRIE VOOR BUURTBEWONERS

B R U Z Z | R E P O R TA G E

totale. En het ergst zijn misschien nog wel de motorrijders, die rijden zo snel dat de politie ook geen enkele kans heeft om ze in te halen.”

Behalve het reële gevaar merkt Kadri ook de stress die agressief rijgedrag veroorzaakt. “We zijn vandaag gaan fietsen en toen ik Schaarbeek weer binnenreed, voelde ik mijn hart al sneller kloppen, zelfs zonder dat er geracet werd. Op andere momenten voelt het dan weer alsof ik met mijn lijf mijn kinderen moet beschermen op het zebrapad. De auto’s moeten daar niet eens té snel voor rijden, snel optrekken en abrupt remmen is al genoeg om je onveilig te voelen. En lawaai is ook agressie.”

Dat er vaak te snel gereden wordt, is niet enkel buikgevoel van de wijkbewoonster. De cijfers van het telraam aan hun huis staven het ook. De meeste bestuurders houden zich aan de 30 km/u in de straat en een goede tien procent rijdt een beetje te snel, maar elke dag rijdt ook twee procent van de chauffeurs meer dan 70 km/uur voor de deur. “Dat lijkt weinig, maar het gaat wel om veertig voertuigen per dag,” zegt Kadri’s echtgenoot Jan Vleugels.

BOYS WILL BE BOYS Op de achtergrond voelt Kadri hoe ook een genderaspect speelt. “Het zijn jonge mannen die zichzelf de openbare ruimte toe-eigenen tegenover vrouwen en kinderen. Bij een bepaald soort mannen zit het ook echt heel diep dat zoiets normaal is. En ook de politie is vooral een mannenbastion. We hebben het gevoel dat er daar

weinig wordt opgetreden en vooral een ‘Boys will be boys’ houding heerst.”

Sommige van die boys vinden hun ritten door de wijk zo boeiend, dat ze ze zelfs filmen en online plaatsen. Een zekere Abdilkadir uit Istanbul filmt zo hoe hij door de buurt van Kadri racet, met luide oriëntaalse muziek en snelheden tot boven de 80 km/uur waar 30 de norm is. Als we hem een berichtje sturen, is zijn Facebookprofiel plots niet meer toegankelijk.

De wijk rond de Rogierlaan is niet de enige wijk waar gemotoriseerde macho’s heersen. Onlangs waren er echte bijeenkomsten van autotuners – ook van buiten Brussel – én lokale autofreaks aan het Atomium, tot de politie ingreep en de plek afsloot. En ook op de nabijgelegen Houba De Strooperlaan wordt al eens geracet, net als op de brede lanen met weinig verkeer in

Anderlecht. Maar de wijk rond de Rogierlaan is toch een echte hotspot.

Dat de politie niet ingrijpt, ontkent de woordvoerster van de zone Noord, dat er een probleem is met het rijgedrag in de zone ontkent ze niet. “In het voorjaar deelden we maandelijks ruim vierduizend boetes uit voor onaangepast rijden,” vertelt Audrey De Reymaeker. “Dat zijn er veel, maar minder dan vorig jaar. We zien dat ook bij de radarcontroles: sinds de invoering van de algemene zone 30 is de snelheid én het aantal overtredingen gedaald.”

De woordvoerster wijst er verder op dat de zone auto’s van wegpiraten geregeld bestuurlijk in beslag neemt. “In 2019 waren dat er 35, meestal van mensen van buiten onze zone.” Of zo’n inbeslagname – waarbij de auto na vijf werkdagen al weer wordt vrijgeven – eigenlijk

Kadri Soova woont in Schaarbeek: “Soms voelt het alsof ik met mijn lijf mijn kinderen moet beschermen op het zebrapad.”

12

I

16 JUNI 2021

wel effect heeft? “Er komen nog een forse boete, takel- en garagekosten bij.”

De politie staat ook niet alleen in de strijd tegen rodeoracers, benadrukt de woordvoerster. “Ook de circulatieplannen van de gemeente helpen om zulke chauffeurs uit de woonwijken te houden, net als de vele Berlijnse kussens (een Berlijns kussen of Berlijnse mat is een snelheidsremmende verkeersmaatregel van kunststof of beton, red.) die er zijn bijgekomen.”

MOTORPLAAG De hoek van de Itterbeekselaan en de Mededingingstraat in Anderlecht, rond 21 uur. Het kruispunt van de twee net genoemde straten moet u eigenlijk gezien hebben om het te geloven. Terwijl we zelf op een trottoir van amper een meter breed staan, strekt zich een oceaan van asfalt voor ons uit, met amper één

Het luidst zijn de zware scooters. Af en toe scheert er een langs, bij deze mannen kan er zelfs een V-teken voor de fotograaf af.

wegmarkering. Auto’s en motorfietsen zijn hier koning, zoveel is duidelijk. En ze gedragen zich er ook naar.

De 65-jarige Monique is een van de enige voetgangers die we het kruispunt zien oversteken. “Hier wordt vaak agressief gereden, in die mate dat ik soms twijfel of ik wel zal oversteken,” vertelt de lerares op rust. “De motorfietsen jagen het meeste schrik aan. Ik lette er vandaag nog op dat mijn hond gewoon verstijfde en een gevaarpositie innam toen er weer een luid optrok.”

Dat motorrijders – inclusief zware scooterchauffeurs – een probleem zijn in de zone, bevestigt ook de woordvoerster.

“Mijn collega’s vertellen me dat die overlast groter is geworden.

Het gaat daarbij onder meer om crossmotoren zonder nummerplaat, waardoor we ze moeilijk

kunnen flitsen of identificeren.

We proberen het dan via camerabeelden of getuigenissen.

Er op dat moment achteraan gaan, vermijden we. Agenten riskeren dan in een tunnelvisie terecht te komen, waarbij ze zichzelf en andere weggebruikers in gevaar brengen. Iedereen weet wat er met Adil is gebeurd (de jongeman stierf na een aanrijding met een politiewagen, terwijl hij door een andere patrouille werd achtervolgd, red.).”

GELUIDSFLITSPAAL De motorfiets blijkt tout court ook in opmars in Brussel. De voorbije vijftien jaar groeide het aantal voertuigen met 62 procent in het gewest, dat is heel wat meer dan de 42 procent groei in Vlaanderen in diezelfde periode. Ondanks die groei bleef het aantal motorbestuurders dat gewond raakte bij een ongeval

“Als ik een plantje in de grond steek, zijn ze er als de kippen bij. Maar als ik naar de gemeente schrijf om verkeersdrempels te vragen, krijg ik geen antwoord” MOHAMMED Baat een restaurant uit in de Trooststraat

wel constant. Jaarlijks schommelde het rond de vijfhonderd.

Terwijl het aantal motorfietsen steeg en de zware scooter in dat segment aan belang won, bleef de motor lange tijd een blinde vlek bij het beleid, vindt professor Johan De Mol van het centrum voor duurzame mobiliteit (UGent). “Je kan de voertuigen zelf aanpakken of het gedrag van de bestuurders. Voor dat eerste komt er nu eindelijk na veel protest een technische keuring voor motorfietsen, daar zou je bijvoorbeeld kunnen optreden tegen geluidsoverlast.”

In Frankrijk wordt momenteel al een geluidsflitspaal getest, die voertuigen – vaak motorfietsen – automatisch beboet als ze te luid zijn. “Dat zou ook hier kunnen door onze ANPR-camera’s bijvoorbeeld van een microfoon te voorzien,” zegt De Mol. De professor gelooft verder ook in betere opleiding en sensibilisering om rodeorijders aan te pakken. “De rijopleidingen zouden op dat vlak beter moeten, al is het de vraag of je dat soort stoerdoenerij daarmee zal verhinderen. Vaak gaat het om kleine en bekende groepen in de wijk, die een groot deel van de overlast veroorzaken. Ze direct aanspreken op hun gedrag en de gevolgen is misschien nog het efficiëntst.”

Net dat probeerde Kadri al in haar eigen wijk. “Dat waren buurtjongens van een jaar of achttien-twintig. ‘We kunnen heel goed rijden hoor, madame,’ antwoordden ze. ‘We doen het alleen ’s avonds als er weinig volk op straat is. En het is onze straat.’”

« LE BRUIT EST AUSSI UNE AGRESSION » Ces dernières semaines, des adeptes des courses de rue sur deux ou quatre roues s’en donnent à cœur joie. Résultat : insécurité dans les rues, pollution sonore et stress sur le trottoir. Le quartier de l’avenue Rogier à Schaerbeek est l’un des plus touchés de la Région. Les voitures et les motos circulent régulièrement, souvent à des vitesses excessives.

Dans la rue de la Consolation, 40 voitures par jour roulent à plus de 70 km/h, à un endroit limité à 30.

Certaines personnes trouvent cette activité si intéressante qu’elles vont jusqu’à la filmer et la poster en ligne. Les amateurs de rodéo urbain ne sont pas seulement dangereux, ils causent aussi beaucoup de nuisance sonore. Les motos sont les pires en la matière. « Les motos ont longtemps été dans l’angle mort des politiques », déclare le professeur Johan De Mol (UGent). On pourrait améliorer les contrôles du bruit des voitures et des motos, mais s’adresser directement à ces groupes resterait la solution la plus efficace.

FR

“NOISE IS ALSO A FORM OF AGRESSION” Relaxing does not only mean more people in the pubs.

Over the past few weeks, two- and four-wheeled rodeo racers have also come back out resulting in unsafe streets, noise pollution indoors and more stress for pedestrians. The neighbourhood around Avenue Rogierlaan in Schaarbeek is one of the most ravaged in the Region. In Rue de la Consolation/ Trooststraat, for example, 40 cars drive faster than 70 km/h every day, in a place where 30 is the norm. Some find this activity so interesting that they even film it and post it online. The rodeo drivers not only make the streets less safe, but they also make a lot of noise. Motorbikes, and especially heavy scooters, score particularly badly in this respect. “Motorcycles have long been a blind spot for policy,” says Professor Johan De Mol (UGent). The training and noise checks of cars and motorbikes could be better, but addressing those groups directly is perhaps the most efficient. “We often know who they are.”

EN

16 JUNI 2021

I 13

SAMIA AHROUCH ( 28 ) ZET ZICH BIJ DE VOETBALBOND IN TEGEN RACISME EN DISCRIMINATIE

‘Een sanctie alleen maakt niemand minder racistisch’ Als inclusiemanager moet de Brusselse Samia Ahrouch, 28 jaar jong, racisme en discriminatie in de voetbalwereld helpen tackelen. Na een half jaar op die plek en in volle EK-sfeer legt ze haar actieplan uit. “Wij zijn ons ervan bewust dat het voetbal grote media-aandacht krijgt en dat het veel mensen kan bereiken over alle sociale klassen en alle landen heen.”

— EVA CHRISTIAENS, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

J

e hoeft niet alles van voetbal te kennen om bij de voetbalbond (KBVB) te werken.

Samia Ahrouch (28) kwam er als criminologe terecht, aanvankelijk in de dienst Veiligheid. Voetballen doet ze niet, dansen en boksen wel. In januari dit jaar werd Ahrouch aangesteld als nieuwe inclusiemanager bij de bond. Het luisterend oor voor wie te maken heeft met discriminatie, maar er ook verantwoordelijk voor om de voetbalwereld een echte vertegenwoordiging te maken van de samenleving. “Hier werken echt niet alleen oudere mannen,” verzekert Ahrouch. Zij zal er als jonge vrouw in ieder geval op tafel mogen kloppen om discriminatie weg te werken. “Mocht ik daar de persoonlijkheid niet voor hebben, denk ik niet dat ik hier zou zitten,” zegt ze. “Ik sta er natuurlijk niet alleen voor. Om zo’n actieplan tegen discriminatie waar te maken, heb je veel mensen nodig.”

14

I

met behulp van een twintigtal ervaringsdeskundigen, mensen die op en naast het veld zelf geconfronteerd zijn met discriminatie. Het heeft even geduurd om te bepalen hoe we het zouden aanpakken, maar uiteindelijk ligt het plan nu klaar op tafel.

Hoe bent u dan in uw huidige functie als inclusiemanager beland?

AHROUCH: Ik werkte hier als veiligheidsverant-

woordelijke. Tijdens een middagpauze hoorde ik van een collega dat de bond aan een actieplan werkte tegen discriminatie. Ik had meteen interesse. Ik ben als criminoloog altijd geboeid geweest door wat er in de maatschappij gebeurt, en ik ben iemand die echt tegen ongelijkheid is.

Daarom heb ik mijn kandidatuur ingediend en mocht ik in januari beginnen. Het is een opportuniteit om aan zo’n groot en mooi project te kunnen en te mogen werken.

Het actieplan ‘Come Together’ is opgesteld voor u hier begon. Wat was de aanleiding?

Wat staat er precies in het actieplan?

SAMIA AHROUCH: Er waren al projecten rond

AHROUCH: Het begint met vijf grote pijlers, die

diversiteit en inclusie binnen de bond, maar op een bepaald moment was er het incident met Romelu Lukaku en de oerwoudgeluiden (in september 2019 tijdens een wedstrijd tussen Cagliari en Inter Milaan, red.). Onze CEO is toen kwaad binnengelopen bij mijn collega’s van de dienst Football & Social Responsibility. ‘We moeten hier iets aan doen,’ vond hij. ‘We moeten onze spelers veilig stellen.’ Vanaf dat moment waren discriminatie en racisme topprioriteiten binnen de bond. Er is een actieplan opgesteld

allemaal over sensibilisering gaan: luisteren, vertegenwoordigen, opleiden, meten en communiceren. Het eerste punt is luisteren. Dat hebben we al gedaan door te praten met de mensen op en naast het veld. En ik ben als inclusiemanager ook verantwoordelijk om te luisteren. Daarnaast is er een Diversity Board aangesteld: een groep van veertien mensen met een heel diverse achtergrond, die als het ware de sleutels van het actieplan in handen hebben. Zij zullen ons advies verlenen uit de praktijk.

16 JUNI 2021

Wie zit er in die Diversity Board?

BLM-protest van de Rode Duivels

AHROUCH: Dat is een heel diverse groep, met

om niet meer op de knie te gaan tijdens dit Europees kampioenschap.

“Onze Rode Duivels willen hun steun uitspreken voor de Black lives Matterbeweging door te knielen en een vuist te maken. Zij willen hiermee een positief signaal geven dat zij diversiteit en inclusie in het voetbal en onze maatschappij belangrijk vinden en dat er geen plaats is voor racisme en discriminatie, zowel op als naast het veld of in onze maatschappij,” zegt inclusiemanager Samia Ahrouch van de Koninklijke Voetbalbond hierover. “Dit is een boodschap die wij als

federatie zelf ook willen uitdragen. Wij zien dan ook geen reden om onze Rode Duivels te vragen hiermee te stoppen. Het gaat hier namelijk niet over een boodschap van discriminatie, maar over een boodschap van inclusie.”

De UEFA, de Europese voetbalbond, heeft het boegeroep van de Russische supporters al veroordeeld.

“We vragen de toeschouwers met aandrang om respect te tonen voor spelers die op één knie gaan zitten. Als organisatie voeren we een beleid van nultolerantie tegen racisme,” aldus de UEFA.

Hoe gaat u luisteren naar de spelers die slachtoffer zijn van discriminatie?

AHROUCH: We willen volop inzetten op ons

meldpunt. Op dit moment krijgen we nog weinig meldingen van discriminatie en racisme, terwijl we weten uit onderzoek dat het er wel is. Het is heel belangrijk dat mensen die feiten melden, groot of klein. Daarom hebben we het meldformulier herschreven om het zo laagdrempelig mogelijk te maken. Het is nu ook geïntegreerd in de app van de KBVB. Dat is misschien gemakkelijker voor jongeren om hun verhaal te delen.

Om terug te komen op die vijf pijlers: onze tweede pijler is vertegenwoordigen. Wij willen als bond een veel betere weerspiegeling zijn van de maatschappij. Het gaat de goede kant op. Er komen steeds meer vrouwen en mensen met een diverse achtergrond (een kwart van het personeel is vrouw, red.). Vorig weekend zijn er voor het eerst twee onafhankelijke leden in onze raad van bestuur verkozen, een van hen is een vrouw (Pascale Van Damme, vicevoorzitter bij computerbedrijf Dell, red.). En twee van de zes directeurs binnen de bond zijn vrouwen.

Over afkomst hebben we geen cijfers, want dat mag je niet zomaar meten, leert navraag bij Unia en Actiris. Je kan iemands afkomst alleen kennen door het te bevragen, maar dat kan gevoelig liggen. Hetzelfde geldt voor seksuele geaardheid.

Maar uiteindelijk zal je de diversiteit wel zien. Als je door Brussel wandelt, zie je ook diversiteit. Is dat omdat je het hebt gemeten? Nee, je ziet het gewoon. Dat geldt ook voor de voetbalbond.

BRUZZ | INTERVIEW

Met alle elf knielen voor de wedstrijd: de Rode Duivels doen het nog altijd consequent, uit solidariteit met de Black Lives Matter-beweging die al een jaar geleden begon. Ook de Engelse ploeg blijft dit symbool tegen racisme voorlopig maken. Afgelopen zaterdag leverde het de Belgen wel protest op.

In Rusland, waar België zijn eerste EK-match tegen de Russen speelde, knielde de tegenpartij niet mee.

Vanuit de tribune kwam er boegeroep toen de Duivels knielden. Andere Europese ploegen, zoals Nederland en Kroatië, beslisten alvast

bijvoorbeeld Sana Sellami (inclusie-experte, red.), Paul Beloy (ex-profvoetballer, red.), Zakayo Wandoloh (ex-jeugdtrainer en gemeenschapswerker, red.) en Didier Digneffe (scheidsrechter en holebi-ambassadeur, red.). Stel dat wij bepaalde acties ondernemen, maar dat die niet goed verlopen in de praktijk, dan zal de Diversity Board onze plannen bijsturen.

Wat gaat u doen om de spelers, scheidsrechters en supporters te sensibiliseren over racisme en discriminatie? ▼

‘Knielen is een boodschap van inclusie’

“Hoe ouder je wordt, hoe hoger de competitiedruk.

En het is door die competitiedruk dat discriminatie en racisme tot uiting komen. Het dient dan om te destabiliseren” SAMIA AHROUCH Inclusiemanager Voetbalbond

16 JUNI 2021

I 15

▼

SAMIA AHROUCH ( 28 ) ZET ZICH BIJ DE VOETBALBOND IN TEGEN RACISME EN DISCRIMINATIE

meer is. Daarom is het belangrijker om in te zetten op opleiding. Maar er zullen sancties zijn. Er komt in juli een nieuwe Nationale Kamer voor Discriminatie en Racisme, waar de dossiers door het bondsparket veroordeeld zullen worden (voordien werden klachten rond discriminatie door de disciplinaire raad behandeld, hetzelfde orgaan dat rode kaarten beoordeelt, red.). Als er voldoende bewijsmateriaal is, zullen we vervolgen.

Samia Ahrouch Geboren in 1993, groeit op in Brussel-Stad Studeert criminologie aan de VUB Werkt even in een psychiatrische instelling en start in maart 2020 als veiligheidsverantwoordelijke bij de Koninklijke Belgische Voetbalbond (KBVB)

Is er een timing bepaald voor het actieplan?

Streven jullie bijvoorbeeld in een bepaald jaar naar zoveel minder spelers die discriminatie ervaren?

Is sinds januari 2021 inclusiemanager bij de KBVB en verantwoordelijk voor de uitrol van het actieplan ‘Come Together’

AHROUCH: Wel, de derde pijler is opleiden. Mensen

BRUZZ | INTERVIEW

zijn zich niet altijd bewust van hun eigen vooroordelen, daarom willen we iedereen binnen de voetbalwereld opleiden over discriminatie. We streven naar honderd workshops per jaar en we willen tegen 2024 alle scheidsrechters, stewards en veiligheidsverantwoordelijken opleiden.

Ook et effect willen we meten: dat is de vierde pijler. Er zijn al twee onderzoeken gebeurd, door de KU Leuven en de VUB over discriminatie in het voetbal. Die gelden als nulmeting. De bedoeling is dat we jaarlijks meten of er een positieve evolutie is. Wij stemmen onze acties dus af op wetenschappelijke aanbevelingen.

Wat kwam er uit die onderzoeken? Hoeveel spelers krijgen te maken met racisme of discriminatie?

AHROUCH: Eén op de drie kinderen, volgens het

Leuvense onderzoek. Dat onderzoek onderzocht discriminatie wel heel breed. Fatphobia (uitsluiting van zwaarlijvige personen, red.) kwam daar bijvoorbeeld ook heel sterk naar voren, terwijl wij daar zelf misschien niet aan hadden gedacht.

In hoeverre gaat het dan om discriminatie of ander pestgedrag?

AHROUCH: Dat hangt af van de situatie. Iemand

kan zich gediscrimineerd voelen, maar om een sanctie op te leggen, kunnen wij ons enkel baseren op de antidiscriminatiewetgeving. In de definitie van discriminatie is zwaarlijvigheid niet opgenomen. We kijken wel hoe we het thema kunnen integreren in onze opleidingen voor kinderen, zodat zij er ook rekening mee houden.

Wij horen van Brusselse clubs dat ze soms te maken krijgen met racisme als ze elders spelen. Het kwam ook aan bod in de Canvas-documentaire ‘FC United’, waar een speelster van RWDM girls getuigde over discriminatie ten aanzien van haar hoofddoek. Is er een verschil tussen discriminatie in de grootstad tegenover kleinere dorpen?

AHROUCH: Dat heeft de KU Leuven gemeten. Over

het algemeen is er in Brussel niet meer of minder discriminatie dan in Vlaanderen of Wallonië. Ik 16

I

16 JUNI 2021

AHROUCH: In theorie zou ik je cijfers kunnen

hoor zelf ook van Brusselse spelers dat zij soms moeilijkheden ondervinden als ze buiten Brussel spelen, maar het blijkt niet uit het onderzoek. Ook de vormen van discriminatie zijn redelijk gelijklopend over de gewesten heen. Zwaarlijvigheid, een donkere huidskleur of seksuele geaardheid zijn overal belangrijke factoren.

Als laatste pijler zetten we in op communiceren. We willen ons actieplan en ons meldpunt zo bekend mogelijk maken en mensen aanmoedigen om hun verhaal te delen. Dat zijn de vijf pijlers.

Stel dat het daarmee niet lukt, dan gaan we over tot sancties, maar dat is echt het laatste middel.

Waarom liggen sancties zo gevoelig? Discriminatie en racisme zijn al strafbaar volgens de wet.

AHROUCH: Dat klopt, maar stel dat iemand jou

uitscheldt voor je-weet-wel-wat en jij legt een sanctie op. Welke straf zou je dan willen geven?

geven, in de praktijk is dat veel moeilijker. De mens is geen exacte wetenschap. We mogen ook niet vergeten dat discriminatie en racisme niet alleen gelinkt zijn aan het voetbal. Wij zijn ons ervan bewust dat het voetbal een grote media-aandacht krijgt en dat het veel mensen kan bereiken over alle sociale klassen en alle landen heen, daarom willen we zeker een voorbeeld zijn. We willen vanuit onze positie mensen bewustmaken dat discriminatie niet getolereerd kan worden.

Maar het is een veel breder maatschappelijk probleem. Vandaar de naam ‘Come Together’: we moeten er allemaal samen aan werken. Ik vind het dus gevaarlijk om precieze cijfers te geven.

Is er een indicatie dat discriminatie erger of harder naar voren komt in het voetbal dan bij andere sporten?

AHROUCH: Het blijkt vooral dat discriminatie

toeneemt bij oudere jeugdspelers. Hoe ouder je wordt, hoe hoger de competitiedruk. En het is door die competitiedruk dat discriminatie en racisme tot uiting komen. Het dient dan om te destabiliseren. Dat is ook zo bij de ouders.

Daar bestaat het strafrecht voor.

Alle meldingen komen bij u, ernaar luisteren is uw verantwoordelijkheid. Zal u dat nog kunnen opvangen als het meldpunt goed begint te draaien?

AHROUCH: Klopt, maar eender welke sanctie die

AHROUCH: Ik sta er niet alleen voor, ik heb steun

rechters geven, wat is daar de bedoeling daar? Wil je gewoon iemand straffen en punt aan de lijn, of wil je dat er een mentaliteitsverandering komt? Ik ben er niet van overtuigd dat alleen een sanctie een persoon minder racistisch zal maken. Wat wij willen, is dat er geen racisme en discriminatie

van collega’s. Vandaar de naam ‘Come Together’: iedereen helpt elkaar. Dat loopt wel los.

Discriminatie of racisme binnen het voetbal melden, kan via report@rbfa.be of via de website www.rbfa.be

« LES SANCTIONS SEULES N’ÉRADIQUERONT PAS LE RACISME »

“SANCTIONS ALONE WILL NOT BAN RACISM FROM FOOTBALL”

En tant que responsable de l’inclusion au sein de l’Union belge de football (RBFA), la Bruxelloise Samia Ahrouch, 28 ans, doit contribuer à la lutte contre le racisme et la discrimination. Avec le plan d’action « Come Together », elle veut mettre l’accent sur l’écoute, la sensibilisation et la communication.

Parce qu’encore aujourd’hui, un jeune footballeur sur trois dans notre pays est victime de discrimination. « Une sanction seule ne rendra pas une personne moins raciste », déclare Samia Ahrouch, qui est également criminologue. « Nous voulons un changement de mentalité. Le football a un rôle d’exemple. »

As an inclusion manager at the Royal Belgian Football Association (KBVB), Samia Ahrouch, only 28, must help tackle racism and discrimination. With the “Come Together” action plan, she wants to focus on listening, raising awareness and communicating. Because one in three young football players in our country is still being discriminated against on or off the field. “A sanction alone will not make a person less racist,” says Ahrouch, who is also a criminologist. “We want a change in mentality. Football has an exemplary function in society.”

FR

EN

Palais du COUDENBERG Paleis

Murder Mystery Game Live 24 + 28/06 WOULD

YOU DARE TO GO DOWN UNDER THE P LACE R OYALE TO CONDUCT AN INVESTIGATION IN A BREATHLESS "M URDER P ARTY "?

Info & reservation: www.coudenberg.brussels

-40%

-50%

FR, NL, EN

• VAN CRAENENBROECK •

2000828426/EB-B

BIJOUTIERS - JUWELIERS

LIQUIDATION TOTALE UITVERKOOP Pour cessation d’activité - Wegens Stopzetting

-60%

JUWELEN 18KT / BIJOUX EN OR 18CT - TROUWRINGEN / ALLIANCES ONE MORE, FLANDERS COLLECTION, CHIMENTO & NANIS Place Daillyplein 26-27 - 1030 Bruxelles - Brussel Tel. 02/7343938 info@van.craenenbroeck.be Vanaf 16/2 - tot 16/7

www.van.craenenbroeck.be

Heures d’ouverture/Openingsuren:

Mardi-Vendredi 9:30-12:30 & 13:30-18:30 Dinsdag-Vrijdag Samedi/Zaterdag 10:00 - 18:00

A partir du 16/2 - jusqu’au 16/7

TELEWERK HEEFT NIET TE ONDERSCHATTEN IMPACT OP LOKALE ECONOMIE

De ambtenaar laat Brussel nog links liggen

18

N

et als voor andere sectoren zou 9 juni ook voor werknemers van de Vlaamse overheid een belangrijke dag worden. Na maanden verplicht telewerken mag iedereen immers één dag per week terugkeren naar de werkvloer in Brussel.

Desondanks ligt de site van Thurn & Taxis er die woensdagochtend erg rustig bij. Vooral ochtendlijke joggers en voorbijzoevende fietsers doorbreken de kalmte op het terrein. Naar terugkerende ambtenaren is het even zoeken.

Toch meldden enkele medewerkers van de Vlaamse overheid zich de dagen voordien aan om tijdens de eerste terugkomdag naar Brussel te trekken. Met zijn komst sluit Victor Baelus (31) uit Herentals een periode af waarin hij bijna een jaar niet meer in de hoofdstad was geweest. “Ik ben twee maanden geleden nog een scherm komen halen, maar voor de rest ben ik niet meer in Brussel geweest,” vertelt Baelus, die voor de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen werkt. “Tenzij voor een citytrip.”

“Een collega vroeg me om eens langs te komen. Omdat het EK Voetbal en de vakantieperiode er zitten aan te komen, dacht ik dat het een goede gelegenheid was nog eens naar kantoor af te zakken. Daarna zullen we elkaar wellicht opnieuw even niet zien.” Baelus geeft aan dat hij graag thuis werkt, al is hij ook blij

I

16 JUNI 2021

zijn collega’s terug te kunnen zien.

“Ik heb enkele collega’s al een jaar niet gezien. Maar of ik nu elke week zal komen, weet ik nog niet. Ik kom wel graag werken op woensdag, het kan dat ik die dag wel naar kantoor kom.”

MOOI WEER Minder dan één op vijf werknemers zal woensdag uiteindelijk naar kantoor komen, bevestigen de statistieken van Bert Eggermont, woordvoerder van het Facilitair Bedrijf van de Vlaamse overheid.

“Maximaal 20 procent van de werknemers mocht komen, maar die grens werd niet bereikt. Het was natuurlijk geen verplichting.”

Dat heel wat ambtenaren op 9 juni thuis bleven werken, tonen ook de cijfers van de verschillende agentschappen die gehuisvest zijn in het Herman Teirlinckgebouw. Zo registreerden slechts 3 van de 24 toegelaten werknemers van het Agentschap voor Natuur en Bos zich om woensdag naar kantoor af te zakken. Ook bij Digitaal Vlaanderen gaven slechts 3 van de 80 toegestane werknemers aan naar Brussel te komen.

Volgens dat laatste agentschap spelen daar verschillende factoren een rol in: het mooie weer, het feit dat het een woensdag is en het gegeven dat nog niet zoveel mensen de behoefte hebben om onder de beperkende maatregelen naar

kantoor te komen. Zij die wel komen, zijn evenwel erg blij dat het opnieuw toegelaten is. Zo ook Tom Callens (47) uit Jette. In oktober kwam hij voor het laatst naar kantoor.

“Ik ben benieuwd of ik de code van mijn locker nog ken,” lacht Callens op woensdagochtend. “En of ik collega’s zal tegenkomen: ik ben nieuwsgierig om te zien wie moeite zal hebben uit zijn of haar kot te komen. Mensen nestelen zich snel in een gewoonte als thuiswerken. Zelf kom ik graag op woensdag wanneer de kinderen thuis zijn. Met deze temperaturen kom ik bovendien graag de koelte van dit gebouw opzoeken.”

Callens geeft aan zich in de voorbije tijd wel naar het thuiswerk te hebben geschikt. “Het heeft ook veel voordelen: zo kan je sneller met meer mensen vergaderen. Maar ik mis het sociale contact wel. In heel wat vergaderingen laten collega’s soms hun camera uit. Dan mis je toch heel

▼

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Hoewel heel wat mensen verlangen naar een weerzien met collega’s, lijkt een grote groep ook de voordelen van het thuiswerk te hebben ontdekt. Het Herman Teirlinckgebouw op Thurn & Taxis, dat de diensten van de Vlaamse overheid huisvest, kon tijdens de eerste terugkomdag op slechts een handjevol enthousiastelingen rekenen. Slecht nieuws voor de omliggende horecazaken, klinkt het. “Dat telewerk is een catastrofe.” — ELLEN DEBACKERE, FOTO’S IVAN PUT

Tom Callens woont in Jette, maar kwam in oktober voor het laatst naar kantoor: “Even zien of ik de code van mijn locker nog ken.”

Kelly Bonneure werkt bij Digitaal Vlaanderen: “Heel wat nieuwe collega’s heb ik nog niet in levenden lijve gezien.”

Het is nog altijd rustig in Gare Maritime. Enkele studenten maken van de gelegenheid gebruik om er te studeren.

De lokale handelaars lijden onder het telewerk. Her en der plaatsen ze tafels en stoelen, of een pop-upbar in de hoop dat werknemers er even blijven hangen.

16 JUNI 2021

I 19

▼

TELEWERK HEEFT NIET TE ONDERSCHATTEN IMPACT OP LOKALE ECONOMIE

B R U Z Z | R E P O R TA G E

wat non-verbale communicatie. Ook de momentjes net vóór en net na een vergadering zijn soms belangrijk.”

Collega bij Digitaal Vlaanderen Kelly Bonneure (42) uit Laken ziet hoofdzakelijk twee groepen mensen. “Er zijn er die het thuiswerk enorm appreciëren omdat ze bijvoorbeeld lange pendeltijden hebben. Ook wachten heel wat mensen liever af tot ze volledig gevaccineerd zijn.

Daarnaast krijg ik wel veel berichten van werknemers die erg graag naar kantoor terug zouden keren.”

Zelf kwam Bonneure af en toe op kantoor omdat ze vlakbij woont.

“Als er materiaal meegegeven moet worden, doe ik dat gauw. Ook voor enkele moeilijke brainstormsessies was ik hier nog. Heel wat nieuwe collega’s heb ik nog niet in levenden lijve gezien. Door de toenemende digitalisering hebben we veel nieuwe medewerkers aangenomen: een aantal van hen heb ik pas erg recent ontmoet. Ik denk dat iedereen met een makkelijke verbinding met het openbaar vervoer graag zal komen. Maar als je van pakweg Leopoldsburg moet komen, ligt dat misschien wel wat moeilijker.”

Dat nog altijd heel wat mensen aan telewerk doen, laat zich voelen bij de horecazaken in de omgeving. In het aangrenzende Gare Maritime heerst op woensdag stilte. De tafeltjes van Yvonne Restaurant & Bar staan opnieuw uitgestald, maar de bar is nog gesloten. Enkele studenten maken van de gelegenheid gebruik om er te studeren. Ook in het Koninklijk Pakhuis is het erg rustig. De lokale afdeling van Le Pain Quotidien is nog steeds gesloten, en zal dat wellicht nog even blijven. “Nog niet iedereen is terug, waardoor het hier heel kalm is,” klinkt het bij de bakkerij-restaurantketen.

“Bovendien hebben de gebouwen rondom vaak een eigen cafetaria.

Een heropening zal mogelijk pas voor september gepland zijn.”

ERG TRIEST Bij Brasserie de la Senne op Thurn & Taxis is men van mening dat één terugkomdag per week niet voldoende zal zijn voor de horeca.

“Het is natuurlijk nog wat vroeg om te zeggen, maar telewerk is in het algemeen een absolute catastrofe 20

I

16 JUNI 2021

“We schatten dat de totale kantooroppervlakte in Brussel met zo’n tien tot dertig procent zal afnemen” KRISTIAAN BORRET Brussels bouwmeester

Deze heren vergaderen liever nog even in de openlucht en niet op de werkvloer.

voor de horeca,” zegt brouwer Yvan De Baets. “Onze cafetaria op Thurn & Taxis vormt slechts een klein aandeel van ons inkomen, maar voor de lokale economie in haar geheel is het belangrijk dat iedereen weer voltijds naar kantoor komt.

Toen we tussen twee lockdowns even mochten openen, kregen we hier wel relatief veel klanten die werkten bij Leefmilieu Brussel, maar minder Vlaamse ambtenaren.

Het leek alsof zij toen nog meer aan telewerk deden.”

Wie nog hoopt op een snelle terugkeer van de overheidsmedewerkers, is de gerant van Bar Maritime, een guinguette in volle opbouw vlak naast het Herman Teirlinckgebouw. “Het is hier op dit moment erg triest in deze buurt,” vertelt Yves Kleinermans terwijl hij stoeltjes en tentjes aan het plaatsen is.

“Er is weinig volk aanwezig. Veel zaken zijn nog dicht. Onze bar zal open zijn van donderdag tot en met zondag. We hopen dat onder meer de personeelsleden van de instellingen hier in de buurt langs zullen komen, maar we hopen ook dat nog andere geïnteresseerden op bezoek zullen komen.”

Al een hele tijd is duidelijk dat het toegenomen telewerk een impact zal hebben op het kantorenlandschap in Brussel, en op alle zaken die leven van de pendelaars.

Pas nu wordt stilaan duidelijk hoe groot die impact zal zijn, meent Brussels bouwmeester Kristiaan Borret. “In de wijk rond Thurn & Taxis zijn wel een aantal kantoorgebouwen aanwezig, maar natuurlijk niet zoveel als in bijvoorbeeld de Leopoldswijk. Daar zal de impact

LES FONCTIONNAIRES DÉLAISSENT BRUXELLES Un grand groupe d’employés semble avoir découvert les avantages du télétravail. Le bâtiment Herman Teirlinck de Tour & Taxis, qui abrite les services du gouvernement flamand, n’a pu compter que sur quelques enthousiastes lors du premier jour de retour au bureau. Moins d’un fonctionnaire sur cinq a retrouvé le chemin de son lieu de travail en ce premier jour. C’est une mauvaise nouvelle pour les établissements horeca environnants, qui dépendent principalement des navetteurs.

FR

veel groter zijn. Nu we weten dat de Europese Commissie haar kantooroppervlakte in het Brussels gewest met een kwart wil verkleinen, schatten we dat de totale kantooroppervlakte in Brussel met zo’n tien tot dertig procent zal afnemen.”

TELEFOONHOKJES Borret geeft bovendien aan dat ook de aard van de kantoorruimtes aan verandering onderhevig zal zijn.

“Telewerk zal vooral dienen voor individueel routinewerk. Wanneer medewerkers naar Brussel komen, zal het voor vergaderingen, teamwork of voor delicatere gesprekken zijn. Als gevolg zullen we minder landschapsbureaus in het spectrum zien. Kantoren zullen meer flexibel worden opgevat.

Enerzijds zullen we grotere lokalen zien voor vergaderingen en meer, maar anderzijds zullen we ook kleinere bureaus vinden. Zij zullen dienstdoen als een vorm van telefoonhokjes wanneer iemand op kantoor is en dan toch aan een digitale vergadering moet deelnemen.”

Volgens de bouwmeester zijn beide evoluties te verwelkomen.

“Nu is er sprake van een te grote aanwezigheid van kantoren die tot erg monotone buurten leidt. Onder invloed van economische druk zullen meer kantoorgebouwen omgevormd worden tot woonruimtes. Dat gebeurt nu bijvoorbeeld al in de Woluwes en in Oudergem. De coronapandemie heeft die tendens versneld. Bovendien zal de interne herinrichting tot meer levendige gebouwen leiden. Dat worden interessantere ruimtes.”

CIVIL SERVANTS STILL IGNORE BRUSSELS Although many people are longing to meet up with colleagues, many others seem to have discovered the advantages of working from home. The Herman Teirlinck building at Thurn & Taxis/Tour & Taxis, which houses the services of the Flemish government, only saw a handful of enthusiasts during the first day back in the office, with less than one in five civil servants returning to work on the first day. That is bad news for the surrounding catering establishments, which depend mainly on commuters.

EN

GEMENGDE BURGERCOMMISSIE OVER 5G LIET KRACHT EN ZWAKTE ERVAN ZIEN

‘Dit is volksverlakkerij’ Het Brussels parlement heeft burgers mee laten debatteren om de 5G-discussie te beslechten. De weg ligt nu open om het snelle internet uit te rollen in de hoofdstad. Maar hoe verliep dat proces? En hadden de burgers echt wat in de pap te brokken? De meningen zijn verdeeld. “We moeten eerlijk durven te zijn en ons afvragen of hier geen sprake was van volksverlakkerij,” zegt een parlementslid. — STEVEN VAN GARSSE

D B R U Z Z | R E P O R TA G E

emocratische innovatie is een van de stokpaardjes van de Brusselse meerderheid. De burger moet meer betrokken worden bij de besluitvorming. Weg van de particratie, zodat de mensen weer meer vertrouwen krijgen in de politiek.

Het Brussels parlement riep vrij snel na de start van de legislatuur een gemengde burgercommissie in het leven, waarbij parlementsleden en uitgelote burgers twee keer per jaar samen debatteren over een wel afgelijnd onderwerp, en later aanbevelingen formuleren aan regering en parlement.

Zopas heeft de eerste gemengde burgercommissie haar conclusies afgeleverd. Het thema: 5G, het supersnelle internet. Het zijn 43 aanbevelingen geworden, waarmee regering en parlement aan de slag kunnen. De strenge Brusselse blootstellingsnorm wordt opgetrokken van 6 volt per meter (V/m) naar maximaal 14,5 V/m, er zal worden onderzocht of er 5G-vrije zones kunnen komen in Brussel en de gezondheidseffecten van de verhoogde straling door 5G moeten nauwlettend gemonitord worden.

De voorzitter van de commissie, Tristan Roberti (Ecolo), noemde zich op BX1 een tevreden man. “Missie

geslaagd,” zo zei hij. “De aanbevelingen zijn heel evenwichtig.”

WERELDPRIMEUR Ook PS-député Martin Casier kijkt met een goed gevoel terug. “Het was een echt succes. Dit is een volledig nieuwe manier van democratie voeren. En zoals het Brussels parlement dat heeft gedaan is een wereldprimeur. Het toont dat zelfs zogenoemde technische onderwerpen met burgers besproken kunnen worden.”

Ook bij de burgers klinken overwegend enthousiaste reacties.

Ze vonden het interessant en sommigen zouden het een tweede keer opnieuw doen.

Wie gematigd positief is, is Pepijn Kennis van Agora. Die partij behaalde een zetel in het parlement met als enige programmapunt: de invoering van de deliberatieve democratie.

Kennis: “Natuurlijk moeten we dit initiatief toejuichen. Het is dankzij Agora dat de burgerdemocratie op de parlementaire agenda staat. We zijn ook letterlijk mee betrokken bij dit initiatief. Agora heeft de nodige stem geleverd in de plenaire zitting voor de goedkeuring van het Vademecum (het reglement, red.). Zonder onze stem was deze gemengde burgercommissie er niet gekomen.”

Maar er is ook kritiek bij Agora.

De eerste gemengde burgercommissie, met parlementsleden en uitgelote burgers, boog zich over de uitrol van 5G. © MARCEL VANHULST

“De grootste vraag,” zo zegt Kennis, “is: waarom moesten de parlementsleden mee in de commissie zitten? Wat is de meerwaarde? Twee, ook het thema, 5G, is door het parlement gekozen, net zoals de vraagstelling. Kranten hebben getiteld: burgerparlement geeft goedkeuring aan 5G, maar dat kon ook moeilijk anders.

De vraag die de burgers moesten beantwoorden was dan ook: “5G komt er, hoe rollen we het uit?”

Nogal wiedes dat de burgers daar voor hebben gestemd.”

Kennis moest het hele proces van een afstand bekijken. Hij mocht zelf niet echt deelnemen. Maar ook bij

“De grootste vraag is: waarom moesten de parlementsleden mee in de commissie zitten? Wat is de meerwaarde?”

PEPIJN KENNIS Parlementslid Agora

22

I

16 JUNI 2021

parlementsleden die wel deelnamen, klinkt kritiek.

Het was vooral uitkijken naar hoe de burgers zouden omgaan met de strenge blootstellingsnorm in Brussel. Want die maakt de uitrol van het snelle internet in Brussel haast onmogelijk.

Verschillende parlementsleden, van meerderheid en oppositie, geven aan dat het debat tussen parlementsleden en burgers op dat punt niet helemaal zuiver is verlopen. En dat de stemming met amendementen merkwaardige bochten nam.

Brussel hanteert vandaag een strenge blootstellingsnorm van 6 V/m. “Plots kwam daar out of the blue iemand af met 14,5 V/m,” zegt een parlementslid. “Niemand begreep dat.” Niet veel later belandde dat cijfer in de aanbevelingen, “maar zonder dat hier echt een debat over gevoerd is”.

Bij de stemming van de aanbevelingen gebeurde er nog iets veel vreemders. Een meerderheid van de burgers stemde de 14,5 V meter-norm, via een amendement,

TOTALE VERWARRING

weer uit de aanbeveling. “Daar zat niets ideologisch achter,” zegt een betrokkene. “Ze vonden dat dit open moest worden gelaten, omdat ze er niet zeker van waren of die norm niet te streng was voor de uitrol van 5G.” Consternatie bij de meerderheidspartijen in het parlement die vervolgens via een amendement de 14,5 V/meter-norm weer in de aanbeveling stemden. “Dat mag,” legt een betrokkene uit. “Het parlement heeft altijd het laatste woord. Dat is nu eenmaal grondwettelijk vastgelegd. Het reglement schrijft wel voor dat als de stemming afwijkt van wat de burgers goedkeuren, dat die afwijking gemotiveerd moet worden.” Wat het parlement deed: om gezondheidsredenen moet er wel degelijk een geplafonneerde blootstellingsnorm zijn.

Begrijpe wie begrijpen kan: in een nieuwe stemming stemde een meerderheid van de burgers toch voor de 14,5 V/meter-norm in de aanbeveling. Meer nog: ze keurden het Ecolo-amendement goed, waardoor er een maximale

blootstellingsnorm van 14,5 V/m is aangenomen. “De meerderheid van de burgers is inderdaad gekanteld,” zegt een lid van de meerderheid. “Het is niet duidelijk waarom, maar zeker is dat het hele systeem van amendementen beter vooraf had moeten worden uitgelegd.”

Voor de politieke meerderheid in het parlement was het op dat moment een zucht van verlichting, want zo zaten burgers en de parlementsleden van de meerderheid toch op één lijn en kon met een zekere trots aangekondigd worden dat de 14,5 V/meter-norm de steun van de burgers kreeg. Het was volgens insiders ook het enige echte incident. De andere aanbevelingen konden wel gewoon goedgekeurd worden. Uiteindelijk zouden er 45 aanbevelingen worden gestemd door de burgers, waarvan er slechts twee zijn weggestemd door het parlement.

Voor sommige burgers was de stemming rond de blootstellingsnorm dan weer een onaangename ervaring. Ze wisten wel dat ze

Gelijkaardige termen zijn ook bij de oppositie te horen. MRparlementslid Clémentine Barzin spreekt van een instrumentalisatie door Ecolo. “Een participatief proces hoort onkreukbaar te zijn. De nieuwe blootstellingsnorm is gestemd in de totale verwarring op het eind van een dag met veel onbegrip en vermoeidheid bij de deelnemers,” schrijft ze op haar blog.

N-VA-parlementslid Cieltje Van Achter spreekt zelfs van manipulatie. “Ecolo moest een bocht kunnen nemen over die strenge stralingsnorm,” zegt ze. “Dat was de voornaamste bedoeling van deze gemengde burgercommissie.”

Pepijn Kennis heeft die bewuste stemming niet meegemaakt, maar vindt het alvast een vreemde gang van zaken. Het betekent volgens hem dat het onderwerp niet volledig doorgepraat was. “Dat burgers hun mening aanpassen tijdens of na een debat is perfect legitiem, maar dat het tijdens een stemming gebeurt, is vreemd.

Normaal bereik je een consensus, en mag het stemresultaat geen verrassing meer zijn.”

Ook parlementslid Martin Casier geeft toe dat er lessen te trekken

zijn uit deze eerste oefening. Maar hij wil niet te negatief zijn.

“Sommigen zeggen dat het uiteindelijk een zaak van oppositie tegen meerderheid was, maar dat klopt helemaal niet. Er zijn voorstellen van de oppositie met unanimiteit aangenomen.”

Voor parlementslid Magali Plovie (Ecolo), die mee aan de basis ligt van het hele deliberatieve proces, is dat laatste een bewijs dat het burgerparlement wel gewerkt heeft. Plovie: “Wat we willen is een andere politiek, waarbij niet vanuit meerderheid en oppositie wordt gedacht, maar vanuit een consensus. Dat doe je niet in één keer. Het is dus logisch dat het dan soms wringt.”

Over de merkwaardige stemming over de blootstellingsnormen wil ze zich niet uitspreken.

Ze benadrukt dat de echte evaluatie later zal gebeuren. “Maar het is wel waar dat het hele systeem met amendementen en subamendementen ingewikkeld is.

Dat moeten we anders organiseren. Deliberatieve democratie staat of valt met een rigoureus systeem.

Niet alles verliep zoals we het wilden. We moeten hier lessen uit trekken.”

Over enkele weken begint een tweede deliberatief proces in het Brussels parlement, met opnieuw 45 uitgelote burgers. Dit keer gaat het over dakloosheid. “Een thema dat gekozen is door een burger,” zegt Plovie. “En nu ben ik er zelf bij als parlementslid. Ik zal met zeer veel aandacht het hele proces volgen.”

FEU VERT DE LA PREMIÈRE COMMISSION CITOYENNE SUR LA 5G La 5G, le réseau mobile ultra rapide, pourra également être déployée dans la capitale. Une commission délibérative mixte composée de citoyens et de parlementaires a approuvé l’assouplissement des normes d’émission. Mais le vote des citoyens et des députés sur la hausse de la norme d’exposition de 6V/mètre à 14,5 V/mètre a été chaotique. À tel point que certains députés se demandent si les citoyens n’ont pas été instrumentalisés pour faire passer au Parlement une norme d’exposition moins stricte.

FR

B R U Z Z | R E P O R TA G E

grondwettelijk gezien alleen een adviserende stem hebben, maar sommigen voelden zich bekocht.

Een parlementslid van de meerderheid begrijpt dat volkomen. “We moeten daarom toch de vraag durven te stellen of hier geen sprake is van volksverlakkerij.”

FIRST CITIZEN’S COMMITTEE ON 5G APPROVES SUPERFAST INTERNET The superfast mobile internet 5G can now come to the capital. A joint committee of citizens and members of parliament approved the relaxation of radiation standards. But the vote by citizens and MPs on raising the exposure standard from 6V/meter to 14.5V/meter was chaotic. So much so that some MPs wondered if the citizens were not being used primarily to push a less stringent exposure standard through parliament.

EN

16 JUNI 2021

I 23

DIANE GOVAERTS, CEO VAN ZIEGLER, OVER TRANSPORT TIJDENS CORONA EN ANDERE UITDAGINGEN

“Het moeilijkste sinds corona? Een plek voor onze goederen vinden op een containerschip of in een vliegtuig.

De mondiale vervoermarkt is grondig in de war.” Aan het woord is Diane Govaerts, sinds goed drie jaar CEO van Ziegler, de Brusselse transportmultinational die tegenwoordig vanuit Heembeek opereert.

— BETTINA HUBO, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

‘Transport is de spiegel van de economie’ E

ind 2017 volgde Govaerts (36) haar toen 96-jarige grootvader Arthur Ziegler op aan het hoofd van het transportbedrijf. Ze moderniseerde de onderneming en bracht het hoofdkwartier, dat ruim een eeuw gevestigd was in de Lakense Dieudonné Lefèvrestraat, over naar een gebouw, twee kilometer verderop, pal aan het kanaal in Heembeek. Vanuit haar kantoor heeft Govaerts nu zicht op het laden en lossen in de containerhaven.

Het wat steriel ogende bedrijfspand is van binnen ruim, licht en hypermodern, een groot contrast met de oude gebouwen aan Thurn & Taxis “Die waren inderdaad vintage geworden,” lacht Govaerts. “Er moest iets gebeuren: ofwel alles renoveren, ofwel verhuizen. Maar we wilden absoluut in Brussel blijven. Daar liggen onze roots.”

Toen ze het onlangs gebouwde pand aan het kanaal zag, was ze meteen verkocht. “Bijna nieuw, ideaal gelegen, net groot genoeg en met een depot van zesduizend vierkante meter. Een ecologisch gebouw bovendien. Er liggen achthonderd zonnepanelen op het dak, het regenwater wordt gerecupereerd en de airco en verwarming maken gebruik van het kanaalwater. Dit gebouw past perfect bij ons: geen blingbling, maar functioneel, sober en modern.”

24

I

16 JUNI 2021

Ziegler werd begin vorige eeuw opgericht door uw Zwitserse overgrootvader, Arthur Joseph Ziegler.

Hoe kwam hij in Brussel terecht?

DIANE GOVAERTS: Hij trok naar Brussel om stage

te doen in het Belgische filiaal van Schenker, het transportbedrijf van zijn oom. De stiel beviel hem en in 1908 richtte hij zijn eigen vervoerbedrijf op.

Hij begon met het vervoer van tonnen wijn vanuit Bordeaux en de Bourgogne naar Brussel. Dat gebeurde per spoor en met paard en kar. Hier in Brussel werd de wijn gebotteld en verdeeld. Het transport van wijn is vandaag nog altijd een van onze specialiteiten. In onze depots in Frankrijk liggen twee miljoen wijnflessen. Wij halen ze op bij de wijndomeinen, plakken de etiketten erop en transporteren ze naar alle hoeken van de wereld. Een flink deel gaat tegenwoordig ook naar China.

Het was in China dat eind 2019 de coronacrisis uitbrak. Hoe belangrijk is China voor Ziegler?

GOVAERTS: We werken vooral binnen Europa,

maar het aandeel van China in onze activiteiten is de laatste jaren flink gestegen. We hebben er ondertussen negen kantoren en tweehonderd medewerkers. Producten als wijn en bier gaan meestal over zee naar ginder. Maar ook het spoor is in opkomst. We hebben anderhalf jaar geleden

een hub in Luik geopend, omdat we meer gebruik willen maken van de Nieuwe Zijderoute, de trein die bijna dagelijks rijdt tussen Zhengzhou en Luik.

We vervoeren vooralsnog meer goederen vanuit China dan naar China. Het gaat vooral om e-commerce, producten van Chinese webshops.

Wat waren de gevolgen van de coronacrisis voor het goederentransport, naar China en andere landen?

“We hebben miljoenen mondmaskers geïmporteerd vanuit China, en ook beschermschorten en beademingstoestellen.

We voelden ons de tweede linie achter de zorgverleners,” zegt Diane Govaerts, CEO van Ziegler.

vestigingen, 156 in vijftien landen, open te houden, soms met minder mensen of met mensen die van huis uit werkten. We moesten natuurlijk waken over de gezondheid van onze medewerkers, maar de bedrijven bleven open. We wilden doorwerken om de economie draaiende te houden. De supermarkten moesten bevoorraad worden en het medische materiaal geleverd. We hebben miljoenen mondmaskers geïmporteerd vanuit China, en ook beschermschorten en beademingstoestellen. We voelden ons de tweede linie achter de zorgverleners. Het werd nog maar eens duidelijk dat transport een onmisbare schakel in de economie is.

Doordat we zo snel gereageerd hebben op die nieuwe transportbehoeften hebben we vorig jaar toch nog een goed jaar gehad. Een deel van onze andere activiteiten lag immers plat.

Werden jullie niet gehinderd door de lockdowns en andere coronamaatregelen wereldwijd?

GOVAERTS: Het goederentransport is altijd kunnen

Opgericht in 1908 door Arthur Joseph Ziegler Vandaag geleid door Diane Govaerts (CEO) en Alain Ziegler (voorzitter) Actief in transport (voornamelijk via weg, zee, lucht) en logistiek Eigen vloot van 120 vrachtwagens 156 vestigingen in vijftien landen 3.200 personeelsleden van wie 600 in België 1,3 miljard omzet (facturatiecijfer)

De coronacrisis en het vastlopen van de Ever Given hebben aangetoond hoe kwetsbaar de logistieke keten in onze overgeglobaliseerde wereld is geworden. ▼

ZIEGLER

doorgaan, maar het ging soms heel moeizaam.

Onze vrachtwagens hadden te maken met lange files en veel controles aan de grens. Voor het zeeen luchtvervoer was het nog lastiger. Het maritieme transport is door de crisis helemaal uit zijn evenwicht geraakt. Er is een enorm tekort aan containers. Die zijn er wel, maar ze liggen niet op de juiste plek, in China bijvoorbeeld. Daardoor rijzen de prijzen de pan uit. Een container van Shanghai naar Rotterdam verschepen kost nu meer dan 10.000 dollar. En dan kwam de Ever Given nog eens vast te liggen in het Suezkanaal, wat de crisis in het maritieme vervoer alleen maar verergerde.

Ook onze goederen zaten een tijdlang vast.

Vandaag is het nog steeds erg lastig om plek te vinden op een vrachtschip. Wie nu een auto, een fiets of bepaalde onderdelen uit Azië bestelt, zal maanden moeten wachten.

Daar komt bij dat ook de prijzen van het luchtvervoer enorm gestegen zijn. Veel goederen worden immers in het ruim van een passagiersvliegtuig vervoerd, maar die waren er amper.

Voor ons was het een meevaller dat we net begonnen waren met de Nieuwe Zijderoute. Zo konden we aan klanten die anders voor het vliegtuig of het vrachtschip kiezen, de trein voorstellen. Die doet vijftien dagen over het traject China-België, het vliegtuig twee à drie dagen, een vrachtschip dertig.

BRUZZ | INTERVIEW

GOVAERTS: We zijn erin geslaagd om al onze

16 JUNI 2021

I 25

▼

DIANE GOVAERTS, CEO VAN ZIEGLER OVER TRANSPORT TIJDENS CORONA EN ANDERE UITDAGINGEN

“Het transport van wijn is vandaag nog altijd een van onze specialiteiten. In onze depots in Frankrijk liggen twee miljoen wijnflessen” DIANE GOVAERTS CEO Ziegler

GOVAERTS: Klopt, veel mensen beseffen ook nu

pas hoe afhankelijk we zijn geworden van China.

Ook ondernemers lijken het zich te realiseren. Ik merk dat sommige van onze klanten bezig zijn hun fabrieken te verhuizen van China naar Polen of Marokko, in elk geval dichter bij de plek waar de goederen geconsumeerd worden.

Na de coronacrisis staat ons de klimaatcrisis te wachten. De transportsector staat bekend als een grote vervuiler. Hoe gaan jullie daarmee om?

GOVAERTS: Het klopt dat onze sector een slechte BRUZZ | INTERVIEW

reputatie heeft wat dat betreft. Daarom is het voor ons belangrijk om groener te worden. We nemen binnen ons bedrijf allerlei maatregelen, onze nieuwe gebouwen zijn allemaal passief of bijna passief, we scheiden afval, printen minder, vergaderen vaker online en we leasen fietsen voor onze medewerkers.

doen in een dag, de cargobike, die niet moet parkeren en geen last heeft van eenrichtingsstraten, doet er 25 in twee uur.

De cargobike werd door een ingenieur speciaal voor ons ontwikkeld. De fiets is zes meter lang en kan drie paletten vervoeren, vijfhonderd kilo in het totaal. Op bepaalde uren mag de koerier de voetgangerszone in. De bedoeling is dat er op termijn tien fietsen in de stad rondrijden.

De cargobikes zullen in het stadscentrum bevoorraad worden door onze elektrische bestelwagens. We zullen microhubs maken in enkele parkings. Daarvoor hebben we een akkoord met Interparking.

Wegtransport is nog altijd jullie corebusiness, gevolgd door maritiem en luchttransport.

Waarom gebruiken jullie niet vaker het spoor en de binnenvaart, die een lagere CO2-uitstoot hebben?

GOVAERTS: We werken steeds vaker intermodaal,

ook op vraag van de klant. Met name Amerikaanse bedrijven eisen dikwijls dat we een deel van het traject per spoor of binnenschip afleggen. Er ontstaat bij onze klanten een zekere bewustwording, dat is een goede zaak.

Natuurlijk hangt de keuze van het vervoermiddel ook af van het type goederen en van de urgentie. Maar waar we kunnen promoten we het spoor en de binnenvaart. Een van de redenen dat we verhuisd zijn naar deze plek is omdat we het kanaal meer en meer willen gebruiken, vooral voor containers uit China die per zeeschip in Antwerpen arriveren.

Die zijn al dertig dagen onderweg, die ene dag extra maakt dan ook niet meer uit. We streven ernaar jaarlijks tweeduizend containers per binnenschip tussen Antwerpen en Brussel te vervoeren.

Door gebruik te maken van het kanaal vermijd je de files op de wegen en ben je meteen in het centrum van het land.

Intussen blijven de vrachtwagens met hun zware dieselmotoren rondrijden. Wanneer stapt u over op elektrische vrachtwagens?

GOVAERTS: Voor lange afstanden zijn elektrische

vrachtwagens vandaag niet geschikt omdat er onvoldoende laadpalen zijn. Het is ook heel prijzig. We hebben enkele jaren geleden een test gedaan met twee hybride vrachtwagens, maar uiteindelijk bleken die voor ons te duur in aankoop te zijn. Waterstof zie ik wel als een goede piste voor de toekomst, maar dat moet nog verder ontwikkeld worden. Voorlopig proberen we met zo schoon mogelijke diesel te rijden. Bij het vernieuwen van onze vloot van 120 camions kiezen we voor euronorm 6, vrachtwagens die minder vervuilen.

Ook hebben we een systeem ontwikkeld om de rijstijl van de chauffeurs te meten.

Elke maand krijgen ze hun eco-rapport. Het geeft aan hoe agressief en hoe vervuilend ze rijden.

Ziegler werd opgericht in 1908. De eerste transporten gebeurden per spoor en met paard en kar. © ZIEGLER

Wat met de korte ritten, de distributie in de binnenstad bijvoorbeeld?

GOVAERTS: Die zal overal elektrisch worden. Dat

kan niet anders. Ook wij zullen elektrische camionettes kopen. Bovendien hebben we vorige week onze eerste cargobike in gebruik genomen voor de stadsdistributie. Door de voetgangerszone en de zone dertig werd het steeds moeilijker om camionettes in te zetten. Cargobikes zijn rendabeler. Een bestelwagen kan 25 leveringen 26

I

16 JUNI 2021

“Voor onze nieuwe dieselvrachtwagens kiezen we voor euronorm 6, die vervuilen minder,” zegt CEO Govaerts. © PHOTONEWS

U hebt vanuit uw kantoor zicht op de laatste spoorlijn in het havengebied, een lijn die momenteel niet gebruikt kan worden en die Infrabel zou willen ontmantelen.

GOVAERTS: De sporen liggen er, het zou echt

zonde zijn om ze af te breken. Wij zijn vragende partij om die lijn te gebruiken.

Uw grootvader, de zoon van oprichter Arthur Joseph, was 74 jaar lang CEO van Ziegler, voor hij eind 2017 de fakkel aan u overdroeg. Hij was daarmee de langs zittende CEO in de Belgische bedrijfsgeschiedenis. Was het makkelijk om in zijn voetsporen te treden?

Ziegler. De eerste jaren heb ik intensief samengewerkt met mijn grootvader. Hij heeft me alles uitgelegd, alles getoond, aan iedereen voorgesteld, we zijn in alle kantoren langs geweest. Dus ja, het was een hele goede transitie.

Ziegler is na 113 jaar nog steeds een familiebedrijf.

Uw oom is voorzitter, uw moeder werkt in het bedrijf. Geen plannen om naar de beurs te gaan?

GOVAERTS: Neen, we blijven honderd procent

familiaal. Het familiale karakter van Ziegler wordt ook gewaardeerd door onze medewerkers. We voelen een grote loyaliteit. Velen werken al heel lang bij ons.

GOVAERTS: Ik ben ongeveer in het bedrijf geboren.

Als kind kwam ik al vaak in de Dieudonné Lefèvrestraat. Ik had een goede band met mijn grootvader, een visionaire man die me veel vertelde over de transportwereld. In mijn jeugd heb ik veel van onze buitenlandse kantoren bezocht. Op vakantie in Frankrijk hielden we altijd halt in de lokale vestiging.

Al vroeg wist ik dat ik de zaken zou voortzetten. Het voelde als een plicht, maar ik ben ook erg gehecht aan het bedrijf. Toch ben ik niet meteen in de onderneming gestapt, ik heb eerst zeven jaar bij een bank gewerkt. Inmiddels ben ik zes jaar bij

Ten slotte: de transportwereld is nog altijd een mannenbastion, een ongepolijste machowereld.

Hoe houdt u zich daar staande?

GOVAERTS: Ik heb nooit problemen gehad als vrouw in deze sector, er werken heus wel vrouwen in het transport, steeds meer zelfs. Het is een sector die niet zo bekend is, en dat is jammer. Ik vind het een hele spannende, dynamische wereld.

Transport is de spiegel van de economie. Je krijgt te maken met de meest diverse ondernemingen uit alle hoeken van de wereld. Hier doe je nooit twee dagen hetzelfde.

« LE TRANSPORT EST UN MAILLON INDISPENSABLE DE L’ÉCONOMIE » Fin 2017, Diane Govaerts a succédé à son grand-père Arthur Ziegler, alors âgé de 96 ans, au poste de PDG de la multinationale du transport Ziegler. Elle a transféré le siège de Laeken à Heembeek, en bordure de canal.

Deux ans à peine après son entrée en fonction, Diane Govaerts est confrontée à la crise du Covid-19. « Nous avons réussi à garder tous nos sites ouverts. » Cela n’a pas été facile. Les camions étaient retardés par les nombreux contrôles aux frontières et le transport maritime était complètement perturbé.

Entre-temps, Ziegler fait également des efforts pour devenir plus écologique. Selon Mme Govaerts, les camions électriques ne sont pas encore adaptés aux longues distances. Pour les courtes distances, cependant, les véhicules électriques sont intéressants. Ziegler va faire l’acquisition de camionnettes électriques et, la semaine dernière, elle a mis en service son premier vélo-cargo. Il approvisionnera le centre de Bruxelles.

FR

“TRANSPORTATION IS AN INDISPENSABLE LINK IN THE ECONOMY” At the end of 2017, Diane Govaerts succeeded her grandfather Arthur Ziegler as CEO of transport multinational Ziegler.

She moved the headquarters, which for more than a century had been located in the rue Dieudonné Lefèvrestraat in Laken/Laeken, to a building by the canal in Heembeek.

Barely two years after taking office, Govaerts had to face the Covid crisis. “We managed to keep all our branches open. We wanted to keep on working to keep the economy going. The supermarkets had to be stocked and the medical equipment delivered.” It was not easy. The trucks were hampered by the many border controls and maritime transport was completely unbalanced.

Meanwhile, Ziegler is also making efforts to become greener. Electric trucks do not yet work for long distances, says Govaerts. “They are too expensive and there are not enough charging stations. For short distances, however, we can use electric vehicles.” Ziegler is going to buy electric vans and last week it put its first cargo bike into service. This will supply the centre of Brussels.

EN

Ziegler nam vorige week de eerste cargobike in gebruik. Die wordt ingezet voor de stadsdistributie.

16 JUNI 29021

I 27

Big BigCity City Big City Big Big City City Big City toen toen nog nog landelijke landelijke enen ErEr valt valt heel heel wat wat te te vertellen vertellen hoger hoger gelegen gelegen Ukkel.

Ukkel.

In In over over hethet weer weer in in België.

België.

Dat Dat STEL STEL ZELF ZELF JEJE VRAAG VRAAG uitbraak van de oorlog werddede De centrale lanen zouden eerste eerste instantie instantie werden werden besefte besefte ook ook astronoom astronoom enen EN EN STEM STEM OP OP BRUZZ.BE BRUZZ.BE Max opgepakt en gevangenevengoed de ‘boulevards van metingen metingen zowel zowel in in statisticus statisticus Adolphe Adolphe Zes Zes maanden maanden nahele na haar haar Op Op het het eerste eerste gezicht gezicht lijkt lijkt Zes Zes maanden maanden na na haar haar Op Op het het eerste eerste gezicht gezicht lijkt lijkt gehouden.

De oorlog de burgemeesters’ genoemd Sint-Joost Sint-Joost als als in in Ukkel Ukkel Quetelet.

Quetelet.

Al Al voor voor hethet STEL ZELF JE VRAAG huwelijk huwelijk met met de de graaf graaf beviel beviel dit dit een een absurde absurde vraag. vraag.

Het Het huwelijk huwelijk met met de de graaf graaf beviel beviel dit dit een een absurde absurde vraag. vraag.

Het Het lang zat hij in verschillende kunnen worden, want elke STEL STEL ZELF ZELF JE JE VRAAG VRAAG uitgevoerd. uitgevoerd.

Zo Zo kon kon ook ook hethet ontstaan ontstaan van van ons ons land, land, in in STEL STEL ZELF ZELF JE JE VRAAG VRAAG ze ze al van al van haar haar eerste eerste zoon. zoon. woord woord ‘steenweg’ ‘steenweg’ is voor is voor EN STEM OP BRUZZ.BE ze ze al van algevangenissen. van haar haar eerste eerste zoon. zoon. woord woord ‘steenweg’ ‘steenweg’ isnaar voor is voor Duitse Op straatnaam verwijst verschil verschil in in temperatuur temperatuur 1827 1827 overtuigde overtuigde hij hij koning koning EN EN STEM STEM OP OP BRUZZ.BE BRUZZ.BE EN EN STEM STEM OP OP BRUZZ.BE BRUZZ.BE Vermoedelijk Vermoedelijk was was haar haar man man deze deze smalle smalle straat straat al al al al Vermoedelijk Vermoedelijk was was haar haar man man deze deze smalle smalle straat straat het einde van de oorlog wist een oud-burgebinnen binnen envan en buiten buiten dekind, de stad stad Willem Willem Ibelangrijke der I der Nederlanden Nederlanden niet niet de de vader vader van het het kind, overschat, overschat, laat laat staan staan dat dat erdat er er niet niet de vader vader van van het het kind, kind, overschat, overschat, laat laat staan staan dat er hij te de ontsnappen en keerde meester van Brussel.

Al worden worden bestudeerd. bestudeerd.

Maar Maar ervan ervan om om een een Sterrenwacht Sterrenwacht maar maar wel wel de de Zonnekoning Zonnekoning op op deze deze plek plek ruimte ruimte zou zou maar maar wel wel de de Zonnekoning Zonnekoning op op deze deze plek plek ruimte ruimte zou zou hij terug naar Brussel, waar wandelend passeren toen toen de de activiteiten activiteiten zo zo goed goed te te bouwen bouwen in in Sint-Joost.

Sint-Joost. zelve. zelve.

ZeZe Ze was was een een van van zijn zijn zijn zijn voor voor een een stadspaleis. stadspaleis. zelve. zelve.

Ze was was een een van van zijn zijn zijn zijn voor voor een een stadspaleis. stadspaleis. hij onthaald werd in straten Maurice Lemonnier, als als volledig volledig werden werden Het Het werd werd een een ObservatoriObservatorimaîtresses maîtresses en en werd werd door door En En toch. toch.

Brussel Brussel zou zou maîtresses maîtresses enen werd werd door door EnEn toch. toch.

Brussel Brussel zou zou vol met duizenden BrusseNikolaas Rouppe, overgenomen overgenomen intot in Ukkel, Ukkel, umum voor voor Sterrenkunde, Sterrenkunde, hem hem zelfs zelfs benoemd benoemd tot Brussel Brussel niet niet zijn, zijn, mochten mochten hem hem zelfs zelfs benoemd benoemd tot tot Brussel Brussel niet niet zijn, zijn, mochten mochten laars die hem juichend André-Napoléon Fontainas, raakte raakte het het oude oude gebouw gebouw maar maar er er werden werden ook ook eerste eerste hofdame, hofdame, de de hoogste hoogste er er hier hier en en daar daar geen geen eerste eerste hofdame, hofdame, de hoogste hoogste hier hier en en daar daar geen de opwachtten.

Voorde hen was Juleser Anspach engeen Charles vrouwelijke vrouwelijke positie positie aan aan het het verdoken verdoken architecturale architecturale van van de de Sterrenwacht Sterrenwacht in in dagelijks dagelijks meteorologische meteorologische vrouwelijke vrouwelijke positie positie aan het het verdoken verdoken architecturale architecturale hij het toonbeeld vanaan Brouckère.

Ieder van hen Franse Franse hof. hof. parels parels zijn, zijn, precies precies opop op die diedie Sint-Joost Sint-Joost in in verval. verval.

Op Op hethet waarnemingen waarnemingen gehouden, gehouden, Franse Franse hof. hof. parels parels zijn, zijn, precies precies op die burgerlijk verzet en ze heeft om een andere reden Steeg Steeg hethet het haar allemaal allemaal plek plek waar waar jemeer ze je ze ze het het minst minst plateau plateau inhaar in Ukkel Ukkel daarentedaarentezoals zoals onder onder meer temperatemperaSteeg Steeg het haar haar allemaal allemaal plek plek waar waar je je ze het het minst minst prezen hem voor zijn zijn plekje verdiend in de —— BART BART UIT UIT SINT-AGATHA-BERCHEM SINT-AGATHA-BERCHEM naar naar het het hoofd? hoofd?

Misschien Misschien verwacht. verwacht. gen gen kon kon de de Sterrenwacht Sterrenwacht tuurmetingen. tuurmetingen.

Quetelet Quetelet mat mat naar naar het het hoofd? hoofd?

Misschien Misschien verwacht. verwacht. onvoorwaardelijke toewijbinnenstad.

Wie op dat — — JULIAN JULIAN UIT UIT SINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE MAXIME UIT BRUSSEL-STAD wel, wel, want want ze ze ze raakte raakte In In In deIn de Vlaamsesteenweg Vlaamsesteenweg — — JULIAN JULIAN UIT UIT SINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE wel, wel, want want ze raakte raakte de de Vlaamsesteenweg Vlaamsesteenweg uitbreiden uitbreiden en en in in 1913 1913 enen noteerde noteerde vier vier keer keer per per ding voor Brussel, die hem tracé zeker niet mocht verwikkeld verwikkeld in in verschillende verschillende wacht wacht die die verrassing verrassing verwikkeld verwikkeld in in verschillende verschillende wacht wacht die die verrassing verrassing splitste splitste de de organisatie organisatie dag dag hoe hoe warm warm het het was. was.

Dat Dat zelfs zijn vrijheid kostte. in in ontbreken, was Adolphe moordschandalen. moordschandalen.

ZeZe Ze werd werd achter achter dedie de gevel gevel van van moordschandalen. moordschandalen.

Ze werd werd achter achter de de gevel gevel van vanvan de twee: twee: dede Koninklijke Koninklijke was was voor voor die tijd tijd ongebruiongebruiMax. Indien de lengte niet niet enkel enkel verdacht verdacht van van de de nummer nummer 46,46, 46, waar waar hethet hethet niet niet enkel enkel verdacht verdacht van van nummer nummer 46, waar waar LIEFDE VOORen HARRY Sterrenwacht Sterrenwacht en hethetdede kelijk. kelijk.

Daardoor Daardoor behoren behoren dede straat in verhouding zou moord moord opop op haar haar eigen eigen man, man, Huis Huis voor voor Podiumkunsten Podiumkunsten moord moord op haar haar eigen eigen man, Huis Huis voor voor Podiumkunsten Podiumkunsten Koninklijk Koninklijk MeteorologiMeteorologiBrusselse Brusselse temperatuurtemperatuurstaan met hun ambt, had hij Na zijn terugkeer was deman, maar maar ook ook van van die die op op andere andere LaLa La Bellone Bellone te te vinden vinden is. is. maar maar ook ook van van die die op op andere andere La Bellone Bellone te te vinden vinden is. is. de langste avenue moeten burgemeesterspost weer sche sche Instituut, Instituut, het het KMI. KMI. waarnemingen waarnemingen tottot dede maîtresses maîtresses van van Lodewijk Lodewijk Langs Langs dede de straatkant straatkant straalt straalt maîtresses maîtresses van van Lodewijk Lodewijk Langs Langs de straatkant straatkant straalt straalt krijgen: Max was burgevoor hem.

Niet lang De De dagelijkse dagelijkse temperatemperaoudste oudste ter ter wereld wereld en en was was XIV. XIV. Ze Ze werd werd verbannen verbannen van van hethet het gebouw gebouw weinig weinig XIV. XIV. Ze Ze werd werd verbannen verbannen van van het gebouw gebouw weinig weinig meester van 1909 tot 1939, daarna werd de Noordertuurmetingen tuurmetingen inkwam in Ukkel Ukkel zijn België België een een van van deuit: de eerste eerste hethet het Franse Franse hofhof hof en en kwam in in inzijn bijzonders bijzonders uit: een een het Franse Franse hof en en kwam kwam in bijzonders bijzonders uit: uit: een een metdie een onderbreking laan omgedoopt tot de nog nog altijd altijd de de referentie referentie landen landen die de de meteorologie meteorologie Brussel Brussel terecht. terecht.

Eerst Eerst zou zou kleurloze kleurloze gevel gevel met met Brussel Brussel terecht. terecht.

Eerst Eerst zou zou kleurloze kleurloze gevel gevel met met tijdens debestudeerden.

Eerste WereldoorAdolphe Maxlaan, een voor voor België.

België.

Omdat Omdat diedie al al uitgebreid uitgebreid bestudeerden. ze ze ze een een tijdje tijdje in in in het het kasteel kasteel weliswaar weliswaar een een mooie mooie ze een een tijdje tijdje in het het kasteel kasteel weliswaar weliswaar een een mooie mooie log, en net dat maakt van hoogst uitzonderlijke zo zo lang lang vanaf vanaf datdat plateau plateau Quetelet Quetelet was was sterk sterk van van Tervuren Tervuren gewoond gewoond omkadering omkadering rond rond de de vanvan Tervuren Tervuren gewoond gewoond omkadering omkadering rond rond de de hem een bijzonder personaerkenning, want zelden gebeuren, gebeuren, zalomdat zal daar daar ook niet niet overtuigd overtuigd van van verregaande verregaande hebben, hebben, maar maar omdat omdat zeook ze het het voordeur. voordeur.

Achter Achter diedie diedie hebben, hebben, maar maar omdat ze ze het het voordeur. voordeur.

Achter Achter ge in de Brusselse geschiewerd een laan vernoemd snel snel verandering verandering in in komen, komen, samenwerking samenwerking tussen tussen ook ook daar daar te te bont bont maakte, maakte, voordeur voordeur ligt ligt een een nauwe nauwe ook ook daar daar te te bont bont maakte, maakte, voordeur voordeur ligtligt eeneen nauwe nauwe denis. naar iemand die nog in want want dat dat zou zou de de nauwkeunauwkeuverschillende verschillende landen. landen.

Dan Dan werd werd ze ze verplaatst verplaatst naar naar hethet hethet gang, gang, enen en wie wie die die neemt, neemt, werd werd ze ze verplaatst verplaatst naar naar gang, gang, en wie wie die die neemt, neemt, Hij werd geboren als leven was.

Max bleef Bellonahuis.

Bellonahuis.

Daar Daar woonde woonde ziet ziet het het ‘Bellonahuis’ ‘Bellonahuis’ righeid righeid van van de de langeterlangeterkonden konden immers immers gegevens gegevens Bellonahuis.

Bellonahuis.

Daar Daar woonde woonde ziet ziet het het ‘Bellonahuis’ ‘Bellonahuis’ zoon van Henri Max, die de tot aan het zeburgemeester ze een een paar paar jaar. jaar. verschijnen. verschijnen.

Het Het valt valt te te mijnstudies mijnstudies in in hethet gedrang gedrang worden worden uitgewisseld uitgewisseld en en dete dete ze ze een een paar paar jaar. jaar. verschijnen. verschijnen.

Het Het valt valt persoonlijke dokter was van einde van zijn leven. Na de Na Na haar haar volgden volgden bestempelen bestempelen als een een kunnen kunnen brengen. brengen.

TempeTempeveranderingen veranderingen inals in de de Na Na haar haar volgden volgden bestempelen bestempelen als als een een koning Albert I. maar Maar dehet oorlog verwezenlijkte hij welgestelde welgestelde bewoners bewoners verborgen verborgen parel, parel, maar het ratuurmetingen ratuurmetingen zijn zijn atmosfeer atmosfeer voorspeld. voorspeld. welgestelde welgestelde bewoners bewoners verborgen verborgen parel, parel, maar maar hethet jonge Adolphe ging een heel onder meer nog de bouw elkaar elkaar op. op.

In In 1913 1913 liet liet is ook is ook een een stedenbouwstedenbouwelkaar elkaar op.op.

Inprecisiewerk.

In 1913 1913 lietliet is ook is ook een een stedenbouwstedenbouwimmers immers precisiewerk.

Dankzij Dankzij de de inspanningen inspanningen andere richting dan zijn van het Paleis voor Schone burgemeester burgemeester Karel Karel Buls Buls kundige kundige flater. flater. ater.

Eruit Er werd werd burgemeester burgemeester Karel Karel Buls Buls kundige kundige fl flBelgië ater.

Er Er werd werd Vandaag Vandaag gebeuren gebeuren de de van van Quetelet Quetelet had had België in in vader.

Hij interesseerde zich Kunsten en speelde hij het het huis huis opkopen opkopen door door deook dede immers immers volledig volledig rond rond het het huis huis opkopen opkopen door door de immers immers volledig volledig rond rond metingen metingen met met automatiautomati1876 1876 al al weerbulletins. weerbulletins.

Burgemeester Adolphe Max (links vooraan) bezoekt de Expo 35 in Brussel. algebouwd, vrij jongwaardoor in politiek.

Op een belangrijke rolpolitie in de stad stad Brussel.

Brussel.

DeDe De politie gebouwd, waardoor hethet het stad stad Brussel.

Brussel.

De politie politie gebouwd, gebouwd, waardoor waardoor het © PHOTONEWS sche sche thermometers, thermometers, maar maar Naarmate Naarmate dede jaren jaren zijn zestiende stichtte hij al uitbouw van Expo 35. heeft heeft er er een een bureau bureau gehad, gehad, vrijwel vrijwel onzichtbaar onzichtbaar is. is. heeft heeft er er een een bureau bureau gehad, gehad, vrijwel vrijwel onzichtbaar onzichtbaar is. is. elke elke dag, dag, stipt stipt om om acht acht uur uur vorderden, vorderden, werden werden die die ‘LaDat Jeune Garde de la Ligue Zijn grote politieke dede de kostuums kostuums van van de dede Dat Bellonahuis Bellonahuis had had net netnet de kostuums kostuums van van de Dat Dat Bellonahuis Bellonahuis had had net ’s morgens, ’s morgens, wandelt wandelt er er nog nog steeds steeds accurater, accurater, ook ook omdat omdat daadkrachtig te verzetten. hem als burgemeester, eerder bescheiden, heel Liberale modérée’.

Iets later ambitie was de onderOmmegang Ommegang zijn zijn er er bewaard bewaard zo zo goed goed op op deop de Grote Grote Markt Markt Ommegang Ommegang zijn zijn er er bewaard bewaard zo zo goed goed op de de Grote Grote Markt Markt iemand iemand het het grasveld grasveld van van er er altijd altijd meer meer samenwersamenwerHij communiceerde met zijn ensteuning mocht blijven. Die woorden geëngageerd voor zijn stad, werd hijstaan, medewerker en van het en het het was was ook ook een een kunnen kunnen staan, want want en en het het was was ook ook een een kunnen kunnen staan, staan, want want het het KMI KMI op, op, naar naar een een van van king king was was tussen tussen landen. landen. bevolking via pamfletten interpreteerde hij letterlijk, maar hij sprak weinig in zelfs hoofdredacteur van algemeen en het vroubezienswaardigheid bezienswaardigheid tijdens tijdens architect architect Jan Jan Cosijn Cosijn DeDe site site vanvan hethet KMI KMI in Ukkel, in Ukkel, hier hier gefotografeerd gefotografeerd in de in de jaren jaren 1920.

1920. bezienswaardigheid bezienswaardigheid tijdens tijdens architect architect JanJan Cosijn Cosijn de de witte witte houten houten bakken, bakken, Quetelet Quetelet beperkte beperkte zich zich over hun rechten, maar ook want hij liet een bed publiek.

Dat engagement twee liberale bladen.

Het wenstemrecht.

Tot zijn Expo Expo 58.58.

58.

In In deIn de jaren jaren 1980 1980 tekende tekende ook ook het het BakkersBakkers© PHOTONEWS © PHOTONEWS Expo Expo 58.

In de de jaren jaren 1980 1980 tekende tekende ook ook het het BakkersBakkersover zijn ongenoegen. Zijn installeren in het stadhuis kwam vooral heel duidelijk was met woorden dood droeg hijkwikthermomeBrussel in om om op op een een kwikthermomeechter echter niet niet totandere tot denu de meteorometeorowerd werd het het een een huis huis voor voor huis, huis, waar waar nu het het café café Le Leal HetHet Het Bellonahuis Bellonahuis dateert dateert uit uit de de late late zeventiende zeventiende eeuw. eeuw. werd werd het het een een huis huis voor voor huis, huis, waar waar nu nu het het café café Le Le Bellonahuis Bellonahuis dateert dateert uituit de de latelate zeventiende zeventiende eeuw. eeuw. slagzin op één van de om daar te©kunnen tot uiting in 1914, toen de Het van jongs af aan duidelijk het de stadDe waar hij terhart, ter te te observeren observeren inruimte in welke welke logie, logie, hijd’Espagne hij verrichtte verrichtte ook ook in in podiumkunsten. podiumkunsten.

De ruimte Roy Roy d’Espagne wordt wordt BELGA © BELGA podiumkunsten. podiumkunsten.

De De ruimte ruimte Roy Roy d’Espagne d’Espagne wordt wordt © BELGA © BELGA pamfl etten was ‘Zoolang ik overnachten, zodat hij zijn Duitsers Brussel binnenviewelke politieke kleur hij zou een onvoorwaardelijke stemming stemming de de temperatuur temperatuur bestuderen bestuderen en en gebruikte gebruikte andere andere domeinen domeinen pionierspioniersbestuderen. bestuderen.

Ook Ook de de steeds steeds meer. meer.

Ook Ook de de wijken wijken tussen tussen het het oude oude huis huis en en het het uitgebaat. uitgebaat.

Het Het Bellonahuis Bellonahuis tussen tussen hethet oude oude huis huis enen hethet uitgebaat. uitgebaat.

Het Het Bellonahuis Bellonahuis zal leven en in vrijheid post niet hoefde te verlaten. len. Hijzelf was toen net vijf bekennen.

Hij studeerde liefde voor had.

Al was er ons ons diehuis die dag dag zal zal brengen. brengen. statistiek omom bijvoorbeeld bijvoorbeeld werk. werk.

Zoontwierp Zo paste paste hij hij de deNicolaas temperatuurmetingen temperatuurmetingen rond rond de de Sterrenwacht, Sterrenwacht, diedie nieuwe nieuwe huis huis werd werd een een ontwierp ontwierp hijhij hij voor voor Nicolaas Nicolaas nieuwe nieuwe huis werd werd een een ontwierp hij voor voor Nicolaasstatistiek verkeeren, zal ikaccuraat. uit al mijne Het was ook Adolphe jaar burgemeester.

Heten was rechten, maar dat pad criminaliteit, ook die andere grote van Het Het oude oude gebouw gebouw van de de criminaliteit, huwelijkshuwelijksen toen kansberekening kansberekening enzowel en een waren waren minder minder accuraat.

DeDe overdekte toen aan aan dede SchaarbeekseSchaarbeekseoverdekte binnenkoer, binnenkoer, waar waar Bally, Bally, vermoedelijk vermoedelijk een overdekte overdekte binnenkoer, binnenkoer, waar waar Bally, Bally, vermoedelijk vermoedelijk een een krachten de rechten enhield de– – deliefde, Max die de Brusselse Max die het woord voerde als hetdie journalistieke liet hij zelfmoordcijfers zijn instelling hondje Happy. weer weer symbool symbool voor voor de culturele culturele instelling La La de de centrale centrale poort. poort.

Er Er zijn zijn wapenhandelaar. wapenhandelaar.

Dat Dat zou zou zijn zijn opvolgster: opvolgster: Olympia Olympia Sterrenwacht Sterrenwacht staat staat er er zelfmoordcijfers in in kaart kaart te te statistiek, statistiek, die tot tot dan dan toe toe dichte dichte bebouwing bebouwing hield poort poort lag, lag, raakten raakten dichter dichter weer weer symbool symbool voor voor dede culturele culturele instelling instelling LaLa dede centrale centrale poort. poort.

Er Er zijn zijn wapenhandelaar. wapenhandelaar.

DatDat zou zou zijn zijn opvolgster: opvolgster: Olympia Olympia waardigheid mijner bevolking opriep zich niet te Mancini, tijdens de onderhandelinachter zichgebruikt toen hij in 1903 Zo zal hijnu herinnerd opoffering. opoffering.

Bellone nu geregeld geregeld nog nog andere andere indicaties indicaties naar naar een een verklaring verklaring kunnen kunnen zijn Mancini, een bekend maar maar trouwens trouwens nog nog altijd, altijd, hethet brengen. vooral vooral werden werden gebruikt inzijn inzijn toen toen al een al – de – bekend de warmte warmte vast vast enenBellone bebouwd.

De De eerste eerste opoffering. opoffering.

Bellone Bellone nu nu geregeld geregeld nog nog andere andere indicaties indicaties naar naar bebouwd. een een verklaring verklaring kunnen kunnen zijnbrengen.

Mancini, Mancini, een een bekend bekend maar maar medeburgers verzetten tijdensmaakte demaakte gen met de en bezetter.

Zo inastronomie, dedeBrusselse gemeenteworden als de langst optredens, ontmoetingen ontmoetingen het het oorlogsoorlogsen het hethet voor voor de verschillende verschillende vooral vooral berucht berucht fiverdedigen’. guur figuur guur aan aan ligt ligt aan aan het het naar naar dede stichter stichter dede astronomie, toetoe in in dede dat dat beïnvloedde beïnvloedde de de straatverlichting straatverlichting optredens, optredens, ontmoetingen ontmoetingen het het oorlogsoorlogsen en het voor voor de de verschillende verschillende vooral vooral berucht berucht fi figuur aan aan optredens, MINNARES MINNARES VAN VAN DEDE DEDE Helaas was zijn vrijheid bezetting, om verdere ging hij niet akkoord raad stapte en nog geen zes VERHUIZING burgemeester enregerende en culturele culturele activiteiten activiteiten jachtleven jachtleven te te te vinden vinden inmet in dein dede het verwijzingen verwijzingen diedie die indie in de dede het het Franse Franse hof, hof, in in de de tijd tijdtijd VERHUIZING MINNARES MINNARES VAN VAN genoemde genoemde Queteletplein, Queteletplein, sociale sociale wetenschappen. wetenschappen.

Hij Hij waarnemingen. waarnemingen.

De De het voor voor hethet instituut instituut en en culturele culturele activiteiten activiteiten jachtleven jachtleven te vinden vinden in de verwijzingen verwijzingen in in de het het Franse Franse hof, hof, in in de de tijd ZONNEKONING ZONNEKONING maar van korte duur.

De vernielingen en burgerdefaçade, voorwaarden voor het te jaar later burgemeester werd met grote witte snor, die organiseert. organiseert.

DeDe De schoonheid schoonheid maar maar evengoed evengoed gevel gevel verscholen verscholen zitten. zitten.

Zo ZoZoInfaçade, van van Zonnekoning Zonnekoning LodeLodeZONNEKONING ZONNEKONING organiseert.

De schoonheid schoonheid façade, maar maar evengoed evengoed gevel gevel verscholen verscholen zitten. zitten.

Zo van van Zonnekoning Zonnekoning LodeLodeinorganiseert. in dede schaduw schaduw van van dede wou wou de de variabelen variabelen van van Sterrenwacht Sterrenwacht verhuisde verhuisde moeilijker moeilijker omom dede sterren sterren In defaçade, de negentiende negentiende eeuw eeuw Duitsers deden hemze boeten slachtoffers te vermijden. betalen oorlogsgeld.

Er van de Stad Brussel. een oorlogsheld werdzijn, met mag mag dan dan wel wel verdoken verdoken zijn, staat staat er er op op het het dak dak een een prijkt prijkt het het beeld beeld van van wijk wijk XIV. XIV. Daar Daar kwam kwam ze Het Het is niet is niet duidelijk duidelijk welke welke mag mag dan dan wel wel verdoken verdoken zijn, zijn, staat staat er er op op het het dak dak een een prijkt prijkt het het beeld beeld van van wijk wijk XIV. XIV. Daar Daar kwam kwam ze ze Het Het is niet is niet duidelijk duidelijk welke welke Astro Astro Tower.

Tower. sociale sociale fenomenen fenomenen daarom daarom in in 1890 1890 naar naar hethet goed goed waar waar te te nemen nemen enen te te verstedelijkte verstedelijkte Brussel Brussel voor zijn verzet en nog geen Dat hield hem dan weer niet werd ook overeengekomen De man met de een hondje aan zijn zij. er er wordt wordt gelukkig gelukkig wel wel nog nog standbeeld standbeeld van van een een Bellona, Bellona, de de Romeinse Romeinse terecht terecht toen toen ze ze trouwde trouwde met met versieringen versieringen Nicolaas Nicolaas Bally Bally wordt wordt gelukkig gelukkig welwel nog nog standbeeld standbeeld vanvan eeneen Bellona, Bellona, dede Romeinse Romeinse terecht toen toen ze ze trouwde trouwde met met er er versieringen versieringen Nicolaas Nicolaas Bally Bally terecht — maanden nade dede tegen zich passief en dat het stadsbestuur, met opvallende snor was zelf LUANA DIFFICILE altijd mee mee uitgepakt. uitgepakt. pelikaan.

DieDie Die staat staat dan dan godin godin van van de de oorlog, oorlog, boven boven de graaf graaf Eugène Eugène de de Savoie.

Savoie. liet liet aanbrengen aanbrengen enen en welke welke altijd altijd mee mee uitgepakt. uitgepakt. pelikaan. pelikaan.

Die staat staat dan dan godin godin van van de de oorlog, oorlog, boven boven pelikaan. de de graaf graaf Eugène Eugène Savoie.

Savoie. altijd liet liet aanbrengen aanbrengen en welke welke detwee

BBRRUUZZZZ | | BBI IGG CCI ITTYY BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY BBRRUUZZZZ | |BBI G I GCCI TI TY Y

Waarom Waaromwordt wordt de degemiddelde gemiddelde temperatuur temperatuur Wie de langst Wat isisishet verhaal Wat Watwas het het verhaal verhaal van van ons onsde land land gemeten gemeten regerende burgemeester achter achter de verstopte achter deverstopte verstopte in inBrussel?

Ukkel?

Ukkel? gevel gevel van van La La Bellone? van gevel van LaBellone?

Bellone?

Lees Lees enen bekij bekij k de k de

Lees Lees enen k de k de Lees en bekij kbekij Lees en bekij kbekij de Lees en bekij kde de antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden antwoorden opop op deop de Big-Cityvragen Big-Cityvragen viavia viavia de de Big-Cityvragen Big-Cityvragen de Big-Cityvragen opop de Big-Cityvragen viavia op de Big-Cityvragen via bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity bruzz.be/bigcity BRUZZ.be/bigcity M 0I2I 14AM R2U A T4N R 1R2A F44A B R2 B R2A2BU U AI2U R12AII0R22I010 22 101 2 1 62I2A JE ITU0 0R0 1R 2 82 8 I 88 22 802 I I18 FF EE F B ER 22I18

Check Check ook ook onze onze Instagrampagina, Instagrampagina, Check Check ook ook onze onze Instagrampagina, Instagrampagina, Check Check ook ook onze onze Instagrampagina, Instagrampagina, elke elke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana elke elke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana elke elke donderdagnamiddag donderdagnamiddag vertelt vertelt Luana Luana Difficile Difficile een een nieuw nieuw Big Big City-verhaal.

City-verhaal.

Difficile Difficile een een nieuw nieuw Big Big City-verhaal.

City-verhaal.

Difficile Difficile een een nieuw nieuw Big City-verhaal.

City-verhaal.

VOLGENDE VOLGENDE KEER KEER VOLGENDE VOLGENDE KEER KEER VOLGENDE WEEK VOLGENDE VOLGENDE WEEK WEEK Waarom Waarom wordt wordt de dede Waarom Waarom wordt wordt de Hoe werken de scanWat Wat gebeurt gebeurt er er alsals er er onder onder gemiddelde gemiddelde temperatuur temperatuur gemiddelde gemiddelde temperatuur temperatuur wagens van het Brusselse mij mij n huis n huis een een metrolij metrolij n in n van van ons ons land land gemeten gemeten in in van van ons ons land land gemeten gemeten in parkeerbeleid? wordt wordt gebouwd? gebouwd?

Ukkel?

Ukkel?

Ukkel?

Ukkel?

Culture.

NL | FR | EN CULTURE COMES BACK TO LIFE

GORGES OCLOO EN BEN OKRI OP ZOEK NAAR ‘MOBY DICK’

‘In de buik van de walvis is iedereen gelijk’ 29

Culture. Theateropera

In de hedendaagse theateropera Moby Dick, at last Queequeg speaks van LOD organiseert de Lakense regisseur Gorges Ocloo een open gesprek tussen de oude, hartstikke dode walvisjager kapitein Ahab en diens tot dan toe zwijgende bemanningslid Queequeg.

— MICHAËL BELLON, FOTO’S IVAN PUT

I

n de ingrijpende bewerking van de beroemde negentiende-eeuwse allegorie Moby Dick van Herman Melville, over de roekeloze jacht op de gelijknamige witte walvis, vertolkt Josse De Pauw de oude walvisjager Ahab en speelt de Zuid-Afrikaanse sopraan Nobulumko Mngxekeza-Nziramasanga (Cape Town Opera, Brett Bailey, Alain Platel…) de vrouwelijke versie van de Polynesische prins-harpoenier Queequeg.

Dominique Pauwels componeerde de muziek, en voor het libretto tekende niemand minder dan de Nigeriaanse Booker Prize-winnaar Ben Okri (zie kader). Die knappe bemanning van het schip de Pequod was eigenlijk een jaar geleden al klaar om uit te varen…

Maar toen kwam de lockdown.

GORGES OCLOO: Die begon op de dag dat ons stuk in première zou gaan, op 13 maart 2020. En ik wist het niet eens. Ik kwam het te weten via mijn vriendin, die bij Klara werkt en een persbericht had ontvangen dat alles in deSingel werd geannuleerd. Die avond hebben we dan maar gespeeld om de voorstelling op te nemen voor wanneer we ze later zouden hernemen.

Hoe is de periode daarna voor jou verlopen?

OCLOO: Het komt natuurlijk hard aan als je zo lang aan een stuk werkt, en je je ‘kindje’ daarna aan niemand kan laten zien. Maar ik ben een theatermaker, en daarvoor lagen de zaken tijdens de lockdown iets anders dan voor acteurs. Als je als maker nog opdrachten voor je hebt, kan je blijven denken, dromen en schrijven. Ik heb thuis een theaterkeldertje waar ik als introvert op mijn gemak in mijn eigen wereld kan vertoeven.

Ik ben ook artist in residence bij LOD in Gent

waar ik mijn cocon heb, en ik kan gaan werken bij De Maan in Mechelen (waar Ocloo een van de drie artistiek leiders is, red.). Wel raar is dat je op een gegeven moment moe wordt zonder dat je weet waarom. Ik denk omdat je almaar werkt zonder tastbaar resultaat. We hebben meer dan een jaar alles gegeven zonder echt even van de uitkomst te kunnen genieten.

Je liet begin september ook van je horen toen je voor de state of the union van het TheaterFestival een collage maakte van interviews met mensen uit alle geledingen van de theatersector, over het gebrek aan interne solidariteit.

OCLOO: Ah, dat! (Lacht) Ik heb een haat-liefdeverhouding met de cultuursector. Ik vind dat we heel hypocriet zijn. Er wordt heel vaak geroepen om solidariteit. Kunst is inderdaad solidair, maar de kunstinstellingen die zich daarachter verschuilen lang niet altijd. De sector volgt evengoed de kapitalistische logica die hij verfoeit. Als je een artistiek idee hebt, maar je wilt het uitvoeren met Mohammed-waar-nogniemand-van-gehoord-heeft, dan wordt dat idee niet zo warm ontvangen als wanneer je het met Gorges wil doen, die vandaag hip is en kaartjes verkoopt. Als iedereen theaterzitjes aan het tellen is, laten we daar dan op zijn minst eerlijk over zijn. En willen we echt niemand uitsluiten?

Laten we dan zorgen dat we gezelschappen en artiesten die door het beleid uit de boot vallen zelf oppikken.

Over naar Moby Dick. Waarom wilde je graag iets doen met de tragedie van de roekeloze jacht op die mythische witte walvis?

OCLOO: Weinigen zullen Moby Dick van Herman

“Wij denken in het Westen nog altijd dat wij de échte shit zijn. Kapitein Ahab is een trumpiaanse figuur die vindt dat hij nog steeds voortdurend het woord kan nemen, terwijl niemand daar nog op zit te wachten” 30

Melville echt gelezen hebben, maar velen hebben gehoord van kapitein Ahab met het houten been.

En ik hou van de metaforen waar Moby Dick vol mee zit. Alles wat ik doe, is one big metaphor. En dan was er die foto in de krant van dat zwarte meisje in haar blauwe jurk, die aan het zonnebaden leek. Ik dacht: wat een mooie foto! Tot ik las dat het om een slachtoffer van een gezonken vluchtelingenboot ging. Toen vroeg ik me af wat dat meisje op die vluchtelingenboot deed, en dacht ik terug aan Moby Dick. Wat als de bemanning van de Pequod had geweten wat de gevaarlijke missie van Ahab was? Waren ze dan op de boot gestapt om allemaal te sterven? Dat leek me een goede insteek om radicaal op door te gaan.

Moby Dick, at last Queequeg speaks is eigenlijk een sequel.

OCLOO: Je kan het boek niet navertellen want Melville heeft het onwaarschijnlijk intelligent geschreven en elk personage staat ergens voor.

Het kan zijn dat ik over tien jaar nog eens een Moby Dick maak vanuit andere personages. Maar nu gaat het over Ahab, de chef, en zijn tegenpool Queequeg, die in het boek een zwarte harpoenier is die de donkere kant van de negentiende-eeuwse samenleving voorstelt, die alles wat abnormaal is op zich geprojecteerd krijgt, en die nooit zelf spreekt.

Bij ons is Queequeg een vrouw, en gaat ze in gesprek met Ahab. Met onze gepolariseerde samenleving in het achterhoofd wilde ik die twee tegenpolen op een onbestemde plek plaatsen waar geen machtsrelaties spelen. De voorstelling speelt zich af nadat de boot is gezonken.

Iedereen, behalve de verteller Ishmaël, is dood en zit in onze versie in de buik van de walvis te wachten op Legba, die in de voodoo de doden overbrengt naar de onderwereld. Moby Dick verwijst natuurlijk ook naar het Bijbelverhaal van Jona, die probeert weg te lopen van God en daarom wordt opgeslokt door een walvis en gedwongen wordt na te denken en te mediteren.

Dat ritueel spreekt me aan. In dat vacuüm van de walvis, waar iedereen gelijk is, hebben Ahab en Queequeg een echt gesprek zonder dat achtergrond, kleur of gender speelt. In discussies over politieke correctheid, racisme of ecologie zijn wij zelden tot zo’n eerlijk gesprek in staat. Het is altijd: ‘Ja, maar jij begrijpt mij niet, want jij hebt een andere achtergrond’, ‘Jij kent mijn situatie niet’, of ‘Jij wilt niet luisteren’.

Gaat het stuk ook over kolonialisme?

OCLOO: Niet echt, maar wel over wereldbeelden.

Wij denken in het Westen nog altijd dat wij de échte shit zijn. De oude Ahab staat voor de westerse samenleving die denkt dat ze nog steeds de wereld leidt, maar vergeet dat de rest van de wereld al vooruitloopt en zijn eigen ding doet. Ahab is een beetje een trumpiaanse figuur die vindt dat hij nog steeds voortdurend het woord kan nemen, terwijl niemand daar nog op

▼

NL

Gorges Ocloo Werd geboren in 1988 in Koforidua (Ghana) Kwam op zijn twaalfde met zijn ouders en twee broers naar België en groeide op in de omgeving van Genk Behaalde een master Theaterregie aan het RITCS en maakte zijn eerste productie, de Medea-bewerking Scarlet-Anansi-Ocloo, met Tania Van der Sanden, Hilde Van Mieghem en Ineke Nijssen Maakte indruk met de monoloog Wat is de wat van hetpaleis en Simon De Vos, en in Studio Shehrazade (Kloppend Hert/ARSENAAL), dat werd geselecteerd voor het TheaterFestival 2019 Verzorgde de state of the union voor het TheaterFestival 2020 Is artist in residence bij LOD muziektheater en een van de artistiek leiders van theater De Maan in Mechelen

Ben Okri

Met de Brits-Nigeriaanse Ben Okri strikten Gorges Ocloo en LOD een schrijver van wereldfaam voor het libretto van deze opera. Okri is inmiddels 62, maar zette zichzelf al op 32-jarige leeftijd op de kaart door met zijn roman De hongerende weg de Booker Prize te winnen. De Engelse groep Radiohead baseerde haar hit ‘Street spirit (fade out)’ op het boek, en door het beeld van de stoffige, hongerige weg die ooit een vruchtbare rivier was, werd Gorges Ocloo fan voor het leven.

Okri werd geboren in Nigeria, maar verhuisde nog voor zijn tweede naar Londen, waar zijn vader rechten ging studeren. Het gezin keerde eind jaren 1960 terug naar Nigeria, waardoor de jonge Ben Okri ternauwernood de bloedige burgeroorlog naar aanleiding van de naar onafhankelijkheid strevende regio Biafra overleefde.

Okri begon te schrijven op zijn veertiende. Op een regenachtige dag maakte hij zowel een tekening als een gedicht, en besloot hij dat hij het meeste talent had om te schrijven.

In 1978 trok hij terug naar Engeland om literatuur te studeren, maar hij maakte een periode als dakloze door alvorens hij van zijn schrijverij kon beginnen te leven.

Okri schrijft poëzie, essays, kortverhalen en romans die even geëngageerd als beeldrijk en geestrijk zijn. De invloed van de fabels en mythes vol geesten en bovennatuurlijke elementen die hij kent uit de orale traditie van zijn voorouders is onmiskenbaar.

Enkele van zijn recente romans zijn The Age of magic, over een filmploeg die door Europa reist om een documentaire te maken over het paradijselijke Arcadia, en The freedom artist, die het maatschappelijke politieke belang van fictie onderstreept. (MB)

| INTERVIEW

VAN BOOKER PRIZE TOT ‘MOBY DICK’

BRUZZ

Gorges Ocloo: “Alles wat ik doe is één grote metafoor.”

31

▼

GORGES OCLOO EN BEN OKRI OP ZOEK NAAR ‘MOBY DICK’

zit te wachten. Hij beseft niet eens dat hij niets meer te zeggen heeft. Het is een bepaald soort dementie.

Ik ben zelf natuurlijk ook een westerling. Maar waar ik vandaan kom (als kind woonde Ocloo in Ghana, red.) heb ik toch ook iets anders meegekregen, dat soms botst met de stelligheid waarmee één plus één hier altijd twee is. Toen we op het RITCS cultuurgeschiedenis kregen, vond ik het daarom ook super dat mijn docent Karel Vanhaesebrouck benadrukte dat het de westerse cultuur betrof, en dat dat maar een deel van het verhaal was. Je kan bij textiel aan Brugge en Gent denken, maar het is niet dat iedereen voor de opkomst van die steden naakt rondliep.

BRUZZ | INTERVIEW

Zocht je in Ben Okri iemand die voeling had met jouw perspectief?

OCLOO: Ik ben een heel grote fan van Ben Okri en we delen een gelijkaardige achtergrond. Ghana is niet Nigeria, maar we hebben wel allebei voeling met de volkeren aan de zuidkust van West-Afrika, dat dunne nomadenlijntje dat ook langs Benin en Togo loopt. Zijn boek The Famished Road (De hongerende weg) vind ik fantastisch. “In the beginning there was a river. The river became a road and the road branched out to the whole world.

And because the road was once a river it was always hungry.” Het boek staat vol met dat soort fantastische beelden en metaforen.

Toch was het samenwerken soms ook moeilijk en hebben we discussies gehad. Moby Dick bleek zijn favoriete boek te zijn, waardoor hij er natuurlijk een bepaald beeld van had en het moeilijk werd hem alleen met die twee personages te laten werken. Uiteindelijk heeft hij een draft gemaakt waaruit wij dan volop hebben geput. Hij is ook naar de repetities gekomen en we zijn vrienden geworden.

Je maakte zelf ook tekeningen tijdens de voorbereidingen.

OCLOO: Door mijn dyslexie werk ik veel met tekeningen om de scènes uit te tekenen met de beelden die ik voor mij zie. Zo heb ik ook voor Moby Dick alle scènes snel uitgetekend in veertig tekeningen. Je moet ook weten dat Moby Dick vol katholieke symbolen zit. De vraag was hoe we die in het stuk konden brengen. Daarom vertrekken heel veel scènes nu vanuit een religieus beeld, zoals het wassen van de voeten, Jezus die het kruis opneemt, de piëta... Religie is tot op de dag

van vandaag een basis van onze samenleving. Dat lijkt misschien niet, maar toch is het zo. Onze wetgeving, dat huwelijk tussen man en vrouw, het feit dat we nog zo over de hoofddoek van de concurrerende godsdienst bezig zijn… Als het katholicisme wegviel, dan zouden veel systemen instorten. Die boodschap wilde ik er zeker in.

Jouw theater gaat voor een stuk over het tonen van andere denk- en werkwijzen, het mogelijk maken van nieuwe perspectieven, los van vastgeroeste routines, draaiboeken en structuren.

OCLOO: Om zo tot dat echte gesprek te komen.

Bob Marley zong in ‘Man to man’: “Your worst enemy could be your best friend. And your best friend your worst enemy.” Ik wil het gesprek organiseren van mens tot mens, want we zijn biologisch allemaal ongeveer hetzelfde, en de rest − rijkdom, ideologie enzovoort − is er allemaal achteraf bij geplakt.

“Willen we als cultuursector echt niemand uitsluiten? Laten we dan zorgen dat we gezelschappen en artiesten die door het beleid uit de boot vallen zelf oppikken” 32

Pikte de groep die aanpak makkelijk op?

OCLOO: Met Josse heb ik een goede band, waarin humor een belangrijke rol speelt. En over mijn rare associaties, verbeelding en analyses zegt hij altijd: “Als je met Gorges wilt werken, moet je alles wat je weet aan de kant schuiven en gewoon met hem meegaan.”

Nobulumko Mngxekeza-Nziramasanga is ook prachtig! Ik hou van opera, zij het niet zomaar van alle opera. Van Hans Bruneel van LOD mocht ik eens naar het mekka van de opera op het Festival van Aix-en-Provence, maar ik geloofde veel van die artiesten niet. Tot ik in dezelfde week in Marseille de Macbeth van Brett Bailey zag en van begin tot einde moest huilen door de elf zwarte zangers op scène die een sound produceerden alsof ze met honderd waren. Daarna heb ik ook Requiem van Alain Platel gezien, waar Nobulumko ook in zat met haar brede, warme Afrikaanse stem. Ik wil de ijle, koudere Europese stijl vermengen met de warme Afrikaanse, en operazanglijnen met repetitieve ritmes à la Fela Kuti. Dominique Pauwels heeft vooral die zanglijnen geschreven, en alles wat eronder zit van de compositie is op de scène gemaakt door Toon Callier en mezelf.

LOD & GORGES OCLOO: MOBY DICK, AT LAST QUEEQUEG SPEAKS 16/6, 20.30, Kaaitheater, www.kaaitheater.be

winner

Gorges Ocloo: “Als het katholicisme wegviel, dan zouden veel systemen instorten.

Die boodschap wilde ik er zeker in.”

GORGES OCLOO DANS LE VENTRE DE LA BALEINE

GORGES OCLOO IN THE BELLY OF THE WHALE

Dans l’opéra contemporain Moby Dick, at last Queequeg speaks, le Laekenois Gorges Ocloo met en scène la suite spirituelle du chef-d’œuvre littéraire d’Herman Melville, Moby Dick.

Au lendemain de la légendaire chasse au cachalot, une conversation ouverte s’engage entre le vieux capitaine baleinier mort, Achab, et son membre d’équipage jusque-là silencieux, Queequeg, ici un personnage féminin.

Ocloo : « En vase clos dans la baleine où tout le monde est égal, Achab et Queequeg ont une vraie conversation sans l’influence du milieu, de la couleur ou du genre. Dans les discussions sur le politiquement correct, le racisme ou l’écologie, nous sommes rarement capables d’avoir une conversation aussi honnête. » Le livret a été écrit par le lauréat nigérian du Booker Prize, Ben Okri. Ocloo : « Moby Dick s’est avéré être son roman favori, donc il en avait une certaine image. Finalement, il a créé une version dont nous nous sommes largement inspirés. Il est aussi venu aux répétitions et nous sommes devenus amis. »

In the contemporary theatre opera Moby Dick, at last Queequeg Speaks, Laken/Laeken-based director Gorges Ocloo brings a spiritual sequel to Herman Melville’s literary masterpiece Moby Dick to the stage. In the aftermath of the legendary whale hunt, an open conversation ensues between the old and dead whaler Captain Ahab and his hitherto silent crew member Queequeg, who here becomes a female character. Gorges Ocloo: “In that vacuum of the whale where everyone is equal, Ahab and Queequeg have a real conversation without background, colour or gender. In discussions about political correctness, racism or ecology, we are rarely able to have such honest conversations.” The libretto was written by none other than the Nigerian Booker Prize winner Ben Okri. Ocloo: “Moby Dick turned out to be his favourite book, so of course he had a certain vision of it and it was difficult to get him to work with those two characters alone. In the end, he made a draft from which we drew heavily. He came to the rehearsals himself and we became friends.”

FR

EN

NOW SHOWING in GALERIES & VENDÔME

also in theatres in Wallonia & Flanders Delicaat en empathisch.

Little girl, big documentary.

KNACK FOCUS

HOLLYWOOD REPORTER

Une acuité émotionnelle rare.

A film to change the world.

MOUSTIQUE

LITTLE WHITE LIES

A very illuminating and moving work.

Ijzersterke cinema maar ook een aangrijpende film.

Sébastien Lifshitz benadert zijn jonge hoofdpersoon met warmte en respect.

DEWERELDMORGEN.BE

DE FILMKRANT

Une lumineuse leçon d’amour portée par un vrai regard de cinéaste.

Un film bouleversant.

Cette enfant, Sasha, c’est nous tous·tes.

FOCUS VIF

LES INROCKUPTIBLES

THE GUARDIAN

33

Under the skin

WHAT GOES ON IN THE ARTISTIC SOUL OF ANNE DAEMS?

‘Sometimes you can say a lot with very little’

BRUZZ | PORTRAIT

EN

With “Garden Room” Anne Daems returns to the place where 22 years ago she won the Young Belgian Painters Award, now the Belgian Art Prize. Her first solo exhibition at Bozar is a small but precious experience that gets under your skin. — KURT SNOEKX, PHOTO HELEEN RODIERS

There is a wonderful intimacy in the Council Room at Bozar. An inaudible rustling reveals itself as the slightest stirring of a mystery. In subtle and nimble drawings and watercolours, in clay sculptures and on folding screens, you discover the protagonists in a tiny spectacle.

“There is a lot of drama in peeling a cabbage, as the film director Frederick Wiseman once said” Worms, slugs, flowers and leftover green waste swarm over the paper sheets, on the clay objects in the “Garden Room” that Anne Daems has installed there. A piece of domesticated nature shows itself as a sparse poem, which slowly creeps to an open, inevitable end. Already containing a new beginning.

There is a grandiose magnificence in those small movements, congealed to a standstill. In this silent and fragile poetry, this everyday storm that seems to be silent to human ears, but here bulges with meaning and colour.

Under Horta’s high sky, Anne Daems’ “Garden Room” draws you to the low ground. To a kind of unfathomable simplicity. Between the non-functional small screens and tables far too low you complete a ritual on your knees, a ceremony.

“I grew up with an artist as a father,” says Anne Daems. “Art was always there, very natural, something I felt a kinship with. Similarly, Japan was

34

a part of my upbringing. My father spent a lot of time there, first for macrobiotics – not always easy (laughs) – and Okido yoga, then for calligraphy. And then came the tea.

He has been a tea master for perhaps twenty years now. The folding screens are based on the

wind walls used in tea ceremonies.

There you sit on the floor, too, on a tatami mat.”

HORTA’S BACK DOOR That spatial intervention was not the only one. “The first time I saw the Council Room empty, I immediately felt that something was not right,” says Anne Daems. “On the back wall, it turned out that the skirting didn’t continue because it’s a false wall. Hidden behind them are Victor Horta’s original doors, the same ones through which you enter the room. So I decided to restore the balance and draw them on the wall.”

It seems like a detail, but by bringing the reflection of the doors back in, the space transforms, opens up to an intimacy. Like a back door to Anne Daems’ garden. “My city garden is not that big, but it’s very diverse. It’s the place where nettles and herbs grow, where the flowers I paint while listening to podcasts about murder mysteries stand

(laughs), where I remove slugs, where worms churn the earth and process compost. At the same time, it can be anyone’s garden.”

“How you organise your garden reveals how you think about many things,” Anne Daems says. Transience is part of her gaze. “That’s why I made the clay sculptures too, after the bowls on the kitchen counter in which things gather at the end of the day. I left them unfired because that gives them a beautiful fragility. And when they break down, I can throw them back on the compost pile.”

CARAMEL FUDGE Anne Daems’ gaze nestles between the everyday and the eternal, between blossoming and transience − two doors to the same space. She learned to look at things by studying photography at Sint-Lukas Brussels.

“But that quickly became too technical, so I lost interest a bit and eventually ended up at the film and video department. In drawing too, it’s not the technicality, the fact that something is drawn correctly, that makes a good drawing for me.

Sometimes a ‘bad’ drawing can be better, radiate more energy, demand more attention.”

“When you take pictures, you go out into the world. When you draw, you sit at home alone and it’s all about the things you think,” says

Anne Daems. “Though that too flows from looking, experiencing.”

From that moment when the eye lingers on the spectacularly unspectacular. “Anything can be fascinating or exciting to look at.

There is a lot of drama in an old woman at her kitchen table peeling a cabbage, as the film director Frederick Wiseman once said.”

Anne Daems extracts a fragile, multi-layered beauty from this banality with palpable devotion. In her “Garden Room”, time slows down and solidifies, is purged into a charged space. “Sometimes you can say a lot with very little. I recently heard short story writer Lydia Davis say during a lecture that in order to write well, you have to go very deep into things, try to make sense of them, accumulate experiences in life, analyze, think and see a lot.

Once you’ve done that, there’s nothing stopping you from writing about caramel fudge.” (Laughs) That is the sweet anecdote that unfolds into inalienable truth, the worm that digs wormholes into endings and new beginnings, the cabbage that is stripped of its bracts at a kitchen table and ends up as a tiny spectacle, a magnificent moment.

ANNE DAEMS: GARDEN ROOM > 31/10, Bozar, www.bozar.be

HUIS-TUIN-ENKEUKENDRAMA

DRAME DANS LA MAISON, LE JARDIN ET LA CUISINE

Met Tuinkamer keert Anne Daems terug naar de plek waar ze 22 jaar geleden de Prijs Jonge Belgische Schilderkunst won. Haar eerste solo in Bozar is een kleine maar o zo fijne ervaring, die langs tekeningen, aquarellen, kleisculptuurtjes, kamerschermen en een wandtekening onder je huid aan het krioelen gaat. Net zoals het groenafval, de wormen en slakken die ze ermee evoceert. “Er zit veel drama in het afpellen van een kool, wist regisseur Frederick Wiseman al.”

Avec Salle de jardin, Anne Daems revient sur les lieux où elle a remporté le Prix de la Jeune Peinture Belge il y a 22 ans. Sa première expo solo chez Bozar est une expérience précieuse, qui va vous atteindre au travers de dessins, d’aquarelles, de sculptures et de paravents qui grouillent. Tout comme les déchets organiques, les vers et les escargots qu’elle évoque ainsi. « Il y a beaucoup de drame dans l’action d’éplucher un chou, le réalisateur Frederick Wiseman le savait déjà. »

NL

FR

Anne Daems • Born in 1966 in Lier, grows up in Berlaar • Studies photography at SintLukas Brussels, explores film and video during an extra year, and starts drawing too during a two-year residence at the Rijksakademie in Amsterdam

• Exhibits her photographs, drawings, videos and installations at De Pont in Tilburg, The Drawing Center in New York, the Tokyo Opera City Art Gallery, and Witte de With in Rotterdam, and is represented by the renowned Antwerp gallery Micheline Szwajcer • “Garden Room” is her first solo exhibition at Bozar

BRUZZ | INTERVIEW

• In 1999, wins the Young Belgian Painters Award

35

Culture. Théâtre

© HICHEM DAHES

Isabelle Bats et Mathias Varenne s’engagent dans un projet de cinq ans centré sur l’ouverture, la transdisciplinarité et l’inclusion.

‘Nous voulons un théâtre-jardin’ FR

Après d’autres institutions culturelles bruxelloises, c’est au tour du Théâtre de la Balsamine de renouveler sa direction en nommant à sa tête le duo formé par Isabelle Bats & Mathias Varenne. « On a envie d’inviter des artistes qui veulent prendre des risques. » — GILLES BECHET

Au moment où le théâtre de la Balsamine fête 40 années d’existence et d’aventures créatives, la maison fondée par Martine Wijckaert accueille une nouvelle direction avec Isabelle Bats et Mathias Varenne. Après Cathy Min Jung au Rideau, Coline Struyf au Varia et Pierre Thys au Théâtre National, c’est un duo, un homme et une femme, de deux générations 36

différentes, qui a été choisi pour succéder à Monica Gomes à la tête de l’incubateur théâtral de la place Dailly. Issus du monde du théâtre et de la performance, iels se sont rencontrés au BRASS où iels ont curaté ensemble les soirées de performance Crash Test. Leur candidature commune à la Balsamine s’inscrit dans la continuité de cette première collaboration et de

leur travail de découverte et de mélange des genres mené au centre culturel forestois. Leur projet s’articule sur le temps long dans un partage des tâches au service des artistes. Isabelle, par ailleurs membre du collectif F.(s) et Mathias se voient comme des militants pluriels, attentifs au genre et à toutes les diversités. Au cours de leur mandat de cinq ans, le duo souhaite développer des échanges avec d’autres petites institutions bruxelloises pour mutualiser les outils et les pratiques culturels mais aussi collaborer avec des institutions néerlandophones. Rendez-vous à la rentrée 2022 pour voir éclore de nouvelles pousses à la Balsamine.

Quels adjectifs définissent le mieux votre projet ?

MATHIAS VARENNE : Rhizomique et intersectionnel. La philosophie qui sous-tend notre projet est celle d’un théâtre-jardin. Notre première action sera de planter des plantes dans notre grand espace d’accueil avec les auteur.ice.s et les spectateur.trice.s. Ces plantes vont pousser, croître et vivre en même temps que notre projet. Après deux ans, les jeunes pousses du début auront pris de la vigueur et du volume.

Qu’est-ce que cela signifie au-delà du symbole ?

VARENNE : Le symbole est important.

Il y a d’abord le geste de planter

Dans le passé, vous avez plusieurs fois plaidé pour un théâtre militant, est-ce toujours le cas dans votre projet ?

ISABELLE BATS : Les artistes avec

Quelle est la place du public dans ce projet ?

BATS : Elle est forcément centrale, c’est pourquoi on veut d’abord éviter une communication trop obscure sur notre démarche. On veut aussi ouvrir la programmation à des types de spectacles qui pourraient amener un nouveau public comme le slam, le théâtre jeune public ou la danse, c’est-à-dire faire que tous les possibles de l’art vivant puissent se retrouver.

VARENNE : On veut, dès le départ, inclure les spectateur.trice.s dans le

« On veut, dès le départ, inclure les spectateur.trice.s dans le processus de création » MATHIAS VARENNE

lesquels nous avons envie de travailler sont des créateur.ice.s qui posent un regard sur la société de maintenant. Toute présence sur le plateau est une présence politique. Ça nous semble essentiel à ce moment de basculement de l’histoire de nos sociétés occidentales.

VARENNE : Le théâtre peut nous amener à enjamber des barrières.

On a envie d’inviter des artistes qui veulent prendre des risques. Le décloisonnement doit se faire tous ensemble, c’est une prise de conscience qui implique les artistes, les spectateur.trice.s, les écoles et les territoires. La Balsamine est une maison publique qui s’est toujours inscrite dans cette ouverture que nous allons poursuivre. Ça fait des années qu’on est dans ce rapport de déplacement et de touche-à-tout.

On vient tous deux du théâtre, et dans notre travail scénique nous avons touché à la vidéo ou à la danse. Le décloisonnement des médiums est au centre de nos parcours.

BATS : Cela s’inscrit dans la continuité de notre travail de curateurs au BRASS qui nous a permis d’aller sur des territoires inattendus pour nous

Petites graines, grand futur

et de goûter la force de ces mélanges.

processus de création. Des événements seront organisés autour de chaque création. Les artistes pourront inviter des artistes tiers pour prolonger le thème, proposer des expositions, des conférences-rencontres ou inviter le public à assister à une répétition.

C’est important de ne pas uniquement découvrir un spectacle comme un processus fermé.

Avec les artistes, vous voulez travailler sur le temps long ?

VARENNE : Nous mettons en place un dispositif d’accompagnement spécifique à chaque projet. Ce sera le cas avec Sofie Kokaj ou Lorette Moreau dans un projet qui s’appelle Solastalgia qui implique des micro-ateliers ouverts au public.

Vous vous inscrivez dans l’ADN de la Balsamine incarné par Martine Wijckaert.

VARENNE : C’est une des raisons pour lesquelles on a candidaté à la Balsamine. La présence de Martine vient renforcer notre démarche.

C’est tout de même assez extraordinaire et unique que le travail de Martine se poursuive et se renouvelle depuis quarante ans.

En parallèle de Forêts Paisibles, la nouvelle création de Martine Wijckaert, la Balsamine fête le début de l’été avec le PIF, un festival dédié à la création émergente.

Toujours aussi pauvre en ressources et riche en imagination et en actions, le Pauvre et Impromptu Festival accueille pour sa cinquième édition son cocktail de théâtre, danse, performances, vidéo et installations proposés par de jeunes artistes amoureux du risque. Avec Outrage pour Bonne Fortune, Héloïse Ravet se glisse dans la cave d’un monastère où deux moines revisitent leurs souvenirs entre mystique et sacrilège. Avec Jusque dans nos lits, Lucile Saada Choquet invite spectateur.trice.s et personnes racisées à échanger avec elle sur leur rapport au lit, aux corps et à leur représentation. La danseuse et performeuse Marcia Liu a vécu le confinement comme la cohabitation d’une humaine domestique avec un chat

domestique. Des pulsions d’empathie entre ces deux êtres est né le spectacle How I Stop Thinking & Fall in Love with A Cat (photo) qui, dans un univers de miroirs, explore comment sortir de son conditionnement existentiel. Trois conférences de La Horde Furtive viendront questionner la position de celui « qui sait » avec des exposés pleins de chausse-trappes sur la stupidité humaine, l’art des conclusions et les biais cognitifs.

Projet hybride entre les arts plastiques et les arts vivants, Terrain Vague Modèle 2, l’installation de Justine Bougerol et Silvio Palomo est une aire de jeu imaginaire où les spectateur. trice.s viendront habiter le potentiel poétique d’un espace vide et inoccupé. (GB) PIF 5 - PAUVRE ET IMPROMPTU FESTIVAL > 25/6, La Balsamine, www.balsamine.be

THEATER-TUIN

THEATRE-GARDEN

In het jaar waarin theater La Balsamine zijn veertigjarige bestaan viert, en vier decennia creatieve avonturen, krijgt het huis dat werd opgericht door Martine Wijckaert een nieuwe directie: Isabelle Bats en Mathias Varenne. Na Cathy Min Jung in Le Rideau, Coline Struyf in Varia en Pierre Thys in Théâtre National, treedt in het Schaarbeekse theater dus een duo – een man en een vrouw uit verschillende generaties – aan als opvolger voor Monica Gomes. “Onze filosofie is die van een theater-tuin.”

In the year in which theatre La Balsamine celebrates its 40th anniversary and four decades of creative adventures, the house founded by Martine Wijckaert gets a new management: Isabelle Bats and Mathias Varenne. After Cathy Min Jung at Le Rideau, Coline Struyf at Varia and Pierre Thys at Théâtre National, a duo – a man and a woman from different generations – will succeed Monica Gomes at the Schaarbeek/ Schaerbeek theatre. “Our philosophy is that of a theatre-garden.”

NL

BRUZZ | INTERVIEW

ensemble, de devoir s’occuper des plantes. C’est un travail quotidien pour l’équipe qui va prendre régulièrement l’arrosoir, pour les artistes qui vont mettre en terre des plantes que d’autres auront la charge de faire pousser. La plante, c’est un organisme vivant qui pousse et lie l’espace. Avec la création participative de ce jardin, en début de saison, on crée une archive vivante.

EN

37

Storyboard STEVE MICHIELS

BruxellesVies ANNE WETSI MPOMA A RÉVOLUTIONNÉ LA SCÈNE DES ARTS PLASTIQUES AVEC SA GALERIE VALORISANT LES ARTISTES NOIR.E.S

Not only can you buy local, you can also listen local: as part of Fête de la Musique, L’Orchestre Mégalocal de Forest gathered musicians from Vorst/Forest for a unique garden concert.

18/6, 20.00, Le Brass, www.lebrass.be 38

FR/ Lorsque j’étais enfant, différentes peintures décoraient les murs du salon familial. Il y avait une série de petits tableaux sur lesquels figuraient des maisons rondes aux toits en paille, de grands arbres, des petits personnages au bord de l’eau et des crocodiles. Des décors qui plaçaient les scènes dépeintes en Afrique. Lorsque je posais des questions sur ce que j’y voyais, c’était l’occasion de faire parler les adultes autour de moi du Zaïre. Le pays de naissance de mes parents et où l’on était censé retourner vivre un jour.

Aux murs, était également accrochée la peinture à l’huile sur bois d’un visage d’homme africain représenté quatre fois sous divers angles et expressions.

Ce tableau faisait la fierté du foyer. Les invités s’extasiaient devant lui en disant que c’était une reproduction d’un ancien tableau d’un grand maître flamand qui était exposé dans un grand musée par des Blancs ! Ah ! Le graal !

Dans ma famille et dans mon cercle familial, la plupart des gens avaient la peau brune. Je ne voyais donc rien d’exceptionnel à ce qu’un personnage qui leur ressemble trône sur un des murs du salon. Ce que j’appréciais, c’est l’admiration qu’il suscitait.

En y réfléchissant, à cette époque, la graine de ma passion pour les arts était déjà plantée. Jusqu’ici, je faisais remonter cet intérêt à une visite scolaire des Musées Royaux des Beaux-Arts de Belgique lorsque j’avais 13-14 ans. Je m’y étais extasiée sur un monochrome d’Yves Klein. Je rattachais également mon engagement pour la valorisation de la culture africaine à mes souvenirs traumatiques des visites de l’ainsi nommé Africa Museum avec mes « oncles blancs ». Pardonnez mon langage, je m’exprime ici avec les mots de mon enfance.

Revenons à notre tableau. Commençons par son titre. À l’époque, on l’appelait Têtes de nègre, tout simplement. C’est une copie – l’original étant conservé à Bruxelles, aux Musées Royaux des Beaux-Arts – parmi de nombreuses autres d’une œuvre de Peter Paul Rubens, maître flamand du XVIIe siècle. Si aujourd’hui, l’utilisation du « n word » semble tout à fait inappropriée, à l’époque cela ne choquait pas. Le titre actuel de l’œuvre est Quatre études de la tête d’un Maure.

Aucune indication sur l’histoire du titre de l’œuvre n’accompagne les cartels actuels de l’œuvre. Soit on connaît l’ancien titre, soit cette partie de l’histoire de l’œuvre disparaît. Cette question faisant écho aux débats sur les monuments publics coloniaux m’interpelle forcément. Faut-il faire disparaître et remplacer par du neuf ou bien faut-il contextualiser, expliquer ?

Et comment le faire ? En continuant à montrer les images du passé que l’on veut dénoncer, au risque de leur donner un nouveau souffle de vie ? Ou bien peut-on trouver un moyen d’expliquer, sans montrer les images et sans les effacer totalement ? Ce que je retiens de cette réflexion et qui me fascine aussi, c’est de découvrir que ma quête actuelle d’une meilleure représentation de la culture et des personnes africaines remonte à ce tableau. À une volonté de retrouver ce qui m’a été présenté comme la norme lorsque j’étais enfant. La représentation noble et majestueuse d’un visage d’une personne aujourd’hui identifiée comme noire. Et de me dire que tout cela aurait commencé sur un malentendu… je trouve cela cocasse. Car dans l’Histoire de l’art, ce tableau était une innovation pour la qualité de la carnation et le naturel des expressions.

You may also like

‘Aphex Twin is een springplank naar nieuwe ideeën’ NL

Elke week spot onze radar een onbekende artiest die uw aandacht verdient. Deze week pianist Dorian Dumont, die een ode brengt aan elektrogod Aphex Twin.

— TOM ZONDERMAN

De ‘MDMA Mozart’ wordt Aphex Twin weleens genoemd. Richard David James, zoals de Britse producer echt heet, wordt beschouwd als hét wonderkind van de elektronische muziek. Terecht. Zijn muziek is grensverleggend en ontzettend invloedrijk, hijzelf even geniaal als mysterieus. Buiten zijn alias Aphex Twin gebruikt James meer dan een dozijn andere noms de plume waarmee hij het (elektronische) muzieklandschap verkent.

Een van de muzikanten die Aphex Twin op handen draagt, is Dorian Dumont. De in Montpellier opgegroeide, klassiek gevormde pianist kwam veertien jaar geleden jazz en vrije improvisatie studeren in Brussel en raakte hier nooit meer weg. Ondertussen is hij diep verankerd in de Brusselse mu-

ziekscene. Zo is hij een van de spilfiguren van de elektrojazzers van Echt!, vormt hij samen met Hendrik Lasure en Benjamin Sauzereau het trio Easy Pieces en werkt hij onder meer samen met het r&b-duo Juicy.

Dumonts fascinatie voor Aphex Twin groeide langzaam, na het zien van onder meer Rubber Johnny, de experimentele kortfilm van de Britse regisseur en videoclipmaker Chris Cunningham waarvoor Aphex Twin de soundtrack leverde. “Als vijftienjarige gast vond ik dat universum vooral erg donker, bijna griezelig,” zegt hij daarover. “Maar daarna ben ik de rijkdom en het vernuft van Aphex Twin gaan ontdekken en ben ik er helemaal verliefd op geworden.” Onvoorwaardelijke liefde die de pianist nu omzet in APHEXionS, een eerbetoon aan het fascinerende Britse godenkind dat deze zomer zijn vijftigste verjaardag viert.

AFTER BACH Aan APHEXionS komt verrassend genoeg geen elektronica te pas.

Dumont hertaalde tien ambient-, rave- en minimal house-tracks van de Brit naar zijn vleugelpiano. Net als pakweg de eigengereide pianoaan-

slagen van Thelonious Monk, herken je de muziek van Aphex Twin binnen een paar seconden. Dus wilde Dumont ook zijn eigen kleur aanbrengen. “Ik wilde zijn nummers niet gewoon naspelen op de piano, zonder er mijn eigen artistieke visie aan toe te voegen. Maar toen ik zijn composities transcribeerde om ze beter te begrijpen en ze daarna op de piano speelde, triggerde dat zoveel ideeën dat ik voelde dat er een project in zat waarin ik mijn eigen stem kon leggen.”

Een belangrijke inspiratiebron voor APHEXionS was het album After Bach, waarop de Amerikaanse jazzpianist Brad Mehldau muziek van Bach interpreteerde en er daarna nieuwe composities bij bedacht. Ook Dumont schildert met zijn interpretaties van Aphex Twin met de kleur van moderne klassiek en de vrije structuur van de jazz. “Ik wil deze nummers heel graag live spelen,” zegt Dumont. “Het is dan de bedoeling om voldoende vrij te zijn en te kunnen improviseren. Zoals je een jazz standard helemaal naar je hand zet.”

BRUZZ | PORTRET

DORIAN DUMONT

DORIAN DUMONT: APHEXIONS Uit op 18/6 (W.E.R.F. Records) 39

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Culture. Eat & Drink

Toukoul: a captivating atmosphere, achieved with great subtlety and modernity.

40

Le Cocq: floorings salvaged from a castle.

RESTAURANT DECORS THAT ADD FLAVOUR TO YOUR FOOD

Tasty interiors EN

While waiting for the unrestricted reopening of the restaurants, the possibility of enjoying a meal indoors is an important step on the road to normality.

Here are five eye-opening places.

— MICHEL VERLINDEN, PHOTOS SASKIA VANDERSTICHELE

I

t is a debate that often erupts between lovers of fine food. Many of them believe decor to be of no importance. In our opinion, it is one of the attractions. “You don’t eat the curtains,” sceptics often argue, and it is true. That said, you understand nothing about gastronomy if you think that going to a restaurant is simply a matter of satisfying your hunger or pleasing your tastebuds. A restaurant is not chosen at random; it carries with it, for the duration of a lunch or dinner, our values. We evaluate ourselves, recognise ourselves, display ourselves, and signal our membership of a sociological group. It would

be naive to think otherwise.

Even someone who seeks out greasy spoons with no distinctive visual features reveals something about themselves. Never trust someone who claims to like “simple cooking” and “no-frills decor”. Nothing is ever “simple” when it comes to food; everything is always constructed and it is all a matter of culture, including the decor.

When it comes to decor, restaurants in Brussels offer a vast spectrum. It is possible to explore very different horizons and worlds. One of the most remarkable experiences can be had at 165 Franz Merjaystraat/rue Franz Merjay, at the chef from Chalet de la Forêt, Pascal Devalkeneer’s second restaurant. Designed by the jewellery maker Pili Collado, the stylistic elements of Amen are highly original but certainly not innocent. With great talent, the decorator has borrowed them from the Shakers, a group of US Protestants that resulted from a split with the Anglican church. Clean lines, functional furnishings, roughly hewn edges, nothing is left to chance in the two rooms that make up Amen.

The same is true of the lighting: skilfully thought-out, it evokes the halo of religious icons and projects the word “amen” in shadow like an epiphany on the wall of the room. Everything 41

RESTAURANT DECORS THAT ADD FLAVOUR TO YOUR FOOD

BRUZZ

| R E P O R TA G E

SOMETHING NEW OUT OF THE OLD

42

about the way the place is constructed invites contemplation, almost as in a sacred space. This is especially true of the bar, a veritable altar cut from a block of travertine. This sedimentary limestone rock has a history; it is imbued with a powerful significance. Unearthed from karstic regions, this stone, which was originally extracted from quarries near Tivoli, decorates innumerable churches and basilicas. A material that is used to build houses of God.

A DEVOUT RESTAURANT Although according to the two partners’ pledge, the place’s mission is simply to “go against the grain of the fashion in restaurants, which have become a showcase for current trends”, it is impossible to avoid reading it another way.

Together, Devalkeneer and Collado have created a “devout” restaurant, in the religious sense of the term, in opposition to the profane, or secular, model that has spread all over the world. That is no accident at a time when gastronomy has become like a new catechism and generated a fervour that is maintained and shared via social media. Perhaps, without being explicitly aware, Amen has added a new formal paradigm to the phenomenon. To enjoy the experience without breaking the bank, we highly recommend going there for the roast chicken offered at lunchtime on Saturdays for €24.50. The chicken, supplied directly by the excellent Lustin, is beautifully succulent.

Looking for an entirely different kind of atmosphere? Make your way to Toukoul and take off immediately for a trip to Ethiopia. The decor by Serge Anton is particularly well executed; it draws you into the atmosphere of a typical hut in the region. Clad in raw timber (cut straight from logs) and decorated with what we imagine to be objects from everyday life in Ethiopia, the atmosphere of the place is captivating. It is all achieved with great subtlety and modernity; at no point does the decor veer towards ethnic kitsch or resemble a folkloric postcard. We also love that, in keeping with the cultural traditions of the country, the food is intended for sharing. Each person’s orders are

mixed together on a large platter and you use a pancake, which you rip into pieces, to eat the food with your fingers. On our visit, the platter featured diced chicken with fresh spinach and red onions, beef mince with berbere (a delicious mix of spices), and lamb skewers with honey and senafitch (another mixture of condiments), all livened up by little side dishes such as beetroot and potatoes, chickpeas, green lentils, spiced salad, etc.

According to the architect Jean Nouvel, the challenge awaiting those who begin new projects is not to build something from scratch but to make something new out of the old. “We need to work with the urban material that we have accumulated. What is crucial these days is to encourage all elements of transformation and recognise that any urban construction that does not help the one that came before it has no place in this world. (…) I think it is Bachelard who says that the most important dimension of a space has to do with the amount of time that it has contained,” Nouvel told L’Express in October 2013.

Brussels possesses a fine example of renovated decor that makes good use of pre-existing spaces and materials: Barge. This place, which is run by Barbara Hoornaert and Grégoire Gillard, exudes a sense of freedom. In several respects.

To start with, it made its home in a part of Brussels that is not at all known for fine dining.

Furthermore, the duo is notorious for breaking culinary codes and takes real pleasure in lampooning them. That attitude is reflected in the brutalist decor, which features a corrugated concrete bar and a ceiling with flocking that

On the right: Crab Club.

On the left: Barge.

Never trust someone who claims to like “simple cooking” and “no-frills decor”. Nothing is ever “simple” when it comes to food

AMEN rue Franz Merjaystraat 165, Elsene/Ixelles, 02-217.10.19, www.amen.restaurant TOUKOUL Lakensestraat 34 rue de Laeken, Brussel/Bruxelles, 0474-08.39.72, www.toukoul.be BARGE Ieperlaan 33 boulevard d’Ypres, Brussel/Bruxelles, 02-425.73.60, www.bargerestaurant.be CRAB CLUB chaussée de Waterloosesteenweg 7, Sint-Gillis/ Saint-Gilles, 0472-55.46.95, www.crabclub.be LE COCQ place Fernand Cocqplein 12, Elsene/Ixelles, Instagram: @lecocq_bruxelles

INTERIEURS OM VAN TE SMULLEN Ondanks het uitmuntende en uitnodigende zomerweer blijft het uitkijken naar het moment waarop we ook binnen in de restaurants kunnen genieten van een heerlijke maaltijd. Er zijn mensen die er anders over denken, maar wij vinden dat een sublieme gastronomische ervaring bijna evenveel te maken heeft met de setting als met de smaakpapillen. Daarom tipt BRUZZ vijf adressen die hoge ogen gooien met hun interieur. Van de klare lijnen en het functionele meubilair van Amen tot het fascinerende maar niet al te makkelijk op exotisme leunende decor van het Ethiopische eethuis Toukoul, van de rauwe recyclagespirit van Barge en Crab Club tot het eclectische interieur van Frédéric Nicolays nieuwe eethuis Le Cocq.

NL

| R E P O R TA G E

endive), comes from its magnificent use of the recycled aesthetic. The dining room, for example, has wooden benches made out of old railway sleepers. The decor also includes exquisite tiles

by Jules Wabbes, the famous Belgian designer celebrated for the different designs he created in the 1970s for the Société Générale de Banque, acquired through Maarten Gielen’s Rotor collective. Since 2014, Rotor has launched an independent venture, Rotor Deconstruction, which is “devoted to dismantling and reselling architectural elements from buildings destined for demolition.”

Finally, it would be wrong not to mention Frédéric Nicolay, who has created some of the most quintessential places in Brussels. While waiting for him to renovate Kwint (which will be renamed Double Trouble), the reopening of indoor areas in restaurants means it is finally possible to discover the interior of Le Cocq, which has been inaccessible until now. This place, which has offered light street-food since the arrival of the new chef Eléonore Jacquard, is a paragon of the Brussels formal language: a zinc counter from the Ateliers Nectoux, flooring salvaged from a castle in Wallonia, pyramidal cladding inspired by the decor of a “derelict hotel in Cairo”, tables with chess boards burned into the wood, and a gilt ceiling covered with gold leaf.

BRUZZ

resembles a strange mineral mousse that seems to come from a new world. Finally, that freedom is expressed in a highly individual menu, offering a set four- or five-course meal that changes constantly and makes excellent use of local produce.

Another excellent example is Crab Club. The atmosphere in this place, which creates original combinations with fish (such as the delicious Peking octopus, pork, and braised Belgian

DES INTÉRIEURS À SAVOURER Avant la réouverture inconditionnelle des restaurants, la possibilité de savourer son repas à l’intérieur s’avère un pas important du chemin vers la normalité.

Beaucoup d’amateurs de gastronomie pensent que le décor n’a aucune importance. C’est un leurre. Rien n’est jamais « simple » en matière de gastronomie, tout est toujours construit et affaire de culture, décor compris. C’est pourquoi BRUZZ conseille cinq adresses dont l’intérieur est très réussi. Des lignes claires et du mobilier fonctionnel d’Amen à l’atmosphère envoûtante du restaurant éthiopien Toukoul, en passant par l’esprit de recyclage de Barge et du Crab Club, sans oublier l’intérieur éclectique du nouveau restaurant de Frédéric Nicolay, Le Cocq.

FR

43

Culture. Pop

‘Je n’ai jamais eu envie de changer d’air’ FR

Élégant, toujours souriant, David Numwami fausse compagnie à Sébastien Tellier et Charlo e Gainsbourg pour s’affirmer en solo. Entre pop moderne et chanson française, l’artiste bruxellois dévoile sa vision du monde : plaisir, délicatesse et extase à tous les étages. — NICOLAS ALSTEEN

Le retour du soleil, l’arrivée de l’été, le déconfinement : David Numwami sort de sa cachette au meilleur moment. Décontractée, chaleureuse et super rêveuse, sa musique se prête parfaitement à l’air du temps.

Comme pour passer à autre chose, dilapider les frustrations et oublier les privations des derniers mois, les mélodies brodées sous la pochette de Numwami World distribuent des sourires au détour d’un piano ou d’une guitare en lévitation. Dès les premières secondes du disque, une voix féminine invite d’ailleurs les auditeur.ice.s à pénétrer à l’intérieur de cette petite bulle de pop moderne. La voix en question évoque l’intelligence artificielle imaginée par Spike Jonze dans le film Her. Conçue pour tromper l’angoisse et feindre la passion, cette interface vocale venait rappeler une cruelle vérité : l’amour absolu s’adresse toujours à un partenaire fantasmé, à un être absent, mais ardemment désiré. David Numwami le sait mieux que quiconque. « Je suis né au Rwanda, une semaine avant le début du génocide », retrace le chanteur et multi-instrumentiste. « Pendant la guerre, j’ai perdu mon père. Heureusement, je ne me souviens de rien. J’étais trop petit.

Pourtant, cet épisode a plané comme une ombre sur ma vie de famille. Mes sœurs et moi avons grandi sans notre papa, mais nous connaissons les raisons de son absence… Grandir en ayant une conscience aussi aiguë de la mort, c’est l’antithèse du bonheur. »

UN MONDE À PART C’est à Bruxelles que David Numwami découvre la guitare. « Au début, je détestais en jouer », dit-il. « À cause des cordes, j’avais des coupures sur le bout des doigts. Le sang coulait et je ne comprenais pas 44

pourquoi je devais subir un tel sort.

Ma mère m’a forcé à apprendre la musique… Elle avait lu dans un magazine que cela permettait d’apaiser les pulsions les plus extrêmes. Elle était persuadée que la guitare m’aiderait à lâcher prise.

Entre l’école et l’académie, j’avais surtout l’impression de cumuler les obligations. » Le petit râleur remise finalement sa mauvaise humeur au placard en découvrant l’existence des rock stars. « À dix ans, j’ai pris une énorme claque en écoutant un morceau de Jimi Hendrix. C’était une révélation. Puis, j’ai capté qu’il y avait des groupes comme Bloc Party ou The Strokes. À partir de là, je ne pensais plus qu’à jouer de la guitare électrique. » Grâce à cet instrument,

disque procède du même délire : Numwami World, c’est le lieu dans lequel je me réfugie. C’est le monde parallèle dans lequel j’ai grandi. »

DAVID OU NUMWAMI ?

Le monde de David Numwami s’est construit au contact des autres.

Après une expédition collective avec son groupe (Le Colisée), le multi-instrumentiste bruxellois a mis sa polyvalence au service des chansons de Frànçois and The Atlas Mountains, Sébastien Tellier, Charlotte Gainsbourg ou Nicolas Godin. « Cette dernière collaboration m’a ouvert les yeux », explique David Numwami. « Les albums que Nicolas a enregistrés avec Air reposent, tous, sur des choix judicieux. Grâce à Nicolas Godin, j’ai

carrière solo. « Entre deux concerts, j’enregistrais mes démos dans des chambres d’hôtel. Puisque j’avais composé tout seul, j’ai pris la décision d’assumer les chansons en solitaire. Au début, je voulais les jouer sous le nom de Davidou. Mais mon entourage professionnel m’en a dissuadé. Comme je ne voulais pas me présenter sous ma véritable identité, j’ai opté pour Numwami.

En fait, il s’agit de mon nom de naissance. Mais il était très connoté Tutsi. Par sécurité, mes parents l’avaient remplacé à l’état civil… »

LA VIE EN PRIME TIME David Numwami inaugure aujourd’hui sa discographie avec l’allant d’un jeune rookie. Dans les faits, pourtant, l’artiste maîtrise les

« Ma mère m’a forcé à apprendre la musique… Elle avait lu dans un magazine que cela perme ait d’apaiser les pulsions les plus extrêmes »

David Numwami s’invente un univers parallèle. « C’était comme un portail vers un monde réconfortant. Chaque jour, après les cours, je me précipitais dans ma chambre et je jouais jusqu’à m’endormir avec ma guitare. C’était ma meilleure amie. À ses côtés, j’avais la garantie de passer du bon temps. Aujourd’hui encore, dès que je me réveille, mon premier réflexe, c’est de plaquer quelques accords. Il s’agit d’une bonne façon d’échapper aux problèmes du quotidien. C’est exactement ce que je raconte dans le morceau ‘Beats!’. Mon nouveau

capté un truc essentiel : un bon morceau tient avant tout aux ingrédients choisis. C’est comme la cuisine italienne. Très simple sur papier, mais d’une grande précision dans la recette. Par le passé, j’avais tendance à multiplier les prises, à empiler différentes versions d’un même morceau... Nicolas Godin, lui, ne conserve absolument rien. Il va à l’essentiel. J’ai reporté son exigence sur mon propre travail. » Accompagnateur privilégié des stars françaises à l’étranger, le Belge profite des tournées internationales pour façonner les contours de sa

ficelles du métier tel un vieux briscard. À 27 ans, le Bruxellois s’est déjà produit au Primavera Sound ou sur la grande scène du festival Coachella. « Dans ma carrière, j’ai eu la chance d’entrevoir ce qui pourrait, éventuellement, m’arriver. En accompagnant Charlotte Gainsbourg en tournée, j’ai suivi un cours préparatoire au succès. Aller jouer sur des plateaux de télévision en prime time, par exemple, ça permet d’appréhender les rouages du système. Ces rendez-vous médiatiques peuvent avoir un côté hyper déstabilisant.

1994. Naissance de David Nzeyimana au Rwanda, quelques mois avant le début du génocide.

2000. Premiers cours de solfège à Bruxelles.

2009. Le guitariste joue du Pink Floyd, du Frank Zappa ou The Allman Brothers dans un groupe de reprises.

2015. Publie un premier EP avec Le Colisée, un quatuor bruxellois branché mélodies éthérées.

2019. Enregistre l’album Concrete And Glass avec Nicolas Godin, la moitié du groupe Air. 2020. Le Bruxellois est sacré révélation de l’année lors des Red Bull Elektropedia Awards.

2021. Sort son album solo Numwami World.

BRUXELLES MA BELLE Entre mélodies du cœur chantées en anglais (‘Milky Way’) et ritournelles fredonnées en français (‘Thema’), David Numwami embarque toute sa fantaisie dans la mélodie de ‘Bruxelles - Sud’, morceau itinérant et gentiment mélancolique. « Cette chanson évoque le retour aux sources, à l’amour, aux amis. C’est un titre à mettre en perspective avec mes tournées à l’étranger. Quand j’arrive avec ma valise à la gare du Midi, je me sens bien. Malgré les concerts à l’autre bout du monde, je n’ai jamais eu envie de changer d’air. Bruxelles, c’est vraiment la ville que j’aime. L’ambiance, les lumières, l’odeur, les gens : ici, tout me plaît bien plus qu’ailleurs. »

BRUZZ | INTERVIEW

David Numwami

Moi, j’ai eu la chance de les vivre de façon détachée. Récemment, je suis retourné sur un plateau télé pour parler de ma musique. J’y suis allé sans stress. » La pression, pourtant, David Numwami connaît. « Certains morceaux du disque ont déjà quelques années au compteur. Mais je n’osais pas les sortir. Je nourrissais une certaine appréhension.

D’une part, il y avait la peur d’être jugé par le public. D’autre part, il y avait l’obligation d’assumer les chansons. Quand j’ai sorti le clip du morceau ‘Beats!’, la pression est retombée. Les gens semblaient apprécier. Il n’y avait donc plus aucune raison d’angoisser. Désormais, je prends les choses comme elles viennent, tout simplement. »

DAVID NUMWAMI: NUMWAMI WORLD 19/6, 21.00, Cirque Royal, www.fetedelamusique.be Sortie: 18/6

COOL, COOL WORLD

COOL, COOL WORLD

De immer elegante en opgewekte David Numwami doet het even niet met Sébastien Tellier of Charlotte Gainsbourg. Tijdens zijn soloavontuur bewandelt de Brusselse artiest een pad tussen moderne pop en Frans chanson.

Muziek waarmee hij zijn kijk op de wereld deelt en waarin plezier, finesse en extase de boventoon voeren. De uitbundige melodieën op Numwami World brengen zelfs de meest doorgewinterde pessimist aan het wankelen. “Ondanks optredens rond de wereld is Brussel de stad die ik liefheb.”

The ever elegant and cheerful David Numwami has for the time being stepped away from Sébastien Tellier and Charlotte Gainsbourg. During his solo adventure, the Brussels artist treads a path between modern pop and French chanson. Music with which he shares his view of the world and in which pleasure, finesse and ecstasy predominate. The exuberant melodies on Numwami World make even the most seasoned pessimist smile.

“Despite concerts on the other side of the world, Brussels is still the city I love.”

NL

EN

45

THEATRE, DANCE, PERFORMANCE & DEBATE IN THE BEATING HEART OF BRUSSELS

BEEN CRAVING A DANCE?

check out our June-July dance programme at kaaitheater.be

Madeleine Fournier [W/ CHARLEROI DANSE] the students of La Manufacture, Simone Aughterlony & Marcelo Evelin Nancy Naous [W/ MOUSSEM] Marcela Levi & Lucía Russo [/W KUNSTENFESTIVALDESARTS & ZINNEMA] Ingrid Berger Myhre Briana Ashley Stuart [PART OF INSIDE OUT BY CITYLAB]

INTRODUCING {PAY WHAT YOU CAN}

46 KaaiAd_BRUZZ_210616.indd 1

09/06/2021 13:17

BRUZZ Select. Eat & Drink

L’équipe de St Kilda ouvre Tuck Shop dans le quartier du bas de la rue Théodore Verhaegen.

L’adresse parfaite pour déjeuner.

Tuck choc !

FR

HIGH FIVE

Cantine uccloise en vue, St Kilda fait partie de ces enseignes que le confinement a fait se dépasser. La preuve avec l’ouverture de Tuck Shop, une seconde enseigne exemplaire du côté de la place Bethléem. — MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE Connaissez-vous St Kilda ? On ne vous parle pas du quartier de Melbourne mais bien de cette adresse du sud de Bruxelles qu’il n’est pas possible d’ignorer plus longtemps. À la base, on trouve trois amis d’enfance - Antoine, Max et Milan – qui ont roulé leur bosse aux quatre coins du monde. De retour à Bruxelles, ils imaginent un service traiteur de qualité spécialement calibré pour les tournages de cinéma. Le créneau étant porteur, ils se font rapidement un nom. Créatifs et effervescents, les trois larrons se mettent à réfléchir sur le potentiel du lieu ucclois où se situent leurs cuisines. Pourquoi ne pas transformer une partie de l’espace en restaurant aux horaires variables ? Efficace, la formule prend du plomb dans l’aile avec le confinement. Qu’à cela ne tienne, St Kilda se réinvente alors en Fish Tank, une terrasse et un take-away dédiés au poisson (souvent) frit. L’initiative fait un carton. Décidée à ne pas s’arrêter en si bon chemin, l’équipe ouvre un second lieu dans un quartier plutôt morne en la matière, celui du bas de la rue Théodore Verhaegen, non loin de la Gare du Midi. Tuck Shop, un nom qui évoque ces magasins britanniques de confiserie TUCK SHOP ••••

situés près des écoles, vaut le détour avec son intérieur épuré articulé autour d’un comptoir en bois clair et sa petite terrasse à front de rue. L’offre calibrée est particulièrement efficace pour le déjeuner. Lors de notre passage, on a testé un excellent sandwich végé (7 euros) à base d’asperges grillées, de roquette et ricotta aux herbes.

Emballé dans une belle baguette avec de la mâche, ce délice convainc. Mention également pour la « daily salad » (5 euros pour une « petite » portion) à base de risoni, ces pâtes italiennes ressemblant à des gros grains de riz effilés aux extrémités, mélangés entre autres à de l’aubergine, du pesto et de la tomate séchée. Envie de régression ? Le tableau affiche également un délice trop rare sous nos latitudes, un « bacon & egg roll » (6 euros), pour lequel on n’avait plus de place. Cela dit, on s’est arrangé pour en faire pour le dessert. On a bien fait car il s’agissait d’une merveille, carrément addictive, de petit macaron à base de brownies et de crème de spéculoos (2,50 euros). Enfin, mention pour la présence des cidres, totalement atypiques, du collectif suédois Fruktstereo (bouteilles entre 20 et 25 euros).

STANDARD

••••

Zuurdesempizza’s zoals het hoort.

Des pizzas au levain exemplaires.

Sourdough pizza like it should be. (www.standardpizza.be) L’ALTITUDE

••••

Een bar waar muziek in zit.

Le son des bières et de la musique.

The sound of drinks and music. (www.laltitude.be) KAKI CAKE BAR

••••

Alleen hier proef je de ka bao.

Une pâtisserie inédite, le ka bao.

The only place to taste the ka bao. (www.kakicakebar.be) LES FILLES

••••

Traiteur/takeaway voor foodies.

Comptoir sain et gourmand.

Healthy deli/takeaway for foodies. (www.lesfilles.be) JONATHAN SALOMON

••••

De koning van de insta-patisserie.

Le roi de la pâtisserie Instagram.

Long live the king of Insta pastries!

(Instagram: @jonathansalomonpatisserie)

Théodore Verhaegenstraat 190, Sint-Gilles/Saint-Gilles, 02-511.12.60, www.tuckshopbxl.be, wo/me/We > vr/ve/Fr 8 > 18.00, za/sa/Sa & zo/di/Su 10 > 18.00 47

BRUZZ Select. Cinema

FILM OF THE WEEK

In the namelessness of the father EN

The sun is finally shining. The cinemas are finally open. So, what do we recommend? A film about the unwinnable struggle of a demented father. Why? The Father is an intense experience and Anthony Hopkins a phenomenon.

— NIELS RUËLL

THE FATHER

••••

FR, UK, dir.: Florian Zeller, act.: Anthony Hopkins, Olivia Colman, Imogen Poots

Does anyone remember the time when Sir Anthony Hopkins had something to prove? In any case, it has been a very long time. It did not stop the scumbag from The Silence of the Lambs or Nixon or the butler from The Remains of the Day, now in his eighties, from playing the socks off everyone and thus deservedly winning a second Oscar. In The Father, with a very astute performance, he lets the viewer experience the loutish, degrading and immensely confusing things dementia does to a person. A very intense experience.

The 82-year-old Welshman

In The Father, Oscar winner Anthony Hopkins plays a man losing his grip on reality, Olivia Colman his daughter plagued by duty and fatherly love.

shares his first name with the unfortunate title hero. Anthony is too proud and bossy to admit that he is demented and in need of help. Sometimes he tries to prove himself right by cursing at nurses or dominating his anxious, patient daughter Anne in a deliberately provoked dispute. Not very

sympathetic. As you would expect after The Crown and her Oscar-winning role as Queen Anne in The Favourite, Olivia Colman knows how to handle the character of the daughter plagued by duty and fatherly love.

SUSPICION It could be the brief plot of a sentiment-soaked sick flick that climaxes with a corny message or pathetic life lesson. But The Father has nothing to do with that genre.

After the reconnaissance round outlining the situation, the viewer becomes increasingly suspicious. Something is not right. This oppressive feeling goes crescendo to the highly unpleasant case that nothing at all is right anymore.

The day before yesterday became today. The spacious flat in London a cramped cage.

Doors and corridors stop taking you where you need to go. Where was it that you were supposed to be again?

The strange man in your

48

house claims to be your daughter’s husband. But she fled to Paris. The traitor. The confusion is wearing off less and less. Before despair comes resistance, the heroic but almost hopeless struggle to regain a grip on reality. Or at least be able to pretend you still have that grip.

The viewer joins in the puzzle. What is chimera, what is bitter reality? Who knew a life could turn into such a grimly labyrinthine thriller?

Hopkins does not lose the viewer for a second as he plays a character who loses everything and everyone, including himself. A feat but he is also the first to point out the ingenuity of the Oscarwinning screenplay. Debuting director Florian Zeller himself adapted the French play with which he created a furore in 2012 and resists the tendency to minimise the cruelty of decay or to portray the decaying father as more sympathetic than he is. As painful as it is haunting.

CYCLE

MORE FILM

La vie en Rosi GIANFRANCO ROSI 16 > 30/6, Flagey, www.flagey.be

FR/ Chacun sa spécialité.

Celle de l’artisan itinérant Gianfranco Rosi est de rafler les premiers prix des plus grands festivals de cinéma avec des documentaires mosaïques et intensément visuels qui humanisent une réalité complexe.

La sortie imminente au cinéma de son dernier film, Notturno, sert d’excuse à Flagey pour ressortir brièvement ses deux précédents joyaux. Avec Sacro GRA, il a remporté le Lion d’or du festival de Venise, une première pour un documentaire. Il s’agit d’une mosaïque de portraits de personnes qui vivent le long du Grande Raccordo Anulare (GRA), le périphérique hyper-utilitaire qui entoure Rome à la

circulation effrénée. Comme celui d’un aristocrate appauvri qui a transformé son château en chambre d’hôtes et en studio de cinéma, d’un botaniste ou d’un pêcheur d’anguilles qui ne jure que par la tradition.

Le très humain Fuocoammare a, quant à lui, reçu l’Ours d’or à Berlin. Ce film aussi est un merveilleux patchwork de personnes dans une situation exceptionnelle.

Après des mois d’acclimatation, Rosi a tourné sa caméra vers les habitants de Lampedusa, l’île où des centaines de réfugiés s’échouent quand ils ne se noient pas. En apparente contradiction avec le reste de l’Europe, indifférente voire carrément agressive, les habitants de l’île s’efforcent

d’aider les réfugiés quand ils le peuvent. Pas besoin de texte ou d’explications. Les images alarmantes parlent d’elles-mêmes.

Il en va de même pour Notturno. Pour ce film, Rosi a voyagé pendant trois ans dans le no man’s land ravagé par la guerre et le terrorisme entre la Syrie, l’Irak, le Kurdistan et le Liban. La beauté des images contraste énormément avec l’horreur et la misère passées et présentes.

Une mère pleure sa fille enlevée par Daech ou son fils torturé à mort. Un chasseur navigue à la lumière des torchères. Un enfant dessine l’horreur invraisemblable dont l’EI s’est montré capable. Un film qui risque de vous laisser sans voix. (NR)

1

Sons of Philadelphia ••• FR, dir.: Jérémie Guez, act.: Matthias Schoenaerts, Joel Kinnaman, Maika Monroe

NL/ Slaat het verhaal je knock-out? Nee. Ontbreekt het

aan visuele grandeur en minstens twee actiescènes met tensie? Jazeker. De filmpers heeft niet nagelaten om op de gebreken te wijzen van dit maffiadrama over twee als broers opgegroeide neven uit het Ierse misdaadmilieu van Philadelphia. Maar met beperkte middelen en onbeperkte daadkracht heeft de Franse misdaadschrijver en filmscenarist Jérémie Guez een degelijke, fatalistische film noir gemaakt. De vibe zit vooral goed wanneer Matthias Schoenaerts melancholisch zwijgt, terwijl de wereld naar de knoppen gaat. Iets minder wanneer Joel Kinnaman uit Suicide squad in overdrive gaat. (NR)

2

FR, dir.: Sébastien Lifshitz

FR/ Sasha n’avait que trois ans lorsqu’elle a exprimé son désir d’être une fille. Quatre ans plus tard, elle bénéficie du soutien total de ses parents, de son frère et de sa sœur aînés. Mais à l’école et à l’académie de danse, on l’empêche toujours d’être elle-même. Pour une explication de la dysphorie de genre ou une tentative journalistique de répondre à des questions difficiles, il faudra aller chercher ailleurs. Le réalisateur Sébastien Lifshitz élabore des documentaires cinématographiques sensibles comme Les Invisibles et préfère rester très proche de Sasha. Son portrait délicat et empathique, empreint de poésie, fait qu’il est impossible pour le spectateur de ne pas sympathiser avec la petite fille.

Grand Prix du festival du film de Gand. (NR)

3 NOTTURNO

Petite Fille •••

Freaky ••• US, dir.: Christopher Landon, act.: Vince Vaughn, Kathryn Newton

EN/ After two Freaky Friday’s (one with Jodie Foster and one with Lindsay Lohan), Big with Tom Hanks or 13 Going on 30 with Jennifer Garner, the body swap concept is hardly original. Production house Blumhouse, known for Paranormal Activity, The Invisible Man and The Purge, is not looking for originality but for hits. In the horror comedy Freaky, it is not a mother and daughter who change bodies but Blissfield Butcher and Millie: a serial killer transferred from a 1980s slasher film and a 17-year-old smart but shy high school student. She is surprised that she can pee standing up. He can no longer rely on brute force to quench his bloodlust. Flavour it with a bucket of popcorn. (NR) 49

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

FESTIVAL

THEATRE & DANCE

Gluren naar Mauro en Nele NL/ Hoezo we moeten af van het hokjesden-

ken? Toen corona concerten onmogelijk en de podiumkunsten het leven zuur maakte, herinnerden dansende dichter Jan Ducheyne en muzikant Thomas Devos zich dat niets zo coronaproof is als een peepshow. Dus creëerden ze samen met theaterpodiumbouwers Kwint Massenhove en Lorin Duquesne een constructie van 19 peepshowcabines – voor toeschouwers – met in het midden een ronddraaiend podium, voor de artiesten.

Vorige zomer bleek die formule met gluurhokjes al een groot succes bij Recyclart.

“Iedereen was daar laaiend enthousiast over,” vertelt Jan Ducheyne. “Omdat je niet weet wat je moet verwachten, en omdat het een directe en intieme manier is om een optreden te beleven.” Daarom wordt Peepshow Parnassus nu twee weken lang neergepoot bij het gebouw van de ‘Gevaarlijke Producten’ op Thurn & Taxis, tussen de sheds en de Gare Maritime. Voor 12 euro huur je één cabine voor een optreden van 20 minuten. In die cabine kunnen tot drie personen plaatsnemen.

De tweede editie van Peepshow Parnassus

biedt elke avond drie uiteenlopende acts die elk twee keer 20 minuten optreden. Onder de meer dan veertig artiesten die zich laten begluren bevinden zich onder meer STIJN, Kris Dane, Bai Kamara Jr., Noodzakelijk Kwaad, Mercelis, De Anale Fase (met een kinderprogramma op woensdag en zondag), Stefanie Claes met poppentheater, en Aymara & Sophia met dans. Je kan die artiesten trouwens ook nog aansporen met een extra centje in het gleufje.

Tijdens de feestelijke Wild at Heart Night op 26 juni duren de sessies geen twintig minuten, maar zijn er vier sessies van een uur voor 20 euro. “Drie tot vier performers zullen in dat uur heel kort na elkaar laten zien en horen wat Wild at Heart voor hen betekent.” Tijdens die avond staan nog grote namen als Mauro en Nele Needs a Holiday op de affiche. Naargelang de mogelijkheden reikt de feeststemming dan ook tot buiten de kotjes. MICHAËL BELLON PEEPSHOW PARNASSUS 18 > 27/6 (Wild at Heart Night: 26/6), peepshowparnassus.be

HOPLA! TRIPOTES LA COMPAGNIE

1

Wat een circus!

NL/ Het circusfestival Hopla! zou normaal in de

paasvakantie doorgaan, maar dankzij corona hebben we de veertiende editie nog tegoed. Tot 4 juli kan je nog naar tien voorstellingen op verschillende locaties.

In het weekend van 19 en 20 juni is dat het Groentheater in Laken, waar Groupe Nuits al dansend een sculptuur bouwt en Cie Lady Cocktail als een Bee Queen in een web van touwen hangt. Op 26 en 27 juni trotseert Cie Simon Carrot in het Meudonpark in Neder-over-Heembeek de zwaartekracht met magneten, Cie des Chaussons Rouges met een koorddansact. Op 3 en 4 juli trekt Hopla! naar het Museumplein, waar Tripotes la Compagnie, 15Feet6 en de studenten van circushogeschool ESAC ten dans spelen. (MB)

HOPLA! > 4/7, www.hopla.brussels

2

Après l’orage, l’arc-en-ciel

FR/ Au mois de juin, Lagrange Points, le centre névralgique de la littérature arabe et diasporique à Bruxelles, dédie son festival multidisciplinaire Aiwa! à la militante lesbienne Sarah Hegazi, emprisonnée et torturée en Egypte pour avoir brandi un drapeau aux couleurs de l’arc-en-ciel. Parmi les incontournables: La première terre, une performance signée Sarah Baraka.

Sur fond de société patriarcale et raciste, l’artiste française visite ses souvenirs d’enfance au sein d’une famille franco-algérienne, cherchant à recomposer le puzzle de son identité. En deuxième partie de soirée, ne manquez pas le court-métrage Amine, l’histoire d’un adolescent se rêvant étoile de nage synchronisée alors que son père veut en faire un champion d’apnée. (SOS)

SARAH BARAKA: LA PREMIÈRE TERRE 18/6, 18.00, www.lagrangepointsbrussels.com

3

Let the sunshine in

EN/ With the return of the sunny days and the

beneficial warmth of the sun’s rays on our skin, we no longer move in quite the same way. This is also what happens to Thierry Smits’ dancers in his new creation. Here the choreographer returns to a group writing that magnifies movement in a play of light and colour. In this piece, radiant with energy and carefree, the five dancers are accompanied by the live music of the five musicians of the chamber music ensemble The Wig Society, which blends with the compositions of the choreographer. (GB) THIERRY SMITS & CIE THOR: SUMMERTIME 18 > 29/6, Théâtre Varia, www.varia.be

50

MUSIC & NIGHTLIFE

FÊTE DE LA MUSIQUE CLAIRE LAFFUT

1

Parels uit de Brusselse ondergrond

NL/ Victor De Roo is zo’n muzikant die veel uitlaatkleppen nodig heeft om zijn creativiteit te ventileren. Hij maakte ooit beats voor ‘Jij niet zien’, de eerste single van Zwangere Guy, verkende Nederlandstalige new wave met Vanderschrick, richtte met schrijver Frederik Willem Daem de fictieve groep Prutser op, trok lijnen naar vintage synthpop met Meetsysteem, vormde een duo met schrijver Alex Deforce, en debuteerde vorig jaar met De Nooit Moede, waarmee hij alternatieve eightiesrock opzadelt met Nederlandstalige teksten. In de Beursschouwburg concentreert de jonge Brusselaar zich op (on)uitgegeven elektronische muziek. (TZ) VICTOR DE ROO + LARYSSA KIM 19/6, 20.00, Beursschouwburg, www.beursschouwburg.be

2

Une fête de la musique encore plus festive

FR/ Un festival comme la Fête de la Musique paraît encore plus festif maintenant que la musique live est de retour. Cette année, l’événement musical de la communauté francophone, qui dure quatre jours, propose une affiche limitée mais attrayante. Au Cirque Royal, David Numwami, Françoiz Breut, Echt ! et Robbing Millions, entre autres, se partageront le trône. À la Cité Administrative, Frénétik, Isha, BRNS, Coline & Toitoine, Claire Laffut et bien d’autres encore feront voler en éclats l’ambiance de fonctionnaires. Et puis, il y a l’enchanteur Vaux-Hall dans le parc de Bruxelles, où Lo, Tukan et Glass Museum contribueront à la magie musicale. C’est la fête ! (TZ)

FÊTE DE LA MUSIQUE 18 > 21/6, divers lieux, www.fetedelamusique.be

3

Musical bright spots in the dark

EN/ Along with the solstice, they are back for a short time: glowworms, or in popular parlance: fireflies.

Beetles with a luminous tip in their tail with which potential partners try to seduce each other. In the Sonian Forest you can spot them together with multi-instrumentalist and singer Raphaël De Cock, who also makes a living as a biologist specialising in these creatures. De Cock first plays an intimate concert, together with a different musical guest each time, and then goes off in search of the luminous creatures, with respect for nature and its inhabitants. That can only be enchanting. (TZ) THE FIREFLY SESSIONS 22 > 26/6, Sonian Forest, www.muziekpublique.be

ART & LITERATURE

DENIZ PASHA BLOOD MEMORY

1

Gedurfde Oostblokgrafiek

NL/ Eryk Lipinski, Jan Mlodozeniec en Roman Cieslewicz, het zouden de namen kunnen zijn van obscure Oost-Europese polsstokspringers, maar collectioneurs betalen grof geld voor de filmposters van deze Poolse artiesten. Na WO II kende de filmposterkunst in Polen een ongeziene vrijheid, in tegenstelling tot de filmproductie die streng gecontroleerd werd door de staat. Wat deze posters uniek maakt, is dat ze minder focussen op de gezichten van filmsterren en zo de fantasie de vrije loop laten. Niet zelden werd een poster zelfs ontworpen zonder dat de film bekeken werd, maar dat leverde wel pareltjes op van gedurfde Oostblok-grafiek. (GH) PLAKATY: UNSEEN 17 > 26/6, Circularium, www.plakaty.brussels

2

BRUZZ GUIDE 2021

Ontdek de leukste adressen in tien Brusselse wijken!

Haal jouw gratis BRUZZ guide bij Muntpunt of check BRUZZ.be/guide voor de andere verdeelpunten.

OUT NOW!

Un raz-de-marée d’images

FR/ Une ville de la photo qui s’étend sur 15.000 m². 80 photographes venus du monde entier exposent leurs clichés dans 50 containers disposés sur le site de Tour et Taxis. Le concept né à New York débarque chez nous cet été associant dédale urbain et découverte photographique. Pour sa programmation, l’événement peut compter sur la participation du National Geographic avec trois expositions thématiques, mais aussi les ressources de quelques galeries bruxelloises pour faire couleur locale. Dans l’exploration de ce village culturel, on pourra faire un arrêt au bar, à un espace détente, et assister à des projections de films et des concerts. (GB)

PHOTOCITY 17/6 > 12/9, Tour & Taxis , www.photocity.be

3

The faces of the African diaspora

EN/ “When your back is pushed up against the wall, you go to the deepest part of yourself, and there’s a response – it’s your great ancestors talking. It’s blood memory.” The words by two-time Pulitzer Prize-winning playwright and “theatre’s poet of Black America” August Wilson (Fences, Ma Rainey’s Black Bottom) have left their mark on Turkish artist Deniz Pasha. In her exhibition “Blood Money”, running concurrently at the Brussels gallery Ballon Rouge and at The Pill in Istanbul, she presents a series of paintings that delve deep into the Ottoman Empire’s policies towards African bodies and give faces to those invisible bodies. (KS)

Ga naar BRUZZ.be/guide voor de ‘Brusselse quartiers part 1’

DENIZ PASHA: BLOOD MEMORY 16/6 > 24/7, Ballon Rouge, www.ballonrougecollective.com 51

Nick Trachet Nick Trachet Nick Trachet

COLOFON COLOFON

COLOFON

Nick Trachet

COLOFON COLOFON

Nick Trachet Nick Trachet

Harde kip Pistolets Harde kip Pistolets Kweekvlees Harde kip Pistolets

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

)

| U Z Z| C C LT U LT U R E BB RR UU ZZ BRUZ Z |UTRREA C H E T

)

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

)

voorjenader onderzoek. kwam slachten! terug met een moet er al een hele hoopIktegelijk forse pistolet met inhoud, dat laatste verwijderde een hamburger.

Tja, wat had uolie gedacht Ik liet werd de stukken rustig bakken inkwam ruime voor nader onderzoek. terug met (het een moet jede ermaten al een hele hoopIktegelijk slachten!

NickTrachet Trachet omer te kunnen nemen.

Het ding Nick Trachet had ook bolognesesaus kunnen zijn)?

Het vlees Nick enikikeven voegde behoorlijk wat gehakte ajuin aan forse pistolet met inhoud, dat laatste verwijderde Ik liet de stukken rustig bakken in ruime olie Brusselaar diededestad stadde stad toe, Brusselaar die woog gram, bolrond metanderhalf een diameter van kwam van het Nederlandse Mosa Meat en bestond Brusselaar die wat 45 pepertjes en look.

Na uur was Nick Trachet om maten tewat kunnen nemen.

Nick Trachet enikikeven voegde erdebehoorlijk gehakte ajuinHet aan ding en de wereld culinair en de wereld culinair en de wereld culinair twaalf centimeter, de hoogte bedroeg zeven uit spiercellen van een rund.

De kweker, professor de kip nog steeds oneetbaar taai!

Maakt niet uit, Brusselaardie diededestad stad woog 45 gram, bolrond met een diameter van Brusselaar toe, wat pepertjes en look.

Na anderhalf uur was ontdektontdekt ontdekt Post van dede universiteit van Maastricht, centimeter.

Zo’n raspistolet is Ik met een erg met een voor nader onderzoek. kwam terug eten Mark we wat In tropen zijn maaltijden moet jelater. ersteeds al een hele hoop tegelijk slachten! endedewereld wereldculinair culinair dan en centimeter, de hoogte zeven detwaalf kip nog oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit, forse pistolet met inhoud, dat laatste verwijderde grapte dat die snack 250.000 euro gekost. krokante, maar dunne korst omhuld rond een trouwens erg relatief, iedereen krijgt een Ik liet stukken rustig bakken in had ruime olie ontdekt ontdekt centimeter.

Zo’n raspistolet is bord met een erg dan eten wede wat later.

Intedekunnen tropen zijn maaltijden NickTrachet Trachet wanneer ik omer maten ding Ondertussen isdebehoorlijk die prijs uiteraard snel aan het Nick enof ikeven voegde watspoor gehakte ajuin aan hij zij thuiskomt, het eten magnemen. dan al Het vederlicht wit broodkruim.

Geen van krokante, maar dunne korst omhuld rond een trouwens erg relatief, iedereen krijgt een bord Brusselaar die de stad woog 45 gram, bolrond met een diameter van Brusselaar die de stad toe,iswat pepertjes envoor look.

Na anderhalf uurofwas en waarschijnlijk zal er binnen korte tijd lauw zijn,dalen er altijd genoeg iedereen. nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen wanneer hijcentimeter, of zijbroodkruim. thuiskomt, het etenspoor mag dan al vederlicht wit Geen van endedewereld wereldculinair culinair en twaalf de hoogte bedroeg zeven de kip nog steeds oneetbaar taai!

Maakt niet uit, kweekvlees liggen in de winkelschappen.

Ik deed er wat water bij om het stoven rustig Wie langs deopgevallen?

Afrikaanse winkels moet zonnebloempitten: puur gladde korst.

Het broodje of Is het u ook Alles inwandelt, de ontdekt voeding ontdekt lijkt lauw zijn, iswat altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen centimeter.

Zo’n raspistolet is met een erg al dan etener wemet later.

In de tropen zijn maaltijden Gedaan ‘vleesvervangers’.

Dit is vlees, Kennen jullie Henrietta Lacks?

Henrietta was een verder tegroot laten lopen.

Nu had ik al kip met ajuin het zeker alworden. zijn opgevallen: opgeleden de vitrine hangt is zo dat je er niet onmiddellijk in kunt kleiner te Niet lang kwam het Ikkrokante, deed er water bijkorst om het stoven rustig Wie langs deopgevallen?

Afrikaanse winkels moet maar dunne omhuld rond een trouwens ergwat relatief, iedereen krijgt een bord zonnebloempitten: puur gladde korst.

Het broodje Is het uuit ook Alles inwandelt, de voeding lijkt wie het proefde, beaamt dat.

Maar ik zal wel niet de vrouw Virginia in de Verenigde Staten.

Ze werd (het rook daarvoor écht naarhij kip in de keuken), maar ik had vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera. bijten, is het te hoog.

Je moet het invan nieuws Nutella kleinere potten op devitrine markt wanneer of zijje thuiskomt, het eten mag dan al vederlicht wit broodkruim.

Geen spoor verder te laten lopen.

Nu had ik al kip met ajuin het zeker al zijn opgevallen: op de hangt is zo groot dat er niet onmiddellijk in kunt kleiner te worden.

Niet lang geleden kwam het enigewat zijnAfrikaanser. die zich vragen stelt. jullie Is dit nu de geboren in 1920.

Ze overleed aaneen baarmoederkanhet nog graag Kennen Meestal staat er het lachende gezicht van twee breken ofdaarvoor lichtelijk pletten.

Om het te breken brengt. vaker Voor dezelfde prijseen als de vroegere lauw zijn, er is altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen (het rook écht naar kip in te de keuken), maar ik of had dan niet reclame voor bijten, is het hoog.

Je moet het in nieuws dat Nutella kleinere potten op de toekomst? dit ethisch, isom dit … stoven bio? kermama inwel 1951, nauwelijks 31 jaar oud.pluvera.

Ze lietmarkt eenagussi?

Agussi ookIs als egusi, agushi ofrustig Afrikaanse met kleurrijke hoofddoek.

Ik – deed erbekend wat water bij het Wie langs de Afrikaanse winkels wandelt, moet zonnebloempitten: puur gladde korst.

Het broodje Isop, het udeook opgevallen?

Alles invan de een voeding lijkt een kent pistolet een snede in de bovenkant. grotere,Meestal uiteraard!

Ja, hazelnoten zijn duurder het nog graag wat Afrikaanser.

Kennen jullie staat er het lachende gezicht twee breken ofislichtelijk pletten.

Om het te breken brengt.

Voor dezelfdeachter. prijs als de vroegere Veganistisch kweekvlees niet, de basis blijft man en vijf kinderen Henrietta was van erg egushi wordt voornamelijk gebruikt Het gaat over het diepvrieskip. niet om de nu kwam verder tegroot laten lopen.

Nu ikinalhet kip met zeker zijnMaar opgevallen: opgeleden vitrine hangt isiszo jezwellen er niethad onmiddellijk inajuin kunt kleiner tealworden.

Niet lang het –agussi?

Technisch dat omdat van deeg in of geworden meneer!

En de mensen houden niet Agussi –het ook bekend als egusi, agushi Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek. kent een pistolet een snede in de bovenkant. grotere, uiteraard!

Ja, de hazelnoten zijn duurder nog altijd een dier, koe of kip.

Vegetarisch? eenvoudigen huize, maar toch werd zij onsterfelijk, (het rookzijn échtde naar kiphet in dehoog. keuken), maarhet ik had vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera.

Het zaden van een meloenoveral dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen bijten, daarvoor is te Je moet in nieuws Nutella kleinere potten op de markt de hete oven tewant vangen.

Maar eendier leraar van prijsverhoging, dus doen ze via volumeegushi – op wordt voornamelijk gebruikt in het Het gaat over diepvrieskip.

Maar niet om deWest-Afrika. nu Technisch is dat om hetgeen zwellen van in geworden meneer!

En dehet mensen houden niet Misschien, werd voor niet door haar werk, maar door haar kankercellen. hettwee nog breken graag wat Afrikaanser.

Kennen jullie Meestal staat er het lachende gezicht van een ofer lichtelijk pletten.

Om hetgeslacht. te deeg breken brengt.

Voor dezelfde prijs als de vroegere soort, of van vele pompoensoorten, gepeld en die te oud zijn volgens de normen van de geschiedenis op rust mijvoedsel’, lang geleden dat verkleining.

West-Afrika.

Het zijn de zaden van een meloenoveral dominerende ‘plofkip’.

Het zijnvia legkippen agussi?

Agussi –vertelde ook bekend als egusi, agushi ofwaar Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek. de hete oven op tewat vangen.

Maar een leraar van prijsverhoging, dusdie doen ze het volumeisresultaat zeker ‘hoogbewerkt voedsel Tijdens de behandeling in hetgemalen. kent een pistolet een snede in de bovenkant. grotere, uiteraard!

Ja,ze deonderging hazelnoten zijn duurder Het Het lijkt op amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard niet soort, of velevoornamelijk pompoensoorten, gepeld en die te oudmijn zijn volgens normen van dienusnee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de Laatst kwam terug van dedehouden egushi –van wordt gebruikt in Hethuisgenote gaatmeneer! overde diepvrieskip.

Maar niet om niet de iedereen tegenwoordig zo zwellen tegen is:van het komt Johns in geschiedenis vertelde mij lang geleden verkleining.

Technisch isop datrust om het het deeguit in dat geworden EnBaltimore, de mensen der. Je vindt vandaag agussi in vrijwel elke verloren,eierindustrie. maar Hopkins-hospitaal zijn ookZulke niet meer gepast voor deed gemalen.

Het resultaat lijkt wat op amandelpoedieren gaan uiteraard niet genitaliën van de godin Ceres.

Se non è vero …

West-Afrika.

Het zijn de zaden van een meloendagelijkse zoektocht naar voedsel met de overal dominerende ‘plofkip’.

Het zijn legkippen laboratoria, het wordt gekweekt in ‘reactoren’ en iemand een biopsie van haar kankercellen en liet de hete oven op te vangen.

Maar een leraar van prijsverhoging, dus doen ze het via volumedie snee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de er Laatst kwam mijn huisgenote terug van de winkel. ‘onze’ moderne smaak die liever kip meer heeft met de soort, ofverschillende van vele pompoensoorten, gepeld en die te Ik oud zijn volgens de normen van de Afrikaanse der.

Je vindt vandaag agussi inZevrijwel elke verloren, maar zijn ook niet gepast voor Pistolets zijn per defi nitie wit. staan ‘vogels-zonder-kop’. kreeg een pakje dat meer geschiedenis op rust vertelde mij lang geleden dat verkleining. worden ingewikkelde synthetische die uitgroeien.

De cellen bleven steeds groeien, genitaliën van de godin Ceres.

Se non è vero … dagelijkse zoektocht naar voedsel met de Van agussi maakt men ‘soep’. dikke textuur van tandpasta.

Dus gaan deze vogels naar gemalen. resultaat lijktEigenlijk watverzinnebeeldt; op amandelpoeeierindustrie.

Zulke dieren gaan uiteraard niet winkel. ‘onze’ moderne smaak die liever kipDaarin heeft met desymbool voor deHet godin en moeten dus puur zijn. leek alsof het broodbeleg moest bevatten. die snee devoor vruchtbaarheid de Laatst kwam mijn huisgenote terug van de Afrikaanse kweekmedia gebruikt.

Wie cynisch is, denkt zodat de medische faculteit het materiaal begon Pistolets zijn per defi nitie wit.

Ze staan ‘vogels-zonder-kop’.

Ik kreeg een pakje dat meer saus. Agussi bindt ergvandaag mooi en geeft romig Azië en Afrika.

Men is er maar ginder verzot op.deze Bij ons der.

Je vindt agussi ineen vrijwel elke dikke verloren, zijn ook niet meer gepast voor Van maakt men ‘soep’.

Eigenlijk van tandpasta.

Dus gaan vogels naar genitaliën van de godin Ceres. Se non è vero … dagelijkse zoektocht naar voedsel met de Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!

Pistolets zat wat textuur dus doorgaan voor koploos aan hetagussi monster van Frankenstein.

Niet depuur wegmoet te schenken aan andere onderzoeksinstellinsymbool voor de godin en moeten dus zijn. leek alsof het broodbeleg moest bevatten.

Daarin Afrikaanse winkel. ‘onze’ moderne smaak die liever kip heeft met de resultaat.

Laat enkele scheppen rustig meestoven was kip vroeger iets voor zonen feestdagen, tot saus.

Agussi bindt erg mooi en geeft een romig Azië en Afrika.

Men is er ginder verzot op.

Bij ons Pistolets zijn per defi nitie wit.

Ze staan ‘vogels-zonder-kop’.

Ik kreeg een pakje dat meer worden uit het fi jnste meel gebakken, simila bij de genetisch gemodifi ceerde groenten zijn ‘Frankenpluimgedierte.

Het leken wel porties voor gen, als experimenteermateriaal.

Henrietta’s Van agussi maaktzijn men ‘soep’.

Eigenlijk dikke textuur vandoorgaan tandpasta.

Dus gaan deze vogels naar Volkorenpistolets een ontheiliging!

Pistolets zat wat ontwikkeling dus moet voor koploos met de kip en roer regelmatig om.

Hier kunnen een fenomenale de brave kip symbool voor de godin enhet moeten dus puurinzijn. leek alsof het broodbeleg bevatten. resultaat.

Laat enkele scheppen rustig meestoven was kip vroeger iets voor zon-geworden. enmoest feestdagen, totDaarin food’, dit hier staat véél dichter bij het debij de kankercellen zijn onsterfelijk Dat gaf in het Duits woord lilliputters.

Niet vuistdik, maar chocoladereepsaus.

Agussi bindt erg mooi en okra’s, geeft een idee romig Azië en Afrika.

Men is er porties ginder verzot op. nu BijRomeinen. ons worden uit het fijnste meel gebakken, simila pluimgedierte.

Het leken wel voor ook nog groene groenten bij, zoals degradeerde tot de goedkoopste proteïne op de Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!

Pistolets zat wat dus moet doorgaan voor koploos met de kip en roer regelmatig om.

Hier kunnen een fenomenale ontwikkeling de brave kip roman van Mary Shelley.

Ik leerde over dit bizarre verhaal rond 1979, resultaat.

Laat enkele scheppen rustig meestoven was kip vroeger iets voor zonen feestdagen, tot Semmel, nog steeds de naam voor deze broodjes dun.

Kolibries zonder kop!

Romeinen. gaf in het hetokra’s, woord lilliputters.

Niet vuistdik, maarwel chocoladereepmaar zeker bijvoorbeeld ook spinazie.

Een markt. Hetzelfde in Afrika.

MetHet vreugde bezingen worden uitDat het figroenten jnste meelDuits gebakken, simila bij de pluimgedierte. leken portiesopvoor ook nog zoals degradeerde tot deportie goedkoopste proteïne dede met de kipgroene en roer regelmatig om.

Hier kunnen eendat fenomenale ontwikkeling brave kip Net zoals Henrietta uit debij, tabaksvelden van tijdens mijn studies, omdat hetdelabo van in hetnu zuiden van dat land.

In het museum vanbroodjes Er was eenKolibries tijd de vaner deinwerkman Semmel, nog steeds de naam voor deze dun. zonder kop! tomaatje zorgt ervoor dat je je kan vergissen met ze daar de goedkope kip die uit onze contreien per Romeinen.

Dat gaf in het Duits het woord lilliputters.

Niet vuistdik, maar chocoladereepmaar zeker bijvoorbeeld ook spinazie.

Een markt.

Hetzelfde in Afrika.

Met vreugde bezingen nu ook nog groene groenten bij,een zoals okra’s, degradeerde tot de goedkoopste proteïne op de Virginia, stond er ook ergens Bella in een VUB toen ook werd gewerkt met wat men Napels zagSemmel, iktot verkoolde pistolets die de uitbargroot moest Dat was deportie ‘terrassiers’ nog steeds deook naam voor deze broodjes dun.

Kolibries zonder kop! in het zuiden dat land.

In het museum van Erzijn. was een tijd toen dat de van contreien de werkman de pepers, jolijt van iedereen!

Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk maar zeker bijvoorbeeld spinazie.

Een markt.

Hetzelfde in Afrika.

Met vreugde bezingen zorgt ervoor dat je je kan vergissen met ze daar de goedkope kip die uit onze perhete tomaatje Limburgse wei waarvan nu meer weefsel in van omloop HeLa-cellen was gaan noemen (HeLa voor sting van de Vesuvius in het jaar 79 hebben nog subsidies metgroot de schop werkten.

Vandaag doen ze dat in het zuiden van dat land.

In het museum Er was een tijd dat de portie van de werkman Napels zag ik verkoolde pistolets die de uitbarmoest zijn.

Dat was toen de ‘terrassiers’ onbepaalde tijd verder sudderen.

De agussisaus is met van de EU. Die handel moet wel erg zorgt ervoor datvan je wezen jeiedereen! kan vergissen met ze daarginder de Wij goedkope kip die uit de onze contreien per de hete pepers, tot jolijt Laat vliegtuig naar wordt gevlogen, mogelijk istomaatje dan het oorspronkelijke had.

Smakelijk!

Henrietta Lacks). maakten bespiegeNapels zag verkoolde die de uitbargroot moest zijn.

Datwordt was toen de ‘terrassiers’ overleefd. met de Bobcat ofvliegtuig Kubota en moeten zetoen na hun vullend, eenik klein beetje bitter, winstgevend zijn, want denaar eigenaars van het merk desmaakt hete pepers, tot jolijt van iedereen!

Laat ginder gevlogen, mogelijk sting van de Vesuvius inpistolets het jaar 79 hebben nog subsidies met de schop werkten.

Vandaag doen zeerg dat onbepaalde tijd verder sudderen.

Demaar agussisaus is met van de EU. Die handel moet wel erg ling dat er veel meer kilo’s HeLa over de wereld sting vanis desoms Vesuvius inhelemaal het jaar hebben is nog met deGreppels schop werkten. doen ze erg dat Hetmuskusachtig. binnenste niet doorbakwerkuren de fitness. graven isze een onbepaalde tijd verder sudderen.

De 79 agussisaus met subsidies van de EU. DieVandaag handel moet wel ook wat Te eten met debeetje vingers, staan in winstgevend denaar top van de Belgische overleefd. met devijfhonderd Bobcat of want Kubota en moeten na hun erg vullend, smaakt een klein bitter, maar zijn, de eigenaars van het merk moesten zijn verspreid dan de arme vrouw ooit overleefd. met de Bobcat ofsais Kubota en moeten ze het na hun erg vullend, smaakt een klein bitter, maar winstgevend zijn, want deest eigenaars van merk ken een en de ware pistoletoloog trektbeetje eerst dat natte zittend beroep geworden. ”Tu où legraven bord rijst.

Smakelijk. fortuinen.

Het binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fi Greppels isboven een wat muskusachtig.

Te eten met de vingers, staan de top vijfhonderd van deGreppels Belgische heeft in gewogen.

En oftness. die niet zou kunnen Het binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de celkweek fitness. graven is een ookook wat muskusachtig.

Te plaats eten met de vingers, staan in de top vijfhonderd van de Belgische kruim uit zijn broodje, zo is er voor extra problème?” zei een groothandelaar op de Ik kocht zo’n kip en de winkelier waarschuwken en de ware pistoletoloog trekt eerst dat natte zittend beroep geworden. ”Tu sais où est le boven een bord rijst.

Smakelijk. fortuinen. gebruiktfortuinen. wordenberoep om degeworden. mensheid”Tu te voeden? ken een en de ware pistoletoloog zittend sais où est le boven bord rijst.

Smakelijk. trekt eerst dat natte beleg. Smakelijk. vroegmarkt Rungis mij ooit zuchtend.

“C’est de mij: “Poulet dur!”

Strong chicken lees je kruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extra problème?” zei een groothandelaar op de Ikinkocht zo’n kip en de winkelier waarschuwkruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extra problème?” zei een groothandelaar op de Vandaag worden haar cellen nog steeds gebruikt!

Ik kocht zo’n kip en de winkelier waarschuwque les gens ne“Poulet mangent plus.”

Een groot deel weleens in mij: Engelstalige recepten.

Surinamers inverder beleg.

Smakelijk. vroegmarkt in “Poulet Rungis mij ooit de dur!” chicken lees je“C’est beleg.

Smakelijk. vroegmarkt inStrong Rungis mij ooit zuchtend. de mij: dur!”

Strong chicken lees je“C’est Vanuit die onderzoekswereld is zuchtend. dat idee Nederland hebben het over “harde kip”, en ja van de bevolking loopt rond in een elfenlijfje, que les gens ne mangent plus.”

Een groot deelin que les gens ne mangent plus.”

Een groot deelin weleens in Engelstalige recepten.

Surinamers weleens Surinamers gegroeid,inalEngelstalige lang voor wijrecepten. erover discuteerden. mensen, dat zijn zehebben ook.

Als jeinover de oude recepten onthaard, gegomd en naar de stijl van de jaen Nederland hebben het over “harde van degekneed bevolking loopt rond inkip”, eenkip”, elfenlijfje, Nederland het “harde en van de bevolking loopt rond in een elfenlijfje, Het nieuwe woord de voedingsindustrie is ja nu mensen, dat zijn ze ook. jeleest, de onthaard, gegomd en gekneed naar de stijl van mwamba voor de kolonialen) boekskes.

Bij(moambe virtuele lichamen hoort virtueel mensen, dat zijn ze ook.

Als je Als de oude recepten onthaard, gegomd en gekneed naar deoude stijl van de de kweekvlees.

Dat is uiteraard een onwoord, alrecepten het van van mwamba (moambe voor de kolonialen) leest, boekskes.

Bij virtuele lichamen hoort virtueel moet die kip uren en uren sudderen in de voedsel.van Impressions d’une paupiette veau. mwamba (moambe voor dedekolonialen) leest, vlees dat we werd gekweekt.

Behalve dan vis boekskes.

Bijeten virtuele lichamen hoort virtueel moet diekip kip kan urendaar en d’une uren sudderen in voedsel.

Impressions paupiette dede veau. palmolie.

Een moderne niet tegen, De zondagse broodjes zijn ookpladijs, zo geëvolueerd. moet kipvisserij, uren en uren sudderen in de uit dedie échte zoals haring en voedsel.

Impressions d’une paupiette de veau. palmolie.

Een moderne kipzijn kanook daar tegen, Deuurtje zondagse broodjes zoniet geëvolueerd. die na een half alen tot hoopje Hoesmelt klein die viennoiserieën fieen jn gebak zijn palmolie.

Een moderne kip kan daar niet tegen, sommige vormen van wild, voor zover die laatste De zondagse broodjes zijn ook zo geëvolueerd. die smelt na een half uurtje alen tot een hoopje Hoe klein die viennoiserieën fi jn gebak zijn miserabele prut. die smelt na een half uurtje aluitgezet. totfieen hoopje nietDe werden en dan geworden! boterkoeken (koffi ekoeken voor de zijnvoor de Hoe klein diegekweekt viennoiserieën en jn gebak miserabele prut. geworden!

De boterkoeken (koffi ekoeken Maarmiserabele ik kwam dus thuis metcellen, zo’n beest.

Het prut.

Het idee om ‘wilde’ zoals stamcellen, te Maar ik kwam dus bijna thuis met zo’n beest.

Het Antwerpenaars) zijn bijna verdwenen enverdwenen vervangeworden!

De boterkoeken (koffi ekoeken voor de Antwerpenaars) zijn en vervanwoog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo.

Ik hakte woog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo.

Ik hakte Maar ik kwam dus thuis met zo’n beest.

Het gaan kweken is een van oorsprong Nederlands gen door petieterige ‘croissants’.

In mijn jonge gen door petieterige ‘croissants’.

In mijn jonge Antwerpenaars) zijn bijna verdwenen en vervande kip,kon zodra ze ontdooid was, in handige de kip, zodra ze ontdooid was, in handige woog overigens niet eens zoveel: 1,2 hakte idee.

Een arts, Willem van Eelen, nam eenIk eerste jaren kon je met die dingen nog een kleine jaren je door met die dingen nog een kleine gen petieterige ‘croissants’.

In kilo. mijn jonge stukken: idealiter moet elke eter een stukzekrijgen stukken: idealiter moet elke eter een stuk krijgen patent op kweekvlees, reeds in de jaren vijftig.

Het de kip, zodra ze ontdooid was, in handige politieagent ko slaan.

Vandaag in een politieagent slaan.

Vandaag passen ze in passen een jarenko kon je met die dingen nog een kleine “Op de vitrine van met een evenredig deel vanbeen. vlees, Het vel en been. Het met een stukken: evenredig deel van vlees, veleter en was toen nog maar een idee. holle kies.

En dan de pistolets: het is niet omdat idealiter moet elke een stuk krijgen holle kies.

En dan de pistolets: het is niet omdat politieagent ko slaan.

Vandaag passen ze in een vel is de voornaamste smaakdrager in een kip en vel is de met voornaamste smaakdrager inzeeen kipmoeten enbeen. zekweken broodjes heten datvlees, klein In Cellen in schaaltjes, zoals die vanzijn. de een evenredig deel van vel en Het Afrikaanse winkels ze broodjes dat ze klein moeten zijn. holleheten kies.

En dan de pistolets: het isInniet wat omdat zonder been erin kan je niet peuzelen, mijn betere atéén ik er maximaal twee, met zonder been erin kan je niet tijden peuzelen, wat onfortuinlijke Henrietta, is zaak.

Maar vlees is vel is de voornaamste smaakdrager in een kip en wereldwijd als wordt ervaren.

Verder was mijn betere tijden atheten ik er maximaal twee, metzijn. ze broodjes datdroevig zeleverworst, klein moeten In Belgian hangt vaker wel dan varkensgehakt versierd wereldwijd alshoop droevig wordt ervaren.

Verder was geen onsamenhangende cellen.

Vlees, dat zonder been erin jeofhet nietultieme peuzelen, wat met de nekkan erbij, peuzelstuk en in het varkensgehakt ofook leverworst, met Belgian mijn betere tijden at ikversierd er maximaal twee,maar met pickles.

Vandaag zie ik nog broodjes, daar ook de nek hetals ultieme en terug. in hetLang zijnerbij, weefsels.

Weefsels kunnen niet groeien zonder niet een reclame wereldwijd droevig wordt ervaren.

Verder was vond ikpeuzelstuk de eierstokken geleden pickles. varkensgehakt Vandaagkarkas zieikiker nog broodjes, maar of leverworst, versierd met kan misschien wel vijf vandaar op?

EnBelgian ik ben niet karkas vond ik de eierstokken terug.

Lang geleden kanalen voor voeding en interne organisatie. las ik een authentiek Italiaans recepten voor ook de nek erbij, het ultieme peuzelstuk in het voor pluvera” kan ik erpickles. misschien van op? broodjes, Envan ik ben niet daarvoor zo’nwel grotevijf eter meer.

Vandaag zie ik nog maar daar spaghetti eierstokken kip, maar las ik eenkarkas authentiek Italiaans recept voor Langzaamaan heeft men dat ook leren doen.

Er vond ik demet eierstokken terug.

Lang geleden Onlangs hoorde ik van van een slager die nog zo’n grote eter meer. kan ik er misschien wel vijf op?

En ik ben niet werd internationaal samengewerkt, ervoor kwam spaghettilas met eierstokken van kip, maar daarvoor ik een authentiek Italiaans recept ouderwetse pistolets met “van Onlangs hoorde ik van een slager diegekapt nog verkoopt, zo’n grote eter meer. kapitaal vanuit investeringsmaatschappijen.

Op 5 spaghetti met eierstokken van kip, maar daarvoor die échte, grote”.

Ikverkoopt, heb mij daarheen gespoed ouderwetse pistolets met gekapt “van Onlangs hoorde ik van een slager die nog De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet augustus 2013 landde het eerste kweekvlees in de die échte, grote”.

Ik heb daarheen gespoed ouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, “van pan voornalezen? het oog mij van Britse televisiecamera’s.

Het De hele reeks bruzz.be/trachet O K T O B EIk R 2heb 0 2 0 mij daarheen gespoed I 2 8 grote”. die5 2échte,

“Op 5 augustus 2013 landde het eerste kweekvlees in de pan voor het oog van Britse televisiecamera’s. Het werd een hamburger.

Tja, wat had u gedacht?”

“Op de vitrine van “Op de vitrine van Afrikaanse winkels “Pistolets per defi nitie Afrikaanse winkels “Pistolets zijn zijn per defi nitie hangt vaker wel dan wit. Ze staan symbool voor “Pistolets zijn per nitie vaker weldefi dan wit.

Zehangt staan symbool voor niet een reclame de godin en moeten dus voor wit.

Ze staan symbool niet een reclame devoor godin en moeten dus pluvera” puur zijn.en Volkorenpistolets godin moeten dus voor pluvera” puurde zijn.

Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!” zijn. Volkorenpistolets zijn puur een ontheiliging!” zijn een ontheiliging!”

De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet

52

52

I

28 OKTOBER 2020

De hele De reeks bruzz.be/trachet helenalezen? reeks nalezen?

BRUZZ.be/trachet KTOBER 2020 5 2 I 2 85 O 2 hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet De 52

52

BRUZZ BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 BRUZZ ABONNEMENTENBRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Flageyplein 18,02-650.10.80 1050 Brussel, 02-650.10.65 Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk ABONNEMENTEN Gratis in Brussels Hoofdstedelijk ABONNEMENTEN Gewest. BRUZZ Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gewest.

Josiane De (abo@bruzz.be), Rest van België: euro perTroyer jaar; Flageyplein 1050 Brussel, 02-650.10.65 02-650.10.80 Gratis25 in 18, Brussels Hoofdstedelijk Rest3631 van 6044 België: 25 per jaar; Gratis in euro Brussels Hoofdstedelijk IBAN: BE98 3393 Gewest.

ABONNEMENTEN IBAN: BE98 3631 6044 Gewest. van Vlaams Brusselse Media vzw253393 Rest van België: euro per jaar; BRUZZ Josiane DeRest Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Vlaams Brusselse Media vzw25 euro van België: per jaar; BRUZZ Buitenvan België: 30 euro per jaar.

IBAN: BE98 3631 6044 3393 Flageyplein 18,België: 1050 Brussel, 02-650.10.65 Gratis inIBAN: Brussels Hoofdstedelijk Buiten 30 euro per02-650.10.65 jaar.

BE98 3631 6044 Flageyplein 18, 1050 Brussel, van Vlaams Brusselse Media vzw 3393 Gewest.van Vlaams Brusselse Media vzw OPLAGE ABONNEMENTEN Buiten België: 30 euro per jaar.

ABONNEMENTEN OPLAGE Rest van België:België: 25 euro per jaar;per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Buiten 30 euro JosianeBE98 Troyer (abo@bruzz.be), OPLAGE :De 62.609 exemplaren.

IBAN: 3631 6044 3393 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk OPLAGE Gratis in Brussels Hoofdstedelijk ADVERTEREN? van Vlaams Brusselse Media vzw Gewest.

OPLAGE OPLAGE : 62.609 exemplaren.

Gewest.

ADVERTEREN? Marthe 02-650 1030 61 RestPaklons, van België: 25 euro per jaar;per Buiten België: euro jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

Rest3631 van 6044 België: 25 euro IBAN:Marthe BE98 3393 Paklons, 02-650 61 jaar; sales@bruzz.be ADVERTEREN? 10 per IBAN: BE98 3631 6044 3393 OPLAGE van Vlaams Brusselse Media vzw ADVERTEREN? sales@bruzz.be Marthe Paklons, 02-650 10 61 van Vlaams Brusselse Media DISTRIBUTIE Buiten62.609 België: 30 euro per jaar. vzw exemplaren.

Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be Buiten België: 30 euro per jaar.

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE sales@bruzz.be OPLAGE ADVERTEREN? DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be OPLAGE OPLAGEMarthe : 62.609 exemplaren.

ALGEMENE DIRECTIE Paklons, 02-650 10 ute.otten@bruzz.be 61 Ute Otten, 02-650.10.63, OPLAGE : DISTRIBUTIE 62.609 exemplaren.

DirkADVERTEREN? De ALGEMENE Clippeleir sales@bruzz.be UteDIRECTIE Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE ADVERTEREN? Marthe 02-650 DIRECTIE 10 61 DirkPaklons, De Clippeleir DISTRIBUTIE HOOFDREDACTIE Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be Dirk De Clippeleir ALGEMENE DIRECTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), sales@bruzz.be HOOFDREDACTIE Dirk De Clippeleir DISTRIBUTIE HOOFDREDACTIE Mathias Declercq Kristof Pitteurs DIRECTIE (algemeen hoofdredacteur), Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DISTRIBUTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), HOOFDREDACTIE Mathias Dirk DeDeclercq Clippeleir Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be CULTUUR & UIT Mathias Declercq ALGEMENE DIRECTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), GerdDirk Hendrickx De HOOFDREDACTIE Clippeleir Mathias CULTUUR & UIT ALGEMENE DIRECTIE Declercq CULTUUR & UIT Dirk De Clippeleir Gerd Hendrickx Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), REDACTIE HOOFDREDACTIE Gerd Hendrickx CULTUUR & UIT Mathias(algemeen Declercq Nathalie Eva Christiaens, Sara De KristofCarpentier, Pitteurs hoofdredacteur), HOOFDREDACTIE REDACTIE GerdBettina Hendrickx Mathias Declercq REDACTIE Sloover, KrisKristof Hendrickx, Hubo, Jasmijn Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), CULTUUR & UITEva Christiaens, Nathalie Carpentier, Sara De Nathalie Carpentier, EvaRoan Christiaens, Post,CULTUUR Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Van Sara De Mathias Declercq UIT REDACTIE Gerd&Hendrickx Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Eyck,Gerd Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Hendrickx Nathalie Carpentier, EvaRoan Christiaens, Sara De Post, KurtKurt Snoekx, Soukias, Van CULTUUR & UITSophie Post, Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Zonderman REDACTIE Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Gerd Hendrickx Eyck,Eyck, Steven VanVan Garsse, Maarten Verdoodt, Tom REDACTIE Steven Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Eva Christiaens, SaraSnoekx, De Sloover, Kris Hendrickx, Post, Kurt Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, SaraSophie De Soukias, Roan Van Zonderman MEDEWERKERS Zonderman REDACTIE Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon,Sara Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, De Soukias, Roan Van Eyck, Steven Van Garsse, Post,Jordens, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van MEDEWERKERS Zonderman MEDEWERKERS Patrick Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Maarten Verdoodt, Tom Zonderman Eyck,Nicolas Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Nicolas Alsteen, Gilles Verlinden Bechet, Trachet, Tom VanKurt Bogaert, Post, Snoekx,Michel Sophie Soukias, Michaël Roan VanBellon, Zonderman MEDEWERKERS Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, EINDREDACTIE Trachet, Tom VanVan Bogaert, Michel Verlinden Trachet, Tom Bogaert, Michel Verlinden Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Nicolas Patrick Alsteen, Jordens, Gilles Bechet, Tom Michaël Peeters,Bellon, Niels Ruëll, Nick Ruëll, Nick MEDEWERKERS EINDREDACTIE EINDREDACTIE Soukias Trachet, Tom Bogaert, Michel Verlinden Patrick Jordens, Peeters, NielsVan Ruëll, NickVerlinden Trachet,Tom Tom Van Bogaert, Michel Nicolas Gilles Bechet, Bellon, Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Trachet, Tom VanAlsteen, Bogaert, Michel Verlinden Karen De Becker, Geert Van derMichaël Hallen, Sophie Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick VORMGEVING EINDREDACTIE Soukias EINDREDACTIE Soukias EINDREDACTIE Trachet, VanDe Bogaert, Michel Verlinden Heleen Rodiers, Ruth Plaizier Karen Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Karen DeTom Becker, Geert Van der Hallen, Karen De VORMGEVING Becker, Geert Van der Hallen, Sophie VORMGEVING Soukias VERTALING Soukias EINDREDACTIE SoukiasSophie Heleen Rodiers, Ruth Plaizier Heleen Rodiers, Ruth Plaizier John Arblaster, Beuzon, KarenFrédérique De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie VORMGEVING VORMGEVING VERTALING VORMGEVING Martin McGarry, Laura Jones Soukias VERTALING Heleen Rodiers, Ruth Plaizier Heleen Rodiers, Ruth Plaizier Heleen Rodiers, Ruth Plaizier John Arblaster, Beuzon, Frédérique Beuzon,Frédérique George Holmer, Greta VORMGEVING FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE VERTALING Martin McGarry, Laura Jones VERTALING VERTALING Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry Heleen Rodiers, Ruth Plaizier Holmer, Arblaster, Frédérique Beuzon, BartJohn Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Frédérique Beuzon, George Greta Frédérique Beuzon,Noémie George Holmer, Greta FOTOGRAFIE ILLUSTRATIE Martin McGarry, Laura Ivan Jones& VERTALING Marsily, Steve Michiels, Put, Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Noémie Saskia Vanderstichele, Wide Bart Dewaele, Kim, Vercnocke Wauter Mannaert, Noémie FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Holmer-Arblaster, Jones, Martin Marsily, FOTOGRAFIE Steve Michiels, Ivan Put, McGarry FOTOGRAFIE &Laura ILLUSTRATIE & ILLUSTRATIE Bart Marsily, Dewaele, Steve Kim, Wauter Mannaert, Noémie Michiels, Ivan Put, VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Noémie Bart Ivan Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Marsily, Steve Michiels, Put, FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Kristof Pitteurs Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Marsily, Steve Michiels, Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie VERANTWOORDELIJKE UITGEVER FlageypleinSaskia 18, 1050 Elsene. Wide Vercnocke Vanderstichele, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Marsily, Michiels, Ivan Put, KristofSteve Pitteurs VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Bruzz is Kristof een uitgave van 18, de Vlaams Brusselse Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Pitteurs Kristof Pitteurs VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Flageyplein 1050 Elsene.

VERANTWOORDELIJKE Media vzw, wordt op deElsene. persen van Eco UITGEVER Flageyplein 18,Elsene.

1050 Flageyplein 18, gedrukt 1050 Kristof Pitteurs VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Bruzz isMedia) een uitgave van de Vlaams Brusselse Kristof Pitteurs PrintBruzz Center (DPG Flageyplein 18, 1050 Elsene. is een uitgave van de Vlaams Kristof Pitteurs BruzzMedia is eenvzw, uitgave deBrusselse Vlaams Brusselse wordtvan gedrukt op deElsene. persen van Eco Flageyplein 18, 1050 en wordt gesubsidieerd door Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco van Eco Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Media vzw, gedrukt persen BRUZZ iswordt een uitgave vanop dede Vlaams Brusselse Print Center (DPG Media) de Vlaamse de Vlaamse Print CenterGemeenschap (DPG Bruzz Media)is eenen uitgave van de Vlaams Media wordt gedrukt op de persen van EcoBrusselse Print Media) Bruzz isvzw, een(DPG uitgave van de door Vlaams Brusselse enCenter wordt gesubsidieerd Gemeenschapscommissie. en wordt gesubsidieerd door Media vzw, wordt gedrukt op persen van Eco Media vzw, wordt gedrukt op persen Eco Center (DPG Media) en Print wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en van dede Vlaamse de Vlaamse Gemeenschap en dede Vlaamse Print Center Print Center (DPG Media)(DPG wordt gesubsidieerd door Media) Gemeenschapscommissie. deen Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie. en wordt gesubsidieerd en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap endoor de Vlaamse Gemeenschapscommissie. de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Gemeenschapscommissie.

Gemeenschapscommissie.

© SHUTTERSTOCK

MELD NIEUWS MELD NIEUWS nieuwsgespot? gespot?Tips Tips zijn ZelfZelf nieuws zijnaltijd altijd MELD NIEUWS welkom welkom viavia Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS Persberichten kunnen via Tips zijn altijd welkom via Zelf nieuws gespot?

Persberichten kunnen via MELD NIEUWS redactie@bruzz.be Zelf nieuws Tips zijn altijd bruzz.be/meldnieuws welkom via gespot?

MELD NIEUWS redactie@bruzz.be Zelf nieuws Tipsvia zijn altijd welkom via gespot?

Persberichten kunnen bruzz.be/meldnieuws Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via bruzz.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be welkom via BRUZZ.be/meldnieuws redactie@bruzz.be Persberichten kunnen VOER UW EVENEMENT IN OP via bruzz.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT VOER UWredactie@bruzz.be EVENEMENT IN OP SUR Persberichten kunnen via ENTER YOUR EVENT ON ENCODEZ VOTREredactie@bruzz.be ÉVÉNEMENT SUR VOER UW EVENEMENT IN OP www.agenda.brussels ENTER YOUR ON VOEREVENT UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR www.agenda.brussels ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON VOER UW EVENEMENT OP ENTER YOUR EVENT ON IN VOER UW EVENEMENT IN OP www.agenda.brussels WWW.BRUZZ.BE ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR www.agenda.brussels ENCODEZ VOTRE SUR VOER UWÉVÉNEMENT EVENEMENT IN OP ENTER YOUR EVENT ON ENTER YOUR EVENT ON ÉVÉNEMENT SUR ENCODEZ VOTRE WWW.BRUZZ.BE www.agenda.brussels www.agenda.brussels ENTER YOUR EVENT ON WWW.BRUZZ.BE WWW.BRUZZ.BE www.agenda.brussels

WWW.BRUZZ.BE WWW.BRUZZ.BE WWW.BRUZZ.BE

e• er.b Bru

s

Activitie

EDITIE

er

14 ÉDITION

ls’ Sum m

•h

m

e ss

ellosum

12.06 →04.07 lieux | plaatsen 5 dates | data

PRESENTEERT - PRESENTE

www.hopla.brussels

Circus festival de cirque

CONCERTEN - CONCERTS PERFORMANCES LOKALE CUISINE LOCALE ZON - SOLEIL 1080

RUE

MANCHESTER STRAAT 13-15

MOLENBEEK

beurscafé

Yôkaï, Brikabrak Docu Night, Ignatz, Miaux, Laryssa Kim, Victor De Roo, Vica Pacheco, music Apulati Bien, M I M I, Robbing Millions, Culte, Cheb Runner, Obsequeen, Hiele, Céline Gillain, Cabasa, Mika & Maoupa, SKY H1 & Lawrence Le Doux, Sagat, Cheb Runner, Cléo, June Roxy Rose, Supafly DJ’s, July KRAAK, Elvin Brandhi, Tomi Yard, Montage, Daisy Darkpark, épong, free crat … with reservation Rue Auguste Ortsstraat 28, 1000 Brussels

klassiek sur l’herbe leopold park brussels

info & tickets waldenfestival.be

van de makers van klarafestival

DB719904F1